strong guǎng dòng zhí zhī èr strong
廣動植之二
lóng, tóu shàng yǒu yī wù, rú bó shān xíng, míng chǐ mù. lóng wú chǐ mù, bù néng shēng tiān.
龍,頭上有一物,如博山形,名尺木。龍無尺木,不能升天。
jǐng yú, jǐng yú nǎo yǒu xué, měi xī shuǐ zhé yú nǎo xué cù chū, rú fēi quán sàn luò hǎi zhōng, zhōu rén jìng yǐ kōng qì zhù zhī. hǎi shuǐ xián kǔ, jīng yú nǎo xué chū fǎn dàn, rú quán shuǐ yān. chéng shì jiàn fén sēng pú tí shèng shuō.
井魚,井魚腦有穴,每翕水輒於腦穴蹙出,如飛泉散落海中,舟人竟以空器貯之。海水咸苦,經魚腦穴出反淡,如泉水焉。成式見焚僧菩提勝說。
yì yú, dōng hǎi yú rén yán, jìn huò yú, zhǎng wǔ liù chǐ, cháng wèi chéng hú lù dāo shuò zhī zhuàng, huò hào qín huáng yú.
異魚,東海漁人言,近獲魚,長五六尺,腸胃成胡鹿刀槊之狀,或號秦皇魚。
lǐ, jí zhōng lín yī dào, měi lín yǒu xiǎo hēi diǎn, dà xiǎo jiē sān shí liù lín. guó cháo lǜ, qǔ de lǐ yú jí yí fàng, réng bù dé chī, hào chì hǔn gōng. mài zhě zhàng liù shí, yán" lǐ" wèi" lǐ" yě.
鯉,脊中鱗一道,每鱗有小黑點,大小皆三十六鱗。國朝律,取得鯉魚即宜放,仍不得吃,號赤鯶公。賣者杖六十,言"鯉"為"李"也。
huáng yú, shǔ zhōng měi shā huáng yú, tiān bì yīn yǔ.
黃魚,蜀中每殺黃魚,天必陰雨。
wū zéi, jiù shuō míng hé bó dù yī yuē cóng shì xiǎo lì, yù dà yú zhé fàng mò, fāng shù chǐ, yǐ hùn qí shēn. jiāng dōng rén huò qǔ mò shū qì, yǐ tuō rén cái wù, shū jī rú dàn mò, yú nián zì xiāo, wéi kōng zhǐ ěr. hǎi rén yán, xī qín huáng dōng yóu, qì suàn dài yú hǎi, huà wèi cǐ yú, xíng rú suàn dài, liǎng dài jí zhǎng. yī shuō wū zéi yǒu dìng, yù fēng zé dǒu qián yī xū xià dìng. yú yǎo yú, fán zhū yú yù chǎn, yú yǎo yú zhé shì qí fù, shì wèi zhī zhòng yú zhī shēng mǔ.
烏賊,舊說名河伯度(一曰從)事小吏,遇大魚輒放墨,方數尺,以混其身。江東人或取墨書契,以脫人財物,書跡如淡墨,逾年字消,唯空紙耳。海人言,昔秦皇東遊,棄算袋於海,化為此魚,形如算袋,兩帶極長。一說烏賊有碇,遇風則蚪前一須下碇。〈魚舀〉魚,凡諸魚欲產,〈魚舀〉魚輒舐其腹,世謂之眾魚之生母。
yú xī yú, zhāng ān xiàn chū. chū rù yú xī fù, zi cháo chū suǒ shí, mù rù mǔ fù. fù zhōng róng sì zǐ. jiá chì rú jīn, shén jiàn, wǎng bù néng zhì, sú hū wèi hé bó jiàn ér.
〈魚昔〉魚,章安縣出。出入〈魚昔〉腹,子朝出索食,暮入母腹。腹中容四子。頰赤如金,甚健,網不能制,俗呼為河伯健兒。
jiāo yú, jiāo zi jīng zé rù mǔ fù zhōng.
鮫魚,鮫子驚則入母腹中。
mǎ tóu yú, xiàng pǔ yǒu yú, sè hēi, zhǎng wǔ zhàng yú, tóu rú mǎ, cì rén rù shuǐ shí rén.
馬頭魚,象浦有魚,色黑,長五丈余,頭如馬,伺人入水食人。
yìn yú, zhǎng yī chǐ sān cùn, é shàng sì fāng rú yìn, yǒu zì. zhū dà yú yīng sǐ zhě, xiān yǐ yìn fēng zhī.
印魚,長一尺三寸,額上四方如印,有字。諸大魚應死者,先以印封之。
shí bān yú, sēng xíng rú yán, jiàn zhōu yǒu shí bān yú, hǎo yǔ shé jiāo. nán zhōng duō gé fēng, kē dà rú hú, cháng qún shì rén. tǔ rén qǔ shí bān yú jiù fēng shù cè jiǔ zhī, biāo yú gān shàng xiàng rì, lìng yú yǐng luò qí kē shàng, xū yú yǒu niǎo dà rú yàn, shù bǎi, hù jī qí kē. kē suì, luò rú yè, fēng yì quán jǐn.
石班魚,僧行儒言,建州有石班魚,好與蛇交。南中多隔蜂,窠大如壺,常群螫人。土人取石班魚就蜂樹側灸之,標於竿上向日,令魚影落其窠上,須臾有鳥大如燕,數百,互擊其窠。窠碎,落如葉,蜂亦全盡。
ní yú, rú nián, sì zú zhǎng wěi, néng shàng shù. tiān hàn zhé hán shuǐ shàng shān, yǐ cǎo yè fù shēn, zhāng kǒu, niǎo lái yǐn shuǐ, yīn xī shí zhī, shēng rú xiǎo ér. xiá zhōng rén shí zhī, xiān fù yú shù biān zhī, shēn shàng bái hàn chū rú gòu zhī, cǐ fāng kě shí, bù ěr yǒu dú.
鯢魚,如鯰,四足長尾,能上樹。天旱輒含水上山,以草葉覆身,張口,鳥來飲水,因吸食之,聲如小兒。峽中人食之,先縛於樹鞭之,身上白汗出如構汁,此方可食,不爾有毒。
hòu, cí cháng fù xióng ér xíng, yú zhě bì děi qí shuāng. nán rén liè sì mài zhī, xióng zhě shǎo ròu. jiù shuō guò hǎi zhé xiāng fù yú bèi, gāo chǐ yú, rú fān chéng fēng yóu xíng. jīn hòu ké shàng yǒu yī wù, gāo qī bā cùn, rú shí shān hú, sú hū wèi hòu fān. chéng shì jīng zhōu cháng dé yī méi. zhì jīn mǐn lǐng zhòng hòu zi jiàng. hòu shí èr zú, ké kě wèi guān, cì yú bái jiǎo. nán rén qǔ qí wěi, wèi xiǎo rú yì yě.
鱟,雌常負雄而行,漁者必得其雙。南人列肆賣之,雄者少肉。舊說過海輒相負於背,高尺余,如帆乘風遊行。今鱟殼上有一物,高七八寸,如石珊瑚,俗呼為鱟帆。成式荊州嘗得一枚。至今閩嶺重鱟子醬。鱟十二足,殼可為冠,次於白角。南人取其尾,為小如意也。
fēi yú, lǎng shān làng shuǐ yǒu yú, zhǎng yī chǐ, néng fēi, fēi jí líng yún kōng, xī jí guī tán dǐ.
飛魚,朗山浪水有魚,長一尺,能飛,飛即凌雲空,息即歸潭底。
wēn quán zhōng yú, nán rén suí xī yǒu sān tíng chéng, chéng xià wēn quán zhōng shēng xiǎo yú.
溫泉中魚,南人隨溪有三亭城,城下溫泉中生小魚。
yáng tóu yú, zhōu líng xī xī zhōng yǒu yú, qí tóu shì yáng, sú hū wèi yáng tóu yú. fēng ròu shǎo gǔ, shū měi yú yú yú.
羊頭魚,周陵溪溪中有魚,其頭似羊,俗呼為羊頭魚。豐肉少骨,殊美於余魚。
yú zhòng yú, jì nán jùn dōng běi yǒu yú zhòng kēng, chuán yán wèi jǐng míng zhōng, yǒu rén chuān jǐng dé yú, dà rú jìng. qí yè, hé shuǐ yì rù cǐ kēng, kēng zhōng jū rén jiē wèi yú zhòng yú yān.
〈魚重〉魚,濟南郡東北有〈魚重〉坑,傳言魏景明中,有人穿井得魚,大如鏡。其夜,河水溢入此坑,坑中居人皆為〈魚重〉魚焉。
dài mào, chóng bù zài jiāo zhě, hǔ yuān yǔ dài mào yě.
玳瑁,蟲不再交者,虎鴛與玳瑁也。
luó bàng, yīng wǔ luó rú yīng wǔ, jiàn zhī zhě xiōng. bàng dāng léi shēng zé nè qiū yī yuē lì.
螺蚌,鸚鵡螺如鸚鵡,見之者凶。蚌當雷聲則〈疒秋〉(一曰痢)。
xiè bā yuè fù zhōng yǒu máng, máng zhēn dào máng yě, zhǎng cùn xǔ, xiàng dōng shū yǔ hǎi shén, wèi shū bù kě shí.
蟹八月腹中有芒,芒真稻芒也,長寸許,向東輸與海神,未輸不可食。
shàn yuàn guó chū bǎi zú xiè, zhǎng jiǔ chǐ, sì áo. jiān wèi jiāo, wèi zhī áo jiāo, shèng fèng huì jiāo yě.
善苑國出百足蟹,長九尺,四螯。煎為膠,謂之螯膠,勝鳳喙膠也。
píng yuán jùn gòng táng xiè, cǎi yú hé jiān jiè. měi nián shēng gòng, zhǎn bīng huǒ zhào, xuán lǎo quǎn ròu, xiè jué lǎo quǎn ròu jí fú, yīn qǔ zhī. yī méi zhí bǎi jīn. yǐ zhān mì shù yú yì mǎ, chí zhì yú jīng.
平原郡貢糖蟹,采於河間界。每年生貢,斬冰火照,懸老犬肉,蟹覺老犬肉即浮,因取之。一枚直百金。以氈蜜束於驛馬,馳至於京。
yóu móu, dà zhě zhǎng chǐ yú, liǎng áo zhì qiáng. bā yuè, néng yǔ hǔ dòu, hǔ bù rú. suí dà cháo tuì ké, yī tuì yī zhǎng.
蝤蛑,大者長尺余,兩螯至強。八月,能與虎鬥,虎不如。隨大潮退殼,一退一長。
bēn yú fú, bēn yú fú yī míng jì, fēi yú fēi jiāo, dà rú chuán, zhǎng èr sān zhàng, sè rú nián, yǒu liǎng rǔ zài fù xià, xióng cí yīn yáng lèi rén. qǔ qí zi zhe àn shàng, shēng rú yīng ér tí. dǐng shàng yǒu kǒng tōng tóu, qì chū chī chī zuò shēng, bì dà fēng, xíng zhě yǐ wèi hòu. xiāng chuán lǎn fù suǒ huà. shā yī tóu dé gāo sān sì hú, qǔ zhī shāo dēng, zhào dú shū fǎng jī zhé àn, zhào huān lè zhī chù zé míng.
奔〈魚孚〉,奔〈魚孚〉一名罽,非魚非蛟,大如船,長二三丈,色如鯰,有兩乳在腹下,雄雌陰陽類人。取其子着岸上,聲如嬰兒啼。頂上有孔通頭,氣出哧哧作聲,必大風,行者以為候。相傳懶婦所化。殺一頭得膏三四斛,取之燒燈,照讀書、紡績輒暗,照歡樂之處則明。
xì bì, rú guī, rù hǎi bǔ zhī, rén bì xiān jì. yòu chén suǒ qǔ zhī shù, zé zì chū, yīn qǔ zhī. ruò bù xìn, zé fēng bō fù chuán.
系臂,如龜,入海捕之,人必先祭。又陳所取之數,則自出,因取之。若不信,則風波覆船。
há lí, hòu fēng yǔ, néng yǐ ké wèi chì fēi.
蛤梨,候風雨,能以殼為翅飛。
yōng jiàn, yī áo jí xiǎo, yǐ dà zhě dòu, xiǎo zhě shí.
擁劍,一螯極小,以大者斗,小者食。
jì jū, ké shì wō, yī tóu xiǎo xiè, yī tóu luó há yě. jì zài ké jiān, cháng hòu wō yī yuē luó kāi chū shí. luó yù hé, jù rù ké zhōng.
寄居,殼似蝸,一頭小蟹,一頭螺蛤也。寄在殼間,常候蝸(一曰螺)開出食。螺欲合,遽入殼中。
mǔ lì, yán mǔ, fēi wèi xióng yě. jiè chóng zhōng wéi mǔ lì shì xián shuǐ jié chéng yě.
牡蠣,言牡,非謂雄也。介蟲中唯牡蠣是鹹水結成也。
yù táo, shì bàng, zhǎng èr cùn, guǎng wǔ cùn, ké zhōng zhù zhì zhī rú niú tóu gōng xiàng.
玉桃,似蚌,長二寸,廣五寸,殼中柱炙之如牛頭肱項。
shù wán, xíng sì péng qí, jìng qǔ tǔ gè zuò wán, wán shù mǎn sān bǎi ér cháo zhì yī yuē shā wán.
數丸,形似蟛蜞,竟取土各作丸,丸數滿三百而潮至(一曰沙丸)。
qiān rén niē, xíng sì xiè, dà rú qián, ké shén gù, zhuàng fū jí lì niē zhī bù sǐ. sú yán qiān rén niē bù sǐ, yīn míng yān.
千人捏,形似蟹,大如錢,殼甚固,壯夫極力捏之不死。俗言千人捏不死,因名焉。
strong chóng piān strong
蟲篇
chán, wèi tuō shí míng fù yù, xiāng chuán yán jié qiāng suǒ huà. xiù cái wéi xuān yī yuē fān zhuāng zài dù qū, cháng dōng zhōng jué shù gēn, jiàn fù yù fù yú xiǔ chù, guài zhī. cūn rén yán chán gù xiǔ mù suǒ huà yě, xuān yīn pōu yī shì zhī, fù zhōng yóu shí làn mù.
蟬,未脫時名復育,相傳言蛣蜣所化。秀才韋翾(一曰翻)莊在杜曲,嘗冬中掘樹根,見復育附於朽處,怪之。村人言蟬固朽木所化也,翾因剖一視之,腹中猶實爛木。
dié, bái jiá dié, chǐ huò jiǎn suǒ huà yě. xiù cái gù fēi xióng shào nián shí, cháng jiàn yù qī zhōng huài lǜ qún fú, xuán huà wèi dié. gōng bù yuán wài láng zhāng zhōu fēng yán, bǎi hé huā hé zhī, ní qí xì, jīng sù huà wèi dà hú dié.
蝶,白蛺蝶,尺蠖蠒所化也。秀才顧非熊少年時,嘗見郁棲中壞綠裙幅,旋化為蝶。工部員外郎張周封言,百合花合之,泥其隙,經宿化為大胡蝶。
yǐ, qín zhōng duō jù hēi yǐ, hǎo dòu, sú hū wèi mǎ yǐ. cì yǒu sè qiè chì zhě. xì yǐ zhōng yǒu hēi zhě, chí dùn, lì jǔ děng shēn tiě. yǒu qiè huáng zhě, zuì yǒu jiān ruò zhī zhì. chéng shì ér xì shí, cháng yǐ jí cì biāo yíng, zhì qí lái lù, cǐ yǐ chù zhī ér fǎn, huò qù xué yī chǐ, huò shù cùn, cái rù xué zhōng zhě rú suǒ ér chū, yí yǒu shēng ér xiāng zhào yě. qí xíng měi liù qī yǒu dà shǒu zhě jiān zhī, zhěng ruò duì wǔ. zhì xǐ yíng shí, dà shǒu zhě huò yì huò diàn, rú bèi yì yǐ zhuàng yě. yuán hé zhōng, jiǎ jū zài zhǎng xìng lǐ. tíng yǒu yī xué yǐ, xíng zhuàng dà rú cì qiè chì zhě, ér sè zhèng hēi, yāo jié wēi chì, shǒu ruì zú gāo, zǒu zuì qīng xùn. měi shēng zhì huò jí xiǎo yú yī yuē chóng rù xué, zhé huài dié zhì xué, gài fáng qí yì yě. zì hòu xǐ jū shù chù, gèng bù fù jiàn cǐ. shān rén chéng zōng yì yī yuē wén yún:" chéng zhí gōng zài yì dìng, yě zhōng yǐ lóu sān chǐ yú."
蟻,秦中多巨黑蟻,好鬥,俗呼為馬蟻。次有色竊赤者。細蟻中有黑者,遲鈍,力舉等身鐵。有竊黃者,最有兼弱之智。成式兒戲時,嘗以棘刺標蠅,置其來路,此蟻觸之而返,或去穴一尺,或數寸,才入穴中者如索而出,疑有聲而相召也。其行每六七有大首者間之,整若隊伍。至徙蠅時,大首者或翼或殿,如備異蟻狀也。元和中,假居在長興里。庭有一穴蟻,形狀大如次竊赤者,而色正黑,腰節微赤,首銳足高,走最輕迅。每生致蠖及小魚(一曰蟲)入穴,輒壞垤窒穴,蓋防其逸也。自後徙居數處,更不復見此。山人程宗乂(一曰文)云:"程執恭在易定,野中蟻樓三尺余。"
zhī zhū, dào shì xǔ xiàng zhī yán, yǐ pén fù hán shí fàn yú àn shì dì shàng, rù xià xī huà wèi zhī zhū.
蜘蛛,道士許象之言,以盆覆寒食飯於暗室地上,入夏悉化為蜘蛛。
wú gōng, suī ān xiàn duō wú gōng, dà zhě tù xún, néng yǐ qì xī tù yī yún" dà zhě néng yǐ qì xī tù". xiǎo zhě xī xī yì, xiāng qù sān sì chǐ, gǔ ròu zì xiāo.
吳公,綏安縣多吳公,大者兔尋,能以氣吸兔(一雲"大者能以氣吸兔")。小者吸蜥蜴,相去三四尺,骨肉自消。
yē wēng, chéng shì shū zhāi duō cǐ chóng, gài hǎo kē yú shū juǎn yě. huò zài bǐ guǎn zhōng, zhù shēng kě tīng. yǒu shí kāi juǎn shì zhī, xī shì xiǎo zhī zhū, dà rú yíng hǔ, xuán yǐ ní gé zhī, shí fāng zhī bù dú fù sāng chóng yě.
蠮螉,成式書齋多此蟲,蓋好窠於書卷也。或在筆管中,祝聲可聽。有時開卷視之,悉是小蜘蛛,大如蠅虎,旋以泥隔之,時方知不獨負桑蟲也。
diān dāng, chéng shì shū zhāi qián, měi yǔ hòu duō diān dāng, kē sú rén suǒ hū shēn rú yǐn xué, wǎng sī qí zhōng, tǔ gài yǔ dì píng, dà rú yú jiá. cháng yǎng hàn qí gài, cì yíng huò guò yě fān gài bǔ zhī, cái rù fù bì, yǔ dì yī sè, bìng wú sī xì kě xún yě. qí xíng sì zhī zhū rú qiáng jiǎo luàn guā zhōng zhě, ěr yǎ wèi zhī wáng tiě yì, guǐ gǔ zi wèi zhī tiě mǔ. qín zhōng ér tóng duì yuē:" diān dāng diān dāng láo shǒu mén, yē wēng kòu rǔ wú chù bēn."
顛當,成式書齋前,每雨後多顛當,窠(俗人所呼)深如蚓穴,網絲其中,土蓋與地平,大如榆莢。常仰捍其蓋,伺蠅蠖過也翻蓋捕之,才入復閉,與地一色,並無絲隙可尋也。其形似蜘蛛(如牆角亂緺中者),《爾雅》謂之王蛈蜴,《鬼谷子》謂之蛈母。秦中兒童對曰:"顛當顛當牢守門,蠮螉寇汝無處奔。"
yíng, zhǎng ān qiū duō yíng, chéng shì dù shū, cháng rì dú bǎi jiā wǔ juǎn, pō wèi suǒ rǎo, chù jié yǐn zì, qū bù néng yǐ. ǒu fú shā yī yān, xì shì zhī, yì shén shì tiáo, guān shén shì fēng. xìng chá yú fǔ, shì yú jiǔ ròu. àn lǐ shǒu yì, qí lèi yǒu cāng zhě shēng xióng zhuàng, fù jīn zhě shēng qīng guā, qí shēng zài yì yě. qīng zhě néng bài wù. jù zhě shǒu rú huǒ, huò yuē dà má yíng, máo gēn suǒ huà yě.
蠅,長安秋多蠅,成式蠹書,常日讀百家五卷,頗為所擾,觸睫隱字,驅不能已。偶拂殺一焉,細視之,翼甚似蜩,冠甚似蜂。性察於腐,嗜於酒肉。按理首翼,其類有蒼者聲雄壯,負金者聲清聒,其聲在翼也。青者能敗物。巨者首如火,或曰大麻蠅,茅根所化也。
bì yú, bǔ què zhāng zhōu fēng yán, cháng jiàn bì shàng bái guā zǐ huà wèi bái yú, yīn zhī liè zǐ yán xiǔ guā wèi yú zhī yì.
壁魚,補闕張周封言,嘗見壁上白瓜子化為白魚,因知《列子》言朽瓜為魚之義。
jié qiāng, cǎo zhōng yǒu jié qiāng shù.
蛣蜣,草中有蛣蜣樹。
tiān niú chóng, hēi jiǎ chóng yě. zhǎng ān xià zhōng, cǐ chóng huò chū yú lí bì jiān bì yǔ, chéng shì qī dù yàn zhī jiē yīng.
天牛蟲,黑甲蟲也。長安夏中,此蟲或出於離壁間必雨,成式七度驗之皆應。
yì chóng, wēn huì zài jiāng zhōu, yǔ bīn kè kàn dǎ yú. yú zi yī rén, hū shàng àn kuáng zǒu. wēn wèn zhī, dàn fǎn shǒu zhǐ bèi, bù néng yǔ. yú zhě sè hēi, xì shì zhī, yǒu wù rú huáng yè, dà chǐ yú, yǎn biàn qí shàng, niè bù kě qǔ, wēn lìng shāo zhī luò. měi duì yī yǎn, dǐ yǒu zī rú dīng, yú zi chū xuè shù shēng ér sǐ, mò yǒu shí zhě.
異蟲,溫會在江州,與賓客看打魚。漁子一人,忽上岸狂走。溫問之,但反手指背,不能語。漁者色黑,細視之,有物如黃葉,大尺余,眼遍其上,齧不可取,溫令燒之落。每對一眼,底有觜如釘,漁子出血數升而死,莫有識者。
lěng shé, shēn wáng yǒu ròu jí, fù chuí zhì gàn, měi chū zé yǐ bǎi liàn shù zhī, zhì shǔ yuè, cháng gàn xī bù kě guò. xuán zōng zhào nán fāng qǔ lěng shé èr tiáo cì zhī, shé zhǎng shù chǐ, sè bái, bù shì rén, zhí zhī lěng rú wò bīng. shēn wáng fù yǒu shù yuē, xià yuè zhì yú yuē zhōng, bù fù jué fán shǔ.
冷蛇,申王有肉疾,腹垂至骭,每出則以百練束之,至暑月,常骭息不可過。玄宗詔南方取冷蛇二條賜之,蛇長數尺,色白,不螫人,執之冷如握冰。申王腹有數約,夏月置於約中,不復覺煩暑。
yì fēng, yǒu fēng rú là fēng shāo dà, fēi jìn jí, hǎo yuán cái shù yè, juǎn rù mù qiào jí bì xià zhōng zuò kē. chéng shì cháng fā bì xún zhī, měi yè juǎn zhōng shí yǐ bù jié, huò yún jiāng huà wèi mì yě.
異蜂,有蜂如蠟蜂稍大,飛勁疾,好圓裁樹葉,捲入木竅及壁罅中作窠。成式常發壁尋之,每葉卷中實以不潔,或雲將化為蜜也。
bái fēng kē, chéng shì xiū zhú lǐ sī dì, guǒ yuán shù mǔ. rén xū nián, yǒu fēng rú má zi fēng, jiāo tǔ wèi kē yú tíng qián yán, dà rú jī luǎn, sè zhèng bái kě ài. jiā dì è ér huài zhī, qí dōng guǒ xìn zhōng shǒu zú. nán shǐ yán, sòng míng dì è yán bái mén. jīn lóu zi yán, zi hūn rì, jí fēng xuě xià, wéi mù biàn bái, yǐ wèi bù xiáng. yì zhī sú jì bái jiǔ yǐ.
白蜂窠,成式修竹里私第,果園數畝。壬戌年,有蜂如麻子蜂,膠土為窠於庭前檐,大如雞卵,色正白可愛。家弟惡而壞之,其冬果釁鐘手足。《南史》言,宋明帝惡言白門。《金樓子》言,子婚日,疾風雪下,幃幕變白,以為不祥。抑知俗忌白久矣。
dú fēng, lǐng nán yǒu dú jūn, yè míng, jīng yǔ ér fǔ huà wèi jù fēng, hēi sè, huì ruò jù, zhǎng sān fēn yú. yè rù rén ěr bí zhōng, duàn rén xīn xì.
毒蜂,嶺南有毒菌,夜明,經雨而腐化為巨蜂,黑色,喙若鋸,長三分余。夜入人耳鼻中,斷人心系。
zhú mì fēng, shǔ zhōng yǒu zhú mì fēng, hǎo yú yě zhú shàng jié kē. kē dà rú jī zi, yǒu dài, zhǎng chǐ xǔ. kē yǔ mì bìng gàn sè kě ài, gān bèi yú cháng mì.
竹蜜蜂,蜀中有竹蜜蜂,好於野竹上結窠。窠大如雞子,有帶,長尺許。窠與蜜並紺色可愛,甘倍於常蜜。
shuǐ qū, nán zhōng shuǐ xī jiàn zhōng duō yǒu qū, zhǎng cùn yú, sè hēi. xià shēn biàn wèi méng, shì rén shén dú.
水蛆,南中水溪澗中多有蛆,長寸余,色黑。夏深變為虻,螫人甚毒。
shuǐ chóng, xiàng pǔ qí chuān zhǔ yǒu shuǐ chóng, zǎn shuǐ shí chuán, shù shí rì chuán huài. chóng shèn wēi xì. bào qiǎng, shuǐ chóng yě. xíng rú jié qiāng, shāo dà, fù xià yǒu cì shì qiǎng, rú jí zhēn áo rén, yǒu dú.
水蟲,象浦其川渚有水蟲,攢水食船,數十日船壞。蟲甚微細。抱搶,水蟲也。形如蛣蜣,稍大,腹下有刺似搶,如棘針螯人,有毒。
fù zi, shuǐ chóng yě. yǒu zi duō fù zhī.
負子,水蟲也。有子多負之。
bì yì, nán zhōng míng bì yì, yī yuē èr shí chén chóng. zhuàng shì shé yī, jiǎo zhǎng, sè qīng chì, ròu liè. shǔ yuè shí jiàn yú lí bì jiān, sú yún jiàn dé duō chēng yì shì. qí shǒu shū hū gèng biàn wèi shí èr chén zhuàng. chéng shì zài cóng xiōng xún cháng guān zhī.
避役,南中名避役,一曰二十辰蟲。狀似蛇醫,腳長,色青赤,肉鬣。暑月時見於籬壁間,俗雲見得多稱意事。其首倏忽更變為十二辰狀。成式再從兄鄩嘗觀之。
shí jiāo chóng, xià yuè shí sōng jiāo, qián jiǎo chuán zhī, hòu jiǎo niè zhī, nèi zhī kāo zhōng.
食膠蟲,夏月食松膠,前腳傳之,後腳聶之,內之尻中。
chóng dūn chóng yú, xíng rú chán, qí zi rú xiā, zhe cǎo yè. dé qí zi, zé mǔ fēi lái jiù zhī. jiān shí, xīn ér měi.
〈蟲敦〉〈蟲禺〉,形如蟬,其子如蝦,着草葉。得其子,則母飛來就之。煎食,辛而美。
zào mǎ, zhuàng rú cù zhī, shāo dà, jiǎo zhǎng, hǎo xué yú zào cè. sú yán zào yǒu mǎ, zú shí zhī zhào.
灶馬,狀如促織,稍大,腳長,好穴於灶側。俗言灶有馬,足食之兆。
xiè bào, guó zhōu yǒu chóng míng xiè bào, cháng zài shēn tǔ zhōng. sī mǎ péi shěn zi cháng zhì kēng huò zhī. xiǎo lèi xiā má, ér yuán rú qiú, jiàn rén yǐ qián liǎng jiǎo jiāo fù shǒu, rú xiū zhuàng. néng xué dì rú fén shǔ, qǐng kè shēn shù chǐ. huò chū dì tīng xiè bào niǎo shēng, zé nǎo liè ér sǐ, sú yīn míng zhī.
謝豹,虢州有蟲名謝豹,常在深土中。司馬裴沈子常治坑獲之。小類蝦蟆,而圓如球,見人以前兩腳交覆首,如羞狀。能穴地如鼢鼠,頃刻深數尺。或出地聽謝豹鳥聲,則腦裂而死,俗因名之。
suì chē chóng, zhuàng rú jī liáo, cāng sè, hǎo qī gāo shù shàng, qí shēng rú rén yín xiào, zhōng nán yǒu zhī. yī běn yún, cāng zhōu sú hū wèi sāo qián, tài yuán yǒu dà ér hēi zhě, shēng jī liáo. suì chē, bié sú hū wèi méi yán chóng yě.
碎車蟲,狀如唧聊,蒼色,好棲高樹上,其聲如人吟嘯,終南有之。一本雲,滄州俗呼為搔前,太原有大而黑者,聲唧聊。碎車,別俗呼為沒鹽蟲也。
dù gǔ, shì shū dài, sè lèi yǐn, zhǎng èr chǐ yú, shǒu rú chǎn, bèi shàng yǒu hēi huáng lán, shāo chù zé duàn. cháng chèn yǐn, yǐn bù fù dòng, nǎi shàng yǐn yǎn zhī, liáng jiǔ yǐn huà. wéi fù ní rú xián, yǒu dú, jī chī zhé sǐ. sú hū tǔ chóng.
度古,似書帶,色類蚓,長二尺余,首如鏟,背上有黑黃襴,稍觸則斷。嘗趁蚓,蚓不復動,乃上蚓掩之,良久蚓化。惟腹泥如涎,有毒,雞吃輒死。俗呼土蟲。
léi qí, dà rú yǐn, yǐ wù chù zhī nǎi cù suō, yuán zhuǎn ruò jū. liáng jiǔ yǐn shǒu, jū xíng jiàn xiǎo, fù rú yǐn yān. huò yún niè rén dú shén.
雷蜞,大如蚓,以物觸之乃蹙縮,圓轉若鞠。良久引首,鞠形漸小,復如蚓焉。或雲齧人毒甚。
máo, shé tóu biē shēn, rù shuǐ yuán shù mù, shēng lǐng nán, nán rén wèi zhī máo. gāo zhì lì, tóng wǎ qì zhù jìn chū, wéi jī luǎn ké shèng zhī bù lòu. zhǔ zhǒng dú.
矛,蛇頭鱉身,入水緣樹木,生嶺南,南人渭之矛。膏至利,銅瓦器貯浸出,惟雞卵殼盛之不漏。主腫毒。
lán shé, shǒu yǒu dà dú, wěi néng jiě dú, chū wú zhōu chén jiā dòng. nán rén yǐ shǒu hé dú yào, wèi zhī lán yào, yào rén lì sǐ. qǔ wěi wèi là, fǎn jiě dú yào.
藍蛇,首有大毒,尾能解毒,出梧州陳家洞。南人以首合毒藥,謂之藍藥,藥人立死。取尾為臘,反解毒藥。
rán shé, zhǎng shí zhàng, cháng tūn lù, xiāo jǐn, nǎi rào shù chū gǔ. yǎng chuàng shí fáng yú shén měi. huò yǐ fù rén yī tóu zhī, zé pán ér bù qǐ. qí dǎn shàng xún jìn tóu, zhōng xún zài xīn, xià xún jìn wěi.
蚺蛇,長十丈,常吞鹿,消盡,乃繞樹出骨。養創時肪腴甚美。或以婦人衣投之,則蟠而不起。其膽上旬近頭,中旬在心,下旬近尾。
xiē, shǔ fù chóng jù zhě duō huà wèi xiē. xiē zi duō fù yú bèi, chéng shì cháng jiàn yī xiē fù shí yú zi, zi sè yóu bái, cái rú dào lì. chéng shì cháng jiàn zhāng xī fù yán, chén zhōu gǔ cāng yǒu xiē, xíng rú qián, shì rén bì sǐ.' jiāng nán jiù wú xiē, kāi yuán chū, cháng yǒu yī zhǔ bù, zhú tǒng shèng guò jiāng, zhì jīn jiāng nán wǎng wǎng yì yǒu, sú hū wèi zhǔ bù chóng. xiē cháng wèi wō suǒ shí, yǐ jī guī zhī, xiē bù fù qù. jiù shuō guò mǎn bǎi, wèi xiē suǒ shì. xiē qián wèi zhī shì, hòu wèi zhī chài.
蠍,鼠負蟲巨者多化為蠍。蠍子多負於背,成式嘗見一蠍負十餘子,子色猶白,才如稻粒。成式嘗見張希復言,陳州古倉有蠍,形如錢,螫人必死。'江南舊無蠍,開元初,嘗有一主簿,竹筒盛過江,至今江南往往亦有,俗呼為主簿蟲。蠍常為蝸所食,以跡規之,蠍不復去。舊說過滿百,為蠍所螫。蠍前謂之螫,後謂之蠆。
shī, jiù shuō shī chóng yǐn chì lóng suǒ yù shuǐ zé yù. shī è shuǐ yín. rén yǒu bìng shī zhě, suī xiāng yī mù yù bù dé yǐ. dào shì cuī bái yán, jīng zhōu xiù cái zhāng gào, cháng mén dé liǎng tóu shī. yǒu cǎo shēng shān zú shī chù, yè rú bǎi hé, duì yè dú jīng, jīng wēi chì, gāo yī èr chǐ, míng shī jiàn cǎo, néng qù jǐ shī. yǒu shuǐ zhú, yè rú zhú, shēng shuǐ zhōng, duǎn xiǎo, yì zhì shī.
虱,舊說虱蟲飲赤龍所浴水則愈。虱惡水銀。人有病虱者,雖香衣沐浴不得已。道士崔白言,荊州秀才張告,嘗捫得兩頭虱。有草生山足濕處,葉如百合,對葉獨莖,莖微赤,高一二尺,名虱建草,能去蟣虱。有水竹,葉如竹,生水中,短小,亦治虱。
huáng, jīng zhōu yǒu bó shī, hào fǎ tōng, běn ān xī rén. shǎo yú dōng tiān zhú chū jiā, yán huáng chóng fù xià yǒu fàn zì, huò bái tiān xià lái zhě, nǎi dāo lì tiān fàn tiān lái zhě. xī yù yàn qí zì zuò mù tiān tán fǎ ráng zhī. jīn huáng chóng shǒu yǒu" wáng" zì, gù zì bù kě xiǎo. huò yán yú zi biàn, jìn zhī yǐ. jiù yán chóng shí gǔ zhě, bù lì suǒ zhì, qīn yú bǎi xìng zé chóng shí gǔ. chóng shēn hēi tóu chì, wǔ lì yě. tóu hēi shēn chì, rú lì yě.
蝗,荊州有帛師,號法通,本安西人。少於東天竺出家,言蝗蟲腹下有梵字,或白天下來者,乃忉利天梵天來者。西域驗其字作木天壇法禳之。今蝗蟲首有"王"字,固自不可曉。或言魚子變,近之矣。舊言蟲食谷者,部吏所致,侵漁百姓則蟲食谷。蟲身黑頭赤,武吏也。頭黑身赤,儒吏也。
yě hú bí tì, piāo xiāo yě, sú hū wèi yě hú bí tì.
野狐鼻涕,螵蛸也,俗呼為野狐鼻涕。