wǔ zōng yī
◎武宗一
wǔ zōng rén huì xuān xiào huáng dì, huì hǎi shān, shùn zōng dá lá má bā lá zhī zhǎng zi yě. mǔ yuē xìng shèng huáng tài hòu, hóng jí lá shì. zhì yuán shí bā nián qī yuè shí jiǔ rì shēng.
武宗仁惠宣孝皇帝,諱海山,順宗答剌麻八剌之長子也。母曰興聖皇太后,弘吉剌氏。至元十八年七月十九日生。
chéng zōng dà dé sān nián, yǐ níng yuǎn wáng kuò kuò chū zǒng bīng běi biān, dài yú bèi yù, mìng dì jí jūn zhōng dài zhī. sì nián bā yuè, yǔ hǎi dōu jūn zhàn yú kuò bié liè zhī dì, bài zhī. shí èr yuè, jūn zhì àn tái shān, nǎi mán dài bù luò jiàng. wǔ nián bā yuè shuò, yǔ hǎi dōu zhàn yú dié qiè lǐ gǔ zhī dì, hǎi dōu jūn kuì. yuè èr rì, hǎi dōu xī hé qí zhòng yǐ lái, dà zhàn yú hé lá hé tǎ zhī dì, shī shī lì, qīn chū zhèn lì zhàn, dà bài zhī, jǐn huò qí zī zhòng, xī yuán zhū wáng fù mǎ zhòng jūn yǐ chū. míng rì fù zhàn, jūn shǎo què, hǎi dōu chéng zhī, dì huī jūn lì zhàn, tū chū dí zhèn hòu, quán jūn ér hái. hǎi dōu bù dé zhì qù, xuán yì sǐ.
成宗大德三年,以寧遠王闊闊出總兵北邊,怠於備御,命帝即軍中代之。四年八月,與海都軍戰於闊別列之地,敗之。十二月,軍至按台山,乃蠻帶部落降。五年八月朔,與海都戰於迭怯里古之地,海都軍潰。越二日,海都悉合其眾以來,大戰於合剌合塔之地,師失利,親出陣力戰,大敗之,盡獲其輜重,悉援諸王、駙馬眾軍以出。明日復戰,軍少卻,海都乘之,帝揮軍力戰,突出敵陣後,全軍而還。海都不得志去,旋亦死。
bā nián shí yuè, fēng dì huái níng wáng, cì jīn yìn, zhì wáng fù guān, shí ruì zhōu liù wàn wǔ qiān hù. shí nián qī yuè, zì tuō hū sī quān zhī dì yú àn tái shān, zhuī pàn wáng wò luó sī, huò qí qī nú zī zhòng zhí pàn wáng yě sūn tū ā děng jí fù mǎ bó yán. bā yuè, zhì yě lǐ de shī zhī dì, shòu zhū jiàng wáng tū mǎn míng lǐ tiě mù ér ā lǔ huī děng jiàng. hǎi dōu zhī zǐ chá bā ér táo yú dōu wǎ bù, jǐn fú huò qí jiā shǔ yíng zhàng. zhù dōng àn tái shān, jiàng wáng tū qū miè fù pàn, yǔ zhàn bài zhī, běi biān xī píng.
八年十月,封帝懷寧王,賜金印,置王傅官,食瑞州六萬五千戶。十年七月,自脫忽思圈之地逾按台山,追叛王斡羅思,獲其妻孥輜重;執叛王也孫禿阿等及駙馬伯顏。八月,至也里的失之地,受諸降王禿滿、明里鐵木兒、阿魯灰等降。海都之子察八兒逃於都瓦部,盡俘獲其家屬營帳。駐冬按台山,降王禿曲滅復叛,與戰敗之,北邊悉平。
shí yī nián chūn, wén chéng zōng bēng, sān yuè, zì àn tái shān zhì yú hé lín. zhū wáng xūn qī bì huì, jiē yuē jīn ā nán dá míng lǐ tiě mù ér děng yíng huò zhōng gōng, qián yǒu yì yì zhū wáng yě zhǐ lǐ xī cháng yǔ pàn wáng tōng, jīn yì yù móu. jì cí fú fú zhū, nǎi yīn hé cí quàn jìn. dì xiè yuē: wú mǔ wú dì zài dà dū, qí zōng qīn bì huì, yì zhī. xiān shì, chéng zōng wéi yù rì jiǔ, zhèng chū zhōng gōng, mìng rén zōng yǔ huáng tài hòu chū jū huái zhōu. zhì shì, rén zōng wén fù, yǐ èr yuè xīn hài yǔ tài hòu jù zhì jīng shī. ān xī wáng ā nán dá yǔ zhū wáng míng lǐ tiě mù ér yǐ yú zhēng yuè gēng wǔ xiān zhì. zuǒ chéng xiàng ā hū tái, píng zhāng bā dōu mǎ xīn, qián zhōng shū píng zhāng bó yán, zhōng zhèng yuàn shǐ qiè liè dào xìng děng qián móu tuī chéng zōng huáng hòu bó yào zhēn shì chēng zhì, ā nán dá fǔ zhī. rén zōng yǐ yòu chéng xiàng hā lá hā sūn zhī móu yán yú tài hòu yuē: tài zǔ shì zǔ chuàng yè jiān nán, jīn dà xíng yàn jià, dé shòu yǐ hōng, zhū wáng jiē shū shǔ, ér huái níng wáng zài shuò fāng, cǐ bèi qián yǒu yì tú, biàn zài zhāo xī, qí huái níng wáng zhì, kǒng luàn shēng bù cè, bù ruò xiān shì ér fā. suì dìng jì, zhū ā hū tái qiè liè děng, ér qiǎn shǐ yíng dì.
十一年春,聞成宗崩,三月,自按台山至於和林。諸王勛戚畢會,皆曰今阿難答、明里鐵木兒等熒惑中宮,潛有異議;諸王也只里昔嘗與叛王通,今亦預謀。既辭服伏誅,乃因闔辭勸進。帝謝曰:「吾母、吾弟在大都,俟宗親畢會,議之。」先是,成宗違豫日久,政出中宮,命仁宗與皇太后出居懷州。至是,仁宗聞訃,以二月辛亥與太后俱至京師。安西王阿難答與諸王明里鐵木兒已於正月庚午先至。左丞相阿忽台,平章八都馬辛,前中書平章伯顏,中政院使怯烈、道興等潛謀推成宗皇后伯要真氏稱制,阿難答輔之。仁宗以右丞相哈剌哈孫之謀言於太后曰:「太祖、世祖創業艱難,今大行晏駕,德壽已薨,諸王皆疏屬,而懷寧王在朔方,此輩潛有異圖,變在朝夕,俟懷寧王至,恐亂生不測,不若先事而發。」遂定計,誅阿忽台、怯列等,而遣使迎帝。
wǔ yuè, zhì shàng dōu. yǐ chǒu, rén zōng shì tài hòu lái huì, zuǒ yòu bù zhū wáng bì zhì huì yì, nǎi fèi huáng hòu bó yào zhēn shì, chū jū dōng ān zhōu, cì sǐ zhí ān xī wáng ā nán dá zhū wáng míng lǐ tiě mù ér zhì shàng dōu, yì jiē cì sǐ. jiǎ shēn, huáng dì jí wèi yú shàng dōu, shòu zhū wáng wén wǔ bǎi guān cháo yú dà ān gé, dà shè tiān xià, zhào yuē:
五月,至上都。乙丑,仁宗侍太后來會,左右部諸王畢至會議,乃廢皇后伯要真氏,出居東安州,賜死;執安西王阿難答、諸王明里鐵木兒至上都,亦皆賜死。甲申,皇帝即位於上都,受諸王文武百官朝於大安閣,大赦天下,詔曰:
xī wǒ tài zǔ huáng dì yǐ wǔ gōng dìng tiān xià, shì zǔ huáng dì yǐ wén dé qià hǎi nèi, liè shèng xiāng chéng, pī yǎn wú jiāng zhī zuò. zhèn zì xiān cháo, sù jiāng tiān wēi, fǔ jūn shuò fāng, dài jiāng shí nián, qīn yù jiǎ zhòu, lì zhàn què dí zhě lǚ yǐ. fāng zhū fān nèi fù, biān shì yǐ níng, jù wén gōng chē yàn jià, nǎi yǒu zōng shì zhū wáng guì qī yuán xūn xiāng yǔ dìng cè yú hé lín, xián yǐ zhèn wèi shì zǔ céng sūn zhī dí, yù zōng zhèng pài zhī chuán, yǐ gōng yǐ xián, yí yīng dà bǎo. zhèn qiān ràng wèi huáng, zhì yú zài sān. hái zhì shàng dōu, zōng qīn dà chén fù qǐng yú zhèn. jiān zhě jiān chén chéng xì, móu wèi bù guǐ, lài zǔ zōng zhī líng, mǔ dì ài yù lí bá lì bā dá bǐng mìng tài hòu, gōng xíng tiān fá. nèi nán jì píng, shén qì bù kě jiǔ xū, zōng tiāo bù kě fá sì, hé cí quàn jìn, chéng yì yì jiān. zhèn miǎn xùn yú qíng, yú wǔ yuè èr shí yī rì jí huáng dì wèi. rèn dà shǒu zhòng, ruò shè yuān bīng. shǔ sì fú zhī yún chū, qí yǔ mín gēng shǐ, kě dà shè tiān xià. cún xù zhēng shù jūn shì jí gōng gěi fán zhòng zhōu jùn, miǎn shàng dōu dà dū lóng xìng chà shuì sān nián, qí yú lù fēn, liàng zhòng qīng yōu miǎn. yún nán bā fān tián yáng dì miàn, miǎn chà fā yī nián. qí jī nián bū qiàn zhě, juān zhī táo yí fù yè zhě, miǎn sān nián. bèi zāi zhī chù, shān chǎng hú pō kè chéng, quán qiě tíng bà, tīng pín mín cǎi qǔ. zhàn chì xiāo fá zhě, yōu zhī. jīng guò jūn mǎ, wù dé rǎo mín. zhū chù tiě yě, xǔ zhū rén shān bàn. miǎn lì xué xiào, juān rú hù chāi yì cún wèn guān guǎ gū dú.
昔我太祖皇帝以武功定天下,世祖皇帝以文德洽海內,列聖相承,丕衍無疆之祚。朕自先朝,肅將天威,撫軍朔方,殆將十年,親御甲冑,力戰卻敵者屢矣。方諸藩內附,邊事以寧,遽聞宮車晏駕,乃有宗室諸王、貴戚元勛相與定策於和林,咸以朕為世祖曾孫之嫡,裕宗正派之傳,以功以賢,宜膺大寶。朕謙讓未遑,至於再三。還至上都,宗親大臣復請於朕。間者奸臣乘隙,謀為不軌,賴祖宗之靈,母弟愛育黎拔力八達稟命太后,恭行天罰。內難既平,神器不可久虛,宗祧不可乏祀,合辭勸進,誠意益堅。朕勉徇輿情,於五月二十一日即皇帝位。任大守重,若涉淵冰。屬嗣服之雲初,其與民更始,可大赦天下。存恤征戍軍士及供給繁重州郡,免上都、大都、隆興差稅三年,其餘路分,量重輕優免。雲南八番、田楊地面,免差發一年。其積年逋欠者,蠲之;逃移復業者,免三年。被災之處,山場湖泊課程,權且停罷,聽貧民採取。站赤消乏者,優之。經過軍馬,勿得擾民。諸處鐵冶,許諸人煽辦。勉勵學校,蠲儒戶差役;存問鰥寡孤獨。
shì rì, zhuī zūn huáng kǎo yuē huáng dì, zūn tài mǔ yuán fēi yuē huáng tài hòu. dīng hài, shēng tōng zhèng yuàn zhì zhèng èr pǐn, shēng yí fèng sī wèi yù chén lè yuàn, zhì cóng èr pǐn. rén chén, jiā zhī shū mì yuàn shì duǒ ér duǒ hǎi tài fù, zhōng shū yòu chéng xiàng hā lá hā sūn dá lá hǎn tài bǎo, bìng lù jūn guó zhòng shì zhī shū mì yuàn shì tǎ lá hǎi wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, yù shū mì yuàn xuān huī yuàn shì tóng zhī huī zhèng yuàn shì chuáng wù ér yě kě zā lǔ hū chì ā shā bù huā jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì míng lǐ bù huā, bìng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng liú zhèng wèi zhōng shū zuǒ chéng yáo shòu zhōng shū zuǒ chéng qīn chá fú jiàn dào xuān wèi shǐ yě xiān tiē mù ér, bìng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì zhōng shū yòu chéng xíng yù shǐ zhōng chéng tǎ sī bù huā wèi yù shǐ dài fū píng zhāng zhèng shì chuáng wù ér wèi zhī shū mì yuàn shì. tè shòu qǐ tái pǔ jì zhōng shū píng zhāng zhèng shì, yán qìng shǐ chāo ér chì zhōng shū yòu chéng, tóng zhī hé lín děng chù xuān wèi sī shì tǎ hǎi zhōng shū yòu chéng, a lǐ zhōng shū zuǒ chéng, tuō tuō yù shǐ dài fū. yǐ dà dū yí běi liù shí èr yì yì hù bà fá, gěi chāo zhōu zhī. shì yuè, fēng huáng tài zǐ rǔ mǔ lǐ shì wèi shòu guó fū rén, qí fū yàn jiā nú wèi shòu guó gōng. yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì hé sàn wèi liáo yáng xíng shěng píng zhāng zhèng shì. jiàn zhōu dà yǔ báo, zhēn dìng hé jiān shùn dé bǎo dìng děng jùn huáng.
是日,追尊皇考曰皇帝,尊太母元妃曰皇太后。丁亥,升通政院秩正二品,升儀鳳司為玉宸樂院,秩從二品。壬辰,加知樞密院事朵兒朵海太傅,中書右丞相哈剌哈孫答剌罕太保,並錄軍國重事;知樞密院事塔剌海為中書左丞相,預樞密院、宣徽院事;同知徽政院事床兀兒、也可紥魯忽赤阿沙不花、江浙行省平章政事明里不花,並為中書平章政事;江浙行省左丞劉正為中書左丞;遙授中書左丞欽察、福建道宣慰使也先帖木兒,並為中書參知政事;中書右丞、行御史中丞塔思不花為御史大夫;平章政事床兀兒為知樞密院事。特授乞台普濟中書平章政事,延慶使抄兒赤中書右丞,同知和林等處宣慰司事塔海中書右丞,阿里中書左丞,脫脫御史大夫。以大都迤北六十二驛驛戶罷乏,給鈔賙之。是月,封皇太子乳母李氏為壽國夫人,其夫燕家奴為壽國公。以中書平章政事合散為遼陽行省平章政事。建州大雨雹,真定、河間、順德、保定等郡蝗。
liù yuè guǐ sì shuò, zhào lì mǔ dì ài yù lí bá lì bā dá wèi huáng tài zǐ, shòu jīn bǎo. shēng wǔ bèi sì wèi wǔ bèi yuàn, zhì cóng èr pǐn. jiǎ wǔ, jiàn háng gōng yú wàng wù chá dōu zhī dì, lì gōng què wèi zhōng dōu. dīng yǒu, zhōng shū yòu chéng xiàng hā lá hā sūn dá lá hǎn zuǒ chéng xiàng tǎ lá hǎi yán: chén děng yǔ hàn lín jí xián tài cháng lǎo chén jí yì, huáng dì sì dēng bǎo wèi, zhào zhuī zūn huáng kǎo wèi huáng dì, huáng kǎo dà xíng huáng dì tóng mǔ xiōng yě, dà xíng huáng dì fù miào zhī lǐ shàng wèi jǔ xíng, èr dì shén zhǔ yī xiōng dì cì xù fù miào wèi yí. jīn nǐ qǐng shì huáng kǎo zhāo shèng yǎn xiào huáng dì, miào hào shùn zōng dà xíng huáng dì yuē qīn míng guǎng xiào huáng dì, miào hào chéng zōng. tài zǔ zhī shì jū zhōng, ruì zōng xī dì yī shì, shì zǔ xī dì èr shì, yù zōng xī dì sān shì, shùn zōng dōng dì yī shì, chéng zōng dōng dì èr shì. xiān yuán fēi hóng jí lá shì shī lián dá lǐ yí shì yuē zhēn cí jìng yì huáng hòu, fù chéng zōng miào shì. zhì yuē: kě. yòu yán: qián fèng zhǐ mìng chén děng yì zhū wáng cháo huì cì yǔ, chén děng yì: xiàn zōng shì zǔ dēng bǎo wèi shí shǎng cì yǒu shù, chéng zōng jí wèi, chéng shì zǔ fǔ kù chōng fù, bǐ xiān lì, cì jīn wǔ shí liǎng zhě zēng zhì èr bǎi wǔ shí liǎng, yín wǔ shí liǎng zhě zēng zhì bǎi wǔ shí liǎng. yǒu zhǐ: qí zūn chéng zōng suǒ cì zhī shù cì zhī. wù xū, hā lá hā sūn dá lá hǎn yán: bǐ zhě zhū wáng fù mǎ huì yú hé lín, yǐ méng cì yǔ zhě, jīn bù yí zài cì. dì yuē: hé lín zhī huì, guó shì fāng yīn, yǐ cì zhě, qí zài cì zhī. jǐ hài, yù shǐ dài fū tuō tuō hàn lín xué shì chéng zhǐ sān bǎo nú yán: jiù zhì, huáng tài zǐ guān shǔ, shěng tái cān yòng, qǐng yǐ luó luó sī xuān wèi shǐ wò luó sī rèn zhī zhōng shū. zhào yǐ wèi zhōng shū yòu chéng. bān cháo zhū sī, tīng huáng tài zǐ gè zhì yī rén. yǐ gǒng wèi zhí dōu zhǐ huī shǐ mǎ móu shā jiǎo lǚ shèng, yáo shòu píng zhāng zhèng shì. rén yín, tǎ lá hǎi jiā tài bǎo lù jūn guó zhòng shì tài zǐ tài shī. guǐ mǎo, zhì zhān shì yuàn. jiǎ chén, shū mì yuàn qǐng yǐ jūn èr qiān wǔ bǎi rén shàn zhì shàng dōu yīng fāng jí zhū guān xiè, yǒu zhǐ: zì jīn fēi fèng zhǐ, jūn wù zhé yì. yǐ píng zhāng zhèng shì xíng hé lín děng chù xuān wèi shǐ dōu yuán shuài hān lá hé ér, tōng zhèng shǐ wǔ bèi qīng tiě mù ér bù huā, bìng zhī shū mì yuàn shì. yǐ sì, yǐ jīn èr qiān qī bǎi wǔ shí liǎng yín shí èr wàn jiǔ qiān èr bǎi liǎng chāo wàn dìng bì bó èr wàn èr qiān èr bǎi bā shí pǐ fèng xìng shèng gōng, cì huáng tài zǐ yì rú zhī. zhōng shū shěng chén yán: zhōng shū zǎi chén shí sì yuán, yù shǐ dài fū sì yuán, qián zhì suǒ wú. zhào yǔ hàn lín jí xián zhū lǎo chén yì nǐ yǐ wén. bǐng wǔ, tài yīn fàn nán dòu biāo xīng. huī zhèng shǐ rén guā tóu děng yán: bài bù hā yǐ sī qián jiàn sì, wèi guó zhù lí. qí fù wèi zhū wáng wò hū suǒ hài, qǐng cì yǐ wò hū suǒ de suì cì. mìng yǐ wǔ nián yǔ zhī, wèi yín sì qiān yī bǎi yú liǎng sī sān wàn yī qiān èr bǎi jiǔ shí jīn zhī bì jīn bǎi liǎng juàn qī bǎi yī shí pǐ. wù shēn, tè shòu shàng chéng qīng bèi lán xī chuáng wù mào bìng píng zhāng zhèng shì, dà tóng tún chǔ jūn mín zǒng guǎn fǔ dá lǔ gá qí qiè lǐ mù dīng zhōng shū yòu chéng. xīn hài, yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì tuō kè tuō wèi jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì. rén zǐ, fēng huáng mèi xiáng gē lá jí wèi lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ, fù mǎ tǔ zhōu ā bù lá wèi lǔ wáng. tè mù ěr bù hā hā lǎ gé ěr děng yán: jiù zhì, shū mì yuàn quán diào jūn guān, gōng yì yǐ wén. bǐ zhě jìn shì zì zé míng fēn, cóng nèi jiàng zhǐ, kǒng huài shì zǔ dìng zhì, qiě wù guó shì. zài chéng zōng shí cháng yǒu zhǐ, zhé zòu shū mì shì zhě, xǔ běn yuàn zài chén. chén děng yǐ wèi zì jīn yòng rén, yí yī zūn shì zǔ chéng xiàn. dì yuē: qí zūn qián zhì, yú rén hū yǒu zhé qǐng. yòu yán: jūn guān yǔ mín guān bù tóng, fù zǐ xiōng dì xǔ qí xiāng xí, cǐ shì zǔ dìng zhì. bǐ zhě jìn shì zhé yǒu yǐ wàn hù qiān hù zhī zhí qǐng yú shàng zhě, nèi jiàng shèng zhǐ, chén děng wèi gǎn fèng xíng. dì yuē: qí yī lì xíng zhī. jiǎ yín, chì nèi jùn jiāng nán gāo lì sì chuān yún nán zhū sì sēng sòng cáng jīng, wèi sān gōng qí fú. yǐ mǎo, qiǎn yī kè zā ěr gǔ qí mǎ lǎ lēi fù běi jūn, yǐ yìn gěi zhī. bǐng chén, yù shǐ dài fū tǎ sī bù hā yán: diàn zhōng sī suǒ zhí: zhōng shū ér xià zòu shì, bì shǐ suí zhī yǐ rù bù zài zòu shì zhī liè zhě, tīng qí yǐn tuì bān cháo bǎi guān cháo huì shī yí zhě, dé jiū hé bìng gù zhě, bì yǐ gào. qǐng rú jiù zhì. yòu yán: jiù zhì, nèi wài fēng xiàn guān yǒu suǒ dàn hé, zhū rén wù yù. ér jìn yǒu shòu zāng wèi jiān chá yù shǐ suǒ hé zhě, yù jù, yín yuán zòu qǐng, tuō yán shì rù jìn, yǐ bì qí zuì. chén děng yǐ wèi jīn hòu yǒu zuì zhě, wù tīng zhì jīng, dài qí duì biàn shì jìng, guǒ yǒu suǒ yán, fāng xǔ zòu chén. jiē cóng zhī. tǎ sī bù huā yòu yán: huáng tài zǐ yǒu zhǐ: yǒu sī zāng zuì, bù xū xíng bù dìng yì, shòu chì zhě cóng lián fǎng sī chù jué, shěng tái qiǎn rén jiǎn hé lián fǎng sī wén àn, zé sī yì jǔ gé, fēi biàn. píng zhāng ā shā bù huā yīn yán: cǐ shěng tái tóng yì zhī shì, tái chén bù yí dú zòu. dì yuē: cǐ yù shǐ tái shì, ā shā bù huā wù wàng yán. tái chén yán shì yě, rú suǒ zòu xíng zhī. tǎ sī bù huā tuō tuō bìng yáo shòu zuǒ chéng xiàng. wù wǔ, jìn fēng gāo lì wáng wáng jù wèi shěn yáng wáng, jiā tài zǐ tài fù fù mǎ dū wèi. zhì huáng tài zǐ jiā lìng sī fǔ zhèng sī yán qìng sī qū bǎo shǔ diǎn shàn shǔ. jǐ wèi, fēng níng yuǎn wáng kuò kuò chū wèi níng wáng, cì jīn yìn. gēng shēn, yáo shòu zuǒ chéng xiàng xíng yù shǐ dài fū tǎ sī bù huā yòu chéng xiàng. xīn yǒu, biàn liáng nán yáng guī dé jiāng xī hú guǎng shuǐ, bǎo dìng shǔ xiàn huáng.
六月癸巳朔,詔立母弟愛育黎拔力八達為皇太子,受金寶。升武備寺為武備院,秩從二品。甲午,建行宮於旺兀察都之地,立宮闕為中都。丁酉,中書右丞相哈剌哈孫答剌罕、左丞相塔剌海言:「臣等與翰林、集賢、太常老臣集議,皇帝嗣登寶位,詔追尊皇考為皇帝,皇考大行皇帝同母兄也,大行皇帝祔廟之禮尚未舉行,二帝神主依兄弟次序祔廟為宜。今擬請諡皇考昭聖衍孝皇帝,廟號順宗;大行皇帝曰欽明廣孝皇帝,廟號成宗。太祖之室居中,睿宗西第一室,世祖西第二室,裕宗西第三室,順宗東第一室,成宗東第二室。先元妃弘吉剌氏失憐答里宜諡曰真慈靜懿皇后,祔成宗廟室。」制曰:「可。」又言:「前奉旨命臣等議諸王朝會賜與,臣等議:憲宗、世祖登寶位時賞賜有數,成宗即位,承世祖府庫充富,比先例,賜金五十兩者增至二百五十兩,銀五十兩者增至百五十兩。」有旨:「其遵成宗所賜之數賜之。」戊戌,哈剌哈孫答剌罕言:「比者諸王、駙馬會於和林,已蒙賜與者,今不宜再賜。」帝曰:「和林之會,國事方殷,已賜者,其再賜之。」己亥,御史大夫脫脫、翰林學士承旨三寶奴言:「舊制,皇太子官屬,省、台參用,請以羅羅斯宣慰使斡羅思任之中書。」詔以為中書右丞。班朝諸司,聽皇太子各置一人。以拱衛直都指揮使馬謀沙角屢勝,遙授平章政事。壬寅,塔剌海加太保、錄軍國重事、太子太師。癸卯,置詹事院。甲辰,樞密院請以軍二千五百人繕治上都鷹坊及諸官廨,有旨:「自今非奉旨,軍勿輒役。」以平章政事、行和林等處宣慰使都元帥憨剌合兒,通政使、武備卿鐵木兒不花,並知樞密院事。乙巳,以金二千七百五十兩、銀十二萬九千二百兩、鈔萬錠、幣帛二萬二千二百八十匹奉興聖宮,賜皇太子亦如之。中書省臣言:「中書宰臣十四員,御史大夫四員,前制所無。」詔與翰林、集賢諸老臣議擬以聞。丙午,太陰犯南斗杓星。徽政使亻瓜頭等言:「拜布哈以私錢建寺,為國祝厘。其父為諸王斡忽所害,請賜以斡忽所得歲賜。」命以五年與之,為銀四千一百餘兩、絲三萬一千二百九十斤、織幣金百兩、絹七百一十匹。戊申,特授尚乘卿孛蘭奚、床兀皃並平章政事,大同屯儲軍民總管府達嚕噶齊怯里木丁中書右丞。辛亥,以中書平章政事托克托為江西行省平章政事。壬子,封皇妹祥哥剌吉為魯國大長公主,駙馬〈土周〉阿不剌為魯王。特穆爾布哈、哈喇格爾等言:「舊制,樞密院銓調軍官,公議以聞。比者近侍自擇名分,從內降旨,恐壞世祖定製,且誤國事。在成宗時嘗有旨,輒奏樞密事者,許本院再陳。臣等以為自今用人,宜一遵世祖成憲。」帝曰:「其遵前制,餘人忽有輒請。」又言:「軍官與民官不同,父子兄弟許其相襲,此世祖定製。比者近侍輒有以萬戶、千戶之職請於上者,內降聖旨,臣等未敢奉行。」帝曰:「其依例行之。」甲寅,敕內郡、江南、高麗、四川、雲南諸寺僧誦《藏經》,為三宮祈福。乙卯,遣伊克紥爾古齊瑪喇勒赴北軍,以印給之。丙辰,御史大夫塔斯布哈言:「殿中司所職:中書而下奏事,必使隨之以入;不在奏事之列者,聽其引退;班朝百官朝會失儀者,得糾劾;病故者,必以告。請如舊制。」又言:「舊制,內外風憲官有所彈劾,諸人勿預。而近有受贓為監察御史所劾者,獄具,夤緣奏請,託言事入覲,以避其罪。臣等以為今後有罪者,勿聽至京,待其對辯事竟,果有所言,方許奏陳。」皆從之。塔思不花又言:「皇太子有旨:有司贓罪,不須刑部定議,受敕者從廉訪司處決,省、台遣人檢核廉訪司文案,則私意沮格,非便。」平章阿沙不花因言:「此省、台同議之事,台臣不宜獨奏。」帝曰:「此御史台事,阿沙不花勿妄言。台臣言是也,如所奏行之。」塔思不花、脫脫並遙授左丞相。戊午,進封高麗王王昛為瀋陽王,加太子太傅、駙馬都尉。置皇太子家令司、府正司、延慶司、曲寶署、典膳署。己未,封寧遠王闊闊出為寧王,賜金印。庚申,遙授左丞相、行御史大夫塔思不花右丞相。辛酉,汴梁、南陽、歸德、江西、湖廣水,保定屬縣蝗。
qiū qī yuè guǐ hài shuò, fēng zhū wáng tū lá wèi yuè wáng. zhū wáng chū bó yán: guā zhōu shā zhōu tún tián bū hù jiàn chéng dīng zhě, qǐ jū lì suǒ bù. zhōng shū shěng chén yán: guā zhōu suī zhū wáng fēn dì, qí mín yì yú yì chuán, chū bó yán yí wù cóng. shēng zhāng pèi jiān wèi zhāng pèi yuàn, zhì cóng èr pǐn, cì ā lá nà bā lá chāo wàn dìng. jiǎ zǐ, mìng yù shǐ tái dài fū tiě gǔ dié ér zhī shū mì yuàn shì tǎ lǔ hū dài zhōng shū píng zhāng zhèng shì chuáng wù ér yǐ jí wèi gào xiè nán jiāo. bǐng yín, yǐ lǐ diàn méng gǔ wàn hù shǔ tǔ fān xuān wèi sī fēi biàn, mìng réng jiù lì tuō sī má xuān wèi sī, fáng shǒu shǎn zhōu. zhū wáng fù mǎ rù jìn zhě, fēi fèng zhǐ bù xǔ gěi yì. yǐ zhōng shū cān zhī zhèng shì zhào rén róng wèi tài zǐ zhān shì. yǐ ā bǎo gōng, shòu míng lǐ dà sī tú, fēng qí qī méi xiān wèi shùn guó fū rén. cì chuáng wù ér jūn shì chāo liù wàn dìng bì bó èr wàn pǐ. qiǎn féi ér yá ér mí de lǐ jí tiě gē dǎn yì xī yù qǔ fú bō shè lì, féi ér yá ér mí de lǐ yáo shòu xuān zhèng shǐ, tiě gē dǎn yáo shòu píng zhāng zhèng shì. yǐ bìng mìng tài fù yòu chéng xiàng hā lá hā sūn dá lá hǎn tài bǎo zuǒ chéng xiàng tǎ lá hǎi zōng lǐ zhōng shū shù wù, zhào yù zhōng wài. jǐ sì, tài yīn fàn kàng. zhì gōng shī fǔ, shè tài zǐ tài shī shǎo shī tài fù shǎo fù tài bǎo shǎo bǎo, bīn kè, zuǒ yòu yù dé, zàn shàn, shù zǐ, xǐ mǎ, lǜ gèng lìng chéng, sī jīng lìng chéng, zhōng yǔn, wén xué, tōng shì shè rén, xiào shū, zhèng zì děng guān. rén shēn, mìng yù shǐ dài fū tiě gǔ dié ér zhōng shū píng zhāng zhèng shì chuáng wù ér shū mì fù shǐ bèi lán xī, yǐ jí wèi zhī xiè tài miào. yǐ ān xī píng jiāng jí zhōu sān lù wèi huáng tài zǐ fēn dì, yuè zhōu lù wèi yuè wáng tū lá fēn dì. cì zhū wáng bā bù shā chāo wàn dìng. guǐ yǒu, bà hé lín xuān wèi sī, zhì xíng zhōng shū shěng jí qīng hǎi děng chù xuān wèi sī dōu yuán shuài fǔ hé lín zǒng guǎn fǔ. yǐ tài shī yuè chì chá ér wèi hé lín xíng shěng yòu chéng xiàng, zhōng shū yòu chéng xiàng hā lá hā sūn dá lá hǎn wèi hé lín xíng shěng zuǒ chéng xiàng, yī qián tài fù lù jūn guó zhòng shì. jiāng zhè shuǐ, mín jī, zhào zhèn liáng sān yuè, jiǔ cù mén tān kè chéng xī miǎn yī nián. yǐ hài, yǐ yǒng píng lù wèi huáng mèi lǔ guó zhǎng gōng zhǔ fēn dì, zū fù jí tǔ chǎn xī cì zhī. cì yuè wáng tū lá chāo wàn dìng, zhū wáng wù dōu sī bù huā suǒ bù sān wàn wǔ qiān èr bǎi èr shí dìng. bǐng zǐ, yǐ jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì tǎ shī hǎi yá zhī shū mì yuàn shì chuáng wù ér, bìng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. dīng chǒu, fēng zhū wáng bā bù shā wèi qí wáng, duǒ liè nà wèi jì wáng, dié lǐ gē ér bù huā wèi běi níng wáng, tài shī yuè chì chá ér wèi qí yáng wáng, jiā píng zhāng zhèng shì tuō hǔ tuō tài wèi. yǐ zhōng shū zuǒ chéng xiàng tǎ lá hǎi wèi zhōng shū yòu chéng xiàng jiān xiū guó shǐ, yù shǐ dài fū tǎ sī bù huā wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì jiào huà hé nán jiāng běi xíng shěng píng zhāng zhèng shì fǎ hū lǔ dīng bìng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, píng zhāng zhèng shì tiě mù dié ér wèi jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì. wù yín, yǐ yí fèng sī dà shǐ huǒ shī hǎi yá tiě mù ér bù huā jiào fāng sī dá lǔ huā chì shā de, bìng yáo shòu píng zhāng zhèng shì, wèi yù chén lè yuàn shǐ. jǐ mǎo, yǐ jí xián yuàn shǐ bié bù huā wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. gēng chén, yǐ yù shǐ zhōng chéng zhǐ ér hé láng wèi yù shǐ dài fū. xīn sì, jiā fēng zhì shèng wén xuān wáng wèi dà chéng zhì shèng wén xuān wáng. yòu chéng xiàng tǎ lá hǎi zuǒ chéng xiàng tǎ sī bù huā yán: zhōng shū shù wù, tóng liáo yī èr jìn shì, wǎng wǎng bù qí gōng yì, jí yǐ shàng wén, fēi biàn. jīn hòu shì wú dà xiǎo, qǐng gòng yì ér hòu zòu. dì yuē: qīng děng yán shì. zì jīn shù zhèng, fēi gōng yì zhě wù zòu. zhì xíng gōng bù yú wàng wù chá dōu. yǐ yáo shòu zuǒ chéng xiàng tóng zhī shū mì yuàn shì yě ér jí chī zhī shū mì yuàn shì yù shǐ zhōng chéng wáng shòu jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng hǎo tiān tǐng, bìng wèi zhōng shū zuǒ chéng. rén wǔ, yíng huò fàn nán dòu. mìng yù shǐ dài fū tiě gǔ dié ér zhī shū mì yuàn shì tǎ lǔ hū dài zhōng shū píng zhāng zhèng shì chuáng wù ér, yǐ jí wèi gào shè jì. guǐ wèi, shēng lì yòng jiān wèi lì yòng yuàn, zhì cóng èr pǐn. jiǎ shēn, qiǎn shàn sī dīng shǐ xī yù, yáo shòu fú jiàn dào xuān wèi shǐ. yǐ yǒu, cì shòu níng gōng zhǔ chāo wàn dìng. bǐng xū, yǐ nèi jùn suì qiàn, lìng zhū wáng wèi shì hái dà dū zhě jiǎn tài yǐ rù. cóng hé lín shěng chén qǐng, qǐ rú gān sù shěng lì, gěi chāo èr qiān dìng, suì shōu zi qián, yǐ zuǒ gōng gěi, réng yǐ wǎng gǔ cì pín mín. yù shǐ dài fū yuè ér lǔ yán: jiù zhì, zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái xuān zhèng yuàn xǔ dé zì xuǎn qí rén, tā sī xī cóng zhōng shū quán zé, jìn chén bù dé zhé zòu, rú cǐ zé jì gāng bù wěn. dì jiā nà zhī. yǐ tóng zhī xuān huī yuàn shì bèi luó dá shī wèi zhōng shū zuǒ chéng, zhōng shū cān zhī zhèng shì qīn chá wèi sì chuān xíng shěng zuǒ chéng. jiāng zhè hú guǎng jiāng xī shǔ jùn jī, zhào xíng shěng fā sù zhèn zhī. dīng hài, shǐ wán zé xié qǐ ér qǐ dài yì nán wǎng zhēng qǐ ér jí sī bù tū lǔ huā chéng mǎ yīng yào. shān dōng hé běi méng gǔ jūn gào jī, qiǎn guān zhèn zhī. cì jìn wáng bù pín mín chāo wǔ wàn dìng. jǐ chǒu, tǎ lá hǎi tǎ sī bù huā yán: qián nǎi yán pàn, qí xì lǔ zhī rén, fèng shì zǔ zhǐ jù lì bǎn jí. bǐ zhě jìn chén qǐng yǐ guī zhī zhū wáng tuō tuō, bǐ jí qiǎn rén jū kuò. chén děng yǐ wèi cǐ shì jù yǒu xiān zhì, jīn yǐ guī tuō tuō suǒ bù, yí lìng liáo yáng shěng chén xuē dū gān děng wǎng yù zhī, yǐ jū zhī rén xī hái qí zhǔ. cóng zhī. ān xī děng jùn hàn jī, yǐ liáng èr wàn bā qiān dàn zhèn zhī. gēng yín, zhì yán fú sī, zhì zhèng sān pǐn. xīn mǎo, zhào táng wù tū lǔ huā hù jí yǐ dìng, qí rù zhū wáng fù mǎ gè bù bì yì zhī rén jí mào nì zhě, jiē yǒu zuì. fā zú èr qiān rén wèi jìn wáng yě sūn tiě mù ér zhì dǐ shě. shì yuè, jiāng zhè hú guǎng jiāng xī hé nán liǎng huái shǔ jùn jī, yú yán chá kè chāo nèi zhé sù, qiǎn guān zhèn zhī. zhào fù jiā néng yǐ sī sù zhèn dài zhě, liàng shòu yǐ guān. bǎo dìng hé jiān jìn níng děng jùn shuǐ, dé zhōu huáng.
秋七月癸亥朔,封諸王禿剌為越王。諸王出伯言:「瓜州、沙州屯田逋戶漸成丁者,乞拘隸所部。」中書省臣言:「瓜州雖諸王分地,其民役於驛傳,出伯言宜勿從。」升章佩監為章佩院,秩從二品,賜阿剌納八剌鈔萬錠。甲子,命御史台大夫鐵古迭兒、知樞密院事塔魯忽帶、中書平章政事床兀兒以即位告謝南郊。丙寅,以禮店蒙古萬戶屬土番宣慰司非便,命仍舊隸脫思麻宣慰司,防守陝州。諸王、駙馬入覲者,非奉旨不許給驛。以中書參知政事趙仁榮為太子詹事。以阿保功,授明里大司徒,封其妻梅仙為順國夫人。賜床兀兒軍士鈔六萬錠、幣帛二萬匹。遣肥兒牙兒迷的里及鐵胳膽詣西域取佛缽、舍利,肥兒牙兒迷的里遙授宣政使,鐵胳膽遙授平章政事。以並命太傅右丞相哈剌哈孫答剌罕、太保左丞相塔剌海綜理中書庶務,詔諭中外。己巳,太陰犯亢。置宮師府,設太子太師、少師、太傅、少傅、太保、少保,賓客,左、右諭德,贊善,庶子,洗馬,率更令、丞,司經令、丞,中允,文學,通事舍人,校書,正字等官。壬申,命御史大夫鐵古迭兒、中書平章政事床兀兒、樞密副使孛蘭奚,以即位祗謝太廟。以安西、平江、吉州三路為皇太子分地,越州路為越王禿剌分地。賜諸王八不沙鈔萬錠。癸酉,罷和林宣慰司,置行中書省及青海等處宣慰司都元帥府、和林總管府。以太師月赤察兒為和林行省右丞相,中書右丞相哈剌哈孫答剌罕為和林行省左丞相,依前太傅、錄軍國重事。江浙水,民飢,詔賑糧三月,酒醋、門攤、課程悉免一年。乙亥,以永平路為皇妹魯國長公主分地,租賦及土產悉賜之。賜越王禿剌鈔萬錠,諸王兀都思不花所部三萬五千二百二十錠。丙子,以江浙行省平章政事塔失海牙、知樞密院事床兀兒,並為中書平章政事。丁丑,封諸王八不沙為齊王,朵列納為濟王,迭里哥兒不花為北寧王,太師月赤察兒為淇陽王,加平章政事脫虎脫太尉。以中書左丞相塔剌海為中書右丞相、監修國史,御史大夫塔思不花為中書左丞相,江浙行省平章政事教化、河南江北行省平章政事法忽魯丁並為中書平章政事,平章政事鐵木迭兒為江西行省平章政事。戊寅,以儀鳳司大使火失海牙、鐵木兒不花、教坊司達魯花赤沙的,並遙授平章政事,為玉宸樂院使。己卯,以集賢院使別不花為中書平章政事。庚辰,以御史中丞只兒合郎為御史大夫。辛巳,加封至聖文宣王為大成至聖文宣王。右丞相塔剌海、左丞相塔思不花言:「中書庶務,同僚一二近侍,往往不俟公議,即以上聞,非便。今後事無大小,請共議而後奏。」帝曰:「卿等言是。自今庶政,非公議者勿奏。」置行工部於旺兀察都。以遙授左丞相、同知樞密院事也兒吉絺知樞密院事;御史中丞王壽、江浙行省左丞郝天挺,並為中書左丞。壬午,熒惑犯南斗。命御史大夫鐵古迭兒、知樞密院事塔魯忽帶、中書平章政事床兀兒,以即位告社稷。癸未,升利用監為利用院,秩從二品。甲申,遣贍思丁使西域,遙授福建道宣慰使。乙酉,賜壽寧公主鈔萬錠。丙戌,以內郡歲歉,令諸王衛士還大都者揀汰以入。從和林省臣請,乞如甘肅省例,給鈔二千錠,歲收子錢,以佐供給,仍以網罟賜貧民。御史大夫月兒魯言:「舊制,中書省、樞密院、御史台、宣政院許得自選其人,他司悉從中書銓擇,近臣不得輒奏,如此則紀綱不紊。」帝嘉納之。以同知宣徽院事孛羅答失為中書左丞,中書參知政事欽察為四川行省左丞。江浙、湖廣、江西屬郡飢,詔行省發粟賑之。丁亥,使完澤偕乞兒乞帶亦難往征乞兒吉思部禿魯花、騬馬、鷹鷂。山東、河北蒙古軍告飢,遣官賑之。賜晉王部貧民鈔五萬錠。己丑,塔剌海、塔思不花言:「前乃顏叛,其系虜之人,奉世祖旨俱隸版籍。比者近臣請以歸之諸王脫脫,彼即遣人拘括。臣等以為此事具有先制,今已歸脫脫所部,宜令遼陽省臣薛闍乾等往諭之,已拘之人悉還其主。」從之。安西等郡旱飢,以糧二萬八千石賑之。庚寅,置延福司,秩正三品。辛卯,詔唐兀禿魯花戶籍已定,其入諸王、駙馬各部避役之人及冒匿者,皆有罪。發卒二千人為晉王也孫鐵木兒治邸舍。是月,江浙、湖廣、江西、河南、兩淮屬郡飢,於鹽茶課鈔內折粟,遣官賑之。詔富家能以私粟賑貸者,量授以官。保定、河間、晉寧等郡水,德州蝗。
bā yuè jiǎ wǔ, zhōng shū shěng chén yán: nèi jiàng zhǐ yǔ guān zhě bā bǎi bā shí yú rén, yǐ chú sān bǎi, wèi yì zhě yóu wǔ bǎi yú. qǐng zì jīn yuè zòu zhě wù yǔ. dì yuē: qīng děng yán shì. zì jīn bù yóu zhōng shū zòu zhě, wù yǔ guān. yòu yán: wài rèn guān dài xiāng xián fēi zhì yě, qǐng wù yǔ. zhì kě. yòu yán: yǐ cháo huì yīng cì zhě, wèi chāo zǒng sān bǎi wǔ shí wàn dìng, yǐ gěi zhě bǎi qī shí wàn, wèi gěi yóu bǎi bā shí wàn, liǎng dōu suǒ chǔ yǐ xū. zì jīn tè zòu qǐ shǎng zhě, yí zàn tíng. yǒu zhǐ: zì jīn fán yǐ shǎng wèi qǐng zhě, wù zòu. yù shǐ tái chén yán: zhōng shū shěng shū mì yuàn yù shǐ tái xuān zhèng yuàn dé zì xuǎn guān, jù yǒu chéng xiàn. jīn jiān chá yù shǐ lián fǎng sī guān fēi běn tái gōng xuǎn, ér cóng zhū chén suǒ qǐng, zì nèi jiàng zhǐ, fēi zǔ zōng chéng fǎ. dì yuē: fán ruò cǐ zhě, qīng děng qí wù xíng. zhè dōng zhè xī hú běi jiāng dōng jùn xiàn jī, qiǎn guān zhèn zhī. cì shān hòu yì hù chāo, měi yì wǔ bǎi dìng. zhì zhǎng yí shǔ, zhì wǔ pǐn, shè lìng chéng gè yī yuán. yǐ wèi, cì zhū wáng àn huī ā lǔ huī běi níng wáng dié lǐ gē ér bù huā jīn sān bǎi wǔ shí liǎng yín sān qiān qī bǎi liǎng. yǐ zhì shū shì yù shǐ wū bó dū lá wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. wù xū, yù shǐ dài fū tuō tuō fēng qín guó gōng. xīn chǒu, yí běi zhī mín xīn fù zhě, zhì chuán shū sù yǐ zhèn zhī. guǐ mǎo, gǎi yě lǐ hé yá yíng tián sī wèi tún tián yùn liáng wàn hù fǔ. jiǎ chén, yǐ nà lán bù lá suǒ chǔ liáng wàn shí, zhèn qí páng jìn jī mín. bǐng wǔ, jiàn fú gé yú wǔ tái sì. jiāng nán jī, yǐ shí dào lián fǎng sī suǒ chǔ zāng fá chāo zhèn zhī. jǐ yǒu, cóng huáng tài zǐ qǐng, shēng zhān shì yuàn cóng yī pǐn, zhì cān yì duàn shì guān rú shū mì yuàn. xīn hài, zhōng shū yòu chéng bèi luó tiě mù ér yǐ guó zì yì xiào jīng jìn, zhào yuē: cǐ nǎi kǒng zǐ zhī wēi yán, zì wáng gōng dá yú shù mín, jiē dāng yóu shì ér xíng. qí mìng zhòng shū shěng kè bǎn mó yìn, zhū wáng ér xià jiē cì zhī. guǐ chǒu, táng wù tū lǔ huā jūn fá shí, fā sù zhèn zhī. bǐng chén, shēng lán yí jiān zhì sān pǐn. dīng sì, yǐ zhōng shū zuǒ chéng wáng shòu wèi yù shǐ zhōng chéng. wù wǔ, zhōng shū píng zhāng zhèng shì qǐ tái pǔ jì chuáng wù ér bié bù huā bìng jiā tài wèi, zhōng shū yòu chéng tǎ hǎi jiā tài wèi píng zhāng zhèng shì, yǐ zhōng shū zuǒ chéng bèi luó tiě mù ér wèi zhōng shū yòu chéng. dōng chāng biàn liáng táng zhōu yán ān tán yuán guī lǐ xìng guó zhū jùn jī, fā sù zhèn zhī. jì níng lù dì zhèn, hé jiān zhēn dìng děng jùn huáng, lóng píng wén shuǐ píng yáo qí huò yì jìng hǎi róng chéng shù lù děng xiàn shuǐ. jiǔ yuè jiǎ zǐ, chē jià zhì zì shàng dōu. yǐ chǒu, qǐng shì huáng kǎo huáng dì dà xíng huáng dì yú nán jiāo, mìng zhòng shū yòu chéng xiàng tǎ lá hǎi shè tài wèi xíng shì. gēng wǔ, shēng yù shǐ tái cóng yī pǐn. xīn wèi, jiā tǎ lá hǎi tǎ sī bù huā bìng tài wèi. rén shēn, mìng tǎ lá hǎi fèng yù cè yù bǎo, shàng huáng kǎo jí dà xíng huáng dì zūn shì miào hào, yòu shàng xiān yuán fēi hóng jí liè shì zūn shì, fù yú chéng zōng miào shì. shēng shàng shě jiān zhì zhèng sān pǐn. guǐ yǒu, tài bái fàn yòu zhí fǎ. jiǎ xū, gǎi tài cháng sì wèi tài cháng lǐ yí yuàn, zhì zhèng èr pǐn. shēng shì yí sī zhì zhèng sān pǐn. bǐng zǐ, zhì huáng tài zǐ wèi diǎn mù jiān, zhì zhèng sān pǐn. zhōng shū shěng chén yán: nèi wài xuǎn fǎ, xiàng zhě yǒu zhǐ yī zūn shì zǔ chéng zhì. liǎng gōng jìn shì qiān xù, wèi shàng suǒ mìng. bǐ yǒu yīng rù cháng diào zhě, yín yuán zhòu qiān qí yǐ shì fèi chù jí wèi cháng rù shì zhě, yì fù qǐng zì nèi jiàng zhǐ. chén děng zòu qǐng jìn zhǐ, méng cì yǔn cóng. shì hòu suǒ jiàng nèi zhǐ fù yǒu bǎi yú, chén děng yǐ cháng quán zé fèng xíng. dì zhōng shū zhèng wù, tā rén yòu dé zhé qǐng, zé yǐ zhěng chì, qí xiào shí nán. zì jīn quán xuǎn qián gǔ, qǐng rú qián zhì, fēi yóu zhōng shū yì zhě, wú dé yuè zòu. zhì cóng zhī. yòu yán: bǐ qiè lái mù dīng xiàn bǎo huò, chì yǐ yán wàn yǐn yǔ zhī, réng xǔ shì yǐn jiǔ wàn. chén děng qiè wèi, suǒ shì bǎo huò, jì gū qí zhí, zhǐ yí gěi chāo, ruò yǐ yǐn gěi zhī, tú huài yán fǎ. dì yuē: cǐ zhèn zì yán, fēi chén xià suǒ qǐng, qí gěi zhī, yú wù shì wèi lì. jiāng zhè jī, zhōng shū shěng chén yán: qǐng lìng běn shěng guān zū, yú jiǔ yuè xiān shū sān fēn zhī yī, yǐ bèi zhèn gěi. yòu liǎng huái cáo hé yū sè, guān yì shū jùn, yán yī yǐn dài shōu chāo èr guàn wèi yōng fèi, jì chāo èr wàn bā qiān dìng, jīn hé liú yǐ tōng, yí yí yǐ zhèn jī mín. háng zhōu yī jùn, suì yǐ jiǔ mí mǐ mài èr shí bā wàn shí, jìn zhī biàn. hé nán yì dōu zhū jùn, yì yí jìn zhī. zhì kě. tǎ lá hǎi yán: bǐ méng shèng ēn, cì chén jiāng nán tián bǎi qǐng. jīn zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ cì tián hái guān, chén děng qǐng hái suǒ cì. cóng zhī. réng yù zhū rén cì tián, xī lìng hái guān. mìng zhāng liú sūn zhī jí xián yuàn shì, lǐng zhū lù dào jiào shì. dīng chǒu, zhōng shū shěng chén yán: bǐ yì shěng chén yuán shù, fèng zhǐ yī jiù zhì dìng wèi shí èr yuán, yòu chéng xiàng tǎ lá hǎi, zuǒ chéng xiàng tǎ sī bù huā, píng zhāng chuáng wù ér qǐ tái pǔ jì rú gù, yú lìng chén děng yì. chén děng qǐng yǐ ā shā bù huā tǎ shī hǎi yá wèi píng zhāng zhèng shì, bèi luó dá shī liú zhèng wèi yòu chéng, hǎo tiān tǐng yě xiān tiě mù ér wèi zuǒ chéng, yú zhāng wù bó dū lá wèi cān zhī zhèng shì. qí bān cháo zhū sī rǒng yuán, bìng yí jiǎn tài. cóng zhī. jǐ mǎo, tài bái fàn zuǒ zhí fǎ. rén wǔ, gǎi shàng chéng sì wèi wèi wèi yuàn, zhì cóng èr pǐn. jiǎ shēn, zhào lì shàng shū shěng, fēn lǐ cái yòng. mìng tǎ lá hǎi tǎ sī bù huā réng lǐng zhōng shū. yǐ tuō hǔ tuō jiào huà fǎ hū lǔ dīng rèn shàng shū shěng, réng bǐ qí zì jǔ guān shǔ, mìng zhù shàng shū shěng yìn. chì chí jiāng zhè zhū jùn shān zé zhī jìn. bǐng xū, shēng zhǎng yè sī zhì sān pǐn. huáng tài zǐ jiàn fó sì, qǐng mǎi mín dì yì zhī, gěi chāo wàn qī bǎi dìng yǒu qí. wù zǐ, shēng yán qìng sī zhì cóng èr pǐn. jǐ chǒu, qiǎn shǐ lù qiú. jìn wáng yě sūn tiě mù ér yǐ zhào cì chāo wàn dìng zhǐ gěi bā qiān wèi yán, zhōng shū shěng chén yán: tǎng zàng kōng jié, cháng fù suì chāo sì bǎi wàn dìng, gè shěng bèi yòng zhī wài, rù jīng shī zhě èr bǎi bā shí wàn dìng, cháng nián suǒ zhī zhǐ èr bǎi qī shí yú wàn dìng. zì bì xià jí wèi yǐ lái, yǐ zhī sì bǎi èr shí wàn dìng, yòu yīng qiú ér wèi zhī zhě yī bǎi wàn dìng. chén děng lǜ cái yòng bù gěi, gǎn yǐ shàng wén. dì yuē: qīng zhī yán rán. zì jīn cì yǔ yí zàn tíng, zhū rén wú dé zòu qǐng. kě gěi jìn wáng chāo qiān dìng, yú yí shǎn xī shěng gěi zhī. yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì bié bù huā wèi jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì. xīn mǎo, yù shǐ tái chén yán: zhì yuán zhōng ā hé mǎ zōng lǐ cái yòng, lì shàng shū shěng, sān zài bìng rù zhōng shū. qí hòu sāng gē yòng shì, fù lì shàng shū shěng, shì bài yòu bìng rù zhōng shū. yuè zì dà dé wǔ nián yǐ lái, sì fāng dì zhèn shuǐ zāi, suì réng bù dēng, bǎi xìng zhòng kùn, biàn mín zhī zhèng, zhèng zài jīn rì. qǐng yòu wén wèi zǒng lǐ cái yòng lì shàng shū shěng, rú shì zé bì zēng zhì suǒ sī, làn shè guān lì, dài fēi yì mín zhī shì yě. qiě zōng lǐ cái yòng, zài rén wèi zhī, ruò zhǐ mìng zhòng shū zhěng chì, wèi jiàn bù kě. chén děng yǐn ér bù yán, jù jiāng huò zuì. dì yuē: qīng yán liáng shì. cǐ sān chén yuàn rèn qí shì, gū tīng qí xíng yān. shì yuè, xiāng yáng lín yǔ, mín jī, chì hé nán shěng fā sù zhèn zhī. shí yuè yǐ wèi, shēng diǎn bǎo shǔ wèi diǎn bǎo jiān, zhì zhèng sān pǐn. gēng zǐ, zhōng shū shěng zòu: chū zhì zhōng shū shěng shí, tài bǎo liú bǐng zhōng dù qí dì yí, yù zōng wèi zhōng shū lìng, cháng zhì shěng shǔ chì. qí hòu sāng gē qiān lì shàng shū shěng, bù sì zài ér bà. jīn fù qiān zhōng shū yú jiù shěng, qǐ juān jí xǐ zhōng shū lìng wèi, réng qǐng huáng tài zǐ yī zhì zhōng shū. zhì kě. rén yín, shēng diǎn ruì jiān wèi diǎn ruì yuàn, zhì cóng èr pǐn. fēng zhī shū mì yuàn shì chuáng wù ér wèi róng guó gōng. guǐ mǎo, yǐ jiù zhì zhū wáng fù mǎ shì wù jiē nèi shì zǎi chén suǒ lǐng, mìng zhòng shū yòu chéng bèi luó tiě mù ér lǐng zhī. yǐ sì, tài bái fàn kàng. chì fāng shì rì zhě wú yóu zhū wáng fù mǎ zhī mén. bǐng wǔ, zhào zhěng chì tái gāng, bù gào zhōng wài. fēng yù shǐ dài fū tiě gǔ dié ér wèi yùn guó gōng, yǐ zhōng wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ mǎi nú zhī shū mì yuàn shì. rén zǐ, cóng zhōng shū shěng chén yán, fán shì bù yóu zhōng shū, zhé qiǎn shǐ bìng yí wén zhě, jìn zhǐ zhī. jiǎ yín, tài yīn fàn míng táng. shēng jí xián yuàn zhì cóng yī pǐn, jiāng zuò yuàn zhì cóng èr pǐn. bǐng chén, yǐ xíng shěng píng zhāng zǒng dū jūn mǎ, dé pèi hǔ fú, qí zuǒ chéng děng suǒ pèi xī zhuī nà. zhōng shū shěng zòu: cháng suì hǎi cáo liáng bǎi sì shí wǔ wàn shí, jīn jiāng zhè suì jiǎn, bù néng rú shù, qǐng réng jiù lì, hú guǎng jiāng xī gè shū wǔ shí wàn shí, bìng yóu hǎi dào dá jīng shī. cóng zhī. jǐ wèi, tǎ sī bù huā shàng shū yán zhèng shì, qiě cí tài wèi zhí, hái suǒ jiàng zhì shū jí yìn. shì yuè, háng zhōu píng jiāng shuǐ, mín jī, fā sù zhèn zhī.
八月甲午,中書省臣言:「內降旨與官者八百八十餘人,已除三百,未議者猶五百餘。請自今越奏者勿與。」帝曰:「卿等言是。自今不由中書奏者,勿與官。」又言:「外任官帶相銜非制也,請勿與。」制可。又言:「以朝會應賜者,為鈔總三百五十萬錠,已給者百七十萬,未給猶百八十萬,兩都所儲已虛。自今特奏乞賞者,宜暫停。」有旨:「自今凡以賞為請者,勿奏。」御史台臣言:「中書省、樞密院、御史台、宣政院得自選官,具有成憲。今監察御史、廉訪司官非本台公選,而從諸臣所請,自內降旨,非祖宗成法。」帝曰:「凡若此者,卿等其勿行。」浙東、浙西、湖北、江東郡縣飢,遣官賑之。賜山後驛戶鈔,每驛五百錠。置掌儀署,秩五品,設令、丞各一員。乙未,賜諸王按灰、阿魯灰、北寧王迭里哥兒不花金三百五十兩、銀三千七百兩。以治書侍御史烏伯都剌為中書參知政事。戊戌,御史大夫脫脫封秦國公。辛丑,迤北之民新附者,置傳輸粟以賑之。癸卯,改也里合牙營田司為屯田運糧萬戶府。甲辰,以納蘭不剌所儲糧萬石,賑其旁近饑民。丙午,建佛閣於五台寺。江南飢,以十道廉訪司所儲贓罰鈔賑之。己酉,從皇太子請,升詹事院從一品,置參議斷事官如樞密院。辛亥,中書右丞孛羅鐵木兒以國字譯《孝經》進,詔曰:「此乃孔子之微言,自王公達於庶民,皆當由是而行。其命中書省刻版模印,諸王而下皆賜之。」癸丑,唐兀禿魯花軍乏食,發粟賑之。丙辰,升闌遺監秩三品。丁巳,以中書左丞王壽為御史中丞。戊午,中書平章政事乞台普濟、床兀兒、別不花並加太尉,中書右丞塔海加太尉、平章政事,以中書左丞孛羅鐵木兒為中書右丞。東昌、汴梁、唐州、延安、潭、沅、歸、澧、興國諸郡飢,發粟賑之。冀寧路地震,河間、真定等郡蝗,隆平、文水、平遙、祁、霍邑、靖海、容城、束鹿等縣水。九月甲子,車駕至自上都。乙丑,請諡皇考皇帝、大行皇帝於南郊,命中書右丞相塔剌海攝太尉行事。庚午,升御史台從一品。辛未,加塔剌海、塔思不花並太尉。壬申,命塔剌海奉玉冊、玉寶,上皇考及大行皇帝尊諡、廟號,又上先元妃弘吉烈氏尊諡,祔於成宗廟室。升尚舍監秩正三品。癸酉,太白犯右執法。甲戌,改太常寺為太常禮儀院,秩正二品。升侍儀司秩正三品。丙子,置皇太子位典牧監,秩正三品。中書省臣言:「內外選法,向者有旨一遵世祖成制。兩宮近侍遷敘,為上所命。比有應入常調者,夤緣驟遷;其已仕廢黜及未嘗入仕者,亦復請自內降旨。臣等奏請禁止,蒙賜允從。是後所降內旨復有百餘,臣等已嘗銓擇奉行。第中書政務,他人又得輒請,責以整飭,其效實難。自今銓選、錢穀,請如前制,非由中書議者,毋得越奏。」制從之。又言:「比怯來木丁獻寶貨,敕以鹽萬引與之,仍許市引九萬。臣等竊謂,所市寶貨,既估其直,止宜給鈔,若以引給之,徒壞鹽法。」帝曰:「此朕自言,非臣下所請,其給之,余勿視為例。」江浙飢,中書省臣言:「請令本省官租,於九月先輸三分之一,以備賑給。又兩淮漕河淤澀,官議疏浚,鹽一引帶收鈔二貫為傭費,計鈔二萬八千錠,今河流已通,宜移以賑饑民。杭州一郡,歲以酒糜米麥二十八萬石,禁之便。河南、益都諸郡,亦宜禁之。」制可。塔剌海言:「比蒙聖恩,賜臣江南田百頃。今諸王、公主、駙馬賜田還官,臣等請還所賜。」從之。仍諭諸人賜田,悉令還官。命張留孫知集賢院事,領諸路道教事。丁丑,中書省臣言:「比議省臣員數,奉旨依舊制定為十二員,右丞相塔剌海,左丞相塔思不花,平章床兀兒、乞台普濟如故,余令臣等議。臣等請以阿沙不花、塔失海牙為平章政事,孛羅答失、劉正為右丞,郝天挺、也先鐵木兒為左丞,於璋、兀伯都剌為參知政事。其班朝諸司冗員,並宜揀汰。」從之。己卯,太白犯左執法。壬午,改尚乘寺為衛尉院,秩從二品。甲申,詔立尚書省,分理財用。命塔剌海、塔思不花仍領中書。以脫虎脫、教化、法忽魯丁任尚書省,仍俾其自舉官屬,命鑄尚書省印。敕弛江浙諸郡山澤之禁。丙戌,升掌謁司秩三品。皇太子建佛寺,請買民地益之,給鈔萬七百錠有奇。戊子,升延慶司秩從二品。己丑,遣使錄囚。晉王也孫鐵木兒以詔賜鈔萬錠、止給八千為言,中書省臣言:「帑藏空竭,常賦歲鈔四百萬錠,各省備用之外,入京師者二百八十萬錠,常年所支止二百七十餘萬錠。自陛下即位以來,已支四百二十萬錠,又應求而未支者一百萬錠。臣等慮財用不給,敢以上聞。」帝曰:「卿之言然。自今賜予宜暫停,諸人毋得奏請。可給晉王鈔千錠,余移陝西省給之。」以中書平章政事別不花為江浙行省平章政事。辛卯,御史台臣言:「至元中阿合馬綜理財用,立尚書省,三載併入中書。其後桑哥用事,復立尚書省,事敗又併入中書。粵自大德五年以來,四方地震水災,歲仍不登,百姓重困,便民之政,正在今日。頃又聞為總理財用立尚書省,如是則必增置所司,濫設官吏,殆非益民之事也。且綜理財用,在人為之,若止命中書整飭,未見不可。臣等隱而不言,懼將獲罪。」帝曰:「卿言良是。此三臣願任其事,姑聽其行焉。」是月,襄陽霖雨,民飢,敕河南省發粟賑之。十月乙未,升典寶署為典寶監,秩正三品。庚子,中書省奏:「初置中書省時,太保劉秉忠度其地宜,裕宗為中書令,嘗至省署敕。其後桑哥遷立尚書省,不四載而罷。今復遷中書於舊省,乞涓吉徙中書令位,仍請皇太子一至中書。」制可。壬寅,升典瑞監為典瑞院,秩從二品。封知樞密院事床兀兒為容國公。癸卯,以舊制諸王、駙馬事務皆內侍宰臣所領,命中書右丞孛羅鐵木兒領之。乙巳,太白犯亢。敕方士、日者毋游諸王、駙馬之門。丙午,詔整飭台綱,布告中外。封御史大夫鐵古迭兒為鄆國公,以中衛親軍都指揮使買奴知樞密院事。壬子,從中書省臣言,凡事不由中書,輒遣使並移文者,禁止之。甲寅,太陰犯明堂。升集賢院秩從一品,將作院秩從二品。丙辰,以行省平章總督軍馬,得佩虎符,其左丞等所佩悉追納。中書省奏:「常歲海漕糧百四十五萬石,今江浙歲儉,不能如數,請仍舊例,湖廣、江西各輸五十萬石,並由海道達京師。」從之。己未,塔思不花上疏言政事,且辭太尉職,還所降制書及印。是月,杭州、平江水,民飢,發粟賑之。
shí yī yuè guǐ hài, fēng zhū wáng yá hū dōu wèi chǔ wáng, cì jīn yìn, zhì wáng fù. jiàn fó sì yú wǔ tái shān. yǐ chǒu, zhōng shū shěng chén yán: sù wèi lǐn gěi jí mǎ tuó chú liào, fù zǐ xiōng dì shì xiàng xí zhě gěi zhī, bù dāng gěi zhě, qǐng lìng bèi kě sūn tài zhī. jīn huì shì nián shí yuè zhōng, mǎ tuó jiǔ wàn sān qiān yú, zhì lái chūn èr yuè, què chú liù bǎi wàn shù liào shí wǔ wàn shí bǐ yòu zēng mǎ wǔ wàn yú pǐ. cǐ guó zhòng wù, chén děng gǎn yǐ shàng wén. yǒu zhǐ: bù dāng gěi zhě wù gěi. bǐng yín, dì cháo lóng fú gōng, shàng huáng tài hòu yù cè yù bǎo. dīng mǎo, tài bái fàn fáng. kuò ér bó yá lǐ yán: gèng yòng yín chāo tóng qián biàn. mìng zhòng shū yǔ shū mì yuàn yù shǐ tái jí xián hàn lín zhū lǎo chén jí yì yǐ wén. jǐ sì, zhōng shū shěng chén ā shā bù huā bèi luó tiě mù ér yán: chén děng yǔ kuò ér bó yá lǐ miàn lùn, zhé yín chāo tóng qián, fēi biàn. yǒu zhǐ: qīng děng yǐ wèi bù biàn, wù xíng kě yě. zhào: zhōng shū shěng guān shí èr yuán, tuō hǔ tuō réng lǐng xuān zhèng yuàn, jiào huà liú jīng shī, qí yú gè rèn yǐ zhí. gēng wǔ, lú lóng luán hé qiān ān chāng lí fǔ níng děng xiàn shuǐ, mín jī, gěi chāo qiān dìng yǐ zhèn zhī. xīn wèi, yǐ tǎ lá hǎi lǐng zhōng zhèng yuàn shì. yǐ hài, zhōng shū shěng chén yán: dà dū lù gōng yì hào fán, gài yú shǔ jùn qǔ zhī. qí jūn zhàn yīng fāng kòng hè děng hù, shì qí zá yáo wú yǔ, mào zhàn biān máng. qǐng jiàng xǐ shū, yī zǔ zōng jiù zhì, xī lìng jūn dāng. huò zhé zòu qǐng zhě, yì yí jìn zhǐ. zhì kě. huáng tài zǐ yán: jìn méng ēn yǐ ān xī jí zhōu píng jiāng wèi fēn dì, zū shuì xī yǐ cì chén. chén kǒng zōng qīn kūn dì yuán lì, zì wǔ hù sī wài, yú qǐng shū zhī nèi tǎng. qí shǎn xī yùn sī suì bàn yán shí wàn yǐn, xiàng gěi ān xī wáng, yǐ cǐ qián zhēn zhuó yǔ chén, wéi bì xià cái zhī. zhōng shū jì huì sān lù zū shuì jí yán kè suǒ rù, chāo sì shí wàn dìng. yǒu zhǐ: huáng tài zǐ suǒ sī shén shàn, suì yǐ shí wàn dìng gěi zhī, bù zú zé zài cì. lè gōng ōu rén, xíng bù bǔ zhī, yù chén lè yuàn zhǎng wèi yù chén yǔ xíng bù zhì jiē sān pǐn, guān jiē róng lù dài fū, liú bù qiǎn. zhōng shū yǐ wén, dì yuē: fán zhū sī, shì qí zī jí, shòu zhī sàn guān, bù kě chāo yuè. qí xián rǒng zhí míng guān gāo zhě, zūn jiù zhì jiàng zhī. jiàn kāng lù shǔ zhōu xiàn jī, zhào miǎn jīn nián jiǔ cù kè. bǐng zǐ, tài yīn fàn dōng jǐng. dīng chǒu, zhōng shū shěng chén yán: qián wèi jiāng nán dà shuǐ, yǐ chá yán kè zhé shōu mǐ, zhèn jī mín. jīn shāng rén shū mǐ zhōng yán, yǐ zhì mǐ jià téng yǒng, bǎi xìng suī huò xiǎo lì, zhōng wèi wú yì. chén děng yì, chá yán zhī kè dāng rú jiù. cóng zhī. wù yín, shòu huáng tài zǐ yù cè. jǐ mǎo, yǐ huáng tài zǐ shòu cè lǐ chéng, dì yù dà míng diàn, shòu zhū wáng bǎi guān cháo hè. gēng chén, zhōng shū shěng chén yán: huáng tài zǐ wèi chén děng yuē: wú zhī fēn dì ān xī píng jiāng jí zhōu sān lù, zūn jiù zhì, zì dá lǔ huā chì zhī wài, xī cóng cháng xuǎn, qí cháng xuǎn yí sù zé cái néng. yǒu zhǐ: qí zé rén rèn zhī. yǐ yǒu, tài yīn fàn kàng. zhào: huáng tài hòu jūn mín rén jiàng děng hù zū fù yáo yì, yǒu sī wù yǔ, bìng lì huī zhèng yuàn. shēng tài pú yuàn zhì cóng èr pǐn. dīng hài, háng zhōu píng jiāng děng chù dà jī, fā liáng wǔ shí wàn yī qiān èr bǎi shí zhèn zhī. gēng yín, cì tài shī yuè chì chá ér jiāng nán tián sì shí qǐng. shí cì tián xī duó hái guān, zhōng shū shěng wèi yán, yǒu zhǐ: yuè chì chá ér zì shì zǔ shí jī yǒu xūn láo, fēi yú rén bǐ, yí yǐ qián hòu suǒ cì, hé bǎi qǐng yǔ zhī. réng chì xíng shěng píng zhāng bié bù huā lǐng qí suì rù. xīn mǎo, chén xīng fàn suì xīng. cóng huáng tài zǐ qǐng, yù shǐ tái jiǎn hé zhān shì yuàn wén àn.
十一月癸亥,封諸王牙忽都為楚王,賜金印,置王傅。建佛寺於五台山。乙丑,中書省臣言:「宿衛廩給及馬駝芻料,父子兄弟世相襲者給之,不當給者,請令孛可孫汰之。今會是年十月終,馬駝九萬三千餘,至來春二月,闕芻六百萬束、料十五萬石;比又增馬五萬餘匹。此國重務,臣等敢以上聞。」有旨:「不當給者勿給。」丙寅,帝朝隆福宮,上皇太后玉冊、玉寶。丁卯,太白犯房。闊兒伯牙里言:「更用銀鈔、銅錢便。」命中書與樞密院、御史台、集賢、翰林諸老臣集議以聞。己巳,中書省臣阿沙不花、孛羅鐵木兒言:「臣等與闊兒伯牙裡面論,折銀鈔、銅錢,非便。」有旨:「卿等以為不便,勿行可也。」詔:「中書省官十二員,脫虎脫仍領宣政院,教化留京師,其餘各任以職。」庚午,盧龍、灤河、遷安、昌黎、撫寧等縣水,民飢,給鈔千錠以賑之。辛未,以塔剌海領中政院事。乙亥,中書省臣言:「大都路供億浩繁,概於屬郡取之。其軍、站、鷹坊、控鶴等戶,恃其雜徭無與,冒占編氓。請降璽書,依祖宗舊制,悉令均當。或輒奏請者,亦宜禁止。」制可。皇太子言:「近蒙恩以安西、吉州、平江為分地,租稅悉以賜臣。臣恐宗親昆弟援例,自五戶絲外,余請輸之內帑。其陝西運司歲辦鹽十萬引,向給安西王,以此錢斟酌與臣,惟陛下裁之。」中書計會三路租稅及鹽課所入,鈔四十萬錠。有旨:「皇太子所思甚善,歲以十萬錠給之,不足則再賜。」樂工毆人,刑部捕之,玉宸樂院長謂玉宸與刑部秩皆三品,官皆榮祿大夫,留不遣。中書以聞,帝曰:「凡諸司,視其資級,授之散官,不可超越。其閒冗職名官高者,遵舊制降之。」建康路屬州縣飢,詔免今年酒醋課。丙子,太陰犯東井。丁丑,中書省臣言:「前為江南大水,以茶、鹽課折收米,賑饑民。今商人輸米中鹽,以致米價騰湧,百姓雖獲小利,終為無益。臣等議,茶、鹽之課當如舊。」從之。戊寅,授皇太子玉冊。己卯,以皇太子受冊禮成,帝御大明殿,受諸王、百官朝賀。庚辰,中書省臣言:「皇太子謂臣等曰:吾之分地安西、平江、吉州三路,遵舊制,自達魯花赤之外,悉從常選,其常選宜速擇才能。」有旨:「其擇人任之。」乙酉,太陰犯亢。詔:「皇太后軍民人匠等戶租賦徭役,有司勿與,並隸徽政院。」升太僕院秩從二品。丁亥,杭州、平江等處大飢,發糧五十萬一千二百石賑之。庚寅,賜太師月赤察兒江南田四十頃。時賜田悉奪還官,中書省為言,有旨:「月赤察兒自世祖時積有勳勞,非餘人比,宜以前後所賜,合百頃與之。」仍敕行省平章別不花領其歲入。辛卯,辰星犯歲星。從皇太子請,御史台檢核詹事院文案。
shí èr yuè rén chén shuò, zhōng shū shěng chén yán: jiù zhì, jīn hǔ fú jí jīn yín fú diǎn ruì yuàn zhǎng zhī, gěi zé yóu zhōng shū, shì yǐ zé fù guī diǎn ruì yuàn. jīn chū rù duō bù yóu zhōng shū, xià zhì shāng rén, jié tuō jìn shì zòu qǐng, yǐ zhì fàn làn, chū ér wú guī. chén děng qǐng hé zhī, zì hòu chú guān jí fèng shǐ yīng gěi zhě, fēi yóu zhōng shū shěng wù gěi. cóng zhī. yòu yán: jīn guó yòng shén duō, tǎng zàng yǐ fá, yòng jí chāo mǔ, fēi yí. yán yǐn xiàng cóng yùn sī yǔ mín wèi shì, jīn quán shí zhì yí, cóng hù bù yù yán yǐn bā shí wàn biàn. yǒu zhǐ: jīn suì gū cóng suǒ qǐng, hòu wù fù xíng. yòu yán: tài fǔ yuàn wèi nèi cáng, shì zǔ chéng zōng cháo, yù zhòng cì zé qǔ gěi zhōng shū, jīn suǒ cì yǒu yú qiān dìng zhì wàn dìng zhě, jiē qǔ zhī tài fǔ. bǐ zhě tài fǔ qǔ wǔ wàn dìng, yǐ zhī èr wàn yǐ, jīn fù yǐ fá gào. qǐng zì hòu nèi fǔ suǒ yòng shù duō zhě, réng qǔ zhī zhōng shū. dì yuē: cǐ zhèn tè zhǐ, hòu dāng cóng suǒ zòu. yǐ wèi, guì chì tǎ tǎ ér děng rǎo tán zhōu mín, qiáng qǔ mǐ sù liù bǎi yú shí, qiǎn guān xùn zhī. xīn chǒu, xìng dà shèng shòu wàn ān sì. shòu lì bù shàng shū chá nǎi píng zhāng zhèng shì, lǐng gōng bù shì. guǐ mǎo, yǐ hàn jūn wàn rén tún tián hé lín, mìng liú shǒu sī yǐ lái suì zhēng yuè shí wǔ rì qǐ dēng shān yú dà míng diàn hòu yán chūn gé qián. gēng xū, shēng xíng quán fǔ sī wèi quán fǔ yuàn, zhì zhèng èr pǐn. yǐ méng gǔ wàn hù tū jiān tiě mù ér yǒu píng nèi nán gōng, jiā zhèn guó shàng jiāng jūn. shēng huáng tài zǐ diǎn yī shǔ wèi diǎn yī jiān, zhì zhèng sān pǐn. shān dōng hé nán jiāng zhè jī, jìn mín niàng jiǔ. dīng sì, yǐ zhōng shū shěng yán guó yòng hào ráng, mín pín suì qiàn, zhào xuān zhèng yuàn bìng shěng fó shì. dà dū shàng dōu èr yì, shè chì shòu guān èr yuán, yú yì yī yuán. chì zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ shǐ chén gěi xǐ shū yì quàn, bù xǔ zhé yòng yuán fú chéng yì. zhōng shū shěng chén yán: yì hù pí fá, yí liàng shì gěi yì. jīn jīng fèi hào dà, qí shōu shòu bǎo huò, quán yí tíng bà. yòu, bì xià jí wèi zhào shū bù xǔ yuè zhí zòu shì, bǐ zhě jìn shì zòu chú guān gài shǎng zhě, jiē zì nèi jiàng zhǐ, qǐng jīn bù jīng zhōng shū shěng wù xíng. yòu, xíng fǎ zhě pì zhī quán héng, bù kě piān zhòng, shì zǔ yǐ yǒu dìng zhì, zì yuán zhēn yǐ lái, yǐ zuò fó shì zhī gù, fàng shì yǒu zuì, shī yú tài kuān, gù yǒu sī wú suǒ zūn shǒu. jīn qǐng fán nèi wài fàn fǎ zhī rén, xī guī yǒu sī yī fǎ cái jué. yòu, gè chù mín jī, chú xíng gōng wài, gōng yì qǐng xī tíng bà. jiē cóng zhī. yòu yán: lǜ lìng zhě zhì guó zhī jí wù, dāng yǐ shí sǔn yì. shì zǔ cháng yǒu zhǐ, jīn tài hé lǜ wù yòng, lìng lǎo chén tōng fǎ lǜ zhě, cān zhuó gǔ jīn, cóng xīn dìng zhì, zhì jīn shàng wèi xíng. chén děng wèi lǜ lìng zhòng shì, wèi kě qīng yì, qǐng zì shì zǔ jí wèi yǐ lái suǒ xíng tiáo gé, xiào chóu guī yī, zūn ér xíng zhī. zhì kě. gēng shēn, zhào yuē:
十二月壬辰朔,中書省臣言:「舊制,金虎符及金銀符典瑞院掌之,給則由中書,事已則復歸典瑞院。今出入多不由中書,下至商人,結托近侍奏請,以致泛濫,出而無歸。臣等請核之,自後除官及奉使應給者,非由中書省勿給。」從之。又言:「今國用甚多,帑藏已乏,用及鈔母,非宜。鹽引向從運司與民為市,今權時制宜,從戶部鬻鹽引八十萬便。」有旨:「今歲姑從所請,後勿復行。」又言:「太府院為內藏,世祖、成宗朝,遇重賜則取給中書,今所賜有逾千錠至萬錠者,皆取之太府。比者太府取五萬錠,已支二萬矣,今復以乏告。請自後內府所用數多者,仍取之中書。」帝曰:「此朕特旨,後當從所奏。」乙未,貴赤塔塔兒等擾檀州民,強取米粟六百餘石,遣官訊之。辛丑,幸大聖壽萬安寺。授吏部尚書察乃平章政事,領工部事。癸卯,以漢軍萬人屯田和林,命留守司以來歲正月十五日起燈山於大明殿後、延春閣前。庚戌,升行泉府司為泉府院,秩正二品。以蒙古萬戶禿監鐵木兒有平內難功,加鎮國上將軍。升皇太子典醫署為典醫監,秩正三品。山東、河南、江浙飢,禁民釀酒。丁巳,以中書省言國用浩穰,民貧歲歉,詔宣政院並省佛事。大都、上都二驛,設敕授官二員,余驛一員。敕諸王、公主、駙馬、使臣給璽書驛券,不許輒用圓符乘驛。中書省臣言:「驛戶疲乏,宜量事給驛。今經費浩大,其收售寶貨,權宜停罷。又,陛下即位詔書不許越職奏事,比者近侍奏除官丐賞者,皆自內降旨,請今不經中書省勿行。又,刑法者譬之權衡,不可偏重,世祖已有定製,自元真以來,以作佛事之故,放釋有罪,失於太寬,故有司無所遵守。今請凡內外犯法之人,悉歸有司依法裁決。又,各處民飢,除行宮外,工役請悉停罷。」皆從之。又言:「律令者治國之急務,當以時損益。世祖嘗有旨,金《泰和律》勿用,令老臣通法律者,參酌古今,從新定製,至今尚未行。臣等謂律令重事,未可輕議,請自世祖即位以來所行條格,校讎歸一,遵而行之。」制可。庚申,詔曰:
yǎng wéi zǔ zōng yīng tiān fǔ yùn, zhào qǐ jiāng yǔ, huá xià yī tǒng, wǎng bù lǜ cóng. dǎi zhèn sì fú pī tú, zuǎn yīng jǐng mìng, zūn chéng yí xùn, kè mù hóng guī, zhī yáng wèi jīng, wèi zhī yōu jì. yǒng sī chuàng yè jiān nán zhī shǐ, qióng rán zhěn niàn ér shǒu chéng wàn shì zhī tǒng, zài yǔ yī rén. gù zì jí wèi yǐ lái, pǔ cóng kuān dà, liàng néng shòu guān, bǐ qín nǎi zhí, sù yè yǐ yǒng kāng zhào mín wèi jí wù. jiān zhě suì bǐ bù dēng, liú mín wèi hái, guān lì bìng yuán qīn yú, shàng xià yīn xún, hé qì guāi lì. shì yǐ zé rèn gǔ gōng ěr mù dà chén, sī suǒ yǐ jǐn cuì zàn xiāng jiā yóu, zhāo xī rù gào, zhèn mìng wéi yǔn, shù shì kè xié, lè yǔ lǜ tǔ zhī mín, gòng xiǎng zhì ān zhī huà, ěr níng yuǎn sù, gù bù wěi yú. kě gǎi dà dé shí èr nián wèi zhì dà yuán nián. dàn bù wéi xīn zhī lìng, shì fú yǒng gù zhī xiū.
仰惟祖宗應天撫運,肇啟疆宇,華夏一統,罔不率從。逮朕嗣服丕圖,纘膺景命,遵承詒訓,恪慕洪規,祗揚畏兢,未知攸濟。永思創業艱難之始,煢然軫念;而守成萬事之統,在予一人。故自即位以來,溥從寬大,量能授官,俾勤乃職,夙夜以永康兆民為急務。間者歲比不登,流民未還,官吏並緣侵漁,上下因循,和氣乖戾。是以責任股肱耳目大臣,思所以盡瘁贊襄嘉猷,朝夕入告,朕命惟允,庶事克諧,樂與率土之民,共享治安之化,邇寧遠肅,顧不韙歟。可改大德十二年為至大元年。誕布惟新之令,式孚永固之休。
cún xù zhēng shù méng gǔ hàn jūn, zhěng zhì zhàn chì xiāo fá. chí shān chǎng hé pō lú dàng jìn. wéi liè fēi fàng wú dé sāo rǎo bǎi xìng, zhāo yòu liú yí rén hù. jìn tóu shǔ qiè xuē dǎi yīng fáng bì yì, làn qǐng qián liáng. quàn nóng sāng, xìng xué xiào, yì gòng jǔ, jīng shǎng xiào dì lì tián, chéng jiè yóu duò. zhèng lìng dé shī, xǔ zhū rén shàng shū chén yán. sēng dào yě lǐ kě wēn dá shī mán, bìng yī jiù zhì nà shuì. fán xuǎn fǎ qián liáng xíng míng zào zuò yī qiè gōng shì, jìn shì rén yuán wú dé gé yuè wén zòu. chì nèi tíng zuò fó shì, wú shì zhòng qiú, yǐ qīng qiú shì zhī.
存恤征戍蒙古、漢軍,拯治站赤消乏。弛山場、河泊、蘆盪禁。圍獵飛放毋得搔擾百姓,招誘流移人戶。禁投屬怯薛歹、鷹房避役,濫請錢糧。勸農桑,興學校,議貢舉,旌賞孝弟力田,懲戒游惰。政令得失,許諸人上書陳言。僧、道、也里可溫、答失蠻,並依舊制納稅。凡選法、錢糧、刑名、造作一切公事,近侍人員毋得隔越聞奏。敕內庭作佛事,毋釋重囚,以輕囚釋之。
zhì dà yuán nián chūn zhēng yuè xīn yǒu shuò, qū shè yù shǐ tái jiàn xì fàn zāng guān lì, zuì zhǐ zhēng zāng bà zhí. guǐ hài, chì shū mì yuàn fā liù wèi jūn wàn bā qiān wǔ bǎi rén, gōng wàng wù chá dōu jiàn gōng gōng yì. jiǎ zǐ, shòu zhōng shū píng zhāng zhèng shì ā shā bù huā yòu chéng xiàng xíng yù shǐ dài fū. bǐng yín, cóng jiāng zhè xíng shěng qǐng, bà xíng dū shuǐ jiān, yǐ qí shì lì yǒu sī. lì huáng tài zǐ wèi diǎn wò shǔ chéng hé shǔ, zhì bìng zhèng wǔ pǐn. dīng mǎo, yǐ zhōng shū yòu chéng yě hǎn de jīn wèi píng zhāng zhèng shì, yì shǎn xī shěng shì. jǐ sì, shào xìng tái zhōu qìng yuán guǎng dé jiàn kāng zhèn jiāng liù lù jī, sǐ zhě shén zhòng, jī hù sì shí liù wàn yǒu qí, hù yuè gěi mǐ liù dòu, yǐ méi rù zhū qīng zhāng xuān wù huò lì huī zhèng yuàn zhě, yù chāo sān shí wàn dìng zhèn zhī. tè shòu rǔ mǔ fū shòu guó gōng yáng yàn jiā nú kāi fǔ yí tóng sān sī. jǐ sì, miǎn guó jìn xún xiàng liù. xīn wèi, shū mì yuàn chén yán: xiān fèng zhǐ yǐ zhōng wèi qīn jūn lì huáng tài zǐ wèi, huáng tài zǐ wèi chén děng yuē: shì zǔ lì wǔ wèi, yǐ yīng wǔ fāng, qù yī bù kě. yí gè yì xuǎn hàn jūn wàn rén, bié lì yī wèi. dì yǐ wèi rán, chì zhī yuàn shì tiě mù ér bù huā děng zhāi hàn jūn wàn rén, bié lì wèi. jiǎ xū, zhōng shū shěng chén yán: jìn hǎi dōng qīng gú zhě dāng chéng yì, mǎ wǔ bǎi bù fū, chì qiǎn qiè liè yīng tóng kuò mín jiān chē mǎ, bīng bù qǐng yǐ gè yì mǎ lù xù ér jìn, wù kuò wèi biàn. cóng zhī. gǎi huī zhèng yuàn rén jiàng zǒng guǎn fǔ wèi shàn zhēn sī, zhì zhèng sān pǐn. jǐ mǎo, shēng zhōng shàng jiān wèi zhōng shàng yuàn, zhì cóng èr pǐn. bīn wáng chū bó jìn yù liù bǎi yī shí wǔ jīn, cì jīn qiān wǔ bǎi liǎng yín èr wàn liǎng chāo wàn dìng, cóng rén sì wàn dìng kuān dū yě xiān bèi kě děng, jīn èr qiān sān bǎi liǎng yín yī wàn qī bǎi liǎng chāo sān wàn jiǔ qiān yī bǎi dìng. jiǎ shēn, chì chuáng wù ér chú dēng jí ēn lì wài, tè cì jīn wǔ bǎi liǎng yín qiān liǎng chāo èr qiān dìng. wù zǐ, huáng tài zǐ qǐng yǐ ā shā bù huā fù rù zhōng shū, tuō tuō fù rù yù shǐ tái. jǐ yǒu, zhōng shū shěng chén yán: ā shī tiě mù ér qǐng qiǎn jiào huà de yì hé xī dì cǎi yù, tuó gōng yù shā xū mǎ sì shí yú pǐ, cǎi yù rén qiān yú. chén děng yǐ wèi bù jí zhī wù láo mín, qǐ bà zhī. yòu yán: jìn bǎi xìng jiān shí, dào zéi chōng chì, gǒu bù yán zhì, jiāng zhì zī màn. yí qiǎn shǐ xún xíng, yù yǒu zuì qiú, jí xíng jué qiǎn, yǔ suí chù guān lì gòng yì mǐ dào fāng lüè, míng lì shǎng fá, huò nì dào bù wén, huò qī huì bù zhì, huò yú qī bù huò zhě, guān lì lián zuò. yòu yán: jiāng zhè xíng shěng hǎi zéi chū méi, shā lǔ jūn mín. qí yǐ huò zhě, lì hé jié àn dài bào, yí cóng zhōng shū shěng yě kě zā lǔ hū chì qiǎn guān, tóng háng shěng xíng tái xuān wèi sī lián fǎng sī shěn lù wú yuān, qì zhī yú shì. qí wèi huò zhě, dū zé zhuī bǔ, zì shǒu zhě yuán zuì gěi sù, néng qín qí dǎng zhě jiā shǎng. yǒu zhǐ: mǐ dào ān mín, shì wèi zhì zhòng, yí jí yì xíng zhī. fēng zhū wáng yě xiān tiě mù ér wèi yíng wáng, yǐ rǔ mǔ fū wò ěr duǒ wèi sī tú.
至大元年春正月辛酉朔,曲赦御史台見系犯贓官吏,罪止征贓、罷職。癸亥,敕樞密院發六衛軍萬八千五百人,供旺兀察都建宮工役。甲子,授中書平章政事阿沙不花右丞相、行御史大夫。丙寅,從江浙行省請,罷行都水監,以其事隸有司。立皇太子位典幄署、承和署,秩並正五品。丁卯,以中書右丞也罕的斤為平章政事,議陝西省事。己巳,紹興、台州、慶元、廣德、建康、鎮江六路飢,死者甚眾,飢戶四十六萬有奇,戶月給米六斗,以沒入朱清、張瑄物貨隸徽政院者,鬻鈔三十萬錠賑之。特授乳母夫壽國公楊燕家奴開府儀同三司。己巳,緬國進馴象六。辛未,樞密院臣言:「先奉旨以中衛親軍隸皇太子位,皇太子謂臣等曰:世祖立五衛,以應五方,去一不可。宜各翼選漢軍萬人,別立一衛。」帝以為然,敕知院事鐵木兒不花等摘漢軍萬人,別立衛。甲戌,中書省臣言:「進海東青鶻者當乘驛,馬五百不敷,敕遣怯列、應童括民間車馬,兵部請以各驛馬陸續而進,勿括為便。」從之。改徽政院人匠總管府為繕珍司,秩正三品。己卯,升中尚監為中尚院,秩從二品。豳王出伯進玉六百一十五斤,賜金千五百兩、銀二萬兩、鈔萬錠,從人四萬錠;寬闍、也先孛可等,金二千三百兩、銀一萬七百兩、鈔三萬九千一百錠。甲申,敕床兀兒除登極恩例外,特賜金五百兩、銀千兩、鈔二千錠。戊子,皇太子請以阿沙不花復入中書,脫脫復入御史台。己酉,中書省臣言:「阿失鐵木兒請遣教化的詣河西地采玉,馱攻玉沙需馬四十餘匹,采玉人千餘。臣等以為不急之務勞民,乞罷之。」又言:「近百姓艱食,盜賊充斥,苟不嚴治,將至滋蔓。宜遣使巡行,遇有罪囚,即行決遣,與隨處官吏共議弭盜方略,明立賞罰,或匿盜不聞,或期會不至,或逾期不獲者,官吏連坐。」又言:「江浙行省海賊出沒,殺虜軍民。其已獲者,例合結案待報,宜從中書省、也可紥魯忽赤遣官,同行省、行台、宣慰司、廉訪司審錄無冤,棄之於市。其未獲者,督責追捕,自首者原罪給粟,能禽其黨者加賞。」有旨:「弭盜安民,事為至重,宜即議行之。」封諸王也先鐵木兒為營王,以乳母夫斡耳朵為司徒。
èr yuè guǐ sì, lì yīng fāng wèi rén yú yuàn, zhì zhèng yī pǐn. yǐ yòu chéng xiàng tuō tuō yáo shòu zuǒ chéng xiàng tū lá tiě mù ér yě kě zā lǔ hū chì yuè lǐ chì, bìng wèi rén yú yuàn shǐ. rǔ níng guī dé èr lù hàn huáng, mín jī, gěi chāo wàn dìng zhèn zhī. jiǎ wǔ, zēng quán fǔ yuàn fù shǐ tóng qiān gè yī yuán. yì dōu jì níng bān yáng jì nán dōng píng tài ān dà jī, qiǎn shān dōng xuān wèi shǐ wáng zuǒ tóng lián fǎng sī hé shí zhèn jì, wèi chāo shí wàn èr qiān èr bǎi sān shí qī dìng yǒu qí liáng wàn jiǔ qiān sān bǎi sì shí bā shí. yǐ wèi, zhōng shū shěng chén yán: bì xià dēng jí yǐ lái, xī shǎng zhū wáng, xù jūn lì, zhèn bǎi xìng, jí shū ēn fàn cì, tǎng zàng kōng jié, yù mài yán yǐn. jīn hé lín gān sù dà tóng lóng xìng liǎng dōu jūn liáng, zhū suǒ yíng shàn, jí yī qiè gōng yì, hé yòng chāo bā bǎi èr shí yú wàn dìng. wǎng zhě huò yù guì jí, zòu zhī chāo běn. chén děng gù zhī chāo fǎ fēi qīng, hé gǎn zhé dòng, rán jì wú suǒ chū, jīn qǐ quán zhī chāo běn qī bǎi yī shí yú wàn dìng, yǐ zhōu jí yòng, bù jí zhī fèi gū hòu zhī. dì yuē: qīng děng yán shì. fàn cì zhě, bù yǐ hé rén, wú dé méng bì zòu qǐng. shēng shàng shě jiān wèi shàng shě sì, zhì zhèng sān pǐn. bǐng shēn, lì zhēn yòng jiān, zhì zhèng sān pǐn, lì huī zhèng yuàn. huái ān děng chù jī, cóng hé nán xíng shěng yán, yǐ liǎng zhè yán yǐn shí wàn mào sù zhèn zhī. wù xū, yǐ shàng dōu wèi jūn sān qiān rén, fù wàng wù chá dōu xíng gōng gōng yì. rén yín, zhōng shū shěng chén yán: guì chì rǎo hài tán zhōu mín, chì qiǎn rén wǎng xùn, qí cí fú zhě yí jiā zuì, yǒu zhǐ wù wèn. chén děng yǐ wèi fēi yí, yǐ cí fú zhě, xiān wèi jué qiǎn. dì yuē: qí qí liè bì zhì zhī. cóng huáng tài zǐ qǐng, gǎi zhān shì yuàn shǐ wèi zhān shì, fù zhān shì wèi shǎo zhān shì, yuàn pàn wèi chéng. lì shàng fú yuàn, zhì cóng èr pǐn. zhōng shū shěng chén yán: shǎn xī xíng shěng yán, kāi chéng lù qián zhě dì zhèn, mín lì zhòng kùn, yǐ miǎn fù èr nián, qǐng zài miǎn jīn nián. cóng zhī. jiǎ chén, cì guó wáng hé tóng jīn èr bǎi wǔ shí liǎng yín qī bǎi wǔ shí liǎng. lì huáng tài zǐ wèi lǜ fǔ, fā jūn qiān wǔ bǎi rén xiū wǔ tái shān fó sì. mìng yǒu sī shì dǐ shě yī qū, yǐ cì chéng xiàng chì yīn tiě mù ér, wèi chāo wàn jiǔ qiān sì bǎi dìng. dīng wèi, yòng chéng xiàng rén guā tóu yán, shè shàng guān shàng yī shàng shān pán shàng mù shàng niǎn shàng shì liù fèng yù, zhì wǔ pǐn, fán sì shí bā yuán, lì shàng fú yuàn. jiǎ yín, hé lín pín mín běi lái zhě zhòng, yǐ chāo shí wàn dìng jì zhī, réng yú dà tóng lóng xìng děng chù dí liáng yǐ zhèn, jiù lìng tún tián. qǐng nèi shì tài yī yīn yáng lè rén, wú yuán cháng xuǎn sàn guān. yǐ wǎng gǔ gěi hé lín jī mín. wù wǔ, qiǎn bù dá dá sī děng sòng guā wa shǐ hái. jǐ wèi, yǐ huáng tài zǐ jiàn fó sì, lì yíng shàn shǔ, zhì wǔ pǐn.
二月癸巳,立鷹坊為仁虞院,秩正一品。以右丞相脫脫、遙授左丞相禿剌鐵木兒、也可紥魯忽赤月里赤,並為仁虞院使。汝寧、歸德二路旱、蝗,民飢,給鈔萬錠賑之。甲午,增泉府院副使、同僉各一員。益都、濟寧、般陽、濟南、東平、泰安大飢,遣山東宣慰使王佐同廉訪司核實賑濟,為鈔十萬二千二百三十七錠有奇、糧萬九千三百四十八石。乙未,中書省臣言:「陛下登極以來,錫賞諸王,恤軍力,賑百姓,及殊恩泛賜,帑藏空竭,豫賣鹽引。今和林、甘肅、大同、隆興、兩都軍糧,諸所營繕,及一切供億,合用鈔八百二十餘萬錠。往者或遇匱急,奏支鈔本。臣等固知鈔法非輕,曷敢輒動,然計無所出,今乞權支鈔本七百一十餘萬錠,以周急用,不急之費姑後之。」帝曰:「卿等言是。泛賜者,不以何人,毋得蒙蔽奏請。」升尚舍監為尚舍寺,秩正三品。丙申,立甄用監,秩正三品,隸徽政院。淮安等處飢,從河南行省言,以兩浙鹽引十萬貿粟賑之。戊戌,以上都衛軍三千人,赴旺兀察都行宮工役。壬寅,中書省臣言:「貴赤擾害檀州民,敕遣人往訊,其辭伏者宜加罪,有旨勿問。臣等以為非宜,已辭伏者,先為決遣。」帝曰:「俟其獵畢治之。」從皇太子請,改詹事院使為詹事,副詹事為少詹事,院判為丞。立尚服院,秩從二品。中書省臣言:「陝西行省言,開成路前者地震,民力重困,已免賦二年,請再免今年。」從之。甲辰,賜國王和童金二百五十兩、銀七百五十兩。立皇太子衛率府,發軍千五百人修五台山佛寺。命有司市邸舍一區,以賜丞相赤因鐵木兒,為鈔萬九千四百錠。丁未,用丞相亻瓜頭言,設尚冠、尚衣、尚舢鞶、尚沐、尚輦、尚飾六奉御,秩五品,凡四十八員,隸尚服院。甲寅,和林貧民北來者眾,以鈔十萬錠濟之,仍於大同、隆興等處糴糧以賑,就令屯田。請內侍、太醫、陰陽、樂人,毋援常選散官。以網罟給和林饑民。戊午,遣不達達思等送瓜哇使還。己未,以皇太子建佛寺,立營繕署,秩五品。
sān yuè gēng shēn shuò, zhōng shū shěng chén yán: shū wáng zhuō hū nán rén hù sàn shī, zhào yǒu sī kuò suǒ. chén děng yì, xī ā zhǐ jí kuò suǒ suǒ shī rén hù, chéng zōng lǜ qí wèi lì, bù xǔ. jīn ruò kuò suǒ, wèi miǎn rǎo mín. qiě zhū wáng bì duō yuán lì, qǐ qǐn qí shì. cóng zhī. yòu zhuāng shèng huáng hòu jí zhū wáng hū tū tū rén hù sàn rù tā jùn, ā dōu chì tuō huān jiàng xǐ shū, bǐ kuò suǒ. shǎn xī xíng shěng jí zhēn dìng děng lù yán: bǎi xìng jūn zài guó jiā bǎn jí, jīn suǒ qiǎn shǐ, zhé duó jūn yì biān mín děng hù, fēi yí. zhōng shū shěng chén yǐ wén, dì yuē: bǐ zòu wù yě, qīng děng sù zhuī yǐ hái. cì zhèn nán wáng lǎo zhāng jīn wǔ bǎi liǎng yín wǔ qiān liǎng chāo èr qiān dìng bì bó bā bǎi pǐ, yě xiān bù huā yá ér xī jīn gè èr bǎi wǔ shí liǎng yín qī bǎi wǔ shí liǎng chāo èr qiān dìng. yǐ chǒu, tài yīn fàn jǐng. yǐ běi lái pín mín bā shí liù wàn bā qiān hù, yǎng shí yú guān, fēi jiǔ jì, gěi chāo bǎi wǔ shí wàn dìng bì bó zhǔn chāo wǔ shí wàn dìng, mìng tài shī yuè chì chá ér tài fù hā lá hā sūn fēn gěi zhī, bà qí lǐn gěi. cì zhū wáng bā yì hū jīn bǎi wǔ shí liǎng yín qī bǎi wǔ shí liǎng. dīng mǎo, jiàn xìng shèng gōng, gěi chāo wǔ wàn dìng sī èr wàn jīn. qiǎn shǐ sì wǔ yuè sì dú míng shān dà chuān. cì zhū wáng bā bù shā jīn wǔ bǎi liǎng yín wǔ qiān liǎng. fù lì bái yún zōng shè suǒ, zhì cóng yī pǐn, shè guān sān yuán. wù yín, chē jià xìng shàng dōu. jiàn fó sì yú dà dū chéng nán. lì jì yòng zī wǔ èr kù, zhì zhèng wǔ pǐn, lì fǔ zhèng sī. shēng tài shǐ yuàn zhì cóng èr pǐn, sī tiān tāi zhì zhèng sì pǐn. fēng zhōng shū yòu chéng xiàng xíng píng zhāng zhèng shì ā shā bù huā wèi kāng guó gōng. yǐ gān sù xíng shěng yòu chéng tuō tuō mù ér wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jiā dà sī tú. cì jìn wáng suǒ bù wǔ bǎi sì shí qī rén, chāo wǔ wàn èr qiān jiǔ bǎi liù shí dìng dìng wáng yào mù hū ér, jīn qiān wǔ bǎi liǎng yín sān wàn liǎng chāo wàn dìng wèi shì wǔ shí sān rén, chāo wàn liù bǎi dìng. yǐ mǎo, mìng hàn lín guó shǐ yuàn zuǎn xiū shùn zōng chéng zōng shí lù. rén wǔ, sì hàn tiān shī zhāng yǔ cái lái cháo, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū, fēng liú guó gōng.
三月庚申朔,中書省臣言:「鄃王拙忽難人戶散失,詔有司括索。臣等議,昔阿只吉括索所失人戶,成宗慮其為例,不許。今若括索,未免擾民。且諸王必多援例,乞寢其事。」從之。又莊聖皇后及諸王忽禿禿人戶散入他郡,阿都赤、脫歡降璽書,俾括索。陝西行省及真定等路言:「百姓均在國家版籍,今所遣使,輒奪軍、驛、編民等戶,非宜。」中書省臣以聞,帝曰:「彼奏誤也,卿等速追以還。」賜鎮南王老章金五百兩、銀五千兩、鈔二千錠、幣帛八百匹,也先不花、牙兒昔金各二百五十兩、銀七百五十兩、鈔二千錠。乙丑,太陰犯井。以北來貧民八十六萬八千戶,仰食於官,非久計,給鈔百五十萬錠、幣帛准鈔五十萬錠,命太師月赤察兒、太傅哈剌哈孫分給之,罷其廩給。賜諸王八亦忽金百五十兩、銀七百五十兩。丁卯,建興聖宮,給鈔五萬錠、絲二萬斤。遣使祀五嶽四瀆名山大川。賜諸王八不沙金五百兩、銀五千兩。復立白雲宗攝所,秩從一品,設官三員。戊寅,車駕幸上都。建佛寺於大都城南。立驥用、資武二庫,秩正五品,隸府正司。升太史院秩從二品,司天台秩正四品。封中書右丞相、行平章政事阿沙不花為康國公。以甘肅行省右丞脫脫木兒為中書平章政事,加大司徒。賜晉王所部五百四十七人,鈔五萬二千九百六十錠;定王藥木忽兒,金千五百兩、銀三萬兩、鈔萬錠;衛士五十三人,鈔萬六百錠。乙卯,命翰林國史院纂修《順宗》、《成宗實錄》。壬午,嗣漢天師張與材來朝,加金紫光祿大夫,封留國公。
xià sì yuè wù xū, zhōng shū shěng chén yán: qǐng yī yuán jiàng zhào chì, wù chāo yuè shòu guān, fàn làn cì lài. dì yuē: qīng děng yán shì. zhèn lèi yǒu zhǐ zhǐ zhī, yòu fù méng bì yǐ qǐng, zì jīn zòng yǒu zhǐ, qīng děng qí fù zòu zuì zhī. zhào yǐ yǒng píng lù yán kè cì xiáng gē lá jí gōng zhǔ, zhōng shū shěng chén zhí bù kě, cóng zhī. cì zhū wáng mù nán zǐ jīn wǔ shí liǎng yín qiān liǎng chāo qiān dìng, cì huáng tài zǐ wèi yīng fāng chāo èr shí wàn dìng. wù xū, fēng sān bǎo nú wèi bó guó gōng, xiāng shān wèi bīn guó gōng jiā tiě mù dié ér yòu chéng xiàng, dōu hù mǎi zhù zhōng shū yòu chéng. lì huáng tài zǐ wèi rén jiàng zǒng guǎn fǔ, zhì zhèng sān pǐn. guǐ mǎo, jiā shòu píng zhāng zhèng shì jiào huà tài zǐ tài bǎo tài wèi píng zhāng jūn guó zhòng shì wèi guó gōng. jiǎ chén, shēng diǎn ruì jiān wèi diǎn ruì yuàn, zhì cóng èr pǐn. zhī shū mì yuàn shì yě ér jí ní yáo shòu yòu chéng xiàng. xīn hài, shū mì yuàn chén yán: zhū wáng gè yòng qí yìn fú chéng yì, shǐ chén páng wǔ, yì hù kùn fá. yí zhǔn jiù zhì, liàng qí mǎ shù, jiàng yǐ xǐ shū. zòu kě. yǐ mǎo, qiǎn mǐ jí děng shǐ sū lǔ guó. bǐng chén, gāo lì guó wáng wáng jù yán: bì xià lìng chén hái guó, fù shè guān xíng zhēng dōng xíng shěng shì. gāo lì suì shù bù dēng, bǎi xìng fá shí, yòu shù bǎi rén yǎng shí qí tǔ, zé mín bù shèng qí kùn, qiě fēi shì zǔ jiù zhì. dì yuē: xiān qǐng lì zhě yǐ qīng yán, jīn qǐng bà yì yǐ qīng yán, qí zhǔn shì zǔ jiù zhì, sù qiǎn shǐ wǎng bà zhī. wǔ yuè bǐng yín, jiàng yīng dé lù wèi zhōu, zhī shū mì yuàn shì tǎ lǔ hū tái yáo shòu zuǒ chéng xiàng. dīng mǎo, yù shǐ tái chén yán: chéng zōng cháo jiàn guó zi jiān xué, qì jīn wèi chéng, huáng tài zǐ qǐng bì qí gōng. zhì kě. jǐ sì, guǎn chéng xiàn dà yǔ báo. miǎn guó jìn xún xiàng liù. yǐ hài, zhī shū mì yuàn shì hān lá hé ér yáo shòu zuǒ chéng xiàng. bǐng zǐ, yǐ zhū wáng jí xī fān sēng cóng jià shàng dōu, tú zhōng rǎo mín, jìn zhī. jìn bái lián shè, huǐ qí cí yǔ, yǐ qí rén hái lì mín jí. yù shǐ tái chén yán: bǐ fèng zhǐ bà bù jí zhī yì, jīn fù wèi gè guān yíng sī zhái. chén děng yǐ wèi qí wàng wù chá dōu xíng gōng jí dà dū wǔ tái sì bì gōng, rán hòu cóng shì wèi yí. yǒu zhǐ: chú rén guā tóu sān bǎo nú suǒ jū, yú xī bà zhī. shòu yòu chéng xiàng tǎ sī bù huā shàng zhù guó, jiān xiū guó shǐ, jiā zuǒ chéng xiàng qǐ tái pǔ jì tài zǐ tài fù. xīn sì, zhōng shū shěng chén yán: jiù zhì, shū mì yuàn yù shǐ tái xuān zhèng yuàn dé zì xuǎn guān, zhū guān fǔ bì yóu zhōng shū shěng zòu wén qiān diào, yí shēn yán gào yù. zhì kě. guǐ wèi, jì nán bān yáng yǔ báo. jiǎ shēn, lì dà tóng shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ sī, yǐ chéng xiàng chì yīn tiě mù ér wèi shǐ, zhāi tōng huì hé cáo zú jiǔ bǎi yú rén lì zhī, cáo shì rú gù. wèi yuán xiàn hàn jī, gěi liáng yī yuè. zhēn dìng dà míng guǎng píng yǒu chóng shí sāng, níng xià fǔ shuǐ, jìn níng děng chù huáng, dōng píng dōng chāng yì dōu yuán.
夏四月戊戌,中書省臣言:「請依元降詔敕,勿超越授官,泛濫賜賚。」帝曰:「卿等言是。朕累有旨止之,又復蒙蔽以請,自今縱有旨,卿等其覆奏罪之。」詔以永平路鹽課賜祥哥剌吉公主,中書省臣執不可,從之。賜諸王木南子金五十兩、銀千兩、鈔千錠,賜皇太子位鷹坊鈔二十萬錠。戊戌,封三寶奴為渤國公,香山為賓國公;加鐵木迭兒右丞相,都護買住中書右丞。立皇太子位人匠總管府,秩正三品。癸卯,加授平章政事教化太子太保、太尉、平章軍國重事、魏國公。甲辰,升典瑞監為典瑞院,秩從二品。知樞密院事也兒吉尼遙授右丞相。辛亥,樞密院臣言:「諸王各用其印符乘驛,使臣旁午,驛戶睏乏。宜准舊制,量其馬數,降以璽書。」奏可。乙卯,遣米楫等使蘇魯國。丙辰,高麗國王王昛言:「陛下令臣還國,復設官行征東行省事。高麗歲數不登,百姓乏食,又數百人仰食其土,則民不勝其困,且非世祖舊制。」帝曰:「先請立者以卿言,今請罷亦以卿言,其准世祖舊制,速遣使往罷之。」五月丙寅,降英德路為州,知樞密院事塔魯忽台遙授左丞相。丁卯,御史台臣言:「成宗朝建國子監學,迄今未成,皇太子請畢其功。」制可。己巳,管城縣大雨雹。緬國進馴象六。乙亥,知樞密院事憨剌合兒遙授左丞相。丙子,以諸王及西番僧從駕上都,途中擾民,禁之。禁白蓮社,毀其祠宇,以其人還隸民籍。御史台臣言:「比奉旨罷不急之役,今復為各官營私宅。臣等以為俟旺兀察都行宮及大都、五台寺畢工,然後從事為宜。」有旨:「除亻瓜頭、三寶奴所居,余悉罷之。」授右丞相塔思不花上柱國,監修國史,加左丞相乞台普濟太子太傅。辛巳,中書省臣言:「舊制,樞密院、御史台、宣政院得自選官,諸官府必由中書省奏聞遷調,宜申嚴告諭。」制可。癸未,濟南、般陽雨雹。甲申,立大同侍衛親軍都指揮使司,以丞相赤因鐵木兒為使,摘通惠河漕卒九百餘人隸之,漕事如故。渭源縣旱飢,給糧一月。真定、大名、廣平有蟲食桑,寧夏府水,晉寧等處蝗,東平、東昌、益都蝝。
liù yuè jǐ chǒu, bó guó gōng sān bǎo nú jiā lù jūn guó zhòng shì zhōng shū yòu chéng xiàng, yīng guó gōng tài zǐ zhān shì píng zhāng jūn guó zhòng shì dà sī nóng qū chū jiā tài zǐ tài bǎo, zuǒ chéng xiàng tuō tuō jiā shang zhù guó tài wèi, yáo shòu cān zhī zhèng shì xíng zhān shì chéng dà cí dōu jiā píng zhāng jūn guó zhòng shì. jiǎ wǔ, gǎi tài zǐ wèi chéng hé shǔ wèi diǎn lè sī, zhì zhèng sān pǐn. dīng yǒu, gǒng chāng fǔ lǒng xī níng yuǎn xiàn dì zhèn, yún nán wū sā wū méng sān rì zhī zhōng dì dà zhèn zhě liù. wù xū, dà dū jī, fā guān lǐn jiǎn jià tiào pín mín, hù chū yìn tiē, wěi guān jiān lín, yǐ fáng bù jūn zhī bì. zhōng shū shěng chén yán: jiāng zhè xíng shěng guǎn nèi jī, zhèn mǐ wǔ shí sān wàn wǔ qiān dàn chāo shí wǔ wàn sì qiān dìng miàn sì wàn jīn. yòu, liú mín hù bǎi sān shí sān wàn jiǔ bǎi wǔ shí yǒu qí, zhèn mǐ wǔ shí sān wàn liù qiān dàn chāo shí jiǔ wàn qī qiān dìng yán zhé zhí wèi yǐn wǔ qiān. lìng xíng shěng xíng tái qiǎn guān lín shì. nèi jùn jiāng huái dà jī, miǎn jīn nián cháng fù jí xià shuì. yì dōu shuǐ, mín jī, cǎi cǎo gēn shù pí yǐ shí, miǎn jīn suì chà yáo, réng yǐ běn lù shuì kè jí fā zhū wāng lì jīn liǎng cāng sù zhèn zhī. fēng yào mù hū ér wèi dìng wáng, fù mǎ ā shī wèi chāng wáng, bìng cì jīn yìn. yǐ sī tú píng zhāng zhèng shì lǐng dà sī nóng lǐ bāng níng yáo shòu zuǒ chéng xiàng. xīn chǒu, yǐ méi rù zhū qīng zhāng xuān tián chǎn lì zhōng gōng, lì jiāng zhè cái fù zǒng guǎn fǔ tí jǔ sī. jǐ yǒu, jiǎn tài cháng lǐ yí yuàn guān èr shí qī yuán wèi bā yuán. hé nán shān dōng dà jī, yǒu fù shí qí zi zhě, yǐ liǎng dào méi rù zāng chāo zhèn zhī. jiā qǐ tái pǔ jì lù jūn guó zhòng shì. shì yuè, bǎo dìng zhēn dìng huáng.
六月己丑,渤國公三寶奴加錄軍國重事、中書右丞相,應國公、太子詹事、平章軍國重事、大司農曲出加太子太保,左丞相脫脫加上柱國、太尉,遙授參知政事、行詹事丞大慈都加平章軍國重事。甲午,改太子位承和署為典樂司,秩正三品。丁酉,鞏昌府隴西、寧遠縣地震,雲南烏撒、烏蒙三日之中地大震者六。戊戌,大都飢,發官廩減價糶貧民,戶出印帖,委官監臨,以防不均之弊。中書省臣言:「江浙行省管內飢,賑米五十三萬五千石、鈔十五萬四千錠、面四萬斤。又,流民戶百三十三萬九百五十有奇,賑米五十三萬六千石、鈔十九萬七千錠、鹽折直為引五千。」令行省、行台遣官臨視。內郡、江淮大飢,免今年常賦及夏稅。益都水,民飢,采草根樹皮以食,免今歲差徭,仍以本路稅課及發朱汪、利津兩倉粟賑之。封藥木忽兒為定王,駙馬阿失為昌王,並賜金印。以司徒、平章政事、領大司農李邦寧遙授左丞相。辛丑,以沒入朱清、張瑄田產隸中宮,立江浙財賦總管府、提舉司。己酉,減太常禮儀院官二十七員為八員。河南、山東大飢,有父食其子者,以兩道沒入贓鈔賑之。加乞台普濟錄軍國重事。是月,保定、真定蝗。
qiū qī yuè gēng shēn, liú xīng qǐ zì gōu chén, nán xíng, yuán ruò chē lún, wēi yǒu ruì, jīng guàn suǒ miè. chì yǐ jīn yín suì rù shù shǎo, zì jīn wú wèn hé rén, yǐ jīn yín wèi qǐng zòu jí tuō zhī zòu zhě, jiē dǐ zuì. yòu, gè chù xíng shěng xuān wèi sī děng guān, duō yǐ jié tuō lái jīng shī, jīn hòu fēi fèng cháo mìng wú fù què. yún nán hú guǎng hé nán sì chuān dào zéi qiè fā, yù jūn mín guān yòng xīn fǔ zhì. lì guǎng wǔ kāng lǐ shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ sī, yǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì ā shā bù huā wèi dōu zhǐ huī shǐ. rén xū, huáng zǐ hé shì wáng shù qǐng lì zǒng guǎn fǔ, lǐng tí jǔ sī sì, kuò hé nán guī dé rǔ níng jìng nèi bīn hé huāng dì yuē liù wàn yú qǐng, suì shōu qí zū, lìng hé nán shěng chén gāo xìng zǒng qí shì. zhōng shū shěng chén yán: bīn hé zhī dì, chū méi wú cháng, yù yǒu tuì tān, zé wèi zhī zhǔ. xiān shì, yǒu yì mǎ hǎn zhě, wàng chēng shěng wěi kuò dì, cán shí qí mín, yǐ yǒu zhǔ zhī tián jù wèi huāng dì, suǒ zhì sāo dòng. mín gāo róng děng liù bǎi rén, sù yú dōu shěng, zhuī qí yì quàn, fāng yì qí zuì, yù shè huò miǎn, jīn nǎi xiàn qí dì yú huáng zǐ. qiě hé nán lián suì shuǐ zāi, rén fāng què shí, ruò cóng suǒ qǐng, shè lì guān fǔ, wèi hài bù xì. dì yuē: ān yòng duō yán, qí zhǐ wù xíng! jìn yīng fāng yú dà tóng lóng xìng děng chù zòng liè rǎo mín. zhú hū yīng tái yú huǒ zhōu zé zhōng, fā jūn qiān wǔ bǎi rén zhù qí yì. wàng wù chá dōu xíng gōng chéng. lì zhōng dōu liú shǒu sī jiān kāi níng lù dōu zǒng guǎn fǔ. bǐng yín, fù zhì tài ān zhōu zhī xīn tài xiàn. xīn mǎo, jì níng dà shuǐ rù chéng, zhào qiǎn guān yǐ chāo wǔ qiān dìng zhèn zhī. jǐ sì, zhēn dìng yín yǔ, shuǐ yì, rù zì nán mén, xià jí gǎo chéng, nì sǐ zhě bǎi qī shí qī rén, fā mǐ wàn qī bǎi shí zhèn zhī. xīn wèi, lì yù xiāng jú, zhì zhèng wǔ pǐn. rén shēn, tài bái fàn zuǒ zhí fǎ. xiāng shān jiā tài zǐ tài fù. qiǎn tǎ chá ér děng jiǔ rén shǐ zhū wáng kuān dū,
秋七月庚申,流星起自勾陳,南行,圓若車輪,微有銳,經貫索滅。敕以金銀歲入數少,自今毋問何人,以金銀為請奏及托之奏者,皆抵罪。又,各處行省、宣慰司等官,多以結托來京師,今後非奉朝命毋赴闕。雲南、湖廣、河南、四川盜賊竊發,諭軍民官用心撫治。立廣武康里侍衛親軍都指揮使司,以中書平章政事阿沙不花為都指揮使。壬戌,皇子和世〈王束〉請立總管府,領提舉司四,括河南歸德、汝寧境內瀕河荒地約六萬餘頃,歲收其租,令河南省臣高興總其事。中書省臣言:「瀕河之地,出沒無常,遇有退灘,則為之主。先是,有亦馬罕者,妄稱省委括地,蠶食其民,以有主之田俱為荒地,所至騷動。民高榮等六百人,訴於都省,追其驛券,方議其罪,遇赦獲免,今乃獻其地於皇子。且河南連歲水災,人方闕食,若從所請,設立官府,為害不細。」帝曰:「安用多言,其止勿行!」禁鷹坊於大同、隆興等處縱獵擾民。築呼鷹台於漷州澤中,發軍千五百人助其役。旺兀察都行宮成。立中都留守司兼開寧路都總管府。丙寅,復置泰安州之新泰縣。辛卯,濟寧大水入城,詔遣官以鈔五千錠賑之。己巳,真定淫雨,水溢,入自南門,下及藁城,溺死者百七十七人,發米萬七百石賑之。辛未,立御香局,秩正五品。壬申,太白犯左執法。香山加太子太傅。遣塔察兒等九人使諸王寬闍,
yuè lǔ děng shí èr rén shǐ zhū wáng tuō tuō. guǐ yǒu, zhào yù ān nán guó yuē: wéi wǒ guó jiā, yǐ wǔ gōng dìng tiān xià, wén dé huái yuǎn rén, nǎi juàn ān nán, zì nǎi zǔ nǎi fù, shì xiū fāng gòng, zhèn shén jiā zhī. ěr zhě xiān huáng dì yàn jià, zhèn fāng fǔ jūn shuò fāng, wèi zōng shì zhū wáng guì qī yuán xūn zhī suǒ tuī dài, yǐ wèi zhèn nǎi shì zǔ dí sūn, yù huáng zhèng pài, zōng fān xiào shùn yú wài, chén mín shǔ wàng yú xià, rén xīn suǒ gòng, shén qì yǒu guī. zhèn fǔ xùn yú qíng, dà dé shí yī nián wǔ yuè èr shí yī rì jí huáng dì wèi yú shàng dōu. jīn qiǎn shǎo zhōng dài fū lǐ bù shàng shū a lǐ huī, cháo qǐng dài fū lì bù shì láng lǐ jīng, cháo liè dài fū bīng bù shì láng gāo fù lǐ yù zhǐ. shàng tǐ tóng rén zhī shì, yì jiān shì dà zhī chéng, jí níng ěr bāng, yǐ chēng zhèn yì. yòu yǐ guǎn zhù sī jiān wèi lǐ bù shì láng duǒ ér zhǐ wèi bīng bù shì láng shǐ miǎn guó. qiǎn tuō lǐ bù huā děng èr shí rén shǐ zhū wáng hé ér bān dá. chí shàng dōu jiǔ jìn. rén wǔ, zhì huáng tài zǐ sī yì láng, zhì zhèng wǔ pǐn. fēng nǎi mán dài wèi shòu wáng. guǐ wèi, shū mì yuàn chén yán: shì zǔ shí shū mì chén liù yuán, chéng zōng shí zēng zhì shí sān yuán. jīn shǔ shì zhě sān shí èr yuán, qǐ shěng zhī. chì bà tǎ sī dài děng yī shí yī rén. jiǎ shēn, tài shī qí yáng wáng yuè chì chá ér qǐng zhì wáng fù, zhōng shū shěng chén wèi yì xìng wáng wú zhì fù lì, bù xǔ. yǐ yǒu, yǐ huàn hǔ rén chè ér qiè sī wèi jiān chá yù shǐ. shì yuè, yǐ zuǒ chéng xiàng tǎ sī bù huā wèi zhōng shū yòu chéng xiàng, tài bǎo qǐ tái pǔ jì wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, nèi wài dà xiǎo shì wù bìng tīng zhōng shū shěng qū chù, zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ shì yào rén děng, wú dé jiǎo rǎo jǔ huài, jìn shì chén yuán jí nèi wài zhū yá mén, wú dé gé yuè wén zòu. gè chù xíng shěng xuān wèi sī jí zài wài zhū yá mén děng guān, fēi fèng shèng zhǐ bìng zhōng shū shěng míng wén, wú dé shàn zì lí zhí, chéng yì fù jīng, yíng gàn sī shì. jiāng nán jiāng běi shuǐ hàn jī huāng, yǐ cháng qiǎn shǐ zhèn xù zhě, zhì dà yuán nián chà fā guān shuì bìng xíng chú miǎn.
月魯等十二人使諸王脫脫。癸酉,詔諭安南國曰:「惟我國家,以武功定天下,文德懷遠人,乃眷安南,自乃祖乃父,世修方貢,朕甚嘉之。邇者先皇帝晏駕,朕方撫軍朔方,為宗室諸王、貴戚、元勛之所推戴,以謂朕乃世祖嫡孫,裕皇正派,宗藩效順於外,臣民屬望於下,人心所共,神器有歸。朕俯徇輿情,大德十一年五月二十一日即皇帝位於上都。今遣少中大夫、禮部尚書阿里灰,朝請大夫、吏部侍郎李京,朝列大夫、兵部侍郎高復禮諭旨。尚體同仁之視,益堅事大之誠,輯寧爾邦,以稱朕意。」又以管祝思監為禮部侍郎、朵兒只為兵部侍郎使緬國。遣脫里不花等二十人使諸王合兒班答。弛上都酒禁。壬午,置皇太子司議郎,秩正五品。封乃蠻帶為壽王。癸未,樞密院臣言:「世祖時樞密臣六員,成宗時增至十三員。今署事者三十二員,乞省之。」敕罷塔思帶等一十一人。甲申,太師淇陽王月赤察兒請置王傅,中書省臣謂異姓王無置傅例,不許。乙酉,以豢虎人徹兒怯思為監察御史。是月,以左丞相塔思不花為中書右丞相,太保乞台普濟為中書左丞相,內外大小事務並聽中書省區處,諸王、公主、駙馬、勢要人等,毋得攪擾沮壞,近侍臣員及內外諸衙門,毋得隔越聞奏。各處行省、宣慰司及在外諸衙門等官,非奉聖旨並中書省明文,毋得擅自離職,乘驛赴京,營幹私事。江南、江北水旱饑荒,已嘗遣使賑恤者,至大元年差發、官稅並行除免。
bā yuè wù zǐ, dà níng yǔ báo. bǐng shēn, yù shǐ tái chén yán: fèng chì dǎi jiān chá yù shǐ sā dōu dīng fù shàng dōu. shì zǔ chéng zōng qì yú bì xià, lèi yǒu míng zhǐ, jiān chá yù shǐ nǎi cháo tíng ěr mù, zhōng wài chén liáo zuò jiān fàn kē, yǒu bù zhí zhě, tīng qí jiū hé, zhì shì zhī jì, zhū rén wú dé yǔ yān. ěr zhě jū wèn xíng bù shàng shū wū lá shā zāng zuì, méng yù yīn jiǎng yù, zhū yù shǐ jiē bèi xī lài, tái gāng yì zhèn. jīn sā dōu dīng bèi dǎi, tóng liè jiē jù, suǒ xì fēi xiǎo, qǐ qǐn shì mìng, shēn míng tái xiàn zhī zhì, zhū rén wú dé yǔ wén. zhì kě. xīn chǒu, yǐ zhōng dōu xíng gōng chéng, shǎng guān lì yǒu láo zhě, gōng bù shàng shū hēi mǎ ér xià bìng shēng èr děng, cì tǎ lá ér yín èr bǎi wǔ shí liǎng, tóng zhī chá nǎi tōng zhèng shǐ tǎ lì chì tóng zhī liú shǒu xiāo zhēn gōng bù shì láng dá shī mán jīn èr bǎi liǎng yín yī qiān sì bǎi liǎng, jūn rén jīn èr bǎi liǎng yín bā bǎi liǎng, sǐ yú mù shí jí bìng méi zhě gěi chāo yǒu chà. guǐ mǎo, jiā zhōng shū yòu chéng lǐng jiāng zuò yuàn lǚ tiān lín dà sī tú. wù shēn, lì zhōng dōu wàn yì sī. níng xià lì hé qú sī, zhì wǔ pǐn, guān èr yuán, cān yǐ èr sēng wèi zhī. tè shòu rén guā tóu tài shī. cì zhū wáng tuō huān jīn èr bǎi liǎng yín èr qiān wǔ bǎi liǎng chāo èr qiān dìng, a lǐ bù huā jīn bǎi liǎng yín qiān liǎng chāo qiān dìng. jǐ yǒu, dà tóng yǔn shuāng shā hé. jiǎ yín, lǐ bāng níng yǐ jiàn xiāng diàn chéng, cì jīn wǔ shí liǎng yín sì bǎi wǔ shí liǎng. yǐ mǎo, zhōng shū shěng chén yán: wài tái xíng shěng jí zhū rén yīng zhào yán shì, wèi gǎn yī yī shàng fán shèng tīng. qǐng jí cháo chén yì, zé qí qiè yú shì zhě, xiǎo zé zhé xíng, dà zé yǐ wén. cóng zhī. yáng zhōu huái ān huáng. jiǔ yuè bǐng chén, yǐ nèi jùn suì bù dēng, zhū bù rén mǎ zhī rù dū chéng zhě, jiǎn shí zhī wǔ. zhōng shū shěng chén yán: xià qiū zhī jiān, gǒng chāng dì zhèn, guī dé bào fēng yǔ, tài ān jì níng zhēn dìng dà shuǐ, lú shě dàng xī, rén chù jù bèi qí zāi. jiāng zhè jī huāng zhī yú, yì lì dà zuò, sǐ zhě xiāng zhěn jí. fù mài qí zi, fū yù qí qī, kū shēng zhèn yě, yǒu bù rěn wén. chén děng bù cái, wěi dāng dà rèn, suī yù jié jǐn xīn lì, ér wén jiàn qiǎn xiá, sī lǜ bù guǎng, yǐ zhì zhèng shì duō chuǎn, yǒu guāi yīn yáng zhī hé, bǎi xìng bèi qí zāi yāng, yuàn tuì wèi yǐ bì xián lù. dì yuē: zāi hài shì yǒu yóu lái, fēi ěr suǒ zhì, rǔ děng dàn dāng shèn qí suǒ xíng. lì qiè lián kǒu tí jǔ sī, zhì zhèng wǔ pǐn, shè guān sì yuán. gāo lì guó wáng wáng jù zú. mìng xuě ní tái tiě mù chá shǐ xuē mí sī gàn bù. jǐ wèi, shēng zhōng zhèng yuàn zhì cóng yī pǐn. xīn yǒu, qiǎn rén shǐ zhū wáng chá bā ér kuān dū suǒ. rén xū, tài wèi tuō tuō zòu: quán zhōu dà shāng hé zhǐ tiě jí lá jìn yì mù chén tán kě gòu gōng shì zhě. chì jiāng zhè xíng shěng yì zhì zhī. guǐ hài, wàn hù yě liè mén hé sàn lái zì xuē mí sī gān děng chéng, jìn chéng tài zǔ shí suǒ zào hù kǒu qīng cè, cì yín chāo bì bó yǒu chà. bǐng yín, pú xiàn dì zhèn. guǐ yǒu, shēng nèi shǐ fǔ wèi nèi shǐ yuàn, zhì zhèng èr pǐn. yǐ hài, chē jià zhì zì shàng dōu. chí zhū lù jiǔ jìn. wù yín, quán zhōu dà shāng mǎ hé mǎ dān de jìn zhēn yì jí bǎo dài xī yù mǎ. gēng chén, yǐ gāo lì guó wáng wáng zhāng sì gāo lì wáng. zhū wáng tū mǎn jìn suǒ cáng tài zōng yù xǐ, fēng tū mǎn wèi yáng dí wáng, cì jīn yìn. zhōng shū shěng chén yán: fèng zhǐ: lián suì bù dēng, cóng jià sì wèi, yī wèi yuē sì bǎi rén, suǒ gěi chú sù zì rú cháng lì, gěi gè bù zhě jiǎn bàn. chén děng yì, dà dū qù suì sì mǎ jiǔ wàn sì qiān pǐ, jīn qǐng jiǎn wèi wǔ wàn pǐ, wài lù sì mǎ shí yī wàn jiǔ qiān yú pǐ, jīn qǐng jiǎn wèi liù wàn pǐ, zì shí yuè shí wǔ rì wèi shǐ. yòu yán: xuē mí sī gàn tǎ lá sī tǎ shī xuán děng chéng, sān nián mín fù yǐ shū xiàn guān. jīn yīn xuē ní tái tiě mù chá wǎng bǐ, yí lìng yǐ èr nián zhī fù yǔ kuān dū, gěi yǔ yuán shū zhī rén, yǐ yī nián zhě shàng jìn. bìng cóng zhī. guǐ wèi, tài yīn fàn yíng huò. lì zhōng dōu hǔ bì sī, tè shòu chéng wù láng zhí shěng shè rén cáng jí shā zī shàn dài fū xíng quán fǔ yuàn shǐ.
八月戊子,大寧雨雹。丙申,御史台臣言:「奉敕逮監察御史撒都丁赴上都。世祖、成宗迄於陛下,累有明旨,監察御史乃朝廷耳目,中外臣僚作奸犯科,有不職者,聽其糾劾,治事之際,諸人毋得與焉。邇者鞫問刑部尚書烏剌沙贓罪,蒙玉音獎諭,諸御史皆被錫賚,台綱益振。今撒都丁被逮,同列皆懼,所系非小,乞寢是命,申明台憲之制,諸人毋得與聞。」制可。辛丑,以中都行宮成,賞官吏有勞者,工部尚書黑馬而下並升二等,賜塔剌兒銀二百五十兩,同知察乃、通政使塔利赤、同知留守蕭珍、工部侍郎答失蠻金二百兩、銀一千四百兩,軍人金二百兩、銀八百兩,死於木石及病沒者給鈔有差。癸卯,加中書右丞、領將作院呂天麟大司徒。戊申,立中都萬億司。寧夏立河渠司,秩五品,官二員,參以二僧為之。特授亻瓜頭太師。賜諸王脫歡金二百兩、銀二千五百兩、鈔二千錠,阿里不花金百兩、銀千兩、鈔千錠。己酉,大同隕霜殺禾。甲寅,李邦寧以建香殿成,賜金五十兩、銀四百五十兩。乙卯,中書省臣言:「外台、行省及諸人應詔言事,未敢一一上煩聖聽。請集朝臣議,擇其切於事者,小則輒行,大則以聞。」從之。揚州、淮安蝗。九月丙辰,以內郡歲不登,諸部人馬之入都城者,減十之五。中書省臣言:「夏秋之間,鞏昌地震,歸德暴風雨,泰安、濟寧、真定大水,廬舍盪析,人畜俱被其災。江浙饑荒之餘,疫癘大作,死者相枕籍。父賣其子,夫鬻其妻,哭聲震野,有不忍聞。臣等不才,猥當大任,雖欲竭盡心力,而聞見淺狹,思慮不廣,以致政事多舛,有乖陰陽之和,百姓被其災殃,願退位以避賢路。」帝曰:「災害事有由來,非爾所致,汝等但當慎其所行。」立怯憐口提舉司,秩正五品,設官四員。高麗國王王昛卒。命雪尼台鐵木察使薛迷思幹部。己未,升中政院秩從一品。辛酉,遣人使諸王察八兒、寬闍所。壬戌,太尉脫脫奏:「泉州大商合只鐵即剌進異木沉檀可構宮室者。」敕江浙行省驛致之。癸亥,萬戶也列門合散來自薛迷思乾等城,進呈太祖時所造戶口青冊,賜銀鈔幣帛有差。丙寅,蒲縣地震。癸酉,升內史府為內史院,秩正二品。乙亥,車駕至自上都。弛諸路酒禁。戊寅,泉州大商馬合馬丹的進珍異及寶帶、西域馬。庚辰,以高麗國王王章嗣高麗王。諸王禿滿進所藏太宗玉璽,封禿滿為陽翟王,賜金印。中書省臣言:「奉旨:連歲不登,從駕四衛,一衛約四百人,所給芻粟自如常例,給各部者減半。臣等議,大都去歲飼馬九萬四千匹,今請減為五萬匹,外路飼馬十一萬九千餘匹,今請減為六萬匹,自十月十五日為始。」又言:「薛迷思干、塔剌思、塔失玄等城,三年民賦以輸縣官。今因薛尼台鐵木察往彼,宜令以二年之賦與寬闍,給與元輸之人,以一年者上進。」並從之。癸未,太陰犯熒惑。立中都虎賁司,特授承務郎、直省舍人藏吉沙資善大夫、行泉府院使。
dōng shí yuè gēng yín, wèi tài shī rén guā tóu jiàn dì, gěi chāo èr wàn dìng. guǐ sì, pú xiàn líng xiàn dì zhèn. jiǎ wǔ, yǐ ā shā bù huā zhī shū mì yuàn shì. dīng yǒu, yǐ dà dū jiān shí, fù tiào mǐ shí wàn shí, jiǎn qí jià yǐ zhèn zhī, yǐ qí chāo yú jiāng nán hé dí. bà dà dū què gū, cì huáng tài zǐ jīn qiān liǎng. xīn chǒu, tài bái fàn nán dòu. guǐ mǎo, zhōng shū shěng chén qǐng yǐ hú guǎng mǐ shí wàn shí zhù yú yáng zhōu, jiāng xī jiāng zhè hǎi cáo sān shí wàn shí, nèi fēn wǔ wàn shí zhù zhū wāng lì jīn èr cāng, yǐ jì shān dōng jī mín, cóng zhī. chì: fán chí nèi jiàng wén jì mǎi hé jiān yán jí yǐ zhū wáng fù mǎ zhī yán zhì yùn sī zhě, yī qiè jìn zhī chí nèi jiàng wén jì bù yóu zhōng shū zhě, tīng yùn sī yǐ wén. jìn fèng fú zhǎng qīng sì shuǐ zhāng qiū zhān huà lì jīn wú dì qī xiàn mín tián liè. jiǎ chén, cóng dì shī qǐng, yǐ shì jiào dōu zǒng guǎn duǒ ér zhǐ bā jiān lǐng náng bā dì chǎn qián wù, wèi dōu zǒng guǎn fǔ dá lǔ huā chì zǒng qí cái fù. yǐ xī fān sēng jiào wǎ bān wèi hàn lín chéng zhǐ. zuǒ chéng xiàng zhī shū mì yuàn shì tiě mù ér bù huā jiā lù jūn guó zhòng shì. zhōng shū yòu chéng sī tú tū hū lǔ, hé nán jiāng běi xíng shěng yòu chéng yě sù, nèi shǐ tuō bèi huā, bìng zhī shū mì yuàn shì. yǐ sì, gǎi hù guó rén wáng sì zhāo yīng guī yùn zǒng guǎn fǔ wèi huì fú yuàn, zhì cóng èr pǐn. bǐng wǔ, lì xìng shèng gōng zhǎng yī jiān, zhì zhèng sān pǐn.
冬十月庚寅,為太師亻瓜頭建第,給鈔二萬錠。癸巳,蒲縣、陵縣地震。甲午,以阿沙不花知樞密院事。丁酉,以大都艱食,復糶米十萬石,減其價以賑之,以其鈔於江南和糴。罷大都榷酤,賜皇太子金千兩。辛丑,太白犯南斗。癸卯,中書省臣請以湖廣米十萬石貯於揚州,江西、江浙海漕三十萬石,內分五萬石貯朱汪、利津二倉,以濟山東饑民,從之。敕:「凡持內降文記買河間鹽及以諸王、駙馬之言至運司者,一切禁之;持內降文記不由中書者,聽運司以聞。」禁奉符、長清、泗水、章丘、霑化、利津、無棣七縣民田獵。甲辰,從帝師請,以釋教都總管朵兒只八兼領囊八地產錢物,為都總管府達魯花赤總其財賦。以西番僧教瓦班為翰林承旨。左丞相、知樞密院事鐵木兒不花加錄軍國重事。中書右丞、司徒禿忽魯,河南江北行省右丞也速,內史脫孛花,並知樞密院事。乙巳,改護國仁王寺昭應規運總管府為會福院,秩從二品。丙午,立興聖宮掌醫監,秩正三品。
shí yī yuè jǐ wèi, zhōng shū shěng chén yán: shì zǔ shí, shěng yuàn tái jí zhū sī jiē yǒu dìng yuán, hòu lüè yǒu zēng zhě, chéng zōng yǐ cháng yǒu zhǐ bìng shěng. ěr zhě zhū sī dì shēng, sì pǐn zhě sān pǐn, sān pǐn zhě èr pǐn, èr pǐn zhě yī pǐn, yī sī shèn zhì èr sān shí yuán, shì bù gǎi jiù ér guān rì zēng. qǐng yī dà dé shí nián yǐ dìng yuán shù, rǒng làn zhě cóng gè sī zì yǔ jiǎn tài. yá mén jì shēng, zhū lì zhǐ cóng jiù zhì chū guān, guǒ yīng lì zhě, zì rú xuǎn gé. cóng zhī. gēng shēn, tài bái zhòu jiàn. yǐ jūn wǔ qiān rén gōng zào sì gōng yì. zēng guān lì fèng, yǐ zhì yuán chāo yī zhōng tǒng chāo shù gěi zhī, zhǐ qí lù mǐ, suì gāi sì shí wàn shí. lì yuán yǐ jiǔ shí yuè chū shēn, rú jiù zhì. zhào miǎn shào xìng qìng yuán tái zhōu jiàn kāng guǎng dé tián zū, shào xìng bèi zāi yóu shén, jīn suì yòu hàn, fán diàn hù zhǐ shū tián zhǔ shí fēn zhī sì. shān chǎng hé luò shāng shuì, jié rì miǎn zhī. zhū lù xiǎo rěn, shěn bèi zāi zhě miǎn zhī. yǐ chǒu, cì zhū wáng nán mù hū lǐ jīn yìn. dīng mǎo, zhōng shū shěng chén yán: jīn quán xuǎn qián liáng zhī fǎ jǐn huài, lǐn cáng kōng xū. zhōng dōu jiàn chéng, dà dū jiàn sì, jí wèi zhū guì rén yíng sī dì, jūn mín bù dé xiū xī. ěr zhě yòng dù yù guǎng, měi cì yī rén, zhé zhì wàn dìng, wéi bì xià jīn chá. yòu yán: quán xuǎn qián liáng, zhū sī qǐ wú gàn yù. dì yuē: yǐ jiàng zhì shū, lìng zhū rén wú gàn zhōng shū zhī zhèng. tā rì huò yǒu chéng zhèn hū wàng, chí nèi jiàng wén jì jí chuán zhǐ zhì zhōng shū shěng, qí zhí zhī yǐ lái, zhèn jiāng jiā zuì. yǐ yě ér jí ní wèi yù shǐ dài fū. jǐ sì, yǐ qǐ tái pǔ jì wèi yòu chéng xiàng, tuō tuō wèi zuǒ chéng xiàng. jì yòu cóng tuō tuō yán, yǐ tǎ sī bù huā yǔ qǐ tái pǔ jì jù wèi yòu chéng xiàng. zhōng shū shěng chén yán: guó yòng bù gěi, qǐng shā tài xuān huī tài fǔ lì yòng děng yuàn jí, dìng yīng gěi rén shù, qí zài shàng dōu xíng shěng zhě, wěi guān cái shěng. yòu, xíng quán yuàn zhuān yǐ shǒu bǎo huò wèi rèn, yí jìn sī xiàn bǎo huò zhě. yòu, tiān xià tún tián bǎi èr shí yú suǒ, yóu suǒ yòng zhě duō fēi qí rén, yǐ zhì fèi chí, chú sì chuān gān zhōu yīng chāng fǔ yún nán wèi dì jué yuǎn, yú dāng xuǎn xí nóng wù zhě wǎng, yǔ xíng shěng xuān wèi sī qīn lǚ qí dì, kě xìng zhě xìng, kě fèi zhě fèi, gè jù jí yǐ wén. bìng cóng zhī. zhào: kāi níng lù jí xuān dé yún zhōu gōng yì, gōng yì hào fán, qí fù shuì chú qián zhào yǐ miǎn sān nián wài, gèng miǎn yī nián. xīn sì, bà yì dōu zhū chù hé lá chì děng shòu liè. yǐ yín qī bǎi wǔ shí liǎng chāo èr qiān èr bǎi dìng bì bó sān bǎi pǐ shī hào tiān sì, wèi shuǐ lù dà huì. guǐ wèi, huáng tài hòu zào sì wǔ tái shān, zhāi jūn liù qiān wǔ bǎi rén gōng qí yì. rùn shí yī yuè jǐ chǒu, yǐ dà dū mǐ guì, fā lǐn shí wàn shí, jiǎn qí jià yǐ tiào zhèn pín mín. běi lái jī mín yǒu yù zi zhě, mìng yǒu sī wèi shú zhī. yǐ wèi, cì gù zhōng shū yòu chéng xiàng wán zé qī jīn wǔ bǎi liǎng yín qiān wǔ bǎi liǎng. bǐng shēn, bà jiāng nán jìn shā táng, zhǐ fù mín shū sù zhèn jī bǔ guān. dīng yǒu, jìn jiāng xī hú guǎng biàn liáng sī bǔ jià é. jǐ hài, bà liáo yáng shěng jìn diāo bào. guì chì wèi shòu wū jiāng xiàn dá lǔ huā chì xiàn sī hù wàn, lìng lì xiàn guān. rén yín, qǐ tái pǔ jì qǐ cì gù ān tián èr bǎi yú qǐng, cóng zhī. yǐ sì, zhōng shū shěng chén yán: huí huí shāng rén chí xǐ shū, pèi hǔ fú, chéng yì mǎ, míng qiú zhēn yì, jì ér yǐ yī bào shàng xiàn, fù yāo huí cì, shì cǐ shén zhòng. chén děng yì, hǔ fú, guó zhī xìn qì, yì mǎ, shǐ chén suǒ xū, jīn yǐ bì zhū shāng rén, chéng fēi suǒ yí, qǐ yī gài zhuī zhī. zhì kě. bà shùn dé guǎng píng tiě yě tí jǔ sī, tīng mín zì biàn, yǒu sī shuì zhī rú jiù. dīng wèi, fù lì biàn liáng lù zhī xiàng chéng xiàn. yǐ háng zhōu shào xìng jiàn kāng děng lù suì bǐ jī jǐn, jīn nián jiǔ kè miǎn shí fēn zhī sān. chì hé xī sēng hù zhǔn xiān cháo dìng zhì, cóng jūn shū shuì, yī yǔ mín tóng. jiǎ yín, dá lá hǎn hā lá hā sūn zú.
十一月己未,中書省臣言:「世祖時,省、院、台及諸司皆有定員,後略有增者,成宗已嘗有旨並省。邇者諸司遞升,四品者三品,三品者二品,二品者一品,一司甚至二三十員,事不改舊而官日增。請依大德十年已定員數,冗濫者從各司自與減汰。衙門既升,諸吏止從舊秩出官,果應例者,自如選格。」從之。庚申,太白晝見。以軍五千人供造寺工役。增官吏俸,以至元鈔依中統鈔數給之,止其祿米,歲該四十萬石。吏員以九十月出身,如舊制。詔免紹興、慶元、台州、建康、廣德田租,紹興被災尤甚,今歲又旱,凡佃戶止輸田主十分之四。山場、河濼、商稅,截日免之。諸路小稔,審被災者免之。乙丑,賜諸王南木忽里金印。丁卯,中書省臣言:「今銓選、錢糧之法盡壞,廩藏空虛。中都建城,大都建寺,及為諸貴人營私第,軍民不得休息。邇者用度愈廣,每賜一人,輒至萬錠,惟陛下矜察。」又言:「銓選、錢糧,諸司乞毋干預。」帝曰:「已降制書,令諸人毋干中書之政。他日或有乘朕忽忘,持內降文記及傳旨至中書省,其執之以來,朕將加罪。」以也兒吉尼為御史大夫。己巳,以乞台普濟為右丞相,脫脫為左丞相。既又從脫脫言,以塔思不花與乞台普濟俱為右丞相。中書省臣言:「國用不給,請沙汰宣徽、太府、利用等院籍,定應給人數,其在上都、行省者,委官裁省。又,行泉院專以守寶貨為任,宜禁私獻寶貨者。又,天下屯田百二十餘所,由所用者多非其人,以致廢弛,除四川、甘州、應昌府、雲南為地絕遠,余當選習農務者往,與行省、宣慰司親履其地,可興者興,可廢者廢,各具籍以聞。」並從之。詔:「開寧路及宣德、雲州工役,供億浩繁,其賦稅除前詔已免三年外,更免一年。」辛巳,罷益都諸處合剌赤等狩獵。以銀七百五十兩、鈔二千二百錠、幣帛三百匹施昊天寺,為水陸大會。癸未,皇太后造寺五台山,摘軍六千五百人供其役。閏十一月己丑,以大都米貴,發廩十萬石,減其價以糶賑貧民。北來饑民有鬻子者,命有司為贖之。乙未,賜故中書右丞相完澤妻金五百兩、銀千五百兩。丙申,罷江南進沙糖,止富民輸粟賑饑補官。丁酉,禁江西、湖廣、汴梁私捕駕鵝。己亥,罷遼陽省進雕豹。貴赤衛受烏江縣達魯花赤獻私戶萬,令隸縣官。壬寅,乞台普濟乞賜固安田二百餘頃,從之。乙巳,中書省臣言:「回回商人持璽書,佩虎符,乘驛馬,名求珍異,既而以一豹上獻,復邀回賜,似此甚眾。臣等議,虎符,國之信器,驛馬,使臣所需,今以畀諸商人,誠非所宜,乞一概追之。」制可。罷順德、廣平鐵冶提舉司,聽民自便,有司稅之如舊。丁未,復立汴梁路之項城縣。以杭州、紹興、建康等路歲比饑饉,今年酒課免十分之三。敕河西僧戶准先朝定製,從軍輸稅,一與民同。甲寅,答剌罕哈剌哈孫卒。
shí èr yuè gēng shēn, fēng hé láng sā wèi lǒng wáng, cì jīn yìn. píng jiāng lù mín yǒu lì jǐn de lǐ bù zhě, yī jiù zhì, chà fù yǔ mín yī tǐ jūn dāng. yún nán wèi wú ér yī qiān rén jū jīng xiāng, yún nán shěng chén yán: shì zǔ yǒu zhǐ shǐ guī yún nán, yǐ zuǒ zhēng tǎo. zhōng shū shěng chén yì fā hái wèi shì, cóng zhī. zhōng dōu lì kāi níng xiàn, jiàng lóng xìng wèi yuán zhōu, shēng wèi zhōu wèi wèi chāng fǔ. shěng hé dōng xuān wèi sī, yǐ dà tóng lù lì zhōng dōu liú shǒu sī, jì níng jìn níng èr lù lì zhōng shū shěng. jiǎ xū, yǐ píng zhāng zhèng shì shāng yì zhōng shū shěng shì tài zǐ bīn kè wáng tài hēng xíng tài zǐ zhān shì, píng zhāng jūn guó zhòng shì tài zǐ shǎo zhān shì dà cí dōu wèi tài zǐ zhān shì. cì yù shǐ tái guān jí jiān chá yù shǐ yàn fú.
十二月庚申,封和郎撒為隴王,賜金印。平江路民有隸謹的里部者,依舊制,差賦與民一體均當。雲南畏吾兒一千人居荊襄,雲南省臣言:「世祖有旨使歸雲南,以佐征討。」中書省臣議發還為是,從之。中都立開寧縣,降隆興為源州,升蔚州為蔚昌府。省河東宣慰司,以大同路隸中都留守司,冀寧、晉寧二路隸中書省。甲戌,以平章政事、商議中書省事、太子賓客王太亨行太子詹事,平章軍國重事、太子少詹事大慈都為太子詹事。賜御史台官及監察御史宴服。