yīng zōng yī
◎英宗一
yīng zōng ruì shèng wén xiào huáng dì, huì shuò dé bā lá, rén zōng dí zǐ yě. mǔ zhuāng yì cí shèng huáng hòu, hóng jí lá shì, yǐ dà dé qī nián èr yuè jiǎ zǐ shēng. rén zōng yù lì wèi tài zǐ, dì rù yè tài hòu, gù cí, yuē: chén yòu wú néng, qiě yǒu xiōng zài, yí lì xiōng, yǐ chén fǔ zhī. tài hòu bù xǔ. yán yòu sān nián shí èr yuè dīng hài, lì wèi huáng tài zǐ, shòu jīn bǎo, kāi fǔ zhì guān shǔ. jiān chá yù shǐ duàn fǔ tài zǐ zhān shì guō guàn děng, shǒu qǐng jìn xián rén, zé shī fù, dì jiā nà zhī. liù nián shí yuè wù wǔ, shòu yù cè, zhào mìng bǎi sī shù wù bì xiān qǐ tài zǐ, rán hòu zòu wén. dì wèi zhōng shū shěng chén yuē: zhì zūn wěi wǒ yǐ tiān xià shì, rì yè yín wèi, wéi kǒng fú kān. qīng děng yì dāng xǐ xīn dí lǜ, kè qín nǎi zhí, wù yǒu huī huài, yǐ yí jūn fù yōu.
英宗睿聖文孝皇帝,諱碩德八剌,仁宗嫡子也。母莊懿慈聖皇后,弘吉剌氏,以大德七年二月甲子生。仁宗欲立為太子,帝入謁太后,固辭,曰:「臣幼無能,且有兄在,宜立兄,以臣輔之。」太后不許。延祐三年十二月丁亥,立為皇太子,授金寶,開府置官屬。監察御史段輔、太子詹事郭貫等,首請近賢人,擇師傅,帝嘉納之。六年十月戊午,受玉冊,詔命百司庶務必先啟太子,然後奏聞。帝謂中書省臣曰:「至尊委我以天下事,日夜寅畏,惟恐弗堪。卿等亦當洗心滌慮,恪勤乃職,勿有隳壞,以貽君父憂。」
qī nián chūn zhēng yuè wù xū, rén zōng bù yù, dì yōu xíng yú sè, yè zé fén xiāng, qì yuē: zhì zūn yǐ rén cí yù tiān xià, shù jī shùn chéng, sì hǎi qīng yàn. jīn tiān jiàng dà lì, bù rú fá jí wǒ shēn, shǐ zhì zūn yǒng wèi mín zhǔ. xīn chǒu, rén zōng bēng, dì āi huǐ guò lǐ, sù fú qǐn yú dì, rì chuò yī zhōu. guǐ mǎo, tài yīn fàn dòu. jiǎ chén, tài zǐ tài shī tiě mù dié ér yǐ tài hòu mìng wèi yòu chéng xiàng. bǐng wǔ, qiǎn shǐ fēn yàn nèi wài xíng yù. wù shēn, zhèn tōng huǒ èr zhōu méng gǔ pín mín, tài zhī shū mì yuàn shì sì yuán. jìn wū zhù rì zhě jiāo tōng zōng qī dà guān.
七年春正月戊戌,仁宗不豫,帝憂形於色,夜則焚香,泣曰:「至尊以仁慈御天下,庶績順成,四海清晏。今天降大厲,不如罰殛我身,使至尊永為民主。」辛丑,仁宗崩,帝哀毀過禮,素服寢於地,日歠一粥。癸卯,太陰犯斗。甲辰,太子太師鐵木迭兒以太后命為右丞相。丙午,遣使分讞內外刑獄。戊申,賑通、漷二州蒙古貧民,汰知樞密院事四員。禁巫、祝、日者交通宗戚、大官。
èr yuè rén zǐ, bà zào yǒng fú sì. zhèn dà tóng fēng zhōu zhū yì jī. yǐ jiāng zhè xíng shěng zuǒ chéng xiàng hēi lǘ wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. dīng sì, xiū fó shì. wù wǔ, jì shè jì. jiàn yù róng diàn yú yǒng fú sì. tài fù mín cuàn míng sù wèi zhě, gěi yì méng gǔ zhū yì. jǐ wèi, mìng chǔ liáng yú xuān dé kāi píng hé lín zhū cāng, yǐ bèi zhèn dài gōng yì. fù yǐ dōu shuǐ jiān lì zhōng shū. xīn chǒu, tài yīn fàn xuān yuán yù nǚ. píng zhāng zhèng shì chì jīn tiě mù ér yù shǐ dài fū tuō huān bà wèi jí xián dà xué shì. rén xū, tài yīn fàn líng tái. jiǎ zǐ, tiě mù dié ér ā sàn qǐng bǔ dǎi sì chuān xíng shěng píng zhāng zhèng shì zhào shì yán fù jīng. cān yì zhōng shū shěng shì qǐ shī jiān zuò yù guān, xíng bù yǐ fǎ dāng zhàng, tài hòu mìng chī zhī, dì yuē: bù kě. fǎ zhě tiān xià zhī gōng, xùn sī ér qīng zhòng zhī, fēi shì tiān xià yǐ gōng yě. zú zhèng qí zuì. bǐng yín, yǐ shǎn xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì zhào shì róng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, jiāng xī xíng shěng yòu chéng mù bā lá wèi zhōng shū yòu chéng, cān zhī zhèng shì zhāng sī míng wèi zhōng shū zuǒ chéng, zhōng shū zuǒ chéng huàn zhù bà wèi lǐng běi xíng shěng yòu chéng. dīng mǎo, tài yīn fàn rì xīng. bái yún zōng zǒng shè shěn míng rén wèi bù fǎ zuò zuì, zhào jí jiāng nán mào wèi bái yún sēng zhě wèi mín. jǐ sì, xiū zhèn léi fó shì yú jīng chéng sì mén, bà shàng dōu qián yuán sì guī yùn zǒng guǎn fǔ. gēng wǔ, tài yīn fàn dòu. xīn wèi, kuò mín jiān xì guān shān chǎng hé pō yáo yě lú shě. rén shēn, zhào shǎn xī xíng tái yù shǐ dài fū dá shī tiě mù ér fù què. yǐ liáo yáng dà tóng shàng dōu gān sù guān mù yáng mǎ niú tuó gěi shuò fāng mín hù, réng gěi kuàng dì tún zhǒng. guǐ yǒu, kuò kān chóng xiáng yuàn dì, qí mào yǐ guān dì xiàn zhě zhuī qí zhí, yǐ mín dì xiàn zhě guī qí zhǔ. jué kāi píng zhòng qiú. bǐng zǐ, dìng jīng chéng huán wèi gēng fān fǎ, zhǔn wǔ wèi hàn jūn suì lì. dīng chǒu, duó qián zhōng shū píng zhāng zhèng shì lǐ mèng suǒ shòu qín guó gōng zhì mìng, réng pū qí xiān mù bēi. wù yín, zhōng shū píng zhāng zhèng shì wù bó dū lá bà wèi gān sù xíng shěng píng zhāng zhèng shì, ā lǐ hǎi yá bà wèi hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì. tiě mù dié ér yǐ qián yù shǐ zhōng chéng yáng duǒ ér zhǐ zhōng shū píng zhāng zhèng shì xiāo bài zhù wéi tài hòu zhǐ, jiǎo mìng shā zhī, bìng jí qí jiā. huī zhèng yuàn shǐ shī liè mén, yǐ tài hòu mìng qǐng gèng cháo guān, dì yuē: cǐ qǐ chú guān shí yé? qiě xiān dì jiù chén, qǐ yí qīng dòng. qí yǔ jí wèi, yì yú zōng qīn yuán lǎo, xián zhě rèn zhī, xié zhě chù zhī kě yě. sī nóng qīng wán zhě bù huā yán: xiān dì yǐ tǔ tián bān cì zhū chén zhě, yí xī guī zhī guān. dì wèn yuē: suǒ cì wèi shuí? duì yuē: zuǒ chéng xiàng ā sàn suǒ de wèi duō. dì yuē: yǔ cháng yù qīng děng, dāng yǐ gōng xīn fǔ bì. qīng yú xiān cháo cháng qǐng hǎi pō zhī shuì, yǐ ā sàn zòu ér zhǐ. jīn qīng suǒ yán, nǎi fù sī hàn ěr, fēi gōng yì yě, qǐ fǔ bì zhī dào yé? suì chū wán zhě bù huā wèi hú nán xuān wèi shǐ. duó sēng niǎn zhēn chī lá sī děng suǒ shòu sī tú guó gōng zhì, réng xiāo qí yìn.
二月壬子,罷造永福寺。賑大同、豐州諸驛飢。以江浙行省左丞相黑驢為中書平章政事。丁巳,修佛事。戊午,祭社稷。建御容殿於永福寺。汰富民竄名宿衛者,給役蒙古諸驛。己未,命儲糧於宣德、開平、和林諸倉,以備賑貸供億。復以都水監隸中書。辛丑,太陰犯軒轅御女。平章政事赤斤鐵木兒、御史大夫脫歡罷為集賢大學士。壬戌,太陰犯靈台。甲子,鐵木迭兒、阿散請捕逮四川行省平章政事趙世延赴京。參議中書省事乞失監坐鬻官,刑部以法當杖,太后命笞之,帝曰:「不可。法者天下之公,徇私而輕重之,非示天下以公也。」卒正其罪。丙寅,以陝西行省平章政事趙世榮為中書平章政事,江西行省右丞木八剌為中書右丞,參知政事張思明為中書左丞,中書左丞換住罷為嶺北行省右丞。丁卯,太陰犯日星。白雲宗總攝沈明仁為不法坐罪,詔籍江南冒為白雲僧者為民。己巳,修鎮雷佛事於京城四門,罷上都乾元寺規運總管府。庚午,太陰犯斗。辛未,括民間系官山場、河泊、窯冶、廬舍。壬申,召陝西行台御史大夫答失鐵木兒赴闕。以遼陽、大同、上都、甘肅官牧羊馬牛駝給朔方民戶,仍給曠地屯種。癸酉,括勘崇祥院地,其冒以官地獻者追其直,以民地獻者歸其主。決開平重囚。丙子,定京城環衛更番法,准五衛漢軍歲例。丁丑,奪前中書平章政事李孟所受秦國公制命,仍仆其先墓碑。戊寅,中書平章政事兀伯都剌罷為甘肅行省平章政事,阿禮海牙罷為湖廣行省平章政事。鐵木迭兒以前御史中丞楊朵兒只、中書平章政事蕭拜住違太后旨,矯命殺之,並籍其家。徽政院使失列門,以太后命請更朝官,帝曰:「此豈除官時耶?且先帝舊臣,豈宜輕動。俟予即位,議於宗親、元老,賢者任之,邪者黜之可也。」司農卿完者不花言:「先帝以土田頒賜諸臣者,宜悉歸之官。」帝問曰:「所賜為誰?」對曰:「左丞相阿散所得為多。」帝曰:「予常諭卿等,當以公心輔弼。卿於先朝嘗請海泊之稅,以阿散奏而止。今卿所言,乃復私憾耳,非公議也,豈輔弼之道耶?」遂出完者不花為湖南宣慰使。奪僧輦真吃剌思等所受司徒、國公制,仍銷其印。
sān yuè xīn sì, yǐ zhōng shū lǐ bù lǐng jiào fāng sī. rén wǔ, zhèn chén zhōu jiā dìng zhōu jī. guā wa qiǎn shǐ rù gòng. wù zǐ, tài yīn fàn jiǔ qí shàng xīng, yíng huò fàn jìn xián. zhēng zhū wáng fù mǎ liú cuàn zhě, gěi shì cóng, qiǎn jiù fēn yì. gēng yín, dì jí wèi, zhào yuē:
三月辛巳,以中書禮部領教坊司。壬午,賑陳州、嘉定州飢。瓜哇遣使入貢。戊子,太陰犯酒旗上星,熒惑犯進賢。征諸王、駙馬流竄者,給侍從,遣就分邑。庚寅,帝即位,詔曰:
hóng wéi tài zǔ huáng dì yīng qī fǔ yùn, zhào kāi dì yè shì zǔ huáng dì shén jī ruì lüè, tǒng yī sì hǎi. yǐ shèng jì shèng, dài wǒ xiān huáng dì, zhì rén hòu dé, hán rú qún shēng, jūn lín wàn guó, shí nián yú zī. yǐ shè jì zhī yuǎn tú, dìng tiān xià zhī dà běn, yè móu zōng qīn, shòu yǔ cè bǎo. fāng chūn gōng zhī yǔ zhèng, jù zhāo kǎo zhī bīn tiān. zhū wáng guì qī, yuán xūn shuò fǔ, xián wèi zhèn yí tǐ xiān dì fù tuō zhī zhòng, huáng tài hòu yōng hù zhī cí, jì shēn xì yú rén xīn, jù kě xū yú shén qì, hé cí quàn jìn, chéng yì jiāo fú. nǎi yú sān yuè shí yī rì, jí huáng dì wèi yú dà míng diàn. kě shè tiān xià.
洪惟太祖皇帝膺期撫運,肇開帝業;世祖皇帝神機睿略,統一四海。以聖繼聖,迨我先皇帝,至仁厚德,涵濡群生,君臨萬國,十年於茲。以社稷之遠圖,定天下之大本,葉謀宗親,授予冊寶。方春宮之與政,遽昭考之賓天。諸王貴戚,元勛碩輔,咸謂朕宜體先帝付託之重,皇太后擁護之慈,既深繫於人心,詎可虛於神器,合辭勸進,誠意交孚。乃於三月十一日,即皇帝位於大明殿。可赦天下。
zūn tài hòu wèi tài huáng tài hòu. shì yè, tài yīn fàn míng táng. rén chén, tài huáng tài hòu shòu bǎi guān cháo hè yú xìng shèng gōng. tiě mù dié ér jìn kāi fǔ yí tóng sān sī shàng zhù guó tài shī. chì qún chén chāo shòu sàn guān zhě, cháo huì wú yuè bān cì. cì zhū wáng yě sūn tiě mù ér tuō tuō nà yán děng jīn yín bì bó yǒu chà. zhèn níng xià lù jūn mín jī. jiǎ wǔ, zuò fó shì yú bǎo cí diàn, zhèn mù lián hún dōu ér děng shí yī yì jī. yǐ wèi, rì míng yūn ruò lián huán. bǐng shēn, wò luó sī děng nèi fù, cì chāo wàn sì qiān guàn, qiǎn hái qí bù. qiǎn zhī shū mì shì yě ér jí ní jiǎn hé gǒng chāng děng lù tún shù, xuǎn gān zhōu shù zú. wù xū, tài shàng dōu liú shǒu sī liú shǒu wǔ yuán, dìng lì yuán zhì zhǐ cóng qī pǐn rú qián zhì. gēng zǐ, jiàng tài cháng lǐ yí yuàn tōng zhèng yuàn dōu hù fǔ chóng fú sī, bìng cóng èr pǐn méng gǔ guó zi jiān dōu shuǐ jiān shàng chéng sì guāng lù sì, bìng cóng sān pǐn gěi shì zhōng lán yí jiān shàng shě sì sī tiān jiān, bìng zhèng sì pǐn qí guān dì jiàng yī děng yǒu chà, qī pǐn yǐ xià bù jiàng. cì biān shù zhū wáng fù mǎ jí jiāng xiào shì zú jīn yín bì bó yǒu chà. shì yáng wǔ shí wàn mǎ shí wàn, shàn běi biān pín fá zhě. xīn chǒu, jìn shàn zòu xǐ shū. yǐ shū mì yuàn jiān lǐng zuǒ yòu wèi lǜ fǔ. rén yín, jiàng qián zhōng shū píng zhāng zhèng shì lǐ mèng wèi jí xián shì jiǎng xué shì, xī duó qián suǒ shòu zhì mìng. yù shǐ tái chén qǐng jiàng zhào yù bǎi sī yǐ sù tái gāng, dì yuē: qīng děng dàn shǒu zhí jǐn yán, shàn zé zhèn dāng fú xíng, fǒu yì bù rǔ zuì yě. jiǎ chén, zhào zhōng wài wú jǔ yì tiě mù dié ér. chì bà yī bo gōng jiàng rèn zǐ, qí yì jīng jué zhě zé yòng zhī. bǐng wǔ, yǒu shì yú nán jiāo, gào jí wèi. dīng wèi, bà chóng xiáng yuàn, yǐ mín jiàng dōu zǒng guǎn fǔ lì jiāng zuò yuàn.
尊太后為太皇太后。是夜,太陰犯明堂。壬辰,太皇太后受百官朝賀於興聖宮。鐵木迭兒進開府儀同三司、上柱國、太師。敕群臣超授散官者,朝會毋越班次。賜諸王也孫鐵木兒、脫脫那顏等金銀、幣帛有差。賑寧夏路軍民飢。甲午,作佛事於寶慈殿,賑木憐、渾都兒等十一驛飢。乙未,日明暈若連環。丙申,斡羅思等內附,賜鈔萬四千貫,遣還其部。遣知樞密事也兒吉尼檢核鞏昌等路屯戍,選甘州戍卒。戊戌,汰上都留守司留守五員,定吏員秩止從七品如前制。庚子,降太常禮儀院、通政院、都護府、崇福司,並從二品;蒙古國子監、都水監、尚乘寺、光祿寺,並從三品;給事中、闌遺監、尚舍寺、司天監,並正四品;其官遞降一等有差,七品以下不降。賜邊戍諸王、駙馬及將校士卒金銀、幣帛有差。市羊五十萬、馬十萬,贍北邊貧乏者。辛丑,禁擅奏璽書。以樞密院兼領左、右衛率府。壬寅,降前中書平章政事李孟為集賢侍講學士,悉奪前所受制命。御史台臣請降詔諭百司以肅台綱,帝曰:「卿等但守職盡言,善則朕當服行,否亦不汝罪也。」甲辰,詔中外毋沮議鐵木迭兒。敕罷醫、卜、工匠任子,其藝精絕者擇用之。丙午,有事於南郊,告即位。丁未,罷崇祥院,以民匠都總管府隸將作院。
xià sì yuè gēng xū, yǒu shì yú tài miào, gào jí wèi. zhuī duó fú sù sī tú guān. bà shào fǔ jiān, fù yí fèng jiào fāng guǎng huì zhū sī pǐn zhì. bà xíng zhōng shū shěng chéng xiàng, hé nán xíng shěng chéng xiàng yě xiān tiě mù ér hú guǎng xíng shěng chéng xiàng duǒ ér zhǐ de jīn liáo yáng xíng shěng chéng xiàng, bìng jiàng wèi běn shěng píng zhāng zhèng shì, wéi zhēng dōng xíng shěng chéng xiàng gāo lì wáng bù jiàng. cì zhū wáng tiě mù ér bù huā chāo wàn wǔ qiān guàn. jiǎ yín, tài bái fàn tián xīng. yǐ mǎo, fù guó zi jiān dōu shuǐ jiān, zhì zhèng sān pǐn. bà huí huí guó zi jiān xíng tōng zhèng yuàn. fēng zhū wáng chè chè tū wèi níng yuǎn wáng. shēn zhào jīng shī shì jiā yǔ mín jūn yì. nà huái hún dōu ér yì hù jī, zhèn zhī. wù wǔ, sì shè jì, gào jí wèi. jǐ wèi, shào qìng lù dòng mán wèi kòu, mìng sì chuān xíng shěng bǔ zhī. jì dùn jiǎ shén yú xiāng shān. mìng píng zhāng zhèng shì wáng yì děng zhēng lǐ zài jīng zhū cāng kù liáng bó kuī é, shēn yán hé lín jiǔ jìn. gēng shēn, jiàng bǎi guān yuè jiē zhě, bìng yī suǒ shòu zhī zhí. yǐ tài cháng lǐ yí yuàn shǐ bài zhù wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì yǐ xī sēng yá bā de lǐ wèi yuán yǒng yán jiào sān zàng fǎ shī, shòu jīn yìn. rén xū, tài yīn fàn fáng. yǐ jí wèi, shǎng sù wèi jūn. kuò mǎ sān wàn pǐ, gěi méng gǔ liú mín, qiǎn hái qí bù. gěi tōng huǒ èr zhōu méng gǔ hù xià bù. tiě mù dié ér qǐng cān jué zhèng wù, jìn zhū chén wú gé yuè shàn zòu, cóng zhī. yǐ chǒu, rén zōng sàng zú kū, zuò fó shì qī rì. wù chén, chē jià xìng shàng dōu. hǎi yùn zhì zhí gū, diào bīng qiān rén fáng shù. fēng wáng xù wèi jī lín jùn gōng. yì fù rén zōng, yǐ yīn yáng jū jì, quán jié cǎi diàn yú tài shì dōng nán, yǐ fèng shén zhǔ. jǐ sì, hé jiān zhēn dìng jì nán děng chù méng gǔ jūn jī, zhèn zhī. bà shì bó sī, jìn jiǎ rén xià fān. kè huí huí sǎn jū jùn xiàn zhě, hù suì shū bāo yín èr liǎng. zēng liǎng huái jīng hú jiāng nán dōng xī dào tián fù, dòu jiā èr shēng. zhèn dà dū jìng zhōu děng chù liú mín, gěi liáng mǎ, qiǎn hái běi biān. wù yín, yǐ méng gǔ hàn rén yì chuán fù lì tōng zhèng yuàn. yǒu xiàn qī bǎo dài zhě, yīn jìn chén yǐ jìn, dì yuē: zhèn dēng dà wèi, bù wén qīng děng jiàn xián ér wèi rén jìn dài, shì yǐ lì yòu zhèn yě, qí hái zhī. shì yuè, zuǒ wèi tún tián hàn huáng, zuǒ yì tún tián chóng shí mài miáo, bó zhōu shuǐ.
夏四月庚戌,有事於太廟,告即位。追奪佛速司徒官。罷少府監,復儀鳳、教坊、廣惠諸司品秩。罷行中書省丞相,河南行省丞相也先鐵木兒、湖廣行省丞相朵兒只的斤、遼陽行省丞相,並降為本省平章政事,惟征東行省丞相高麗王不降。賜諸王鐵木兒不花鈔萬五千貫。甲寅,太白犯填星。乙卯,復國子監、都水監,秩正三品。罷回回國子監、行通政院。封諸王徹徹禿為寧遠王。申詔京師勢家與民均役。那懷、渾都兒驛戶飢,賑之。戊午,祀社稷,告即位。己未,紹慶路洞蠻為寇,命四川行省捕之。祭遁甲神於香山。命平章政事王毅等征理在京諸倉庫糧帛虧額,申嚴和林酒禁。庚申,降百官越階者,並依所受之職。以太常禮儀院使拜住為中書平章政事;以西僧牙八的里為元永延教三藏法師,授金印。壬戌,太陰犯房。以即位,賞宿衛軍。括馬三萬匹,給蒙古流民,遣還其部。給通、漷二州蒙古戶夏布。鐵木迭兒請參決政務,禁諸臣毋隔越擅奏,從之。乙丑,仁宗喪卒哭,作佛事七日。戊辰,車駕幸上都。海運至直沽,調兵千人防戍。封王煦為雞林郡公。議祔仁宗,以陰陽拘忌,權結彩殿於太室東南,以奉神主。己巳,河間、真定、濟南等處蒙古軍飢,賑之。罷市舶司,禁賈人下番。課回回散居郡縣者,戶歲輸包銀二兩。增兩淮、荊湖、江南東西道田賦,斗加二升。賑大都、淨州等處流民,給糧馬,遣還北邊。戊寅,以蒙古、漢人驛傳復隸通政院。有獻七寶帶者,因近臣以進,帝曰:「朕登大位,不聞卿等薦賢而為人進帶,是以利誘朕也,其還之。」是月,左衛屯田旱、蝗,左翊屯田蟲食麥苗,亳州水。
wǔ yuè jǐ mǎo, jìn sēng chí yì, réng shōu yuán gěi xǐ shū. gēng chén, shàng dōu liú shǒu hè bó yán zuò biàn fú yíng zhào qì shì, jí qí jiā. xīn sì, rǔ níng fǔ lín yǔ shāng mài hé, fā sù wǔ qiān dàn zhèn tiào zhī. dīng hài, bà yuán líng xiàn pǔ kǒu qiān hù suǒ. jǐ chǒu, zhōng shū shěng chén qǐng jìn shàn zòu chú bài, dì yuē: rán kǒng zhèn yí wàng, huò chéng jiān zòu qǐng, làn cì míng jué, rǔ děng dāng fù yǐ wén. fù zhì chēng hǎi wǔ tiáo hé tún tián. mìng sēng dǎo yǔ. dà tóng yún nèi fēng shèng zhū jùn xiàn jī, fā sù wàn sān qiān dàn dài zhī. zuǒ chéng xiàng ā sàn bà wèi lǐng běi xíng shěng píng zhāng zhèng shì, yǐ bài zhù wèi zhōng shū zuǒ chéng xiàng, nǎi lá hū tǎ shī hǎi yá bìng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, zhǐ ér hā láng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. gēng yín, tài yīn fàn xīn. xīn mǎo, cān zhī zhèng shì qīn chá bà wèi jí xián xué shì. zhèn shàng dū chéng mén jí zhù dōng wèi shì. qiǎn shǐ què guǎng dōng fān huò, chí shǎn xī jiǔ jìn. rén chén, hé lín mín yán hǎi yì piǎo sǐ zhě sān qiān yú rén, jīng qí mén. guǐ sì, tài yīn fàn tiān gǒu. jiǎ wǔ, shěn yáng jūn mín jī, gěi chāo wàn èr qiān wǔ bǎi guàn zhèn zhī. yǐ wèi, qǐng dà xíng huáng dì shì yú nán jiāo. bǐng shēn, tài bái fàn bì. jìn zōng qī quán guì bì yáo yì jí zuò jiān fàn kē. wù xū, yǒu gào lǐng běi xíng shěng píng zhāng zhèng shì ā sàn zhōng shū píng zhāng zhèng shì hēi lǘ jí yù shǐ dài fū tuō tè hā huī zhèng shǐ shī liè mén děng yǔ gù yào shù móu qī yì liè shī bā móu fèi lì, bài zhù qǐng jū zhuàng, dì yuē: bǐ ruò jiè tài huáng tài hòu wèi cí, nài hé? mìng xī zhū zhī, jí qí jiā. zhuī fēng lǒng xī gōng wāng shì xiǎn wèi lǒng yòu wáng. xīn chǒu, yǐ zhī shū mì yuàn shì tiě mù ér tuō wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. rén yín, jiān chá yù shǐ qǐng bà sēng dào gōng líng làn jué jí jiàn sì huàn shòu zhī fèi. jiǎ chén, yǐ zhū ā sàn hēi lǘ hè bó yán děng zhào tiān xià. chì bǎi sī rì qín zhèng wù, dài zhě zuì zhī. bǐng wǔ, yù shǐ liú héng qǐng xìng yì cāng jí duó sēng dào guān. chì bǔ yì liè shī bā zǐ jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì mǎi lǘ, réng jí qí jiā. dīng wèi, fēng wáng chán wèi yún nán wáng, wǎng zhèn qí dì. ráo zhōu fān yáng xiàn jìn jiā hé, yī jīng liù suì. yǐ hè bó yán shī liè mén ā sàn jiā zī tián zhái cì tiě mù dié ér děng.
五月己卯,禁僧馳驛,仍收元給璽書。庚辰,上都留守賀伯顏坐便服迎詔棄市,籍其家。辛巳,汝寧府霖雨傷麥禾,發粟五千石賑糶之。丁亥,罷沅陵縣浦口千戶所。己丑,中書省臣請禁擅奏除拜,帝曰:「然恐朕遺忘,或乘間奏請,濫賜名爵,汝等當復以聞。」復置稱海、五條河屯田。命僧禱雨。大同雲內、豐、勝諸郡縣飢,發粟萬三千石貸之。左丞相阿散罷為嶺北行省平章政事,以拜住為中書左丞相,乃剌忽、塔失海牙並為中書平章政事,只兒哈郎為中書參知政事。庚寅,太陰犯心。辛卯,參知政事欽察罷為集賢學士。賑上都城門及駐冬衛士。遣使榷廣東番貨,弛陝西酒禁。壬辰,和林民閻海瘞殍死者三千餘人,旌其門。癸巳,太陰犯天狗。甲午,瀋陽軍民飢,給鈔萬二千五百貫賑之。乙未,請大行皇帝諡於南郊。丙申,太白犯畢。禁宗戚權貴避徭役及作奸犯科。戊戌,有告嶺北行省平章政事阿散、中書平章政事黑驢及御史大夫脫忒哈、徽政使失列門等與故要束謀妻亦列失八謀廢立,拜住請鞫狀,帝曰:「彼若借太皇太后為詞,奈何?」命悉誅之,籍其家。追封隴西公汪世顯為隴右王。辛丑,以知樞密院事鐵木兒脫為中書平章政事。壬寅,監察御史請罷僧、道、工、伶濫爵及建寺、豢獸之費。甲辰,以誅阿散、黑驢、賀伯顏等詔天下。敕百司日勤政務,怠者罪之。丙午,御史劉恆請興義倉及奪僧、道官。敕捕亦列失八子江浙行省平章政事買驢,仍籍其家。丁未,封王禪為雲南王,往鎮其地。饒州番陽縣進嘉禾,一莖六穗。以賀伯顏、失列門、阿散家貲、田宅賜鐵木迭兒等。
liù yuè jǐ yǒu, liú huī zhèng yuàn shǐ mǐ xuē mí yú jīn gāng shān. yǐ tuō tè hā shī liè mén gù duó rén chù chǎn guī qí zhǔ. jiǎ yín, qián tài zǐ zhān shì chuáng wù ér fú zhū. jīng shī yì, xiū fó shì yú wàn shòu shān. yǐ mǎo, chāng wáng ā shī bù jī, cì chāo qiān wàn guàn zhèn zhī. shǎng zhū ā sàn děng gōng, cì bài zhù yǐ xià jīn yín chāo yǒu chà. bǐng chén, zhào hé nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì yě xiān tiē mù ér zhì jīng shī, shōu tuō tè hā guǎng píng wáng yìn. dīng sì, yǐ jiāng xī xíng shěng zuǒ chéng xiàng tuō tuō wèi yù shǐ dài fū, zōng zhèng zā lǔ huǒ chì tiě mù ér bù huā zhī shū mì yuàn shì. wù wǔ, bà huī zhèng yuàn. guǎng dōng cǎi zhū tí jǔ sī bà, yǐ yǒu sī lǐng qí shì. fēng zhī shū mì yuàn shì tǎ shī tiě mù ér wèi jì guó gōng. jǐ wèi, dìng biān dì dào zī chù zuì fàn zhě, lìng gěi gè bù lì yì, rú bù quān, duàn zuì rú nèi dì fǎ. gēng shēn, tài yīn fàn dòu. cì jiǎo bǎi èr shí rén chāo gè qiān guàn. xīn yǒu, zhào miǎn sēng rén zá yì. rén xū, chì zhū shǐ zhì jīng zhě, dà shì wǔ rì xiǎo shì sān rì qiǎn hái. shì yè, yuè shí jì. guǐ hài, tài yīn fàn lěi bì zhèn. yǐ chǒu, zhèn běi biān jī mín, yǒu qī zǐ zhě chāo qiān wǔ bǎi guàn, gū dú zhě qī bǎi wǔ shí guàn. xīn zuò tài zǔ wò diàn. xī fān dào luò gè mù jiàng. dīng mǎo, tài bái fàn jǐng. cì zhū wáng ā mù lǐ tái yàn fú zhū mào. wù chén, zhèn léi jiā yì hù chāo wàn wǔ qiān guàn. xīn wèi, tài yīn fàn mǎo. jiǎ xū, cì běi biān zhū wáng bó yào tái děng shí rén chāo gè èr wàn wǔ qiān guàn. biān mín zhèn mǐ sān yuè. xiū níng xià qīn chá lǔ fó shì, gěi chāo èr bǎi yī shí èr wàn guàn. dīng chǒu, gǎi hóng chéng zhōng dōu wēi wèi wèi zhōng yì shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ sī, lì shū mì yuàn. bà zhāng qìng sī yán fú sī qún mù jiān gōng zhèng sī liáo yáng wàn hù fǔ, fù huī yí sī wèi shàn zhēn sī, shàn zhèng sī wèi dōu zǒng guǎn fǔ, nèi zǎi sī yán qìng sī zhēn yòng jiān fù wèi zhèng sān pǐn. yì dōu huáng, jīng mén zhōu hàn, dì zhōu gāo yóu jiāng líng shuǐ.
六月己酉,流徽政院使米薛迷於金剛山。以脫忒哈、失列門故奪人畜產歸其主。甲寅,前太子詹事床兀兒伏誅。京師疫,修佛事於萬壽山。乙卯,昌王阿失部飢,賜鈔千萬貫賑之。賞誅阿散等功,賜拜住以下金銀、鈔有差。丙辰,召河南行省平章政事也仙帖木兒至京師,收脫忒哈廣平王印。丁巳,以江西行省左丞相脫脫為御史大夫,宗正紥魯火赤鐵木兒不花知樞密院事。戊午,罷徽政院。廣東採珠提舉司罷,以有司領其事。封知樞密院事塔失鐵木兒為薊國公。己未,定邊地盜孳畜罪犯者,令給各部力役,如不悛,斷罪如內地法。庚申,太陰犯斗。賜角百二十人鈔各千貫。辛酉,詔免僧人雜役。壬戌,敕諸使至京者,大事五日、小事三日遣還。是夜,月食既。癸亥,太陰犯壘壁陣。乙丑,賑北邊饑民,有妻子者鈔千五百貫,孤獨者七百五十貫。新作太祖幄殿。西番盜洛各目降。丁卯,太白犯井。賜諸王阿木里台宴服、珠帽。戊辰,賑雷家驛戶鈔萬五千貫。辛未,太陰犯昴。甲戌,賜北邊諸王伯要台等十人鈔各二萬五千貫。邊民賑米三月。修寧夏欽察魯佛事,給鈔二百一十二萬貫。丁丑,改紅城中都威衛為忠翊侍衛親軍都指揮使司,隸樞密院。罷章慶司、延福司、群牧監、宮正司、遼陽萬戶府,復徽儀司為繕珍司,善政司為都總管府,內宰司、延慶司、甄用監復為正三品。益都蝗,荊門州旱,棣州、高郵、江陵水。
qiū qī yuè wù yín, cì zhū wáng qū lǔ bù huā chāo wàn wǔ qiān guàn. mìng xuán jiào zōng shī zhāng liú sūn xiū jiào shì yú chóng zhēn gōng. rén wǔ, lì pǔ dìng lù tún tián, fēn wū sā wū méng tún tián zú èr qiān fù zhī. yùn hé lín liáng yú zā kūn cāng, yǐ biàn biān jūn, shì mǎ sān wàn yáng sì wàn gěi biān jūn pín fá zhě. guǐ wèi, kuò mǎ yú dà tóng xìng hé jì níng sān lù, yǐ bān wèi shì. jiǎ shēn, chē jià jiāng běi xìng, diào zuǒ yòu yì jūn fù běi biān jùn jǐng. yǐ zhī shū yuàn shì mǎi lǘ hā dān bìng wèi liáo yáng xíng shěng píng zhāng zhèng shì. bǐng xū, cì zhū wáng mǎi nú děng chāo èr shí wǔ wàn guàn. dīng hài, tài yīn fàn dòu. zhū wáng gào zhù děng bù huǒ, zhèn liáng sān yuè chāo wàn wǔ qiān guàn. jìn wáng yě sūn tiě mù ér bù jī, zhèn chāo wǔ qiān wàn guàn. rén chén, bà nǚ zhí wàn hù fǔ jí gǒu zhàn tuō tuō hé sūn, sàn liáo yáng hóng huā wàn hù fǔ bīng. qiǎn hù cóng zhū yíng hái dà dū, jìn jiàn mín hé. ān nán nèi fù rén chén yán yán qí guó gòng shǐ duō wèi chān cì, chì hú guǎng xíng shěng tài qiǎn zhī. yǐ wèi, cì xī sēng shā jiā chāo wàn wǔ qiān guàn, yǐ gān sù xíng shěng píng zhāng qīn chá tái zhī shū mì yuàn shì. huí huí tài yī jìn yào yuē dǎ lǐ yá, gěi chāo shí wǔ wàn guàn. bǐng shēn, yǐ chāng píng luán yáng shí èr yì gōng yì fán zhòng, gěi chāo sān shí wàn guàn zhèn zhī. zhōng shū píng zhāng zhèng shì nǎi lá hū bà. jiàng fēng ān wáng wù dōu bù huā wèi shùn yáng wáng. jìn xiàn zhēn bǎo zhì gǔn miǎn. wù xū, yíng huò fàn fáng. shū mì yuàn chén yán: tǎ hǎi wàn hù bù bù lá wù chì yǔ běi bīng zhàn, bá jūn shì sān bǎi rén yǐ hái, qì qí zi yú yě, shā suǒ chéng mǎ yǐ dàn shì zú, qǐng shǎng zhī. cì chāo wǔ qiān guàn. wò lǔ sī chén gào zhū wáng yuè ér lǔ tiě mù ér móu biàn, shǎng chāo wàn wǔ qiān guàn, chì zhōng wài xī shǎng zì qǐng zhě wù yǔ. jǐ hài, tài yīn fàn mǎo. cì nǚ wū bó yá tái chāo wàn wǔ qiān guàn. gēng zǐ, yǐ jiāng nán xíng yù shǐ tái zhōng chéng lián xún wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. xīn chǒu, cì gōng zhǔ zā yá bā lá děng chāo qī wàn wǔ qiān guàn. jìn wáng yě sūn tiě mù ér qiǎn shǐ yǐ dì qī qiān. qǐng guī cháo tíng, qǐng yǒu sī zhēng qí zū, suì gěi liáng chāo, cóng zhī. yǐ liáo yáng jīn yín tiě yě guī zhōng zhèng yuàn. guǐ mǎo, cì líng rén chāo èr wàn wǔ qiān guàn, jiǔ rén shí wǔ wàn guàn. jǐ sì, yǐ zhī shū mì yuàn shì yě ér jí ní wèi jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì. shì yuè, hòu wèi tún tián jí yǐng xī rǔ yáng shàng cài děng xiàn shuǐ, bà zhōu jí táng yì xiàn nǎn.
秋七月戊寅,賜諸王曲魯不花鈔萬五千貫。命玄教宗師張留孫修醮事於崇真宮。壬午,立普定路屯田,分烏撒、烏蒙屯田卒二千赴之。運和林糧於紥昆倉,以便邊軍,市馬三萬、羊四萬給邊軍貧乏者。癸未,括馬於大同、興和、冀寧三路,以頒衛士。甲申,車駕將北幸,調左右翊軍赴北邊浚井。以知樞院事買驢、哈丹並為遼陽行省平章政事。丙戌,賜諸王買奴等鈔二十五萬貫。丁亥,太陰犯斗。諸王告住等部火,賑糧三月、鈔萬五千貫。晉王也孫鐵木兒部飢,賑鈔五千萬貫。壬辰,罷女直萬戶府及狗站脫脫禾孫,散遼陽紅花萬戶府兵。遣扈從諸營還大都,禁踐民禾。安南內附人陳岩言其國貢使多為覘伺,敕湖廣行省汰遣之。乙未,賜西僧沙加鈔萬五千貫,以甘肅行省平章欽察台知樞密院事。回回太醫進藥曰打里牙,給鈔十五萬貫。丙申,以昌平、灤陽十二驛供億繁重,給鈔三十萬貫賑之。中書平章政事乃剌忽罷。降封安王兀都不花為順陽王。禁獻珍寶制袞冕。戊戌,熒惑犯房。樞密院臣言:「塔海萬戶部不剌兀赤與北兵戰,拔軍士三百人以還,棄其子於野,殺所乘馬以啖士卒,請賞之。」賜鈔五千貫。斡魯思辰告諸王月兒魯鐵木兒謀變,賞鈔萬五千貫,敕中外希賞自請者勿予。己亥,太陰犯昴。賜女巫伯牙台鈔萬五千貫。庚子,以江南行御史台中丞廉恂為中書平章政事。辛丑,賜公主紥牙八剌等鈔七萬五千貫。晉王也孫鐵木兒遣使以地七千。頃歸朝廷,請有司征其租,歲給糧鈔,從之。以遼陽金銀鐵冶歸中政院。癸卯,賜伶人鈔二萬五千貫,酒人十五萬貫。己巳,以知樞密院事也兒吉尼為江西行省平章政事。是月,後衛屯田及潁、息、汝陽、上蔡等縣水,霸州及堂邑縣蝻。
bā yuè dīng wèi shuò, lǐng běi shěng chén xīn dōu zuò yǐ guān qián kào jūn miǎn guān, zhào fù qí zhí. wù shēn, jì shè jì. bà qǔ jìng lù rén jiàng tí jǔ sī. zhèn jìn wáng bù jūn mín chāo èr bǎi wǔ shí wàn guàn. huì xīng yú sī tiān jiān. xīn hài, zhèn lóng jū hé zhū jūn. yǐ mǎo, cì shàng dōu zhù dōng wèi shì chāo sì bǎi wàn guàn. zhū wáng mù nán jí bù jī, xìng shèng gōng mù tuó hù pín fá, bìng zhèn zhī. bǐng chén, fù rén zōng shèng wén qīn xiào huáng dì zhuāng yì cí shèng huáng hòu yú tài miào, tiě mù dié ér shè tài wèi, fèng yù cè xíng shì. tài bái fàn líng tái. wù wǔ, tiě mù dié ér yǐ zhào shì yán cháng hé qí jiān, wū yǐ bù jìng xià yù, qǐng shā zhī, bìng jiū shěng tái zhū chén, bù yǔn. dì xìng liáng tíng, cóng róng wèi jìn shì yuē: qǐng tiě mù dié ér bì yù zhì zhào shì yán yú sǐ dì, zhèn sù wén qí zhōng liáng, gù měi zòu bù nà. zuǒ yòu xián chēng wàn suì. yǐ chǒu, yíng huò fàn tiān jiāng. dīng mǎo, tài bái fàn tài wēi yuán yòu zhí fǎ. gōng rén guān nú, zuò yòng rì zhě qǐng tài huáng tài hòu huì xīng, zhàng zhī, jí qí zī. tuō sī mǎ bù xuān wèi shǐ yì lián zhēn zuò wéi zhì bù fā bīng, zhàng liú nú ér gàn zhī dì. gēng wǔ, fā mǐ shí wàn shí zhèn tiào jīng shī pín mín. rén shēn, tài yīn fàn xuān yuán yù nǚ. jiǎ xū, guǎng dōng xīn zhōu jī, zhèn zhī, hé jiān lù shuǐ.
八月丁未朔,嶺北省臣忻都坐以官錢犒軍免官,詔復其職。戊申,祭社稷。罷曲靖路人匠提舉司。賑晉王部軍民鈔二百五十萬貫。翽星於司天監。辛亥,賑龍居河諸軍。乙卯,賜上都駐冬衛士鈔四百萬貫。諸王木南即部飢,興聖宮牧駝戶貧乏,並賑之。丙辰,祔仁宗聖文欽孝皇帝、莊懿慈聖皇后於太廟,鐵木迭兒攝太尉,奉玉冊行事。太白犯靈台。戊午,鐵木迭兒以趙世延嘗劾其奸,誣以不敬下獄,請殺之,並究省、台諸臣,不允。帝幸涼亭,從容謂近侍曰:「頃鐵木迭兒必欲置趙世延於死地,朕素聞其忠良,故每奏不納。」左右咸稱萬歲。乙丑,熒惑犯天江。丁卯,太白犯太微垣右執法。宮人官奴,坐用日者請太皇太后翽星,杖之,籍其資。脫思馬部宣慰使亦憐真坐違制不發兵,杖流奴兒干之地。庚午,發米十萬石賑糶京師貧民。壬申,太陰犯軒轅御女。甲戌,廣東新州飢,賑之,河間路水。
jiǔ yuè jiǎ shēn, jiàn shòu ān shān sì, gěi chāo qiān wàn guàn. kuò xìng hé mǎ yǐ shàn běi bù pín mín, jìn wǔ tái shān qiáo cǎi. bà shàng dōu lǐng běi gān sù hé nán zhū jùn jiǔ jìn. yǐ yǒu, tài yīn fàn lěi bì zhèn. bǐng xū, yíng huò fàn dòu. rén chén, chì yì yù huá gōng suì xiǎng ruì zōng dēng gē dà lè. tǔ fān lì zú ā é děng wǔ zhǒng kòu chéng gǔ, qiǎn gǒng chāng zǒng shuài yǐ bīng tǎo zhī. xún zhōu xī mán qín yuán jí wèi kòu, qiǎn shǒu jiāng bǔ zhī. guǐ sì, tài yīn fàn mǎo. shěn yáng shuǐ hàn hài jià, chí qí shān chǎng hé pō zhī jìn. wù xū, tài yīn fàn guǐ. jǐ hài, tài bái fàn kàng. gēng zǐ, cháng lǐ zhōu dòng mán zhēn gōng hé zhū dòng wèi kòu, mìng tǔ guān zhuī bǔ zhī. guǐ mǎo, qīn wáng tuō bù huā shuò sī bān qiǎn shǐ lái hè dēng jí. jiǎ chén, yún nán mù bāng lù tǔ guān dài bāng zi máng wù děng rù gòng, cì bì yǒu chà. qiǎn mǎ zā mán děng shǐ zhàn chéng zhàn là lóng yá mén, suǒ xún xiàng. yǐ lǐn cáng bù chōng, tíng zhū wáng suǒ bù suì gěi.
九月甲申,建壽安山寺,給鈔千萬貫。括興和馬以贍北部貧民,禁五台山樵採。罷上都、嶺北、甘肅、河南諸郡酒禁。乙酉,太陰犯壘壁陣。丙戌,熒惑犯斗。壬辰,敕議玉華宮歲享睿宗登歌大樂。土番利族、阿俄等五種寇成谷,遣鞏昌總帥以兵討之。循州溪蠻秦元吉為寇,遣守將捕之。癸巳,太陰犯昴。瀋陽水旱害稼,弛其山場河泊之禁。戊戌,太陰犯鬼。己亥,太白犯亢。庚子,常澧州洞蠻貞公合諸洞為寇,命土官追捕之。癸卯,親王脫不花、搠思班遣使來賀登極。甲辰,雲南木邦路土官紿邦子忙兀等入貢,賜幣有差。遣馬紥蠻等使占城、占臘、龍牙門,索馴象。以廩藏不充,停諸王所部歲給。
dōng shí yuè dīng wèi, shí xiǎng tài miào. gēng xū, tài yīn fàn yíng huò yú dòu. jiāng zuò yuàn shǐ yě sù zuò dǒng zhì zhū yī dài gōng, zhàng zhī, jí qí jiā. rén zǐ, zuò fó shì yú wén dé diàn sì shí rì. shēn yán liǎng huái yán jìn. dīng sì, yǒu yáng sǒng nóng dòng mán tián móu yuǎn wèi kòu, mìng shǒu chén zhāo bǔ zhī. wù wǔ, chē jià zhì zì shàng dōu. zhào tài cháng yuàn chén yuē: zhèn jiāng yǐ sì shí gōng sì tài shì, yí yǔ qún chén jí yì qí lǐ. cǐ zhuī yuǎn bào běn zhī dào, wú yǐ zhèn láo yú duì yuè ér yǒu suǒ sǔn, qí xī zūn diǎn lǐ. ān nán guó qiǎn qí chén dèng gōng jiǎn lái gòng fāng wù. gēng shēn, chì yì fú shū. xīn yǒu, cì láo tàn mǎ chì sù wèi zhě, qiǎn hái suǒ bù. guǐ hài, tài yīn fàn jǐng. yǐ chǒu, xìng dà hù guó rén wáng sì, dì shī qǐng yǐ jiào bā ér jiān cáng wèi tǔ fān xuān wèi sī dōu yuán shuài, cóng zhī. yǒu yáng tǔ guān rǎn shì chāng qiǎn qí zi rǎn cháo lǜ dà xiǎo shí dī dòng mán rù gòng. bǐng yín, dìng gōng xiè tài miào yí shì. dīng mǎo, wèi huáng hòu zuò lù dǐng diàn yú shàng dōu. jǐ sì, bà yù huá gōng sì ruì zōng dēng gē lè. chì hàn lín yuàn yì zhào, guān bái zhōng shū. gēng wǔ, mìng bài zhù dū zào shòu ān shān sì. guǐ yǒu, liú zhū wáng ā cí tiě mù ér yú yún nán.
冬十月丁未,時享太廟。庚戌,太陰犯熒惑於斗。將作院使也速坐董制珠衣怠工,杖之,籍其家。壬子,作佛事於文德殿四十日。申嚴兩淮鹽禁。丁巳,酉陽聳儂洞蠻田謀遠為寇,命守臣招捕之。戊午,車駕至自上都。詔太常院臣曰:「朕將以四時躬祀太室,宜與群臣集議其禮。此追遠報本之道,毋以朕勞於對越而有所損,其悉遵典禮。」安南國遣其臣鄧恭儉來貢方物。庚申,敕譯佛書。辛酉,賜勞探馬赤宿衛者,遣還所部。癸亥,太陰犯井。乙丑,幸大護國仁王寺,帝師請以醮八兒監藏為土番宣慰司都元帥,從之。酉陽土官冉世昌遣其子冉朝率大、小石堤洞蠻入貢。丙寅,定恭謝太廟儀式。丁卯,為皇后作鹿頂殿於上都。己巳,罷玉華宮祀睿宗登歌樂。敕翰林院譯詔,關白中書。庚午,命拜住督造壽安山寺。癸酉,流諸王阿㓨鐵木兒於雲南。
shí yī yuè bǐng zǐ shuò, dì zhāi qí gōng. dīng chǒu, gōng xiè tài miào, zhì rén zōng tài shì, jí liú tì, zuǒ yòu gǎn dòng. wù yín, yǐ hǎi yùn bù gěi, mìng jiāng zhè xíng shěng yǐ cái fù fǔ zū yì zhī, hái qí zhí, guī xuān huī zhōng zhèng èr yuàn. jiǎn kān shā jìng èr zhōu liú mín, lēi hái běn bù. yǐ dēng jí, dà lài zhū wáng bǎi guān, zhōng shū huì qí shù, jì jīn wǔ qiān liǎng yín qī shí bā wàn liǎng chāo bǎi èr shí yī wàn yī qiān guàn bì wǔ wàn qī qiān sān bǎi liù shí sì pǐ bó sì wàn jiǔ qiān sān bǎi èr shí èr pǐ mù mián jiǔ wàn èr qiān liù bǎi qī shí èr pǐ bù èr wàn sān qiān sān bǎi jiǔ shí bā pǐ yī bā bǎi wǔ shí jiǔ xí, ān lēi gōng shǐ yǒu chà. gěi lǐng běi yì niú mǎ. zào jīn nián chāo běn, zhì yuán chāo wǔ qiān wàn guàn zhōng tǒng chāo èr bǎi wǔ shí wàn guàn. tài wèi shì mào shòu suì cì zhě. gēng chén, bìng yǒng píng lù luán yì xiàn yú shí chéng. qiǎn dìng zhù děng kuò shùn yáng wáng wù dōu sī bù huā dǐ cái wù, rù zhāng pèi jiān zhōng zhèng yuàn. jìn jīng chéng zhū sì dǐ shě nì shāng shuì. xīn sì, yǐ qīn sì tài miào lǐ chéng, yù dà míng diàn shòu cháo hè. jiǎ shēn, chì hàn lín guó shǐ yuàn zuǎn xiū rén zōng shí lù. dīng hài, zuò fó shì yú guāng tiān diàn. wù zǐ, xìng lóng fú gōng. jǐ chǒu, xuān dé méng gǔ yì jī, mìng tōng zhèng yuàn zhèn zhī. dīng yǒu, zhào gè jùn jiàn dì shī bā sī bā diàn, qí zhì shì kǒng zǐ miào yǒu jiā. wù xū, jiāo zhǐ mán nóng zhì dé kòu tuō líng nà qǐ děng liù dòng, mìng shǒu jiāng tǎo zhī. qiǎn shǐ yuè shí gè xíng shěng shù bīng. jǐ hài, jì jīng guān fèng chāo, gěi mǐ sān fēn. guǐ mǎo, yíng huò fàn lěi bì zhèn. jiǎ chén, tiě mù dié ér yán: hé shì zhī bì báo è, yóu dǒng shì zhě bù jǐn, qǐng miǎn yòu chéng gāo fǎng děng guān, réng lìng jùn xiàn gèng zào, zhēng qí yuán zhí. bù yǔn. tài cháng lǐ yí yuàn nǐ jìn shí xiǎng tài miào yí shì. shí èr yuè yǐ sì shuò, zhào yuē: zhèn zhī yù yí móu, huò chéng pī xù, niàn fù tuō zhī wéi zhòng, gù jì shù zhī gǎn wàng. yuán yǐ yán yòu qī nián shí yī yuè bǐng zǐ, bèi fú gǔn miǎn, gōng xiè yú tài miào. jì dà lǐ zhī gào chéng, yí pǔ tiān zhī jūn qìng. shǔ zī yú suì, yòng yì jì yuán, yú yǐ dǎo tiān dì zhī zhì hé, yú yǐ fǎ chūn qiū zhī jǐn shǐ, kě yǐ míng nián wèi zhì zhì yuán nián. jiǎn tiān xià zū fù èr fēn, bāo yín wǔ fēn. miǎn dà dū shàng dōu xìng hé sān lù chà shuì sān nián. yōu fù zhǔ yán liàn tiě děng hù èr nián. kāi yàn nán shān dōng hé pō zhī jìn, tīng mín cǎi qǔ. mìng guān jiā shǔ liú luò biān yuǎn zhě, yǒu sī zī gěi qiǎn zhī qí zǐ nǚ diǎn yù yú rén zhě, tīng hái qí jiā. jiān chá yù shǐ lián fǎng sī suì jǔ kě rèn shǒu lìng zhě èr rén. qī pǐn yǐ shàng guān, yǒu wěi huà zhǎng cè kě yǐ jì shì ān mín zhě, shí fēng shàng zhī. shì yǒu yǐn jū xíng yì, míng zhì tǐ, bù qiú wén dá zhě, yǒu sī jù zhuàng yǐ wén. dīng wèi, bō zhōu yán mán de yáng lóng děng lái jiàng. gēng xū, zhù tóng wèi fó xiàng, zhì yù dé diàn. rén zǐ, cì shòu níng gōng zhǔ chāo qī wàn wǔ qiān guàn. guǐ chǒu, yǐ tiān shòu jié, yù qiǎn shǐ xiū jiào yú lóng hǔ shān. yǐ mǎo, lǜ bǎi guān fèng yù cè yù bǎo, jiā shang tài huáng tài hòu zūn hào yuē yí tiān xìng shèng cí rén zhāo yì shòu yuán quán dé tài níng fú qìng huī wén chóng yòu tài huáng tài hòu. hàn lín xué shì hū dōu lǔ dōu ér mí shī yì jìn sòng rú zhēn dé xiù dà xué yǎn yì, dì yuē: xiū shēn zhì guó, wú yú cǐ shū. cì chāo wǔ wàn guàn. hé nán jī, dì wèn qí gù, qún chén mò néng duì, dì yuē: liáng yóu zhèn zhì dào wèi qià, qīng děng yòu bù jǐn xīn nǎi zhí, wěi rèn shī rén, zhì yīn yáng shī hé, zāi hài jiàn zhì. zì jīn gè wù qín kè, yǐ yīng tiān xīn, wú shǐ wú mín zhòng kùn. tài yīn yǎn mǎo. bǐng chén, yǐ tài huáng tài hòu jiā hào lǐ chéng, yù dà míng diàn shòu cháo hè. dīng sì, zhào yù zhōng wài. wù wǔ, tài yīn fàn jǐng. gēng shēn, tài yīn fàn guǐ. xīn yǒu, zuò yán chūn gé hòu diàn. rén xū, zhào xī sēng niǎn zhēn hā lá sī fù jīng shī, chì suǒ guò jùn xiàn sù yíng. yǐ chǒu, huì xīng yú huí huí sī tiān jiān sì shí zhòu yè. bǐng yín, yǐ diǎn ruì yuàn shǐ kuò chè bó zhī shū mì yuàn shì. xiū mì mì fó shì yú yán chūn gé. dīng mǎo, tiě mù dié ér bài zhù yán: bǐ zhě zhào nèi wài yán dé shī, jīn shàng fēng shì zhě, huò zhí jìn yù qián. qǐ lìng chén děng kāi shì, nǎi rù zòu wén. dì yuē: yán shì zhě zhí zhì zhèn qián kě yě, rú xì mín zhé sù sòng zhě zé jìn zhī. gěi wǔ zōng huáng hòu chāo qī shí wǔ wàn guàn. yǐ dà xué yǎn yì yìn běn bān cì qún chén. wù chén, yǐ tài huáng tài hòu jiā hào lǐ chéng, gào tài miào. jǐ sì, chì bà míng nián èr yuè bā rì yíng fú. zhōng shū yòu chéng mù bā lá bà wèi jiāng xī xíng shěng yòu chéng, yǐ zhōng shū cān zhī zhèng shì zhǐ ér hā láng wèi yòu chéng, jiāng nán zhè xī dào lián fǎng shǐ xuē chù jìng wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. qiǎn shǐ yuè fèng yuán lù jūn xū kù. xīn wèi, bài zhù jìn lǔ bù tú, dì yǐ táng zhì yòng wàn èr qiān sān bǎi rén hào cái, nǎi dìng dà jià wèi sān qiān èr bǎi rén, fǎ jià èr qiān wǔ bǎi rén. shàng sī zhōu yáo jié jiāo zhǐ kòu zhōng zhōu. guǐ yǒu, dì wén hè bó yán mǔ lǎo, mǐn zhī, yǐ suǒ jí jīng zhào tián wéi hái qí jiā. jiāng zhè xíng shěng píng zhāng zhèng shì bó yán chá ér jiāng xī xíng shěng píng zhāng zhèng shì bái sā dōu bìng zuò tān mò miǎn guān. shì suì, jué yù qīng zhòng qī qiān liù bǎi sān shí shì. hé jué biàn liáng yuán wǔ, jìn guàn zhū xiàn hū tuó jué wén ān dài chéng děng xiàn hún hé yì, huài mín tián lú. qín zhōu chéng jì xiàn bào yǔ, shān bēng, xiǔ huài fén qǐ, fù méi chù chǎn. biàn liáng yán jīn xiàn dà fēng zhòu huì, sāng duō sǔn. dà tóng yǔ báo, dà zhě rú jī luǎn. zhū wèi tún tián yǔn shuāng hài jià, yì jīn xiàn yǔ hēi shuāng.
十一月丙子朔,帝齋齊宮。丁丑,恭謝太廟,至仁宗太室,即流涕,左右感動。戊寅,以海運不給,命江浙行省以財賦府租益之,還其直,歸宣徽、中政二院。檢勘沙、淨二州流民,勒還本部。以登極,大賚諸王、百官,中書會其數,計金五千兩、銀七十八萬兩、鈔百二十一萬一千貫、幣五萬七千三百六十四匹、帛四萬九千三百二十二匹、木綿九萬二千六百七十二匹、布二萬三千三百九十八匹、衣八百五十九襲,鞍勒、弓矢有差。給嶺北驛牛馬。造今年鈔本,至元鈔五千萬貫、中統鈔二百五十萬貫。汰衛士冒受歲賜者。庚辰,並永平路灤邑縣於石城。遣定住等括順陽王兀都思不花邸財物,入章佩監、中政院。禁京城諸寺邸舍匿商稅。辛巳,以親祀太廟禮成,御大明殿受朝賀。甲申,敕翰林國史院纂修《仁宗實錄》。丁亥,作佛事於光天殿。戊子,幸隆福宮。己丑,宣德蒙古驛飢,命通政院賑之。丁酉,詔各郡建帝師八思巴殿,其制視孔子廟有加。戊戌,交趾蠻儂志德寇脫零那乞等六洞,命守將討之。遣使閱實各行省戍兵。己亥,計京官俸鈔,給米三分。癸卯,熒惑犯壘壁陣。甲辰,鐵木迭兒言:「和市織幣薄惡,由董事者不謹,請免右丞高昉等官,仍令郡縣更造,征其元直。」不允。太常禮儀院擬進時享太廟儀式。十二月乙巳朔,詔曰:「朕祗遹眙謀,獲承丕緒,念付託之惟重,顧繼述之敢忘。爰以延祐七年十一月丙子,被服袞冕,恭謝於太廟。既大禮之告成,宜普天之均慶。屬茲逾歲,用易紀元,於以導天地之至和,於以法春秋之謹始,可以明年為至治元年。減天下租賦二分,包銀五分。免大都、上都、興和三路差稅三年。優復煮鹽、煉鐵等戶二年。開燕南、山東河泊之禁,聽民採取。命官家屬流落邊遠者,有司資給遣之;其子女典鬻於人者,聽還其家。監察御史、廉訪司歲舉可任守令者二人。七品以上官,有偉畫長策可以濟世安民者,實封上之。士有隱居行義,明治體,不求聞達者,有司具狀以聞。」丁未,播州蜒蠻的羊籠等來降。庚戌,鑄銅為佛像,置玉德殿。壬子,賜壽寧公主鈔七萬五千貫。癸丑,以天壽節,預遣使修醮於龍虎山。乙卯,率百官奉玉冊、玉寶,加上太皇太后尊號曰儀天興聖慈仁昭懿壽元全德泰寧福慶徽文崇祐太皇太后。翰林學士忽都魯都兒迷失譯進宋儒真德秀《大學衍義》,帝曰:「修身治國,無逾此書。」賜鈔五萬貫。河南飢,帝問其故,群臣莫能對,帝曰:「良由朕治道未洽,卿等又不盡心乃職,委任失人,致陰陽失和,災害薦至。自今各務勤恪,以應天心,毋使吾民重困。」太陰掩昴。丙辰,以太皇太后加號禮成,御大明殿受朝賀。丁巳,詔諭中外。戊午,太陰犯井。庚申,太陰犯鬼。辛酉,作延春閣後殿。壬戌,召西僧輦真哈剌思赴京師,敕所過郡縣肅迎。乙丑,翽星於回回司天監四十晝夜。丙寅,以典瑞院使闊徹伯知樞密院事。修秘密佛事於延春閣。丁卯,鐵木迭兒、拜住言:「比者詔內外言得失,今上封事者,或直進御前。乞令臣等開視,乃入奏聞。」帝曰:「言事者直至朕前可也,如細民輒訴訟者則禁之。」給武宗皇后鈔七十五萬貫。以《大學衍義》印本頒賜群臣。戊辰,以太皇太后加號禮成,告太廟。己巳,敕罷明年二月八日迎佛。中書右丞木八剌罷為江西行省右丞,以中書參知政事只兒哈郎為右丞,江南浙西道廉訪使薛處敬為中書參知政事。遣使閱奉元路軍需庫。辛未,拜住進鹵簿圖,帝以唐制用萬二千三百人耗財,乃定大駕為三千二百人,法駕二千五百人。上思州徭結交趾寇忠州。癸酉,帝聞賀伯顏母老,憫之,以所籍京兆田磑還其家。江浙行省平章政事伯顏察兒、江西行省平章政事白撒都並坐貪墨免官。是歲,決獄輕重七千六百三十事。河決汴梁原武,浸灌諸縣;滹沱決文安、大城等縣;渾河溢,壞民田廬。秦州成紀縣暴雨,山崩,朽壞墳起,覆沒畜產。汴梁延津縣大風晝晦,桑多損。大同雨雹,大者如雞卵。諸衛屯田隕霜害稼,益津縣雨黑霜。
zhì zhì yuán nián chūn zhēng yuè dīng chǒu, xiū fó shì yú wén dé diàn. rén wǔ, zēng zhì huǒ zhōu dōu cáo yùn sī tóng zhī yùn pàn gè yī yuán. jiǎ shēn, zhào gāo lì wáng wáng zhāng fù shàng dōu. bǐng xū, dì fú gǔn miǎn, xiǎng tài miào, yǐ zuǒ chéng xiàng bài zhù yà xiàn, zhī shū mì yuàn shì kuò chè bó zhōng xiàn. zhào qún chén yuē: yī suì wéi sì sì, shǐ rén dài zhī, bù néng zhì rú zài zhī chéng, shí suǒ wèi ān. suì bì qīn sì, yǐ zhōng zhèn shēn. tíng chén huò yán sì shì bì yí shè tiān xià, dì yù zhī yuē: ēn kě cháng shī, shè bù kě lǚ xià. shǐ shā rén huò miǎn, zé sǐ zhě hé gū? suì mìng zhòng shū chén pián yí shì, xíng zhī. dīng hài, dì yù yǐ yuán xī zhāng dēng gōng zhōng, cān yì zhōng shū shěng shì zhāng yǎng hào shàng shū jiàn zhǐ, dì jù mìng bà zhī, yuē: yǒu chén ruò cǐ, zhèn fù hé yōu? zì jīn zhèn fán yǒu guò, qǐ dú tái chén dāng jiàn, rén jiē dé yán. cì yǎng hào bó èr pǐ. zhū wáng hū dōu dá ér lái cháo. guǐ sì, zhū wáng wò luó sī bù jī, fā jìng zhōu píng dì cāng liáng zhèn zhī. qí zhōu qí shuǐ xiàn jī, zhèn liáng sān yuè. fèng yuán lù jī, jìn jiǔ. yǐ wèi, tài yīn yǎn fáng. jǐ hài, jiàng yán fú jiān wèi yán fú tí jǔ sī, guǎng fú jiān wèi guǎng fú tí jǔ sī, zhì cóng wǔ pǐn. yǐ shòu ān shān zào fó sì, zhì kù zhǎng cái bó, zhì cóng qī pǐn. jiǎ chén, chén xīng fàn wài píng. shuǐ jīn huǒ tǔ sì xīng jù kuí.
至治元年春正月丁丑,修佛事於文德殿。壬午,增置漷州都漕運司同知、運判各一員。甲申,召高麗王王章赴上都。丙戌,帝服袞冕,享太廟,以左丞相拜住亞獻,知樞密院事闊徹伯終獻。詔群臣曰:「一歲惟四祀,使人代之,不能致如在之誠,實所未安。歲必親祀,以終朕身。」廷臣或言祀事畢宜赦天下,帝諭之曰:「恩可常施,赦不可屢下。使殺人獲免,則死者何辜?」遂命中書陳便宜事,行之。丁亥,帝欲以元夕張燈宮中,參議中書省事張養浩上書諫止,帝遽命罷之,曰:「有臣若此,朕復何憂?自今朕凡有過,豈獨台臣當諫,人皆得言。」賜養浩帛二匹。諸王忽都答兒來朝。癸巳,諸王斡羅思部飢,發淨州、平地倉糧賑之。蘄州蘄水縣飢,賑糧三月。奉元路飢,禁酒。乙未,太陰掩房。己亥,降延福監為延福提舉司,廣福監為廣福提舉司,秩從五品。以壽安山造佛寺,置庫掌財帛,秩從七品。甲辰,辰星犯外屏。水、金、火、土四星聚奎。
èr yuè, biàn liáng guī dé jī, fā sù shí wàn shí zhèn tiào. hé nán ān fēng jī, yǐ chāo èr wàn wǔ qiān guàn sù wǔ wàn shí zhèn zhī. wù shēn, jì shè jì. gǎi zhōng dōu wēi wèi wèi zhōng yì shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ sī. jǐ yǒu, zuò rén zōng shén yù diàn yú pǔ qìng sì. xīn hài, diào jūn sān qiān wǔ bǎi rén xiū shàng dōu huá yán sì. rén zǐ yè, jīn huǒ tǔ sān xīng jù yú kuí. dà yǒng fú sì chéng, cì jīn wǔ bǎi liǎng yín èr qiān wǔ bǎi liǎng chāo wǔ shí wàn guàn bì bó wàn pǐ. dīng sì, tián yú liǔ lín, chì gèng zào xíng gōng. jiān chá yù shǐ guān yīn bǎo suǒ yǎo ér hā de mí shī chéng guī lǐ qiān hēng jiàn zào shòu ān shān fó sì, shā guān yīn bǎo suǒ yǎo ér hā de mí shī, zhàng guī qiān hēng, cuàn yú nú ér gàn dì. jǐ wèi, shū mì yuàn chén qǐng shòu fù shǐ wú yuán guī róng lù dài fū, yǐ jiē gāo bù yǔn, shòu zhèng fèng dài fū. zhèn mù lián dào sān shí yī yì pín hù. xīn yǒu, tài bái fàn yíng huò. guǐ hài, tài yīn fàn xīn. jiǎ zǐ, zhì chéng huī sì, zhì zhèng sān pǐn, gē cháng zhōu yí xìng mín sì wàn hù lì zhī. dīng mǎo, yǐ sēng fǎ hóng wèi shì yuán zōng zhǔ, shòu róng lù dài fū sī tú. jìn yuè tái shěng sù shì, bà xiān cháo chuán zhǐ làn xuǎn zhě. wù chén, cì gōng zhǔ zā yá bā lá cóng zhě chāo qī shí wǔ wàn guàn.
二月,汴梁、歸德飢,發粟十萬石賑糶。河南、安豐飢,以鈔二萬五千貫、粟五萬石賑之。戊申,祭社稷。改中都威衛為忠翊侍衛親軍都指揮使司。己酉,作仁宗神御殿於普慶寺。辛亥,調軍三千五百人修上都華嚴寺。壬子夜,金、火、土三星聚於奎。大永福寺成,賜金五百兩、銀二千五百兩、鈔五十萬貫、幣帛萬匹。丁巳,畋於柳林,敕更造行宮。監察御史觀音保、鎖咬兒哈的迷失、成珪、李謙亨諫造壽安山佛寺,殺觀音保、鎖咬兒哈的迷失,杖珪、謙亨,竄於奴兒干地。己未,樞密院臣請授副使吳元珪榮祿大夫,以階高不允,授正奉大夫。賑木憐道三十一驛貧戶。辛酉,太白犯熒惑。癸亥,太陰犯心。甲子,置承徽寺,秩正三品,割常州、宜興民四萬戶隸之。丁卯,以僧法洪為釋源宗主,授榮祿大夫、司徒。禁越台、省訴事,罷先朝傳旨濫選者。戊辰,賜公主紥牙八剌從者鈔七十五萬貫。
sān yuè jiǎ xū, yíng wáng yě xiān tiē mù ér bù xù mù sǐ sǔn, cì chāo wǔ shí wàn guàn. bǐng zǐ, jiàn dì shī bā sī bā sì yú jīng shī. dīng chǒu, yù dà míng diàn, shòu miǎn guó shǐ zhě cháo gòng. tài yīn yǎn mǎo. cì gōng zhǔ mǎi de chāo wǔ wàn guàn, fù mǎ miè lián chāo èr wàn wǔ qiān guàn. zhào zhū wáng tài píng yú biàn. fā mín dīng shū xiǎo zhí gū bái hé. gēng chén, tíng shì jìn shì tài pǔ huà sòng běn děng liù shí sì rén, cì jí dì chū shēn yǒu chà. xīn sì, chē jià xìng shàng dōu. qiǎn shǐ cì xī fān sā sī jiā dì sēng jīn èr bǎi wǔ shí liǎng yín èr qiān èr bǎi liǎng jiā shā èr wàn, bì bó fān chá gè yǒu chà. rén wǔ, qiǎn zhòu shī duǒ ér zhǐ wǎng yá jì bān bo èr guó qǔ fú jīng. guǐ wèi, zhì yù fú zhū jiā shā. jiǎ shēn, chì zuǎn xiū rén zōng shí lù, hòu fēi gōng chén chuán. yǐ yǒu, bǎo jí sì jīn shū xī fān bō ruò jīng chéng, zhì dà nèi xiāng diàn, yì shòu ān shān zào sì yì jūn. jǐ chǒu, dà tóng lù qí lín shēng. jiǎ wǔ, zhì yún nán wáng fǔ. jǐ hài, huàn zhě bèi luó tiě mù ér zuò zuì, liú nú ér gàn dì. gēng zǐ, zhèn níng guó lù jī. xīn chǒu, yǐ tiě shī wèi yù shǐ dài fū, pèi jīn fú, lǐng zhōng yì shì wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ. guǐ mǎo, yì dōu bān yáng jī, yǐ sù zhèn zhī.
三月甲戌,營王也先帖木兒部畜牧死損,賜鈔五十萬貫。丙子,建帝師八思巴寺於京師。丁丑,御大明殿,受緬國使者朝貢。太陰掩昴。賜公主買的鈔五萬貫,駙馬滅憐鈔二萬五千貫。召諸王太平於汴。發民丁疏小直沽白河。庚辰,廷試進士泰普化、宋本等六十四人,賜及第、出身有差。辛巳,車駕幸上都。遣使賜西番撒思加地僧金二百五十兩、銀二千二百兩、袈裟二萬,幣、帛、幡、茶各有差。壬午,遣咒師朵兒只往牙濟、班卜二國取佛經。癸未,制御服珠袈裟。甲申,敕纂修《仁宗實錄》,《后妃》、《功臣傳》。乙酉,寶集寺金書西番《波若經》成,置大內香殿,益壽安山造寺役軍。己丑,大同路麒麟生。甲午,置雲南王府。己亥,宦者孛羅鐵木兒坐罪,流奴兒干地。庚子,賑寧國路飢。辛丑,以鐵失為御史大夫,佩金符,領忠翊侍衛親軍都指揮使。癸卯,益都、般陽飢,以粟賑之。
xià sì yuè bǐng wǔ, gěi nán dá shī wáng fǔ yín yìn, zhì zhèng sān pǐn kuān chè hū tǎ mí shī wáng fǔ tóng yìn, zhì cóng sān pǐn. gēng xū, xiǎng tài miào. jiāng zhōu gàn zhōu lín jiāng lín yǔ, yuán zhōu jiàn chāng hàn, mín jiē gào jī, fā mǐ sì wàn bā qiān dàn zhèn zhī. dīng sì, guǎng dé lù hàn, fā mǐ jiǔ qiān dàn jiǎn zhí zhèn tiào. wù wǔ, tài yīn fàn xīn. jǐ wèi, zào xiàng jià jīn jí diàn. jí yáng lí mán kòu níng yuǎn xiàn. gēng shēn, tài yīn fàn dòu. wù chén, chì cì tiě mù dié ér fù zǔ bēi. mìng huàn zhě bèi luó tái wèi tài cháng shǔ lìng, tài cháng guān yán xíng rén nán yǔ dà jì, suì bà zhī.
夏四月丙午,給喃答失王府銀印,秩正三品;寬徹、忽塔迷失王府銅印,秩從三品。庚戌,享太廟。江州、贛州、臨江霖雨,袁州、建昌旱,民皆告飢,發米四萬八千石賑之。丁巳,廣德路旱,發米九千石減直賑糶。戊午,太陰犯心。己未,造象駕金脊殿。吉陽黎蠻寇寧遠縣。庚申,太陰犯斗。戊辰,敕賜鐵木迭兒父祖碑。命宦者孛羅台為太常署令,太常官言刑人難與大祭,遂罷之。
wǔ yuè bǐng zǐ, huǐ shàng dōu huí huí sì, yǐ qí dì yíng dì shī diàn. zhèn yì dōu jiāo zhōu jī. dīng chǒu, bà zhōu huáng. wù yín, tài bái fàn guǐ jī shī qì, tài yīn fàn xuān yuán. gēng chén, tài yīn fàn míng táng. pú zhōu dà jī, mìng yǒu sī zhèn zhī. rén wǔ, qiān qīn wáng tú tiē mù ěr yú hǎi nán. jìn rì zhě wú jiāo tōng zhū wáng fù mǎ, zhǎng yīn yáng wǔ kē zhě wú xiè zhàn hòu. yǐ xìng guó lù qù suì hàn, miǎn qí tián zū. dīng hài, xiū fó shì yú dà ān gé. gēng yín, zhèn zhū wáng hā bīn tiě mù ér bù. yí zhōu mín zhāng yù zuò yāo yán, jì nán dào shì lǐ tiān xiáng zuò jiào rén bīng yì, zhàng zhī. nǚ zhí mán chì xìng děng shí jiǔ yì jī, zhèn zhī. xīn mǎo, hǎi cáo liáng zhì zhí gū, qiǎn shǐ sì hǎi shén tiān fēi. zuò xíng diàn yú jìn shān liú bēi chí. gāo yóu fǔ hàn. guǐ sì, bǎo dìng lù fēi chóng shí sāng. yǐ wèi, mìng shì jiā zǐ dì chéng tóng zhě rù guó xué. xīn chǒu, tài cháng lǐ yí yuàn jìn tài miào zhì tú. rén yín, kāi yuán lù lín yǔ. liù yuè guǐ mǎo shuò, rì yǒu shí zhī. zuò jīn fú tú yú shàng dōu, cáng fó shè lì. yǐ mǎo, yǐ tiě mù dié ér lǐng xuān zhèng yuàn shì. dīng sì, cān zhī zhèng shì jìng yǎn bà wèi shǎn xī xíng yù shǐ tái zhōng chéng. wù wǔ, jīng zhōu yǔ báo. jǐ wèi, tài yīn fàn xū liáng. chú zhōu lín yǔ shāng jià, juān qí zū. xīn yǒu, tài bái jīng tiān. zhào hóng zuò děng yán shì, lēi guī xiāng lǐ, réng jìn wàng yán shí zhèng. rén xū, lóng hǔ shān zhāng sì chéng lái cháo, shòu tài xuán fǔ huà tǐ rén yīng dào dà zhēn rén. yǐ chǒu, qiǎn shǐ wǎng quán jiāng zhè jiāng xī hú guǎng sì chuān yún nán wǔ shěng biān jùn guān xuǎn. dīng mǎo, huì xīng yú sī tiān tāi. dà tóng lù yǔ báo. wù chén, wèi huī biàn liáng děng chù huáng. jǐ sì, yǐ shàng dōu liú shǒu zhǐ ér hā láng wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. lín jiāng lù hàn, miǎn qí zū. tōng jì tún lín yǔ shāng jià, bà zhōu dà shuǐ, hún hé yì, bèi zāi zhě èr wàn sān qiān sān bǎi hù.
五月丙子,毀上都回回寺,以其地營帝師殿。賑益都、膠州飢。丁丑,霸州蝗。戊寅,太白犯鬼積屍氣,太陰犯軒轅。庚辰,太陰犯明堂。濮州大飢,命有司賑之。壬午,遷親王圖帖穆爾於海南。禁日者毋交通諸王、駙馬,掌陰陽五科者毋泄占候。以興國路去歲旱,免其田租。丁亥,修佛事於大安閣。庚寅,賑諸王哈賓鐵木兒部。沂州民張昱坐妖言,濟南道士李天祥坐教人兵藝,杖之。女直蠻赤興等十九驛飢,賑之。辛卯,海漕糧至直沽,遣使祀海神天妃。作行殿於縉山流杯池。高郵府旱。癸巳,寶定路飛蟲食桑。乙未,命世家子弟成童者入國學。辛丑,太常禮儀院進太廟製圖。壬寅,開元路霖雨。六月癸卯朔,日有食之。作金浮屠於上都,藏佛舍利。乙卯,以鐵木迭兒領宣政院事。丁巳,參知政事敬儼罷為陝西行御史台中丞。戊午,涇州雨雹。己未,太陰犯虛梁。滁州霖雨傷稼,蠲其租。辛酉,太白經天。趙弘祚等言事,勒歸鄉里,仍禁妄言時政。壬戌,龍虎山張嗣成來朝,授太玄輔化體仁應道大真人。乙丑,遣使往銓江浙、江西、湖廣、四川、雲南五省邊郡官選。丁卯,翽星於司天台。大同路雨雹。戊辰,衛輝、汴梁等處蝗。己巳,以上都留守只兒哈郎為中書平章政事。臨江路旱,免其租。通濟屯霖雨傷稼,霸州大水,渾河溢,被災者二萬三千三百戶。
qiū qī yuè rén shēn, cì jìn wáng yě sūn tiě mù ér chāo bǎi wàn guàn. liáo yáng kāi yuán děng lù jí shùn zhōu xíng tái děng xiàn dà shuǐ. guǐ yǒu, wèi huī lù zuò chéng xiàn huáng. yǐ hài, zhèn nán ēn xīn zhōu jī. bǐng zǐ, huái ān lù shǔ xiàn shuǐ. dīng chǒu, xiǎng tài miào. wù yín, tōng zhōu lù xiàn yú dì shuǐ jué. gēng chén, lǔ bù chéng. hū tuó hé jí fàn yáng xiàn jù mǎ hé yì. xīn sì, zhōu zhì xiàn sēng yuán míng zuò luàn, qiǎn shū mì yuàn pàn guān zhāng tái dū bīng bǔ zhī. rén wǔ, tōng xǔ lín huái xū yí děng xiàn huáng. guǐ wèi, duì tài wèi bèi lán xī wèi hé guó gōng. yǐ yǒu, dà yǔ, hún hé fáng jué. gēng yín, qīng chí xiàn huáng. guǐ sì, tài yīn fàn mǎo. huáng píng fǔ mán lú pēng wèi kòu, xuē wàn hù hé zhī qí děng guān yī jí. qiǎn lì bù shàng shū jiào huà lǐ bù láng zhōng wén jǔ shǐ ān nán, bān dēng jí zhào. zhū wáng kuò bié hōng, fù chāo wàn wǔ qiān guàn. bǐng shēn, jìn fú sè yú zhì. jǐ hài, fèng rén zōng jí dì yù róng yú dà shèng shòu wàn ān sì. pú yīn xiàn dà shuǐ. gēng zǐ, xiū shàng dū chéng. zhào hé nán jiāng zhè liú mín fù yè. huái xī méng chéng děng xiàn jī, hé yáng dào shì liú zhì xiān yǐ yāo shù móu luàn, fù mìng zhāng tái bǔ zhī. jì zhōu píng gǔ yú yáng děng xiàn dà shuǐ, dà dū bǎo dìng zhēn dìng dà míng jì níng dōng píng dōng chāng yǒng píng děng lù, gāo táng cáo pú děng zhōu shuǐ, shùn dé dà tóng děng lù yǔ báo, qǐ ér jí sī bù shuǐ.
秋七月壬申,賜晉王也孫鐵木兒鈔百萬貫。遼陽、開元等路及順州、邢台等縣大水。癸酉,衛輝路胙城縣蝗。乙亥,賑南恩、新州飢。丙子,淮安路屬縣水。丁丑,享太廟。戊寅,通州潞縣榆棣水決。庚辰,鹵簿成。滹沱河及范陽縣巨馬河溢。辛巳,盩厔縣僧圓明作亂,遣樞密院判官章台督兵捕之。壬午,通許、臨淮、盱眙等縣蝗。癸未,對太尉孛蘭奚為和國公。乙酉,大雨,渾河防決。庚寅,清池縣蝗。癸巳,太陰犯昴。黃平府蠻盧砰為寇,削萬戶何之祺等官一級。遣吏部尚書教化、禮部郎中文矩使安南,頒登極詔。諸王闊別薨,賻鈔萬五千貫。丙申,禁服色逾制。己亥,奉仁宗及帝御容於大聖壽萬安寺。蒲陰縣大水。庚子,修上都城。詔河南、江浙流民復業。淮西蒙城等縣飢,郃陽道士劉志先以妖術謀亂,復命章台捕之。薊州平谷、漁陽等縣大水,大都、保定、真定、大名、濟寧、東平、東昌、永平等路,高唐、曹、濮等州水,順德、大同等路雨雹,乞兒吉思部水。
bā yuè rén yín, xiū dū chéng. ān lù fǔ shuǐ, huài mín lú shě. guǐ mǎo, zhèn jiāo zhōu jī. jiǎ chén, gāo yóu xìng huà xiàn shuǐ, miǎn qí zū. bǐng wǔ, tài xìng jiāng dū děng xiàn huáng. dīng wèi, tài yīn fàn xīn. wù shēn, jì shè jì. shàng dōu lù dǐng diàn chéng. jǐ yǒu, tài yīn fàn dòu. gēng xū, yǐ jūn shì pín fá, qiǎn zhī shū mì yuàn shì tiě mù ér bù huā zhěng zhì, réng zhào yù zhōng wài, yǒu gǎn rǎo hài zhě zuì zhī. zhèn běi bù gū guǎ liáng chāo. cì gōng zhǔ sù gē bā lá chāo wǔ shí wàn guàn. wù ér sù hān hā nà sī děng bù pín fá, hù gěi pìn mǎ èr pǐ. rén zǐ, yíng huò fàn xuān yuán. yǐ mǎo, zhōng shū píng zhāng zhèng shì tiě mù ér tuō bà wèi shàng dōu liú shǒu. rén xū, huái ān lù yán chéng shān yáng xiàn shuǐ, miǎn qí zū. chē jià zhù bì xìng hé, zuǒ yòu yǐ hán shén, qǐng hái jīng shī, dì yuē: bīng yǐ niú mǎ wèi zhòng, mín yǐ jià sè wèi běn. zhèn chí liú, gài yù mǎ dé chú mù, mín dé yì huò, yī jǔ liǎng dé, hé jì hū hán? léi zhōu lù hǎi kāng suì xī èr xiàn hǎi shuǐ yì, huài mín tián sì qiān yú qǐng, miǎn qí zū. qín zhōu chéng jì xiàn shān bēng. jiǔ yuè yǐ hài, yíng huò fàn líng tái. jīng shī jī, fā sù shí wàn shí jiǎn jià tiào zhī. bǐng zǐ, zhù bì áng wù lǐng. rén wǔ, yíng huò fàn tài wēi xī yuán shàng jiāng. cì zhū wáng sā ér mán chāo wǔ wàn guàn. rén chén, zhōng shū píng zhāng zhèng shì tǎ shī hǎi yá zuò shòu zāng zhàng miǎn. dīng yǒu, yíng huò fàn tài wēi yuán yòu zhí fǎ. chē jià hái dà dū. gēng zǐ, ān lù fǔ hàn shuǐ yì, huài mín tián, zhèn zhī.
八月壬寅,修都城。安陸府水,壞民廬舍。癸卯,賑膠州飢。甲辰,高郵興化縣水,免其租。丙午,泰興、江都等縣蝗。丁未,太陰犯心。戊申,祭社稷。上都鹿頂殿成。己酉,太陰犯斗。庚戌,以軍士貧乏,遣知樞密院事鐵木兒不花整治,仍詔諭中外,有敢擾害者罪之。賑北部孤寡糧、鈔。賜公主速哥八剌鈔五十萬貫。兀兒速、憨哈納思等部貧乏,戶給牝馬二匹。壬子,熒惑犯軒轅。乙卯,中書平章政事鐵木兒脫罷為上都留守。壬戌,淮安路鹽城、山陽縣水,免其租。車駕駐蹕興和,左右以寒甚,請還京師,帝曰:「兵以牛馬為重,民以稼穡為本。朕遲留,蓋欲馬得芻牧,民得刈獲,一舉兩得,何計乎寒?」雷州路海康、遂溪二縣海水溢,壞民田四千餘頃,免其租。秦州成紀縣山崩。九月乙亥,熒惑犯靈台。京師飢,發粟十萬石減價糶之。丙子,駐蹕昂兀嶺。壬午,熒惑犯太微西垣上將。賜諸王撒兒蠻鈔五萬貫。壬辰,中書平章政事塔失海牙坐受贓杖免。丁酉,熒惑犯太微垣右執法。車駕還大都。庚子,安陸府漢水溢,壞民田,賑之。
dōng shí yuè xīn chǒu shuò, xiū fó shì yú dà nèi. yāo sēng yuán míng děng fú zhū. jiǎ chén, tài bái jīng tiān. wù shēn, yíng huò fàn tài wēi yuán zuǒ zhí fǎ. gēng xū, qīn xiǎng tài miào. rén zǐ, bài zhù xiàn jiā hé, liǎng jīng tóng suì. guǐ chǒu, chì hàn lín jí xián guān nián qī shí zhě wú zhì shì. yǐ nèi jùn shuǐ, bà bù jí gōng yì. chì méng gǔ zǐ nǚ yù wèi huí huí hàn rén nú zhě, guān shōu yǎng zhī. jìn zhōng shū yuàn cáo wú xiè jī shì, mìng shū mì qiǎn guān zhěng shì gè jùn bīng mǎ. wù wǔ, zhì zhào wáng mǎ zhá hǎn bù qián liáng zǒng guǎn fǔ, zhì zhèng sān pǐn. jǐ wèi, zhào qìng lù shuǐ, zhèn zhī. bǐng yín, hé nán xíng shěng cān zhī zhèng shì nǐ zán mǎ dīng zuò cán rěn miǎn guān. dīng mǎo, zēng zhì shì yí sī tōng shì shè rén liù yuán, shì yí shè rén sì yuán. jǐ sì, qiǎn yàn tiě mù ér xún biān.
冬十月辛丑朔,修佛事於大內。妖僧圓明等伏誅。甲辰,太白經天。戊申,熒惑犯太微垣左執法。庚戌,親享太廟。壬子,拜住獻嘉禾,兩莖同穗。癸丑,敕翰林、集賢官年七十者毋致仕。以內郡水,罷不急工役。敕蒙古子女鬻為回回、漢人奴者,官收養之。禁中書掾曹毋泄機事,命樞密遣官整視各郡兵馬。戊午,置趙王馬札罕部錢糧總管府,秩正三品。己未,肇慶路水,賑之。丙寅,河南行省參知政事你咱馬丁坐殘忍免官。丁卯,增置侍儀司通事舍人六員,侍儀舍人四員。己巳,遣燕鐵木兒巡邊。
shí yī yuè xīn wèi, yíng huò fàn jìn xián. jǐ hài, xìng dà hù guó rén wáng sì. bǐng zǐ, tài yīn fàn xū liáng. wù yín, yù dà míng diàn, qún chén shàng zūn hào yuē jì tiān tǐ dào jìng wén rén wǔ dà zhāo xiào huáng dì. shì yè, chén xīng fàn fáng. jǐ mǎo, yǐ shòu zūn hào zhào tiān xià, bài zhù qǐng shì qiú, bù yǔn. gēng chén, yì shòu ān shān sì yì zú sān qiān rén. xīn sì, mìng yù shǐ dài fū tiě shī lǐng zuǒ yòu ā sù wèi. bǐng xū, tài yīn fàn jǐng. dīng hài, yǐ jiào guān dài xuǎn zhě jiè zhù guǎng hǎi xún jiǎn. jǐ chǒu, tài yīn fàn jiǔ qí, yòu fàn xuān yuán. gēng yín, bài zhù děng yán: shòu zūn hào, yí xiè tài miào, xíng yī xiàn lǐ. shì zǔ yì cháng yì xíng, wǔ zōng zé gōng xíng xiè lǐ. zhào yuē: zhèn dāng qīn xiè. mìng tài shǐ bo rì, shū mì xuǎn bīng yì lǔ bù. xīn mǎo, tài yīn fàn míng táng. guǐ sì, yǐ yíng tián tí jǔ sī zhēng jiǔ shuì rǎo mín, mìng yǒu sī jiān què zhī. jiǎ wǔ, yǐ liáo yáng xíng shěng guǎn nèi shān chǎng lì zhōng zhèng yuàn. bǐng shēn, chì lì gù chéng xiàng ān tóng bēi yú bǎo dìng xīn chéng. wù xū, gǒng chāng chéng zhōu jī, fā yì cāng zhèn zhī. jǐ hài, tài bái fàn xī xián.
十一月辛未,熒惑犯進賢。己亥,幸大護國仁王寺。丙子,太陰犯虛梁。戊寅,御大明殿,群臣上尊號曰繼天體道敬文仁武大昭孝皇帝。是夜,辰星犯房。己卯,以受尊號詔天下,拜住請釋囚,不允。庚辰,益壽安山寺役卒三千人。辛巳,命御史大夫鐵失領左、右阿速衛。丙戌,太陰犯井。丁亥,以教官待選者借注廣海巡檢。己丑,太陰犯酒旗,又犯軒轅。庚寅,拜住等言:「受尊號,宜謝太廟,行一獻禮。世祖亦嘗議行,武宗則躬行謝禮。」詔曰:「朕當親謝。」命太史卜日,樞密選兵肄鹵簿。辛卯,太陰犯明堂。癸巳,以營田提舉司征酒稅擾民,命有司兼榷之。甲午,以遼陽行省管內山場隸中政院。丙申,敕立故丞相安童碑於保定新城。戊戌,鞏昌成州飢,發義倉賑之。己亥,太白犯西咸。
shí èr yuè gēng zǐ, gěi méng gǔ zǐ nǚ dōng yī. xīn chǒu, lì yì qǐ liè shì wèi huáng hòu, qiǎn shè tài wèi zhōng shū yòu chéng xiàng tiě mù dié ér chí jié shòu yù cè yù bǎo. guǐ mǎo, yǐ lì hòu zhào tiān xià. qìng yuǎn lù jī, zhēn dìng lù yì, bìng zhèn zhī. jiǎ chén, yíng huò fàn kàng. wù shēn, gōng xiè tài miào. gēng xū, tài yīn fàn mǎo. zuò tài miào zhèng diàn. jiǎ yín, shū yù quán hé. chē jià xìng xī sēng guàn xiàng sì. jǐ wèi, fēng suō nán cáng bo wèi bái lán wáng, cì jīn yìn. zhēn dìng bǎo dìng dà míng shùn dé děng lù shuǐ, mín jī, jìn niàng jiǔ. yǐ jīn hǔ fú bān gè xíng shěng píng zhāng zhèng shì. xīn yǒu, yíng huò rù dī. jiǎ zǐ, zhì tián liáng tí jǔ sī, zhǎng jì jǐng èr zhōu tián fù, yǐ gěi wèi shì pín fá zhě, zhì cóng wǔ pǐn. mìng dì shī gōng gē luó gǔ luó sī jiān cáng bān cáng bo yì xī fān shòu jù zú jiè, cì jīn qiān sān bǎi wǔ shí liǎng yín sì qiān wǔ shí liǎng bì bó wàn pǐ chāo wǔ shí wàn guàn. yǐ zhū wáng qiè bó shǐ zhě shù rù cháo, fā bīng shǒu běi kǒu jí lú gōu qiáo. hé jiān lù jī, zhèn zhī. fù yǐ mǎ jiā nú wèi sī tú. yǐ chǒu, zhì zhōng ruì sī. yě tóng wǔ shí wàn jīn zuò shòu ān shān sì fó xiàng. níng hǎi zhōu huáng, guī dé liáo yáng tōng zhōu děng chù shuǐ.
十二月庚子,給蒙古子女冬衣。辛丑,立亦啟烈氏為皇后,遣攝太尉、中書右丞相鐵木迭兒持節授玉冊、玉寶。癸卯,以立後詔天下。慶遠路飢,真定路疫,並賑之。甲辰,熒惑犯亢。戊申,躬謝太廟。庚戌,太陰犯昴。作太廟正殿。甲寅,疏玉泉河。車駕幸西僧灌項寺。己未,封唆南藏卜為白蘭王,賜金印。真定、保定、大名、順德等路水,民飢,禁釀酒。以金虎符頒各行省平章政事。辛酉,熒惑入氐。甲子,置田糧提舉司,掌薊、景二州田賦,以給衛士貧乏者,秩從五品。命帝師公哥羅古羅思監藏班藏卜詣西番受具足戒,賜金千三百五十兩、銀四千五十兩、幣帛萬匹、鈔五十萬貫。以諸王怯伯使者數入朝,發兵守北口及盧溝橋。河間路飢,賑之。復以馬家奴為司徒。乙丑,置中瑞司。冶銅五十萬斤作壽安山寺佛像。寧海州蝗,歸德、遼陽、通州等處水。