wài yí èr
◎外夷二
ān nán
○安南
ān nán guó, gǔ jiāo zhǐ yě. qín bìng tiān xià, zhì guì lín nán hǎi xiàng jùn. qín wáng, nán hǎi wèi zhào tuó jī bìng zhī. hàn zhì jiǔ jùn, jiāo zhǐ jū qí yī. hòu nǚ zǐ zhēng cè pàn, qiǎn mǎ yuán píng zhī, lì tóng zhù wèi hàn jiè. táng shǐ fēn lǐng nán wèi dōng xī èr dào, zhì jié dù, lì wǔ guǎn, ān nán lì yān. sòng fēng dīng bù lǐng wèi jiāo zhǐ jùn wáng, qí zi liǎn yì wèi wáng, chuán sān shì wèi lǐ gōng yùn suǒ duó, jí fēng gōng yùn wèi wáng. lǐ shì chuán bā shì zhì hào chǎn, chén rì jiǒng wèi hào chǎn xù, suì yǒu qí guó.
安南國,古交趾也。秦並天下,置桂林、南海、象郡。秦亡,南海尉趙佗擊並之。漢置九郡,交趾居其一。後女子征側叛,遣馬援平之,立銅柱為漢界。唐始分嶺南為東、西二道,置節度,立五筦,安南隸焉。宋封丁部領為交趾郡王,其子璉亦為王,傳三世為李公蘊所奪,即封公蘊為王。李氏傳八世至昊旵,陳日煚為昊旵婿,遂有其國。
yuán xiàn zōng sān nián guǐ chǒu, wù liáng hé tái cóng shì zǔ píng dà lǐ. shì zǔ hái, liú wù liáng hé tái gōng zhū yí zhī wèi fù zhě. qī nián dīng sì shí yī yuè, wù liáng hé tái bīng cì jiāo zhǐ běi, xiān qiǎn shǐ èr rén wǎng yù zhī, bù fǎn, nǎi qiǎn chè chè dōu děng gè jiāng qiān rén, fēn dào jìn bīng, dǐ ān nán jīng běi táo jiāng shàng, fù qiǎn qí zi ā shù wǎng wèi zhī yuán, bìng chān qí xū shí. jiāo rén yì shèng chén bīng wèi. ā shù qiǎn jūn hái bào, wù liáng hé tái bèi dào jiān jìn, lìng chè chè dōu wèi xiān fēng, ā shù jū hòu wèi diàn. shí èr yuè, liǎng jūn hé, jiāo rén zhèn hài. ā shù chéng zhī, bài jiāo rén shuǐ jūn, lǔ zhàn jiàn yǐ hái. wù liáng hé tái yì pò qí lù lù bīng, yòu yǔ ā shù hé jī, dà bài zhī, suì rù qí guó. rì jiǒng cuàn hǎi dǎo. dé qián suǒ qiǎn shǐ yú yù zhōng, yǐ pò zhú shù tǐ rù fū, bǐ shì fù, yī shǐ sǐ, yīn tú qí chéng. guó bīng liú jiǔ rì, yǐ qì hòu yù rè, nǎi bān shī. fù qiǎn èr shǐ zhāo rì jiǒng lái guī. rì jiǒng hái, jiàn guó dōu jiē yǐ cán huǐ, dà fā fèn, fù èr shǐ qiǎn hái.
元憲宗三年癸丑,兀良合台從世祖平大理。世祖還,留兀良合台攻諸夷之未附者。七年丁巳十一月,兀良合台兵次交趾北,先遣使二人往諭之,不返,乃遣徹徹都等各將千人,分道進兵,抵安南京北洮江上,復遣其子阿術往為之援,並覘其虛實。交人亦盛陳兵衛。阿術遣軍還報,兀良合台倍道兼進,令徹徹都為先鋒,阿術居後為殿。十二月,兩軍合,交人震駭。阿術乘之,敗交人水軍,虜戰艦以還。兀良合台亦破其陸路兵,又與阿術合擊,大敗之,遂入其國。日煚竄海島。得前所遣使於獄中,以破竹束體入膚,比釋縛,一使死,因屠其城。國兵留九日,以氣候鬱熱,乃班師。復遣二使招日煚來歸。日煚還,見國都皆已殘毀,大發憤,縛二使遣還。
bā nián wù wǔ èr yuè, rì jiǒng chuán guó yú zhǎng zi guāng bǐng, gǎi yuán shào lóng. xià, guāng bǐng qiǎn qí xù yǔ qí guó rén yǐ fāng wù lái jiàn, wù liáng hé tái sòng yì xíng zài suǒ, bié qiǎn nè lá dīng wǎng yù zhī yuē xī wú qiǎn shǐ tōng hǎo, ěr děng zhí ér bù fǎn, wǒ shì yǐ yǒu qù nián zhī shī. yǐ ěr guó zhǔ bō zài cǎo yě, fù lìng èr shǐ zhāo ān hái guó, ěr yòu fù hái wú shǐ. jīn tè qiǎn shǐ kāi yù, rú ěr děng shǐ xīn nèi fù, zé guó zhǔ qīn lái, ruò yóu bù quān, míng yǐ bào wǒ. guāng bǐng yuē: xiǎo guó chéng xīn shì shàng, zé dà guó hé yǐ dài zhī? nè lá dīng hái bào. shí zhū wáng bù huā zhèn yún nán, wù liáng hé tái yán yú wáng, fù qiǎn nè lá dīng wǎng yù, shǐ qiǎn shǐ xié lái. guāng bǐng suì nà kuǎn, qiě yuē: qí jiàng dé yīn, jí qiǎn zǐ dì wèi zhì. wáng mìng nè lá dīng chéng chuán rù zòu.
八年戊午二月,日煚傳國於長子光昺,改元紹隆。夏,光昺遣其婿與其國人以方物來見,兀良合台送詣行在所,別遣訥剌丁往諭之曰;「昔吾遣使通好,爾等執而不返,我是以有去年之師。以爾國主播在草野,復令二使招安還國,爾又縛還吾使。今特遣使開諭,如爾等矢心內附,則國主親來,若猶不悛,明以報我。」光昺曰:「小國誠心事上,則大國何以待之?」訥剌丁還報。時諸王不花鎮雲南,兀良合台言於王,復遣訥剌丁往諭,使遣使偕來。光昺遂納款,且曰:「俟降德音,即遣子弟為質。」王命訥剌丁乘傳入奏。
shì zǔ zhōng tǒng yuán nián shí èr yuè, yǐ mèng jiǎ wèi lǐ bù láng zhōng, chōng nán yù shǐ, lǐ wén jùn wèi lǐ bù yuán wài láng, chōng fù shǐ, chí zhào wǎng yù zhī. qí lüè yuē: zǔ zōng yǐ wǔ gōng chuàng yè, wén huà wèi xiū. zhèn zuǎn chéng pī xù, dǐng xīn gé gù, wù yī wàn fāng. shì dà lǐ guó shǒu chén ān fǔ niè zhǐ mò dīng chí yì biǎo wén, ěr bāng yǒu xiàng fēng mù yì zhī chéng. niàn qīng xī zài xiān cháo, yǐ cháng chén fú, yuǎn gòng fāng wù, gù bān zhào zhǐ, yù ěr guó guān liáo shì shù: fán yì guān diǎn lǐ fēng sú, yī yī běn guó jiù zhì. yǐ jiè biān jiāng bù dé shàn xìng bīng jiǎ, qīn ěr jiāng yì, luàn ěr rén mín. qīng guó guān liáo shì shù, gè yí ān zhì rú gù. fù yù jiǎ děng, rú jiāo zhǐ qiǎn zǐ dì rù jìn, dāng shàn shì zhī, wú zhì hán shǔ shī jié, zhòng láo kǔ zhī yě. èr nián, mèng jiǎ děng hái, guāng bǐng qiǎn qí zú rén tōng shì dài fū chén fèng gōng yuán wài láng zhū wèi jì bān ruǎn chēn yuán wài láng ruǎn yǎn yì què xiàn shū, qǐ sān nián yī gòng. dì cóng qí qǐng, suì fēng guāng bǐng wèi ān nán guó wáng.
世祖中統元年十二月,以孟甲為禮部郎中,充南諭使,李文俊為禮部員外郎,充副使,持詔往諭之。其略曰:「祖宗以武功創業,文化未修。朕纘承丕緒,鼎新革故,務一萬方。適大理國守臣安撫聶只陌丁馳驛表聞,爾邦有向風慕義之誠。念卿昔在先朝,已嘗臣服,遠貢方物,故頒詔旨,諭爾國官僚士庶:凡衣冠典禮風俗,一依本國舊制。已戒邊將不得擅興兵甲,侵爾疆埸,亂爾人民。卿國官僚士庶,各宜安治如故。」復諭甲等,如交趾遣子弟入覲,當善視之,毋致寒暑失節,重勞苦之也。二年,孟甲等還,光昺遣其族人通侍大夫陳奉公、員外郎諸衛寄班阮琛、員外郎阮演詣闕獻書,乞三年一貢。帝從其請,遂封光昺為安南國王。
sān nián jiǔ yuè, yǐ xī jǐn sān jīn shú jǐn liù cì zhī, fù jiàng zhào yuē: qīng jì wěi zhì wèi chén, qí zì zhōng tǒng sì nián wèi shǐ, měi sān nián yī gòng, kě xuǎn rú shì yī rén jí tōng yīn yáng bǔ shì zhū sè rén jiàng gè sān rén, jí sū hé yóu guāng xiāng jīn yín zhū shā chén xiāng tán xiāng xī jiǎo dài mào zhēn zhū xiàng yá mián bái cí zhǎn děng wù tóng zhì. réng yǐ nè lá dīng chōng dá lǔ huā chì, pèi hǔ fú, wǎng lái ān nán guó zhōng. sì nián shí yī yuè, nè lá dīng hái, guāng bǐng qiǎn yáng ān yǎng chōng yuán wài láng jí nèi lìng wǔ fù huán shū shě ruǎn qiú zhōng yì láng fàn jǔ děng fèng biǎo rù xiè, dì cì lái shǐ yù dài zēng bó yào ěr ān pèi yǒu chà. zhì yuán èr nián qī yuè, shǐ hái, fù yōu zhào dá zhī, réng cì lì jí bān gǎi yuán zhào shū. sān nián shí èr yuè, guāng bǐng qiǎn yáng ān yǎng shàng biǎo sān tòng, qí yī jìn xiàn fāng wù, qí èr miǎn suǒ suǒ xiù cái gōng jiàng rén, qí sān yuàn qǐng nè lá dīng zhǎng wèi běn guó dá lǔ huā chì. sì nián jiǔ yuè, shǐ hái, dá zhào xǔ zhī, réng cì guāng bǐng yù dài jīn zēng yào ěr ān pèi děng wù. wèi jǐ, fù xià zhào yù yǐ liù shì: yī, jūn zhǎng qīn cháo èr, zǐ dì rù zhì sān, biān mín shù sì, chū jūn yì wǔ, shū nà shuì fù liù, réng zhì dá lǔ huā chì tǒng zhì zhī. shí yī yuè, yòu zhào yù guāng bǐng, yǐ qí guó yǒu huí gú shāng jiǎ, yù fǎng yǐ xī yù shì, lìng fā qiǎn yǐ lái. shì yuè, zhào fēng huáng zǐ wèi yún nán wáng, wǎng zhèn dà lǐ shàn chǎn jiāo zhǐ zhū guó. wǔ nián jiǔ yuè, yǐ hū lóng hǎi yá dài nè lá dīng wèi dá lǔ huā chì, zhāng tíng zhēn fù zhī, fù xià zhào zhēng shāng jiǎ huí gú rén. liù nián shí yī yuè, guāng bǐng shàng shū chén qíng, yán: shāng lǚ huí gú, yī míng yī wēn, sǐ yǐ rì jiǔ, yī míng pó pó, xún yì bìng sǐ. yòu jù hū lóng hǎi yá wèi bì xià xū suǒ jù xiàng shù tóu. cǐ shòu qū tǐ shén dà, bù xíng shén chí, bù rú shàng guó zhī mǎ, fú hòu chì zhǐ, yú hòu gòng zhī nián dāng jìn xiàn yě. yòu jù biǎo nà gòng, bié fèng biǎo xiè cì xī jǐn bì bó yào wù. qī nián shí yī yuè, zhōng shū shěng yí dié guāng bǐng, yán qí shòu zhào bù bài, dài shǐ jiè bù yǐ wáng rén zhī lǐ, suì yǐn chūn qiū zhī yì yǐ zé zhī, qiě lìng yǐ suǒ suǒ zhī xiàng yǔ suì gòng xié lái, yòu qián suǒ gòng yào wù pǐn wèi wèi jiā, suǒ zhēng huí gú bèi, tuō cí qī kuáng, zì jīn yǐ wǎng, qí shěn chá zhī. bā nián shí èr yuè, guāng bǐng fù shū yán: běn guó qīn fèng tiān cháo, yǐ fēng wáng jué, qǐ fēi wáng rén hū? tiān cháo fèng shǐ fù chēng: wáng rén yǔ zhī jūn lǐ, kǒng rǔ cháo tíng. kuàng běn guó qián fèng zhào zhǐ, lìng yī jiù sú, fán shòu zhào lìng, fèng ān yú zhèng diàn ér tuì bì bié shì, cǐ běn guó jiù diǎn lǐ yě. lái yù suǒ xiàng, qián kǒng wǔ zhǐ, gù yī wéi wèi gǎn zhí duì, shí yuán xiàng nú bù rěn qù jiā, nán yú chà fā. yòu yù suǒ rú yī gōng jiàng, ér péi chén lí zhòng tuó děng bì jiàn zhī rì, zhǐ chǐ wēi guāng, bù wén zhào yù, kuàng zhōng tǒng sì nián yǐ méng yuán yòu, jīn fù yù jí, qǐ shèng jīng è, wéi gé xià qí niàn zhī.
三年九月,以西錦三、金熟錦六賜之,復降詔曰:「卿既委質為臣,其自中統四年為始,每三年一貢,可選儒士、醫人及通陰陽卜筮、諸色人匠各三人,及蘇合油、光香、金、銀、硃砂、沉香、檀香、犀角、玳瑁、珍珠、象牙、綿、白磁盞等物同至。」仍以訥剌丁充達魯花赤,佩虎符,往來安南國中。四年十一月,訥剌丁還,光昺遣楊安養充員外郎及內令武復桓、書舍阮求、中翼郎范舉等奉表入謝,帝賜來使玉帶、繒帛、藥餌、鞍轡有差。至元二年七月,使還,復優詔答之,仍賜歷及頒改元詔書。三年十二月,光昺遣楊安養上表三通,其一進獻方物,其二免所索秀才工匠人,其三願請訥剌丁長為本國達魯花赤。四年九月,使還,答詔許之,仍賜光昺玉帶、金繒、藥餌、鞍轡等物。未幾,復下詔諭以六事:一,君長親朝;二,子弟入質;三,編民數;四,出軍役;五,輸納稅賦;六,仍置達魯花赤統治之。十一月,又詔諭光昺,以其國有回鶻商賈,欲訪以西域事,令發遣以來。是月,詔封皇子為雲南王,往鎮大理、鄯闡、交趾諸國。五年九月,以忽籠海牙代訥剌丁為達魯花赤,張庭珍副之,復下詔征商賈回鶻人。六年十一月,光昺上書陳情,言:「商旅回鶻,一名伊溫,死已日久,一名婆婆,尋亦病死。又據忽籠海牙謂陛下須索巨象數頭。此獸軀體甚大,步行甚遲,不如上國之馬,伏候敕旨,於後貢之年當進獻也。」又具表納貢,別奉表謝賜西錦、幣帛、藥物。七年十一月,中書省移牒光昺,言其受詔不拜,待使介不以王人之禮,遂引《春秋》之義以責之,且令以所索之象與歲貢偕來,又前所貢藥物品味未佳,所征回鶻輩,託辭欺誑,自今已往,其審察之。八年十二月,光昺復書言:「本國欽奉天朝,已封王爵,豈非王人乎?天朝奉使復稱:王人與之均禮,恐辱朝廷。況本國前奉詔旨,令依舊俗,凡受詔令,奉安於正殿而退避別室,此本國舊典禮也。來諭索象,前恐忤旨,故依違未敢直對,實緣象奴不忍去家,難於差發。又諭索儒、醫、工匠,而陪臣黎仲佗等陛見之日,咫尺威光,不聞詔諭,況中統四年已蒙原宥,今復諭及,豈勝驚愕,惟閣下其念之。」
jiǔ nián, yǐ yè shì niē wèi ān nán dá lǔ huā chì, lǐ yuán fù zhī. shí nián zhēng yuè, yè shì niē zú, mìng lǐ yuán dài shì niē, zú yǐ hé sā ér hǎi yá fù zhī. zhōng shū shěng fù dié guāng bǐng yán:
九年,以葉式捏為安南達魯花赤,李元副之。十年正月,葉式捏卒,命李元代式捏,卒以合撒兒海牙副之。中書省復牒光昺言:
bǐ suì fèng shǐ hái zhě yán, wáng měi shòu tiān zǐ zhào lìng, dàn gǒng lì bù bài, yǔ shǐ zhě xiāng jiàn huò yàn xí, wèi jiā yú shǐ zhě zhī shàng. jīn lǎn lái shū, zì wèi jì shòu wáng jué qǐ fēi wáng rén hū? kǎo zhī chūn qiū xù wáng rén yú zhū hóu zhī shàng, shì lì yún: wáng rén gài xià shì yě. fū wǔ děng bāng jūn, wài chén zhī guì zhě yě. xià shì, nèi chén zhī wēi zhě yě. yǐ wēi zhě ér jiā guì zhě zhī shàng, gài yǐ wáng mìng wèi zhòng yě. hòu shì liè wáng wèi jué, zhū hóu zhī yóu guì zhě, gù qǐ yǒu yǐ wáng jué wèi rén zhě hū? wáng níng bù zhī ér wèi shì yán yé, yì cí lìng zhī chén wù wèi cǐ yán yé? zhì yú tiān zǐ zhī zhào, rén chén dāng bài shòu, cǐ gǔ jīn zhī tōng yì, bù róng yǒu yì zhě yě. nǎi yún qián fèng zhào zhǐ, bìng yī jiù sú, běn guó zūn fèng ér xíng, fán shòu zhào lìng, fèng ān yú zhèng diàn ér tuì bì bié shì, cǐ jiù diǎn lǐ yě. dú zhī zhì cǐ, shí dùn jīng yà. wáng zhī wèi cǐ yán, qí néng zì ān yú xīn hū? qián zhào zhǐ suǒ yán, gài wèi tiān rǎng zhī jiān bù chì wàn guó, guó gè yǒu sú, zhòu shǐ biàn gé, yǒu suǒ bù biàn, gù tīng yòng běn sú, qǐ yǐ bù bài tiān zǐ zhī zhào ér wèi lǐ sú yě zāi? qiě wáng zhī jiào lìng xíng yú guó zhōng, chén zǐ yǒu shòu ér xià bài zhě, zé wáng yǐ wèi hé rú? jūn zǐ guì yú gǎi guò, miǎn xiǎng gāo míng, qí liàng chá zhī.
比歲奉使還者言,王每受天子詔令,但拱立不拜,與使者相見或燕席,位加於使者之上。今覽來書,自謂既受王爵豈非王人乎?考之《春秋》敘王人於諸侯之上,《釋例》云:王人蓋下士也。夫五等邦君,外臣之貴者也。下士,內臣之微者也。以微者而加貴者之上,蓋以王命為重也。後世列王為爵,諸侯之尤貴者,顧豈有以王爵為人者乎?王寧不知而為是言耶,抑辭令之臣誤為此言耶?至於天子之詔,人臣當拜受,此古今之通義,不容有異者也。乃雲前奉詔旨,並依舊俗,本國遵奉而行,凡受詔令,奉安於正殿而退避別室,此舊典禮也。讀之至此,實頓驚訝。王之為此言,其能自安於心乎?前詔旨所言,蓋謂天壤之間不啻萬國,國各有俗,驟使變革,有所不便,故聽用本俗,豈以不拜天子之詔而為禮俗也哉?且王之教令行於國中,臣子有受而下拜者,則王以為何如?君子貴於改過,緬想高明,其亮察之。
shí yī nián, guāng bǐng qiǎn tóng zǐ yě lí wén yǐn lái gòng. shí èr nián zhēng yuè, guāng bǐng shàng biǎo qǐng bà běn guó dá lǔ huā chì, qí wén yuē:
十一年,光昺遣童子冶、黎文隱來貢。十二年正月,光昺上表請罷本國達魯花赤,其文曰:
wēi chén pì zài hǎi yú, dé zhān shèng huà yǔ hán shēng, huān biàn gǔ wǔ. qǐ niàn chén zì jiàng fù shàng guó, shí yǒu yú nián, suī fèng sān nián yī gòng, rán dié qiǎn shǐ chén, pí yú wǎng lái, wèi cháng yī rì xiū xī. zhì tiān cháo suǒ qiǎn dá lǔ huā chì, rǔ lín chén jìng, ān néng kōng huí, kuàng qí xíng rén, dòng yǒu suǒ shì, líng lì xiǎo guó. suī tiān zǐ yǔ rì yuè bìng míng, ān néng zhào jí fù pén. qiě dá lǔ huā chì kě shī yú biān mán xiǎo chǒu, qǐ yǒu chén jì xí wáng fēng wèi yī fāng fān píng, ér fǎn lì dá lǔ huā chì yǐ jiān lín zhī, níng bù jiàn xiào yú zhū hóu zhī guó hū? yǔ qí wèi jiān lín ér xiū gòng, shú ruò zhōng xīn yuè fú ér xiū gòng zāi. chén gōng yù tiān cháo jiàn chǔ cè hòu, dà ēn yǔ pāng pèi, shī jí sì hǎi, zhé gǎn āi míng, fú wàng shèng cí tè cì jīn xù. jīn hòu èr cì fā qiǎn gāng gòng, yī yì shàn chǎn fèng nà, yī yì zhōng yuán bài xiàn. fán tiān cháo suǒ qiǎn guān, qǐ yì wèi yǐn jìn shǐ, shù miǎn dá lǔ huā chì zhī bì, bù dàn wēi chén zhī xìng, shí yī guó cāng shēng zhī xìng yě.
微臣僻在海隅,得沾聖化與函生,歡忭鼓舞。乞念臣自降附上國,十有餘年,雖奉三年一貢,然迭遣使臣,疲於往來,未嘗一日休息。至天朝所遣達魯花赤,辱臨臣境,安能空回,況其行人,動有所恃,凌轢小國。雖天子與日月並明,安能照及覆盆。且達魯花赤可施於邊蠻小丑,豈有臣既席王封為一方藩屏,而反立達魯花赤以監臨之,寧不見笑於諸侯之國乎?與其畏監臨而修貢,孰若中心悅服而修貢哉。臣恭遇天朝建儲、冊後,大恩{雨滂}霈,施及四海,輒敢哀鳴,伏望聖慈特賜矜恤。今後二次發遣綱貢,一詣鄯闡奉納,一詣中原拜獻。凡天朝所遣官,乞易為引進使,庶免達魯花赤之弊,不但微臣之幸,實一國蒼生之幸也。
èr yuè, fù jiàng zhào, yǐ suǒ gòng zhī wù wú bǔ yú yòng, yù yǐ liù shì, qiě qiǎn hé sā ér hǎi yá chōng dá lǔ huā chì, réng lìng zǐ dì rù shì. shí sān nián èr yuè, guāng bǐng qiǎn lí kè fù wén cuì rù gòng, yǐ suǒ zòu jiù shàn chǎn shū nà gòng wù, shì shǔ bù jìng, shàng biǎo xiè zuì, bìng qǐ miǎn liù shì.
二月,復降詔,以所貢之物無補於用,諭以六事,且遣合撒兒海牙充達魯花赤,仍令子弟入侍。十三年二月,光昺遣黎克復、文粹入貢,以所奏就鄯闡輸納貢物,事屬不敬,上表謝罪,並乞免六事。
shí sì nián, guāng bǐng zú, guó rén lì qí shì zǐ rì xuǎn, qiǎn zhōng shì dài fū zhōu zhòng yàn zhōng liàng dài fū wú dé shào lái cháo. shí wǔ nián bā yuè, qiǎn lǐ bù shàng shū chái chūn huì tóng guǎn shǐ hā lá tuō yīn gōng bù láng zhōng lǐ kè zhōng gōng bù yuán wài láng dǒng duān, tóng lí kè fù děng chí zhào wǎng yù rì xuǎn rù cháo shòu mìng. chū, shǐ chuán zhī tōng yě, zhǐ yóu shàn chǎn lí huà wǎng lái, dì mìng chái chūn zì jiāng líng zhí dǐ yōng zhōu, yǐ dá jiāo zhǐ. rùn shí yī yuè, chái chūn děng zhì yōng zhōu yǒng píng zhài, rì xuǎn qiǎn rén jìn shū, wèi: jīn wén guó gōng rǔ lín bì jìng, biān mín wú bù hài è, bù zhī hé guó rén shǐ ér zhì yú sī, qǐ huí jūn jiù lù yǐ jìn. chūn huí dié yún: lǐ bù shàng shū děng guān fèng shàng mìng yǔ běn guó lí kè fù děng yóu jiāng líng dǐ yōng zhōu rù ān nán, suǒ yǒu dǎo hù jūn bīng, hé chéng yì mǎ, yí lái jiè shǒu yuǎn yà. rì xuǎn chà yù shǐ zhōng zàn jiān zhī shěn xíng yuàn shì dù guó jì xiān zhì, qí tài wèi lǜ bǎi guān zì fù liáng jiāng àn fèng yíng rù guǎn. shí èr yuè èr rì, rì xuǎn jiù guǎn jiàn shǐ zhě. sì rì, rì xuǎn bài dú zhào shū. chūn děng chuán zhǐ yuē: rǔ guó nèi fù èr shí yú nián, xiàng zhě liù shì yóu wèi jiàn cóng. rǔ ruò fú cháo, zé xiū ěr chéng, zhěng ěr jūn, yǐ dài wǒ shī. yòu yún: rǔ fù shòu mìng wèi wáng, rǔ bù qǐng mìng ér zì lì, jīn fù bù cháo, yì rì cháo tíng jiā zuì, jiāng hé yǐ táo qí zé? qǐng shú lǜ zhī. rì xuǎn réng jiù lì shè yàn yú láng xià, chūn děng fú jiù yàn. jì guī guǎn, rì xuǎn qiǎn fàn míng zì zhì shū xiè zuì, gǎi yàn yú jí xián diàn. rì xuǎn yán: xiān jūn qì shì, yǔ chū sì wèi. tiān shǐ zhī lái, kāi yù zhào shū, shǐ yǔ xǐ jù jiāo zhàn yú xiōng zhōng. qiè wén sòng zhǔ yòu xiǎo, tiān zǐ lián zhī, shàng fēng gōng jué, yú xiǎo guó yì bì jiā lián. xī yù liù shì, yǐ méng shè miǎn. ruò qīn cháo zhī lǐ, yǔ shēng zhǎng shēn gōng, bù xí chéng qí, bù ān fēng tǔ, kǒng sǐ yú dào lù. zǐ dì tài wèi yǐ xià yì jiē rán. tiān shǐ huí, jǐn shàng biǎo dá chéng, jiān xiàn yì wù. chūn yuē: sòng zhǔ nián wèi shí suì, yì shēng zhǎng shēn gōng, rú hé yì zhì jīng shī? dàn zhào zhǐ zhī wài, bù gǎn wén mìng. qiě wǒ sì rén shí lái zhào rǔ, fēi qǔ wù yě. chūn děng hái, rì xuǎn qiǎn fàn míng zì zhèng guó zàn zhōng zàn dù guó jì fèng biǎo chén qíng, yán: gū chén lǐn qì ruǎn ruò, kǒng dào lù jiān nán, tú bào bái gǔ, zhì bì xià āi shāng ér wú yì tiān cháo zhī wàn yī. fú wàng bì xià lián xiǎo guó zhī liáo yuǎn, lìng chén dé yǔ guān guǎ gū dú bǎo qí xìng mìng, yǐ zhōng shì bì xià. cǐ gū chén zhī zhì xìng, xiǎo guó shēng líng zhī dà fú yě. jiān gòng fāng wù jí èr xún xiàng.
十四年,光昺卒,國人立其世子日烜,遣中侍大夫周仲彥、中亮大夫吳德邵來朝。十五年八月,遣禮部尚書柴椿、會同館使哈剌脫因、工部郎中李克忠、工部員外郎董端,同黎克復等持詔往諭日烜入朝受命。初,使傳之通也,止由鄯闡、黎化往來,帝命柴椿自江陵直抵邕州,以達交趾。閏十一月,柴椿等至邕州永平寨,日烜遣人進書,謂:「今聞國公辱臨敝境,邊民無不駭愕,不知何國人使而至於斯,乞回軍舊路以進。」椿回牒云:「禮部尚書等官奉上命與本國黎克復等由江陵抵邕州入安南,所有導護軍兵,合乘驛馬,宜來界首遠迓。」日烜差御史中贊兼知審刑院事杜國計先至,其太尉率百官自富良江岸奉迎入館。十二月二日,日烜就館見使者。四日,日烜拜讀詔書。椿等傳旨曰:「汝國內附二十餘年,向者六事猶未見從。汝若弗朝,則修爾城,整爾軍,以待我師。」又云:「汝父受命為王,汝不請命而自立,今復不朝,異日朝廷加罪,將何以逃其責?請熟慮之。」日烜仍舊例設宴於廊下,椿等弗就宴。既歸館,日烜遣范明字致書謝罪,改宴於集賢殿。日烜言:「先君棄世,予初嗣位。天使之來,開諭詔書,使予喜懼交戰於胸中。竊聞宋主幼小,天子憐之,尚封公爵,於小國亦必加憐。昔諭六事,已蒙赦免。若親朝之禮,予生長深宮,不習乘騎,不諳風土,恐死於道路。子弟太尉以下亦皆然。天使回,謹上表達誠,兼獻異物。」椿曰:「宋主年未十歲,亦生長深宮,如何亦至京師?但詔旨之外,不敢聞命。且我四人實來召汝,非取物也。」椿等還,日烜遣范明字、鄭國瓚、中贊杜國計奉表陳情,言:「孤臣廩氣軟弱,恐道路艱難,徒暴白骨,致陛下哀傷而無益天朝之萬一。伏望陛下憐小國之遼遠,令臣得與鰥寡孤獨保其性命,以終事陛下。此孤臣之至幸,小國生靈之大福也。」兼貢方物及二馴象。
shí liù nián sān yuè, chūn děng xiān dá jīng shī, liú zhèng guó zàn dài yú yōng zhōu. shū mì yuàn zòu: yǐ rì xuǎn bù cháo, dàn qiǎn shǐ chén bào mìng, shì cí tuō gù, yán yǐn suì shí, qiǎo nìng suī duō, zhōng wéi zhào zhǐ, kě jìn bīng jìng shàng, qiǎn guān wèn zuì. dì bù cóng, mìng lái shǐ rù jìn. shí yī yuè, liú qí shǐ zhèng guó zàn yú huì tóng guǎn. fù qiǎn chái chūn děng sì rén yǔ dù guó jì chí zhào zài yù rì xuǎn lái cháo, ruò guǒ bù néng zì jìn, zé jī jīn yǐ dài qí shēn, liǎng zhū yǐ dài qí mù, fù yǐ xián shì fāng jì zǐ nǚ gōng jiàng gè èr, yǐ dài qí tǔ mín. bù rán, xiū ěr chéng chí, yǐ dài qí shěn chù yān. shí bā nián shí yuè, lì ān nán xuān wèi sī, yǐ bo yán tiě mù ér wèi cān zhī zhèng shì xíng xuān wèi shǐ dōu yuán shuài, bié shè liáo zuǒ yǒu chà. shì yuè, zhào yǐ guāng bǐng jì mò, qí zi rì xuǎn bù qǐng mìng ér zì lì, qiǎn shǐ wǎng zhào, yòu yǐ jí wèi cí, zhǐ lìng qí shū yí ài rù jìn, gù lì yí ài dài wèi ān nán guó wáng.
十六年三月,椿等先達京師,留鄭國瓚待於邕州。樞密院奏:「以日烜不朝,但遣使臣報命,飾辭託故,延引歲時,巧佞雖多,終違詔旨,可進兵境上,遣官問罪。」帝不從,命來使入覲。十一月,留其使鄭國瓚於會同館。復遣柴椿等四人與杜國計持詔再諭日烜來朝,「若果不能自覲,則積金以代其身,兩珠以代其目,副以賢士、方技、子女、工匠各二,以代其土民。不然,修爾城池,以待其審處焉。」十八年十月,立安南宣慰司,以卜顏鐵木兒為參知政事、行宣慰使都元帥,別設僚佐有差。是月,詔以光昺既歿,其子日烜不請命而自立,遣使往召,又以疾為辭,止令其叔遺愛入覲,故立遺愛代為安南國王。
èr shí nián qī yuè, rì xuǎn zhì shū yú píng zhāng a lǐ hǎi yá, qǐng hái suǒ liú lái shǐ, dì jí qiǎn hái guó. shì shí, a lǐ hǎi yá wèi jīng hú zhàn chéng xíng shěng píng zhāng zhèng shì, dì yù jiāo zhǐ zhù bīng liáng yǐ tǎo zhàn chéng, lìng yǐ jǐ yì yù zhī. xíng shěng qiǎn è zhōu dá lǔ huā chì zhào zhù yǐ shū yù rì xuǎn. shí yuè, cháo tíng fù qiǎn táo bǐng zhí chí xǐ shū wǎng yù zhī. shí yī yuè, zhào zhù dǐ ān nán. rì xuǎn xún qiǎn zhōng liàng dài fū dīng kè shào zhōng dài fū ruǎn dào xué děng chí fāng wù cóng zhù rù jìn, yòu qiǎn zhōng fèng dài fū fàn zhì qīng cháo qǐng láng dù bào zhí děng fù shěng jì shì, qiě zhì shū yú píng zhāng, yán:
二十年七月,日烜致書於平章阿里海牙,請還所留來使,帝即遣還國。是時,阿里海牙為荊湖占城行省平章政事,帝欲交趾助兵糧以討占城,令以己意諭之。行省遣鄂州達魯花赤趙翥以書諭日烜。十月,朝廷復遣陶秉直持璽書往諭之。十一月,趙翥抵安南。日烜尋遣中亮大夫丁克紹、中大夫阮道學等持方物從翥入覲,又遣中奉大夫范至清、朝請郎杜抱直等赴省計事,且致書於平章,言:
tiān jūn yī jiàn: zhàn chéng fú shi xiǎo guó rì jiǔ, lǎo fù wéi wù yǐ dé huái zhī, dài yú gū zǐ zhī shēn, yì jì chéng fù zhì. zì lǎo fù guī shùn tiān cháo, sān shí nián yú zī, yú gē shì bù fù yòng, jūn zú huǐ wèi mín dīng, yī zī tiān cháo gòng xiàn, yī shì xīn wú èr tú, xìng gé xià jīn chá. zhù liáng yī jiàn: xiǎo guó dì shì bīn hǎi, wǔ gǔ suǒ chǎn bù duō, yī zì dà jūn qù hòu, bǎi xìng liú wáng, jiā yǐ shuǐ hàn, cháo bǎo mù jī, shí bù xiá gěi rán gé xià zhī mìng, suǒ bù gǎn wéi, nǐ yú qīn zhōu jiè shàng yǒng ān zhōu dì suǒ, sì hòu shū nà. xù yù gū zǐ qīn shēn fù què, miàn fèng shèng xùn. lǎo fù zài shí, tiān cháo jīn mǐn, zhì zhī dù wài jīn lǎo fù wáng mò, gū zǐ jū yōu, gǎn bìng zhì jīn, shàng wèi fù cháng, kuàng gū zǐ shēng zhǎng xiá zōu, bù nài hán shǔ, bù xí shuǐ tǔ, jiān nán dào tú, tú bào bái gǔ. yǐ xiǎo guó péi chén wǎng lái, shàng wèi gé qì suǒ qīn, huò shí zhī wǔ liù, huò sǐ zhě guò bàn, gé xià yì yǐ sù zhī. wéi wàng qū wèi ài hù, fū zòu tiān cháo, shù zhī gū zǐ zōng zú guān lì yī yī wèi sǐ tān shēng zhī yì. qǐ dàn gū zǐ shòu cì, yì yī guó shēng líng lài yǐ ān quán, gòng zhù gé xià xiǎng cǐ zhǎng jiǔ zì tiān zhī dà fú yě.
添軍一件:占城服事小國日久,老父惟務以德懷之,迨於孤子之身,亦繼承父志。自老父歸順天朝,三十年於茲,於戈示不復用,軍卒毀為民丁,一資天朝貢獻,一示心無二圖,幸閣下矜察。助糧一件:小國地勢瀕海,五穀所產不多,一自大軍去後,百姓流亡,加以水旱,朝飽暮飢,食不暇給;然閣下之命,所不敢違,擬於欽州界上永安州地所,俟候輸納。續諭孤子親身赴闕,面奉聖訓。老父在時,天朝矜憫,置之度外;今老父亡歿,孤子居憂,感病至今,尚未復常,況孤子生長遐陬,不耐寒暑,不習水土,艱難道途,徒暴白骨。以小國陪臣往來,尚為閣氣所侵,或十之五六,或死者過半,閣下亦已素知。惟望曲為愛護,敷奏天朝,庶知孤子宗族官吏一一畏死貪生之意。豈但孤子受賜,抑一國生靈賴以安全,共祝閣下享此長久自天之大福也。
èr shí yī nián sān yuè, táo bǐng zhí shǐ hái, rì xuǎn fù shàng biǎo chén qíng, yòu zhì shū yú jīng hú zhàn chéng xíng shěng, dà yì yǔ qián shū lüè tóng. yòu yǐ qióng zhōu ān fǔ shǐ chén zhòng dá tīng zhèng tiān yòu yán jiāo zhǐ tōng móu zhàn chéng, qiǎn bīng èr wàn jí chuán wǔ bǎi yǐ wèi yīng yuán, yòu zhì shū xíng shěng, qí lüè yuē: zhàn chéng nǎi xiǎo guó nèi shǔ, dà jūn zhì tǎo, suǒ dāng āi xū, rán wèi cháng gǎn chū yī yán, gài tiān shí rén shì xiǎo guó yì zhī zhī yǐ. jīn zhàn chéng suì wèi pàn nì, zhí mí bù fù, shì suǒ wèi bù néng zhī tiān zhī rén zhě yě. zhī tiān zhī rén, ér fǎn yǔ bù néng zhī tiān zhī rén zhě tóng móu, suī sān chǐ ér tóng yì zhī qí fú yǔ, kuàng xiǎo guó hū? xìng guì shěng cái zhī. bā yuè, rì xuǎn dì zhāo dé wáng chén càn zhì shū yú jīng hú zhàn chéng xíng shěng, zì yuàn nà kuǎn guī jiàng. shí yī yuè, xíng shěng yòu chéng suō dōu yán: jiāo zhǐ yǔ zhàn là zhàn chéng yún nán xiān miǎn zhū guó jiē rǎng, kě jí qí dì lì shěng jí yú yuè lǐ cháo zhōu pí lán sān dào tún jūn zhèn shù, yīn qí liáng xiǎng yǐ gěi shì zú, shù miǎn hǎi dào zhuǎn shū zhī láo.
二十一年三月,陶秉直使還,日烜復上表陳情,又致書於荊湖占城行省,大意與前書略同。又以瓊州安撫使陳仲達聽鄭天祐言「交趾通謀占城,遣兵二萬及船五百以為應援」,又致書行省,其略曰:「占城乃小國內屬,大軍致討,所當哀吁,然未嘗敢出一言,蓋天時人事小國亦知之矣。今占城遂為叛逆,執迷不復,是所謂不能知天知人者也。知天知人,而反與不能知天知人者同謀,雖三尺兒童亦知其弗與,況小國乎?幸貴省裁之。」八月,日烜弟昭德王陳璨致書於荊湖占城行省,自願納款歸降。十一月,行省右丞唆都言:「交趾與占臘、占城、雲南、暹、緬諸國接壤,可即其地立省;及于越里、潮州、毗蘭三道屯軍鎮戍,因其糧餉以給士卒,庶免海道轉輸之勞。」
èr shí èr nián yuè sān yuè, jīng hú zhàn chéng xíng shěng yán: zhèn nán wáng zuó fèng zhǐ tǒng jūn zhēng zhàn chéng, qiǎn zuǒ chéng táng wù chí yì fù zhàn chéng, yuē yòu chéng suō dōu jiāng bīng huì hé. yòu qiǎn lǐ wèn guān qū liè xuān shǐ tǎ hǎi sā lǐ tóng ān nán guó shǐ ruǎn dào xué děng, chí xíng shěng gōng wén, zé rì xuǎn yùn liáng sòng zhì gǔ chéng zhù jūn zhèn nán wáng lù jīng jìn jìng, lìng qí jiù jiàn. bǐ guān jūn zhì héng shān xiàn, wén rì xuǎn cóng xiōng xìng dào wáng chén jùn tí bīng jiè shàng. jì ér qū liè jí tǎ hǎi sā lǐ yǐn ān nán zhōng liàng dài fū chén dé jūn cháo sàn láng chén sì zōng yǐ rì xuǎn shū zhì, yán qí guó zhì zhàn chéng shuǐ lù fēi biàn, yuàn suí lì fèng xiàn jūn liáng. jí guān jūn zhì yǒng zhōu, rì xuǎn yí dié yōng zhōu, yán: gòng qī nǐ qǔ shí yuè, qǐng qián tú yù bèi dīng lì, ruò zhèn nán wáng xià chē zhī rì, xī wén chuí bào. xíng shěng mìng wàn hù zhào xiū jǐ yǐ jǐ yì fù shū, fù yí gōng wén, lìng kāi lù bèi liáng qīn yíng zhèn nán wáng. jí guān jūn zhì yōng zhōu, ān nán diàn qián fàn hǎi yá lǐng bīng tún kě lán wéi dà zhù děng chù. zhì sī míng zhōu, zhèn nán wáng fù lìng yí wén yǔ zhī. zhì lù zhōu, fù wén rì xuǎn diào bīng jù shǒu qiū wēn qiū jí lǐng ài lù, xíng shěng suì fēn jūn liǎng dào yǐ jìn. rì xuǎn fù qiǎn qí shàn zhōng dài fū ruǎn dé yú cháo qǐng láng ruǎn wén hàn fèng shū yǔ zhèn nán wáng, yán: bù néng qīn jiàn mò guāng, rán zhōng xīn xīn xìng. yǐ wǎng zhě qīn méng shèng zhào yún bié chì wǒ jūn bù rù ěr jìng jīn jiàn yōng zhōu yíng zhàn qiáo liáng, wǎng wǎng xiāng jiē, shí shēn jīng jù, xìng zhāo rèn zhōng chéng, shǎo jiā jīn xù. yòu yǐ shū dǐ píng zhāng zhèng shì, qǐ bǎo hù běn guó shēng líng, shù miǎn táo cuàn zhī huàn. zhèn nán wáng mìng xíng shěng qiǎn zǒng bǎ a lǐ chí shū yǔ dé yú tóng wǎng yù rì xuǎn yǐ xìng bīng zhī gù shí wèi zhàn chéng, fēi wèi ān nán yě. zhì jí bǎo xiàn dì, ān nán guǎn jūn guān ruǎn lù tún bīng qī yuán zhōu, yòu cūn lǐ xiàn duǎn wàn jié děng chù, jù yǒu xìng dào wáng bīng, a lǐ bù néng jìn. xíng shěng zài mìng ní rùn wǎng chān xū shí, zhēn zhuó diào jūn, rán bù dé shā lüè qí mín. wèi jǐ, sā dá ér lǐ bāng xiàn sūn yòu děng yán: zhì kě lí ài, yù jiāo bīng jù dí, yòu yǔ zhī zhàn, qín qí guǎn jūn fèng yù dù wěi dù yòu, shǐ zhī xìng dào wáng guǒ lǐng bīng yíng dí. guān jūn guò kě lí ài, zhì dòng bǎn ài, yòu yù qí bīng, yǔ zhàn bài zhī, qí shǒu jiāng qín cén zhōng shāng sǐ. wén xìng dào wáng zài nèi bàng ài, yòu jìn bīng zhì biàn zhù cūn, yù qí shōu bīng kāi lù, yíng bài zhèn nán wáng, bù cóng. zhì nèi bàng ài, fèng lìng zhǐ lìng rén zhāo zhī, yòu bù cóng. guān jūn suì fēn liù dào jìn gōng, zhí qí jiāng dà liáo bān duàn tái. xìng dào wáng táo qù. zhuī zhì wàn jié, gōng zhū ài, jiē pò zhī. xìng dào wáng shàng yǒu bīng chuán qiān yú sōu, jù wàn jié shí lǐ. suì qiǎn bīng shì yú yán jiāng qiú chuán, jí jù bǎn mù dīng huī, zhì chǎng chuàng zào, xuǎn gè yì shuǐ jūn, lìng wū mǎ ér bá dōu bù lǐng, shù yǔ zhàn, jiē bài zhī. dé qí jiāng àn yí qì wén zì èr zhǐ, nǎi rì xuǎn yǔ zhèn nán wáng jí xíng shěng píng zhāng shū, fù chēng: qián zhào bié chì wǒ jūn bù rù ěr jìng, jīn yǐ zhàn chéng jì chén fù pàn zhī gù, yīn fā dà jūn, jīng yóu běn guó, cán hài bǎi xìng, shì tài zǐ suǒ xíng wéi wù, fēi běn guó wéi wù yě. fú wàng wù wài qián zhào, lēi huí dà jūn, běn guó dāng jù gòng wù chí xiàn, fù yǒu yì yú qián zhě. xíng shěng fù yǐ shū dǐ zhī, yǐ wèi: cháo tíng diào bīng tǎo zhàn chéng, lǚ yí wén yǔ shì zǐ bǐ kāi lù bèi liáng, bù yì gù wéi cháo mìng, bǐ xìng dào wáng bèi tí bīng yíng dí, shè shāng wǒ jūn, yǔ ān nán shēng líng wèi huò zhě, ěr guó suǒ xíng yě. jīn dà jūn jīng ěr guó tǎo zhàn chéng, nǎi shàng mìng. shì zǐ kě xiáng sī ěr guó guī fù yǐ jiǔ, yí tǐ huáng dì hán hóng cí mǐn zhī dé, jí lìng tuì bīng kāi dào, ān yù bǎi xìng, gè wù shēng lǐ. wǒ jūn suǒ guò, qiū háo wú rǎo, shì zǐ yí chū yíng zhèn nán wáng, gòng yì jūn shì. bù rán, dà jūn zhǐ yú ān nán kāi fǔ. yīn lìng qí shǐ ruǎn wén hàn dá zhī. jí guān jūn huò shēng kǒu, nǎi chēng rì xuǎn diào qí shèng yì děng jūn, chuán qiān yú sōu, zhù xìng dào wáng jù zhàn. zhèn nán wáng suì yǔ xíng shěng guān qīn lín dōng àn, qiǎn bīng gōng zhī, shā shāng shén zhòng, duó chuán èr shí yú sōu. xìng dào wáng bài zǒu, guān jūn fù fá wèi qiáo, dù fù liáng jiāng běi àn. rì xuǎn yán jiāng bù bīng chuán, lì mù shān, jiàn guān jūn zhì àn, jí fā pào dà hū qiú zhàn. zhì wǎn, yòu qiǎn qí ruǎn fèng yù fèng zhèn nán wáng jí xíng shěng guān shū, qǐng xiǎo què dà jūn. xíng shěng fù yí wén zé zhī, suì fù jìn bīng. rì xuǎn nǎi qì chéng dùn qù, réng lìng ruǎn xiào ruì fèng shū xiè zuì, bìng xiàn fāng wù, qiě qǐng bān shī. xíng shěng fù yí wén zhāo yù, suì diào bīng dù jiāng, bì yú ān nán chéng xià.
二十二年月三月,荊湖占城行省言:「鎮南王昨奉旨統軍征占城,遣左丞唐兀馳驛赴占城,約右丞唆都將兵會合。又遣理問官曲烈、宣使塔海撒里同安南國使阮道學等,持行省公文,責日烜運糧送至古城助軍;鎮南王路經近境,令其就見。」比官軍至衡山縣,聞日烜從兄興道王陳峻提兵界上。既而曲烈及塔海撒里引安南中亮大夫陳德鈞、朝散郎陳嗣宗以日烜書至,言其國至占城水陸非便,願隨力奉獻軍糧。及官軍至永州,日烜移牒邕州,言:「貢期擬取十月,請前途預備丁力,若鎮南王下車之日,希文垂報。」行省命萬戶趙修己以己意復書,復移公文,令開路備糧、親迎鎮南王。及官軍至邕州,安南殿前范海崖領兵屯可蘭韋大助等處。至思明州,鎮南王復令移文與之。至祿州,復聞日烜調兵拒守丘溫、丘急嶺隘路,行省遂分軍兩道以進。日烜復遣其善忠大夫阮德輿、朝請郎阮文翰奉書與鎮南王,言:「不能親見末光,然中心欣幸。以往者欽蒙聖詔雲別敕我軍不入爾境;今見邕州營站橋樑,往往相接,實深驚懼,幸昭仞忠誠,少加矜恤。」又以書抵平章政事,乞保護本國生靈,庶免逃竄之患。鎮南王命行省遣總把阿里持書與德輿同往諭日烜以興兵之故實為占城,非為安南也。至急保縣地,安南管軍官阮盝屯兵七源州,又村李縣短萬劫等處,俱有興道王兵,阿里不能進。行省再命倪閏往覘虛實,斟酌調軍,然不得殺掠其民。未幾,撒答兒、李邦憲、孫祐等言:至可離隘,遇交兵拒敵,祐與之戰,擒其管軍奉御杜尾、杜祐,始知興道王果領兵迎敵。官軍過可離隘,至洞板隘,又遇其兵,與戰敗之,其首將秦岑中傷死。聞興道王在內傍隘,又進兵至變住村,諭其收兵開路,迎拜鎮南王,不從。至內傍隘,奉令旨令人招之,又不從。官軍遂分六道進攻,執其將大僚班段台。興道王逃去。追至萬劫,攻諸隘,皆破之。興道王尚有兵船千餘艘,距萬劫十里。遂遣兵士於沿江求船,及聚板木釘灰,置場創造,選各翼水軍,令烏馬兒拔都部領,數與戰,皆敗之。得其江岸遺棄文字二紙,乃日烜與鎮南王及行省平章書,復稱:「前詔別敕我軍不入爾境,今以占城既臣復叛之故,因發大軍,經由本國,殘害百姓,是太子所行違誤,非本國違誤也。伏望勿外前詔,勒回大軍,本國當具貢物馳獻,復有異於前者。」行省復以書抵之,以為:「朝廷調兵討占城,屢移文與世子俾開路備糧,不意故違朝命,俾興道王輩提兵迎敵,射傷我軍,與安南生靈為禍者,爾國所行也。今大軍經爾國討占城,乃上命。世子可詳思爾國歸附已久,宜體皇帝涵洪慈憫之德,即令退兵開道,安諭百姓,各務生理。我軍所過,秋毫無擾,世子宜出迎鎮南王,共議軍事。不然,大軍止於安南開府。」因令其使阮文翰達之。及官軍獲生口,乃稱日烜調其聖翊等軍,船千餘艘,助興道王拒戰。鎮南王遂與行省官親臨東岸,遣兵攻之,殺傷甚眾,奪船二十餘艘。興道王敗走,官軍縛筏為橋,渡富良江北岸。日烜沿江布兵船,立木柵,見官軍至岸,即發炮大呼求戰。至晚,又遣其阮奉御奉鎮南王及行省官書,請小卻大軍。行省復移文責之,遂復進兵。日烜乃棄城遁去,仍令阮效銳奉書謝罪,並獻方物,且請班師。行省復移文招諭,遂調兵渡江,壁於安南城下。
míng rì, zhèn nán wáng rù qí guó, gōng shì jǐn kōng, wéi liú lǚ jiàng zhào chì jí zhōng shū dié wén, jǐn xíng huǐ mǒ. wài yǒu wén zì, jiē qí nán běi biān jiāng bào guān jūn xiāo xī jí jù dí shì qíng. rì xuǎn tiě chēng dà yuè guó zhǔ xiàn tiān tǐ dào dà míng guāng xiào huáng dì chén wēi huǎng, chán wèi yú huáng tài zǐ, lì tài zǐ fēi wèi huáng hòu, shàng xiǎn cí shùn tiān huáng tài hòu biǎo zhāng, yú shàng xíng shǐ hào tiān chéng mìng zhī bǎo. rì xuǎn jí jū tài shàng huáng zhī wèi, jiàn lì ān nán guó wáng xì rì xuǎn zhī zǐ, xíng shào bǎo nián hào. suǒ jū gōng shì wǔ mén, é shū dà xìng zhī mén, zuǒ yòu yē mén zhèng diàn jiǔ jiān shū tiān ān yù diàn zhèng nán mén shū cháo tiān gé. yòu zhū chù zhāng bǎng yún: fán guó nèi jùn xiàn, jiǎ yǒu wài kòu zhì, dāng sǐ zhàn. huò lì bù dí, xǔ yú shān zé táo cuàn, bù dé yíng jiàng. qí xiǎn ài jù shǒu chù, jù yǒu kù wū yǐ zhù bīng jiǎ. qí qì chuán dēng àn zhī jūn yóu zhòng, rì xuǎn yǐn zōng zú guān lì yú tiān zhǎng zhǎng ān tún jù, xìng dào wáng fàn diàn qián lǐng bīng chuán fù jù wàn jié jiāng kǒu, ruǎn lù zhù xī lù yǒng píng.
明日,鎮南王入其國,宮室盡空,惟留屢降詔敕及中書牒文,盡行毀抹。外有文字,皆其南北邊將報官軍消息及拒敵事情。日烜僣稱大越國主憲天體道大明光孝皇帝陳威晃,禪位於皇太子,立太子妃為皇后,上顯慈順天皇太后表章,於上行使「昊天成命之寶」。日烜即居太上皇之位,見立安南國王系日烜之子,行紹寶年號。所居宮室五門,額書大興之門,左、右掖門;正殿九間書天安御殿;正南門書朝天閣。又諸處張榜云:「凡國內郡縣,假有外寇至,當死戰。或力不敵,許於山澤逃竄,不得迎降。」其險隘拒守處,俱有庫屋以貯兵甲。其棄船登岸之軍猶眾,日烜引宗族官吏於天長、長安屯聚,興道王、范殿前領兵船復聚萬劫江口,阮盝駐西路永平。
xíng shěng zhěng jūn yǐ bèi zhuī xí, ér táng wù yǔ suō dōu děng bīng zhì zì zhàn chéng, yǔ dà jūn huì hé. zì rù qí jìng, dà xiǎo qī zhàn, qǔ dì èr qiān yú lǐ wáng gōng sì suǒ. chū, bài qí zhāo míng wáng bīng, jī qí zhāo xiào wáng dà liáo hù jiē sǐ, zhāo míng wáng yuǎn dùn bù gǎn fù chū. yòu yú ān yǎn zhōu qīng huà zhǎng ān huò wáng sòng chén shàng shū xù jiāo zhǐ liáng fèng yù jí zhào mèng xìn yè láng jiāng děng sì bǎi yú rén. wàn hù lǐ bāng xiàn liú shì yīng lǐng jūn kāi dào zì yǒng píng rù ān nán, měi sān shí lǐ lì yī zhài, liù shí lǐ zhì yī yì, měi yī zhài yī yì tún jūn sān bǎi zhèn shǒu xún luó. fù lìng shì yīng lì bǎo, zhuān tí dū zhài yì gōng shì. yòu chéng kuān chè yǐn wàn hù máng gǔ bèi luó hā dá ér yóu lù lù, lǐ zuǒ chéng yǐn wū mǎ ér bá dōu dōu yóu shuǐ lù, bài rì xuǎn bīng chuán, qín qí jiàn dé hóu chén zhòng. rì xuǎn táo qù, zhuī zhì jiāo hǎi kǒu, bù zhī suǒ wǎng. qí zōng zú wén yì hóu fù wǔ dào hóu jí zǐ míng zhì hóu xù zhāng huái hóu bìng zhāng xiàn hóu wáng sòng guān céng cān zhèng sū shǎo bǎo zǐ sū bǎo zhāng chén shàng shū zi chén dīng sūn, xiāng jì lǜ zhòng lái jiàng. táng wù liú guī jiē yán zhàn chéng wú liáng, jūn nán jiǔ zhù. zhèn nán wáng lìng suō dōu yǐn yuán jūn yú zhǎng ān děng chù jiù liáng. rì xuǎn zhì ān bāng hǎi kǒu, qì qí zhōu jí jiǎ zhàng, zǒu nì shān lín. guān jūn huò chuán yī wàn sōu, zé shàn zhě chéng zhī, yú jiē fén qì, fù yú lù lù zhuī sān zhòu yè. huò shēng kǒu, chēng shàng huáng shì zǐ zhǐ yǒu chuán sì sōu, xìng dào wáng jí qí zi sān sōu, tài shī bā shí sōu, zǒu qīng huà fǔ. suō dōu yì bào: rì xuǎn tài shī zǒu qīng huà. wū mǎ xiōng bá dōu yǐ jūn yī qiān sān bǎi rén zhàn chuán liù shí sōu, zhù suō dōu xí jī qí tài shī děng bīng. fù lìng táng wù yán hǎi zhuī rì xuǎn, yì bù zhī suǒ wǎng. rì xuǎn dì zhāo guó wáng chén yì jì lǜ qí běn zōng yǔ qí qī zǐ guān lì lái jiàng. nǎi qiǎn míng lǐ xī bān děng sòng zhāng xiàn hóu wén yì hóu jí qí dì míng chéng hóu zhāo guó wáng zǐ yì guó hóu rù cháo. wén yì hóu dé běi shàng, zhāng xiàn hóu yì guó hóu jiē wèi xìng dào wáng suǒ shā, zhāng xiàn hóu sǐ, yì guó hóu tuō shēn hái jūn zhōng.
行省整軍以備追襲,而唐兀與唆都等兵至自占城,與大軍會合。自入其境,大小七戰,取地二千餘里、王宮四所。初,敗其昭明王兵,擊其昭孝王、大僚護皆死,昭明王遠遁不敢復出。又於安演州、清化、長安獲亡宋陳尚書婿、交趾梁奉御及趙孟信、葉郎將等四百餘人。萬戶李邦憲、劉世英領軍開道自永平入安南,每三十里立一寨,六十里置一驛,每一寨一驛屯軍三百鎮守巡邏。復令世英立堡,專提督寨驛公事。右丞寬徹引萬戶忙古、孛羅哈答兒由陸路,李左丞引烏馬兒拔都都由水路,敗日烜兵船,禽其建德侯陳仲。日烜逃去,追至膠海口,不知所往。其宗族文義侯、父武道侯及子明智侯、婿彰懷侯並彰憲侯、亡宋官曾參政、蘇少保子蘇寶章、陳尚書子陳丁孫,相繼率眾來降。唐兀、劉珪皆言占城無糧,軍難久駐。鎮南王令唆都引元軍於長安等處就糧。日烜至安邦海口,棄其舟楫甲仗,走匿山林。官軍獲船一萬艘,擇善者乘之,余皆焚棄,復於陸路追三晝夜。獲生口,稱上皇、世子止有船四艘,興道王及其子三艘,太師八十艘,走清化府。唆都亦報:日烜、太師走清化。烏馬兄拔都以軍一千三百人、戰船六十艘,助唆都襲擊其太師等兵。復令唐兀沿海追日烜,亦不知所往。日烜弟昭國王陳益稷率其本宗與其妻子官吏來降。乃遣明里、昔班等送彰憲侯、文義侯及其弟明誠侯、昭國王子義國侯入朝。文義侯得北上,彰憲侯、義國侯皆為興道王所殺,彰憲侯死,義國侯脫身還軍中。
guān jūn jù zhū jiāng yì: jiāo rén jù dí guān jūn, suī shù bài sàn, rán zēng bīng zhuǎn duō guān jūn kùn fá, sǐ shāng yì zhòng, méng gǔ jūn mǎ yì bù néng shī qí jì. suì qì qí jīng chéng, dù jiāng běi àn, jué yì tuì bīng tún sī míng zhōu. zhèn nán wáng rán zhī, nǎi lǐng jūn hái. shì rì, liú shì yīng yǔ xìng dào wáng xìng níng wáng bīng èr wàn yú rén lì zhàn. yòu guān jūn zhì rú yuè jiāng, rì xuǎn qiǎn huái wén hóu lái zhàn, xíng zhì cè jiāng, xì fú qiáo dù jiāng, zuǒ chéng táng wù děng jūn wèi jí dù ér lín nèi fú fā, guān jūn duō nì sǐ, lì zhàn shǐ dé chū jìng. táng wù děng chí yì shàng zòu. qī yuè, shū mì yuàn qǐng diào bīng yǐ jīn nián shí yuè huì tán zhōu, tīng zhèn nán wáng jí a lǐ hǎi yá zé shuài zǒng zhī.
官軍聚諸將議:「交人拒敵官軍,雖數敗散,然增兵轉多;官軍睏乏,死傷亦眾,蒙古軍馬亦不能施其技。」遂棄其京城,渡江北岸,決議退兵屯思明州。鎮南王然之,乃領軍還。是日,劉世英與興道王、興寧王兵二萬餘人力戰。又官軍至如月江,日烜遣懷文侯來戰,行至冊江,系浮橋渡江,左丞唐兀等軍未及渡而林內伏發,官軍多溺死,力戰始得出境。唐兀等馳驛上奏。七月,樞密院請調兵以今年十月會潭州,聽鎮南王及阿里海牙擇帥總之。
èr shí sān nián zhēng yuè, zhào shěng chén gòng yì, suì dà jǔ nán fá. èr yuè, zhào yù ān nán guān lì bǎi xìng, shù rì xuǎn zuì è, yán qí qiāng hài shū fù chén yí ài jí fú nà dá lǔ huā chì bù yán tiě mù ér děng shì. yǐ chén yì jì děng zì bá lái guī, fēng yì jì wèi ān nán guó wáng, cì fú yìn, xiù huàn wèi fǔ yì gōng, yǐ fèng chén sì. shēn mìng zhèn nán wáng tuō huān zuǒ chéng xiàng a lǐ hǎi yá píng dìng qí guó, yǐ bīng nà yì jì. wǔ yuè, fā máng gǔ tái huī xià shì zú hé è zhōu xíng shěng jūn tóng zhēng zhī. guān bīng rù qí jìng, rì xuǎn fù qì chéng dùn.
二十三年正月,詔省臣共議,遂大舉南伐。二月,詔諭安南官吏百姓,數日烜罪惡,言其戕害叔父陳遺愛及弗納達魯花赤不顏鐵木兒等事。以陳益稷等自拔來歸,封益稷為安南國王,賜符印,秀嵈為輔義公,以奉陳祀。申命鎮南王脫歡、左丞相阿里海牙平定其國,以兵納益稷。五月,發忙古台麾下士卒合鄂州行省軍同征之。官兵入其境,日烜復棄城遁。
liù yuè, hú nán xuān wèi sī shàng yán: lián suì zhēng rì běn jí yòng bīng zhàn chéng, bǎi xìng bà yú zhuǎn shū, fù yì fán zhòng, shì zú chù dān lì duō sǐ shāng zhě, qún shēng xī tàn, sì mín fèi yè, pín zhě qì zi yǐ tōu shēng, fù zhě yù chǎn ér yīng yì, dào xuán zhī kǔ, rì shèn yī rì. jīn fù yǒu shì jiāo zhǐ, dòng bǎi wàn zhī zhòng, xū qiān jīn zhī fèi, fēi suǒ yǐ xù shì mín yě. qiě jǔ dòng zhī jiān, lì hài fēi yī, yòu jiān jiāo zhǐ yǐ cháng qiǎn shǐ nà biǎo chēng fān, ruò cóng qí qǐng, yǐ sū mín lì, jì zhī shàng yě. wú yǐ, zé yí kuān bǎi xìng zhī fù, jī liáng xiǎng, shàn jiǎ bīng, qí lái suì tiān shí shāo lì, rán hòu dà jǔ, yì wèi wèi wǎn. hú guǎng xíng shěng chén xiàn gē shì qí yì, qiǎn shǐ rù zòu, qiě yán: běn shěng zhèn shù fán qī shí yú suǒ, lián suì zhēng zhàn, shì zú jīng ruì zhě bà yú wài, suǒ cún zhě jiē lǎo ruò, měi yī chéng yì, duō bù guò èr bǎi rén. qiè kǒng jiān rén dé yǐ kuī cì xū shí. wǎng nián píng zhāng a lǐ hǎi yá chū zhēng, shū liáng sān wàn shí, mín qiě gào bìng, jīn fù bèi qí shù. guān wú chǔ chù, hé dí yú mín jiān, bǎi xìng jiāng bù shèng qí kùn. yí rú xuān wèi sī suǒ yán, qǐ huǎn shī nán fá. shū mì yuàn yǐ wén, dì jí rì xià zhào zhǐ jūn, zòng shì zú hái gè yíng. yì jì cóng shī hái è.
六月,湖南宣慰司上言:「連歲征日本及用兵占城,百姓罷於轉輸,賦役煩重,士卒觸癉癘多死傷者,群生悉嘆,四民廢業,貧者棄子以偷生,富者鬻產而應役,倒懸之苦,日甚一日。今復有事交趾,動百萬之眾,虛千金之費,非所以恤士民也。且舉動之間,利害非一,又兼交趾已嘗遣使納表稱藩,若從其請,以蘇民力,計之上也。無已,則宜寬百姓之賦,積糧餉,繕甲兵,俟來歲天時稍利,然後大舉,亦未為晚。」湖廣行省臣線哥是其議,遣使入奏,且言:「本省鎮戍凡七十餘所,連歲征戰,士卒精銳者罷於外,所存者皆老弱,每一城邑,多不過二百人。竊恐奸人得以窺伺虛實。往年平章阿里海牙出征,輸糧三萬石,民且告病,今復倍其數。官無儲畜,和糴於民間,百姓將不勝其困。宜如宣慰司所言,乞緩師南伐。」樞密院以聞,帝即日下詔止軍,縱士卒還各營。益稷從師還鄂。
èr shí sì nián zhēng yuè, fā xīn fù jūn qiān rén cóng ā bā chì tǎo ān nán. yòu zhào fā jiāng huái jiāng xī hú guǎng sān xǐng méng gǔ hàn quàn jūn qī wàn rén, chuán wǔ bǎi sōu, yún nán bīng liù qiān rén, hǎi wài sì zhōu lí bīng wàn wǔ qiān, hǎi dào yùn liáng wàn hù zhāng wén hǔ fèi gǒng chén táo dà míng yùn liáng shí qī wàn shí, fēn dào yǐ jìn. zhì zhēng jiāo zhǐ xíng shàng shū shěng, ào lǔ chì píng zhāng zhèng shì, wū mǎ ér fán jí cān zhī zhèng shì zǒng zhī, bìng shòu zhèn nán wáng jié zhì. wǔ yuè, mìng yòu chéng chéng péng fēi hái jīng hú xíng shěng zhì bīng. liù yuè, shū mì yuàn fù zòu, lìng wū mǎ ér yǔ fán cān zhèng lǜ jūn shì shuǐ lù bìng jìn. jiǔ yuè, yǐ qióng zhōu lù ān fǔ shǐ chén zhòng dá nán níng jūn mín zǒng guǎn xiè yǒu kuí yán lán jūn mín zǒng guǎn fú bì chéng chū bīng chuán zhù zhēng jiāo zhǐ, bìng lìng cóng zhēng. rì xuǎn qiǎn qí zhōng dài fū ruǎn wén tōng děng rù gòng. shí yī yuè, zhèn nán wáng cì sī míng, liú bīng èr qiān wǔ bǎi rén mìng wàn hù hè zhǐ tǒng zhī, yǐ shǒu zī zhòng. chéng péng fēi bèi luó hé dá ér yǐ hàn quàn bīng wàn rén yóu xī dào yǒng píng, ào lǔ chì yǐ wàn rén cóng zhèn nán wáng yóu dōng dào nǚ ér guān yǐ jìn. ā bā chì yǐ wàn rén wèi qián fēng, wū mǎ ér fán jí yǐ bīng yóu hǎi dào, jīng yù shān shuāng mén ān bāng kǒu, yù jiāo zhǐ chuán sì bǎi yú sōu, jī zhī, zhǎn shǒu sì qiān yú jí, shēng qín bǎi yú rén, duó qí zhōu bǎi sōu, suì qū jiāo zhǐ. chéng péng fēi bèi luó hé dá ér jīng lǎo shǔ xiàn shā cí zhú sān guān, fán shí qī zhàn, jiē jié. shí èr yuè, zhèn nán wáng cì máo luó gǎng, jiāo zhǐ xìng dào wáng dùn, yīn gōng fú shān zhài, pò zhī. yòu mìng chéng péng fēi a lǐ yǐ bīng èr wàn rén shǒu wàn jié, qiě xiū pǔ lài shān jí zhì líng shān mù shān. mìng wū mǎ ér jiāng shuǐ bīng, ā bā chì jiāng lù bīng, jìng qū jiāo zhǐ chéng. zhèn nán wáng yǐ zhū jūn dù fù liáng jiāng, cì chéng xià, bài qí shǒu bīng. rì xuǎn yǔ qí zi qì chéng zǒu gǎn nán bǎo, zhū jūn gōng xià zhī. èr shí wǔ nián zhēng yuè, rì xuǎn jí qí zi fù zǒu rù hǎi. zhèn nán wáng yǐ zhū jūn zhuī zhī, cì tiān zhǎng hǎi kǒu, bù zhī qí suǒ zhī, yǐn bīng hái jiāo zhǐ chéng. mìng wū mǎ ér jiāng shuǐ bīng yóu dà pāng kǒu yà zhāng wén hǔ děng liáng chuán, ào lǔ chì ā bā chì děng fēn dào rù shān qiú liáng. wén jiāo zhǐ jí bīng gè chén gè lí mó shān wèi zhài, fā bīng jiē pò zhī, zhǎn wàn yú jí. èr yuè, zhèn nán wáng yǐn bīng hái wàn jié. ā bā chì jiāng qián fēng, duó guān xì qiáo, pò sān jiāng kǒu, gōng xià bǎo sān shí èr, zhǎn shù wàn yú jí, dé chuán èr bǎi sōu mǐ shí yī wàn sān qiān yú shí. wū mǎ ér yóu dà pāng kǒu qū tǎ shān, yù zéi chuán qiān yú, jī pò zhī zhì ān bāng kǒu, bù jiàn zhāng wén hǔ chuán, fù hái wàn jié, dé mǐ sì wàn yú shí. pǔ lài zhì líng shān mù shān chéng, mìng zhū jūn jū zhī. zhū jiāng yīn yán: jiāo zhǐ wú chéng chí kě shǒu cāng yǔ kě shí, zhāng wén hǔ děng liáng chuán bù zhì, qiě tiān shí yǐ rè, kǒng liáng jǐn shī lǎo, wú yǐ zhī jiǔ, wèi cháo tíng xiū, yí quán shī ér hái. zhèn nán wáng cóng zhī. mìng wū mǎ ér fán jí jiāng shuǐ bīng xiān hái, chéng péng fēi tǎ chū jiāng bīng hù sòng zhī. sān yuè, zhèn nán wáng yǐ zhū jūn hái.
二十四年正月,發新附軍千人從阿八赤討安南。又詔發江淮、江西、湖廣三省蒙古、漢、券軍七萬人,船五百艘,雲南兵六千人,海外四州黎兵萬五千,海道運糧萬戶張文虎、費拱辰、陶大明運糧十七萬石,分道以進。置征交趾行尚書省,奧魯赤平章政事,烏馬兒、樊楫參知政事總之,並受鎮南王節制。五月,命右丞程鵬飛還荊湖行省治兵。六月,樞密院復奏,令烏馬兒與樊參政率軍士水陸並進。九月,以瓊州路安撫使陳仲達、南寧軍民總管謝有奎、延欄軍民總管符庇成出兵船助征交趾,並令從征。日烜遣其中大夫阮文通等入貢。十一月,鎮南王次思明,留兵二千五百人命萬戶賀祉統之,以守輜重。程鵬飛、孛羅合答兒以漢、券兵萬人由西道永平,奧魯赤以萬人從鎮南王由東道女兒關以進。阿八赤以萬人為前鋒,烏馬兒、樊楫以兵由海道,經玉山、雙門、安邦口,遇交趾船四百餘艘,擊之,斬首四千餘級,生擒百餘人,奪其舟百艘,遂趨交趾。程鵬飛、孛羅合答兒經老鼠、陷沙、茨竹三關,凡十七戰,皆捷。十二月,鎮南王次茅羅港,交趾興道王遁,因攻浮山寨,破之。又命程鵬飛、阿里以兵二萬人守萬劫,且修普賴山及至靈山木柵。命烏馬兒將水兵,阿八赤將陸兵,徑趨交趾城。鎮南王以諸軍渡富良江,次城下,敗其守兵。日烜與其子棄城走敢喃堡,諸軍攻下之。二十五年正月,日烜及其子復走入海。鎮南王以諸軍追之,次天長海口,不知其所之,引兵還交趾城。命烏馬兒將水兵由大滂口迓張文虎等糧船,奧魯赤、阿八赤等分道入山求糧。聞交趾集兵個沉、個黎、磨山、魏寨,發兵皆破之,斬萬餘級。二月,鎮南王引兵還萬劫。阿八赤將前鋒,奪關係橋,破三江口,攻下堡三十二,斬數萬餘級,得船二百艘、米十一萬三千餘石。烏馬兒由大滂口趨塔山,遇賊船千餘,擊破之;至安邦口,不見張文虎船,復還萬劫,得米四萬餘石。普賴、至靈山木柵成,命諸軍居之。諸將因言:「交趾無城池可守、倉庾可食,張文虎等糧船不至,且天時已熱,恐糧盡師老,無以支久,為朝廷羞,宜全師而還。」鎮南王從之。命烏馬兒、樊楫將水兵先還,程鵬飛、塔出將兵護送之。三月,鎮南王以諸軍還。
zhāng wén hǔ liáng chuán yǐ qù nián shí èr yuè cì tún shān, yù jiāo zhǐ chuán sān shí sōu, wén hǔ jī zhī, suǒ shā lüè xiāng dāng. zhì lǜ shuǐ yáng, zéi chuán yì duō, dù bù néng dí, yòu chuán zhòng bù kě xíng, nǎi chén mǐ yú hǎi, qū qióng zhōu. fèi gǒng chén liáng chuán yǐ shí yī yuè cì huì zhōu, fēng bù dé jìn, piào zhì qióng zhōu, yǔ zhāng wén hǔ hé. xú qìng liáng chuán piào zhì zhàn chéng, yì zhì qióng zhōu. fán wáng shì zú èr bǎi èr shí rén chuán shí yī sōu liáng wàn sì qiān sān bǎi shí yǒu qí.
張文虎糧船以去年十二月次屯山,遇交趾船三十艘,文虎擊之,所殺略相當。至綠水洋,賊船益多,度不能敵,又船重不可行,乃沉米於海,趨瓊州。費拱辰糧船以十一月次惠州,風不得進,漂至瓊州,與張文虎合。徐慶糧船漂至占城,亦至瓊州。凡亡士卒二百二十人、船十一艘、糧萬四千三百石有奇。
zhèn nán wáng cì nèi bàng guān, zéi bīng dà jí, wáng jī pò zhī. mìng wàn hù zhāng jūn yǐ jīng ruì sān qiān rén diàn, lì zhàn chū guān. dié zhī rì xuǎn jí shì zǐ xìng dào wáng děng, fēn bīng sān shí yú wàn, shǒu nǚ ér guān jí qiū jí lǐng, lián gèn bǎi yú lǐ, yǐ è guī shī. zhèn nán wáng suì yóu dān jǐ xiàn qū lù zhōu, jiān dào yǐ chū, cì sī míng zhōu. mìng ài lǔ yǐn bīng hái yún nán, ào lǔ chì yǐ zhū jūn běi hái. rì xuǎn xún qiǎn shǐ lái xiè, jìn jīn rén dài jǐ zuì. shí yī yuè, yǐ liú tíng zhí lǐ sī yǎn wàn nú děng shǐ ān nán, chí zhào yù rì xuǎn lái cháo. èr shí liù nián èr yuè, zhōng shū shěng chén zòu jì bà zhēng jiāo zhǐ, yí jū shōu xíng shěng fú yìn. sì yuè, rì xuǎn qiǎn qí zhōng dài fū chén kè yòng děng lái gòng fāng wù.
鎮南王次內傍關,賊兵大集,王擊破之。命萬戶張均以精銳三千人殿,力戰出關。諜知日烜及世子、興道王等,分兵三十餘萬,守女兒關及丘急嶺,連亘百餘里,以遏歸師。鎮南王遂由單己縣趨盝州,間道以出,次思明州。命愛魯引兵還雲南,奧魯赤以諸軍北還。日烜尋遣使來謝,進金人代己罪。十一月,以劉庭直、李思衍、萬奴等使安南,持詔諭日烜來朝。二十六年二月,中書省臣奏既罷征交趾,宜拘收行省符印。四月,日烜遣其中大夫陳克用等來貢方物。
èr shí qī nián, rì xuǎn zú, zi rì jùn qiǎn shǐ lái gòng. èr shí bā nián shí yī yuè, zhèn shǒu yǒng zhōu liǎng huái wàn hù fǔ shàng qiān hù cài róng shàng shū, yán jūn shì dà yào, yǐ cháo tíng shǎng fá bù míng, shì bù yòng mìng, jiāng shuài bù hé, zuò shī shì jī, qí bì yǒu bù kě shèng yán zhě. shū shàng, bù bào. èr shí jiǔ nián jiǔ yuè, qiǎn lì bù shàng shū liáng céng lǐ bù láng zhōng chén fú chí zhào zài yù rì jùn lái cháo. zhào yuē: shěng biǎo jù xī. qù suì lǐ bù shàng shū zhāng lì dào yán, céng dào ān nán, shí bǐ shì tǐ, qǐng wǎng kāi yù shǐ zhī lái cháo. yīn qiǎn lì dào wǎng bǐ. jīn rǔ guó zuì qiān jì yǐ zì chén, zhèn fù hé yán. ruò yuē gū zài zhì, jí wèi sǐ dào lù bù gǎn lái cháo, qiě yǒu shēng zhī lèi níng yǒu zhǎng jiǔ ān quán zhě hū? tiān xià yì fù yǒu bù sǐ zhī dì hū? zhèn suǒ wèi yù, rǔ dāng jù wén. tú yǐ xū wén suì bì, qiǎo shì jiàn qī, yú yì ān zài?
二十七年,日烜卒,子日燇遣使來貢。二十八年十一月,鎮守永州兩淮萬戶府上千戶蔡榮上書,言軍事大要,以朝廷賞罰不明,士不用命,將帥不和,坐失事機,其弊有不可勝言者。書上,不報。二十九年九月,遣吏部尚書梁曾、禮部郎中陳孚持詔再諭日燇來朝。詔曰:「省表具悉。去歲禮部尚書張立道言,曾到安南,識彼事體,請往開諭使之來朝。因遣立道往彼。今汝國罪愆既已自陳,朕復何言。若曰孤在制,及畏死道路不敢來朝,且有生之類寧有長久安全者乎?天下亦復有不死之地乎?朕所未喻,汝當具聞。徒以虛文歲幣,巧飾見欺,於義安在?」
sān shí nián, liáng céng děng shǐ hái, rì jùn qiǎn péi chén táo zǐ qí děng lái gòng. tíng chén yǐ rì jùn zhōng bù rù cháo, yòu yì zhēng zhī. suì jū liú zǐ qí yú jiāng líng, mìng liú guó jié yǔ zhū hóu wáng yì jí lǐ děng tóng zhēng ān nán, chì zhì è zhōu yǔ chén yì jì yì. bā yuè, píng zhāng bù hū mù děng zòu lì hú guǎng ān nán xíng shěng, gěi èr yìn, shì dàn chuán bǎi hú zhě qiān sōu, yòng jūn wǔ wàn liù qiān wǔ bǎi qī shí rén liáng sān shí wǔ wàn shí mǎ liào èr wàn shí yán èr shí yī wàn jīn, yù gěi jūn guān fèng jīn qiǎn jūn rén shuǐ shǒu rén chāo èr dìng, qì zhàng fán qī shí yú wàn shì. guó jié shè mù guān shí yī rén, shuǐ lù fēn dào bìng jìn. yòu yǐ jiāng xī xíng shū mì yuàn fù shǐ chè lǐ mán wèi yòu chéng, cóng zhēng ān nán, chén yán zhào xiū jǐ yún cóng lóng zhāng wén hǔ cén xióng děng yì lìng gòng shì. yì jì suí jūn zhì zhǎng shā, huì qǐn bīng ér zhǐ. sān shí yī nián wǔ yuè, chéng zōng jí wèi, mìng bà zhēng. qiǎn táo zǐ qí guī guó. rì jùn qiǎn shǐ shàng biǎo wèi guó āi, bìng xiàn fāng wù. liù yuè, qiǎn lǐ bù shì láng lǐ kàn bīng bù láng zhōng xiāo tài dēng chí zhào wǎng fǔ suī zhī, qí lüè yuē: xiān huáng dì xīn qì tiān xià, zhèn sì shǒu dà tǒng, jiàn zuò zhī shǐ, dà sì shè yòu, wú jiān yuǎn jìn. wéi ěr ān nán, yì cóng kuān yòu, yǐ chì yǒu sī bà bīng, qiǎn péi chén táo zǐ qí guī guó. zì jīn yǐ wǎng, suǒ yǐ wèi tiān shì dà zhě, qí shěn sī zhī.
三十年,梁曾等使還,日燇遣陪臣陶子奇等來貢。廷臣以日燇終不入朝,又議征之。遂拘留子奇於江陵,命劉國傑與諸侯王亦吉里等同征安南,敕至鄂州與陳益稷議。八月,平章不忽木等奏立湖廣安南行省,給二印,市蜑船百斛者千艘,用軍五萬六千五百七十人、糧三十五萬石、馬料二萬石、鹽二十一萬斤,預給軍官俸津、遣軍人水手人鈔二錠,器仗凡七十餘萬事。國傑設幕官十一人,水陸分道並進。又以江西行樞密院副使徹里蠻為右丞,從征安南,陳岩、趙修己、雲從龍、張文虎、岑雄等亦令共事。益稷隨軍至長沙,會寢兵而止。三十一年五月,成宗即位,命罷征。遣陶子奇歸國。日燇遣使上表慰國哀,並獻方物。六月,遣禮部侍郎李衎、兵部郎中蕭泰登持詔往撫綏之,其略曰:「先皇帝新棄天下,朕嗣守大統,踐祚之始,大肆赦宥,無間遠近。惟爾安南,亦從寬宥,已敕有司罷兵,遣陪臣陶子奇歸國。自今以往,所以畏天事大者,其審思之。」
dà dé wǔ nián èr yuè, tài fù wán zé děng zòu ān nán lái shǐ dèng rǔ lín qiè huà gōng yuàn tú běn, sī mǎi yú dì tú jí jìn shū děng wù, yòu chāo xiě chén yán zhēng shōu jiāo zhǐ wén shū, jí sī jì běi biān jūn qíng jí shān líng děng shì yí, qiǎn shǐ chí zhào zé yǐ dà yì. sān yuè, qiǎn lǐ bù shàng shū mǎ hé mǎ lǐ bù shì láng qiáo zōng liàng chí zhào yù rì jùn, dà yì yǐ rǔ lín děng suǒ wèi bù fǎ, suǒ yí qióng zhì, zhèn yǐ tiān xià wèi dù, chì yǒu sī fàng hái. zì jīn shǐ jià bì xū xuǎn zé yǒu suǒ chén qǐng, bì jǐn qíng kǔn. xiàng yǐ xū wén jiàn dài, céng hé yì yú shì zāi, wù dàn gǎi tú yǐ yí hòu huǐ. zhōng shū shěng fù yí dié qǔ wàn hù zhāng róng shí děng èr rén, yǔ qù shǐ xié hái.
大德五年二月,太傅完澤等奏安南來使鄧汝霖竊畫宮苑圖本,私買輿地圖及禁書等物,又抄寫陳言徵收交趾文書,及私記北邊軍情及山陵等事宜,遣使持詔責以大義。三月,遣禮部尚書馬合馬、禮部侍郎喬宗亮持詔諭日燇,大意以「汝霖等所為不法,所宜窮治,朕以天下為度,敕有司放還。自今使價必須選擇;有所陳請,必盡情悃。向以虛文見紿,曾何益於事哉,勿憚改圖以貽後悔」。中書省復移牒取萬戶張榮實等二人,與去使偕還。
wǔ zōng jí wèi, xià zhào yù zhī, lǚ qiǎn shǐ lái gòng. zhì dà sì nián bā yuè, shì zǐ chén rì shèn qiǎn shǐ fèng biǎo lái cháo.
武宗即位,下詔諭之,屢遣使來貢。至大四年八月,世子陳日昚遣使奉表來朝。
rén zōng huáng qìng èr nián zhēng yuè, jiāo zhǐ jūn yuē sān wàn yú zhòng, mǎ jūn èr qiān yú qí, fàn zhèn ān zhōu yún dòng, shā lüè jū mín, fén shāo cāng lǐn lú shě, yòu xiàn lù dòng zhī dòng děng chù, lǔ shēng kǒu zī chù jí jū mín zī chǎn ér hái, fù fēn bīng sān dào fàn guī shùn zhōu, tún bīng wèi tuì. tíng yì bǐ hú guǎng xíng shěng fā bīng tǎo zhī. sì yuè, fù dé bào: jiāo zhǐ shì zǐ qīn lǐng bīng fén yǎng lì zhōu guān shě mín jū, shā lüè èr qiān yú rén, qiě shēng yán: xī yòu jiāng guī shùn zhōu wǔ cì jié wǒ dà yuán lù, lüè wǒ shēng kǒu wǔ qiān yú rén zhī yǎng lì zhōu shì zhào jué qín wǒ sī làng zhōu shāng rén, qǔ jīn yī niǎn, qīn tián yī qiān yú qǐng, gù lái chóu shā. liù yuè, zhōng shū shěng bǐ bīng bù yuán wài láng a lǐ wēn shā, shū mì yuàn bǐ qiān hù liú yuán hēng, tóng fù hú guǎng xíng shěng xún chá zhī. yuán hēng děng qīn yì shàng zhōng xià yóu cūn, xiāng shì dì suǒ, xún zhī jū mín nóng wǔ, yòu qiǎn xià sī míng zhī zhōu huáng sōng shòu wǎng jié zhī, wèi shì ruǎn lù shì zǐ tài shǐ zhī nú, rán yì wèi zhī shì fǒu. yú shì dié yù ān nán guó, qí lüè yuē: xī hàn zhì jiǔ jùn, táng lì wǔ guǎn, ān nán shí shēng jiào suǒ jí zhī dì. kuàng xiàn tú fèng gòng, shàng xià zhī fēn sù míng hòu wǎng báo lái, huái fǔ zhī huì yì zhì. shèng cháo guǒ hé fù yú guì guó, jīn hú zì zuò bù jìng, huò yān sī qǐ. suī yóu cūn zhī dì suǒ xì zhì wēi, ér guó jiā yú tú suǒ guān shén dà. jiān zhī suǒ shā suǒ lǔ, jiē cháo tíng xì jí biān hù, shěng yuàn wèi gǎn zòu wén. rán wèi shěn bù guǐ zhī móu shuí shí zhǔ zhī? ān nán huí dié yún: biān bǐ shǔ qiè gǒu tōu bèi, zì zuò bù jìng, běn guó ān dé ér zhī? qiě yǐ huò lù xié zhì. yuán hēng fù dié zé ān nán shì cí bù shí, què qí huò lù, qiě yuē: nán jīn xiàng chǐ, guì guó yǐ wèi bǎo, ér shǐ zhě yǐ bù tān wèi bǎo. lái wù jiù fù huí shǐ, qǐng shěn chá shì qíng, míng yǐ gào wǒ. ér dào lǐ liáo yuǎn, qíng cí xū dàn, zhōng mò de qí yào lǐng. yuán hēng děng tuī yuán qí yóu: yīn jiāo rén xiàng cháng qīn yǒng píng biān jìng, jīn fù fǎng xiào chéng fēng. jiān wén ruǎn lù shì zǐ nǎi jiāo zhǐ bá hù zhī rén. wèi jīn zhī jì, mò ruò qiǎn shǐ yù ān nán, guī wǒ tǔ tián, fǎn wǒ rén mín, réng lìng dāng guó zhī rén zhèng qí jiāng jiè, jiū qí zhǔ móu, kāi xìn zhī rén lù yú jìng shàng, shēn chì biān lì wú lìng qīn yuè. què yú yǒng píng zhì zhài mù bīng, shè guān tǒng lǐng, gěi tián tǔ niú jù, jīn zì gēng shí, biān lì bù wǔ, míng lì shǎng fá, lìng qí huǎn jí shǒu wěi xiāng yīng, rú cǐ zé biān jìng ān jìng, yǒng bǎo wú yú. shì wén, yǒu zhǐ, qí ān nán shǐ zhì, jí yǐ yù zhī.
仁宗皇慶二年正月,交趾軍約三萬餘眾,馬軍二千餘騎,犯鎮安州雲洞,殺掠居民,焚燒倉廩廬舍,又陷祿洞、知洞等處,虜生口孳畜及居民貲產而還,復分兵三道犯歸順州,屯兵未退。廷議俾湖廣行省發兵討之。四月,復得報:交趾世子親領兵焚養利州官舍民居,殺掠二千餘人,且聲言:「昔右江歸順州五次劫我大源路,掠我生口五千餘人;知養利州事趙珏禽我思浪州商人,取金一碾,侵田一千餘頃,故來仇殺。」六月,中書省俾兵部員外郎阿里溫沙,樞密院俾千戶劉元亨,同赴湖廣行省詢察之。元亨等親詣上、中、下由村,相視地所,詢之居民農五,又遣下思明知州黃嵩壽往詰之,謂是阮盝世子太史之奴,然亦未知是否。於是牒諭安南國,其略曰:「昔漢置九郡,唐立五管,安南實聲教所及之地。況獻圖奉貢,上下之分素明;厚往薄來,懷撫之惠亦至。聖朝果何負於貴國,今胡自作不靖,禍焉斯啟。雖由村之地所系至微,而國家輿圖所關甚大。兼之所殺所虜,皆朝廷系籍編戶,省院未敢奏聞。然未審不軌之謀誰實主之?」安南回牒云:「邊鄙鼠竊狗偷輩,自作不靖,本國安得而知?」且以貨賂偕至。元亨復牒責安南飾辭不實,卻其貨賂,且曰:「南金、象齒,貴國以為寶,而使者以不貪為寶。來物就付回使,請審察事情,明以告我。」而道里遼遠,情辭虛誕,終莫得其要領。元亨等推原其由:因交人向嘗侵永平邊境,今復仿效成風。兼聞阮盝世子乃交趾跋扈之人。為今之計,莫若遣使諭安南,歸我土田,返我人民,仍令當國之人正其疆界,究其主謀,開釁之人戮於境上,申飭邊吏毋令侵越。卻於永平置寨募兵,設官統領,給田土牛具,今自耕食,編立部伍,明立賞罰,令其緩急首尾相應,如此則邊境安靜,永保無虞。事聞,有旨,俟安南使至,即以諭之。
zì yán yòu chū yuán yǐ jí zhì zhì zhī mò, jiāng yì níng mì, gòng xiàn bù jué. tài dìng yuán nián, shì zǐ chén rì kuàng qiǎn péi chén mò jié fū děng lái gòng.
自延祐初元以及至治之末,疆埸寧謐,貢獻不絕。泰定元年,世子陳日爌遣陪臣莫節夫等來貢。
yì jì jiǔ jū yú è, yáo shòu hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì dāng chéng zōng cháo, cì tián èr bǎi qǐng wǔ zōng cháo, jìn yín qīng róng lù dài fū, jiā jīn zǐ guāng lù dài fū, fù jiā yí tóng sān sī. wén zōng tiān lì èr nián xià, yì jì zú, shòu qī shí yǒu liù, zhào cì qián wǔ qiān mín. zhì shùn yuán nián, shì zhōng yì wáng.
益稷久居於鄂,遙授湖廣行省平章政事;當成宗朝,賜田二百頃;武宗朝,進銀青榮祿大夫,加金紫光祿大夫,復加儀同三司。文宗天曆二年夏,益稷卒,壽七十有六,詔賜錢五千緡。至順元年,諡忠懿王。
sān nián xià sì yuè, shì zǐ chén rì huǒ fù qiǎn qí chén dèng shì yán děng èr shí sì rén lái gòng fāng wù.
三年夏四月,世子陳日〈火阜〉遣其臣鄧世延等二十四人來貢方物。