cáo bó qǐ
曹伯啟
cáo bó qǐ, zì shì kāi, jì níng dàng shān rén. ruò guàn, cóng dōng píng lǐ qiān yóu, dǔ yú wèn xué. zhì yuán zhōng, lì shì wèi lán xī zhǔ bù, wèi huò dào sān shí, xiè xùn zhū shì, bó qǐ yǐ wú zuǒ yàn, wèi zhī xìn é dé zhēn dào, wèi yǐ shì chù. lèi qiān cháng zhōu lù tuī guān, háo mín huáng jiǎ, shì cái shā rén, lù diàn kè wū fú, bó qǐ yàn dé qí qíng, suì zuò jiǎ shā rén zuì. qiān hé nán shěng dōu shì tái zhōu lù zhì zhōng, yù shǐ pān áng xiāo lián fǎng shǐ wáng yǔ jiāo jiàn, zhuó bài xī tái yù shǐ, gǎi dōu shì. guān shǎn zì xǔ héng chàng dào xué, jiào duō shì, bó qǐ qǐng jiàn cí lì xué, yǐ biǎo qí jī, cháo yì shì zhī. jīng yáng mín wū qí yǐn bù fǎ, bó qǐ hé shí, dǐ mín zuì. sì chuān lián fǎng qiān shì kuò kuò mù yǐ kē kè wén, bó qǐ jiū chù zhī.
曹伯啟,字士開,濟寧碭山人。弱冠,從東平李謙游,篤於問學。至元中,歷仕為蘭溪主簿,尉獲盜三十,械徇諸市,伯啟以無左驗,未之信;俄得真盜,尉以是黜。累遷常州路推官,豪民黃甲,恃財殺人,賂佃客誣伏,伯啟讞得其情,遂坐甲殺人罪。遷河南省都事、台州路治中,御史潘昂霄、廉訪使王俁交薦,擢拜西台御史,改都事。關陝自許衡倡道學,教多士,伯啟請建祠立學,以表其績,朝議是之。涇陽民誣其尹不法,伯啟核實,抵民罪。四川廉訪僉事闊闊木以苛刻聞,伯啟糾黜之。
yán yòu yuán nián, shēng nèi tái dōu shì, qiān xíng bù shì láng. chéng xiàng tiě mù dié ér zhuān zhèng, yī rì, zhào xíng cáo guān shǔ wèn yuē: xī sēng sòng mǒu zhī zuì, hé wèi jiǔ fú zhì? zhòng mò gǎn duì, bó qǐ cóng róng yán yuē: fàn zài shè qián. chéng xiàng suī shén nù, mò zhī duó yě. wǎn píng yǐn dào guān qián, tiě mù dié ér yù bìng zhū shǒu zhě, bó qǐ zhí bù kě, zhàng qiǎn zhī. bā fān shuài shàn shā, qǐ biān xìn, cháo tíng yǐ yòng shuài dài zhī yǐ, mìng bó qǐ wǎng jié qí shì. cì yuán zhōu, dào gěng, bó qǐ kǒng bīng wǎng zé bǐ jīng, jiāng zhì luàn, nǎi qiǎn lìng shǐ yáng péng dān qí wǎng yù xīn shuài, bèi dé qí qíng, zhǐ zòu zuò qián shuài shàn xìng zuì, biān mín yǐ ān. dà tóng xuān wèi shǐ fǎ hū lǔ dīng, pū yùn lǐng běi liáng, suì shù wàn shí, sì wèi qī wǎng, lèi zāng jù wàn, cháo tíng qiǎn shǐ dū zhēng, qián hòu shòu lù, jiē fǎn wèi zhī yóu yán, zuì hòu bó qǐ wǎng, qí rén yǐ sǐ, yù qí zǐ dì yuē: fù guān qián, suī sǐ bì zhēng. yǔ qí nà lù yú rén, hé ruò cháng zhī yú guān. dì tiáo rǔ fù suǒ lù zhī shù, guān wèi zhēng zhī. zhū shòu lù zhě jiē jù, ér qián guī lù yú qí zi, wèi chāo wǔ bǎi yú wàn mín, mín zhī bū fù ér wú kě lǐ zhě, jí liè shàng yǔ miǎn zhī. chū wèi zhēn dìng lù zǒng guǎn, zhì shàng kuān jiǎn, mín shén ān zhī.
延祐元年,升內台都事,遷刑部侍郎。丞相鐵木迭兒專政,一日,召刑曹官屬問曰:「西僧訟某之罪,何為久弗治?」眾莫敢對,伯啟從容言曰:「犯在赦前。」丞相雖甚怒,莫之奪也。宛平尹盜官錢,鐵木迭兒欲並誅守者,伯啟執不可,杖遣之。八番帥擅殺,起邊釁,朝廷已用帥代之矣,命伯啟往詰其事。次沅州,道梗,伯啟恐兵往則彼驚,將致亂,乃遣令史楊鵬單騎往喻新帥,備得其情,止奏坐前帥擅興罪,邊民以安。大同宣慰使法忽魯丁,撲運嶺北糧,歲數萬石,肆為欺罔,累贓巨萬,朝廷遣使督征,前後受賂,皆反為之游言,最後伯啟往,其人已死,喻其子弟曰:「負官錢,雖死必征。與其納賂於人,曷若償之於官。第條汝父所賂之數,官為征之。」諸受賂者皆懼,而潛歸賂於其子,為鈔五百餘萬緡,民之逋負而無可理者,即列上與免之。出為真定路總管,治尚寬簡,民甚安之。
yán yòu wǔ nián, qiān sī nóng chéng, fèng zhǐ zhì jiāng zhè yì yán fǎ, bà jiǎn xiào guān, zhì liù cāng yú zhè dōng xī, shè yùn yán guān, shū yùn yǒu qī, chū nà yǒu cì, chuán hù cāng lì dào mài lòu shī zhě yǒu fá. guī bào, zhe wèi lìng. xún bài nán tái zhì shū shì yù shǐ, yīn yán: yáng qīng jī zhuó, shǔ zài tái xiàn, zhū bèi wǎng fù sù zhě, shí zé zhí zhī, wàng zé jiā lùn kě yě. jīn lùn yuān yī qiè bù wèn, qǐ fēng jì dìng zhì hū? é qù wèi.
延祐五年,遷司農丞,奉旨至江浙議鹽法,罷檢校官,置六倉於浙東、西,設運鹽官,輸運有期,出納有次,船戶、倉吏盜賣漏失者有罰。歸報,著為令。尋拜南台治書侍御史,因言:「揚清激濁,屬在台憲,諸被枉赴訴者,實則直之,妄則加論可也。今論冤一切不問,豈風紀定製乎?」俄去位。
yīng zōng lì, zhào bài shān běi lián fǎng shǐ, shí chì jiàn xī shān fú yǔ shén jí, yù shǐ guān yīn bǎo děng yǐ suì jī qǐng huǎn zhī, jìn chén jī nù shàng tīng, suì zhū yán zhě. bó qǐ yuē: zhǔ shàng cōng míng ruì duàn, shì bù kě yǐ bù zhèng. nǎi hé tái chén jiān mò, shǐ zhāo dài yǒu shā jiàn chén zhī míng, dì wèi zhī sǒng tīng. é bài jí xián xué shì yù shǐ tái shì yù shǐ. yǒu zhào tóng kān dìng dà yuán tōng zhì, bó qǐ yán: wǔ xíng zhě, xíng yì wǔ děng, jīn qíng zhàng tú yì yú qiān lǐ zhī wài, bǎi wú yī shēng hái zhě, shì yī rén shēn bèi wǔ xíng, fēi wǔ xíng gè dǐ yú rén yě. fǎ dāng gǎi yì. chéng xiàng shì zhī, huì bó qǐ chú zhè xī lián fǎng shǐ, bù guǒ xíng.
英宗立,召拜山北廉訪使,時敕建西山佛宇甚亟,御史觀音保等以歲飢請緩之,近臣激怒上聽,遂誅言者。伯啟曰:「主上聰明睿斷,是不可以不諍。」乃劾台臣緘默,使昭代有殺諫臣之名,帝為之悚聽。俄拜集賢學士、御史台侍御史。有詔同刊定《大元通制》,伯啟言:「五刑者,刑異五等,今黥杖徒役於千里之外,百無一生還者,是一人身備五刑,非五刑各底於人也。法當改易。」丞相是之,會伯啟除浙西廉訪使,不果行。
tài dìng chū, yǐn nián běi guī, yōu yóu xiāng shè, dàng rén xián zhī, biǎo suǒ jū wèi cáo gōng lǐ. bó qǐ xìng zhuāng sù, fèng shēn qīng yuē, zài zhōng tái, suǒ jiǎng jiè míng shì yóu duō wèi shì dú xué shì, kǎo shì guó zi, shǒu qǔ lǚ sī chéng yáo fú. yún nán qiān shì fàn zhèn yán zǎi chén qī shàng wǎng xià, bù bào, fàn yǐn hèn sǐ, bó qǐ jù qí shì, shū yú tài shǐ. zhēn zhōu zhī zhōu lǚ shì yīng yǐ gāng zhí huò zuì, bó qǐ bái qí wǎng, jìn zhuó fēng xiàn. qí hǎo zhāng shàn lǜ lèi cǐ. tiān lì zhōng, qǐ bó qǐ wèi huái dōng lián fǎng shǐ shǎn xī zhū dào héng yù shǐ tái zhōng chéng, shǐ yì dūn qiǎn, bó qǐ kuì rán yuē: wú nián qiě bā shí, shàng wàng zhī zhǐ zhī jiè hū! zhōng bù qǐ, yī shí bèi mìng zhě, yīn xiāng jì qù wèi, tiān xià zhī shì gāo zhī. zhì shùn sān nián, zhǎng zi zhèn hēng zú yú pí líng, bó qǐ wǎng fǔ zhī míng nián èr yuè, zú yú pí líng, nián qī shí jiǔ. yǒu shī wén shí juǎn, hào hàn quán màn gǎo, xù jí sān juǎn, xíng shì. zi liù rén, sūn shí rén, jiē xiǎn shì.
泰定初,引年北歸,優遊鄉社,碭人賢之,表所居為曹公里。伯啟性莊肅,奉身清約,在中台,所獎借名士尤多;為侍讀學士,考試國子,首取呂思誠、姚紱。雲南僉事范震言宰臣欺上罔下,不報,范飲恨死,伯啟具其事,書於太史。真州知州呂世英以剛直獲罪,伯啟白其枉,進擢風憲。其好彰善率類此。天曆中,起伯啟為淮東廉訪使、陝西諸道行御史台中丞,使驛敦遣,伯啟喟然曰:「吾年且八十,尚忘知止之戒乎!」終不起,一時被命者,因相繼去位,天下之士高之。至順三年,長子震亨卒於毗陵,伯啟往拊之;明年二月,卒於毗陵,年七十九。有詩文十卷,號《漢泉漫稿》,《續集》三卷,行世。子六人,孫十人,皆顯仕。
lǐ yuán lǐ
李元禮
lǐ yuán lǐ, zì tíng xùn, zhēn dìng rén. zī xìng zhuāng zhòng, yàn jū bù wàng yán xiào. lì yì zhōu dà dū lù rú xué jiào shòu, qiān tài cháng tài zhù, shēng bó shì. dìng zhuàn shì zǔ shèng dé shén gōng wén wǔ huáng dì zhāo ruì shùn shèng huáng hòu yù zōng wén huì míng xiào huáng dì zūn shì yì, chēng sòng gōng dé, tǐ zhì wēn yǎ. qǐng shì yuán qiū, shēng fù tài shì, lǐ wén duō qí suǒ xiáng dìng.
李元禮,字庭訓,真定人。資性莊重,燕居不妄言笑。歷易州、大都路儒學教授,遷太常太祝,升博士。定撰世祖聖德神功文武皇帝、昭睿順聖皇后、裕宗文惠明孝皇帝尊諡議,稱頌功德,體制溫雅。請諡圜丘,升祔太室,禮文多其所詳定。
yuán zhēn yuán nián, zhuó bài jiān chá yù shǐ, dàn hé wú suǒ huí náo. èr nián, yǒu zhǐ jiàn wǔ tái shān fó sì, huáng tài hòu jiāng lín xìng, yuán lǐ shàng shū yuē:
元貞元年,擢拜監察御史,彈劾無所回撓。二年,有旨建五台山佛寺,皇太后將臨幸,元禮上疏曰:
gǔ rén yǒu yán yuē: shēng mín zhī lì hài, shè jì zhī dà jì, wéi suǒ jiàn wén ér bù xì zhí sī zhě, dú zǎi xiàng de xíng zhī, jiàn guān dé yán zhī. jīn zhāo tíng bù shè jiàn guān, yù shǐ zhí dāng yán lù, jí jiàn guān yě, wū kě zuò shì dé shī ér wú yī yán, yǐ bì yì shèng zhì wàn fēn zhī yī zāi! fú jiàn wǔ tái chuàng jiàn sì yǔ, tǔ mù jì xìng, gōng jiàng fū yì, bù xià shù wàn, fù jìn shù lù zhōu xiàn, gōng yì fán zhòng, nán nǚ fèi gēng zhī, bǎi wù yǒng guì, mín yǒu bù liáo shēng zhě yǐ. fú wén tài hòu qīn lín wǔ tái, bù shī jīn bì, guǎng zī fú lì, qí bù kě xíng zhě yǒu wǔ: shí dāng shèng xià, hé jià fāng mào, bǎi xìng suì jì, quán yǎng qiū chéng, hù cóng jīng guò, qiān shèng wàn qí, bù wú róu lìn, yī yě. tài hòu chūn qiū yǐ gāo, qīn láo shèng tǐ, wǎng fù shǔ tú shù qiān lǐ, shān chuān xiǎn è, bù bì fēng rì, qīng mào wù lù, wàn yī diào yǎng shī yí, huǐ jiāng hé jí, èr yě. jīn shàng dēng bǎo wèi yǐ lái, zūn shǒu zǔ zōng chéng fǎ, zhèng dāng jīng yè chí yíng zhī rì, shàng wèi jǔ dòng, bì shū jiǎn cè, yǐ yí wàn shì zhī zé, shū ér bù fǎ, jiāng yān yòng zhī, sān yě. fū cái bù tiān jiàng, jiē chū yú mín, jīn rì zhī chí diào dù, fāng zhī nǎng shí bǎi bèi, ér yòu láo mín shāng cái, yǐ fèng tǔ mù, sì yě. fú běn xī fāng shèng rén, yǐ cí bēi fāng biàn wèi jiào, bù yǔ wù jìng, suī qióng tiān xià zhēn wán qí bǎo gōng yǎng bù wèi xǐ, suī wú yī wù wèi xiàn ér yī xīn zhì jìng, yì bù wèi nù. jīn tài hòu wèi guó jiā wèi cāng shēng chóng fèng qí fú, fú wèi huò zhāo shòu, ér xiān láo shèng tǐ, shèng tiān zǐ kuàng dìng shěng zhī lǐ, zhěn sī qīn zhī huái, wǔ yě. fú yuàn zhōng lù huí yuán, duān jū shēn gōng, jiǎn yǐ yǎng dé, jìng yǐ yí shén, shàng yǐ xún xiān huáng hòu zhī yì fàn, cì yǐ jǐn shèng tiān zǐ zhī xiào xīn, xià yǐ wèi yuán yuán zhī wàng. rú cǐ, zé bù qí fú ér fú zhì yǐ.
古人有言曰:生民之利害,社稷之大計,惟所見聞而不系職司者,獨宰相得行之,諫官得言之。今朝廷不設諫官,御史職當言路,即諫官也,烏可坐視得失而無一言,以裨益聖治萬分之一哉!伏見五台創建寺宇,土木既興,工匠夫役,不下數萬,附近數路州縣,供億煩重,男女廢耕織,百物踴貴,民有不聊生者矣。伏聞太后親臨五台,布施金幣,廣資福利,其不可行者有五:時當盛夏,禾稼方茂,百姓歲計,全仰秋成,扈從經過,千乘萬騎,不無蹂躪,一也。太后春秋已高,親勞聖體,往復暑途數千里,山川險惡,不避風日,輕冒霧露,萬一調養失宜,悔將何及,二也。今上登寶位以來,遵守祖宗成法,正當兢業持盈之日,上位舉動,必書簡冊,以貽萬世之則,書而不法,將焉用之,三也。夫財不天降,皆出於民,今日支持調度,方之曩時百倍,而又勞民傷財,以奉土木,四也。佛本西方聖人,以慈悲方便為教,不與物競,雖窮天下珍玩奇寶供養不為喜,雖無一物為獻而一心致敬,亦不為怒。今太后為國家、為蒼生崇奉祈福,福未獲昭受,而先勞聖體,聖天子曠定省之禮,軫思親之懷,五也。伏願中路回轅,端居深宮,儉以養德,靜以頤神,上以循先皇后之懿範,次以盡聖天子之孝心,下以慰元元之望。如此,則不祈福而福至矣。
tái chén bù gǎn yǐ wén.
台臣不敢以聞。
dà dé yuán nián, shì yù shǐ wàn sēng yǔ yù shǐ zhōng chéng cuī yù bù hé, yì jià gé kù, qǔ qián zhāng fēng zhī, rù zòu yuē: cuī zhōng chéng sī dǎng hàn rén lǐ yù shǐ, wèi dà yán bàng fú, bù yí jiàn sì. dì dà nù, qiǎn jìn chén jī qí zhāng, chì yòu chéng xiàng wán zé píng zhāng zhèng shì bù hū mù děng jū wèn. bù hū mù yǐ guó yǔ yì ér dú zhī, wán zé yuē: qí yì zhèng yǔ wú tóng. wǎng wú cháng yǐ cǐ jiàn, tài hòu yuē: wǒ fēi xǐ jiàn cǐ sì, gài yǐ xiān huáng dì zài shí, cháng xǔ wèi zhī, fēi rǔ suǒ zhī yě. yù yǔ wàn sēng miàn zhì yú wán zé, bù hū mù kàng yán yuē: tā yù shǐ jù bù kěn yán, wéi yī yù shǐ gǎn yán, chéng kě shǎng yě. wán zé děng yǐ zhāng shàng wén. dì chén sī liáng jiǔ yuē: yù shǐ zhī yán shì yě. nǎi bà wàn sēng, fù yuán lǐ zhí. wèi jǐ, gǎi guó zi sī yè, yǐ jí zú, zèng yà zhōng dài fū hàn lín zhí xué shì qīng chē dū wèi, zhuī fēng lǒng xī jùn hóu. zi duān, shì zhì lǐ bù shàng shū.
大德元年,侍御史萬僧與御史中丞崔彧不合,詣架閣庫,取前章封之,入奏曰:「崔中丞私黨漢人李御史,為大言謗佛,不宜建寺。」帝大怒,遣近臣齎其章,敕右丞相完澤、平章政事不忽木等鞫問。不忽木以國語譯而讀之,完澤曰:「其意正與吾同。往吾嘗以此諫,太后曰:『我非喜建此寺,蓋以先皇帝在時,嘗許為之,非汝所知也。』」彧與萬僧面質於完澤,不忽木抗言曰:「他御史懼不肯言,惟一御史敢言,誠可賞也。」完澤等以章上聞。帝沉思良久曰:「御史之言是也。」乃罷萬僧,復元禮職。未幾,改國子司業,以疾卒,贈亞中大夫、翰林直學士、輕車都尉,追封隴西郡侯。子端,仕至禮部尚書。
wáng shòu
王壽
wáng shòu, zì rén qīng, zhuō jùn xīn chéng rén. yòu yǐng mǐn shì xué, zhǎng yǐ tōng guó zì, wèi zhōng shū yuàn. jì ér yòng cháo chén jiàn, rù shì yù zōng, juàn yù tè yì. zhì yuán shí jiǔ nián, shòu bīng bù yuán wài láng. èr shí èr nián, shēng lì bù láng zhōng. èr shí sì nián, fēn zhì shàng shū shěng, suì gé. èr shí bā nián, bà shàng shū shěng guī zhōng shū, fù rèn lì bù láng zhōng. yǐ xù kāng lǐ bù hū mù bǐng yòng dāng dào, jí zì miǎn qù. míng nián, shòu dà sī nóng chéng, bù fù. yuán zhēn èr nián, chū wèi yàn nán hé běi dào lián fǎng fù shǐ. dà dé èr nián, bù hū mù wèi zhōng zhí fǎ, fù qì guān guī. sān nián, shòu jí xián zhí xué shì, zhì mǎn, jiù shēng shì dú xué shì, é zhuó yù shǐ tái shì yù shǐ, lùn shì kǎi qiè. liù nián èr yuè, zhào shòu fèng xiāng jiāng nán, biàn cí yuè zhèn hǎi dú. mì zhǐ: qù suì fēng shuǐ wèi zāi, bǎi xìng jiān shí, fán suǒ jīng guò, cǎi tīng rù duì. shǐ hái, jù zòu: mín zhī lì bìng, xì yú guān lì shàn è, zài jīn yí xuǎn gōng lián cái gàn cún xīn ài wù zhě zhuān fǔ zì, gāng fāng zhèng dà shēn shí zhì tǐ zhě jū fēng xiàn. tiān zāi dài yǒu, zhèn jì yǐ shí, wú láo shèng lǜ. wéi shì háo yòu zhī jiā, réng jù quán yào, dāng bà qí zhí, chù zhī jīng shī, yǐ bǎo quán zhī, cǐ zhǎng jiǔ zhī dào yě.
王壽,字仁卿,涿郡新城人。幼穎敏嗜學,長以通國字,為中書掾。既而用朝臣薦,入侍裕宗,眷遇特異。至元十九年,授兵部員外郎。二十二年,升吏部郎中。二十四年,分置尚書省,遂革。二十八年,罷尚書省歸中書,復任吏部郎中。以婿康里不忽木柄用當道,即自免去。明年,授大司農丞,不赴。元貞二年,出為燕南河北道廉訪副使。大德二年,不忽木為中執法,復棄官歸。三年,授集賢直學士,秩滿,就升侍讀學士,俄擢御史台侍御史,論事剴切。六年二月,召壽奉香江南,遍祠岳鎮海瀆。密旨:去歲風水為災,百姓艱食,凡所經過,采聽入對。使還,具奏:「民之利病,繫於官吏善惡,在今宜選公廉材幹、存心愛物者專撫字,剛方正大、深識治體者居風憲。天災代有,賑濟以時,無勞聖慮。惟是豪右之家,仍據權要,當罷其職,處之京師,以保全之,此長久之道也。」
chū, shòu yǔ tái chén zòu: zǎi xiàng nèi tǒng bǎi guān, wài jūn sì hǎi, wèi zūn rèn zhòng, bù kě qīng jiǎ fēi rén. sān dài yǐ jiàng, guó zhī xìng shuāi, mín zhī xiū qī, wèi yǒu bù yóu xiāng chén zhī xián fǒu yě. shì zǔ chū zhì zhōng shū shěng, yǐ hū lǔ bù huā tǎ chá ér xiàn zhēn ān tóng bó yán děng wèi chéng xiàng, shǐ tiān zé liú bǐng zhōng lián xī xiàn xǔ héng yáo shū děng shí zuǒ yòu zhī, dāng shí chēng zhì, bǐ táng zhēn guān zhī shèng. dài zhì ā hé mǎ hǎo zhēn gěng rén lú shì róng sāng gē xīn dōu děng, huài fǎ dú huò, liú dú yì zhào. jìn zhě, ā hū tái bó yán bā dōu mǎ xīn a lǐ děng zhuān zhèng, shān huò zhōng jìn, jǐ yáo shén qì. jūn zǐ xiǎo rén yǐ shì zhī yàn, jiào rán rú cǐ. chén yuàn tuī ài jūn sī zhì zhī xīn, xié zhèng hù chén, chéng bài duì jǔ, shù jī shàng wù tiān zhōng, chéng qí jì wǎng, zhī suǒ jìn tuì, tiān xià zhī shì, kě cóng ér lǐ yě. jiǔ nián, cān yì zhōng shū shěng shì. shí nián, gǎi lì bù shàng shū.
初,壽與台臣奏:「宰相內統百官,外均四海,位尊任重,不可輕假非人。三代以降,國之興衰,民之休戚,未有不由相臣之賢否也。世祖初置中書省,以忽魯不花、塔察兒、線真、安童、伯顏等為丞相,史天澤、劉秉忠、廉希憲、許衡、姚樞等實左右之,當時稱治,比唐貞觀之盛。迨至阿合馬、郝禎、耿仁、盧世榮、桑哥、忻都等,壞法黷貨,流毒億兆。近者,阿忽台、伯顏、八都馬辛、阿里等專政,煽惑中禁,幾搖神器。君子小人已試之驗,較然如此。臣願推愛君思治之心,邪正互陳,成敗對舉,庶几上悟天衷,懲其既往,知所進退,天下之事,可從而理也。」九年,參議中書省事。十年,改吏部尚書。
shí yī nián, wǔ zōng jí wèi, shǒu bài yù shǐ zhōng chéng, wèi jǐ, gèng bài zuǒ chéng, é fù bài yù shǐ zhōng chéng. zhì dà èr nián sān yuè, wò jí qiú dài. sān nián xià, qiān tài zǐ bīn kè jí xián dà xué shì. qiū jiǔ yuè zú, nián liù shí. míng nián, zèng yín qīng róng lù dài fū píng zhāng zhèng shì shàng zhù guó jì guó gōng, shì wén zhèng.
十一年,武宗即位,首拜御史中丞,未幾,更拜左丞,俄復拜御史中丞。至大二年三月,臥疾求代。三年夏,遷太子賓客、集賢大學士。秋九月卒,年六十。明年,贈銀青榮祿大夫、平章政事、上柱國、薊國公,諡文正。
wáng yǐ
王倚
wáng yǐ, zì fǔ chén, qí xiān dōng lái rén yě. fù yǒng fú, jīn mò bì dì xǐ yàn, wèi wǎn píng zhe xìng, fù xióng lǘ lǐ. yǐ wèi rén xiào yǒu lè yì, zhòng rán nuò yǔ rén jiāo, bù gǒu hé dú shū wù gōng xíng, bù zhuān shì zhāng jù. shì zǔ xuǎn liáng jiā zǐ rù shì dōng gōng, shí yǐ nián ruò guàn, zài zhòng zhōng yí guān dú wěi, tài bǎo liú bǐng zhōng shēn qì zhòng zhī, jí yǐ chōng xuǎn. yǐ fú qín shǒu kè, suì jiàn xìn rèn. yǒu zhào huáng tài zǐ cái jué tiān xià shì. fán shí zhèng suǒ jí, mín mò suǒ xì, yǐ zhī wú bù yán. shì shí, guān zhí wèi bèi, ér tāng mù fēn yì, dì guǎng shì fán, dāng yǒu tǒng shǔ, nǎi bài yǐ gōng bù shàng shū, xíng běn wèi xià suí lù mín jiàng dōu zǒng guǎn. zhì yuán èr shí yī nián, zhào lì dōng gōng guān shǔ, yǐ yǐ wèi jiā chéng. yòu zhì chǔ yòng sī, zhǎng huò bì chū nà, lìng yǐ jiān zhī. hòu yǐ jí cí zhí, réng gěi tài zǐ jiā chéng lù, yǐ yōu yǎng zhī. yǐ shàng yán: bù shì shì ér gǒu qiè lù shí, chén xīn chéng suǒ wèi ān. bù xǔ, lì cí zài sì, fāng xǔ zhī. èr shí liù nián, huáng sūn chū zhèn huái mèng, dì wèi xuǎn lǎo chéng liàn dá jiù chén hù zhī, nǎi yǐ shǔ yǐ. bì cí, dì mù zhī liáng jiǔ, wèi shì chén yuē: yǐ, xiū jié rén yě, zuǒ yòu huáng sūn, dé rén yǐ. jí xíng, yíng mù suǒ zài, jūn zhèng sù rán. wèi jǐ, zhào hái. èr shí bā nián, shòu lǐ bù shàng shū, yǐ jí cí. míng nián zú, nián wǔ shí sān. zèng zhèng yì dài fū lǐ bù shàng shū, zhuī fēng tài yuán jùn hóu, shì zhōng sù. zi èr rén, péng, yì yàng zǒng guǎn fǔ zǒng guǎn.
王倚,字輔臣,其先東萊人也。父永福,金末避地徙燕,為宛平著姓,富雄閭里。倚為人孝友樂易,重然諾;與人交,不苟合;讀書務躬行,不專事章句。世祖選良家子入侍東宮,時倚年弱冠,在眾中儀觀獨偉,太保劉秉忠深器重之,即以充選。倚服勤守恪,遂見信任。有詔皇太子裁決天下事。凡時政所急,民瘼所系,倚知無不言。是時,官職未備,而湯沐分邑,地廣事繁,當有統屬,乃拜倚工部尚書,行本位下隨路民匠都總管。至元二十一年,詔立東宮官屬,以倚為家丞。又置儲用司,掌貨幣出納,令倚兼之。後以疾辭職,仍給太子家丞祿,以優養之。倚上言:「不事事而苟竊祿食,臣心誠所未安。」不許,力辭再四,方許之。二十六年,皇孫出鎮懷孟,帝為選老成練達舊臣護之,乃以屬倚。陛辭,帝目之良久,謂侍臣曰:「倚,修潔人也,左右皇孫,得人矣。」及行,營幕所在,軍政肅然。未幾,召還。二十八年,授禮部尚書,以疾辭。明年卒,年五十三。贈正議大夫、禮部尚書,追封太原郡侯,諡忠肅。子二人,鵬,異樣總管府總管。
liú zhèng
劉正
liú zhèng, zì qīng qīng, qīng zhōu rén yě. nián shí wǔ, zhī dú shū, xí lì shì, chū pì zhì guó yòng shǐ sī lìng shǐ, qiān shàng shū hù bù lìng shǐ. zhì yuán bā nián, bà zhū lù zhuǎn yùn sī, lì jú kǎo hé bū qiàn, zhèng zhǎng qí shì. dà dū yùn sī fù kè yín wǔ bǎi sì shí qī dìng, dǎi xì ní yùn shǐ děng sì rén zhēng zhī, shì běn lù suì rù bù jí, shí wú suǒ fù, cí jiǔ bù jué. zhèng chá qí yuān, biàn yuè lì dú, dé zhì yuán wǔ nián lǐ jiè fǔ guān lǐng kè yín wén qì qī zhǐ, shì hé qí shù, yàn qí zì huà, jiē sī kù xīn dé róu suǒ shū yě. xīn pín jiǒng, shí yǐ fù shí, jiāo jié quán guì, mò gǎn shuí hé. zhèng lián dé qí shí, shǐ bái shàng shū bǔ jū zhī, xī dé kè yín. xīn jì fú gū, ér sì rén dé shì, zhèng yóu shì zhī míng. zhuǎn shū mì yuàn lìng shǐ, pì yuàn zhōng shū.
劉正,字清卿,清州人也。年十五,知讀書,習吏事,初辟制國用使司令史,遷尚書戶部令史。至元八年,罷諸路轉運司,立局考核逋欠,正掌其事。大都運司負課銀五百四十七錠,逮系倪運使等四人征之,視本路歲入簿籍,實無所負,辭久不決。正察其冤,遍閱吏牘,得至元五年李介甫關領課銀文契七紙,適合其數,驗其字畫,皆司庫辛德柔所書也。辛貧窘,時已富實,交結權貴,莫敢誰何。正廉得其實,始白尚書捕鞫之,悉得課銀。辛既伏辜,而四人得釋,正由是知名。轉樞密院令史,辟掾中書。
shí sì nián, fēn shěng shàng dōu, huì zhū wáng xī lǐ jí pàn, zhì jū yōng guān, shǒu zhě gào qián yǒu jǐng jí, shǐ gū tuì, zhèng yuē: zhí dāng jìn ér fú wǎng, hòu zhì zhě yì qiè yǐ. chí chū guān, zhì shàng dōu. biān jiāng qǐng huáng bái jīn fú chōng zhàn shǎng, zhǔ zhě gào fá, zhōng shū xí gōng bù zào gěi zhī, hòu dì yǐ wèi qī wǎng, yù jié zhì. zhèng yuē: jūn shǎng guì sù, xiān zào fú yìn ér hòu bǐng mìng, qǐ bù kě hū! dì shì zhī.
十四年,分省上都,會諸王昔里吉叛,至居庸關,守者告前有警急,使姑退,正曰:「職當進而弗往,後至者益怯矣。」馳出關,至上都。邊將請黃白金符充戰賞,主者告乏,中書檄工部造給之,後帝以為欺罔,欲詰治。正曰:「軍賞貴速,先造符印而後稟命,豈不可乎!」帝釋之。
shí wǔ nián, zhuó zuǒ sī dōu shì. shí ā hé mǎ dāng guó, yǔ jiāng huái xíng shěng a lǐ bó cuī bīn yǒu xì, wū yǐ dào guān liáng sì shí wàn, mìng xíng bù shàng shū lǐ zǐ zhōng yǔ zhèng chí yì wǎng àn qí shì, yù fú jù. ā hé mǎ fù qiǎn běi jīng xíng shěng cān zhī zhèng shì zhāng shù dì sì rén zá zhì zhī, jìng zhì èr rén yú sǐ, zhèng nǎi yí jí hái jiā. shí bā nián, zhēng wèi zuǒ sī yuán wài láng. shí jiǔ nián chūn, ā hé mǎ bìng zhōng shū zuǒ yòu sī wèi yī, suì wèi zuǒ yòu sī yuán wài láng. sān yuè, ā hé mǎ bài, huǒ lǔ huò sūn wèi yòu chéng xiàng, fù wèi zuǒ sī yuán wài láng, yè gào guī. jiǔ yuè, zhōng shū chuán zhǐ bǔ zhèng, yǔ cān zhèng zán xǐ lǔ dīng děng xié zhì dì qián, wèn yuē: rǔ děng jiē dǎng yú ā hé mǎ, néng wú zuì hū? zhèng yuē: chén wèi cháng ē fù, wéi fǎ shì cóng ěr. huì rì mù, chē jià hái nèi, jù xiè xì yú què dōng xì dì. yú shù rì, jiān dǎng duō fú zhū, fù xiè xì zhèng yú gǒng wèi sī, huǒ lǔ huò sūn yuē: shàng cháng wèi liú zhèng yī bái yī xíng tàn xué shí nián, kě wèi lián jié zhě. nǎi miǎn guī.
十五年,擢左司都事。時阿合馬當國,與江淮行省阿里伯、崔斌有隙,誣以盜官糧四十萬,命刑部尚書李子忠與正馳驛往按其事,獄弗具。阿合馬復遣北京行省參知政事張澍第四人雜治之,竟置二人於死,正乃移疾還家。十八年,征為左司員外郎。十九年春,阿合馬並中書左右司為一,遂為左右司員外郎。三月,阿合馬敗,火魯霍孫為右丞相,復為左司員外郎,謁告歸。九月,中書傳旨捕正,與參政咱喜魯丁等偕至帝前,問曰:「汝等皆黨於阿合馬,能無罪乎?」正曰:「臣未嘗阿附,惟法是從耳。」會日暮,車駕還內,俱械繫於闕東隙地。逾數日,奸黨多伏誅,復械繫正於拱衛司,火魯霍孫曰:「上嘗謂劉正衣白衣行炭穴十年,可謂廉潔者。」乃免歸。
èr shí nián chūn, shū mì yuàn zòu wèi jīng lì, shēng cān yì shū mì yuàn shì. èr shí wǔ nián, sāng gē jì lì shàng shū shěng, zhuó wèi hù bù shì láng, shēng hù bù shàng shū. cháng jǔ hé hé jiān yán yùn guān kuī kè shì, jǐ xiàn yú zuì, nǎi yí jí guī. èr shí bā nián, sāng gē bài, wán zé wèi chéng xiàng, fù zhuó wèi hù bù shàng shū, shēng cān yì. shàng shū shěng bà, réng cān yì zhōng shū shěng shì. hú nán mǎ xuān wèi shù zǐ, yīn zhēng yīn bù dé, wū gào qí xiōng nì wáng sòng guān jīn. zhèng zhī qí wū, zuì zhī, réng guān qí xiōng. jì nán zhāng tóng zhī zi qiú wèi liǎng huái yùn shǐ, zhèng zhī qí bù chēng, fú yǔ. zhāng suì zuò fēi yǔ gòu qí shì, dì zhào zhèng jié zhī yuē: nì jīn shì zài yòu sī, zhēng yīn shì zài zuǒ sī, cān yì nǎi mù zhǎng, qǐn yòu ér jǔ zuǒ, níng wú sī hū? zhèng biàn zhé míng, shì suì shì.
二十年春,樞密院奏為經歷,升參議樞密院事。二十五年,桑哥既立尚書省,擢為戶部侍郎,升戶部尚書。嘗舉核河間鹽運官虧課事,幾陷於罪,乃移疾歸。二十八年,桑哥敗,完澤為丞相,復擢為戶部尚書,升參議。尚書省罷,仍參議中書省事。湖南馬宣慰庶子,因爭蔭不得,誣告其兄匿亡宋官金。正知其誣,罪之,仍官其兄。濟南張同知子求為兩淮運使,正知其不稱,弗與。張遂作飛語構其事,帝召正詰之曰:「匿金事在右司,爭蔭事在左司,參議乃幕長,寢右而舉左,寧無私乎?」正辨折明,事遂釋。
sān shí nián, yù shǐ tái zòu wèi shì yù shǐ, zhōng shū shěng zòu wèi lì bù shàng shū, yǐ ér fù liú wèi shì yù shǐ, qiān jiāng nán xíng yù shǐ tái zhōng chéng. dà dé yuán nián, gǎi tóng qiān shū mì yuàn shì, xún chū wèi yún nán xíng zhōng shū shěng zuǒ chéng. yòu chéng máng wù tū lǔ mí shī qǐng zhēng miǎn, zhèng yǐ wèi bù kě, é jù bèi zhēng, yòu jí yán qí bù kě, bù cóng, shī guǒ wú gōng. yún nán mín suì shū jīn yín, jìn zhōng qìng chéng yì hù kǒu, zé guǐ chēng táo wáng, diān zhài yuǎn zhě, jì qiū zé qiǎn guān lǐng bīng wǎng zhēng, rén mǎ chú liáng, wǎng fǎn zhī fèi, suì yǐ wàn jì suǒ chà guān bì zhòng lù shěng chén, nǎi dé qiǎn, zhēng shōu jīn yín zhī shù, bì shí jiā èr, ér chāi yuè zhī shù yòu rú zhī qí sòng yíng kuì jìn, yì rú nà guān zhī shù, suǒ qiǎn zhě yòu yǐ tóng zá yín zhōng nà guān. zhèng shǒu shū qí bì, gěi guān chèng, bǐ tǔ guān shēn yì guān shū nà, qí bì shǐ gé. shǐ zhì guān, chǔ bèi bo èr bǎi qī shí wàn suǒ bái yín bǎi dìng, bǐ sì nián, dé bèi bo yī qiān qī shí wàn suǒ jīn bǎi dìng yín sān qiān dìng.
三十年,御史台奏為侍御史,中書省奏為吏部尚書,已而復留為侍御史,遷江南行御史台中丞。大德元年,改同僉樞密院事,尋出為雲南行中書省左丞。右丞忙兀突魯迷失請征緬,正以為不可,俄俱被征,又極言其不可,不從,師果無功。雲南民歲輸金銀,近中慶城邑戶口,則詭稱逃亡,甸寨遠者,季秋則遣官領兵往征,人馬芻糧,往返之費,歲以萬計;所差官必重賂省臣,乃得遣,徵收金銀之數,必十加二,而拆閱之數又如之;其送迎饋贐,亦如納官之數,所遣者又以銅雜銀中納官。正首疏其弊,給官秤,俾土官身詣官輸納,其弊始革。始至官,儲〈貝卜〉二百七十萬索、白銀百錠,比四年,得〈貝卜〉一千七十萬索、金百錠、銀三千錠。
qī nián qiū, hái qīng zhōu. bā nián liù yuè, yǐ zuǒ chéng xíng shěng jiāng xī. dōng shí yuè, gǎi jiāng zhè. wǔ zōng jí wèi, zhào wèi zhōng shū zuǒ chéng, shēng yòu chéng. èr nián, lì shàng shū shěng, kěn cí hái jiā. rén zōng jí wèi, zhào zhū lǎo chén rù yì guó shì, zhèng yì què yán bā shì: yī yuē shǒu chéng xiàn, èr yuē zhòng shěng tái, sān yuē biàn xié zhèng, sì yuē guì míng jué, wǔ yuē zhèng guān fú, liù yuē kāi yán lù, qī yuē shèn shǎng fá, bā yuē jié cái yòng. huì xíng shè gǎi yuán, jí yì xíng zhī. rén zōng chū zhèng, fēng dòng tiān xià, zhèng yǔ zhū lǎo chén chén zàn zhī lì jū duō. lèi qǐ zhì shì bù xǔ, bài róng lù dài fū píng zhāng zhèng shì yì zhōng shū shěng shì. shí yì jīng lǐ hé nán huái zhè jiāng xī mín tián, zēng chá yán kè é, zhèng jí yán bù kě, fú cóng. suì dà hàn, yě wú mài gǔ, zhǒng bù rù tǔ. tái chén yán, xiè lǐ fēi qí rén, jiān xié méng bì, mín duō yuān zhì, gǎn shāng hé qì suǒ zhì. yǒu zhǐ huì yì. píng zhāng lǐ mèng yuē: xiè lǐ zhī zé, rú chén dú mèng yī rén, qǐng bì xián lù. píng zhāng hū dōu bù dīng yuē: tái chén bù néng míng chá jiān xié, zāng pǐ shí zhèng, kě hái jié zhī. zhèng yán: tái shěng yī jiā, dāng tóng xīn xiàn tì, zé shàn ér xíng, qǐ róng fēn yì yé! mèng yáo shǒu, jìng rú hū dōu bù dīng yán. yòu chéng xiàng tiē mù dié ér chuán zhǐ: lián fǎng sī quán tài zhòng, gù àn shì shī shí, zì jīn bù xǔ zhuān jué liù pǐn yǐ xià guān. píng zhāng hū dōu bù dīng lǐ mèng jiāng yì xíng zhī, zhèng yán: dàn dāng zé rén, fǎ bù kě yì yě. shì suì qǐn. yán yòu liù nián zú, hòu zèng xuān lì zàn zhì gōng chén guāng lù dài fū sī tú zhù guó zhào guó gōng, shì zhōng xuān.
七年秋,還清州。八年六月,以左丞行省江西。冬十月,改江浙。武宗即位,召為中書左丞,升右丞。二年,立尚書省,懇辭還家。仁宗即位,召諸老臣入議國事,正詣闕言八事:一曰守成憲,二曰重省台,三曰辨邪正,四曰貴名爵,五曰正官符,六曰開言路,七曰慎賞罰,八曰節財用。會行赦改元,集議行之。仁宗初政,風動天下,正與諸老臣陳贊之力居多。累乞致仕不許,拜榮祿大夫、平章政事、議中書省事。時議經理河南、淮、浙、江西民田,增茶鹽課額,正極言不可,弗從。歲大旱,野無麥谷,種不入土。台臣言,燮理非其人,奸邪蒙蔽,民多冤滯,感傷和氣所致。有旨會議。平章李孟曰:「燮理之責,儒臣獨孟一人,請避賢路。」平章忽都不丁曰:「台臣不能明察奸邪,臧否時政,可還詰之。」正言:「台省一家,當同心獻替,擇善而行,豈容分異耶!」孟搖首,竟如忽都不丁言。右丞相帖木迭兒傳旨:廉訪司權太重,故按事失實,自今不許專決六品以下官。平章忽都不丁、李孟將議行之,正言:「但當擇人,法不可易也。」事遂寢。延祐六年卒,後贈宣力贊治功臣、光祿大夫、司徒、柱國、趙國公,諡忠宣。
zi bǐng dé, guān mì shū jiān chéng, lì bīng gōng èr bù shì láng, chū wèi ān qìng lù zǒng guǎn. bǐng rén, yǐ yīn wèi zhōng shū jià gé guǎn gōu, lèi guān gōng bù shàng shū, zhì shì.
子秉德,官秘書監丞,歷兵、工二部侍郎,出為安慶路總管。秉仁,以蔭為中書架閣管勾,累官工部尚書,致仕。
xiè ràng
謝讓
xiè ràng, zì zhòng hé, yǐng chāng rén. zǔ yì, yǒu cái yǒng, jīn zhēn yòu jiān, wèi yì jūn qiān hù. ràng yòu yǐng wù hǎo xué, jí zhuàng, tuī zé wèi lì, bǔ xuān wèi sī lìng shǐ. guó bīng qǔ sòng, lì xíng zhōng shū shěng yú jiāng xī, ràng yǐ xuǎn wèi lìng shǐ, diào hé jiān děng lù dōu zhuǎn yùn yán sī jīng lì. xiān shì, zào hù zài jūn jí zhě, xī chú qí míng, yǐ dīng duō guǎ wèi é shū yán, qí hòu duō gù jiù hù dài wèi zhǔ yán, ér gù qián shén báo. ràng yán: jūn hù jì luò jí wèi mín, dāng yǔ jiù zào hù jūn yì, jì lìng dài yì, qǐ yí fù báo qí yōng, shǐ zhòng kùn hū? zì jīn gù rén, bì hòu yǔ zhí, nǎi tīng. xiān shì, táo wáng hù lǜ lìng jiàn hù bāo nà qí yán, yóu shì háo qiáng zhě yǐ jì miǎn, ér pín ruò yù kùn. ràng lìng yàn wù lì duō guǎ, bǐ cì jiǎ yǐ yǐ jūn zhī.
謝讓,字仲和,潁昌人。祖義,有材勇,金貞祐間,為義軍千戶。讓幼穎悟好學,及壯,推擇為吏,補宣慰司令史。國兵取宋,立行中書省於江西,讓以選為令史,調河間等路都轉運鹽司經歷。先是,灶戶在軍籍者,悉除其名,以丁多寡為額輸鹽,其後多顧舊戶代為煮鹽,而顧錢甚薄。讓言:「軍戶既落籍為民,當與舊灶戶均役,既令代役,豈宜復薄其傭,使重困乎?自今顧人,必厚與直,乃聽。」先是,逃亡戶率令見戶包納其鹽,由是豪強者以計免,而貧弱愈困。讓令驗物力多寡,比次甲乙以均之。
zhuó nán tái yù shǐ, jǔ hú guǎng xíng shěng píng zhāng zhèng shì hā lá hā sūn dá lá hǎn kě wèi yù shǐ dài fū, shān dōng lián fǎng shǐ chén tiān xiáng kě wèi yù shǐ zhōng chéng, yòu sī yuán wài láng gāo fǎng kě rèn fēng xiàn. hé jiāng zhè shěng chén tīng zhào bù gōng jí bù fǎ shì, dì qiǎn shǐ zá wèn, jì kuǎn fú, zhào lìng ràng yǔ jù lái, rén jiē wēi zhī, ràng tián rán ruò wú shì zhě, tái gāng yǐ zhī yì zhèn. dà dé jiān, zhào lì shǎn xī xíng yù shǐ tái, yǐ ràng wèi dōu shì, fán yù shǐ fēng zhāng jí wén yí, qí kě fǒu yī jué yú ràng. rù wèi zhōng shū shěng yòu sī dōu shì, qiān hù bù yuán wài láng. shí dōng shèng yún fēng děng zhōu mín jī, qǐ dí lín jùn, xiàn sī jù qí fàn yù wèi lì, bì qí dí. shì wén yú cháo, ràng shè fǎ lì jìn, bì dí zhě yǒu zuì, sān zhōu zhī mín lài yǐ quán huó zhě shén zhòng.
擢南台御史,舉湖廣行省平章政事哈剌哈孫答剌罕可為御史大夫,山東廉訪使陳天祥可為御史中丞,右司員外郎高昉可任風憲。劾江浙省臣聽詔不恭及不法事,帝遣使雜問,既款服,詔令讓與俱來,人皆危之,讓恬然若無事者,台綱以之益振。大德間,詔立陝西行御史台,以讓為都事,凡御史封章及文移,其可否一決於讓。入為中書省右司都事,遷戶部員外郎。時東勝、雲、豐等州民飢,乞糴鄰郡,憲司懼其販鬻為利,閉其糴。事聞於朝,讓設法立禁,閉糴者有罪,三州之民賴以全活者甚眾。
sì nián, shòu zōng zhèng fǔ láng zhōng, zhuó jiān chá yù shǐ, qiān zhōng shū shěng yòu sī yuán wài láng, chū wèi hú guǎng xíng shěng zuǒ yòu sī láng zhōng. shí guǎng xī liǎng jiāng cén xióng huáng shèng xǔ děng, lǚ xiāng chóu shā, wèi biān huàn. ràng wèi: cǐ cáo dì kě huái róu, bù yí lì jìng, kuān qí fǎ yǐ jī mí zhī, shǐ bù zhì tiào liáng kě yě. ruò nǎi shě zhōng guó yǒu yòng zhī mín, zhēng yán huāng bù máo zhī dì, fēi zhǎng cè yě. yīn shū bǎng zhāo yù, yǐ xié qí dǎng. hú guǎng xuān wèi shǐ zhāng guó jì jiàn yán kē jiāng nán xià shuì, ràng jí yán qí fēi biàn. qiān hé nán xíng shěng zuǒ yòu sī láng zhōng. shì shí, jiāng huái tún shù jūn èr shí yú wàn, qīn wáng fēn zhèn yáng zhōu, jiē yǐ liǎng huái mín shuì gěi zhī, bù zú, zé cáo yú hú guǎng jiāng xī. shì suì huì jì liǎng huái, jǐn shǎo sān shí wàn shí, ràng qǐng yǐ huái yán sān shí wàn yǐn yù zhī, shōu qí jià chāo yǐ gěi jūn shí, bù láo yuǎn yùn, gōng sī biàn zhī.
四年,授宗正府郎中,擢監察御史,遷中書省右司員外郎,出為湖廣行省左右司郎中。時廣西兩江岑雄、黃聖許等,屢相讎殺,為邊患。讓謂:「此曹第可懷柔,不宜力競,寬其法以羈縻之,使不至跳梁可也。若乃舍中國有用之民,爭炎荒不毛之地,非長策也。」因書榜招諭,以攜其黨。湖廣宣慰使張國紀建言科江南夏稅,讓極言其非便。遷河南行省左右司郎中。是時,江淮屯戍軍二十餘萬,親王分鎮揚州,皆以兩淮民稅給之,不足,則漕於湖廣、江西。是歲會計兩淮,僅少三十萬石,讓請以淮鹽三十萬引鬻之,收其價鈔以給軍食,不勞遠運,公私便之。
zhì dà yuán nián, zhuǎn hù bù shì láng. shí jīng cāng zhǔ jì lì yǐ cāng lǐn duō xià lòu, wéi jiǔ yǔ mǐ huài, qǐng fù kāng bǐ qí shàng, yīn róu zhū mǐ zhōng, yǐ gěi nèi wài gōng rén jí sù wèi zhě. ràng chá qí jiān, yǐ gǎo jiē yì zhī, jiān bì xī chú. èr nián, bài xī tái zhì shū shì yù shǐ. sān nián, bài zhì shū shì yù shǐ, wèi shàng, gǎi tóng qiān shū mì yuàn shì, xún bài hù bù shàng shū. rén zōng zài dōng gōng, yǐ ràng xiān cháo jiù rén, zhào jiàn cì jiǔ, yǐ shì juàn zhù. sì nián, gǎi xíng bù shàng shū. rén zōng jí wèi, jiā ràng zhèng yì dài fū, rù xiè, cì yǐ zhī jiǔ, ràng tòng yǐn zhī. dì yuē: rén yán lǎo shàng shū bù yǐn, hé yǐn yé? ràng yuē: jūn cì, bù gǎn wéi yě. shǎo qǐng, zuì bù néng lì, mìng fú chū zhī. yì rì, ràng xiè, dì yuē: lǎo shàng shū chéng bù yǐn yě. chū, shàng shū shěng bǐng chén gòu shā liú shǒu zhèng ā ěr sī lán, jí qí jiā, zhōng wài yuān zhī shàng shū shěng bà, wèi yǒu zhí qí yuān zhě. ràng míng qí shì, yǐ suǒ jí zī chǎn gěi hái zhī. yǒu zhǐ: liù bù shì yí bù jué zhě, xū ràng gòng yì, ér hòu shàng wén. yú shì hù bù gēng dìng chāo fǎ, lǐ bù yì zhèng lǐ wén, ràng jiē yǔ yān. xíng bù yǒu àn, ràng wèi shǔ zì, ér wù yòng yìn, lì jù, suì sī xiào ràng shǔ. shì jué, dù wú sǔn yú shì, qiě lián lì yǐ zuì fèi, suì shì zhī yuē: wú shǔ yě. qí kuān hòu duō lèi cǐ. ràng shàng yán: gǔ jīn yǒu tiān xià zhě, jiē yǒu lǜ yǐ fǔ zhì. táng táng shèng cháo, jù kě wú fǎ yǐ zhǔn zhī, shǐ lì rèn qí qíng mín lí qí dú hū! dì jiā nà zhī. nǎi mìng zhòng shū shěng zuǎn jí diǎn zhāng, yǐ ràng jīng lǜ xué, shǐ wèi jiào zhèng guān, cì qīng shǔ qiú yī xí shì yàn fú liù xí.
至大元年,轉戶部侍郎。時京倉主計吏以倉廩多罅漏,惟久雨米壞,請覆糠秕其上,因揉諸米中,以給內外工人及宿衛者。讓察其奸,以藁秸易之,奸弊悉除。二年,拜西台治書侍御史。三年,拜治書侍御史,未上,改同僉樞密院事,尋拜戶部尚書。仁宗在東宮,以讓先朝舊人,召見賜酒,以示眷注。四年,改刑部尚書。仁宗即位,加讓正議大夫,入謝,賜以卮酒,讓痛飲之。帝曰:「人言老尚書不飲,何飲耶?」讓曰:「君賜,不敢違也。」少頃,醉不能立,命扶出之。翼日,讓謝,帝曰:「老尚書誠不飲也。」初,尚書省柄臣構殺留守鄭阿爾思蘭,籍其家,中外冤之;尚書省罷,未有直其冤者。讓明其事,以所籍貲產給還之。有旨:六部事疑不決者,須讓共議,而後上聞。於是戶部更定鈔法,禮部議正禮文,讓皆與焉。刑部有案,讓未署字,而誤用印,吏懼,遂私效讓署。事覺,度無損於事,且憐吏以罪廢,遂視之曰:「吾署也。」其寬厚多類此。讓上言:「古今有天下者,皆有律以輔治。堂堂聖朝,詎可無法以准之,使吏任其情、民罹其毒乎!」帝嘉納之。乃命中書省纂集典章,以讓精律學,使為校正官,賜青鼠裘一襲、侍宴服六襲。
èr nián, cháo tíng yǐ lì duō zhì shì, zé cáo àn bù rú chéng zhě. lìng xià, ràng yuē: xíng yù fēi qián gǔ quán xuǎn zhī bǐ, kuān yǐ suì yuè, shàng lǜ shī shí, qǐ kě lǜ yǐ cháng fǎ hū! nǎi rù bái yú zǎi xiàng, yuē: shàng shū yán shì yě. yóu shì xíng cáo dú dé bù zé jī wéi. bài shǎn xī xíng shěng cān zhī zhèng shì. wèi jǐ, bài xī tái shì yù shǐ, mìng fǔ xià, zhào bà xī tái, fù lì, jiù bài shì yù shǐ. sì nián shí yuè, zú yú guān, nián liù shí yǒu liù. zèng zhèng fèng dài fū hé nán xíng shěng cān zhī zhèng shì, zhuī fēng chén liú jùn gōng, shì xiàn mù. zi hào gǔ, fèng zhèng dài fū fù shí sī tí jǔ.
二年,朝廷以吏多滯事,責曹案不如程者。令下,讓曰:「刑獄非錢穀、銓選之比,寬以歲月,尚慮失實,豈可律以常法乎!」乃入白於宰相,曰:「尚書言是也。」由是刑曹獨得不責稽違。拜陝西行省參知政事。未幾,拜西台侍御史,命甫下,詔罷西台,復立,就拜侍御史。四年十月,卒於官,年六十有六。贈正奉大夫、河南行省參知政事,追封陳留郡公,諡憲穆。子好古,奉政大夫、覆實司提舉。
hán ruò yú
韓若愚
hán ruò yú, zì xī xián, bǎo dìng mǎn chéng rén. yóu wǔ wèi fǔ shǐ shòu tōng huì hé dào suǒ dōu shì, kāi hé yǒu gōng, zhào cì jǐn yī yī xí. qiān liú shǒu sī dōu shì, xún shēng jīng lì, chū zhī jì zhōu, gǎi zhōng shū zuǒ sī dōu shì. shí jiān shāo hūn chāo zhě yù qǔ néng míng, gài yǐ suǒ shāo chāo wèi wěi chāo, shǐ guǎn kù zhě wū fú. yù jì jù, ruò yú zhī qí yuān, fù zhī, dé miǎn sǐ zhě shí yú rén. qiān xíng bù láng zhōng, tí jǔ zhū lù bǎo chāo kù, zhuó lì bù láng zhōng. rén zōng jí wèi, gù shì, fán qián dǐ guān lì, bù cì qiān zhuǎn, ruò yú yǐ suì yuè dìng qí zī pǐn, suì zhe wèi lìng. huáng qìng yuán nián, qiān nèi tái dōu shì, gǎi xíng bù shì láng, xún zhuó zhōng shū zuǒ sī láng zhōng. shí yì jìn mín tián liè, fàn zhě dǐ sǐ. ruò yú yuē: xī qí xuān wáng zhī yòu, fāng sì shí lǐ, shā qí mí lù zhě, rú shā rén zhī zuì, mèng zǐ fēi zhī. zhòng yǐ wèi rán, suì qīng qí xíng. shí cān zhèng cáo dǐng xīn cí zhí, dì yuē: ruò xiào hán ruò yú lián qín zú yǐ, hé yòng cí wèi! jì mìng ruò yú cān yì zhōng shū shěng shì. tiě mù dié ér wèi yòu chéng xiàng, yǐ zēng ài jìn tuì bǎi guān, hèn ruò yú bù fù jǐ, luó zhī yǐ shì. dì zhī qí wǎng, bù tīng. bài hù bù shàng shū. yán yòu liù nián, mìng lǐ hé jiān děng lù qiú, qīng zhòng gè dé qí qíng, fù bài cān yì zhōng shū shěng shì. chéng xiàng tiě mù dié ér fù rù xiàng, yǐ jiù hàn wū ruò yú zuì, yù shā zhī, dì bù cóng, fù zòu duó qí guān, chú míng guī xiāng lǐ. zhì zhì sān nián, zhào xuě qí yuān. tài dìng yuán nián, mìng fù qí guān, xún bài xíng bù shàng shū, qiān hú guǎng shěng cān zhī zhèng shì, wèi xíng, gǎi zhān shì chéng. bā yuè, mìng xuān fǔ jiāng zhè, fù liú wèi shì yù shǐ. shí zuǒ chéng xiàng dào lá shā shàn wēi fú, yǐ shì wū shì yù yì lián zhēn děng, xià shū mì yù, wú gǎn yán qí yuān, ruò yú yǐ jì zòu zuǒ chéng xiàng dào lá shā wèi yòu dài fū, qí shì suì jiě. sān nián, zhuó zhè xī lián shǐ, wèi xíng, bài hé nán shěng zuǒ chéng. huì wén zōng píng nèi nán, ruò yú huà cè zhōng jī, dì jiā zhī, jìn zī zhèng dài fū. tiān lì sān nián, qiān huái xī jiāng běi dào lián fǎng shǐ. jiǔ yuè, yǐ jí zú, nián liù shí bā. zèng zī dé dài fū jiāng zhè děng chù xíng zhōng shū shěng zuǒ chéng shàng hù jūn, zhuī fēng nán yáng jùn gōng, shì zhēn sù.
韓若愚,字希賢,保定滿城人。由武衛府史授通惠河道所都事,開河有功,詔賜錦衣一襲。遷留守司都事,尋升經歷,出知薊州,改中書左司都事。時監燒昏鈔者欲取能名,概以所燒鈔為偽鈔,使管庫者誣服。獄既具,若愚知其冤,覆之,得免死者十餘人。遷刑部郎中,提舉諸路寶鈔庫,擢吏部郎中。仁宗即位,故事,凡潛邸官吏,不次遷轉,若愚以歲月定其資品,遂著為令。皇慶元年,遷內台都事,改刑部侍郎,尋擢中書左司郎中。時議禁民田獵,犯者抵死。若愚曰:「昔齊宣王之囿,方四十里,殺其麋鹿者,如殺人之罪,孟子非之。」眾以為然,遂輕其刑。時參政曹鼎新辭職,帝曰:「若效韓若愚廉勤足矣,何用辭為!」繼命若愚參議中書省事。鐵木迭兒為右丞相,以憎愛進退百官,恨若愚不附己,羅織以事。帝知其枉,不聽。拜戶部尚書。延祐六年,命理河間等路囚,輕重各得其情,復拜參議中書省事。丞相鐵木迭兒復入相,以舊憾誣若愚罪,欲殺之,帝不從,復奏奪其官,除名歸鄉里。至治三年,詔雪其冤。泰定元年,命復其官,尋拜刑部尚書,遷湖廣省參知政事,未行,改詹事丞。八月,命宣撫江浙,復留為侍御史。時左丞相倒剌沙擅威福,以事誣侍御亦憐珍等,下樞密獄,無敢言其冤,若愚以計奏左丞相倒剌沙為右大夫,其事遂解。三年,擢浙西廉使,未行,拜河南省左丞。會文宗平內難,若愚畫策中機,帝嘉之,進資政大夫。天曆三年,遷淮西江北道廉訪使。九月,以疾卒,年六十八。贈資德大夫、江浙等處行中書省左丞、上護軍,追封南陽郡公,諡貞肅。
zhào shī lǔ
趙師魯
zhào shī lǔ, zì xī yán, bà zhōu wén ān xiàn rén. fù zhǐ, mì shū shǎo jiān, zèng lǐ bù shàng shū. shī lǔ wèi rén fēng cǎi duān zhuāng, zài tài xué, lì xué rú hán shì. yán yòu chū, wèi xìng wén shǔ chéng. wǔ nián, qiān jiāng zuò yuàn zhào mó. qī nián, pì wèi yù shǐ tái yuàn, hòu bǔ zhōng shū shěng yuàn, yú cháo tíng diǎn zhāng gù shí lǜ lìng wén fǎ, wú bù liàn xí. lín shì míng mǐn guǒ duàn, zhí zhèng qí zhī. jí diǎn quán xuǎn, píng yǔn wú sī, rén wú bù fú. zhuó gōng bù zhǔ shì, qiān zhōng shū shěng jiǎn xiào guān, xián zhe néng míng. tài dìng zhōng, bài jiān chá yù shǐ. shí dà lǐ wèi jǔ, shī lǔ yán: tiān zǐ qīn cí jiāo miào, suǒ yǐ tōng jīng chéng, yà fú lí, shēng zhēng mín, fù wàn wù, bǎi wáng bù yì zhī lǐ yě. yí jiàn chéng xiàn, jiǎng qiú gù shì, duì yuè yǐ gé chún gǔ. dì jiā nà yān. yuán xī, lìng chū jìn zhōng, mìng yǒu sī zhāng dēng shān wèi lè, shī lǔ shàng yán: yàn ān dài duò, zhào huāng yín zhī jī qí qiǎo zhēn wán, fā shē chǐ zhī duān. guān dēng shì suī wēi, ér zòng ěr mù zhī yù, zé shàng lèi rì yuè zhī míng. shū wén, jù mìng bà zhī, cì shī lǔ jiǔ yī shàng zūn, qiě mìng yù shǐ dài fū chuán zhǐ, yǐ jiā zhōng zhí.
趙師魯,字希顏,霸州文安縣人。父趾,秘書少監,贈禮部尚書。師魯為人風采端莊,在太學,力學如寒士。延祐初,為興文署丞。五年,遷將作院照磨。七年,闢為御史台掾,後補中書省掾,於朝廷典章故實、律令文法,無不練習。臨事明敏果斷,執政奇之。及典銓選,平允無私,人無不服。擢工部主事,遷中書省檢校官,咸著能名。泰定中,拜監察御史。時大禮未舉,師魯言:「天子親祠郊廟,所以通精誠,迓福釐,生烝民,阜萬物,百王不易之禮也。宜鑒成憲,講求故事,對越以格純嘏。」帝嘉納焉。元夕,令出禁中,命有司張燈山為樂,師魯上言:「燕安怠惰,肇荒淫之基;奇巧珍玩,發奢侈之端。觀燈事雖微,而縱耳目之欲,則上累日月之明。」疏聞,遽命罷之,賜師魯酒一上尊,且命御史大夫傳旨,以嘉忠直。
shì shí, zǎi xiàng dào lá shā mì zhuān mìng lìng, bù shǐ zhōng wài yù zhī, shī lǔ yòu shàng yán: gǔ zhī rén jūn, jiāng yǒu yán yě, bì xiān lǜ zhī yú xīn, zī zhī yú zhòng, jué zhī yú gù lǎo dà chén, rán hòu duàn rán xíng zhī, huàn ruò hàn bù kě fǎn, wèi yǒu dú chū bǐng chén zhī yì, bù zī zhòng móu zhě yě. bù bào. dào lá shā suī gāng hěn, yì fú qí gǎn yán. yǒu zhāo shì nián wèi jí zhì shì, qí zi qǐng yù yīn qí guān, ér zhí zhèng zhě wèi zhī dì, shī lǔ bó qí fēi, shì suì zhǐ. qiān shū mì yuàn dōu shì, gǎi běn yuàn jīng lì. zhì hé chū, shēng fèng zhèng dài fū cān yì shū mì yuàn shì. tiān lì zhōng, qiān shū mì yuàn pàn guān, gǎi bīng bù shì láng. dīng fù yōu, tè zhǐ qǐ wèi tóng qiān shū mì yuàn shì, shī lǔ gù cí bù jiù. fú chú, fù wèi shū mì pàn guān, chí jié zhì sì chuān jūn mǎ, yù shàng wēi dé, dà yuè yú jiāo, kuān jiǎn yǒu fǎ, shì zú huái qí ēn xìn. wèi jǐ, qiān zhōng shùn dài fū xíng bù shì láng, shū mì yuàn fù zòu wèi qí yuàn pàn guān. jiǔ zhī, chū wèi hé jiān lù zhuǎn yùn yán shǐ, chú hài xìng lì, fǎ dù xiū chì, jué xún chá zhī jiān, shěng zhōu xiàn chú chuán zèng yí zhī fèi, zào hù shāng rén, wú bù biàn zhī, suì kè suì dà zēng. xiá rì, yòu gē jǐ fèng, lǜ liáo lì xīn kǒng zǐ miào, mìng lì wǎng jiāng yòu zhì yǎ lè, pìn gōng shī, chūn qiū shì diàn, shì lùn chēng zhī. shī lǔ yóu cóng guān jiǔ diǎn jīn gǔ, měi yù yù bù lè, jí dǔ, qì guān guī jīng shī, zhì yuán sān nián jiǔ yuè zú, nián wǔ shí yǒu sān. zèng jiā yì dài fū lǐ bù shàng shū tiān shuǐ jùn hóu, shì wén qīng.
是時,宰相倒剌沙密專命令,不使中外預知,師魯又上言:「古之人君,將有言也,必先慮之於心,咨之於眾,決之於故老大臣,然後斷然行之,渙若汗不可反,未有獨出柄臣之意,不咨眾謀者也。」不報。倒剌沙雖剛狠,亦服其敢言。有朝士年未及致仕,其子請預蔭其官,而執政者為之地,師魯駁其非,事遂止。遷樞密院都事,改本院經歷。致和初,升奉政大夫、參議樞密院事。天曆中,遷樞密院判官,改兵部侍郎。丁父憂,特旨起為同僉樞密院事,師魯固辭不就。服除,復為樞密判官,持節治四川軍馬,諭上威德,大閱於郊,寬簡有法,士卒懷其恩信。未幾,遷中順大夫、刑部侍郎,樞密院復奏為其院判官。久之,出為河間路轉運鹽使,除害興利,法度修飭,絕巡察之奸,省州縣廚傳贈遺之費,灶戶商人,無不便之,歲課遂大增。暇日,又割己俸,率僚吏新孔子廟,命吏往江右制雅樂,聘工師,春秋釋奠,士論稱之。師魯由從官久典金谷,每鬱鬱不樂,疾篤,棄官歸京師,至元三年九月卒,年五十有三。贈嘉議大夫、禮部尚書、天水郡侯,諡文清。
liú dé wēn
劉德溫
liú dé wēn, zì chún fǔ, dà xìng rén, qǐ jiā zhōng shū shěng xuān shǐ. dà dé shí yī nián, yǐ nián láo, shòu cóng shì láng nèi zǎi sī zhào mó, jiān jiàn xìng shèng gōng yòu diào chéng wù láng zhǎng yí shǔ lìng wèi jǐ, shēng fèng xùn dài fū nèi zǎi sī chéng. fèng zhōng zhǐ, zhēng hé nán mín bū liáng, dé wēn zhé píng qí jià, lìng chū chāo yǐ cháng, mín shén biàn zhī. fù shēng cháo liè dài fū yán fú sī chéng, fèng zhǐ dài cí yuè dú. bǐ hái, qiān zhōng xiàn dài fū tóng zhī dà dū lù dōu zǒng guǎn fǔ shì. niǎn gǔ zhī xià, gōng yì hào fán, dé wēn cuò zhì yǒu fǎ, mín yòng bù rǎo. qiān zhēn yòng shǎo jiān, shēng yà zhōng dài fū lǐ bù shì láng, fù shēng jiā yì dài fū tóng zhī shàng dōu liú shǒu sī shì. shěng xí hé dí liáng, mín yǐ jià bù shí dé, dì xiāng guān wàng, dé wēn xià lìng yuē: liáng rù jià chū, lì yǒu gǎn wèi bì zhě zuì zhī. yú shì liáng bù yú qī ér jí. zhuǎn dà sī nóng chéng. gēng jí zhī yí, qǔ jù yī shí, dé wēn yù kǎo dìng diǎn lǐ, jí wèi chéng shū, wèi bì, é shòu tōng yì dài fū yǒng píng lù zǒng guǎn. yǒng píng dāng tiān lì bīng gé zhī yú, yě wú jū mín, dé wēn wèi zhèng yī nián, ér hù kǒu zēng, cāng lǐn shí, suì xìng xué xiào yǐ yù rén cái, shù shì bì jǔ. suì dà hàn, dǎo ér yǔ, suì yǐ bù qiàn. luán qī èr shuǐ wèi hài, yǒu sī suì fā mín zhú dī. dé wēn yuē: liú wáng shǐ jí, ér yòu yì zhī, shì zhòng kùn mín yě. suì bà qí yì, ér shuǐ yì bù fù zhì. yǒu háo mín wǔ duàn yú xiāng lǐ, qián lì mò gǎn zhì, dé wēn àn dé qí zuì, lùn rú fǎ, zhàng zhī, shū qí guò yú mén, hòu jìng yǐ bù dào fú zhū. yǒng píng, gǔ gū zhú guó yě, guó chū, jùn shǒu yáng ā tái qǐng yú cháo, shì bó yí yuē qīng huì, shū qí yuē rén huì, wèi miào yǐ cí zhī, ér cí lǐ yóu wèi jù yě. dé wēn qǐng mìng yǒu sī chūn qiū jù láo lǐ zhì jì, cóng zhī, zhe wèi shì, cì miào é yuē shèng qīng, shì lùn wěi zhī. zhì shùn sì nián zú, nián liù shí jiǔ. zèng zhèng yì dài fū lǐ bù shàng shū shàng qīng chē dū wèi péng chéng jùn hóu, shì qīng huì.
劉德溫,字純甫,大興人,起家中書省宣使。大德十一年,以年勞,授從仕郎、內宰司照磨,監建興聖宮;又調承務郎、掌儀署令;未幾,升奉訓大夫、內宰司丞。奉中旨,征河南民逋糧,德溫輒平其價,令出鈔以償,民甚便之。復升朝列大夫、延福司丞,奉旨代祠岳瀆。比還,遷中憲大夫、同知大都路都總管府事。輦轂之下,供億浩繁,德溫措置有法,民用不擾。遷甄用少監,升亞中大夫、禮部侍郎,復升嘉議大夫、同知上都留守司事。省檄和糴糧,民以價不時得,遞相觀望,德溫下令曰:「糧入價出,吏有敢為弊者罪之。」於是糧不逾期而集。轉大司農丞。耕籍之儀,取具一時,德溫欲考訂典禮,集為成書,未畢,俄授通議大夫、永平路總管。永平當天曆兵革之餘,野無居民,德溫為政一年,而戶口增,倉廩實,遂興學校以育人材,庶事畢舉。歲大旱,禱而雨,歲以不歉。灤、漆二水為害,有司歲發民築堤。德溫曰:「流亡始集,而又役之,是重困民也。」遂罷其役,而水亦不復至。有豪民武斷於鄉里,前吏莫敢治,德溫按得其罪,論如法,杖之,書其過於門,後竟以不道伏誅。永平,古孤竹國也,國初,郡守楊阿台請於朝,諡伯夷曰清惠,叔齊曰仁惠,為廟以祠之,而祠禮猶未具也。德溫請命有司春秋具牢禮致祭,從之,著為式,賜廟額曰聖清,士論韙之。至順四年卒,年六十九。贈正議大夫、禮部尚書、上輕車都尉、彭城郡侯,諡清惠。
wèi chí dé chéng
尉遲德誠
wèi chí dé chéng, zì xìn fǔ, jiàng zhōu rén. zǔ tiān zé, shì jīn wèi kù guān, jùn wáng dài sūn bá jiàng zhōu, tiān zé zài fú zhōng, dào jiàn bīng sǐ zhě, zhé tì qì shōu yì zhī, dài sūn lìng pèi jīn fú, shòu yún zhōu yù yī jú rén jiàng zǒng guǎn. fù dǐng, shì zhì lù zhōu zhī zhōu. dé chéng lì guān tài zǐ lǜ gèng chéng. zhì dà yuán nián, gǎi zhān shì yuàn dōu shì. èr nián, qiān jiā lìng sī chéng. rén zōng yǐ wèi jǐn kè, cháng cì jiǔ bó, dé shì zuǒ yòu. shù jiàn shì, chū zé wèi cháng yǔ rén. tīng shì qián yǒu sù miáo, bù zhǒng ér méng ǒu chū, yī jīng shuāng suì, zhòng yǐ wèi jiā hé. shēng jiā lìng. sì nián, xuǎn wèi hé dōng shān xī dào xuān wèi sī tóng zhī, jī jiān lì, kuān shuì liǎn, shàng jì jīng shī. rù jiàn, dì fāng shí, cì yǐ jùn yú, zhuó gōng bù shàng shū, wèi bài, gǎi shǎn xī xíng tái zhì shū shì yù shǐ. yán yòu yuán nián, qiān jīng jī dōu cáo yùn shǐ. èr nián, bài liáo dōng dào sù zhèng lián fǎng shǐ, shàng shū yán shì, qí lüè yuē láo zhū wáng yǐ huái qí xīn, fáng chū rù yǐ yán gōng jìn, lì jiàn guān yǐ yuǎn chán nìng, chóng kē jǔ yǐ qiú rén cái, lì cháng píng yǐ bèi huāng nián, tài sēng dào yǐ kuān mín lì, jǔ xián liáng yǐ lì zhōng xiào, yì shē chǐ yǐ hòu fēng sú, jí zhěng chāo fǎ cái rǒng guān děng shì. wèi bào ér zú, nián wǔ shí sān.
尉遲德誠,字信甫,絳州人。祖天澤,仕金為庫官,郡王帶孫拔絳州,天澤在俘中,道見兵死者,輒涕泣收瘞之,帶孫令佩金符,授雲州御衣局人匠總管。父鼎,仕至潞州知州。德誠歷官太子率更丞。至大元年,改詹事院都事。二年,遷家令司丞。仁宗以為謹恪,常賜酒帛,得侍左右。數薦士,出則未嘗語人。廳事前有粟苗,不種而萌偶出,一莖雙穗,眾以為嘉禾。升家令。四年,選為河東山西道宣慰司同知,擊奸吏,寬稅斂,上計京師。入見,帝方食,賜以餕餘,擢工部尚書,未拜,改陝西行台治書侍御史。延祐元年,遷京畿都漕運使。二年,拜遼東道肅政廉訪使,上疏言事,其略曰勞諸王以懷其心,防出入以嚴宮禁,立諫官以遠讒佞,崇科舉以求人材,立常平以備荒年,汰僧道以寬民力,舉賢良以勵忠孝,抑奢侈以厚風俗,及拯鈔法、裁冗官等事。未報而卒,年五十三。
qín qǐ zōng
秦起宗
qín qǐ zōng, zì yuán qīng, qí xiān shàng dǎng rén, hòu xǐ guǎng píng míng shuǐ xiàn. céng dà fù dāng jīn jì bīng qǐ, kuǎn shān lù wèi dòng, fèng qí qīn yǐ jū, bàng kuǎn dà dòng, nì qí lǐ zhōng bǎi rén bì zhī. jù niú jiǔ, chū dài bīng, bīng rù suǒ, wéi jiàn qí qīn shǔ, yuē: xiào shì yě. shì zhī qù. lǐ rén yuē: qín fù shēng wǒ.
秦起宗,字元卿,其先上黨人,後徙廣平洺水縣。曾大父當金季兵起,窾山麓為洞,奉其親以居,傍窾大洞,匿其里中百人閉之。具牛酒,出待兵,兵入索,惟見其親屬,曰:「孝士也。」釋之去。里人曰:「秦父生我。」
qǐ zōng shēng zhǎng bīng jiān, xué shū wú cóng dé zhǐ, fù shùn xuē liǔ wèi jiǎn, xiě yǐ shòu zhī chéng sòng, xuē qù gèng shū. nián shí qī, huì lì méng gǔ xué, xué zhé chéng, pì wǔ wèi yì shǐ. yù shǐ zhōng chéng tǎ chá ér ài qí cái, qiān zhōng tái yì shǐ. shì shí, shàng shū shěng zhuān zhì gèng zhāng, qǐ zōng chí wén yán mì wú suǒ xiè. rén zōng jí wèi, bà shàng shū shěng, zhuǎn zhōng shū yì shǐ, lèi qiān tài zǐ jiā lìng sī diǎn bù guān, shàng yán: dōng gōng guān shǔ, fǔ dǎo dé yì, cái fù fēi suǒ zhì yě. cháo tíng shì zhī. qiān nán tái yù shǐ. jiàn kāng duō shuǐ, huò shí zāi ér yǒu sī yì zhī, huò wú zāi ér sù zāi, qǐ zōng wēi xíng dé shí, rén yǐ wèi shén míng.
起宗生長兵間,學書無從得紙,父順削柳為簡,寫以授之;成誦,削去更書。年十七,會立蒙古學,學輒成,辟武衛譯史。御史中丞塔察兒愛其才,遷中台譯史。是時,尚書省專制更張,起宗持文嚴密無所泄。仁宗即位,罷尚書省,轉中書譯史,累遷太子家令司典簿官,上言:「東宮官屬,輔導德義,財賦非所治也。」朝廷是之。遷南台御史。建康多水,或實災而有司抑之,或無災而訴災,起宗微行得實,人以為神明。
wén zōng chū lì, mìng wēi shùn wáng zhēng bā fān. shì shí, shǔ shěng náng jiā tái jù mìng wèi píng, qǐ zōng jí yán wǔ chāng zhòng zhèn, dāng bèi shàng liú zhī shī, qīn wáng bù kě yuǎn qù, lì zhǐ zhī. jí wáng rù jiàn, dì wèi yuē: bā fān zhī xíng, fēi qín yuán qīng, jǐ wèi shī jì. qí hòu bā fān shī hái, wú gǎn rǎo yú dào lù zhě. cháo yì yǐ qǐ zōng zhì shǔ, mù fǔ wàng qí míng, yuē qín yuán qīng, dì yǐn bǐ gǎi yuē qǐ zōng, qí juàn zhù rú cǐ. bài zhōng tái yù shǐ, hé zhōng chéng hé shàng shòu rén fù rén jiàn mǎi xiàn guān wū, bù bào. qǐ zōng cóng tái guān rù jiàn, jì biàn jiǔ zhī, chì lìng qǐ, qǐ zōng bù qǐ, huì rì mù, chū míng rì, lì tài zǐ, yǒu shè, qǐ zōng yòu zòu: bù zuì hé shàng, wú yǐ zhèng guó fǎ. hé shàng fú gū. dì yuē: wèi yù shǐ, dāng rú shì yǐ. yuán huì, cì zhǐ sūn fú, lìng dé yǔ dà yàn. yòu hé mǐn xiàn bo zán ěr qiè fù qiè yǐ táo, qí fù fèn sǐ, dú luàn tiān cháng, liú zhī lǐng nán. zì shì jǐn yán wú huì, jiē jiàn tīng yòng. yǒu yù shǐ zòu yì yī juàn.
文宗初立,命威順王征八番。是時,蜀省囊加台拒命未平,起宗極言武昌重鎮,當備上流之師,親王不可遠去,力止之。及王入見,帝謂曰:「八番之行,非秦元卿,幾為失計。」其後八番師還,無敢擾於道路者。朝議以起宗治蜀,幕府忘其名,曰秦元卿,帝引筆改曰起宗,其眷注如此。拜中台御史,劾中丞和尚受人婦人、賤買縣官屋,不報。起宗從台官入見,跽辯久之,敕令起,起宗不起,會日暮,出;明日,立太子,有赦,起宗又奏:「不罪和尚,無以正國法。」和尚服辜。帝曰:「為御史,當如是矣。」元會,賜只孫服,令得與大宴。又劾閩憲卜咱耳竊父妾以逃,其父憤死,瀆亂天常,流之嶺南。自是盡言無諱,皆見聽用。有《御史奏議》一卷。
qiān dōu cáo yùn shǐ, dì zhào yù zhī yuē: cáo shū shì duō fèi què, lài yù shǐ zhì zhī ěr. chū wèi fǔ zhōu lù zǒng guǎn, zhì guān, yǒu sī gōng zhāng shén shèng, wèn qí fèi suǒ cóng chū, xiǎo lì bù gǎn yǐn, yuē: jiè bàn yú mín. suì jí shǐ guī zhī, jǐ xí jǐn gěi ér yǐ. zì shì guān fǔ liáo zuǒ yǒu yàn jí, chéng lǐ jí zhǐ. yīn yù zhòng yuē: wǒ sù nóng jiā, ān jiǎn yuē, wù ān jìng, shù shǐ wú mín huà zhī. jū yī suì, yǐ lǎo qù guān. míng nián, yǐ bīng bù shàng shū zhì shì, jū yī suì, zú, shì zhāo sù.
遷都漕運使,帝召諭之曰:「漕輸事多廢闕,賴御史治之爾。」出為撫州路總管,至官,有司供張甚盛,問其費所從出,小吏不敢隱,曰:「借辦於民。」遂亟使歸之,幾席僅給而已。自是官府僚佐有宴集,成禮即止。因諭眾曰:「我素農家,安儉約,務安靜,庶使吾民化之。」居一歲,以老去官。明年,以兵部尚書致仕,居一歲,卒,諡昭肅。
zi sì rén: jūn, quán, duó, yōng. jūn, xī tái yù shǐ yōng, yán huī sì jīng lì quán, dōu shěng yuàn duó zǎo zú.
子四人:鈞,銓,鐸,鏞。鈞,西台御史;鏞,延徽寺經歷;銓,都省掾;鐸蚤卒。