wén zōng sì
◎文宗四
èr nián chūn zhēng yuè jǐ mǎo, yù zhì kuí zhāng gé jì. xíng shū mì chén yán: shí yī yuè, rén dé fǔ quán dá lǔ huā chì qū shù, jiū jí bīng zhòng yǐ tǎo yún nán, shǒu bài bó hū zéi bīng yú mǎ lóng zhōu, yǐ shì yuè shí yī rì shā bó hū dì bài yán, xiàn guó yú yù wáng. shí sān rì. zhàn yú mǎ jīn shān, huò bó hū jí qí dì bó yán chá ér qí dǎng bài bù huā bo yán tiē mù ér děng shí yú rén, zhū zhī, yú bīng jiē kuì, dú lù yú yóu jù jīn shā jiāng. yǒu zhǐ qù jìn bīng tǎo zhī. gēng chén, zhù chí dà chéng tiān hù shèng sì sēng bǎo fēng jiā sī tú. xīn sì, dà míng wèi xiàn mín cáo gé shū sù zhèn shǎn xī jī, jīng qí mén. guǐ wèi, lì shì zhèng fǔ yǐ zǒng jìn shì, zhì cóng èr pǐn. yǐ yǒu, shí xiǎng tài miào. bǐng xū, bó yán yuè lǔ tiē mù ér yuè lù bù huā ā bo hǎi yá děng shí sì rén, bìng yǐ běn guān jiān shì zhèng. jīng dà dū dà xìng xiàn guō zhòng ān qī lǐ shì zhēn jié. dīng hài, yǐ shòu ān shān yīng zōng suǒ jiàn sì wèi chéng, zhào zhōng shū shěng gěi chāo shí wàn dìng gōng qí fèi, réng mìng yàn tiě mù ér sā dí děng zǒng dū qí gōng yì. mìng hòu wèi zhǐ huī shǐ shǐ xūn wǎng sì chuān xíng shěng diào jūn guān xuǎn. wù zǐ, mìng nú dōu chì a lǐ huǒ zhě àn xíng běi biān mù dì. yǐ jìn dǐ bù mín liú yuán liáng děng èr wàn sì qiān yú hù lì shòu ān shān dà zhāo xiào sì wèi yǒng yè hù. zhōng shū shěng chén yán: sì chuān shěng chén tǎ chū tuō tiē mù ér děng tǎo yún nán, yǐ shí yī yuè jiǔ rì lǐng bīng zhì wū sā zhōu ní yì. míng rì, lù yú ā nú ā dá děng zéi bīng wàn yú, zì shān hòu jiān dào qián chū. tǎ chū tuō tiē mù ér děng jìn jī, lǚ zhàn bài zhī. shí wǔ rì, yòu zhàn qī xīng guān, liù rì fán shí qī zhàn, zéi dà bài kuì qù. zhào qiǎn shǐ yǐ yín bì shǎng tǎ chū tuō tiē mù ér děng. zào suì é chāo běn zhì yuán chāo bā shí jiǔ wàn wǔ shí dìng, zhōng tǒng chāo wǔ qiān dìng. gěi chāo wǔ qiān dìng, zhèn níng hǎi zhōu jī mín. bà yì dōu děng chù guǎng nóng tí jǔ sī, gǎi lì tián fù zǒng guǎn fǔ, zhì cóng sān pǐn, réng lìng lóng xiáng zǒng guǎn fǔ tǒng zhī. mìng xìng hé lù jiàn yàn tiě mù ér yīng péng. shū mì yuàn chén yán: sì chuān xíng shěng dì lín wū sā, ér yún nán wèi píng, jīn shù zú dān shǎo, yí zēng bīng fáng è. qǐng diào kuí lù qiè lián kǒu hù dīng qī bǎi zhòng qìng hé dōng wǔ lù liǎng yíng bīng sān bǎi, tóng wǎng shù zhī. qí zhēng jìn jūn hái rì, xī bà qiǎn. cóng zhī. gēng yín, gǎi dōng lù méng gǔ jūn wàn hù fǔ wèi dōng lù méng gǔ shì wèi qīn jūn zhǐ huī shǐ sī. zhū wáng hā ér mán qiǎn shǐ lái gòng pú táo jiǔ. guó zhì, lèi cháo xíng zhàng shè wèi shì gěi shì rú zài wèi shí. jìn cháng tài qí rǒng làn, wǔ zōng rén zōng liǎng cháo, gè dìng wèi bā bǎi rén, yīng zōng qī bǎi rén. zhōng shū shěng chén yán, jiù gěi shì rén yǒu shī zhí zhě, zhào fù qí bǎi rén. xīn mǎo, huáng tài zǐ ā lá tè nà dá lá hōng. rén chén, mìng gōng xiāng fǎ lǐ jí gěi shì zhě wǔ shí bā rén hù líng yú běi fù zàng yú shān líng, réng lìng fǎ lǐ děng shǒu zhī. yù shǐ tái chén hé zòu: fú jiàn xuān wèi fù shǐ hā zhǐ, qián wèi guǎng dōng lián fǎng fù shǐ, tān wū láng jí, yí bà chù. cóng zhī. jǐ hài, qiǎn lì bù shàng shū sā lǐ wǎ, pèi hǔ fú, lǐ bù láng zhōng zhào qī yí, pèi jīn fú, jī jí wèi zhào gào ān nán guó, qiě cì yǐ shòu shí lì. cì wǔ níng wáng chè chè tū jīn bǎi liǎng yín wǔ bǎi liǎng, yǐ huái ān lù zhī hǎi níng zhōu wèi qí shí yì. guǐ mǎo, yǐ huáng zǐ gǔ nà dá lá zhěn jí yù, cì yàn tiě mù ér jí gōng zhǔ chá jí ér gè jīn bǎi liǎng yín wǔ bǎi liǎng chāo èr qiān dìng, sā dūn děng jīn yín chāo gè yǒu chà yòu cì yī wū rǔ ǎo huàn guān wèi shì liù bǎi rén jīn sān bǎi wǔ shí liǎng yín sān qiān sì bǎi liǎng chāo wǔ qiān sān bǎi sì shí dìng. jiǎ chén, chì měi suì sì jì wǔ fú tài yī xīng. jiàn kǒng zǐ miào yú hòu wèi. zhì yuán mò, tǎo zhū wáng nǎi yán zhī pàn, huò qí bù méng gǔ jūn, fēn zhì hé nán jiāng zhè hú guǎng jiāng xī zhū shěng, mìng shū mì yuàn qiǎn shǐ kuò qí shù, dé èr qiān liù bǎi rén. yǐ sì, fēng méng gǔ wū zhě suǒ fèng shén wèi líng gǎn zhāo yīng hù guó zhōng shùn wáng, hào qí miào yuē líng yòu. gěi wèi shì wàn rén suì lì chāo, rén bā shí dìng, nèi yǐ tā wù jí sù zhé wǔ zhī yī. zhèn xī wǔ jìng wáng shuò sī bān yù wáng ā lá tè nà shī lǐ jí xíng shěng xíng yuàn guān tóng tǎo yún nán, bīng shí yú wàn, yǐ qù nián shí yī yuè shí yī rì, shuò sī bān shī cì luó luó sī, qī yuè lǐ tiě mù ér jù zhì sān pō láng, réng qù xiǎo yún shī huì yú qǔ jìng mǎ lóng děng zhōu, tóng jìn bīng. yuè lǐ tiě mù ér bèi dào jiān jìn, duó jīn shā jiāng. shí èr yuè shí qī rì, dà bīng yǔ ā hé méng gǔ jūn xiāng zhí, zhàn bài zhī, ā hé wěi jiàng, míng rì, lǜ qí bīng sān qiān wèi sān duì lái xí wǒ yíng, shuò sī bān yuè lǐ tiě mù ér děng fēn shí sān duì yòu jī bài zhī, ā hé cuàn zǒu, dà bīng zhí qū zhōng qìng. èr shí liù rì, yù zéi dǎng méng gǔ jūn yú ān níng zhōu, yǔ zài zhàn, yòu dà bài zhī. èr shí bā rì, ā hé lái nì zhàn, suì jiù qín, zhǎn yú jūn qián. sān shí rì, jiāng dǐ zhōng qìng, zéi bīng qī qiān yóu jù zhàn yú jiā qiáo gǔ bì kǒu, bīng jiāo, yuè lǐ tiě mù ér zuǒ jiá zhōng liú shǐ, dòng ěr hòu, bá shǐ fù yǔ zhàn, dà jié, suì fù xíng shěng zhì. zhū jūn jiē huì, zhù yú chéng zhōng, fēn bīng zhuī bǔ cán zéi yú sōng míng zhōu. shū mì yuàn chén yǐ jié wén, zhào zǒng bīng guān liáng dù huǎn jí, cóng yí qū chù. xīn tiān ān fǔ sī yōng hé zhài zhǔ, sù tā bù yáo liáo róu qí hé, mín jī, mìng hú guǎng xíng shěng fā chāo èr qiān dìng, shì mǐ zhèn zhī.
二年春正月己卯,御製《奎章閣記》。行樞密臣言:「十一月,仁德府權達魯花赤曲術,糾集兵眾以討雲南,首敗伯忽賊兵於馬龍州,以是月十一日殺伯忽弟拜延,獻馘於豫王。十三日。戰於馬金山,獲伯忽及其弟伯顏察兒、其黨拜不花、卜顏帖木兒等十餘人,誅之,余兵皆潰,獨祿余猶據金沙江。」有旨趣進兵討之。庚辰,住持大承天護聖寺僧寶峰加司徒。辛巳,大名魏縣民曹革輸粟賑陝西飢,旌其門。癸未,立侍正府以總近侍,秩從二品。乙酉,時享太廟。丙戌,伯顏、月魯帖木兒、玥璐不花、阿卜海牙等十四人,並以本官兼侍正。旌大都大興縣郭仲安妻李氏貞節。丁亥,以壽安山英宗所建寺未成,詔中書省給鈔十萬錠供其費,仍命燕鐵木兒、撒迪等總督其工役。命後衛指揮使史塤往四川行省調軍官選。戊子,命奴都赤阿里火者按行北邊牧地。以晉邸部民劉元良等二萬四千餘戶隸壽安山大昭孝寺為永業戶。中書省臣言:「四川省臣塔出、脫帖木兒等討雲南,以十一月九日領兵至烏撒周泥驛。明日,祿余、阿奴、阿答等賊兵萬餘,自山後間道潛出。塔出、脫帖木兒等進擊,屢戰敗之。十五日,又戰七星關,六日凡十七戰,賊大敗潰去。」詔遣使以銀、幣賞塔出、脫帖木兒等。造歲額鈔本至元鈔八十九萬五十錠,中統鈔五千錠。給鈔五千錠,賑寧海州饑民。罷益都等處廣農提舉司,改立田賦總管府,秩從三品,仍令隆祥總管府統之。命興和路建燕鐵木兒鷹棚。樞密院臣言:「四川行省地鄰烏撒,而雲南未平,今戍卒單少,宜增兵防遏。請調夔路怯憐口戶丁七百、重慶河東五路兩營兵三百,同往戍之。俟征進軍還日,悉罷遣。」從之。庚寅,改東路蒙古軍萬戶府為東路蒙古侍衛親軍指揮使司。諸王哈兒蠻遣使來貢蒲萄酒。國制,累朝行帳設衛士、給事如在位時。近嘗汰其冗濫,武宗、仁宗兩朝,各定為八百人,英宗七百人。中書省臣言,舊給事人有失職者,詔復其百人。辛卯,皇太子阿剌忒納答剌薨。壬辰,命宮相法里及給事者五十八人護靈輿北祔葬於山陵,仍令法里等守之。御史台臣劾奏:「福建宣慰副使哈只,前為廣東廉訪副使,貪污狼籍,宜罷黜。」從之。己亥,遣吏部尚書撒里瓦,佩虎符,禮部郎中趙期頤,佩金符,齎即位詔告安南國,且賜以《授時曆》。賜武寧王徹徹禿金百兩、銀五百兩,以淮安路之海寧州為其食邑。癸卯,以皇子古納答剌疹疾愈,賜燕鐵木兒及公主察吉兒各金百兩、銀五百兩、鈔二千錠,撒敦等金、銀、鈔各有差;又賜醫巫、乳媼、宦官、衛士六百人金三百五十兩、銀三千四百兩、鈔五千三百四十錠。甲辰,敕每歲四祭五福太一星。建孔子廟於後衛。至元末,討諸王乃顏之叛,獲其部蒙古軍,分置河南、江浙、湖廣、江西諸省,命樞密院遣使括其數,得二千六百人。乙巳,封蒙古巫者所奉神為靈感昭應護國忠順王,號其廟曰靈祐。給衛士萬人歲例鈔,人八十錠,內以他物及粟折五之一。鎮西武靖王搠思班、豫王阿剌忒納失里及行省、行院官同討雲南,兵十餘萬,以去年十一月十一日,搠思班師次羅羅斯,期躍里鐵木兒俱至三泊郎,仍趣小雲失會於曲靖馬龍等州,同進兵。躍里鐵木兒倍道兼進,奪金沙江。十二月十七日,大兵與阿禾蒙古軍相值,戰敗之,阿禾偽降,明日,率其兵三千為三隊來襲我營,搠思班、躍里鐵木兒等分十三隊又擊敗之,阿禾竄走,大兵直趨中慶。二十六日,遇賊黨蒙古軍於安寧州,與再戰,又大敗之。二十八日,阿禾來逆戰,遂就禽,斬於軍前。三十日,將抵中慶,賊兵七千猶拒戰於伽橋、古壁口,兵交,躍里鐵木兒左頰中流矢,洞耳後,拔矢復與戰,大捷,遂復行省治。諸軍皆會,駐於城中,分兵追捕殘賊於嵩明州。樞密院臣以捷聞,詔總兵官量度緩急,從宜區處。新添安撫司壅河寨主,訴他部徭、獠蹂其禾,民飢,命湖廣行省發鈔二千錠,市米賑之。
èr yuè bǐng xū, yǐ shàng dōu liú shǒu nǎi mǎ tái xíng lǐng běi xíng shū mì yuàn shì, tài xǐ zōng yīn shǐ jǐn zhǐ ér dá lín dá lǐ mǎ liè niē sì rén bìng zhī yuàn shì, yáo shòu píng zhāng zhèng shì. wù shēn, lì guǎng jiào zǒng guǎn fǔ, yǐ zhǎng sēng ní zhī zhèng, fán shí liù suǒ: yuē jīng jī shān hòu dào, yuē hé dōng shān yòu dào, yuē liáo dōng shān běi dào, yuē hé nán jīng běi dào, yuē liǎng huái jiāng běi dào, yuē hú běi hú nán dào, yuē zhè xī jiāng dōng dào, yuē zhè dōng fú jiàn dào, yuē jiāng xī guǎng dōng dào, yuē guǎng xī liǎng hǎi dào, yuē yàn nán zhū lù, yuē shān dōng zhū lù, yuē shǎn xī zhū lù, yuē gān sù zhū lù, yuē sì chuān zhū lù, yuē yún nán zhū lù. zhì zhèng sān pǐn, fǔ shè dá lǔ huā chì zǒng guǎn tóng zhī fǔ shì pàn guān gè yī yuán, xuān zhèng yuàn xuǎn liú nèi guān nǐ zhù yǐ wén, zǒng guǎn zé sēng wèi zhī. sì chuān xíng shěng zhāo yù huái dé fǔ lǘ gǔ shén yòng děng sì dòng jí shēng mán shí èr dòng, jiē nèi fù, zhào shēng huái dé fǔ wèi xuān fǔ sī yǐ zhèn zhī. zhū dòng gè shè zhǎng guān sī jí xún jiǎn sī, qiě mìng gè hái suǒ lüè shēng kǒu. hú guǎng cān zhèng chè lǐ tiē mù ér yǔ sù sù bān dān jù zuò chū yuàn yán, jū wèn dé shí, xíng bù yì dāng chè lǐ tiē mù ér bān dān zhàng yī bǎi qī, sù sù chù sǐ, huì shè, chè lǐ tiē mù ér liú guǎng dōng, bān dān guǎng xī, sù sù xǐ hǎi nán, jiē zhì huāng pì zhōu jùn. yǒu zhǐ: cǐ bèi yuàn wàng yú zhèn, xiàng fēi shè yuán, jù dāng zhì zhī jí xíng, kě jù jí qí jiā, sù sù jìn gù zhōng shēn. jǐ yǒu, bái hóng guàn rì. jīng gǒng chāng jīn zhōu mín dù zǔ lóng qī zhāng shì zhì jié. shū mì yuàn chén yán: chè lǐ tiě mù ér bèi luó yǐ zhēng yuè wù yín bài wū sā mán bīng, shè zhòng lù yú, jiàng qí mín, wū méng dōng chuān yì liáng zhōu mán bīng yí liáo děng jù kuǎn fù. zhèn xī wǔ jìng wáng shuò sī bān děng zhù zhōng qìng, fù xíng shěng shì yù wáng ā lá tè nà shī lǐ děng zhì dāng dāng yì, ān jí qí rén mín. yòu yán: chéng jiāng lù mán guān jùn róng bào zéi gǔ lá hū jí tū jiān zhī dì bì lá dōu mí shī děng wěi jiàng yú yù wáng ér fǎn wéi zhī, zhì yì lóng yì, gǔ lá hū děng bīng yǎn xí guān jūn. sì chuān xíng shěng píng zhāng tǎ chū dùn bīng bù jìn, píng zhāng qǐ zhù qī zǐ zī chù wèi zéi suǒ lüè. dié zhī tū jiān fāng xiū chéng bǎo, bù bīng jù shǒu, wú chū jiàng yì. zhào sù jìn bīng tǎo zhī. chì tàn mǎ chì jūn shì suì yǐ wǔ yuè shí rì qiān chù shān hòu zhū zhōu. xīn hài, jiàn yàn tiě mù ér jū dì yú xìng shèng gōng zhī xī nán, zhào sā dí jí liú shǒu sī dǒng qí yì. rén zǐ, tài bái zhòu jiàn. zhōng shū píng zhāng zhèng shì yì liè chì jiān shěn yáng děng lù ān fǔ shǐ, yàn wáng gōng xiāng bó sā lǐ wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì, shǎn xī xíng tái zhōng chéng duǒ ér zhǐ bān wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì, hù bù shàng shū gāo lǚ hēng liǎng huái dōu zhuǎn yùn yán shǐ xǔ yǒu rén bìng cān yì zhōng shū shěng shì. jiǎ yín, yàn tiě mù ér yán: sài yīn qiè liè mù dīng, yīng zōng shí cháng xiàn bǎo huò yú zhāo xiàn yuán shèng tài hòu, yì gěi jià chāo shí èr wàn dìng, gù xiāng bài zhù zòu chóu qī wàn dìng, wèi gěi, tài dìng jiān yǐ yán yǐn wàn liù bǎi liù shí dào zhé chāo gěi zhī, jīn yǒu sī yǐ zhào shū duó zhī hái guān. chén děng yì, yǐ wèi bǎo huò tài hòu jì yǐ yòng zhī, yǐ yán yǐn hái zhī wèi yí. cóng zhī. yàn tiě mù ér yòu yán: ān qìng wàn hù suǒ zhù, zuò lìng jiā rén shā rén xì yù, jiǔ wèi kuǎn fú, yí ruò wú zuì, qǐ shì zhī. zhì yuē: kě. yǐ mǎo, tài bái fàn mǎo. sì tài zǔ tài zōng ruì zōng yù róng. yún nán tǒng bīng guān lái bào jié, zhū mán xī jiàng, wéi lù yú zhuī bǔ wèi huò. mìng fān xiū gè wèi hàn jūn, shí zhī èr yǐ sān yuè yī rì fàng qiǎn. dīng sì, fù mǎ bù yán tiē mù ér zì běi biān cóng wǔ níng wáng chè chè tū lái cháo. jǐ wèi, mìng xī sēng wèi huáng zǐ gǔ nà dá lá zuò fó shì yī zhōu suì. rén xū, gǎi fēng wǔ níng wáng chè chè tū wèi tán wáng, cì yǐ jīn yìn. jiǎ zǐ, zhōng shū shěng chén yán: guó jiā qián gǔ, suì rù yǒu é, ér suǒ fèi hào fán, shì yǐ bù zú. tiān lì èr nián, cháng yǐ yán fù shí fēn zhī yī zhé yín nà zhī, fán dé yín èr qiān yú dìng. jīn qǐng yǐ yín yì guān tǎng chāo běn, gěi sù wèi shì zú. yòu yán: bì xià bù yòng jīng fèi, bù láo rén mín, chuàng jiàn dà chéng tiān hù shèng sì. chén děng yuàn shàng xiàng suǒ yì chāo běn shí wàn dìng yín liù bǎi dìng zhù jiàn sì zhī xū. cóng zhī. bǐng yín, yǐ tài zǔ sì dà xíng zhàng shì liú shuò fāng bù qiān zhě, qí mǎ tuó zī chù duō sǐ sǔn, fā chāo wàn dìng, mìng nèi shǐ fǔ shì yǐ gěi zhī. xíng shū mì yuàn dōu shì a lǐ huǒ zhě lái bào yún nán zhī jié. gēng wǔ, gěi sù wèi shì suì lì chāo, zhào wú chū dìng é wàn rén zhī wài. zhàn chéng guó qiǎn qí chén gāo àn dōu lá lái cháo gòng. chuàng jiàn wǔ fú tài yī gōng yú jīng chéng gān yú, xiū shàng dōu hóng xǐ chóng shòu děng diàn. zhū wáng chè chè tū shā gē zuò wàng yán bù dào, zhào ān zhì chè chè tū guǎng zhōu, shā gē léi zhōu. rén shēn, mìng liáo yáng xíng shěng fā sù zhèn guó wáng duǒ ér zhǐ jí nà hū dá ér děng liù bù méng gǔ jūn mín wàn wǔ qiān hù. jīng dà dū mín liú dé rén qī wáng shì zhēn jié. jiǎ xū, gěi xuān ràng wáng wáng fù yìn. jīng wáng yě sù yě bù gàn gòng máo niú. mìng tián fù zǒng guǎn fǔ shuì kuàng yín shū dà chéng tiān hù shèng sì. mìng xìng hé lù wèi yuè lù bù huā zuò yīng péng. yún nán jǐng dōng diān mán guān ā zhǐ nòng qiǎn zi hǎn wàng lái cháo, xiàn xún xiàng, qǐ shēng diān wèi jǐng dōng jūn mín fǔ, ā zhǐ nòng zhī fǔ shì, hǎn wàng wèi qiān hù, cháng fù wài suì zēng shū jīn wǔ qiān liǎng yín qī bǎi liǎng, xǔ zhī. yǐ shān dōng yán kè chāo wàn dìng, zhèn jiāo zhōu jī. mìng lóng yì wèi yǐ tún tián suì rù sù shàn wèi zú gū pín zhě. shì yuè, shēn jì èr zhōu yǒu chóng shí sāng wèi zāi.
二月丙戌,以上都留守乃馬台行嶺北行樞密院事,太禧宗禋使謹只兒、答鄰答里、馬烈捏四人並知院事,遙授平章政事。戊申,立廣教總管府,以掌僧尼之政,凡十六所:曰京畿山後道,曰河東山右道,曰遼東山北道,曰河南荊北道,曰兩淮江北道,曰湖北湖南道,曰浙西江東道,曰浙東福建道,曰江西廣東道,曰廣西兩海道,曰燕南諸路,曰山東諸路,曰陝西諸路,曰甘肅諸路,曰四川諸路,曰云南諸路。秩正三品,府設達魯花赤、總管、同知府事、判官各一員,宣政院選流內官擬注以聞,總管則僧為之。四川行省招諭懷德府驢谷什用等四洞及生蠻十二洞,皆內附,詔升懷德府為宣撫司以鎮之。諸洞各設長官司及巡檢司,且命各還所掠生口。湖廣參政徹里帖木兒與速速、班丹俱坐出怨言,鞫問得實,刑部議當徹里帖木兒、班丹杖一百七,速速處死,會赦,徹里帖木兒流廣東,班丹廣西,速速徙海南,皆置荒僻州郡。有旨:「此輩怨望於朕,向非赦原,俱當置之極刑,可俱籍其家,速速禁錮終身。」己酉,白虹貫日。旌鞏昌金州民杜祖隆妻張氏志節。樞密院臣言:「徹里鐵木兒、孛羅以正月戊寅敗烏撒蠻兵,射中祿余,降其民,烏蒙、東川、易良州蠻兵、夷獠等俱款附。鎮西武靖王搠思班等駐中慶,復行省事;豫王阿剌忒納失里等至噹噹驛,安輯其人民。」又言:「澂江路蠻官郡容報賊古剌忽及禿堅之弟必剌都迷失等偽降於豫王而反圍之,至易龍驛,古剌忽等兵掩襲官軍。四川行省平章塔出頓兵不進,平章乞住妻子孳畜為賊所掠。諜知禿堅方修城堡,布兵拒守,無出降意。」詔速進兵討之。敕探馬赤軍士歲以五月十日遷處山後諸州。辛亥,建燕鐵木兒居第於興聖宮之西南,詔撒迪及留守司董其役。壬子,太白晝見。中書平章政事亦列赤兼瀋陽等路安撫使,燕王宮相伯撒里為中書平章政事,陝西行台中丞朵兒只班為中書參知政事,戶部尚書高履亨、兩淮都轉運鹽使許有壬並參議中書省事。甲寅,燕鐵木兒言:「賽因怯列木丁,英宗時嘗獻寶貨於昭獻元聖太后,議給價鈔十二萬錠,故相拜住奏酬七萬錠,未給,泰定間以鹽引萬六百六十道折鈔給之,今有司以詔書奪之還官。臣等議,以為寶貨太后既已用之,以鹽引還之為宜。」從之。燕鐵木兒又言:「安慶萬戶鎖住,坐令家人殺人系獄,久未款伏,宜若無罪,乞釋之。」制曰:「可。」乙卯,太白犯昴。祀太祖、太宗、睿宗御容。雲南統兵官來報捷,諸蠻悉降,唯祿余追捕未獲。命番休各衛漢軍,十之二以三月一日放遣。丁巳,駙馬不顏帖木兒自北邊從武寧王徹徹禿來朝。己未,命西僧為皇子古納答剌作佛事一周歲。壬戌,改封武寧王徹徹禿為郯王,賜以金印。甲子,中書省臣言:「國家錢穀,歲入有額,而所費浩繁,是以不足。天曆二年,嘗以鹽賦十分之一折銀納之,凡得銀二千餘錠。今請以銀易官帑鈔本,給宿衛士卒。」又言:「陛下不用經費,不勞人民,創建大承天護聖寺。臣等願上向所易鈔本十萬錠、銀六百錠助建寺之需。」從之。丙寅,以太祖四大行帳世留朔方不遷者,其馬駝孳畜多死損,發鈔萬錠,命內史府市以給之。行樞密院都事阿里火者來報雲南之捷。庚午,給宿衛士歲例鈔,詔毋出定額萬人之外。占城國遣其臣高暗都剌來朝貢。創建五福太一宮於京城乾隅,修上都洪禧、崇壽等殿。諸王徹徹禿、沙哥坐妄言不道,詔安置徹徹禿廣州,沙哥雷州。壬申,命遼陽行省發粟賑國王朵兒只及納忽答兒等六部蒙古軍民萬五千戶。旌大都民劉德仁妻王氏貞節。甲戌,給宣讓王王傅印。荊王也速也不干貢犛牛。命田賦總管府稅礦銀輸大承天護聖寺。命興和路為玥璐不花作鷹棚。雲南景東甸蠻官阿只弄遣子罕旺來朝,獻馴象,乞升甸為景東軍民府,阿只弄知府事,罕旺為千戶,常賦外歲增輸金五千兩、銀七百兩,許之。以山東鹽課鈔萬錠,賑膠州飢。命龍翊衛以屯田歲入粟贍衛卒孤貧者。是月,深、冀二州有蟲食桑為災。
sān yuè bǐng zǐ shuò, yíng huò fàn guǐ sù. xīn sì, yù shǐ tái chén hé zòu: yàn nán lián fǎng shǐ bo zán ér, qián wèi mǐn hǎi lián fǎng shǐ, shòu zāng jì chāo èr wàn èr qiān yú dìng jīn wǔ bǎi yú liǎng yín sān qiān yú liǎng nán nǚ shēng kǒu èr shí èr rén jí tā bǎo huò wú suàn, nán yù shè yuán, qǐ zhuī duó zhì mìng, jí méi liú cuàn. zhào rú suǒ yán, réng bào qí zuì shì tiān xià. rén wǔ, cì nán jiāo shì cí wén wǔ guān jīn bì yǒu chà. tè lìng shā jīn ài hù chí bì lá tè nà shī lǐ wèi sān zàng guó shī, cì yù yìn. yǐ shǎn xī yán kè chāo wàn dìng, zhèn chá hǎn nǎo ér méng gǔ jī mín. guǐ wèi, gē wài fǔ bì bó gè qiān pǐ shū zhī zhōng gōng, yǐ gōng xū yòng. jiǎ shēn, huì huáng tài zǐ zhēn róng, fèng ān qìng shòu sì zhī dōng lù dǐng diàn, sì zhī rú lèi cháo shén yù diàn yí. jū huàn zhě bài zhù shì huáng tài zǐ zhěn jí, yǐn shí bù shí jìn, yǐ sū shì qí yǎn bí, yòu wèi ráng zhòu, zhàng yī bǎi qī, chì chū jīng chéng. guān zhōu yǒu chóng shí sāng sì shí yú wàn zhū. yù shǐ tái chén yán: kuí zhāng gé cān shū yǎ hǔ, ā mèi jiān chén, suǒ wèi bù fǎ, yí bà qí zhí. cóng zhī. bǐng xū, yǔ tǔ, mái. bó sā lǐ cí suǒ jiān chǔ zhèng shǐ, bù yǔn. bó yán qǔ zhū wáng nǚ, cì jīn èr bǎi liǎng yín qiān liǎng. cì shàng dōu sǐ shì zhě bù yán tiē mù ér děng shí yī jiā chāo gè bǎi dìng, fēn cì yàn tiě mù ér yīng fāng bǎi rén. zhōng shū shěng chén yán: xuān kè tí jǔ sī suì què shāng shuì, wèi chāo shí wàn yú dìng, bǐ suì shù bù dēng, qǐ fán sēng dào wèi shāng zhě, réng zhēng qí shuì. yǒu zhǐ: chéng wèi sēng zhě, qí réng miǎn zhī. sī tú xiāng shān yán: táo hóng jǐng hú jiā qū, yǒu fù yǐ fēi tiān lì, zhōng shì jiǎ chén jūn zhī yǔ, jīn bì xià shēng nián jì hào, shí yǔ zhī hé, cǐ shí shòu mìng zhī fú, qǐ lù fù shǐ guǎn, bān gào zhōng wài. zhào lìng hàn lín jí xián kuí zhāng lǐ bù zá yì zhī. hàn lín zhū chén yì yǐ wèi: táng kāi wú jiān, tài zǐ bīn kè xuē ràng jìn wǔ hòu dǐng míng yún shàng xuán jiàng jiàn, fāng jiàn lóng jī, wèi xuán zōng shòu mìng zhī fú. yáo chóng biǎo hè, qǐng xuān shì shǐ guān, bān gào zhōng wài. ér sòng rú sī mǎ guāng chì qí cǎi ǒu hé zhī wén yǐ wèi fú ruì, nǎi xiǎo chén zhī chǎn, ér zǎi xiàng shí zhī, shì wǔ qí jūn yě. jīn hóng jǐng zhī qū, zá yú shēng nián jì hào ruò ǒu hé zhě, rán bì xià yīng tiān shùn rén, shào lóng zhèng tǒng, yú jīn sì nián, bó hǎi nèi wài, wǎng bù guī xīn, gù wú dài yú páng yǐn qū shuō yǐ wèi fú mìng. cóng qí suǒ yán, kǒng qǐ chèn wěi zhī duān, fēi suǒ yǐ dìng mín zhì. shì suì qǐn. zhào wáng bù lǔ nà shí yì shā jìng dé níng děng chù méng gǔ bù mín wàn liù qiān yú hù jī, mìng hé dōng xuān wèi fā jìn cāng liáng wàn shí zhèn zhī. yòu fā shān dōng yán kè chāo zhū wáng cāng sù zhèn dēng lái jī mín, xìng hé cāng sù zhèn bǎo chāng jī mín. wù zǐ, yǐ xī sēng xù nǐ dié bā dá lá bān de wèi sān zàng guó shī, cì jīn yìn. yǐ lóng qìng zhōu zhī liú bēi yuán chí shuǐ wéi tǔ tián cì yàn tiě mù ér. mìng zhū wáng ā lǔ chū zhèn shǎn xī xíng shěng. yǐ jí rù sù sù bān dān chè lǐ tiē mù ér zī chǎn cì dà chéng tiān hù shèng sì wèi yǒng yè. zhè xī zhū lù bǐ suì shuǐ hàn, jī mín bā shí wǔ wàn yú hù, zhōng shū shěng chén qǐng lìng guān sī rú xué sì guān zhū tián diàn mín, cóng qí zhǔ jiǎ dài qián gǔ zì zhèn, yú zé quàn fēn fù jiā jí rù sù bǔ guān, réng yì yǐ běn shěng chāo shí wàn dìng, bìng gěi sēng dào dù dié yī wàn dào, cóng zhī. jīng tóng zhī dà dū fǔ shì máng wù tū lǔ mí shī qī hǎi mí shī zhēn jié. jǐ chǒu, zhèn yún nèi zhōu jī mín jí chá hū liáng lóu shù bīng gòng qī qiān hù. gēng yín, mìng wēi shùn wáng kuān chè bù huā hái zhèn hú guǎng. guǐ sì, zhào lèi cháo shén yù diàn zhī zài zhū sì zhě, gè zhì míng yǐ guān zhī: shì zǔ yuē yuán shòu, zhāo ruì shùn shèng huáng hòu yuē ruì shòu, nán bì huáng hòu yuē yì shòu, yù zōng yuē míng shòu, chéng zōng yuē guǎng shòu, shùn zōng yuē yǎn shòu, wǔ zōng yuē rén shòu, wén xiàn zhāo shèng huáng hòu yuē zhāo shòu, rén zōng yuē wén shòu, yīng zōng yuē xuān shòu, míng zōng yuē jǐng shòu. zhào bó zhōu tài qīng gōng dào shì mǎ dào yì biàn liáng cháo tiān gōng dào shì lǐ ruò nè hé nán sōng shān dào shì zhào yì rán, gè lǜ qí tú fù què, xiū pǔ tiān dà jiào. zhèn zhè xī yán dīng wǔ qiān yú hù. mìng yuè lù bù huā zuò fó shì yú dé xìng fǔ. jiān chá yù shǐ hé jiāng zhè xíng shěng píng zhāng tóng tóng huāng yì yàn ān, cái fēi fǔ zuǒ, zhào miǎn qí guān. yù wáng ā lá tè nà shī lǐ zhèn xī wǔ jìng wáng shuò sī bān děng qín yún nán zhū zéi yě mù gàn luó luó tuō tuō mù ér bǎn bù ā jū chéng jiāng lù zǒng guǎn luó luó bù huā bó hū zhī shū qiè dé gāi wěi shǔ wàn hù hā lá dá ér jí zhū jiāng xiào, xī zhǎn zhī, zhé shī yǐ xùn. zhèn liáo yáng jìng nèi méng gǔ jī mín wàn sì qiān yú hù. jīng shān dān zhōu hǎo róng qī lǐ rùn zhēn jié. shǎn zhōu zhū xiàn huáng. bā fān jūn cóng zhēng yún nán zhě jù tún guì zhōu, shū mì yuàn chén qǐng qiǎn shǐ fā sù gěi zhī. jǐ hài, yù shǐ tái chén hé zòu: dà dū zǒng guǎn liú yuán rén chēng jí, jiǔ bù shì shì, jí qiān tóng zhī chǔ zhèng yuàn shì, jí jiù zhí, jiǎo xìng qiǎo guān, bì nán jiù yì. yǒu zhǐ bà zhī. gēng zǐ, yǐ jiāng xìng shàng dōu, mìng xī sēng zuò fó shì yú chéng yú cì shě zhī suǒ. rén yín, yǐ qīn chá wèi jūn shì zēng duō, xī wèi zuǒ yòu èr wèi. gěi yún nán xíng shěng chāo shí wàn dìng, yǐ bèi jūn zī mín shí. guǐ mǎo, yù shǐ tái chén hé zòu gōng bù shàng shū sū bǐng xìng xíng tān xié, zhào bà zhī. dà tóng lù lèi suì shuǐ hàn, mín dà jī. cái jié wèi shì mǎ chú sù, zì sì yuè yī rì shǐ. shòu wáng tuō lǐ chū yáng dí wáng tiē mù ér chì xī píng wáng guǎn bù bā chāng wáng bā lá shī lǐ děng qī bù zhī mín jū liáo yáng jìng zhě wàn sì qiān wǔ bǎi yú hù gào jī, mìng liáo yáng xíng shěng fā jìn jìng cāng liáng zhèn liǎng yuè. mìng xuān jìng wáng mǎi nú zhì wáng fù děng guān. lì gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ, zhì zhèng sān pǐn, gěi yín yìn. yǐ rú xué jiào shòu zài xuǎn shù duō, fán shì yóu nèi jùn jiāng huái zhě, zhù jiāng xī jiāng zhè hú guǎng yóu shǎn xī liǎng guǎng zhě, zhù fú jiàn yóu gān sù sì chuān yún nán fú jiàn zhě, zhù liǎng guǎng. chì hé nán xíng shěng yòu chéng nà hǎi tí dū jìng nèi tún tián. zhōng shū shěng chén yán: jiā xìng píng jiāng sōng jiāng jiāng yīn lú chǎng dàng shān shā tú shā tián děng dì zhī jí yú guān zhě, cháng cì tā rén, jīn qǐng gǎi cì yàn tiě mù ér. yǒu zhǐ: yàn tiě mù ér fēi tā chén bǐ, qí lìng suǒ zài yǒu sī rú shù gěi fù. fā tōng zhōu guān liáng zhèn tán shùn chāng píng děng chù jī mín jiǔ wàn yú hù, yǐ shān dōng yán kè chāo sān qiān wǔ bǎi dìng zhèn yì dōu sān wàn yú hù. shì yuè, shǎn xī xíng shěng qiǎn guān fēn gěi fù yè jī mín qī wàn yú kǒu xíng liáng, zhèn zhū wáng bó yán yě bù gàn bù nèi méng gǔ jī mín qiān yú kǒu. zhēn dìng biàn liáng èr lù, ēn guān jìn jì shēn lí jǐng xiàn děng bā zhōu, jù yǒu chóng shí sāng wèi zāi. jīng gù hù bù zhǔ shì zhào yě qī liǔ shì zhēn jié.
三月丙子朔,熒惑犯鬼宿。辛巳,御史台臣劾奏:「燕南廉訪使卜咱兒,前為閩海廉訪使,受贓計鈔二萬二千餘錠、金五百餘兩、銀三千餘兩、男女生口二十二人及它寶貨無算,難遇赦原,乞追奪制命,籍沒流竄。」詔如所言,仍暴其罪示天下。壬午,賜南郊侍祠文武官金、幣有差。特令沙津愛護持必剌忒納失里為三藏國師,賜玉印。以陝西鹽課鈔萬錠,賑察罕腦兒蒙古饑民。癸未,割外府幣、帛各千匹輸之中宮,以供需用。甲申,繪皇太子真容,奉安慶壽寺之東鹿頂殿,祀之如累朝神御殿儀。鞫宦者拜住侍皇太子疹疾,飲食不時進,以酥拭其眼鼻,又為禳咒,杖一百七,斥出京城。冠州有蟲食桑四十餘萬株。御史台臣言:「奎章閣參書雅琥,阿媚奸臣,所為不法,宜罷其職。」從之。丙戌,雨土,霾。伯撒里辭所兼儲政使,不允。伯顏娶諸王女,賜金二百兩、銀千兩。賜上都死事者不顏帖木兒等十一家鈔各百錠,分賜燕鐵木兒鷹坊百人。中書省臣言:「宣課提舉司歲榷商稅,為鈔十萬餘錠,比歲數不登,乞凡僧道為商者,仍征其稅。」有旨:「誠為僧者,其仍免之。」司徒香山言:「陶弘景《胡笳曲》,有『負扆飛天曆,終是甲辰君』之語,今陛下生年、紀號,實與之合,此實受命之符,乞錄付史館,頒告中外。」詔令翰林、集賢、奎章、禮部雜議之。翰林諸臣議以謂:「唐開無間,太子賓客薛讓進武后鼎銘雲『上玄降鑒,方建隆基』,為玄宗受命之符。姚崇表賀,請宣示史官,頒告中外。而宋儒司馬光斥其采偶合之文以為符瑞,乃小臣之諂,而宰相實之,是侮其君也。今弘景之曲,雜於生年、紀號若偶合者,然陛下應天順人,紹隆正統,於今四年,薄海內外,罔不歸心,固無待於旁引曲說以為符命。從其所言,恐啟讖緯之端,非所以定民志。」事遂寢。趙王不魯納食邑沙、淨、德寧等處蒙古部民萬六千餘戶飢,命河東宣慰發近倉糧萬石賑之。又發山東鹽課鈔、朱王倉粟賑登、萊饑民,興和倉粟賑保昌饑民。戊子,以西僧旭你迭八答剌班的為三藏國師,賜金印。以龍慶州之流杯園池、水磑、土田賜燕鐵木兒。命諸王阿魯出鎮陝西行省。以籍入速速、班丹、徹理帖木兒貲產賜大承天護聖寺為永業。浙西諸路比歲水旱,饑民八十五萬餘戶,中書省臣請令官私、儒學、寺觀諸田佃民,從其主假貸錢穀自賑,余則勸分富家及入粟補官,仍益以本省鈔十萬錠,並給僧道度牒一萬道,從之。旌同知大都府事忙兀禿魯迷失妻海迷失貞節。己丑,賑雲內州饑民及察忽涼樓戍兵共七千戶。庚寅,命威順王寬徹不花還鎮湖廣。癸巳,詔累朝神御殿之在諸寺者,各制名以冠之:世祖曰元壽,昭睿順聖皇后曰睿壽,南必皇后曰懿壽,裕宗曰明壽,成宗曰廣壽,順宗曰衍壽,武宗曰仁壽,文獻昭聖皇后曰昭壽,仁宗曰文壽,英宗曰宣壽,明宗曰景壽。召亳州太清宮道士馬道逸、汴梁朝天宮道士李若訥、河南嵩山道士趙亦然,各率其徒赴闕,修普天大醮。賑浙西鹽丁五千餘戶。命玥璐不花作佛事於德興府。監察御史劾江浙行省平章童童荒泆宴安,才非輔佐,詔免其官。豫王阿剌忒納失里、鎮西武靖王搠思班等禽雲南諸賊也木干、羅羅、脫脫木兒、板不、阿居、澂江路總管羅羅不花、伯忽之叔怯得該、偽署萬戶哈剌答兒及諸將校,悉斬之,磔屍以徇。賑遼陽境內蒙古饑民萬四千餘戶。旌山丹州郝榮妻李閏貞節。陝州諸縣蝗。八番軍從征雲南者俱屯貴州,樞密院臣請遣使發粟給之。己亥,御史台臣劾奏:「大都總管劉原仁稱疾,久不視事,及遷同知儲政院事,即就職,僥倖巧官,避難就易。」有旨罷之。庚子,以將幸上都,命西僧作佛事於乘輿次舍之所。壬寅,以欽察衛軍士增多,析為左右二衛。給雲南行省鈔十萬錠,以備軍資民食。癸卯,御史台臣劾奏工部尚書蘇炳性行貪邪,詔罷之。大同路累歲水旱,民大飢。裁節衛士馬芻粟,自四月一日始。壽王脫里出、陽翟王帖木兒赤、西平王管不八、昌王八剌失里等七部之民居遼陽境者萬四千五百餘戶告飢,命遼陽行省發近境倉糧賑兩月。命宣靖王買奴置王傅等官。立宮相都總管府,秩正三品,給銀印。以儒學教授在選數多,凡仕由內郡、江淮者,注江西、江浙、湖廣;由陝西、兩廣者,注福建;由甘肅、四川、雲南、福建者,注兩廣。敕河南行省右丞那海提督境內屯田。中書省臣言:「嘉興、平江、松江、江陰蘆場、盪山、沙塗、沙田等地之籍於官者,嘗賜他人,今請改賜燕鐵木兒。」有旨:「燕鐵木兒非他臣比,其令所在有司如數給付。」發通州官糧賑檀、順、昌平等處饑民九萬餘戶,以山東鹽課鈔三千五百錠賑益都三萬餘戶。是月,陝西行省遣官分給復業饑民七萬餘口行糧,賑諸王伯顏也不幹部內蒙古饑民千餘口。真定、汴梁二路,恩、冠、晉、冀、深、蠡、景、獻等八州,俱有蟲食桑為災。旌故戶部主事趙野妻柳氏貞節。
xià sì yuè bǐng wǔ shuò, quán níng mín wáng tuō huān xiàn yín kuàng. zhào shè yín chǎng tí jǔ sī, lì zhōng zhèng yuàn. zhōng shū shū mì chén yán: tiān lì bīng xìng, zhū lǐng jūn yǔ dí zhàn zhě, yí dìng gōng shǎng. chén děng yì, zhū wáng gè jīn bǎi liǎng yín wǔ bǎi liǎng jīn yāo dài yī zhī jīn děng bì gè shí bā pǐ, zhū chén sì zhàn yǐ shàng zhě tóng, sān zhàn jí yī zhàn zhě gè yǒu chà. yǒu zhǐ: shǎng gé jù rú qīng děng yì. yàn tiě mù ér shǒu chàng dà yì, gōng huàn jiǎ zhòu, bó yán zài hé nán xiān zhū xié èr, shǐ zhèn dào lù wú yú, liǎng rén gōng wú yǔ bǐ, qí shǎng bù kě yǔ zhòng tóng, qí cì yàn tiě mù ér qī bǎo yāo dài yī jīn sì bǎi liǎng yín jiǔ bǎi liǎng, bó yán jīn yāo dài yī jīn èr bǎi liǎng yín qī bǎi liǎng. shòu shǎng zhě fán jiǔ shí liù rén, yòng jīn èr qiān sì bǎi liǎng yín wàn wǔ qiān liù bǎi liǎng jīn yāo dài jiǔ shí yī fù bì bó qiān sān bǎi yú pǐ. mìng xī sēng yú wǔ tái jí wù líng shān zuò fó shì gè yī yuè, wèi huáng tài zǐ gǔ nà dá lá qí fú. yǐ liáng wǔ wàn shí zhèn tiào jīng shī pín mín. wù shēn, huáng gū lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ hōng. yǐ gōng zhōng gāo lì nǚ zǐ bù yán tiē nǐ cì yàn tiě mù ér, gāo lì guó wáng qǐng gē guó zhōng tián wèi zī sòng, zhào qiǎn shǐ wǎng shòu zhī. fā wèi zú sān qiān zhù dà chéng tiān hù shèng sì gōng yì. gēng xū, zhào jiàn yàn tiě mù ér shēng cí yú hóng qiáo nán, shù bēi yǐ jì qí xūn. yù shǐ tái chén yán: píng zhāng zhèng shì cáo lì, lèi rèn jiāng zhè, jīn suī xián fèi, yóu yǔ fù mín jiāo nà, yí qiǎn hái qí běn jí dà tóng lù. yòu, jiān chá yù shǐ wàn jiā lǘ cháng jiàn zhōng chéng hé shàng, tuō tuō cháng jǔ lián fǎng shǐ bo zán ér, jīn hé shàng bo zán ér jù yǐ zāng zuì chú míng, wàn jiā lǘ tuō tuō nán rèn tái shěng zhī zhí. bìng cóng zhī. zhēn dìng wǔ zhì xiàn dì zhèn, yú yuè bù zhǐ. rén zǐ, mìng yàn tiě mù ér zǒng zhì gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ shì, yě bù lún bó sā lǐ jù yǐ běn guān jiān gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ dōu dá lǔ huā chì. zhū wáng hā ér mán qiǎn shǐ lái cháo gòng. jiǎ yín, gǎi xuān zhōng hù wèi qīn jūn dōu wàn hù fǔ wèi xuān zhōng wò luó sī hù wèi qīn jūn zhū zhǐ huī shǐ sī, cì yín yìn. zhōng shū shěng chén yán: yuè wáng tū lá zài wǔ zōng shí yǐ shào xìng lù wèi shí yì, suì gē cì běn lù zū fù chāo sì wàn dìng, jīn qí zi ā lá tè nà shī lǐ xí wáng hào, yí suì gěi qí bàn. cóng zhī. yǐ mǎo, shí xiǎng tài miào. zhèn xī wǔ jìng wáng shuò sī bān děng yǐ píng yún nán, gè qiǎn shǐ lái bào jié. zhū wáng duǒ liè niē zhèn yún nán pǐn diān, zì yǐ zī lì gěi jūn, xié lì tǎo zéi, zhào yǐ xí yī cì zhī. bǐng chén, qì tài zǔ suǒ yù dà xíng zhàng. wù wǔ, yǐ jí qìng lù xuán miào guān wèi dà yuán xìng chóng shòu gōng. mìng xìng hé jiàn wū jū hǎi qīng, shàng dōu jiàn wū jū yīng gú. gēng shēn, tè mìng hé nán rú shì wú bǐng wèi yì wén jiān diǎn bù, réng yǔ duì pǐn jiē. níng guó lù jīng xiàn mín zhāng dào shā rén wèi dào, dào dì jí cóng ér bù jiā gōng, jū qiú qī nián bù jué. jí mǔ lǎo, wú tā zi sūn, zhōng shū shěng chén yǐ wén, chì miǎn sǐ, zhàng ér chù zhī, bǐ yǎng qí mǔ. xīn yǒu, yǐ shān dōng yán kè chāo wǔ qiān dìng zhèn bó xìng zhōu jī mín jiǔ qiān hù, yī qiān dìng zhèn xìn yáng děng chǎng yán dīng. yù shǐ tái chén yán: chǔ zhèng shǐ hā sā ér bù huā shì bì xià qián dǐ shí, shòu mǎ qī shí jiǔ pǐ, yòu dào yòng guān kù wù. tiān lì chū, lǐng bīng lú gōu qiáo, yíng dí jí táo, shàn bì chéng mén, jīng huò mín shù. dù zhī qīng nà hā chū cháng nì guān mǎ, yòu jiǎo zēng zhì mìng, yòu shòu zhū wáng wò jí qī bǎo dài yī chāo bǎi liù shí dìng. chén děng yì, qí zuì yí zhàng yī bǎi qī, chú míng, chì hái xiāng lǐ. cóng zhī. rén xū, shū mì yuàn chén yán: yún nán shì yǐ píng, zhèn xī wǔ jìng wáng shuò sī bān yán, méng gǔ jūn jí hā lá zhāng luó luó sī zhū zhǒng rén pàn zhě, huò zhū huò jiàng, suī yǐ lüè dìng, qí yú dǎng táo cuàn shān gǔ, bù néng bì qí bù fǎn cè, jīn qǐng liú jīng wáng yě sù yě bù gàn jí zhū wáng suǒ nán děng gè lǐng suǒ bù tún zhù yī èr suì, yǐ shì wēi zhòng. cóng zhī. réng mìng yù wáng ā lá tè nà shī lǐ fēn bīng, gěi tàn mǎ chì sān bǎi qǐ chì bó sān bǎi, gòng shǒu yī suì, yǐ zhèn jí zhī, yú jūn jiē qiǎn hái suǒ bù, tǒng bīng guān zhào fù què. shí yǐ mìng tàn mǎ chì wèi yún nán xíng shěng píng zhāng zhèng shì, suì mìng zǒng zhì jìng nèi jūn shì. lù zhōu lù chéng xiàn dà shuǐ. guǐ hài, zhū wáng wán zhě yě bù gàn suǒ bù méng gǔ mín èr bǎi bā shí yú hù gào jī, mìng hé dōng xuān wèi sī fā guān sù zhèn zhī. jiǎ zǐ, shǎn xī xíng shěng yán zhōng nán tún tián qù nián dà shuǐ, sǔn hé jià sì shí yú qǐng, zhào juān qí zū. zhèn níng wáng nà hǎi bù qǔ èr bǎi, yǐ fēng xuě sǔn zī chù, mìng lǐng běi xíng shěng zhèn liáng liǎng yuè. qīn chá tái yǐ míng yuán wèi xiàn, mìng yù shǐ tái gěi zāng fá chāo qiān dìng chóu qí zhí. zhū wáng qǐ bā yán: chén měi suì hù cóng shí xún, wèi fèi shén guǎng, chén xiōng yù wáng ā lá tè nà shī lǐ dì yì shī bān, suì gěi chāo wǔ bǎi dìng bì bó gè wǔ qiān pǐ. gǎn shì qí lì yǐ qǐng. zhì kě. zhào: gù shàng shū shěng chéng xiàng tuō tuō, kě shì sān bǎo nú lì, yǐ suǒ jí jiā zī hái qí jiā. yù shǐ tái chén yán: tóng qiān zhōng zhèng yuàn shì yīn zhòng róng, jiān tān xié nìng, mào āi jū guān. zhào chù zhī. yáng zhōu tài xìng xiàn jī mín wàn sān qiān yú hù, hé nán xíng shěng xiān zhèn yǐ liáng yī yuè hòu yǐ wén, xǔ zhī. mìng liáo yáng xíng shěng fā sù zhèn bèi luó bù nèi méng gǔ jī mín. wù chén, kuí zhāng gé yǐ zuǎn xiū jīng shì dà diǎn, qǐng cóng hàn lín guó shǐ yuàn qǔ tuō bo chì yán yī shū yǐ jì tài zǔ yǐ lái shì jī, shào yǐ mìng hàn lín xué shì chéng zhǐ yā bù huā tǎ shī hǎi yá. yā bù huā yán: tuō bo chì yán shì guān mì jìn, fēi kě lìng wài rén chuán xiě, chén děng bù gǎn fèng zhào. cóng zhī. zēng zhì gǒng wèi sī yí zhàng. mìng wǔ bèi sì zhū jiàng guān bì yuán jí. qiǎn shǐ zhào zhào shì yán yú jí qìng. zhào yǐ ní jīn wèi wù zì shū wú liàng shòu fú jīng qiān bù. rén shēn, sàn qiǎn xuān zhōng hù wèi xīn jí jūn shì liù bǎi rén hái xiāng lǐ, qī yǐ qī yuè yī rì hái yíng. héng zhōu lù shǔ xiàn bǐ suì hàn huáng, réng dà shuǐ, mín shí cǎo mù dài jǐn, yòu yì lì, sǐ zhě shí jiǔ, hú nán dào xuān wèi sī qǐng zhèn liáng mǐ wàn shí, cóng zhī. hé zhōng fǔ huáng, jìn níng jì níng dà tóng hé jiān zhū lù shǔ xiàn, jiē yǐ hàn bù néng zhǒng gào jī. gān zhōu ā ér sī lán miǎn gǔ qī hū dōu de jīn yǐ zhēn jié jīng qí mén.
夏四月丙午朔,全寧民王脫歡獻銀礦。詔設銀場提舉司,隸中政院。中書、樞密臣言:「天曆兵興,諸領軍與敵戰者,宜定功賞。臣等議,諸王各金百兩、銀五百兩、金腰帶一、織金等幣各十八匹,諸臣四戰以上者同,三戰及一戰者各有差。」有旨:「賞格具如卿等議。燕鐵木兒首倡大義,躬擐甲冑,伯顏在河南先誅攜貳,使朕道路無虞,兩人功無與比,其賞不可與眾同,其賜燕鐵木兒七寶腰帶一、金四百兩、銀九百兩,伯顏金腰帶一、金二百兩、銀七百兩。」受賞者凡九十六人,用金二千四百兩、銀萬五千六百兩、金腰帶九十一副、幣帛千三百餘匹。命西僧於五台及霧靈山作佛事各一月,為皇太子古納答剌祈福。以糧五萬石賑糶京師貧民。戊申,皇姑魯國大長公主薨。以宮中高麗女子不顏帖你賜燕鐵木兒,高麗國王請割國中田為資送,詔遣使往受之。發衛卒三千助大承天護聖寺工役。庚戌,詔建燕鐵木兒生祠於紅橋南,樹碑以紀其勛。御史台臣言:「平章政事曹立,累任江浙,今雖閒廢,猶與富民交納,宜遣還其本籍大同路。又,監察御史萬家閭嘗薦中丞和尚,脫脫嘗舉廉訪使卜咱兒,今和尚、卜咱兒俱以贓罪除名,萬家閭、脫脫難任台省之職。」並從之。真定武陟縣地震,逾月不止。壬子,命燕鐵木兒總制宮相都總管府事,也不倫、伯撒里俱以本官兼宮相都總管府都達魯花赤。諸王哈兒蠻遣使來朝貢。甲寅,改宣忠扈衛親軍都萬戶府為宣忠斡羅思扈衛親軍諸指揮使司,賜銀印。中書省臣言:「越王禿剌在武宗時以紹興路為食邑,歲割賜本路租賦鈔四萬錠,今其子阿剌忒納失里襲王號,宜歲給其半。」從之。乙卯,時享太廟。鎮西武靖王搠思班等已平雲南,各遣使來報捷。諸王朵列捏鎮雲南品甸,自以貲力給軍,協力討賊,詔以襲衣賜之。丙辰,葺太祖所御大行帳。戊午,以集慶路玄妙觀為大元興崇壽宮。命興和建屋居海青,上都建屋居鷹鶻。庚申,特命河南儒士吳炳為藝文監典簿,仍予對品階。寧國路涇縣民張道殺人為盜,道弟吉從而不加功,居囚七年不決。吉母老,無他子孫,中書省臣以聞,敕免死,杖而黜之,俾養其母。辛酉,以山東鹽課鈔五千錠賑博興州饑民九千戶,一千錠賑信陽等場鹽丁。御史台臣言:「儲政使哈撒兒不花侍陛下潛邸時,受馬七十九匹,又盜用官庫物。天曆初,領兵蘆溝橋,迎敵即逃,擅閉城門,驚惑民庶。度支卿納哈出嘗匿官馬,又矯增制命,又受諸王斡即七寶帶一、鈔百六十錠。臣等議,其罪宜杖一百七,除名,斥還鄉里。」從之。壬戌,樞密院臣言:「雲南事已平,鎮西武靖王搠思班言,蒙古軍及哈剌章、羅羅斯諸種人叛者,或誅或降,雖已略定,其餘黨逃竄山谷,不能必其不反側,今請留荊王也速也不干及諸王鎖南等各領所部屯駐一二歲,以示威重。」從之。仍命豫王阿剌忒納失里分兵,給探馬赤三百、乞赤伯三百,共守一歲,以鎮輯之,余軍皆遣還所部,統兵官召赴闕。時已命探馬赤為雲南行省平章政事,遂命總制境內軍事。潞州潞城縣大水。癸亥,諸王完者也不干所部蒙古民二百八十餘戶告飢,命河東宣慰司發官粟賑之。甲子,陝西行省言終南屯田去年大水,損禾稼四十餘頃,詔蠲其租。鎮寧王那海部曲二百,以風雪損孳畜,命嶺北行省賑糧兩月。欽察台以名園為獻,命御史台給贓罰鈔千錠酬其直。諸王乞八言:「臣每歲扈從時巡,為費甚廣,臣兄豫王阿剌忒納失里、弟亦失班,歲給鈔五百錠、幣帛各五千匹。敢視其例以請。」制可。詔:「故尚書省丞相脫脫,可視三寶奴例,以所籍家貲還其家。」御史台臣言:「同僉中政院事殷仲容,奸貪邪佞,冒哀居官。」詔黜之。楊州泰興縣饑民萬三千餘戶,河南行省先賑以糧一月後以聞,許之。命遼陽行省發粟賑孛羅部內蒙古饑民。戊辰,奎章閣以纂修《經世大典》,請從翰林國史院取《脫卜赤顏》一書以紀太祖以來事跡,紹以命翰林學士承旨押不花、塔失海牙。押不花言:「《脫卜赤顏》事關秘禁,非可令外人傳寫,臣等不敢奉詔。」從之。增置拱衛司儀仗。命武備寺諸匠官避元籍。遣使召趙世延於集慶。詔以泥金畏兀字書《無量壽佛經》千部。壬申,散遣宣忠扈衛新籍軍士六百人還鄉里,期以七月一日還營。衡州路屬縣比歲旱蝗,仍大水,民食草木殆盡,又疫癘,死者十九,湖南道宣慰司請賑糧米萬石,從之。河中府蝗,晉寧、冀寧、大同、河間諸路屬縣,皆以旱不能種告飢。甘州阿兒思蘭免古妻忽都的斤以貞節旌其門。
wǔ yuè bǐng zǐ, huáng tài zǐ yǐng diàn zào jì qì rú yù zōng gù shì. chì jiàn gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ gōng xiè. dīng chǒu, yíng huò fàn xuān yuán zuǒ jiǎo. cì gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ gěi yì xǐ shū. diào wèi bīng jùn jīn shuǐ hé. jǐ mǎo, ān nán shì zǐ chén rì huǒ fù qiǎn qí chén duàn zǐ zhēn lái cháo gòng. ān qìng zhī wàng jiāng xiàn huái ān zhī shān yáng xiàn qù suì jiē shuǐ zāi, miǎn qí tián zū. bǐng xū, tài xǐ zōng yīn yuàn chén yán: lèi cháo suǒ jiàn dà wàn ān děng shí èr sì, jiù é sēng sān qiān yī bǎi wǔ shí rén, suì lì gěi liáng, jīn qí tú wěi duō, qǐng tài qù jiǔ bǎi sì shí sān rén. zhì kě. cháng dé fǔ táo yuán zhōu qù suì shuǐ zāi, miǎn qí zū. dīng hài, fù lì qiè lián kǒu tí jǔ sī, réng lì zhōng zhèng yuàn. mìng shū mì yuàn diào jūn shì xiū jīng chéng. jǐ chǒu, zhì yún nán děng chù xuān wèi sī dōu yuán shuài fǔ, yǐ tǔ guān zhāo liàn wèi xuān wèi shǐ dōu yuán shuài. yòu zhì lín ān yuán jiāng děng chù xuān wèi sī jiān guǎn jūn wàn hù fǔ. mèng dìng lù mèng jǐng lù bìng wèi jūn mín zǒng guǎn fǔ, zhì cóng sān pǐn. zhě xiàn méng qìng diān yín shā luó děng diān bìng wèi jūn mín fǔ, zhì cóng sì pǐn. mèng bìng mèng guǎng zhě yàng děng diān bìng shè jūn mín zhǎng guān sī, zhì cóng wǔ pǐn. yì dōu lù sòng dé ràng zhào rén gè shū mǐ sān bǎi shí zhèn jiāo zhōu jī mín jiǔ qiān hù, zhōng shū shěng chén qǐng yī shū sù bǔ guān lì yǔ guān, cóng zhī. zhèn zhù dōng wèi shì èr wàn yī qiān wǔ bǎi hù liáng sì yuè. gēng yín, lì yún nán shěng lú chuán lù jūn mín zǒng guǎn fǔ, yǐ tǔ guān wèi zhī, zhì shòu zhě gè gěi jīn fú. guǐ sì, yún nán wēi chǔ lù zhī pú mán měng wú lái cháo gòng, yuàn rù yín wèi suì fù, zhào wèi zhì sàn fǔ yī jí tǔ guān sān shí sān suǒ, jiē cì jīn yín fú. jiǎ wǔ, tài bái fàn bì sù. fēng xuān zhèng shǐ tuō yīn wèi jì guó gōng. yǐ píng jiāng guān tián wǔ bǎi qǐng lì dào tián tí jǔ sī, lì gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ. yǐ wèi, yǐ shǎn xī xíng tái yù shǐ dài fū tuō bié tái zhī shū mì yuàn shì. yù shǐ dài fū yuè lù bù huā lèi cí zhí, jiāng xī xíng shěng píng zhāng duǒ ér zhǐ yǐ jí cí xīn rèn, bìng xǔ zhī. tuō hū sī niáng zǐ jì zhǔ míng zōng wò diàn, zhào cì xiāng tán zhōu mín hù sì wàn wèi tāng mù. kuí zhāng gé xué shì yuàn zuǎn xiū huáng cháo jīng shì dà diǎn chéng. zhào yǐ ní jīn shū fú jīng yī cáng. bǐng shēn, dà jià xìng shàng dōu. sì chuān xíng shěng píng zhāng wāng shòu chāng cí zhí, bù yǔn. chì zài jīng bǎi sī rì jí gōng shǔ, zì chén jí mù wú fèi shì. zhèn luán yáng huán zhōu lǐ líng tái xī bǎo chì shī bā ér tū wǔ yì chāo gè èr bǎi dìng. huán zhōu mín yǐ suǒ zhǒng mài xiàn, zhào cì bì bó èr pǐ, wèi qiǎn zhī. wù xū, cì hóng qiáo, lín shì yàn tiě mù ér shēng cí. yǐ tài xǐ zōng yīn yuàn suǒ lì zhāo xiào yíng shàn sī lì chóng xǐ zǒng guǎn fǔ. zhèn liáo yáng dōng lù méng gǔ wàn hù fǔ jī mín sān qiān wǔ bǎi hù liáng liǎng yuè. jǐ hài, yě ér jí ní zhī xíng shū mì yuàn shì. bā fān xī mán guān ā mǎ lù fèng fāng wù rù gòng. gāo yóu bǎo yīng děng xiàn qù suì shuǐ, miǎn qí zū. gēng zǐ, tài yīn fàn tài bái. xīn chǒu, tài bái jīng tiān. gǎi ā sù wàn hù fǔ wèi xuān yì wàn hù fǔ, cì yín yìn, mìng bó yán lǐng zhī. jīng jì nán zhāng qiū xiàn mǎ wàn qī jìn shì zhì jié. guǐ mǎo, jiā yě ér jí ní tài wèi, cì yín yìn. yǐ hé jiān yán kè chāo sì qiān dìng zhèn hé jiān shǔ xiàn jī mín sì qiān yī bǎi hù. jiǎ chén, zhào tōng zhèng yuàn zhěng zhì nèi wài shuǐ lù yì chuán. xuān zhèng yuàn chén yán: jiù zhì, liè shèng shén yù diàn jí zhū sì suǒ zuò fó shì, měi suì jì èr bǎi shí liù, jīn tài qí shí liù wèi dìng shì. zhì kě. dōng chāng bǎo dìng èr lù, pú táng èr zhōu, yǒu chóng shí sāng. níng xià shào qìng bǎo dìng dé ān hé jiān zhū lù shǔ xiàn dà shuǐ. liù yuè yǐ sì shuò, zhēng chǔ zhèng yuàn chāo sān wàn dìng, gěi zhōng gōng dào lù zhī yòng. chì hé nán xíng shěng lì ā bù hǎi yá zhèng jī bēi. jiān chá yù shǐ hán yuán shàn yán: lì dài guó xué jiē shèng, dú běn cháo guó xué shēng jǐn sì bǎi yuán, yòu fù fēn biàn méng gǔ sè mù hàn rén zhī é. qǐng fán méng gǔ sè mù hàn rén, bù xiàn yuán é, jiē dé rù xué. yòu jiān chá yù shǐ chén shǒu zhōng yán: qǐng fán shì zhě qīn lǎo, bié wú shì dīng fèng yǎng, bù xiàn dì fāng míng cì, yí cóng yōu fù jìn qiān diào, shù guǎng zhōng xiào zhī dào. jiē bù bào. fā mǐ wǔ qiān dàn zhèn xìng hé shǔ xiàn jī mín. dīng wèi, tài bái zhòu jiàn. yǐ mǎo, jiān chá yù shǐ chén liáng hé zhè dōng lián fǎng shǐ tuō tuō chì yán ē fù quán jiān dào lá shā, qí shēng mǔ hé shì běn fù zhī qiè, ér xiōng qī zhī, qī kuáng cháo tíng, fēng wēn guó fū rén, qǐng chù bà xiàn zhí, zhuī hái zèng ēn wèi yí. yù shǐ tái chén yǐ wén, cóng zhī. jīng dà dū yòu jǐng xún yuàn hú dé qī cáo shì zhēn jié. rén xū, yǐ chāo wàn wǔ qiān dìng zhèn guó wáng duǒ ér zhǐ děng jiǔ bù méng gǔ jī mín sān wàn sān bǎi liù shí èr hù. guǐ hài, zhào: zhū guān lì zài zhí yì huò shǒu dài wèi rèn, wèi rén xíng qiú guān shuō, jí yǒu suǒ qǔ zhě, guān rú shí èr zhāng lùn zāng, lì bà bù xù zhōng qí shēn suī wú suǒ qǔ, sòng qǐ miè yóu jǐ zhě, zuì jiā cháng rén yī děng. jiǎ zǐ, tài fǔ jiān bān gōng pín yān huàn jí sù wèi shì xíng zhàng zī zhuāng. miǎn kòng hè wèi shì dāng yì hù. bǐng yín, yún nán chū zhēng jūn xī hái, wū sā luó luó mán fù shā shù jūn huáng hǎi cháo děng, sā jiā bó yòu shā lüè liáng mín wèi luàn, mìng yún nán xíng shěng jí xíng shū mì yuàn: fán jìng shàng zhū guān shù bīng, wèi kě qīng chè, yí shì huǎn jí yǐ zhì qí biàn. dīng mǎo, tài yīn fàn bì, tài bái fàn jǐng. gēng wǔ, yǐ yáng zhōu tài xìng jiāng dū èr xiàn qù suì yǔ hài jià, miǎn jīn nián zū. shū mì yuàn chén yán: zhēng xī wàn hù fǔ jūn qī bǎi rén, zì tài dìng yǐ lái, lèi jīng yōu xù, fàng hái zhě sì bǎi wǔ shí rén, jīn biān fáng jūn shǎo, lì dāng zhuī shǐ hái yíng. cóng zhī. shì yuè, jìn níng yì jí nǎi èr lù hàn, jì níng lù chóng shí sāng, hé nán jìn níng èr lù zhū shǔ xiàn huáng, dà dū bǎo dìng zhēn dìng hé jiān dōng chāng zhū lù shǔ zhōu xiàn jí zhū tún shuǐ, zhāng dé lù lín zhāng xiàn zhāng shuǐ jué.
五月丙子,皇太子影殿造祭器如裕宗故事。敕建宮相都總管府公廨。丁丑,熒惑犯軒轅左角。賜宮相都總管府給驛璽書。調衛兵浚金水河。己卯,安南世子陳日〈火阜〉遣其臣段子貞來朝貢。安慶之望江縣、淮安之山陽縣去歲皆水災,免其田租。丙戌,太禧宗禋院臣言:「累朝所建大萬安等十二寺,舊額僧三千一百五十人,歲例給糧,今其徒猥多,請汰去九百四十三人。」制可。常德府桃源州去歲水災,免其租。丁亥,復立怯憐口提舉司,仍隸中政院。命樞密院調軍士修京城。己丑,置雲南等處宣慰司都元帥府,以土官昭練為宣慰使都元帥。又置臨安元江等處宣慰司兼管軍萬戶府。孟定路、孟璟路並為軍民總管府,秩從三品。者線、蒙慶甸、銀沙羅等甸並為軍民府,秩從四品。孟並、孟廣、者樣等甸並設軍民長官司,秩從五品。益都路宋德讓、趙仁各輸米三百石賑膠州饑民九千戶,中書省臣請依輸粟補官例予官,從之。賑駐冬衛士二萬一千五百戶糧四月。庚寅,立雲南省蘆傳路軍民總管府,以土官為之,制授者各給金符。癸巳,雲南威楚路之蒲蠻猛吾來朝貢,願入銀為歲賦,詔為置散府一及土官三十三所,皆賜金銀符。甲午,太白犯畢宿。封宣政使脫因為薊國公。以平江官田五百頃立稻田提舉司,隸宮相都總管府。乙未,以陝西行台御史大夫脫別台知樞密院事。御史大夫玥璐不花累辭職,江西行省平章朵兒只以疾辭新任,並許之。脫忽思娘子繼主明宗幄殿,詔賜湘潭州民戶四萬為湯沐。奎章閣學士院纂修《皇朝經世大典》成。詔以泥金書佛經一藏。丙申,大駕幸上都。四川行省平章汪壽昌辭職,不允。敕在京百司日集公署,自晨及暮毋廢事。賑灤陽、桓州、李陵台、昔寶赤、失八兒禿五驛鈔各二百錠。桓州民以所種麥獻,詔賜幣帛二匹,慰遣之。戊戌,次紅橋,臨視燕鐵木兒生祠。以太禧宗禋院所隸昭孝營繕司隸崇禧總管府。賑遼陽東路蒙古萬戶府饑民三千五百戶糧兩月。己亥,也兒吉尼知行樞密院事。八番西蠻官阿馬路奉方物入貢。高郵、寶應等縣去歲水,免其租。庚子,太陰犯太白。辛丑,太白經天。改阿速萬戶府為宣毅萬戶府,賜銀印,命伯顏領之。旌濟南章丘縣馬萬妻晉氏志節。癸卯,加也兒吉尼太尉,賜銀印。以河間鹽課鈔四千錠賑河間屬縣饑民四千一百戶。甲辰,詔通政院整治內外水陸驛傳。宣政院臣言:「舊制,列聖神御殿及諸寺所作佛事,每歲計二百十六,今汰其十六為定式。」制可。東昌、保定二路,濮、唐二州,有蟲食桑。寧夏、紹慶、保定、德安、河間諸路屬縣大水。六月乙巳朔,征儲政院鈔三萬錠,給中宮道路之用。敕河南行省立阿不海牙政跡碑。監察御史韓元善言:「歷代國學皆盛,獨本朝國學生僅四百員,又復分辨蒙古、色目、漢人之額。請凡蒙古、色目、漢人,不限員額,皆得入學。」又監察御史陳守中言:「請凡仕者親老,別無侍丁奉養,不限地方名次,宜從優附近遷調,庶廣忠孝之道。」皆不報。發米五千石賑興和屬縣饑民。丁未,太白晝見。乙卯,監察御史陳良劾浙東廉訪使脫脫赤顏阿附權奸倒剌沙,其生母何氏本父之妾,而兄妻之,欺誑朝廷,封溫國夫人,請黜罷憲職,追還贈恩為宜。御史台臣以聞,從之。旌大都右警巡院胡德妻曹氏貞節。壬戌,以鈔萬五千錠賑國王朵兒只等九部蒙古饑民三萬三百六十二戶。癸亥,詔:「諸官吏在職役或守代未任,為人行賕關說,即有所取者,官如十二章論贓,吏罷不敘終其身;雖無所取,訟起滅由己者,罪加常人一等。」甲子,太府監頒宮嬪、閹宦及宿衛士行帳資裝。免控鶴衛士當驛戶。丙寅,雲南出征軍悉還,烏撒羅羅蠻復殺戍軍黃海潮等,撒加伯又殺掠良民為亂,命雲南行省及行樞密院:「凡境上諸關戍兵,未可輕撤,宜視緩急以制其變。」丁卯,太陰犯畢,太白犯井。庚午,以揚州泰興、江都二縣去歲雨害稼,免今年租。樞密院臣言:「征西萬戶府軍七百人,自泰定以來,累經優恤,放還者四百五十人,今邊防軍少,例當追使還營。」從之。是月,晉寧、亦集乃二路旱,濟寧路蟲食桑,河南、晉寧二路諸屬縣蝗,大都、保定、真定、河間、東昌諸路屬州縣及諸屯水,彰德路臨漳縣漳水決。
qiū qī yuè jiǎ xū shuò, cì yě mǎ chuān děng chù zhù dōng wèi shì yī. yì wén shǎo jiān ōu yáng xuán yán: xiān shèng wǔ shí sì dài sūn xí fēng yǎn shèng gōng, jué zuì wǔ děng, zhì dēng sān pǐn, ér yòng sì pǐn tóng yìn, yú jué zhì bù chēng. zhào zhù cóng sān pǐn yìn gěi zhī. dé ān fǔ qù nián shuǐ, miǎn jīn nián tián zū. jīng dé ān yīng shān xiàn gāo kě dào xiào xíng. jǐ mǎo, yǐ yún nán jì píng, wéi lù yú děng jù zuì cuàn fú, jiàng zhào qū shè zhī. xīn sì, zhǐ ér hā dá ér zuò zuì dāng liú yuǎn, yǐ táng qí shì jiù shì gù shì zhī. rén wǔ, sì tài zǔ tài zōng ruì zōng yù róng yú hàn lín guó shǐ yuàn. jiān chá yù shǐ zhāng yì děng yán: qīn chá tái zài yīng zōng cháo, yīn yǔ zhōng zhèng shǐ yǎo zhù zào móu, wū gào tuō huān chá ér jiāng gòu yì tú, cí lián qián dǐ, zhì chū jū hǎi nán. jí tiān lì chū, dào lá shā jù shàng dōu, qiǎn qīn chá tái yǐ bīng jù mìng, dào lá shā yí qí yǒu yì zhì, fù qín yǐ guī, jí zhuī yán xī rì yǎo zhù zhī móu yǐ zì jiě. huáng shàng jí wèi, bù niàn jiù è, zhuó jū zhōng shū, ér yòu zì yí jué jiù, yǐ zhì duó guān jí chǎn. xuán fù shì yòu, yǐ wèi sì chuān píng zhāng. jīn yún nán wèi píng, yǔ shǔ jiē jìng, qí rén fǎn fù, bù kě xìn rèn, yí xuē guān yuǎn cuàn, réng méi rù qí jiā chǎn. tái chén yǐ wén, zhào duó qí zhì mìng jīn fú, tóng qī nú jìn gù yú guǎng dōng, wú jí qí jiā. réng zhào yù yù shǐ: fán xiān rén rú qīn chá tái zhě, qí jí yán zhī, wú yǐn. tiě mù ér bǔ huà cí yù shǐ dài fū zhí, bù yǔn. yǐ yǒu, qiǎn shǐ dài sì hù guó bì mín guǎng jì fú huì míng zhe tiān fēi. mìng xī sēng yú dà dū wàn suì shān mǐn zhōng gé zuò fó shì, qǐ bā yuè bā rì, zhì chē jià hái dà dū rì zhǐ. dīng hài, hǎi nán lí zéi zuò luàn, zhào jiāng xī hú guǎng liǎng shěng hé bīng bǔ zhī. zhū wáng shuò sī jí yì ér gān bo hā ér mán, fù mǎ wán zhě tiē mù ér qiǎn shǐ lái xiàn pú táo jiǔ. rén chén, yǐ zhī shū mì yuàn shì tuō bié tái wèi yù shǐ dài fū. guǐ sì, chén zhōu xìng guó èr lù chóng shāng jià, miǎn jīn nián zū. jiǎ wǔ, guī dé fǔ yǔ shāng jià, miǎn jīn nián zū. gěi zhū wèi shì jí méng gǔ hù liáng sì yuè. yǐ wèi, lì mǐn zi shū yuàn yú jì nán. háng zhōu huǒ, zhèn bèi zāi mín bǎi jiǔ shí hù. dīng yǒu, diào gān zhōu bīng qiān rén sā lǐ wèi wù bīng wǔ bǎi rén shǒu cān bo láng, yǐ fáng tǔ fān. wù xū, fēng bó yán wèi jùn níng wáng, cì jīn yìn, réng qián tài bǎo zhī shū mì yuàn shì. gāo yóu fǔ qù suì shuǐ zāi, miǎn jīn nián zū. hú zhōu ān jí xiàn dà shuǐ bào zhǎng, piào sǐ bǎi jiǔ shí rén, rén gěi chāo èr shí guàn yì zhī, cún zhě zhèn liáng liǎng yuè. gēng zǐ, guǎng xī yáo zéi píng, zhào zhū wáng yún dōu sī tiē mù ér hái. xīn chǒu, huái dé fǔ dòng mán èr shí yī dòng tián xiān shén yòng děng yǐ fāng wù lái gòng, hái suǒ lǔ shēng kǒu bā bǎi yú rén gěi qí jiā. guǐ mǎo, zhī xíng shū mì yuàn shì chè lǐ tiē mù ér yǐ bīng tǎo pàn mán suǒ lì hā mí shī, lù qí dǎng qī bǎi yú rén. shì yuè, hé nán fèng yuán shǔ xiàn huáng, dà dū hé jiān hàn yáng shǔ xiàn shuǐ, jì níng shǔ xiàn yǔ báo shāng jià, lú zhōu qù nián shuǐ, níng xià shuāng wèi zāi, bìng miǎn jīn nián tián zū, zhèn níng xià míng shā lán shān èr yì hù èr bǎi jiǔ shí, dìng xī zhōu xīn jūn hù qiān èr bǎi, yīng lǐ zhōu mín hù qiān sān bǎi liáng gè yī yuè, yòu zhèn lóng xìng lù jī mín jiǔ bǎi hù liáng yī yuè. dà níng hé zhòng xiàn hé qiān qī bǎi dōu sài ér, fū wáng yǐ shēn xùn zàng, jīng qí mén.
秋七月甲戌朔,賜野馬川等處駐冬衛士衣。藝文少監歐陽玄言:「先聖五十四代孫襲封衍聖公,爵最五等,秩登三品,而用四品銅印,於爵秩不稱。」詔鑄從三品印給之。德安府去年水,免今年田租。旌德安應山縣高可燾孝行。己卯,以雲南既平,惟祿余等懼罪竄伏,降詔曲赦之。辛巳,只兒哈答兒坐罪當流遠,以唐其勢舅氏故釋之。壬午,祀太祖、太宗、睿宗御容於翰林國史院。監察御史張益等言:「欽察台在英宗朝,陰與中政使咬住造謀,誣告脫歡察兒將構異圖,辭連潛邸,致出居海南。及天曆初,倒剌沙據上都,遣欽察台以兵拒命,倒剌沙疑其有異志,復禽以歸,即追言昔日咬住之謀以自解。皇上即位,不念舊惡,擢居中書,而又自貽厥咎,以致奪官籍產。旋復釋宥,以為四川平章。今雲南未平,與蜀接境,其人反覆,不可信任,宜削官遠竄,仍沒入其家產。」台臣以聞,詔奪其制命、金符,同妻孥禁錮於廣東,毋籍其家。仍詔諭御史:「凡憸人如欽察台者,其極言之,毋隱。」鐵木兒補化辭御史大夫職,不允。乙酉,遣使代祀護國庇民廣濟福惠明著天妃。命西僧於大都萬歲山憫忠閣作佛事,起八月八日,至車駕還大都日止。丁亥,海南黎賊作亂,詔江西、湖廣兩省合兵捕之。諸王搠思吉亦兒甘卜、哈兒蠻,駙馬完者帖木兒遣使來獻蒲萄酒。壬辰,以知樞密院事脫別台為御史大夫。癸巳,辰州、興國二路蟲傷稼,免今年租。甲午,歸德府雨傷稼,免今年租。給諸衛士及蒙古戶糧四月。乙未,立閔子書院於濟南。杭州火,賑被災民百九十戶。丁酉,調甘州兵千人、撒里畏兀兵五百人守參卜郎,以防土番。戊戌,封伯顏為浚寧王,賜金印,仍前太保、知樞密院事。高郵府去歲水災,免今年租。湖州安吉縣大水暴漲,漂死百九十人,人給鈔二十貫瘞之,存者賑糧兩月。庚子,廣西徭賊平,召諸王雲都思帖木兒還。辛丑,懷德府洞蠻二十一洞田先什用等以方物來貢,還所虜生口八百餘人給其家。癸卯,知行樞密院事徹里帖木兒以兵討叛蠻鎖力哈迷失,戮其黨七百餘人。是月,河南、奉元屬縣蝗,大都、河間、漢陽屬縣水,冀寧屬縣雨雹傷稼,廬州去年水,寧夏霜為災,並免今年田租,賑寧夏鳴沙、蘭山二驛戶二百九十,定西州新軍戶千二百,應理州民戶千三百糧各一月,又賑龍興路饑民九百戶糧一月。大寧和眾縣何千妻柏都賽兒,夫亡以身殉葬,旌其門。
bā yuè jiǎ chén shuò, rì yǒu shí zhī. fēng tuō lián hū tū lǔ wèi jìng gōng wáng, shā lán duǒ ér zhǐ wèi yì dé wáng, bìng gěi yǐ tú jīn yín yìn. xī yù zhū wáng bo sài yīn qiǎn shǐ hū dōu bù dīng lái cháo. luán yáng yì hù zēng zhì mǎ niú gè yī, miǎn qí hé shì zá yì. cì shàng dōu kǒng zǐ miào bēi. yù shǐ tái chén hé zòu: xuān huī fù shǐ sāng gē, bǐ fèng zhǐ gěi sù wèi shì qián liáng, jī huǎn jiǔ rì, wán fǎ qī gōng, zuì dāng chù bà. cóng zhī. jǐ yǒu, yǐ yín fú èr shí bā cì gǒng wèi zhí bǎi hù, mìng yàn tiě mù ér yǐ chāo wàn dìng fēn cì méng gǔ gū guǎ zhě. xīn hài, dà jià nán hái dà dū. rén zǐ, xī yù zhū wáng dá ér má shī lǐ xí duǒ liè tiē mù ér zhī wèi, qiǎn zhū wáng bèi ér zhǐ jí tái děng lái cháo gòng. jiǎ yín, xuě bié tái zhī sūn yuè lǔ tiē mù ér mǎi lǘ yě xiān lái xiàn shī lá nú, cì yǐ jīn bǎi liǎng yín qiān wǔ bǎi liǎng chāo wǔ bǎi dìng jīn dài yī. mìng xuān kè tí jǔ sī wú shōu yàn tiě mù ér dǐ shě shāng huò shuì. wò ér duǒ sī zhī dì pín nián zāi, xù mù duō sǐ, mín hù wàn qī qiān yī bǎi liù shí, mìng nèi shǐ fǔ gěi chāo èr wàn dìng zhèn zhī. yǐ mǎo, tài bái fàn xuān yuán dà xīng. bǐng chén, fēng nèi shǐ qiè liè gāi wèi fēng guó gōng. yǐ xīng biàn, lìng qún chén yì shè. dīng sì, mìng bīn wáng bù yán tiē mù ér wéi liè yú fǔ zhōu. jǐ wèi, lì zhèn níng wáng zǒng guǎn fǔ yú fǔ zhōu. gōng zhǔ tuō tuō huī lái cháo. yǐ biàn liáng lù wèi shì xiàn cì bó yán wèi shí yì. zhào xíng bù jū nèi shì sā lǐ bù huā wū gǔ shì, fán dāng sǐ zhě zhàng yī bǎi qī, liú guǎng dōng xī. zhōng shū shěng chén yán: míng nián hǎi yùn liáng èr bǎi sì shí wàn shí, yǐ lìng jiāng zhè yùn èr bǎi èr shí wàn, hé nán èr shí wàn. jīn qǐng lìng jiāng zhè fù zēng èr shí wàn, běn shěng cān zhèng dù zhēn dū lǐng. cóng zhī. fù mìng zhèn tiào mǐ wǔ wàn shí jì jīng chéng pín mín. jīng jì níng lù wèi duó xiào xíng yáng zhōu lù lǚ tiān lín qī wéi shì zhēn jié. gēng shēn, tài bái fàn xuān yuán zuǒ jiǎo. zhōng shū shū mì chén yán: xī yù zhū wáng bù sài yīn, qí chén qiè liè mù dīng jiǎo wáng mìng lái cháo, bù sài yīn qiǎn shǐ lái yán, qǐng zhí yǐ guī. chén děng yì, zōng fān zhī guó, xíng rén wǎng lái, zhí yǐ fù zhī, bù kě, yí lìng chéng yì guī guó yǐ zì biàn. zhì kě. rén shēn, shēng shì zhèng fǔ zhì zhèng èr pǐn. shì yuè, jiāng zhè zhū lù shuǐ lǎo hài jià, jì tián shí bā wàn bā qiān qī bǎi sān shí bā qǐng. jǐng zhōu zì liù yuè zhì shì yuè bù yǔ. lǐ zhōu sì zhōu děng xiàn qù nián shuǐ, miǎn jīn nián zū. yuán zhōu jī, zhèn tiào mǐ èr qiān dàn. jīn zhōu jí xī hé zhōu pín nián hàn zāi, mín jī, zhèn yǐ shǎn xī yán kè chāo wǔ qiān dìng. jiǔ yuè guǐ yǒu shuò, shì ā lǔ hún sā lǐ zhái, mìng yàn tiě mù ér fèng huáng zǐ gǔ nà dá lá jū zhī. zhōng shū shěng chén yán: jīn suì dāng sì mǎ tuó shí sì wàn bā qiān sì bǎi pǐ, jīng chéng sì liù wàn pǐ, yú lìng wài jùn fēn sì, měi pǐ gěi chú sù jià chāo sì dìng. cóng zhī. yǐ hài, mìng liú shǒu sī fā jūn shì zhú zhù bì tái yú dà chéng tiān hù shèng sì dōng. yù shǐ tái chén hé zòu: sì chuān xíng shěng cān zhèng mǎ róng, fā liáng liù qiān dàn xiǎng yún nán jūn, zhōng dào zhé hái, yù jiè fèng chāo yī shí jiǔ dìng yǐ qǔ qiè, yòu gòu mà píng zhāng wāng shòu chāng, zuì suī méng yòu, nán rèn zǎi fǔ. dì yuē: gāng cháng zhī lǐ, zūn bēi zhī fēn, měng wú suǒ zhī, qí hé yǐ jū shàng ér lín xià! jí bà zhī. bǐng zǐ, tài bái fàn tián xīng. shū mì yuàn chén yán: yún nán dōng chuān lù zǒng guǎn pǔ zhé xiōng nà jù, huì lù yú bīng, shā wū sā xuān wèi shǐ yuè lǔ dōng chuān lù fǔ pàn jiào huà de èr shí yú rén yòu huì bó hū zhí ā fú, lǐng méng gǔ bīng jiāng jī luó luó sī. chén děng yǔ yàn tiě mù ér yì, qiǎn xī yù zhǐ huī shǐ suǒ zhù děng fā shǎn xī dōu wàn hù fǔ bīng, zhí dǐ luó luó sī, fā diāo mén ān fǔ sī bīng, jué dà dù hé, zhí dǐ qióng bù zhōu, xún shǒu guān ài. zhào xuān zhèng yuàn yì qiǎn shǐ tóng wǎng dū zhī. hǎi nán zéi wáng zhōu jiū lǜ shí jiǔ dòng lí mán èr wàn yú rén zuò luàn, mìng diào guǎng dōng fú jiàn bīng, lì hú guǎng xíng shěng zuǒ chéng yí lá sì nú tǒng lǐng tǎo bǔ zhī. ā sù jí wò luó sī xīn shù biān zhě, mìng liáo yáng xíng shěng gěi qí niú jù liáng shí. jǐ mǎo, fā sù wǔ qiān dàn zhèn xìng hé lù yīng fāng. gēng chén, shū mì yuàn chén yán: liù yuè zhōng, xíng shū mì yuàn guān yǐ bīng yǔ wū sā zéi bīng wǔ zhàn, pò zhī, wéi lù yú cuàn fú wèi huò. mìng sì chuān xíng shěng gěi qí jūn xiǎng. zhèn xìng hé bǎo chāng zhōu jī mín mǐ èr qiān dàn. yù shǐ tái chén yán: dà shèng shòu wàn ān sì tán zhǔ sī tú yán jí xiáng, dào gōng wù, chù qī nú, yí miǎn qí sī tú tán zhǔ zhī zhí. cóng zhī. jìn zhū yì wú chù cuàn xíng mǎ, miǎn kòng hè hù zá yì. hú zhōu ān jí xiàn jiǔ yǔ, tài hú yì, piào mín jū èr qiān bā bǎi jiǔ shí hù, nì sǐ nán nǚ bǎi wǔ shí qī rén, mìng jiāng zhè xíng shěng zhèn xù zhī. dīng hài, yù shǐ tái chén yán: jiāng xī xíng shěng cān zhèng lǐ yǔn zhōng, nǎi gù nèi shì lǐ bāng níng yǎng zi, qì zhì yōng xià, wù dāo zhòng xuǎn, yí chù bà. cóng zhī. gēng yín, xìng dà chéng tiān hù shèng sì. yǐ chāo wǔ wàn dìng jí yù dài sì chuān míng nián yán kè chāo wǔ wàn dìng, gěi xíng shū mì yuàn jūn xū. lù yú kòu shùn yuán lù. guǐ sì, bà gōng xū fǔ fù shí sī, zhì guǎng yì sī, zhì zhèng sān pǐn, yǐ yòu chéng sā dí lǐng qí wù. yù shǐ tái chén hé tài xǐ zōng yīn shǐ tóng tóng yín chǐ bù jié, bù kě yǐ fèng míng yīn yòu, kuí zhāng gé jiān shū bó shì kē jiǔ sī, xìng fēi chún liáng, xíng jí jiǎo jué, xié qí mò jì, qū fù quán mén, qǐng bà chù zhī. yǐ wèi, yǐ jīn hǔ fú cì zhōng shū píng zhāng zhèng shì yì liè chì. sī zhōu zhèn yuǎn fǔ jī, zhèn mǐ wǔ bǎi shí. dīng yǒu, yún nán xíng shěng qiǎn dōu shì nà hǎi zhèn fǔ luán zhì děng fèng zhào wǎng yù lù yú jí shòu yǐ cān zhèng zhì mìng, zhì sā jiā guān, lù yú jù bù shòu, é ér zéi dà zhì, nà hǎi yīn yǔ lì zhàn, zéi nǎi tuì. jí wǎn, wū sā bīng rù shùn yuán jìng, zuǒ chéng tiē mù ér bù huā yù zhàn, nà hǎi fù jiù zhèn xuān zhào zhāo zhī, suì yù hài, tiē mù ér bù huā děng liǎn bīng hái. rén yín, gǎi lóng xiáng zǒng guǎn fǔ wèi lóng xiáng shǐ sī, zhì cóng èr pǐn.
八月甲辰朔,日有食之。封脫憐忽禿魯為靖恭王,沙藍朵兒只為懿德王,並給以塗金銀印。西域諸王卜賽因遣使忽都不丁來朝。灤陽驛戶增置馬牛各一,免其和市雜役。賜上都孔子廟碑。御史台臣劾奏:「宣徽副使桑哥,比奉旨給宿衛士錢糧,稽緩九日,玩法欺公,罪當黜罷。」從之。己酉,以銀符二十八賜拱衛直百戶,命燕鐵木兒以鈔萬錠分賜蒙古孤寡者。辛亥,大駕南還大都。壬子,西域諸王答兒麻失里襲朵列帖木兒之位,遣諸王孛兒只吉台等來朝貢。甲寅,雪別台之孫月魯帖木兒、買閭也先來獻失剌奴,賜以金百兩、銀千五百兩、鈔五百錠、金帶一。命宣課提舉司毋收燕鐵木兒邸舍商貨稅。斡兒朵思之地頻年災,畜牧多死,民戶萬七千一百六十,命內史府給鈔二萬錠賑之。乙卯,太白犯軒轅大星。丙辰,封內史怯列該為豐國公。以星變,令群臣議赦。丁巳,命邠王不顏帖木兒圍獵於撫州。己未,立鎮寧王總管府於撫州。公主脫脫灰來朝。以汴梁路尉氏縣賜伯顏為食邑。詔刑部鞫內侍撒里不花巫蠱事,凡當死者杖一百七,流廣東、西。中書省臣言:「明年海運糧二百四十萬石,已令江浙運二百二十萬,河南二十萬。今請令江浙復增二十萬,本省參政杜貞督領。」從之。復命賑糶米五萬石濟京城貧民。旌濟寧路魏鐸孝行、揚州路呂天麟妻韋氏貞節。庚申,太白犯軒轅左角。中書、樞密臣言:「西域諸王不賽因,其臣怯列木丁矯王命來朝,不賽因遣使來言,請執以歸。臣等議,宗藩之國,行人往來,執以付之,不可,宜令乘驛歸國以自辨。」制可。壬申,升侍正府秩正二品。是月,江浙諸路水潦害稼,計田十八萬八千七百三十八頃。景州自六月至是月不雨。澧州、泗州等縣去年水,免今年租。沅州飢,賑糶米二千石。金州及西和州頻年旱災,民飢,賑以陝西鹽課鈔五千錠。九月癸酉朔,市阿魯渾撒里宅,命燕鐵木兒奉皇子古納答剌居之。中書省臣言:「今歲當飼馬駝十四萬八千四百匹,京城飼六萬匹,余令外郡分飼,每匹給芻粟價鈔四錠。」從之。乙亥,命留守司發軍士築駐蹕台於大承天護聖寺東。御史台臣劾奏:「四川行省參政馬鎔,發糧六千石餉雲南軍,中道輒還,預借俸鈔一十九錠以娶妾,又詬罵平章汪壽昌,罪雖蒙宥,難任宰輔。」帝曰:「綱常之理,尊卑之分,懵無所知,其何以居上而臨下!亟罷之。」丙子,太白犯填星。樞密院臣言:「雲南東川路總管普折兄那具,會祿余兵,殺烏撒宣慰使月魯、東川路府判教化的二十餘人;又會伯忽侄阿福,領蒙古兵將擊羅羅斯。臣等與燕鐵木兒議,遣西域指揮使鎖住等發陝西都萬戶府兵,直抵羅羅斯,發碉門安撫司兵,絕大渡河,直抵邛部州,巡守關隘。」詔宣政院亦遣使同往督之。海南賊王周糾率十九洞黎蠻二萬餘人作亂,命調廣東、福建兵,隸湖廣行省左丞移剌四奴統領討捕之。阿速及斡羅思新戍邊者,命遼陽行省給其牛具糧食。己卯,發粟五千石賑興和路鷹坊。庚辰,樞密院臣言:「六月中,行樞密院官以兵與烏撒賊兵五戰,破之,惟祿余竄伏未獲。」命四川行省給其軍餉。賑興和寶昌州饑民米二千石。御史台臣言:「大聖壽萬安寺壇主司徒嚴吉祥,盜公物,畜妻孥,宜免其司徒、壇主之職。」從之。禁諸驛毋畜竄行馬,免控鶴戶雜役。湖州安吉縣久雨,太湖溢,漂民居二千八百九十戶,溺死男女百五十七人,命江浙行省賑恤之。丁亥,御史台臣言:「江西行省參政李允中,乃故內侍李邦寧養子,器質庸下,誤叨重選,宜黜罷。」從之。庚寅,幸大承天護聖寺。以鈔五萬錠及預貸四川明年鹽課鈔五萬錠,給行樞密院軍需。祿余寇順元路。癸巳,罷供需府覆實司,置廣誼司,秩正三品,以右丞撒迪領其務。御史台臣劾太禧宗禋使童童淫侈不潔,不可以奉明禋;又,奎章閣監書博士柯九思,性非純良,行極矯譎,挾其末技,趨附權門,請罷黜之。乙未,以金虎符賜中書平章政事亦列赤。思州鎮遠府飢,賑米五百石。丁酉,雲南行省遣都事那海、鎮撫欒智等奉詔往諭祿余及授以參政制命,至撒家關,祿余拒不受,俄而賊大至,那海因與力戰,賊乃退。及晚,烏撒兵入順元境,左丞帖木兒不花御戰,那海復就陣宣詔招之,遂遇害,帖木兒不花等斂兵還。壬寅,改隆祥總管府為隆祥使司,秩從二品。
dōng shí yuè jiǎ chén, qiǎn mì shū tài jiān wáng guī děng dài sì yuè zhèn hǎi dú hòu tǔ. yǐ sì, zhào xíng shū mì yuàn chè lǐ tiě mù ér xiǎo yún shī hái cháo. yǐ qián dōng chuān lù zǒng guǎn pǔ zhé zǐ ān lè xí qí fù zhí. jǐ yǒu, shí xiǎng yú tài miào. wèi huáng zǐ gǔ nà dá lá zuò fó shì, shì zài jīng qiú, sǐ zuì zhě èr rén, zhàng zuì zhě sì shí qī rén. xīn hài, zhào jiāng nán xíng tái yù shǐ dài fū ā ér sī lán hǎi yá fù què. guǐ chǒu, xìng dà chéng tiān hù shèng sì. méng gǔ dū yuán shuài qiè liè yǐn bīng jī ā hé zéi dǎng yú chéng jiāng lù hǎi zhōng shān, wèi yún tī dēng shān, pò qí shān, shā zéi wǔ bǎi yú rén. tū jiān zhī dì bì lá dōu gǔ tuàn shī jǔ jiā fù hǎi sǐ. yòu huò tū jiān dì èr rén zǐ sān rén, zhū zhī. jiǎ yín, háng zhōu huǒ, mìng jiāng zhè xíng shěng zhèn qí bù néng zì cún zhě. dīng sì, zhōng shū shěng chén yán: jiāng zhè píng jiāng hú zhōu děng lù shuǐ shāng jià, míng nián hǎi cáo mǐ èr bǎi liù shí wàn shí, kǒng bù zú, ruò lìng yùn bǎi jiǔ shí wàn, ér mìng hé nán fā sān shí wàn, jiāng xī fā shí wàn wèi yí. yòu, qiǎn guān jī chāo shí wàn dìng yán yǐn sān wàn wǔ qiān dào, yú tōng huǒ líng cāng sì zhōu, yōu jià hé dí mǐ sān shí wàn shí. yòu, yǐ chāo èr wàn wǔ qiān dìng yán yǐn wàn wǔ qiān dào, yú tōng huǒ èr zhōu, hé dí sù dòu shí wǔ wàn shí yǐ chāo sān shí wàn dìng, wǎng liáo yáng yì jǐn èr zhōu, hé dí sù dòu shí wàn shí. bìng cóng zhī. shāo zài jīng jī nián hái dào hūn chāo èr bǎi qī shí yú wàn dìng. wù wǔ, zhào hái píng jiāng lù dà yù qīng zhāo yīng gōng tián bǎi qǐng, guān wù zhēng qí zū. jǐ wèi, gěi sù wèi shì yǒu guān zhě chú dòu. zhū wáng bo sài yīn shǐ zhě hái xī yù, zhào chóu qí suǒ gòng yào wù jià zhí. xīn yǒu, mìng xī sēng zuò fó shì yú xìng shèng gōng, shí yǒu wǔ rì nǎi bà. wú jiāng zhōu dà fēng yǔ, tài hú yì, piào méi lú shě zī chù qiān jiǔ bǎi qī shí jiā, mìng jiāng zhè xíng shěng gěi chāo qiān wǔ bǎi dìng zhèn zhī. yǐ chǒu, lì zhāo gōng wàn hù dōu zǒng shǐ fǔ, bó yán tiě mù ér bǔ huà bìng jiān zhāo gōng wàn hù dōu zǒng shǐ. bǐng yín, mìng dà dū lù dìng shí gū, měi yuè shuò wàng sòng guǎng yì sī, yǐ chóu wù jià. yàn tiě mù ér qǔ máo niú wǔ qiān yú xī yù lái xiàn.
冬十月甲辰,遣秘書太監王珪等代祀岳鎮、海瀆、后土。乙巳,召行樞密院徹里鐵木兒、小雲失還朝。以前東川路總管普摺子安樂襲其父職。己酉,時享於太廟。為皇子古納答剌作佛事,釋在京囚,死罪者二人,杖罪者四十七人。辛亥,召江南行台御史大夫阿兒思蘭海牙赴闕。癸丑,幸大承天護聖寺。蒙古都元帥怯烈引兵擊阿禾賊黨於澂江路海中山,為雲梯登山,破其柵,殺賊五百餘人。禿堅之弟必剌都古彖失舉家赴海死。又獲禿堅弟二人、子三人,誅之。甲寅,杭州火,命江浙行省賑其不能自存者。丁巳,中書省臣言:「江浙平江、湖州等路水傷稼,明年海漕米二百六十萬石,恐不足,若令運百九十萬,而命河南發三十萬,江西發十萬為宜。又,遣官齎鈔十萬錠、鹽引三萬五千道,於通、漷、陵、滄四州,優價和糴米三十萬石。又,以鈔二萬五千錠、鹽引萬五千道,於通、漷二州,和糴粟豆十五萬石;以鈔三十萬錠,往遼陽懿、錦二州,和糴粟豆十萬石。」並從之。燒在京積年還倒昏鈔二百七十餘萬錠。戊午,詔還平江路大玉清昭應宮田百頃,官勿征其租。己未,給宿衛士有官者芻豆。諸王卜賽因使者還西域,詔酬其所貢藥物價直。辛酉,命西僧作佛事於興聖宮,十有五日乃罷。吳江州大風雨,太湖溢,漂沒廬舍孳畜千九百七十家,命江浙行省給鈔千五百錠賑之。乙丑,立昭功萬戶都總使府,伯顏、鐵木兒補化併兼昭功萬戶都總使。丙寅,命大都路定時估,每月朔望送廣誼司,以酬物價。燕鐵木兒取犛牛五千於西域來獻。
shí yī yuè rén shēn shuò, rì yǒu shí zhī. yún nán xíng shěng yán: yì qǐ bù xuē zhī dì suǒ mù guó mǎ, suì gěi yán, yǐ měi yuè shàng yín rì dàn zhī, zé mǎ jiàn wú bìng. bǐ yīn bó hū pàn luàn, qù nán yán bù kě dào, mǎ duō bìng sǐ. zhào lìng sì chuān xíng shěng yǐ yán gěi zhī. yǐ hài, lǐ yàn tōng xiāo bù lán xī děng móu fǎn, fú zhū. bǐng zǐ, fēng zhū wáng wò jí wèi bǎo níng wáng, cì yǐ yìn, yǐ qí xiān suǒ shòu yìn cì zhū wáng hún tū tiē mù ér zhī zǐ gēng wù tái. zhào gěi yí lá sì nú fēn háng shěng yìn. dīng chǒu, xìng hé lù yīng fāng jí méng gǔ mín wàn yī qiān yī bǎi yú hù, dà xuě xù mù dòng sǐ, zhèn mǐ wǔ qiān dàn. wù yín, shū mì yuàn chén yán: tiān lì bīng xìng, yǐ yáng zhōu zhòng zhèn, cháng jiǎ huái dōng xuān wèi sī yǐ bīng quán, jīn shì yǐ níng, yí yǐ suǒ bù bīng fù lì hé nán xíng shěng. yòu, zhēng xī yuán shuài fǔ zì tài dìng chū diào bīng sì qiān yī bǎi rén shù lóng lá yì jí nǎi, qī yǐ wǔ nián wèi dài, jīn yǐ shí nián, táo wáng zhě zhòng, yí jiā yōu xù, qī yǐ lái suì wǔ yuè dài hái. bìng cóng zhī. jǐ mǎo, fēng zhàn bān wèi bīn guó gōng. gēng chén, zuǒ yòu qīn chá wèi jūn shì qiān sì bǎi jiǔ shí hù jī, mìng shàng dōu liú shǒu sī zhèn zhī. xīn sì, yǐ hù bù shàng shū gěng huàn wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. guǐ wèi, zhào yǎng yàn tiě mù ér zhī zǐ tǎ lá hǎi wèi zi, cì jū dì jí suǒ jí lǐ yàn tōng zī chǎn. jīng wáng yě sù yě bù gàn xiàn máo niú sì bǎi. zhào: měi suì shū mì yuàn zōng zhèng fǔ qiǎn guān, yǔ liáo yáng xíng shěng guān xún lì zhū jùn, wú lìng zhū wáng suǒ bù rǎo mín. lóng xiáng sī shǐ huǎng hū ér bù huā yán: hǎi nán suǒ jiàn dà xìng lóng pǔ míng sì, gōng fèi hào ráng, lí rén bù shèng qí rǎo, yǐ gù wèi luàn. zhào hú guǎng xíng shěng chén yuè lù bù huā jí xuān wèi xuān fǔ èr sī lǐng qí yì, réng mìng lián fǎng sī lì zhī. xīn mǎo, zhū wáng sā ér mán qiǎn shǐ zhě qī shí sì rén lái. zhèn zuǒ qīn chá wèi sā dūn děng yì dǐng yě ér gǔ zhù dōng jūn qiān wǔ bǎi bā shí hù. zhū yán kè chāo yǐ shí fēn zhī yī zhé shōu yín, yín měi dìng wǔ shí liǎng, zhé chāo èr shí wǔ dìng. yǐ wèi, chì gōng xiāng dōu zǒng guǎn fǔ wù lì zhāo gōng dōu zǒng shǐ fǔ. dīng yǒu, yǐ nán yáng fǔ zhī sōng zhōu, gèng cì bó yán wèi shí yì.
十一月壬申朔,日有食之。雲南行省言:「亦乞不薛之地所牧國馬,歲給鹽,以每月上寅日啖之,則馬健無病。比因伯忽叛亂,去南鹽不可到,馬多病死。」詔令四川行省以鹽給之。乙亥,李彥通、蕭不蘭奚等謀反,伏誅。丙子,封諸王斡即為保寧王,賜以印,以其先所受印賜諸王渾禿帖木兒之子庚兀台。詔給移剌四奴分行省印。丁丑,興和路鷹坊及蒙古民萬一千一百餘戶,大雪畜牧凍死,賑米五千石。戊寅,樞密院臣言:「天曆兵興,以揚州重鎮,嘗假淮東宣慰司以兵權,今事已寧,宜以所部兵復隸河南行省。又,征西元帥府自泰定初調兵四千一百人戍龍剌、亦集乃,期以五年為代,今已十年,逃亡者眾,宜加優恤,期以來歲五月代還。」並從之。己卯,封蘸班為豳國公。庚辰,左、右欽察衛軍士千四百九十戶飢,命上都留守司賑之。辛巳,以戶部尚書耿煥為中書參知政事。癸未,詔養燕鐵木兒之子塔剌海為子,賜居第及所籍李彥通貲產。荊王也速也不干獻犛牛四百。詔:「每歲樞密院、宗正府遣官,與遼陽行省官巡歷諸郡,毋令諸王所部擾民。」隆祥司使晃忽兒不花言:「海南所建大興龍普明寺,工費浩穰,黎人不勝其擾,以故為亂。」詔湖廣行省臣玥璐不花及宣慰、宣撫二司領其役,仍命廉訪司蒞之。辛卯,諸王撒兒蠻遣使者七十四人來。賑左欽察衛撒敦等翼頂也兒古駐冬軍千五百八十戶。諸鹽課鈔以十分之一折收銀,銀每錠五十兩,折鈔二十五錠。乙未,敕宮相都總管府勿隸昭功都總使府。丁酉,以南陽府之嵩州,更賜伯顏為食邑。
shí èr yuè wù shēn, shǎn xī xíng tái yù shǐ niē gǔ bó gāo tǎn děng hé zòu: běn tái jiān chá yù shǐ chén liáng, shì shì sì dú, xùn sī pò fǎ, qǐng bà zhí jí zāng, hái guī tián lǐ. yǒu zhǐ: suī huì shè, qí zhǔn fēng xiàn lì, zhuī duó chì mìng, yú rú suǒ zòu. yǐ huáng jīn fú juān wén yuē yì zhōng xùn yì dí jié tóng xūn, cì xī yù qīn jūn fù dōu zhǐ huī shǐ qīn chá, yǐ jīng qí tiān lì chū hóng qiáo zhàn gōng. rén zǐ, fù mìng zhū wáng hū lá chū hái zhèn yún nán. guǐ chǒu, sā dūn xiàn wò luó sī shí liù hù, chóu yǐ yín bǎi qī dìng chāo wǔ qiān dìng. yǐ hé jiān lù qīng chí nán pí xiàn mù dì cì wò luó sī zhù dōng, réng yǐ hū lǐ suǒ mù guān yáng gěi zhī. hé nán hé běi dào lián fǎng fù shǐ sēng jiā nú yán: zì gǔ qiú zhōng chén bì yú xiào zǐ zhī mén. jīn guān yú cháo zhě, shí nián bù xǐng jìn zhě yǒu zhī, fēi wú sī qīn zhī xīn, shí yóu cháo tíng wú gěi jiǎ shěng qīn zhī zhì, ér yǒu shàn lí guān cì zhī jìn. gǔ lǜ, zhū zhí guān fù mǔ zài sān bǎi lǐ, yú sān nián tīng yī gěi dìng shěng jiǎ èr shí rì wú fù mǔ zhě, wǔ nián tīng yī gěi bài mù jiǎ shí rì. yǐ cǐ tuī zhī, fù mǔ zài sān bǎi lǐ yǐ zhì wàn lǐ, yí jì dào lǐ yuǎn jìn, dìng lì jià qī, qí yīng shěng jìn nì ér bù xǐng jìn zhě, zuò yǐ zuì. ruò zhà mào jià qī, guī bì yǐ yǎn qí zuì, yǔ zhà bēn sàng zhě tóng kē. yù shǐ tái chén yǐ wén, mìng zhòng shū shěng lǐ bù xíng bù jí hàn lín jí xián kuí zhāng gé yì zhī. dīng sì, yǔ mù bīng. wù wǔ, xī yù zhū wáng tū liè tiē mù ér qiǎn shǐ xiàn xī mǎ jí pú táo jiǔ. yù gěi sì sù wèi jí zhū qián dǐ wèi shì suì cì chāo, rén èr shí dìng. gēng shēn, qiǎn jí xián zhí xué shì dá shī mán yì zhēn dìng yù huá gōng, sì ruì zōng jí xiǎn yì zhuāng shèng huáng hòu shén yù diàn. xīn yǒu, qiǎn bīng bù shàng shū yě sù bù huā tóng qiān tōng zhèng yuàn shì hū nà bù huā yíng dì shī. zhào zhōng shū shěng yù shǐ tái qiǎn guān yì gè dào, tóng lián fǎng sī lù qiú. guǐ hài, yǔ mù bīng. gěi zhēng dōng yuán shuài fǔ bīng zhàng. dīng mǎo, yù shǐ tái chén yán: gān sù xíng shěng píng zhāng yuè lǔ tiē mù ér, jì fēi měng gǔ zú xìng, qiě àn yú shì jī, shǐ zǒng bīng bǐng, kǒng fēi suǒ yí. zhào shū mì yuàn wù lìng tí diào jūn mǎ. jǐ sì, yù shǐ tái chén yán: hé dōng dào lián fǎng fù shǐ hū gē ér bù huā, qiān yàn nán dào lián fǎng sī shì bù yán hū dōu wáng shì yuán hǎo zhì shàn, xiàn gāng bù zhèn, yí miǎn guān. cóng zhī. jīng níng hǎi zhōu cuī wéi xiào xiào xíng. shì suì, zhēn dìng lù shǔ zhōu shuǐ, jì níng hé nán èr lù hàn, dà jī.
十二月戊申,陝西行台御史捏古伯、高坦等劾奏:「本台監察御史陳良,恃勢肆毒,徇私破法,請罷職籍贓,還歸田裡。」有旨:「雖會赦,其准風憲例,追奪敕命,余如所奏。」以黃金符鐫文曰「翊忠徇義迪節同勛」,賜西域親軍副都指揮使欽察,以旌其天曆初紅橋戰功。壬子,復命諸王忽剌出還鎮雲南。癸丑,撒敦獻斡羅思十六戶,酬以銀百七錠、鈔五千錠。以河間路清池、南皮縣牧地賜斡羅思駐冬,仍以忽里所牧官羊給之。河南河北道廉訪副使僧家奴言:「自古求忠臣必於孝子之門。今官於朝者,十年不省覲者有之,非無思親之心,實由朝廷無給假省親之制,而有擅離官次之禁。古律,諸職官父母在三百里,於三年聽一給定省假二十日;無父母者,五年聽一給拜墓假十日。以此推之,父母在三百里以至萬里,宜計道里遠近,定立假期,其應省覲匿而不省覲者,坐以罪。若詐冒假期,規避以掩其罪,與詐奔喪者同科。」御史台臣以聞,命中書省、禮部、刑部及翰林、集賢、奎章閣議之。丁巳,雨木冰。戊午,西域諸王禿列帖木兒遣使獻西馬及蒲萄酒。預給四宿衛及諸潛邸衛士歲賜鈔,人二十錠。庚申,遣集賢直學士答失蠻詣真定玉華宮,祀睿宗及顯懿莊聖皇后神御殿。辛酉,遣兵部尚書也速不花、同僉通政院事忽納不花迎帝師。詔中書省、御史台遣官詣各道,同廉訪司錄囚。癸亥,雨木冰。給征東元帥府兵仗。丁卯,御史台臣言:「甘肅行省平章月魯帖木兒,既非蒙古族姓,且暗於事機,使總兵柄,恐非所宜。」詔樞密院勿令提調軍馬。己巳,御史台臣言:「河東道廉訪副使忽哥兒不花,僉燕南道廉訪司事不顏忽都、王士元、郝志善,憲綱不振,宜免官。」從之。旌寧海州崔惟孝孝行。是歲,真定路屬州水,冀寧、河南二路旱,大飢。