chéng zōng yī
◎成宗一
chéng zōng qīn míng guǎng xiào huáng dì, huì tiě mù ěr, shì zǔ zhī sūn, yù zōng zhēn jīn dì sān zi yě. mǔ yuē huī rén yù shèng huáng hòu, hóng jí liè shì. zhì yuán èr nián jiǔ yuè gēng zǐ shēng.
成宗欽明廣孝皇帝,諱鐵穆耳,世祖之孫,裕宗真金第三子也。母曰徽仁裕聖皇后,弘吉烈氏。至元二年九月庚子生。
èr shí sì nián, zhū wáng nǎi yán fǎn, shì zǔ zì jiāng tǎo píng zhī. qí hòu hé dān fù pàn, mìng dì wǎng zhēng zhī, hé dān bài wáng. sān shí nián liù yuè yǐ sì, shòu huáng tài zǐ bǎo, fǔ jūn yú běi biān.
二十四年,諸王乃顏反,世祖自將討平之。其後合丹復叛,命帝往征之,合丹敗亡。三十年六月乙巳,受皇太子寶,撫軍於北邊。
sān shí yī nián chūn zhēng yuè, shì zǔ bēng, qīn wáng zhū dà chén qiǎn shǐ gào āi jūn zhōng.
三十一年春正月,世祖崩,親王、諸大臣遣使告哀軍中。
xià sì yuè rén wǔ, dì zhì shàng dōu, zuǒ yòu bù zhū wáng bì huì. xiān shì, yù shǐ zhōng chéng cuī yù dé yù xǐ yú gù chén zhī jiā, qí wén yuē shòu mìng tiān yú, jì shòu yǒng chāng, shàng zhī huī rén yù shèng huáng hòu. zhì shì shǒu shòu yú dì. jiǎ wǔ, jì huáng dì wèi, shòu zhū wáng zōng qīn wén wǔ bǎi guān cháo yú dà ān gé, zhào yuē:
夏四月壬午,帝至上都,左右部諸王畢會。先是,御史中丞崔彧得玉璽於故臣之家,其文曰「受命天於,既壽永昌」,上之徽仁裕聖皇后。至是手授於帝。甲午,既皇帝位,受諸王宗親、文武百官朝於大安閣,詔曰:
zhèn wéi tài zǔ shèng wǔ huáng dì shòu tiān míng mìng, zhào zào qū xià, shèng shèng xiāng chéng, guāng xī qián xù. dài wǒ xiān huáng dì tǐ yuán jū zhèng yǐ lái, rán hòu diǎn zhāng wén wù dà bèi. lín yù sān shí wǔ nián, bó hǎi nèi wài, wǎng bù chén shǔ, hóng guī yuǎn lüè, hòu zé shēn rén, yǒu yǐ yǎn huáng yuán wàn shì wú jiāng zhī zuò.
朕惟太祖聖武皇帝受天明命,肇造區夏,聖聖相承,光熙前緒。迨我先皇帝體元居正以來,然後典章文物大備。臨御三十五年,薄海內外,罔不臣屬,宏規遠略,厚澤深仁,有以衍皇元萬世無疆之祚。
wǒ zhāo kǎo zǎo zhèng chǔ wèi, dé shèng gōng lóng, tiān bù jiǎ nián, sì hǎi quē wàng. gù wéi miǎo zhì, yǎng hé xiān huáng dì shū juàn, wǎng suì zhī xià, qīn shòu huáng tài zǐ bǎo, fù yǐ fǔ jūn zhī rèn. jīn chūn gōng chē yuǎn yù, yǎn qì chén mín, nǎi yǒu zōng fān kūn dì zhī xián, qī wǎn guān liáo zhī jiù, wèi zǔ xùn bù kě yǐ wéi, shén qì bù kě yǐ kuàng, tǐ chéng xiān huáng dì sù xī fù tuō zhī yì, hé cí tuī dài, chéng qiè yì jiān. zhèn miǎn xùn suǒ qǐng, yú sì yuè shí sì rì jì huáng dì wèi, kě dà shè tiān xià.
我昭考早正儲位,德盛功隆,天不假年,四海缺望。顧惟眇質,仰荷先皇帝殊眷,往歲之夏,親授皇太子寶,付以撫軍之任。今春宮車遠馭,奄棄臣民,乃有宗藩昆弟之賢,戚畹官僚之舊,謂祖訓不可以違,神器不可以曠,體承先皇帝夙昔付託之意,合辭推戴,誠切意堅。朕勉徇所請,於四月十四日既皇帝位,可大赦天下。
shàng niàn xiān cháo shù zhèng, xī yǒu chéng guī, wéi shèn fèng xíng, wǎng gǎn shī zhuì. gèng lài zǔ qīn xūn qī, zuǒ yòu zhōng liáng, gè jǐn nǎi chéng, yǐ fǔ tái dé. bù gào yuǎn ěr, xián shǐ wén zhī.
尚念先朝庶政,悉有成規,惟慎奉行,罔敢失墜。更賴祖親勛戚,左右忠良,各盡乃誠,以輔台德。布告遠邇,咸使聞知。
zhào chú dà dū shàng dōu liǎng lù chà shuì yī nián, qí yú jiǎn dīng dì shuì liáng shí fēn zhī sān. xì guān bū qiàn, yī qiè juān miǎn. mín hù táo wáng zhě, chà shuì jiē chú zhī. zhuī zūn huáng kǎo yuē huáng dì, zūn tài mǔ yuán fēi yuē huáng tài hòu. gēng zǐ, qiǎn shè tài wèi wù dōu dài děng qǐng shì yú nán jiāo. qiǎn lǐ bù shì láng lǐ kàn bīng bù láng zhōng xiāo tài dēng jī zhào shǐ ān nán. zhōng shū shěng chén yán: bì xià xīn jí dà wèi, zhū wáng fù mǎ cì yǔ, yí yī wǎng nián dà huì zhī lì, cì jīn yī zhě jiā sì wèi wǔ, yín yī zhě jiā èr wèi sān. yòu jiāng nán fēn tǔ zhī fù, chū zhǐ yàn qí bǎn jí, lìng hù chū chāo wǔ bǎi wén, jīn yì dāng yǒu suǒ jiā, rán bù yí zēng fù yú mín, qǐng yīn wǔ bǎi wén jiā zhì èr guàn, cóng jīn suì guān gěi zhī. cóng zhī. yǐ sì, cì fù mǎ mán zi dài yín qī wàn liù qiān wǔ bǎi liǎng, kuò lǐ jí sī yī wàn wǔ qiān sì bǎi wǔ shí liǎng, gāo lì wáng wáng jù sān wàn liǎng. dīng wèi, hú guǎng xíng shěng suǒ shǔ kòu dào qiè fā, fù lìng liú guó jié tǎo zhī. wù shēn, tài bái zhòu jiàn, yòu fàn guǐ. zhào cún xù zhēng lí mán guā wa děng jūn. jǐ yǒu, yún nán xíng shěng yǐ suǒ dìng lù fǔ zhōu xiàn lái shàng: shàng lù èr, xià lù shí yī, xià zhōu sì shí jiǔ, zhōng xiàn yī, xià xiàn wǔ shí. yǐ jīn chǐ guī fù guān ā lǔ wèi mèng dìng lù zǒng guǎn, pèi hǔ fú. shì yuè, jí mò xiàn báo.
詔除大都、上都兩路差稅一年,其餘減丁地稅糧十分之三。系官逋欠,一切蠲免。民戶逃亡者,差稅皆除之。追尊皇考曰皇帝,尊太母元妃曰皇太后。庚子,遣攝太尉兀都帶等請諡於南郊。遣禮部侍郎李衎、兵部郎中蕭泰登齎詔使安南。中書省臣言:「陛下新即大位,諸王、駙馬賜與,宜依往年大會之例,賜金一者加四為五,銀一者加二為三。又江南分土之賦,初止驗其版籍,令戶出鈔五百文,今亦當有所加,然不宜增賦於民,請因五百文加至二貫,從今歲官給之。」從之。乙巳,賜駙馬蠻子帶銀七萬六千五百兩,闊里吉思一萬五千四百五十兩,高麗王王昛三萬兩。丁未,湖廣行省所屬寇盜竊發,復令劉國傑討之。戊申,太白晝見,又犯鬼。詔存恤征黎蠻、瓜哇等軍。己酉,雲南行省以所定路、府、州、縣來上:上路二,下路十一,下州四十九,中縣一,下縣五十。以金齒歸附官阿魯為孟定路總管,佩虎符。是月,即墨縣雹。
wǔ yuè gēng xū shuò, tài bái fàn yú guǐ. rén zǐ, shǐ kāi jiào cí yú shòu níng gōng, jì tài yáng tài suì huǒ tǔ děng xīng yú sī tiān tāi. wù wǔ, qiǎn shè tài wèi wù dōu dài fèng yù cè yù bǎo, shàng dà xíng huáng dì zūn shì yuē shèng dé shén gōng wén wǔ huáng dì, miào hào shì zǔ huáng hòu zūn shì yuē zhāo ruì shùn shèng huáng hòu huáng kǎo zūn shì yuē wén huì míng xiào huáng dì, miào hào yù zōng. cì guó wáng hé tóng jīn èr bǎi wǔ shí liǎng, yuè ér lǔ bǎi wǔ shí liǎng, bó yán yuè chì chá ér gè wǔ shí liǎng, yín chāo jǐn gè yǒu chà. gēng shēn, jì zǐ wēi xīng yú yún xiān tái. yún nán bù zhǎng shì xí sì chuān sàn máo dòng zhǔ tán shùn děng lái gòng fāng wù, shēng qí dòng wèi fǔ. dīng mǎo, bā fān xuān wèi shǐ wò luó sī fàn fǎ, wèi rén suǒ sòng, jù zuì táo hái jīng shī. cì ān xī wáng ā nán dá chāo wàn dìng. jǐ sì, gǎi huáng tài hòu suǒ jū jiù tài zǐ fǔ wèi lóng fú gōng, zhān shì yuàn wèi huī zhèng yuàn, sī yì yuē zhōng yì, fǔ zhèng yuē gōng zhèng, jiā lìng yuē nèi zǎi, diǎn yī shǔ yuē zhǎng yī, diǎn bǎo yuē zhǎng yè, diǎn shè yuē zhǎng yí, diǎn shàn yuē zhǎng shàn, réng zēng kòng hè zhì sān bǎi rén. zhào gè chù zhuǎn yùn sī guān, qī yǐn jiān zhà wèi rén suǒ sòng zhě, tīng lián fǎng sī jí shí zhuī wèn, qí àn dú réng jiù lì yú suì zhōng jiǎn zhī. shēng fú jiàn yán tí jǔ sī wèi yán zhuǎn yùn sī, zēng bǔ sī yán rén shǎng gé. gēng wǔ, zhū wáng yì lǐ bù huā lái cháo, yǐ jí mǎ shū guān, guān chóu qí zhí, wèi chāo shí yǒu yī wàn wǔ qiān dìng. cì yě sù dài ér wāng wéi zhèng liǎng jūn jiāng shì liáng wǔ wàn shí, xiǎng běi zhēng jūn. rén shēn, yù shǐ tái chén yán: nèi wài guān fǔ zēng zhì yù duō, zài jīng shí lù zhě wàn rén, zài wài yóu zhòng, lǐ yí jiǎn bìng. mìng yǔ zhōng shū yì zhī. yòng cuī yù yán, sù zhèng lián fǎng sī àn dú, wù lìng zǒng guǎn fǔ jiǎn hé. zhào yì zēng guān lì lù. yǐ yě sù dài ér suǒ tǒng jiāng shì pín fá, gěi chāo wàn dìng. yǐ hài, yǐ zā shān zhī shū mì yuàn shì. wù yín, fēng huáng gū gāo lì wáng wáng jù fēi hū dōu lǔ jiē lǐ mí shī wèi ān píng gōng zhǔ. cì yì dōu hù jīn wǔ bǎi wǔ shí liǎng yín qī qiān wǔ bǎi liǎng, hé mí lǐ de jīn tiē lín jīn wǔ shí liǎng yín sì bǎi wǔ shí liǎng. xī píng wáng ào lǔ chì yán: wāng zǒng shuài zhī jūn, duō bì qí fù shí, ér lìng pín ruò zhě yīng yì. mìng gēng yì zhī. yǐ yuè ér lǔ wèi tài shī, bó yán wèi tài fù, yuè chì chá ér wèi tài bǎo. jìn zhū sī háo duó yán chuán dì yùn guān wù, sēng dào quán shì zhī jiā sī nì dào fàn. shì yuè, mì zhōu lù zhū chéng xiàn dà dū lù wǔ qīng xiàn báo, xiá zhōu lù dà shuǐ.
五月庚戌朔,太白犯輿鬼。壬子,始開醮祠於壽寧宮,祭太陽、太歲、火、土等星於司天台。戊午,遣攝太尉兀都帶奉玉冊玉寶,上大行皇帝尊諡曰聖德神功文武皇帝,廟號世祖;皇后尊諡曰昭睿順聖皇后;皇考尊諡曰文惠明孝皇帝,廟號裕宗。賜國王和童金二百五十兩,月兒魯百五十兩,伯顏、月赤察而各五十兩,銀、鈔、錦各有差。庚申,祭紫微星於雲仙台。雲南部長適習、四川散毛洞主覃順等來貢方物,升其洞為府。丁卯,八番宣慰使斡羅思犯法,為人所訟,懼罪逃還京師。賜安西王阿難答鈔萬錠。己巳,改皇太后所居舊太子府為隆福宮,詹事院為徽政院,司議曰中議,府正曰宮正,家令曰內宰,典醫署曰掌醫,典寶曰掌謁,典設曰掌儀,典膳曰掌膳,仍增控鶴至三百人。詔各處轉運司官,欺隱奸詐為人所訟者,聽廉訪司即時追問,其案牘仍舊例於歲終檢之。升福建鹽提舉司為鹽轉運司,增捕私鹽人賞格。庚午,諸王亦里不花來朝,以瘠馬輸官,官酬其直,為鈔十有一萬五千錠。賜也速帶而、汪惟正兩軍將士糧五萬石,餉北征軍。壬申,御史台臣言:「內外官府增置愈多,在京食祿者萬人,在外尤眾,理宜減並。」命與中書議之。用崔彧言,肅政廉訪司案牘,勿令總管府檢劾。詔議增官吏祿。以也速帶而所統將士貧乏,給鈔萬錠。乙亥,以紥珊知樞密院事。戊寅,封皇姑高麗王王昛妃忽都魯揭里迷失為安平公主。賜亦都護金五百五十兩、銀七千五百兩,合迷里的斤帖林金五十兩、銀四百五十兩。西平王奧魯赤言:「汪總帥之軍,多庇其富實,而令貧弱者應役。」命更易之。以月兒魯為太師,伯顏為太傅,月赤察而為太保。禁諸司豪奪鹽船遞運官物,僧道權勢之家私匿盜販。是月,密州路諸城縣、大都路武清縣雹,峽州路大水。
liù yuè gēng chén shuò, rì yǒu shí zhī. xīn sì, yù shǐ tái chén yán: míng fēn zhī zhòng, wú yú zǎi xiàng, wéi shì yè xiǎn zhù zhě kě yǐ dāng zhī, bù kě qīng shòu. lián fǎng sī guān suì yǐ wǔ yuè fèn àn suǒ shǔ, cì nián zhēng yuè hái sī. zhí guān fàn zāng, chì shòu zhě tīng zǒng sī yì, xuān shòu zhě shàng wén. qí běn sī shēng jī bù jiā zhě dài zhī, shòu lù zhě yī jiù lì bǐ zhū rén jiā zhòng. dì yuē: qí yǔ zhōng shū tóng yì. yǐ yǒu, yún nán jīn chǐ lù jìn xún xiàng sān. bǐng xū, yǐ yún nán suì gòng mǎ èr qiān wǔ bǎi pǐ gěi liáng wáng, shù tài duō, mìng liàng jiǎn zhī. gēng yín, bì chá bù lǐ chéng gǎn mù dīng qiǎn shǐ lái gòng. zhào bà gōng dé shǐ sī jí quán fǔ sī guān rǒng yuán. rén chén, lì jìn wáng nèi shǐ fǔ, fù yǐ guāng lù sì lì xuān huī yuàn. zhōng shū shěng chén yán: cháo huì cì yǔ zhī wài, yú chāo zhǐ yǒu èr shí qī wàn dìng. fán qǐng qián liáng zhě, qǐ liàng gěi zhī. dìng xī píng wáng ào lǔ chì níng yuǎn wáng kuò kuò chū zhèn nán wáng tuō huān jí yě xiān tiē mù ér dà huì shǎng cì lì, jīn gè wǔ bǎi liǎng yín wǔ qiān liǎng chāo èr qiān dìng bì bó gè èr bǎi pǐ zhū wáng tiē mù ér bù huā yě zhǐ lǐ bù huā děng, jīn gè sì bǎi liǎng yín sì qiān liǎng chāo yī qiān liù bǎi dìng bì bó gè yī bǎi liù shí pǐ. yǐ tiē mù ér fù wèi píng zhāng zhèng shì. zhū wáng ā zhǐ jí bù yù sù fú lǚ pàn, fú zhū. yǐ gān sù děng chù mǐ jià yǒng guì, zhào jìn niàng jiǔ. mìng yuè chì chá ér tí diào qún mù shì. yǐ wèi, yǐ shì zǔ huáng hòu yù zōng shì hào bō gào tiān xià. miǎn suǒ zài běn nián bāo yín fèng chāo, jí nèi jùn dì shuì jiāng huái yǐ nán xià shuì zhī bàn. yǐ hài, yǐ rǔ bǎo láo, fēng wán yán bó yán wèi jì guó gōng, qī hé shì wèi jì guó fū rén. wán zé dài mín qián, duō qǔ qí xī, mìng yī shì zǔ dìng zhì. xīn chǒu, zhè xī dào tí xíng àn chá shǐ hóng jí liè dài ā lǔ huī shòu lù, yù shè miǎn, fù yǐ wèi hé xī lǒng běi dào sù zhèng lián fǎng shǐ. yù shǐ tái chén yán: xiān cháo jué yù, suí zuì qīng zhòng, chī zhàng yì shī, jīn zhǐ yòng zhàng, qǐ rú jiù zhì. bù yǔn. sòng shǐ jiā xuàn wēng ān zhì hé jiān, nián yú bā shí, cì yī fú, qiǎn hái qí jiā. guǐ mǎo, fēng fù mǎ kuò lǐ jí sī wèi táng wáng, gěi jīn yìn. jiǎ chén, zhào hàn lín guó shǐ yuàn xiū shì zǔ shí lù, yǐ wán zé jiān xiū guó shǐ. yǐ sì, gěi kùn chì tū chū zhēng jūn shì chāo gè qiān hù qiān dìng. bǐng wǔ, tài yīn fàn jǐng. yǐ xī bǎo chì cóng zhēng zhū jūn zì bèi mǎ yī qiān yī bǎi jiǔ shí yú pǐ, mìng gěi hái qí zhí. wù shēn, zhào zōng fān nèi wài guān lì rén děng, xián tīng chéng xiàng wán zé yuē shù. yǐ hé lá sī bā wò jié ér wèi dì shī, cì yù yìn. cì xuě xuě de jīn gōng zhǔ chāo qiān dìng, zhū wáng bó dá hǎn mò chá hé ér bù pín fá zhě sān qiān dìng, bó yá wù zhēn chì lǐ yóu róu bó yá bó lá má kuò qiè lún máng gē zhēn gè jīn wǔ shí liǎng, yín chāo bì yǒu chà. shì yuè, dōng ān zhōu huáng.
六月庚辰朔,日有食之。辛巳,御史台臣言:「名分之重,無逾宰相,惟事業顯著者可以當之,不可輕授。廉訪司官歲以五月分按所屬,次年正月還司。職官犯贓,敕授者聽總司議,宣授者上聞。其本司聲跡不佳者代之,受賂者依舊例比諸人加重。」帝曰:「其與中書同議。」乙酉,雲南金齒路進馴象三。丙戌,以雲南歲貢馬二千五百匹給梁王,數太多,命量減之。庚寅,必察不里城敢木丁遣使來貢。詔罷功德使司及泉府司官冗員。壬辰,立晉王內史府,復以光祿寺隸宣徽院。中書省臣言:「朝會賜與之外,余鈔止有二十七萬錠。凡請錢糧者,乞量給之。」定西平王奧魯赤、寧遠王闊闊出、鎮南王脫歡及也先帖木而大會賞賜例,金各五百兩、銀五千兩、鈔二千錠、幣帛各二百匹;諸王帖木而不花、也只里不花等,金各四百兩、銀四千兩、鈔一千六百錠、幣帛各一百六十匹。以帖木而復為平章政事。諸王阿只吉部玉速福屢叛,伏誅。以甘肅等處米價踴貴,詔禁釀酒。命月赤察而提調群牧事。乙未,以世祖、皇后、裕宗諡號播告天下。免所在本年包銀、俸鈔,及內郡地稅、江淮以南夏稅之半。乙亥,以乳保勞,封完顏伯顏為冀國公,妻何氏為冀國夫人。完澤貸民錢,多取其息,命依世祖定製。辛丑,浙西道提刑按察使弘吉烈帶阿魯灰受賂,遇赦免,復以為河西隴北道肅政廉訪使。御史台臣言:「先朝決獄,隨罪輕重,笞杖異施,今止用杖,乞如舊制。」不允。宋使家鉉翁安置河間,年逾八十,賜衣服,遣還其家。癸卯,封駙馬闊里吉思為唐王,給金印。甲辰,詔翰林國史院修《世祖實錄》,以完澤監修國史。乙巳,給困赤禿出征軍士鈔各千戶千錠。丙午,太陰犯井。以昔寶赤從征諸軍自備馬一千一百九十餘匹,命給還其直。戊申,詔宗藩內外官吏人等,咸聽丞相完澤約束。以合剌思八斡節而為帝師,賜玉印。賜雪雪的斤公主鈔千錠,諸王伯答罕、末察合而部貧乏者三千錠,伯牙兀真、赤里、由柔伯牙伯剌麻、闊怯倫、忙哥真各金五十兩,銀、鈔、幣有差。是月,東安州蝗。
qiū qī yuè rén zǐ, zhào yù shǐ dài fū yuè ér lǔ zhèn tái gāng, jìn nèi wài zhū sī jiǎn guān lì fèng wèi yàn yǐn fèi. zhì lóng fú gōng wèi hòu sī. guǐ chǒu, zhào jūn mín gè lì suǒ sī, wú xiāng qīn yuè. yǐ mǎo, yǐ zhū wáng chū bó suǒ bù sì bǎi yú hù fá shí, xǐ qí jiā shǔ jiù shí nèi jùn, réng cì yǐ ào lǔ jūn nián lì chāo sān qiān dìng. gěi guā shā zhī mín xǐ gān zhōu tún tián zhě niú jià chāo èr qiān liù bǎi dìng. yǐ yě de mí shī wèi dōng chāng lù dá lǔ huā chì, zhōng shū shěng chén yán qí cháng guān shì jùn, fàn fǎ wǔ bǎi yú kuǎn, jīn bù yí fù guān, dì yuē: gū shì zhī. jǐ wèi, fù lì píng yáng lù zhī pú wǔ xiāng, bǎo dìng lù zhī bó yě, tài ān zhōu zhī xīn tài děng xiàn. cì zhū wáng chū bó ào lǔ jūn yě sù dài ér hóng ǎo jūn, bì bó gè liù wàn pǐ. gēng shēn, gǎi shì wèi dōu zhǐ huī shǐ sī wèi lóng fú gōng zuǒ dōu wēi wèi shǐ sī yòu dōu wēi wèi shǐ sī yǐ shǎn xī dào lián fǎng sī méi rù zāng fá qián jiù gěi ān xī wáng zhě, lìng xíng shěng bié zhù zhī. rén xū, zhào zhōng wài chóng fèng kǒng zǐ. guǐ hài, bà zhào zhōu xuān wèi sī, bìng rù liáo dōng dào. wù chén, jiǎn bā fān děng chù suǒ shè guān èr bǎi yī shí liù yuán. bā fān chēng xīn fù jiǔ shí wàn hù, shè guān sì bǎi èr shí sì yuán, jí qiǎn guān hé shí, zhǐ shí liù wàn wǔ qiān yú hù, gù jiǎn zhī. xíng shū mì yuàn yuè de mí shī chéng péng fēi gè jiā píng zhāng zhèng shì, zhōng shū shěng chén yán: shū mì zhī chén bù yí zhòng yǔ xiāng xián. dì mìng yǐ jūn zhí zūn chóng zhě shòu zhī. xīn wèi, zhōng shū shěng chén yán: xiàng yù shǐ tái hé yòu chéng a lǐ cháng yǔ ā hé mǎ tóng è, lùn zuì dǐ sǐ, xìng de yuán miǎn, bù dāng rèn yǐ zhí zhèng. chén wèi a lǐ dé zuì zhī hòu, néng zì jǐng shěng, qǐ lìng zhí zhèng rú gù. cóng zhī. yǐ jūn hù suǒ qì tián chǎn suì rù jí guǎn jūn guān lì shú zuì děng chāo, fù shū shū mì yuàn. guǐ yǒu, yǐ shǎn xī xíng shěng píng zhāng bù hū mù wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. jiǎ xū, lì suí lù mín jiàng dǎ bǔ yīng fáng nà mián děng hù zǒng guǎn fǔ, zhì zhèng sān pǐn. zhào zhāo yù xiān guó wáng gǎn mù dīng lái cháo, huò yǒu gù, zé lìng qí zǐ dì jí péi chén rù zhì. zā lǔ huā chì yán: zhū wáng zhī xià yǒu zuì zhě, bù wén yú cháo, zhé zì jué qiǎn. zhào jìn zhì zhī. zhào yuè ér lǔ shǒu běi biān, cì qí suǒ tǒng jūn shì bì bó gè wàn pǐ, jí xī zhēng jūn shì bì sān wàn pǐ chāo sān wàn liù qiān liù bǎi dìng. cì bù lǔ huā zhēn gōng zhǔ jí zhū wáng ā zhǐ jí nǚ dì bó tū yín chāo yǒu chà. shì yuè, dì zhōu yáng xìn xiàn báo, dà fēng bá mù fà wū, zhēn dìng lù zhī nán gōng xīn hé, yì zhōu zhī lái shuǐ děng xiàn báo.
秋七月壬子,詔御史大夫月兒魯振台綱,禁內外諸司減官吏俸為宴飲費。置隆福宮衛候司。癸丑,詔軍民各隸所司,無相侵越。乙卯,以諸王出伯所部四百餘戶乏食,徙其家屬就食內郡,仍賜以奧魯軍年例鈔三千錠。給瓜、沙之民徙甘州屯田者牛價鈔二千六百錠。以也的迷失為東昌路達魯花赤,中書省臣言其嘗官是郡,犯法五百餘款,今不宜復官,帝曰:「姑試之。」己未,復立平陽路之蒲、武鄉,保定路之博野,泰安州之新泰等縣。賜諸王出伯奧魯軍、也速帶而紅襖軍,幣帛各六萬匹。庚申,改侍衛都指揮使司為隆福宮左都威衛使司、右都威衛使司;以陝西道廉訪司沒入贓罰錢舊給安西王者,令行省別貯之。壬戌,詔中外崇奉孔子。癸亥,罷肇州宣慰司,併入遼東道。戊辰,減八番等處所設官二百一十六員。八番稱新附九十萬戶,設官四百二十四員,及遣官核實,止十六萬五千餘戶,故減之。行樞密院月的迷失、程鵬飛各加平章政事,中書省臣言:「樞密之臣不宜重與相銜。」帝命以軍職尊崇者授之。辛未,中書省臣言:「向御史台劾右丞阿里嘗與阿合馬同惡,論罪抵死,幸得原免,不當任以執政。臣謂阿里得罪之後,能自警省,乞令執政如故。」從之。以軍戶所棄田產歲入及管軍官吏贖罪等鈔,復輸樞密院。癸酉,以陝西行省平章不忽木為中書平章政事。甲戌,立隨路民匠、打捕、鷹房、納綿等戶總管府,秩正三品。詔招諭暹國王敢木丁來朝,或有故,則令其子弟及陪臣入質。紥魯花赤言:「諸王之下有罪者,不聞於朝,輒自決遣。」詔禁治之。詔月兒魯守北邊,賜其所統軍士幣帛各萬匹,及西征軍士幣三萬匹、鈔三萬六千六百錠。賜不魯花真公主及諸王阿只吉女弟伯禿銀、鈔有差。是月,棣州陽信縣雹,大風拔木髮屋,真定路之南宮、新河,易州之淶水等縣雹。
bā yuè gēng chén, tài bái zhòu jiàn. guǐ wèi, píng luán lù qiān ān děng xiàn shuǐ, juān qí tián zū. wù zǐ, chū sì shè jì, yòng táng shàng lè, suì yǐ wèi cháng. jǐ chǒu, yǐ dà dū liú shǒu duàn zhēn píng zhāng zhèng shì fàn wén hǔ jiān jùn tōng huì hé, gěi èr pǐn yín yìn. lìng jūn shì fù jùn zhè xī tài hú, diàn shān hú gōu gǎng, lì xīn hé yùn liáng qiān hù suǒ. zhào zhū lù píng zhǔn jiāo chāo kù suǒ zhù yín jiǔ shí sān wàn liù qiān jiǔ bǎi wǔ shí liǎng, chú liú shí jiǔ wàn èr qiān sì bǎi wǔ shí liǎng wèi chāo mǔ, yú xī yùn zhì jīng shī. fù lì píng yáng zhī ruì chéng líng chuān děng xiàn. xīn mǎo, yǐ máng gē sā ér qī zǐ wèi dí suǒ lüè, cì chāo bā qiān dìng. wù xū, tài yīn fàn bì, tài bái fàn xuān yuán. shì yuè, dé zhōu zhī ān dé xiàn dà fēng yǔ báo. jiǔ yuè rén zǐ, shèng dàn jié, dì zhù bì sān bù luò, shòu zhū wáng bǎi guān hè. guǐ chǒu, zhào yǒu sī cún xù zhēng guā wa jūn shì sǐ shì zhī jiā. jiǎ yín, kǒu shòu zhū wáng fù ā hēi bù huā wèi chéng xiàng. dīng sì, tài bái jīng tiān. gēng shēn, yǐ hé lǔ lá jí nǎi yán zhī dǎng qī bǎi yú rén lì tóng zhī shū mì yuàn shì bù lián jí dài, xí shuǐ zhàn. bǐng yín, tài yīn yǎn tián xīng. xīn wèi, tài yīn fàn xuān yuán. yǐ hài, tài bái fàn yòu zhí fǎ, tài yīn fàn píng dào. qiǎn tū gǔ tiě mù ér děng shǐ gé lán. shì yuè, zhào zhōu zhī níng jìn děng xiàn shuǐ.
八月庚辰,太白晝見。癸未,平灤路遷安等縣水,蠲其田租。戊子,初祀社稷,用堂上樂,歲以為常。己丑,以大都留守段貞、平章政事范文虎監浚通惠河,給二品銀印。令軍士復浚浙西太湖,澱山湖溝港,立新河運糧千戶所。詔諸路平準交鈔庫所貯銀九十三萬六千九百五十兩,除留十九萬二千四百五十兩為鈔母,余悉運至京師。復立平陽之芮城、陵川等縣。辛卯,以忙哥撒而妻子為敵所掠,賜鈔八千錠。戊戌,太陰犯畢,太白犯軒轅。是月,德州之安德縣大風雨雹。九月壬子,聖誕節,帝駐蹕三部落,受諸王、百官賀。癸丑,詔有司存恤征瓜哇軍士死事之家。甲寅,口授諸王傅阿黑不花為丞相。丁巳,太白經天。庚申,以合魯剌及乃顏之黨七百餘人隸同知樞密院事不憐吉帶,習水戰。丙寅,太陰掩填星。辛未,太陰犯軒轅。乙亥,太白犯右執法,太陰犯平道。遣禿古鐵木兒等使閣藍。是月,趙州之寧晉等縣水。
dōng shí yuè wù yín, chē jià hái dà dū. xīn sì, jiāng zhè xíng shěng chén yán: bì xià jí wèi zhī chū, zhào juān jīn suì tián zū shí fēn zhī sān. rán jiāng nán yǔ jiāng běi yì, pín zhě diàn fù rén zhī tián, suì shū qí zū, jīn suǒ juān tè jí tián zhǔ, qí diàn mín shū zū rú gù, zé shì ēn jí fù shì ér bù bèi yú pín mín yě. yí lìng diàn mín dāng shū tián zhǔ zhě, yì rú suǒ juān zhī shù. cóng zhī. liáo yáng xíng shěng suǒ shǔ jiǔ chù dà shuǐ, mín jī, huò qǐ wèi dào zéi, mìng zhèn xù zhī. jiāng xī xíng shěng chén yán: yín chǎng suì bàn wàn yī qiān liǎng, ér wèi cháng jí shù, mín bù néng kān. mìng zì jīn cóng shí bàn zhī, bù wèi é. rén wǔ, tài bái fàn zuǒ zhí fǎ. yǒu shì yú tài miào. guǐ sì, tài yīn yǎn tián xīng. yǐ wèi, tài yīn fàn jǐng. jīn chǐ xīn fù mèng ài diān qiú zhǎng qiǎn qí zi lái cháo, jí qí dì lì jūn mín zǒng guǎn fǔ. zhū qīng zhāng xuān cóng hǎi dào suì yùn liáng bǎi wàn shí, yǐ jīng jī suǒ chǔ chōng zú, zhào zhǐ yùn sān shí wàn shí. xīn chǒu, dì yù yòu chéng a lǐ cān zhèng liáng dé guī yuē: zhōng shū zhí wù, qīng děng jiē huái dài xīn. zhèn zài shàng dōu, lìng hái yě de mí shā yǐ méi cái chǎn, rèn míng lǐ bù huā, jiē zhì jīn wèi xíng. yòu bù yuē shù lì cáo, shǐ xuǎn rén liú zhì. sāng gē suī jiān xié, rán liáo shǔ dàn qí wēi, zhèng shì wú bù lì jué. qīng děng qí yuē shù cáo shǔ, yǒu bù shì shì zhě chī zhī. réng yǐ zhèn yì yù yòu chéng xiàng wán zé. rén yín, miǎn guó qiǎn shǐ gòng xún xiàng shí. yǐ sì, qiǎn nán wū lǐ sù mù dá lá jì méi lá máo tǎn yáng shǐ zhě gè hái qí guó, cì yǐ èr zhū hǔ fú jí jīn yín fú, jīn bì yī fú yǒu chà. chū, yě hēi mí shī zhēng guā wa shí, cháng zhāo qí bīn hǎi zhū guó, yú shì nán wū lǐ děng qiǎn rén lái fù, yǐ jìn shāng fàn hǎi liú jīng shī, zhì shì chí shāng jìn, gù jiē qiǎn zhī.
冬十月戊寅,車駕還大都。辛巳,江浙行省臣言:「陛下即位之初,詔蠲今歲田租十分之三。然江南與江北異,貧者佃富人之田,歲輸其租,今所蠲特及田主,其佃民輸租如故,則是恩及富室而不被於貧民也。宜令佃民當輸田主者,亦如所蠲之數。」從之。遼陽行省所屬九處大水,民飢,或起為盜賊,命賑恤之。江西行省臣言:「銀場歲辦萬一千兩,而未嘗及數,民不能堪。」命自今從實辦之,不為額。壬午,太白犯左執法。有事於太廟。癸巳,太陰掩填星。乙未,太陰犯井。金齒新附孟愛甸酋長遣其子來朝,即其地立軍民總管府。朱清、張瑄從海道歲運糧百萬石,以京畿所儲充足,詔止運三十萬石。辛丑,帝諭右丞阿里、參政梁德珪曰:「中書職務,卿等皆懷怠心。朕在上都,令還也的迷沙已沒財產,任明里不花,皆至今未行。又不約束吏曹,使選人留滯。桑哥雖奸邪,然僚屬憚其威,政事無不立決。卿等其約束曹屬,有不事事者笞之。仍以朕意諭右丞相完澤。」壬寅,緬國遣使貢馴象十。乙巳,遣南巫里、速木答剌、繼沒剌矛、毯陽使者各還其國,賜以二珠虎符及金銀符,金、幣、衣服有差。初,也黑迷失征瓜哇時,嘗招其瀕海諸國,於是南巫里等遣人來附,以禁商泛海留京師,至是弛商禁,故皆遣之。
shí yī yuè dīng wèi shuò, dì cháo huáng tài hòu yú lóng fú gōng, shàng yù cè yù bǎo. gēng xū, xíng shū mì yuàn chén liú guó jié tǎo chén zhōu zéi, zhào xuǎn zhōu mín dāo nǔ shǒu zhù qí jūn, tā bù wèi lì. jīng shī fàn zāng zuì zhě sān bǎi rén, dì mìng shì wú yí zhě, zhǔn shì zǔ suǒ dìng shí sān děng lì jué zhī. jǐ yǒu, tài yīn fàn kàng. gēng xū, guǎng xī yán xiān gěi yǐn yú mín, ér zhēng qí zhí, sī yán rì héng, jí guān zì yù yán, mín fù bù shòu. zhào xiān yǐ yán yǔ mín, ér hòu zhēng zhī. xīn hài, zhōng shū shěng chén yán: guó fù suì yǒu cháng shù, xiān dì cháng yuē: fán cì yǔ, suī yǒu zhèn mìng, zhōng shū qí zhēn zhuó zhī. yóu shì suì wù jié yuē, cháng yǒu yíng yú. jīn zhū wáng fān qī fèi hào fán zhòng, yú chāo zhǐ yī bǎi shí liù wàn èr qiān yú dìng. shàng dōu lóng xìng xī jīng yīng chāng gān sù děng chù dí liáng chāo jì yòng èr shí yú wàn dìng, zhū wáng wǔ hù sī zào zuò yán liào chāo jì yòng shí yú wàn dìng, ér lái huì zhū wáng shàng duō, kǒng wú yǐ gěi. qǐ qí qí hái bù, chén děng zhuó liàng dìng nǐ yǐ wén. cóng zhī. rén zǐ, zhào yǐ jūn mín bù xiāng tǒng yī, bà hú guǎng jiāng xī xíng shū mì yuàn, bìng rù xíng shěng. yǐ mǎo, lìng hé xī sēng rén yī jiù zhù yì. dīng sì, yǐ bó yán chá ér cān yì zhōng shū shěng shì, qí xiōng bó yán yán yuē: chén dāo píng zhāng zhèng shì, xiōng dì yí xiāng xián bì. dì yuē: qīng wù fù yán. xiōng píng zhāng yú shàng, dì cān yì yú xià, hé suǒ xián yě. bà guì chì tún tián zǒng guǎn fǔ bà xuān zhèng yuàn suǒ kè hé xī zàng jīng bǎn. gēng shēn, tài yīn fàn bì. jiǎ zǐ, zhào jìn zuò jiān fàn kē zhě. yǐ hú nán dào xuān wèi shǐ hé wěi wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. bà hǎi běi hǎi nán shì bó tí jǔ sī. rén shēn, lì fù shí sī. jì níng lù lì zhū sè hù jì zhū zǒng guǎn fǔ, zhì sì pǐn. guǐ yǒu, tài bái fàn fáng. zhào gǎi míng nián wèi yuán zhēn yuán nián.
十一月丁未朔,帝朝皇太后於隆福宮,上玉冊、玉寶。庚戌,行樞密院臣劉國傑討辰州賊,詔選州民刀弩手助其軍,他不為例。京師犯贓罪者三百人,帝命事無疑者,准世祖所定十三等例決之。己酉,太陰犯亢。庚戌,廣西鹽先給引於民,而征其直,私鹽日橫,及官自鬻鹽,民復不售。詔先以鹽與民,而後征之。辛亥,中書省臣言:「國賦歲有常數,先帝嘗曰:『凡賜與,雖有朕命,中書其斟酌之。』由是歲務節約,常有贏餘。今諸王藩戚費耗繁重,余鈔止一百十六萬二千餘錠。上都、隆興、西京、應昌、甘肅等處糴糧鈔計用二十餘萬錠,諸王五戶絲造作顏料鈔計用十餘萬錠,而來會諸王尚多,恐無以給。乞俟其還部,臣等酌量定擬以聞。」從之。壬子,詔以軍民不相統壹,罷湖廣、江西行樞密院,併入行省。乙卯,令河西僧人依舊助役。丁巳,以伯顏察而參議中書省事,其兄伯顏言曰:「臣叨平章政事,兄弟宜相嫌避。」帝曰:「卿勿復言。兄平章於上,弟參議於下,何所嫌也。」罷貴赤屯田總管府;罷宣政院所刻河西《藏經》板。庚申,太陰犯畢。甲子,詔禁作奸犯科者。以湖南道宣慰使何偉為中書參知政事。罷海北海南市舶提舉司。壬申,立覆實司。濟寧路立諸色戶計諸總管府,秩四品。癸酉,太白犯房。詔改明年為元貞元年。
shí èr yuè xīn sì, cì zhū wáng yì sī má yīn jīn wǔ shí liǎng. guǐ wèi, suì xīng fàn fáng. bǐng xū, bà liáo hé děng chù rén jiàng zhèng fù dá lǔ huā chì. dīng hài, suì xīng fàn gōu qián. jiǎ wǔ, yǐ zhū wáng huǎng wù ér fù mǎ ā shī děng jiē zài jūn, jiā cì jīn yín ān lēi gōng shǐ yī fú gè yǒu chà. yǐ wèi, yǐ bó yáo dài hū lá chū suǒ lì yī qiān hù jī, cì chāo wàn dìng. rén chén, tài yīn fàn guǐ. wù xū, jìn qīn rǎo nóng sāng zhě. gēng zǐ, tài yīn fàn fáng, yòu fàn suì xīng. xuǎn gè wèi jīng bīng qiān rén, mìng bèi luó hé dá ér děng jiāng zhī, shù hé lín, tīng tài shī yuè ér lǔ jié dù, sān nián ér gèng. yòng dì shī zòu, shì jīng shī dà pì sān shí rén, zhàng yǐ xià bǎi rén cì zhū guān guǎ pín mín chāo èr bǎi dìng. qū jìng chéng jiāng pǔ ān děng lù yí guān gè yǐ fāng wù lái gòng. yǐ dōng shèng děng chù niú dì hù pín fá, cì chāo sān qiān yú dìng. bo a lǐ shǐ má bā ér hái dōu. ā sī mín wèi hǎi dōu suǒ lǔ, cì chāo sān wàn jiǔ qiān jiǔ bǎi dìng. shì yuè, cháng dé yuè è hàn yáng sì zhōu shuǐ, miǎn qí tián zū. shì suì, duàn dà pì sān shí yī rén.
十二月辛巳,賜諸王亦思麻殷金五十兩。癸未,歲星犯房。丙戌,罷遼河等處人匠正副達魯花赤。丁亥,歲星犯鈎鈐。甲午,以諸王晃兀而、駙馬阿失等皆在軍,加賜金銀、鞍勒、弓矢、衣服各有差。乙未,以伯遙帶忽剌出所隸一千戶飢,賜鈔萬錠。壬辰,太陰犯鬼。戊戌,禁侵擾農桑者。庚子,太陰犯房,又犯歲星。選各衛精兵千人,命孛羅曷答兒等將之,戍和林,聽太師月兒魯節度,三年而更。用帝師奏,釋京師大辟三十人,杖以下百人;賜諸鰥寡貧民鈔二百錠。曲靜、澂江、普安等路夷官各以方物來貢。以東勝等處牛遞戶貧乏,賜鈔三千餘錠。卜阿里使麻八兒還都。阿思民為海都所虜,賜鈔三萬九千九百錠。是月,常德、岳、鄂、漢陽四州水,免其田租。是歲,斷大辟三十一人。
yuán zhēn yuán nián chūn zhēng yuè wù shēn, zhū wáng ā shī hǎn lái cháo, cì jīn wǔ shí liǎng yín sì bǎi wǔ shí liǎng. guǐ chǒu, yǐ tài pú qīng zhǐ ér hé lǎng wèi yù shǐ dài fū. jiǎ yín, yǐ cóng shì zǔ shòu háng hǎi gōng, cì zhū wáng hū lá chū jīn wǔ shí liǎng zhū yī chuàn. yǐ mǎo, tài yīn fàn tián xīng, yòu fàn bì. rén xū, yǐ guó jì, jí dà shèng shòu wàn ān sì fàn sēng qī wàn. guǐ hài, ān xī wáng ā nán dá níng yuǎn wáng kuò kuò chū jiē yán suǒ bù pín fá, cì ān xī wáng chāo èr shí wàn dìng níng yuǎn wáng liù wàn dìng. yòu yǐ yǔn shuāng shā hé, fù zhèn ān xī wáng shān hòu mín mǐ yī wàn shí. zhào dào jiā fù xíng jīn lù kē fàn. yǐ yún nán xíng shěng zuǒ chéng yáng yán lóng wèi zhōng shū zuǒ chéng. yǐ chǒu, yǐ yì xī bù xuē fù lì yún nán xíng shěng yǐ xíng shū mì yuàn jì bà, cì xíng zhōng shū shěng zhǎng guān hǔ fú, lǐng qí jūn. gēng wǔ, yǐ jiāng zhè xíng shěng píng zhāng ā lǎo wǎ dīng wèi cān zhī zhèng shì. rén shēn, lì běi tíng dōu yuán shuài fǔ, yǐ píng zhāng zhèng shì hé bó wèi dōu yuán shuài, jiāng zhè xíng shěng yòu chéng sā lǐ mán wèi fù dōu yuán shuài, jiē pèi hǔ fú. lì qū xiān tǎ lín dōu yuán shuài fǔ, yǐ xìn dōu chá wèi dōu yuán shuài, pèi hǔ fú. ráo zhōu lù dá lǔ huā chì ā lá hóng zhì zhōng zhào liáng bù fǎ, qiān jiāng dōng lián fǎng sī shì xī bān jì ràng shòu jīn zòng zhī, shì jué, xī bān zì shā, zhàng jì ràng, chú míng, réng méi qí cái chǎn nú bì zhī bàn. bà guā shā děng zhōu tún tián. guǐ yǒu, suì xīng fàn dōng xián. jiǎ xū, yǒu fēi shū wàng yán zhū qīng zhāng xuān yǒu yì tú zhě, zhào zhōng wài wèi miǎn zhī. yǐ hài, zhuī fēng huáng guó jiù àn zhǐ nà yǎn wèi jì níng wáng, shì zhōng wǔ, fēng huáng gū náng jiā zhēn gōng zhǔ wèi lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ, fù mǎ mán zi tái wèi jì níng wáng, réng cì jīn yìn. zhào chì zhū dào yán yùn sī.
元貞元年春正月戊申,諸王阿失罕來朝,賜金五十兩、銀四百五十兩。癸丑,以太僕卿只而合朗為御史大夫。甲寅,以從世祖狩杭海功,賜諸王忽剌出金五十兩、珠一串。乙卯,太陰犯填星,又犯畢。壬戌,以國忌,即大聖壽萬安寺飯僧七萬。癸亥,安西王阿難答、寧遠王闊闊出皆言所部貧乏,賜安西王鈔二十萬錠、寧遠王六萬錠。又以隕霜殺禾,復賑安西王山後民米一萬石。詔道家復行《金籙》、《科範》。以雲南行省左丞楊炎龍為中書左丞。乙丑,以亦奚不薛復隸雲南行省;以行樞密院既罷,賜行中書省長官虎符,領其軍。庚午,以江浙行省平章阿老瓦丁為參知政事。壬申,立北庭都元帥府,以平章政事合伯為都元帥,江浙行省右丞撒里蠻為副都元帥,皆佩虎符。立曲先塔林都元帥府,以釁都察為都元帥,佩虎符。饒州路達魯花赤阿剌紅、治中趙良不法,僉江東廉訪司事昔班、季讓受金縱之,事覺,昔班自殺,杖季讓,除名,仍沒其財產奴婢之半。罷瓜、沙等州屯田。癸酉,歲星犯東咸。甲戌,有飛書妄言朱清、張瑄有異圖者,詔中外慰勉之。乙亥,追封皇國舅按只那演為濟寧王,諡忠武,封皇姑囊家真公主為魯國大長公主,駙馬蠻子台為濟寧王,仍賜金印。詔飭諸道鹽運司。
èr yuè bǐng zǐ shuò, ān xī wáng xiāng tiě chì děng qǐng fù lì wáng xiāng fǔ, bù xǔ. lìng shǎn xī shěng chén gěi qí suǒ xū, réng yǐ lián fǎng sī méi rù zāng fá chāo yǔ zhī. dīng chǒu, hàn lín xué shì chéng zhǐ liú mèng yán gào lǎo, dì yǐ qí zài xiān cháo yán wú suǒ yǐn, hòu cì qiǎn zhī. mìng hé bó sā lǐ mán bèi lái jiāng tàn mǎ chì jūn wàn rén chū zhēng, tīng zhū wáng chū bó jié dù. rén wǔ, bà jiāng nán chá shuì, yǐ qí shù sān qiān dìng tiān rù jiāng xī què chá dōu zhuǎn yùn sī suì é. zhào dài wò tuō qián ér táo yǐn zhě zuì zhī, réng yǐ qí qián shǎng shǒu gào zhě. guǐ wèi, yíng huò fàn tài yīn. dīng hài, yún nán xíng shěng píng zhāng yě xiān bù huā yán: gǎn má lǔ yǒu liǎng yí wèi fù, jīn chǐ yì pàn fú bù cháng, qǐ diào bīng liù qiān zhèn fǔ jīn chǐ, zhì yì rù miǎn. cóng zhī. fù yǐ gǒng wèi sī wèi zhèng sān pǐn. yǐ jì níng wáng mán zi tái suǒ bù hóng jí liè rén pín fá, cì chāo yī shí bā wàn dìng. wù zǐ, sī zhōu tián hé lá bù huā yún nán yí bo mù sì chuān dòng zhǔ chá lǘ wáng jīn chǐ dài méi hùn dōng děng lái jiàn. miǎn guó ā lá zā gāo wēi bān de lái xiàn shè lì bǎo wán. jiǎ wǔ, yǐ tàn mǎ chì jūn chū zhēng, mǎ bù zú, zhào chú jūn mín guān lì suǒ chéng, fán yǒu mǎ zhě jǐn kuò zhī. rén chén, tài yīn fàn píng dào. dīng yǒu, chē jià xìng shàng dōu. guǐ mǎo, tài yīn fàn suì xīng. yǐ zhū wáng yì lián zhēn bù mǎ niú yì rén pín fá, cì chāo qiān dìng. yǐ gōng bù shàng shū jiān zhū lù jīn yù rén jiàng zǒng guǎn fǔ dá lǔ huā chì lǚ tiān lín wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. lì yún zhōu yín chǎng dōu tí jǔ sī, zhì sì pǐn. zhōng shū shěng chén yán: jìn zhě ā hé mǎ sāng gē hù shì mài guān, bù bié néng fǒu, zhǐ píng jiě yóu xuǎn diào, yóu shì xuǎn fǎ dà huài. yí lìng lián fǎng sī tǐ fù yǐ wén, shěng tái xuǎn guān hé shí, dìng qí diàn zuì, yǐ míng chù zhì. qí lián fǎng sī guān, yì lìng shěng tái tóng xuǎn wèi yí. cóng zhī. bà hé xī jūn, tīng gè hái qí suǒ shǔ. cì fù mǎ nà huái chāo wàn wǔ qiān dìng. yǐ jiào yán chūn gé, cì tiān shī zhāng yǔ dì zōng shī zhāng liú sūn zhēn rén zhāng zhì xiān děng shí sān rén yù guī gè yī. zhì bǎo yù wǔ fāng fú guān cì dì shī.
二月丙子朔,安西王相鐵赤等請復立王相府,不許。令陝西省臣給其所需,仍以廉訪司沒入贓罰鈔與之。丁丑,翰林學士承旨留夢炎告老,帝以其在先朝言無所隱,厚賜遣之。命曷伯、撒里蠻、孛來將探馬赤軍萬人出征,聽諸王出伯節度。壬午,罷江南茶稅,以其數三千錠添入江西榷茶都轉運司歲額。詔貸斡脫錢而逃隱者罪之,仍以其錢賞首告者。癸未,熒惑犯太陰。丁亥,雲南行省平章也先不花言:「敢麻魯有兩夷未附,金齒亦叛服不常,乞調兵六千鎮撫金齒,置驛入緬。」從之。復以拱衛司為正三品。以濟寧王蠻子台所部弘吉烈人貧乏,賜鈔一十八萬錠。戊子,思州田曷剌不花、雲南夷卜木、四川洞主查閭王、金齒帶梅混冬等來見。緬國阿剌紥高微班的來獻舍利、寶玩。甲午,以探馬赤軍出征,馬不足,詔除軍民官吏所乘,凡有馬者盡括之。壬辰,太陰犯平道。丁酉,車駕幸上都。癸卯,太陰犯歲星。以諸王亦憐真部馬牛驛人貧乏,賜鈔千錠。以工部尚書兼諸路金玉人匠總管府達魯花赤呂天麟為中書參知政事。立雲州銀場都提舉司,秩四品。中書省臣言:「近者阿合馬、桑哥怙勢賣官,不別能否,止憑解由選調,由是選法大壞。宜令廉訪司體覆以聞,省台選官核實,定其殿最,以明黜陟。其廉訪司官,亦令省台同選為宜。」從之。罷河西軍,聽各還其所屬。賜駙馬那懷鈔萬五千錠。以醮延春閣,賜天師張與棣、宗師張留孫、真人張志仙等十三人玉圭各一。制寶玉五方佛冠賜帝師。
sān yuè yǐ sì shuò, ān nán shì zǐ chén rì jùn qiǎn shǐ shàng biǎo wèi guó āi, yòu shàng shū xiè kuān shì ēn, bìng xiàn fāng wù. bǐng wǔ, qiǎn mì lá zhāng yǐ chāo wǔ wàn dìng shòu zhēng xī yuán shuài, lìng shì mǎ wàn pǐ, fēn cì èr shí sì chéng pín fá jūn xiào. gēng xū, tài yīn fàn tián xīng. rén zǐ, jìn lái cháo guān liǎn suǒ shǔ fèng. bǐng chén, gěi yuè ér lǔ tū tū jūn chǎo mǐ wàn shí. jīn chǐ yí dòng mán lái jiàn, cì yī qiǎn zhī. wù wǔ, bà fú jiàn yín chǎng tí jǔ sī, qí suì é yín yǐ yǒu sī lǐng zhī. zhōng shū shěng chén yán: shū mì yuàn yù shǐ tái lì yīng zòu jǔ guān shǔ, qí yú zhū sī bù yí zòu qǐng, jīn jiē qǐng zhī, fēi biàn. zhào zì jīn yǐ hòu, zhuān lìng zhōng shū nǐ zòu. yǐ dōng zuò fāng yīn, bà zhū bù jí yíng zào, wéi dì shī tǎ jí zhāng fǎ shī gōng bù bà. rén xū, dì zhèn. tài yīn fàn fáng. bǐng yín, guó wáng hé tóng yǐn suǒ cì běn bù pín mín chāo sān bǎi wǔ shí dìng, mìng tái chén qiǎn rén àn wèn yǐ kuì zhī. zhào miǎn yī gōng mén yáo. zēng zhì méng gǔ xué zhèng, yǐ gè dào sù zhèng lián fǎng sī lǐng zhī.
三月乙巳朔,安南世子陳日燇遣使上表慰國哀,又上書謝寬貰恩,並獻方物。丙午,遣密剌章以鈔五萬錠授征西元帥,令市馬萬匹,分賜二十四城貧乏軍校。庚戌,太陰犯填星。壬子,禁來朝官斂所屬俸。丙辰,給月兒魯、禿禿軍炒米萬石。金齒夷洞蠻來見,賜衣遣之。戊午,罷福建銀場提舉司,其歲額銀以有司領之。中書省臣言:「樞密院、御史台例應奏舉官屬,其餘諸司不宜奏請,今皆請之,非便。」詔自今已後,專令中書擬奏。以東作方殷,罷諸不急營造,惟帝師塔及張法師宮不罷。壬戌,地震。太陰犯房。丙寅,國王和童隱所賜本部貧民鈔三百五十錠,命台臣遣人按問以愧之。詔免醫工門徭。增置蒙古學正,以各道肅政廉訪司領之。
xià sì yuè xīn sì, yāo rén méng chóng tiě nǐ, jí qí dǎng shí sān rén fú zhū. cì zhāng hé zhì kǔ yán pín fá yì hù, chāo yī wàn èr qiān jiǔ bǎi yú dìng. bǐng xū, zhū wáng yě zhǐ lǐ yǐ bīng wǔ qiān rén shù wù lǔ sī jiè, qiǎn shǐ lái qiú mǎ, dì bù yǔn. gēng yín, tài yīn fàn dōng xián. fēng rǔ mǔ yáng shì wèi zhào guó ān yì fū rén. guǐ sì, yǐ tóng zhī wū sā wū méng děng chù xuān wèi shǐ sī shì yá nà mù jiǎ bīng bù shàng shū, pèi hǔ fú, shǐ mǎ dá ér de yīn. wù xū, gěi hù cóng tàn mǎ chì jūn shì mǎ chāo shí èr wàn dìng. gēng zǐ, lì zhǎng yè sī, zhǎng huáng tài hòu bǎo, zhì sì pǐn, yǐ huàn zhě wèi zhī. cì guì chì qīn jūn pín fá hù chāo sì wàn yī qiān wǔ bǎi yú dìng. guǐ mǎo, yǐ zhū wáng chū bó suǒ tǒng tàn mǎ chì hóng ǎo jūn gè qiān rén, lì xī píng wáng ào lǔ chì. shè gè lù yīn yáng jiào shòu, réng jìn yīn yáng rén bù dé yóu yú zhū wáng fù mǎ zhī mén. yǐ guì chì wàn hù hū tū bù huā děng suǒ bù wèi dí suǒ lüè, cì chāo yǒu chà. shì yuè, zhēn dìng lù zhī píng shān líng shòu děng xiàn yǒu chóng shí sāng.
夏四月辛巳,妖人蒙蟲僣擬,及其黨十三人伏誅。賜章河至苦鹽貧乏驛戶,鈔一萬二千九百餘錠。丙戌,諸王也只里以兵五千人戍兀魯思界,遣使來求馬,帝不允。庚寅,太陰犯東咸。封乳母楊氏為趙國安翼夫人。癸巳,以同知烏撒烏蒙等處宣慰使司事牙那木假兵部尚書,佩虎符,使馬答兒的陰。戊戌,給扈從探馬赤軍市馬鈔十二萬錠。庚子,立掌謁司,掌皇太后寶,秩四品,以宦者為之。賜貴赤親軍貧乏戶鈔四萬一千五百餘錠。癸卯,以諸王出伯所統探馬赤、紅襖軍各千人,隸西平王奧魯赤。設各路陰陽教授,仍禁陰陽人不得游於諸王、駙馬之門。以貴赤萬戶忽禿不花等所部為敵所掠,賜鈔有差。是月,真定路之平山、靈壽等縣有蟲食桑。
rùn sì yuè bǐng wǔ, wèi huáng tài hòu jiàn fó sì yú wǔ tái shān, yǐ qián gōng bù shàng shū niè zhǐ wèi jiāng zuò yuàn shǐ, lǐng gōng bù shì yàn nán hé běi dào sù zhèng lián fǎng shǐ sòng dé róu wèi gōng bù shàng shū, dǒng qí yì yǐ dà dū bǎo dìng zhēn dìng píng yáng tài yuán dà tóng hé jiān dà míng shùn dé guǎng píng shí lù, yīng qí suǒ xū. guǐ chǒu, suì xīng fàn fáng. jiǎ yín, tài yīn fàn píng dào. lì suō lí zhāo tǎo shǐ sī, yǐ dá ér hū dài wèi shǐ, pèi hǔ fú. yǐ mǎo, tài yīn fàn kàng. dīng sì, tài yīn yǎn fáng. jǐ wèi, bà dǎ bǔ yīng fáng zǒng guǎn fǔ, jí sī jí zhōu yòng báo liǎn děng kù, jí huī zhōu lù yín chǎng. gè chù yán shǐ sī yán chǎng, gǎi shè sī lìng sī chéng. réng miǎn dà dū jīn suì tián zū. chí gān zhōu jiǔ jìn. gēng shēn, hé nán xíng shěng kuī liǎng huái suì bàn yán shí wàn yǐn chāo wǔ qiān dìng, qiǎn zā lá ér dài děng wǎng jū shí, mìng suí qí zuì zhī qīng zhòng zhì zhī. shǎn xī xíng shěng zēng xiàn yán chāo yī wàn èr qiān wǔ bǎi yú dìng, shān dōng dōu zhuǎn yùn shǐ sī bié sī gé děng zēng xiàn yán chāo sì qiān yú dìng, gè cì yī yǐ jīng qí néng. nán rén hóng yòu xué shàng fēng shì, wàng yán wǔ yùn, chī ér qiǎn zhī. rén xū, tǎ jí gǔ ā sàn cóng bù fǎ fú zhū. zhào jìn xíng shěng xíng quán fǔ sī chōu fēn shì bó chuán huò, ér gù nì qí zhēn xì zhě. wù chén, qiǎn ài yá chì hé shí gāo lì guó chǔ liáng. píng yáng mín sù zhū wáng xiǎo xuē qū liè shī bó bù qǔ zì héng, qiǎn guān jū zhī. cì ān nán guó wáng chén yì jì chāo qiān dìng. shì yuè, lán zhōu shàng xià sān bǎi yú lǐ hé qīng sān rì.
閏四月丙午,為皇太后建佛寺於五台山,以前工部尚書涅只為將作院使,領工部事;燕南河北道肅政廉訪使宋德柔為工部尚書,董其役;以大都、保定、真定、平陽、太原、大同、河間、大名、順德、廣平十路,應其所需。癸丑,歲星犯房。甲寅,太陰犯平道。立梭厘招討使司,以答而忽帶為使,佩虎符。乙卯,太陰犯亢。丁巳,太陰掩房。己未,罷打捕鷹房總管府,及司籍、周用、薄斂等庫,及徽州路銀場。各處鹽使司鹽場,改設司令、司丞。仍免大都今歲田租。弛甘州酒禁。庚申,河南行省虧兩淮歲辦鹽十萬引、鈔五千錠,遣紥剌而帶等往鞫實,命隨其罪之輕重治之。陝西行省增羨鹽鈔一萬二千五百餘錠,山東都轉運使司別思葛等增羨鹽鈔四千餘錠,各賜衣以旌其能。南人洪幼學上封事,妄言五運,笞而遣之。壬戌,塔即古阿散從不法伏誅。詔禁行省、行泉府司抽分市舶船貨,而固匿其珍細者。戊辰,遣愛牙赤核實高麗國儲糧。平陽民訴諸王小薛、曲列失伯部曲恣橫,遣官鞫之。賜安南國王陳益稷鈔千錠。是月,蘭州上下三百餘里河清三日。
wǔ yuè wù yín, yǐ lǔ guó dà zhǎng gōng zhǔ jiàn fó sì yú yīng chāng, gěi chāo qiān dìng jīn wǔ shí liǎng. mìng mài shù dīng hé róng zǔ děng lí zhèng xuǎn fǎ. jǐ mǎo, cuàn máng wù bù bié dū yú jiāng xī, bǐ cóng yuè dǐ mí shī tǎo zéi. gēng chén, zhào gè shěng zhǐ cún rú xué tí jǔ sī yī, yú xī bà zhī. shēng jiāng nán píng yáng děng xiàn wèi zhōu. yǐ hù wèi chà, hù zhì sì wàn wǔ wàn zhě wèi xià zhōu, wǔ wàn zhì shí wàn zhě wèi zhōng zhōu, xià zhōu guān wǔ yuán, zhōng zhōu liù yuán. fán wèi zhōng zhōu zhě èr shí bā, xià zhōu zhě shí wǔ. yòu yǐ hù bù jí é, jiàng lián zhōu lù wèi lián zhōu. zēng zhòng tiāo bǔ chāo rén zuì, gào bǔ zhě réng yōu qí shǎng, lìng fàn rén gěi zhī. xīn sì, bà xíng dà sī nóng sī. jiā píng zhāng zhèng shì mài shù dīng wèi píng zhāng jūn guó zhòng shì, zhōng shū zuǒ chéng yì zhōng shū shěng shì hé róng zǔ wèi zhāo wén guǎn dà xué shì, yǔ zhōng shū shěng shì. jiǎ shēn, zhào zì yuán zhēn yuán nián wǔ yuè yǐ qián bū qiàn qián liáng zhě, jiē bà zhēng. dīng hài, tài yīn fàn nán dòu. jiǎ wǔ, yǐ zhū wáng ā zhǐ jí bù pín fá, cì chāo èr shí wàn dìng. jiāng zhè xíng shěng chén tiě mù ér bù tīng zhào, qiǎn guān zé zhī. bǐng shēn, yǐ bó yán zhī zǐ mǎi de wèi qiān shū shū mì yuàn shì. tài hòu yán qí fù jǐn xīn wáng shì, yù lìng dài qí fù guān, dì yǐ qí nián shàng xiǎo, gù yǒu shì mìng. zhào yǐ nóng sāng shuǐ lì yù zhōng wài. gǒng chāng fǔ jīn zhōu xī hé zhōu huì zhōu yǔ báo, wú mài hé. ráo zhōu zhèn jiāng cháng zhōu hú zhōu píng jiāng jiàn kāng tài píng cháng dé lǐ zhōu jiē shuǐ. liù yuè wù shēn, jì nán lù zhī lì chéng xiàn dà qīng hé shuǐ yì, huài mín jū. rén zǐ, gāo lì wáng wáng jù qǐ wèi tài shī zhōng shū lìng, bù yǔn. yǐ jìn biān yì fán jí shuǐ zāi, miǎn xián píng fǔ mín bā bǎi hù jīn nián fù shuì. zhào liáo yáng shěng jìn hǎi dōng qīng gú èr shí sì yì, měi yì gěi niú liù tóu, shǐ zhě shí mǐ wǔ shí, yīng shí yáng wǔ kǒu yòu gǒu dì shí èr yì, měi hù gěi chāo shí dìng. jiǎ yín, hàn lín chéng zhǐ dǒng wén yòng děng jìn shì zǔ shí lù. yǐ mǎo, jiāng xī xíng shěng suǒ xiá jùn dà shuǐ wú hé, mín fá shí, lìng yǒu sī yǔ lián fǎng sī guān zhèn zhī, réng chí jiāng hé hú pō zhī jìn, tīng mín cǎi qǔ. shēng yuán zhōu wèi lù, yǐ jìng zhōu lì zhī. qiǎn shǐ yǔ gè shěng guān jiù qiān diào biān yuǎn liù pǐn yǐ xià guān, bìng zuǒ yòu liǎng jiāng xuān wèi sī dōu yuán shuài fǔ xuān fǔ sī, wèi guǎng xī liǎng jiāng dào xuān wèi sī dōu yuán shuài fǔ, yǐ jìng jiāng wèi zhì suǒ, réng fēn sī yōng zhōu. chì: fán shàng fēng shì zhě, mìng zhòng shū shěng fā jiān shì zhī, rán hòu yǐ wén. zhào hé xī sēng nà zū shuì. guǐ hài, lì méng gǔ jūn dōu yuán shuài fǔ yú xī chuān, jìng lì shū mì yuàn, yǐ ā lá tiě mù ér yuè lè hǎn bìng wèi dōu yuán shuài, pèi hǔ fú. hé xī lǒng běi dào lián fǎng sī jū zhāng wàn hù bù fǎ, xī píng wáng ào lǔ chì jǔ náo qí shì, dì mìng yù zhī. jiǎ zǐ, yǐ ān xī wáng suǒ bù chū zhēng jūn qī nú fá shí, gěi liáng èr qiān dàn. zhāo hè téng yōng lǐ quán héng liǔ jí gàn nán ān děng chù mán kòu qiè fā, yǐ jūn mín guān bèi yù bù yán, fǔ zì bù zhì, jiē zé ér jiàng zhī. fù mǎ jì níng wáng mán zi tái sī shā zuì rén, yù shǐ tái chén yán qí zhuān shàn, yǒu zhǐ yù mán zi tái lìng zhī zhī. gēng wǔ, lì xī yù wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ sī, yǐ mí ér de jīn wèi dōu zhǐ huī shǐ. shì yuè, biàn liáng lù huáng, lì zhōu gài zhōu míng, tài ān cáo zhōu jì níng lù shuǐ, gǒng chāng huán zhōu qìng yáng yán ān ān xī hàn.
五月戊寅,以魯國大長公主建佛寺於應昌,給鈔千錠、金五十兩。命麥術丁、何榮祖等釐正選法。己卯,竄忙兀部別闍於江西,俾從月底迷失討賊。庚辰,詔各省止存儒學提舉司一,余悉罷之。升江南平陽等縣為州。以戶為差,戶至四萬五萬者為下州,五萬至十萬者為中州,下州官五員,中州六員。凡為中州者二十八,下州者十五。又以戶不及額,降連州路為連州。增重挑補鈔人罪,告捕者仍優其賞,令犯人給之。辛巳,罷行大司農司。加平章政事麥術丁為平章軍國重事,中書左丞、議中書省事何榮祖為昭文館大學士,與中書省事。甲申,詔自元貞元年五月以前逋欠錢糧者,皆罷征。丁亥,太陰犯南斗。甲午,以諸王阿只吉部貧乏,賜鈔二十萬錠。江浙行省臣鐵木而不聽詔,遣官責之。丙申,以伯顏之子買的為僉書樞密院事。太后言其父盡心王室,欲令代其父官,帝以其年尚小,故有是命。詔以農桑水利諭中外。鞏昌府金州、西和州、會州雨雹,無麥禾。饒州、鎮江、常州、湖州、平江、建康、太平、常德、澧州皆水。六月戊申,濟南路之歷城縣大清河水溢,壞民居。壬子,高麗王王昛乞為太師中書令,不允。以近邊役煩及水災,免咸平府民八百戶今年賦稅。詔遼陽省進海東青鶻二十四驛,每驛給牛六頭,使者食米五石,鷹食羊五口;又狗遞十二驛,每戶給鈔十錠。甲寅,翰林承旨董文用等進《世祖實錄》。乙卯,江西行省所轄郡大水無禾,民乏食,令有司與廉訪司官賑之,仍弛江河湖泊之禁,聽民採取。升沅州為路,以靖州隸之。遣使與各省官就遷調邊遠六品以下官,並左右兩江宣慰司都元帥府、宣撫司,為廣西兩江道宣慰司都元帥府,以靜江為治所,仍分司邕州。敕:「凡上封事者,命中書省發緘視之,然後以聞。」詔河西僧納租稅。癸亥,立蒙古軍都元帥府於西川,徑隸樞密院,以阿剌鐵木而、岳樂罕並為都元帥,佩虎符。河西隴北道廉訪司鞫張萬戶不法,西平王奧魯赤沮撓其事,帝命諭之。甲子,以安西王所部出征軍妻孥乏食,給糧二千石。昭、賀、藤、邕、澧、全、衡、柳、吉、贛、南安等處蠻寇竊發,以軍民官備御不嚴,撫字不至,皆責而降之。駙馬濟寧王蠻子台私殺罪人,御史台臣言其專擅,有旨諭蠻子台令知之。庚午,立西域衛親軍都指揮使司,以迷而的斤為都指揮使。是月,汴梁路蝗,利州、蓋州螟,泰安、曹州、濟寧路水,鞏昌、環州、慶陽、延安、安西旱。
qiū qī yuè yǐ hài, xǐ gān liáng yù jiàng wǔ bǎi yú hù yú xiāng yáng. zhào jiāng nán dì shuì shū chāo. dīng chǒu, tài yīn fàn kàng. bà zhuī wèn yǐ yuán bū qiàn. pǔ yán qiè lǐ mí shī gōng zhǔ děng, jù yǐ qí bù pín fá lái gào, cì chāo jì sì shí jiǔ wàn yú dìng. yù shǐ tái chén yán: nèi dì dào zéi qiè fā zhě zhòng, jiē yóu guó jiā shè yòu suǒ zhì, qǐ mìng zhòng shū lì wèi tiáo gé, dū zé suǒ shǔ, qī zhì jǐn miè. zhì yuē: kě. yǐ mǎo, zhào shēn chì zhōng wài: yǒu rú lì jiān tōng zhě, gè lù jǔ zhī, lián fǎng sī měi dào suì gòng èr rén, shěng tái wěi guān lì fǎ kǎo shì, zhōng chéng zhě yòng zhī, suǒ gòng bù gōng, zuì qí jǔ zhě. zhí guān zuò zāng lùn duàn, zài fàn zhě jiā èr děng. cāng kù guān lì dào suǒ shǒu qián liáng, yī guàn yǐ xià chī zhī, zhì shí guàn zhàng zhī, èr shí guàn jiā shí děng, yī bǎi èr shí guàn tú yī nián, měi sān shí guàn jiā bàn nián, èr bǎi sì shí guàn tú sān nián, mǎn sān bǎi guàn zhě sǐ. jì zāng yǐ zhì yuán chāo wèi zé. gěi jiāng nán xíng yù shǐ tái shǒu hù jūn bǎi rén. jiǎn hǎi nán tún tián jūn zhī bàn, hái qí yuán yì. zhào zēng gěi zhū jūn yào ěr jià zhí. rén wǔ, lì zhào zhōu tún tián wàn hù fǔ, yǐ liáo yáng xíng shěng zuǒ chéng ā sàn lǐng qí shì. jiǎ shēn, suì xīng fàn fáng. gěi sāi xià pín mín chāo èr wàn sì qiān dìng. jǐ chǒu, cì liú guó jié yù dài jǐn yī, jīng qí zhàn gōng. xīn mǎo, yǐ tū tū hé suǒ bù pín fá, cì chāo shí wàn dìng. wù xū, zhū yǒng fú biān zhēn yù yǐ yāo yán fú zhū. zā lǔ hū chì wén yí jiù yòng guó yǔ, chì gǎi cóng hàn zì. rén yín, zhào yì jiāng nán zhū lù tiān qìng guān wèi xuán miào guān, huǐ suǒ fèng sòng tài zǔ shén zhǔ. dà dū liáo dōng dōng píng cháng dé hú zhōu wǔ wèi tún tián dà shuǐ, lóng xìng lù báo, tài yuán píng yáng ān fēng hé jiān děng lù hàn.
秋七月乙亥,徙甘、涼御匠五百餘戶於襄陽。詔江南地稅輸鈔。丁丑,太陰犯亢。罷追問已原逋欠。普顏怯里迷失公主等,俱以其部貧乏來告,賜鈔計四十九萬餘錠。御史台臣言:「內地盜賊竊發者眾,皆由國家赦宥所致,乞命中書立為條格,督責所屬,期至盡滅。」制曰:「可。」乙卯,詔申飭中外:「有儒吏兼通者,各路舉之,廉訪司每道歲貢二人,省台委官立法考試,中程者用之,所貢不公,罪其舉者。職官坐贓論斷,再犯者加二等。倉庫官吏盜所守錢糧,一貫以下笞之,至十貫杖之,二十貫加十等,一百二十貫徒一年,每三十貫加半年,二百四十貫徒三年,滿三百貫者死。計贓以至元鈔為則。」給江南行御史台守護軍百人。減海南屯田軍之半,還其元翼。詔增給諸軍藥餌價直。壬午,立肇州屯田萬戶府,以遼陽行省左丞阿散領其事。甲申,歲星犯房。給塞下貧民鈔二萬四千錠。己丑,賜劉國傑玉帶錦衣,旌其戰功。辛卯,以禿禿合所部貧乏,賜鈔十萬錠。戊戌,朱永福、邊珍裕以妖言伏誅。紥魯忽赤文移舊用國語,敕改從漢字。壬寅,詔易江南諸路天慶觀為玄妙觀,毀所奉宋太祖神主。大都、遼東、東平、常德、湖州武衛屯田大水,隆興路雹,太原、平陽、安豐、河間等路旱。
bā yuè yǐ yǒu, tài yīn fàn niú. rén zǐ, tài yīn fàn lěi bì zhèn. xīn yǒu, miǎn guó jìn xún xiàng sān. guǐ hài, zhèn liáo yáng mín bèi shuǐ zhě liáng liǎng yuè. jǐ sì, yǐ fù mǎ nà huái zhī shū mì yuàn shì. jīn fù zhōu tún tián yǒu chóng shí hé, biàn liáng ān xī zhēn dìng děng lù hàn, píng jiāng ān fēng děng lù dà shuǐ. jiǔ yuè jiǎ xū, dì zhì zì shàng dōu. yǐ hài, yòng dì shī zòu, shì dà pì sān rén zhàng yǐ xià sì shí qī rén. wù yín, yǐ bā sā ér zhì sī dì, gěi yán wàn yǐn. zhào shū mǐ shí wàn shí yú què chǎng gù lǐn, yǐ bèi běi sāi. yǐ tàn mǎ chì jūn shì suǒ zhì rǎo mín, lìng hé bó zhèn zhī, fàn zhě zuì qí zhǔ jiāng. yǐ mǎo, bà sì chuān táo jīn hù sì qiān, hái qí yuán jí, zuì chū xiàn yán zhě. gēng chén, bà níng xià lù xíng zhōng shū shěng, yǐ qí shì bìng rù gān sù xíng shěng. dīng hài, guā wa qiǎn shǐ lái xiàn fāng wù. jǐ chǒu, gěi huán zhōu jiǎ jiàng liáng qiān dàn. rén chén, hú zhōu sī yù guō qǐ sù zhè xī lián fǎng sī qiān shì zhāng xiào sī duō qǔ lǐn xì, xiào sī xì qǐ yú yù. xíng tái lìng jiān chá yù shǐ yáng rén wǎng jū, ér jiāng zhè xíng shěng píng zhāng tiě mù ér dǎi xiào sī zhì shěng xùn wèn, yòu lìng qí shǔ guān yǔ rén tóng jū qǐ shì, rén bù cóng, xíng tái yǐ wén. zhào shěng tái qiǎn guān jū wèn, jì yǐn fú, jiē zhàng zhī. zhū wáng xiǎo xuē bù zhòng rǎo mín, qiǎn guān àn wèn, zhàng qí suǒ fàn zhòng zhě, yú tīng xiǎo xuē zé zhī. jiǎ wǔ, tài yīn fàn xuān yuán. wù xū, tài yīn fàn píng dào. xuān dé fǔ dà shuǐ, jūn mín fá shí, gěi liáng liǎng yuè. wǔ wèi wàn yíng tún jí yán ān lù yǔn shuāng shā hé, gāo yóu fǔ sì zhōu hè zhōu hàn, píng jiāng lú zhōu děng lù dà shuǐ.
八月乙酉,太陰犯牛。壬子,太陰犯壘壁陣。辛酉,緬國進馴象三。癸亥,賑遼陽民被水者糧兩月。己巳,以駙馬那懷知樞密院事。金、復州屯田有蟲食禾,汴梁、安西、真定等路旱,平江、安豐等路大水。九月甲戌,帝至自上都。乙亥,用帝師奏,釋大辟三人、杖以下四十七人。戊寅,以八撒而治私第,給鹽萬引。詔輸米十萬石於榷場故廩,以備北塞。以探馬赤軍士所至擾民,令合伯鎮之,犯者罪其主將。乙卯,罷四川淘金戶四千,還其元籍,罪初獻言者。庚辰,罷寧夏路行中書省,以其事併入甘肅行省。丁亥,瓜哇遣使來獻方物。己丑,給桓州甲匠糧千石。壬辰,湖州司獄郭玘訴浙西廉訪司僉事張孝思多取廩餼,孝思系玘於獄。行台令監察御史楊仁往鞫,而江浙行省平章鐵木而逮孝思至省訊問,又令其屬官與仁同鞫玘事,仁不從,行台以聞。詔省台遣官鞫問,既引服,皆杖之。諸王小薛部眾擾民,遣官按問,杖其所犯重者,余聽小薛責之。甲午,太陰犯軒轅。戊戌,太陰犯平道。宣德府大水,軍民乏食,給糧兩月。武衛萬盈屯及延安路隕霜殺禾,高郵府、泗州、賀州旱,平江、廬州等路大水。
dōng shí yuè guǐ mǎo, yǒu shì yú tài miào. zhōng shū shěng chén yán: qù suì shì zǔ huáng hòu yù zōng fù miào, yǐ líng dài yù cè. jīn yù cè yù bǎo chéng, qǐng nà zhū gè shì. dì yuē: qīn xiǎng zhī lǐ, zǔ zōng wèi cháng xíng zhī, qí fèng cè yǐ lái, zhèn gōng zhù zhī. mìng xiàn guān yíng dǎo rù miào. gěi jiāng zhè hé nán xún luó sī yán nán jūn bīng zhàng. guǐ chǒu, yǐ xī běi pàn wáng jiāng rù zì tǔ fān, mìng píng zhāng jūn guó zhòng shì dá shī mán wǎng zhēng zhī, réng chì pián yí zǒng shuài fā bīng qiān rén cóng xíng, tīng qí jié dù. jiǎ yín, zhōng shū shěng yù shǐ tái chén yán: jiāng zhè xíng shěng píng zhāng míng lǐ bù huā chén tái xiàn fēi biàn shì, chén děng yì, qǐ zì jīn jiān chá yù shǐ lián fǎng sī yǒu suǒ àn hé, zhōu xiàn guān yǔ běn lù tóng jū, lù guān yǔ xuān wèi sī tóng jū, xuān wèi sī guān yǔ xíng shěng tóng jū. zhì yuē: kě. zhào zhū wáng fù mǎ bù mín jì lì jūn jí zhě, wú duó huí běn bù. jǐ wèi, cì gè wèi shì pín fá zhě chāo èr wàn jiǔ qiān sān bǎi yú dìng. xīn yǒu, chén xīng fàn fáng. rén xū, chén xīng fàn jiàn bì. guǐ hài, cì zhū wáng bā sā ér huǒ ér hū dá sūn tū lá sān bù chāo sì wàn bā qiān wǔ bǎi yú dìng. dīng mǎo, yǐ bó ér chì dá lá chì děng pín fá, cì chāo èr wàn jiǔ qiān yú dìng. wù chén, tài bái zhòu jiàn, tài yīn fàn fáng. qiǎn ān nán cháo gòng shǐ chén lì yòng děng hái qí guó, jiàng zhào yù chén rì jùn.
冬十月癸卯,有事於太廟。中書省臣言:「去歲世祖、皇后、裕宗祔廟,以綾代玉冊。今玉冊、玉寶成,請納諸各室。」帝曰:「親享之禮,祖宗未嘗行之,其奉冊以來,朕躬祝之。」命獻官迎導入廟。給江浙、河南巡邏私鹽南軍兵仗。癸丑,以西北叛王將入自土蕃,命平章軍國重事答失蠻往征之,仍敕便宜總帥發兵千人從行,聽其節度。甲寅,中書省、御史台臣言:「江浙行省平章明里不花陳台憲非便事,臣等議,乞自今監察御史廉訪司有所按核,州縣官與本路同鞫,路官與宣慰司同鞫,宣慰司官與行省同鞫。」制曰:「可。」詔諸王、駙馬部民既隸軍籍者,毋奪回本部。己未,賜各衛士貧乏者鈔二萬九千三百餘錠。辛酉,辰星犯房。壬戌,辰星犯鍵閉。癸亥,賜諸王巴撒而、火而忽答孫、禿剌三部鈔四萬八千五百餘錠。丁卯,以博而赤、答剌赤等貧乏,賜鈔二萬九千餘錠。戊辰,太白晝見,太陰犯房。遣安南朝貢使陳利用等還其國,降詔諭陳日燇。
shí yī yuè jiǎ xū, tài bái jīng tiān jí fàn lěi bì zhèn. xīn sì, zhì jiāng zhè xíng shěng jiǎn xiào guān èr yuán, lì jiāng zhè jīn yín dòng yě zhuǎn yùn shǐ sī. yǐ yǒu, tài yīn fàn jǐng. bǐng xū, tǎn yáng qiú zhǎng zhī xiōng tuō háng pěng yú fǎ ér lá qiú zhǎng zhī dì mì lá bā dōu ā lǔ qiú zhǎng zhī dì tuō háng hū xiān děng, gè fèng jīn biǎo lái jìn. dīng hài, tài yīn fàn guǐ. wù zǐ, cì ā lǔ qiú zhǎng hǔ fú. guǐ sì, cì ān xī wáng jiǎ zhòu qiāng wō gōng shǐ tuó jiān děng shí wǔ wàn bā qiān èr bǎi yú shì. wù xū, shēng gàn zhōu lù zhī níng dōu huì chāng èr xiàn wèi zhōu, yǐ shí chéng xiàn lì níng dōu, ruì jīn xiàn lì huì chāng. zhào jiāng zhè xíng shěng kuò yǐn lòu guān tián jí jiǎn hé fù qiáng bì yì zhī hù.
十一月甲戌,太白經天及犯壘壁陣。辛巳,置江浙行省檢校官二員,立江浙金銀洞冶轉運使司。乙酉,太陰犯井。丙戌,毯陽酋長之兄脫杭捧於、法而剌酋長之弟密剌八都、阿魯酋長之弟脫杭忽先等,各奉金表來覲。丁亥,太陰犯鬼。戊子,賜阿魯酋長虎符。癸巳,賜安西王甲冑、槍撾、弓矢、橐鞬等十五萬八千二百餘事。戊戌,升贛州路之寧都、會昌二縣為州,以石城縣隸寧都,瑞金縣隸會昌。詔江浙行省括隱漏官田及檢劾富強避役之戶。
shí èr yuè gēng zǐ shuò, qiǎn jí xián yuàn shǐ a lǐ hún sā lǐ děng jì xīng yú sī tiān tāi. guǐ mǎo, yǐ fù mǎ ā bù huā suǒ bù mín pín, cì chāo wàn dìng. cì zhū wáng yā hū tū hū lá chū ā shī hǎn děng jīn gè èr bǎi wǔ shí liǎng chāo wǔ bǎi dìng. bǐng chén, tài yīn fàn xuān yuán. jīng nán sēng pǔ zhāo děng wěi zhuàn fú shū, yǒu bù dào yǔ, fú zhū. jǐ wèi, zhào dà dū lù, fán hé gù hé mǎi jí yī qiè chāi yì, yǐ zhū sè hù yǔ mín jūn dāng. cì zhū wáng bù yán tiě mù ér ā bā yě bù gàn jīn gè wǔ bǎi liǎng yín wǔ qiān liǎng chāo èr qiān dìng bì bó gè èr bǎi pǐ, qí yòu wáng jiǎn wǔ fēn zhī yī. yǐ gè dào lián fǎng sī guān bā yuán, yuán yī yìn, mìng shōu qí sān. jiǎ zǐ, tài yīn fàn tiān jiāng. cì dì shī shuāng lóng niǔ yù yìn. yě sù dài ér zhī jūn yīn lǐ tǎn luàn qù shān dōng, qí yuán zhù zhī dì wèi rén suǒ kěn, suì jiǔ chéng yè, zhēng sòng bù yǐ mìng bié yǐ jìng nèi huāng tián gěi zhī, zhèng jūn wǔ qǐng, yú dīng èr qǐng, yǐ mǎn shù zhě bù gěi. jiǎn hǎi yùn jiǎo jià chāo yī guàn, jì měi shí liù guàn wǔ bǎi wén, zhe wèi lìng. xǐ jìn shān suǒ jū qǐ lǐ qǐ sī děng mín yú shān dōng, yǐ tián yǔ niú zhǒng gěi zhī. dīng mǎo, jìn zhū wáng zhé zhào yǒu sī guān lì. jǐ sì, zhào miǎn jūn qì jiàng mén yáo. shì suì, duàn dà pì sān shí rén.
十二月庚子朔,遣集賢院使阿里渾撒里等祭星於司天台。癸卯,以駙馬阿不花所部民貧,賜鈔萬錠。賜諸王押忽禿、忽剌出、阿失罕等金各二百五十兩、鈔五百錠。丙辰,太陰犯軒轅。荊南僧普昭等偽撰佛書,有不道語,伏誅。己未,詔大都路,凡和顧和買及一切差役,以諸色戶與民均當。賜諸王不顏鐵木而、阿八也不干金各五百兩、銀五千兩、鈔二千錠、幣帛各二百匹,其幼王減五分之一。以各道廉訪司官八員,員一印,命收其三。甲子,太陰犯天江。賜帝師雙龍紐玉印。也速帶而之軍因李璮亂去山東,其元駐之地為人所墾,歲久成業,爭訟不已;命別以境內荒田給之,正軍五頃,余丁二頃,已滿數者不給。減海運腳價鈔一貫,計每石六貫五百文,著為令。徙縉山所居乞里乞思等民於山東,以田與牛、種給之。丁卯,禁諸王輒召有司官吏。己巳,詔免軍器匠門徭。是歲,斷大辟三十人。