shì zǔ shí èr
◎世祖十二
èr shí wǔ nián chūn zhēng yuè, rì xuǎn fù zǒu rù hǎi, zhèn nán wáng yǐ zhū jūn zhuī zhī, bù jí, yǐn bīng hái jiāo zhǐ chéng. mìng wū mǎ ér jiāng shuǐ bīng yíng zhāng wén hǔ děng liáng chuán, yòu fā bīng gōng qí zhū zhài, pò zhī. jǐ chǒu, zhào jiāng huái shěng guǎn nèi bìng tīng máng wù dài jié zhì. gēng yín, jì rì yú sī tiān tāi. cì zhū wáng huǒ nǐ chì yín wǔ bǎi liǎng zhū yī suǒ jǐn yī yī xí, yù dōu yín qiān liǎng zhū yī suǒ jǐn yī yī xí. xīn mǎo, shàng shū shěng chén yán: chū yǐ xíng shěng zhì chéng xiàng yǔ nèi shěng wú bié, bà zhī. jīn jiāng huái píng zhāng zhèng shì máng wù dài suǒ tǒng, dì guǎng shì fán, qǐ yī qián wèi chéng xiàng. zhào yǐ máng wù dài wèi yòu chéng xiàng. yǐ qí huáng èr zhōu shòu chāng jūn lì hú guǎng shěng. huǐ zhōng tǒng chāo bǎn. yǐ wèi, shǎng zhēng dōng gōng: cóng chéng yú, jiāng lì shēng sàn guān èr jiē, jūn shì chāo rén sān dìng cóng huáng sūn, jiāng lì shēng sàn guān yī jiē, jūn shì chāo rén èr dìng sǐ zhě gěi qí jiā shí dìng. fán wèi chāo sì wàn yī qiān sì bǎi èr shí wǔ dìng. dīng yǒu, qiǎn shǐ dài sì yuè dú dōng hǎi hòu tǔ. wù xū, dà shè. chì chí liáo yáng yú liè zhī jìn, wéi wú shā yùn shòu. rén yín, gāo lì qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. hè zhōu zéi qī bǎi yú rén fén lüè fēng zhōu zhū jùn, xún zhōu zéi wàn yú rén lüè méi zhōu. guǐ mǎo, hǎi dōu fàn biān. chì fù mǎ chāng jí, zhū wáng yě zhǐ liè, chá qǐ ér hé dān liǎng qiān hù, jiē fā bīng cóng zhū wáng shù bó běi zhēng. cì zhū wáng yì lián zhēn bù qǔ chāo sān wàn dìng. zhǎng jí jǔ bīng pàn, zhū wáng bài dá hǎn qiǎn jiāng zhuī zhī, zhì bā lì hún, bù jí ér hái. jiǎ chén, yě sù bù huā móu pàn, dài bǔ zhì jīng shī, zhū zhī. yǐ sì, tài yīn fàn jiǎo. mán dòng shí bā zú jī è, sǐ zhě èr bǎi yú rén, yǐ chāo qiān wǔ bǎi dìng yǒu qí shì mǐ zhèn zhī. bǐng wǔ, tián yú jìn jiāo. yǐ píng jiāng yán bīng tún tián yú huái dōng xī. háng sū èr zhōu lián suì dà shuǐ, zhèn qí yóu pín zhě. wù shēn, tài yīn fàn fáng. jǐ yǒu, zhào zhōng xìng xī liáng wú dé jǔ huài hé qú, liǎng huái liǎng zhè wú dé jǔ huài suì kè. fā hǎi yùn mǐ shí wàn shí, zhèn liáo yáng shěng jūn mín zhī jī zhě. xīn hài, shěng qì hé jú rù zhū lù jīn yù rén jiàng zǒng guǎn fǔ. guǐ chǒu, zhào: xíng dà sī nóng sī gè dào quàn nóng tún tián sī, xún xíng quàn kè, jǔ chá qín duò, suì jù fǔ zhōu xiàn quàn nóng guān shí jī, yǐ wèi diàn zuì, lù jīng lì guān xiàn yǐn yǐ xià bìng tīng cái jué. huò hù shì zuò wēi qīn guān hài nóng zhě, cóng tí xíng àn chá sī jiū zhì. mù mín néng gēng jiāng nán kuàng tǔ jí gōng tián zhě, miǎn qí chāi yì sān nián, qí shū zū miǎn sān fēn zhī yī. jiāng huái xíng shěng yán: liǎng huái tǔ kuàng mín guǎ, jiān bìng zhī jiā jiē bù shū shuì. yòu, guǎn nèi qī shí yú chéng, zhǐ tún tián liǎng suǒ, yí zēng zhì huái dōng xī liǎng dào quàn nóng yíng tián sī, dū shǐ gēng zhī. zhì yuē: kě.
二十五年春正月,日烜復走入海,鎮南王以諸軍追之,不及,引兵還交趾城。命烏馬兒將水兵迎張文虎等糧船,又發兵攻其諸寨,破之。己丑,詔江淮省管內並聽忙兀帶節制。庚寅,祭日於司天台。賜諸王火你赤銀五百兩、珠一索、錦衣一襲,玉都銀千兩、珠一索、錦衣一襲。辛卯,尚書省臣言:「初以行省置丞相與內省無別,罷之。今江淮平章政事忙兀帶所統,地廣事繁,乞依前為丞相。」詔以忙兀帶為右丞相。以蘄、黃二州、壽昌軍隸湖廣省。毀中統鈔板。乙未,賞征東功:從乘輿,將吏升散官二階,軍士鈔人三錠;從皇孫,將吏升散官一階,軍士鈔人二錠;死者給其家十錠。凡為鈔四萬一千四百二十五錠。丁酉,遣使代祀岳瀆、東海、后土。戊戌,大赦。敕弛遼陽漁獵之禁,惟毋殺孕獸。壬寅,高麗遣使來貢方物。賀州賊七百餘人焚掠封州諸郡,循州賊萬餘人掠梅州。癸卯,海都犯邊。敕駙馬昌吉,諸王也只烈,察乞兒、合丹兩千戶,皆發兵從諸王術伯北征。賜諸王亦憐真部曲鈔三萬錠。掌吉舉兵叛,諸王拜答罕遣將追之,至八立渾,不及而還。甲辰,也速不花謀叛,逮捕至京師,誅之。乙巳,太陰犯角。蠻洞十八族飢餓,死者二百餘人,以鈔千五百錠有奇市米賑之。丙午,畋於近郊。以平江鹽兵屯田於淮東、西。杭、蘇二州連歲大水,賑其尤貧者。戊申,太陰犯房。己酉,詔中興、西涼無得沮壞河渠,兩淮、兩浙無得沮壞歲課。發海運米十萬石,賑遼陽省軍民之飢者。辛亥,省器盒局入諸路金玉人匠總管府。癸丑,詔:「行大司農司、各道勸農屯田司,巡行勸課,舉察勤惰,歲具府、州、縣勸農官實跡,以為殿最,路經歷官、縣尹以下並聽裁決。或怙勢作威侵官害農者,從提刑按察司究治。」募民能耕江南曠土及公田者,免其差役三年,其輸租免三分之一。江淮行省言:「兩淮土曠民寡,兼併之家皆不輸稅。又,管內七十餘城,止屯田兩所,宜增置淮東、西兩道勸農營田司,督使耕之。」制曰:「可。」
èr yuè dīng sì, gǎi jì zhōu cáo yùn sī wèi dōu cáo yùn sī, bìng lǐng jì zhī nán běi cáo, jīng jī dōu cáo yùn sī wéi zhì jīng jī. zhèn nán wáng yǐn bīng hái wàn jié. wū mǎ ér yíng zhāng wén hǔ děng liáng chuán bù zhì, zhū jiāng yǐ liáng jǐn shī lǎo, yí quán shī ér hái, zhèn nán wáng cóng zhī. wù wǔ, mìng lǐ tíng zhěng hàn bīng wǔ qiān dōng zhēng. cì yè lǐ píng jiāng jiā xìng tián sì qǐng. gēng shēn, sī tú sā lǐ mán děng jìn dú zǔ zōng shí lù, dì yuē: tài zōng shì zé rán, ruì zōng shǎo yǒu kě yì zhě, dìng zōng gù rì bù xiá gěi, xiàn zōng rǔ dú bù néng yì zhī yé? yóu dāng xún zhū zhī zhě. zhēng dà dū nán zhū lù suǒ fàng hù cóng mǎ fù jīng, guān gěi chú sù jià, lìng zì dí zhī, wú rǎo zhū xiàn mín. liáo yáng wǔ píng děng chù jī, chú jīn nián zū shuì jí suì kè diāo pí. jùn cāng zhōu yán yùn qú. xīn yǒu, máng wù dài hū dōu hū yán qí jūn sān nián jiàn jī, cì mǐ wǔ bǎi shí. rén xū, shěng liáo dōng hǎi xī dào tí xíng àn chá sī rù běi jīng, jiāng nán hú běi dào tí xíng àn chá sī rù jīng nán. chì jiāng huái wù bǔ tiān é, chí yú luò jìn. bǐng yín, cì yún nán wáng tú jīn tuó niǔ yìn. gǎi nán jīng lù wèi biàn liáng lù, běi jīng lù wèi wǔ píng lù, xī jīng lù wèi dà tóng lù, dōng jīng lù wèi liáo yáng lù, zhōng xìng lù wèi níng xià fǔ lù. gǎi jiāng xī chá yùn sī wèi dōu zhuǎn yùn shǐ sī, bìng què jiǔ cù shuì. gǎi hé qú tí jǔ sī wèi zhuǎn yùn sī. jiāng huái zǒng shè yáng liǎn zhēn jiā yán yǐ sòng gōng shì wèi tǎ yī, wèi sì wǔ, yǐ chéng, zhào yǐ shuǐ lù dì bǎi wǔ shí qǐng yǎng zhī. zhào zhēng gě hóng shān yǐn shì liú yàn shēn. jiǎ xū, gài zhōu hàn, mín jī, juān qí zū sì qiān qī bǎi shí. jǐ mǎo, yǐ gāo lì guó wáng wáng chǔn fù wèi zhēng dōng xíng shàng shū shěng zuǒ chéng xiàng. háo yì zhōu jī, yǐ mǐ shí wǔ wàn shí zhèn zhī. jìn liáo yáng jiǔ. jīng shī shuǐ, fā guān mǐ, xià qí jià tiào pín mín. yǐ jiāng nán zhàn hù pín fù bù jūn, mìng yǒu sī liào jiǎn, hé hù shuì zhì qī shí shí dāng mǎ yī pǐ, bìng miǎn zá yáo dú hù shuì yú qī shí shí yuàn rù zhàn zhě tīng. hé hù shuì bù dé guò shí hù, dú hù shuì wú shàng bǎi shí. xīn sì, yǐ háng zhōu xī hú wèi fàng shēng chí. rén wǔ, zhèn nán wáng mìng wū mǎ ér fán jí jiāng shuǐ bīng xiān hái, chéng péng fēi tǎ chū jiāng bīng hù sòng zhī. yǐ yù shǐ tái jiān chá yù shǐ tí xíng àn chá sī duō bù jǔ zhí, jiàng zhào shēn chì zhī. mìng huáng sūn yún nán wáng yě xiān tiě mù ér shuài bīng zhèn dà lǐ děng chù.
二月丁巳,改濟州漕運司為都漕運司,並領濟之南北漕,京畿都漕運司惟治京畿。鎮南王引兵還萬劫。烏馬兒迎張文虎等糧船不至,諸將以糧盡師老,宜全師而還,鎮南王從之。戊午,命李庭整漢兵五千東征。賜葉李平江、嘉興田四頃。庚申,司徒撒里蠻等進讀《祖宗實錄》,帝曰:「太宗事則然,睿宗少有可易者,定宗固日不暇給,憲宗汝獨不能憶之耶?猶當詢諸知者。」征大都南諸路所放扈從馬赴京,官給芻粟價,令自糴之,無擾諸縣民。遼陽、武平等處飢,除今年租稅及歲課貂皮。浚滄州鹽運渠。辛酉,忙兀帶、忽都忽言其軍三年荐饑,賜米五百石。壬戌,省遼東海西道提刑按察司入北京,江南湖北道提刑按察司入荊南。敕江淮勿捕天鵝,弛魚濼禁。丙寅,賜雲南王塗金駝鈕印。改南京路為汴梁路,北京路為武平路,西京路為大同路,東京路為遼陽路,中興路為寧夏府路。改江西茶運司為都轉運使司,並榷酒醋稅。改河渠提舉司為轉運司。江淮總攝楊璉真加言以宋宮室為塔一,為寺五,已成,詔以水陸地百五十頃養之。詔征葛洪山隱士劉彥深。甲戌,蓋州旱,民飢,蠲其租四千七百石。己卯,以高麗國王王睶復為征東行尚書省左丞相。豪、懿州飢,以米十五萬石賑之。禁遼陽酒。京師水,發官米,下其價糶貧民。以江南站戶貧富不均,命有司料簡,合戶稅至七十石當馬一匹,並免雜徭;獨戶稅逾七十石願入站者聽。合戶稅不得過十戶,獨戶稅無上百石。辛巳,以杭州西湖為放生池。壬午,鎮南王命烏馬兒、樊楫將水兵先還,程鵬飛、塔出將兵護送之。以御史台監察御史、提刑按察司多不舉職,降詔申飭之。命皇孫雲南王也先鐵木兒帥兵鎮大理等處。
sān yuè bǐng xū, zhū wáng chāng tóng bù qǔ jī, gěi liáng sān yuè. dīng hài, yíng huò fàn tài wēi dōng yuán shàng xiàng. wù zǐ, tài yīn fàn bì. chē jià hái gōng. sōng jiāng mín cáo mèng yán yuàn suì yǐ mǐ wàn shí shū guān, qǐ miǎn tā yáo, qiě qiú guān zhí. sāng gē yǐ wèi qǐng, yáo shòu zhè dōng dào xuān wèi fù shǐ. gǎi qǔ jìng lù zǒng guǎn fǔ wèi xuān fǔ sī. gēng yín, dà jià xìng shàng dōu. gǎi lán yí suǒ wèi lán yí jiān, shēng zhèng sì pǐn. chì liáo yáng shěng yì qǐ liè sī wú lǔ wù zhá lá ér tàn mǎ chì zì yì zhōu dōng zhēng. lǐ tíng yáo shòu shàng shū zuǒ chéng, shí qí lù, jiāng hàn bīng yǐ xíng. jiāng huái xíng shěng máng wù dài yán: yí chú jūn guān gèng diào fǎ, sǐ shì zhě zēng sàn guān, bìng gù zhě jiàng yī děng. dì yuē: fù xiōng suī sǐ shì, zǐ dì bù shèng rèn zhě, ān kě yòng zhī? gǒu xián yǐ, zé bìng gù zhě yì bù kě jiàng yě. xīn mǎo, yǐ liù wèi hàn bīng qiān èr bǎi xīn fù jūn sì bǎi tún tián bīng sì bǎi zào shàng shū shěng. zhèn nán wáng yǐ zhū jūn hái. zhāng wén hǔ liáng chuán yù zéi bīng chuán sān shí sōu, wén hǔ jī zhī, suǒ shā lüè xiāng dāng. fèi gǒng chén xú qìng yǐ fēng bù dé jìn, jiē zhì qióng zhōu. fán wáng shì zú èr bǎi èr shí rén chuán shí yī sōu liáng wàn sì qiān sān bǎi shí yǒu qí. guǐ sì, cì zhū wáng shù bó yín wǔ wàn liǎng bì bó gè yī wàn pǐ, wù lǔ tái zhǎo hū ér yín wǔ qiān liǎng bì bó gè yī bǎi. jiǎ wǔ, jìn bǔ lù gāo. zhèn nán wáng cì nèi bàng guān, zéi bīng dà jí yǐ è guī shī, zhèn nán wáng suì yóu dān sì xiàn qù lù zhōu, jiān dào yǐ chū. yǐ wèi, yǐ wǎng suì běi biān dà fēng xuě, bá tū gǔ lún suǒ bù niú mǎ duō sǐ, cì mǐ qiān dàn. dīng yǒu, zhù bì yě hú lǐng, mìng ā shù tǎ bù dài zǒng jīng shī chéng shǒu zhū jūn. jǐ hài, tài yīn yǎn jiǎo. rén yín, lǐ bù yán: huì tóng guǎn fān yí shǐ zhě shí zhì, yí lìng yǒu sī fǎng gǔ zhí gòng tú, huì ér wèi tú, jí xún qí fēng sú tǔ chǎn qù guó lǐ chéng, jí ér lù zhī, shí yī dài zhī shèng shì. cóng zhī. zhèn nán wáng cì sī míng zhōu, mìng ài lǔ yǐn bīng hái yún nán, ào lǔ chì yǐ zhū jūn běi hái. rì xuǎn qiǎn shǐ lái xiè, jìn jīn rén dài jǐ zuì. yǐ sì, zhào jiāng xī guǎn nèi bìng tīng xíng shàng shū shěng jié zhì. wù shēn, gǎi shān dōng zhuǎn yùn shǐ sī wèi dōu zhuǎn yùn shǐ sī, jiān jì nán lù jiǔ shuì cù kè. jǐ yǒu, xú pī tún tián jí líng bì suī níng èr tún yǔ báo rú jī luǎn, hài mài. jiǎ yín, xún zhōu zéi wàn yú rén kòu zhāng pǔ, quán zhōu zéi èr qiān rén kòu zhǎng tài tīng gàn, shē zéi qiān yú rén kòu lóng xī, jiē tǎo píng zhī.
三月丙戌,諸王昌童部曲飢,給糧三月。丁亥,熒惑犯太微東垣上相。戊子,太陰犯畢。車駕還宮。淞江民曹夢炎願歲以米萬石輸官,乞免他徭,且求官職。桑哥以為請,遙授浙東道宣慰副使。改曲靖路總管府為宣撫司。庚寅,大駕幸上都。改闌遺所為闌遺監,升正四品。敕遼陽省亦乞列思、吾魯兀、札剌兒探馬赤自懿州東征。李庭遙授尚書左丞,食其祿,將漢兵以行。江淮行省忙兀帶言:「宜除軍官更調法,死事者增散官,病故者降一等。」帝曰:「父兄雖死事,子弟不勝任者,安可用之?苟賢矣,則病故者亦不可降也。」辛卯,以六衛漢兵千二百、新附軍四百、屯田兵四百造尚書省。鎮南王以諸軍還。張文虎糧船遇賊兵船三十艘,文虎擊之,所殺略相當。費拱辰、徐慶以風不得進,皆至瓊州。凡亡士卒二百二十人、船十一艘、糧萬四千三百石有奇。癸巳,賜諸王術伯銀五萬兩、幣帛各一萬匹,兀魯台、爪忽兒銀五千兩、幣帛各一百。甲午,禁捕鹿羔。鎮南王次內傍關,賊兵大集以遏歸師,鎮南王遂由單巳縣趣盝州,間道以出。乙未,以往歲北邊大風雪,拔突古倫所部牛馬多死,賜米千石。丁酉,駐蹕野狐嶺,命阿束、塔不帶總京師城守諸軍。己亥,太陰掩角。壬寅,禮部言:「會同館蕃夷使者時至,宜令有司仿古《職貢圖》,繪而為圖,及詢其風俗、土產、去國里程,籍而錄之,實一代之盛事。」從之。鎮南王次思明州,命愛魯引兵還雲南,奧魯赤以諸軍北還。日烜遣使來謝,進金人代己罪。乙巳,詔江西管內並聽行尚書省節制。戊申,改山東轉運使司為都轉運使司,兼濟南路酒稅醋課。己酉,徐、邳屯田及靈壁、睢寧二屯雨雹如雞卵,害麥。甲寅,循州賊萬餘人寇漳浦,泉州賊二千人寇長泰、汀、贛,畲賊千餘人寇龍溪,皆討平之。
xià sì yuè bǐng chén, lái xiàn pú tái hàn jī, chū mǐ xià qí zhí zhèn zhī. wù wǔ, tài yīn fàn jǐng. gēng shēn, yǐ wǔ gāng bǎo qìng èr lù jiàn jīng kòu luàn, miǎn jīn nián jiǔ shuì kè jí qián suì bū zū. xīn yǒu, cóng xíng quán fǔ sī shā bù dīng wū mǎ ér qǐng, zhì zhèn fǔ sī hǎi chuán qiān hù suǒ shì bó tí jǔ sī. shěng píng yáng tóu xià zǒng guǎn fǔ rù píng yáng lù, zá zào tí jǔ sī rù zá zào zǒng guǎn fǔ. sāng gē yán: zì zhì yuán bǐng zǐ zhì yīng chāng hé dí suǒ, qí jiān bì duō dào zhà, yí jiā gōu kǎo. hù cóng zhī chén, zhǒng dì jí duō, yí yī jūn zhàn lì, chú sì qǐng zhī wài, yàn mǔ zhēng zū. bìng cóng zhī. guǐ hài, hún hé jué, fā jūn zhú dī hàn zhī. yǐ chǒu, guǎng dōng zéi dǒng xián jǔ děng qī rén jiē chēng dà lǎo, jù zhòng fǎn, piāo lüè jí gàn ruì fǔ lóng xìng nán ān sháo xióng tīng zhū jùn, lián suì jī zhī bù néng píng, jiāng xī xíng shū mì yuàn fù shǐ yuè de mǐ shī qǐng yì bīng, jiāng xī xíng shěng píng zhāng hū dōu tiě mù ér yì yǐ dì guǎng bīng guǎ wèi yán, zhào jiāng huái shěng fēn wàn hù yī jūn yì jiāng xī, qí zéi píng hái yì. wù chén, jùn qiè liè hé yǐ gài kǒu wēn nǎo ér huáng tǔ shān mín tián. gēng wǔ, lì hóng jí lá zhàn. guǐ yǒu, shàng shū shěng chén yán: jìn yǐ jiāng huái jī, mìng xíng shěng zhèn zhī, lì yǔ fù mín yīn jié wèi jiān, duō bù jí yú pín zhě. jīn háng sū hú xiù sì zhōu fù dà shuǐ, mín yù qī nǚ yì shí, qǐng chuò shàng gòng mǐ èr shí wàn shí, shěn qí pín zhě zhèn zhī. dì shì qí yán. jiǎ xū, wàn ān sì chéng, fó xiàng jí chuāng bì jiē jīn shì zhī, fán fèi jīn wǔ bǎi sì shí liǎng yǒu qí shuǐ yín èr bǎi sì shí jīn. liáo yáng shěng xīn fù jūn táo hái gè wèi zhě, lìng zhù zào shàng shū shěng, réng mìng fēn dào zhāo jí zhī. zēng lì zhí gū hǎi yùn mǐ cāng. mìng zhēng jiāo zhǐ zhū jūn hái jiā xiū xī yī suì. chì miǎn zhōng xíng shěng, bǐ dào miǎn zhōng, yī bǐng yún nán wáng jié zhì. gēng chén, ān nán guó wáng chén rì xuǎn qiǎn zhōng dài fū chén kè yòng lái gòng fāng wù. cì zhū wáng xiǎo xuē jīn bǎi liǎng yín wàn liǎng chāo qiān dìng jí bì bó yǒu chà. xīn sì, cì zhū wáng ā chì jí jīn èr bǎi liǎng yín èr wàn èr qiān wǔ bǎi liǎng chāo jiǔ qiān dìng jí shā luó juàn bù yǒu chà. mìng gān sù xíng shěng fā xīn fù jūn sān bǎi rén tún tián yì jí nǎi, shǎn xī shěng dū gǒng chāng bīng wǔ qiān rén tún tián liù pán shān. guǐ wèi, yún nán shěng yòu chéng ài lǔ shàng yán: zì fā zhōng qìng, jīng luó luó bái yī rù jiāo zhǐ, wǎng fǎn sān shí bā zhàn, zhǎn shǒu bù kě shèng jì, jiāng shì zì dōu yuán shuài yǐ xià huò gōng zhě sì bǎi qī shí sì rén. jiǎ shēn, zhào huáng sūn fǔ zhū jūn tǎo pàn wáng huǒ lǔ huǒ sūn hé dān tū lǔ gàn.
夏四月丙辰,萊縣、蒲台旱飢,出米下其直賑之。戊午,太陰犯井。庚申,以武岡、寶慶二路薦經寇亂,免今年酒稅課及前歲逋租。辛酉,從行泉府司沙不丁、烏馬兒請,置鎮撫司、海船千戶所、市舶提舉司。省平陽投下總管府入平陽路,雜造提舉司入雜造總管府。桑哥言:「自至元丙子置應昌和糴所,其間必多盜詐,宜加鈎考。扈從之臣,種地極多,宜依軍站例,除四頃之外,驗畝征租。」並從之。癸亥,渾河決,發軍築堤捍之。乙丑,廣東賊董賢舉等七人皆稱大老,聚眾反,剽掠吉、贛、瑞、撫、龍興、南安、韶、雄、汀諸郡,連歲擊之不能平,江西行樞密院副使月的米失請益兵,江西行省平章忽都鐵木兒亦以地廣兵寡為言,詔江淮省分萬戶一軍詣江西,俟賊平還翼。戊辰,浚怯烈河以溉口溫腦兒黃土山民田。庚午,立弘吉剌站。癸酉,尚書省臣言:「近以江淮飢,命行省賑之,吏與富民因結為奸,多不及於貧者。今杭、蘇、湖、秀四州復大水,民鬻妻女易食,請輟上供米二十萬石,審其貧者賑之。」帝是其言。甲戌,萬安寺成,佛像及窗壁皆金飾之,凡費金五百四十兩有奇、水銀二百四十斤。遼陽省新附軍逃還各衛者,令助造尚書省,仍命分道招集之。增立直沽海運米倉。命征交趾諸軍還家休息一歲。敕緬中行省,比到緬中,一稟雲南王節制。庚辰,安南國王陳日烜遣中大夫陳克用來貢方物。賜諸王小薛金百兩、銀萬兩、鈔千錠及幣帛有差。辛巳,賜諸王阿赤吉金二百兩、銀二萬二千五百兩、鈔九千錠及紗羅絹布有差。命甘肅行省發新附軍三百人屯田亦集乃,陝西省督鞏昌兵五千人屯田六盤山。癸未,雲南省右丞愛魯上言:「自發中慶,經羅羅、白衣入交趾,往返三十八戰,斬首不可勝計,將士自都元帥以下獲功者四百七十四人。」甲申,詔皇孫撫諸軍討叛王火魯火孫、合丹禿魯干。
wǔ yuè bǐng xū, chì wǔ píng lù kuò mǎ qiān pǐ. wù zǐ, zhū wáng chá hé zǐ kuò kuò dài pàn, chuáng wù ér zhí zhī yǐ lái. jǐ chǒu, biàn liáng dà lín yǔ, hé jué xiāng yì, piào mài hé. yǐ zuǒ yòu qiè xuē wèi shì jí hàn jūn wǔ qiān sān bǎi rén cóng huáng sūn běi zhēng. jiǎ wǔ, fā wǔ wèi hàn bīng wǔ qiān rén běi zhēng. yǐ wèi, sāng gē yán: zhōng tǒng chāo xíng chuí sān shí nián, shěng guān jiē bù zhī qí shù, jīn yǐ gèng yòng zhì yuán chāo, yí chà guān fēn dào zhì jú gōu kǎo zhōng tǒng chāo běn. cóng zhī. bǐng shēn, cì zhū wáng bā bā jīn bǎi liǎng yín wàn liǎng jīn sù duàn wǔ bǎi shā luó juàn bù děng sì qiān wǔ bǎi. wù mǎ ér lái xiàn pú yù. dīng yǒu, píng jiāng shuǐ, miǎn suǒ fù jiǔ kè. jiǎn mǐ jià, zhèn jīng shī. gǎi yún nán wū sā xuān fǔ sī wèi xuān wèi sī, jiān guǎn jūn wàn hù fǔ. wù xū, fù lú tái yuè zhī sān chā gū sān yán shǐ sī. wáng jiā nú huǒ lǔ hū dài chá hǎn fù jǔ bīng fǎn. jǐ hài, yún nán xíng shěng yán: jīn shā jiāng xī tōng ān děng wǔ chéng, yí yī jiù lì chá hǎn zhāng xuān fǔ sī, jīn shā jiāng dōng yǒng níng děng chù wǔ chéng yí fèi, yǐ běi shèng shī zhōu wèi běi shèng fǔ. cóng zhī. rén yín, hún tiān yí chéng. yùn mǐ shí wǔ wàn shí yì yì zhōu xiǎng jūn jí zhèn jī mín. yǐ sì, bà xìng zhōu cǎi mì tí jǔ sī. yíng shàng dū chéng nèi cāng. dīng wèi, fèng ān shén zhǔ yú tài miào. wù shēn, tài bái fàn bì. cì bá dōu bù lún jīn bǎi wǔ shí liǎng yín wàn wǔ qiān liǎng jí bì bó shā luó děng wàn pǐ. xīn hài, yú zhōu wū hé chuān yǔ báo wǔ cùn, dà zhě rú quán. guǐ chǒu, zhào hú guǎng shěng guǎn nèi bìng tīng píng zhāng zhèng shì tū mǎn yào shù mù jié zhì. qiān sì chuān shěng zhì zhòng qìng, fù qiān xuān wèi sī yú chéng dū. gāo lì qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. zhào sì chuān guǎn nèi bìng tīng xíng shàng shū shěng jié zhì. hé jué biàn liáng, tài kāng tōng xǔ qǐ sān xiàn, chén yǐng èr zhōu jiē bèi hài.
五月丙戌,敕武平路括馬千匹。戊子,諸王察合子闊闊帶叛,床兀兒執之以來。己丑,汴梁大霖雨,河決襄邑,漂麥禾。以左右怯薛衛士及漢軍五千三百人從皇孫北征。甲午,發五衛漢兵五千人北征。乙未,桑哥言:「中統鈔行垂三十年,省官皆不知其數,今已更用至元鈔,宜差官分道置局鈎考中統鈔本。」從之。丙申,賜諸王八八金百兩、銀萬兩、金素段五百、紗羅絹布等四千五百。兀馬兒來獻璞玉。丁酉,平江水,免所負酒課。減米價,賑京師。改雲南烏撒宣撫司為宣慰司,兼管軍萬戶府。戊戌,復蘆台、越支、三叉沽三鹽使司。王家奴、火魯忽帶、察罕復舉兵反。己亥,雲南行省言:「金沙江西通安等五城,宜依舊隸察罕章宣撫司,金沙江東永寧等處五城宜廢,以北勝施州為北勝府。」從之。壬寅,渾天儀成。運米十五萬石詣懿州餉軍及賑饑民。乙巳,罷興州采蜜提舉司。營上都城內倉。丁未,奉安神主於太廟。戊申,太白犯畢。賜拔都不倫金百五十兩、銀萬五千兩及幣帛紗羅等萬匹。辛亥,盂州烏河川雨雹五寸,大者如拳。癸丑,詔湖廣省管內並聽平章政事禿滿、要束木節制。遷四川省治重慶,復遷宣慰司於成都。高麗遣使來貢方物。詔四川管內並聽行尚書省節制。河決汴梁,太康、通許、杞三縣,陳、潁二州皆被害。
liù yuè jiǎ yín, yǐ xīn fǔ jūn xiū shàng shí jú. gēng shēn, zhèn zhū wáng dá ér bó bù qǔ zhī jī zhě jí guì yáng lù jī mín. xīn yǒu, jìn shàng dōu huán zhōu yīng chāng lóng xìng jiǔ. rén xū, cì zhū wáng shù bó jīn yín jiē èr bǎi wǔ shí liǎng bì bó shā luó wàn pǐ. yǐ chǒu, zhào měng gǔ rén zǒng hàn jūn, yuè xí shuǐ zhàn. dīng mǎo, yòu cì zhū wáng shù bó yín èr wàn wǔ qiān liǎng bì bó shā luó wàn pǐ. fù lì xián píng zhì jiàn zhōu sì yì. yǐ yán ān tún tián zǒng guǎn fǔ fù lì ān xī shěng. wù chén, hǎi dōu jiāng àn bó zhe nuǎn yǐ bīng fàn yè lǐ gàn nǎo ér, guǎn jūn yuán shuài a lǐ dài zhàn què zhī. rén shēn, suī yáng lín yǔ, hé yì hài jià, miǎn qí zū qiān liù shí shí yǒu qí. mìng zhū wáng qiè lián kǒu jí hù cóng chén, zhuǎn mǐ yǐ kuì jiāng shì zhī cóng huáng sūn zhě. tài yī yuàn guāng lù sì yí fèng sì shì yí sī gǒng wèi sī, jiē wú lì xuān huī yuàn, bà jiào fāng sī rù gǒng wèi sī. guǐ yǒu, zhào jiā fēng nán hǎi míng zhe tiān fēi wèi guǎng yòu míng zhe tiān fēi. jiǎ xū, tài bái fàn jǐng. gǎi xī nán fān zǒng guǎn fǔ wèi yǒng níng lù. yǐ hài, yǐ kǎo chéng chén liú tōng xǔ qǐ tài kāng wǔ xiàn dà shuǐ jí hé yì méi mín tián, juān qí zū wàn wǔ qiān èr bǎi shí. bǐng zǐ, gěi bīng wǔ shí rén wèi zhè xī xuān wèi shǐ shǐ bì, shǐ rèn zhì dào zhī zé. dīng chǒu, tài yīn fàn suì xīng. fā bīng qiān wǔ bǎi rén yì hàn běi jùn jǐng. guǐ wèi, chù zhōu zéi liǔ shì yīng kòu qīng tián lì shuǐ děng xiàn, zhè dōng dào xuān wèi fù shǐ shǐ yào tǎo píng zhī. zī guó fù chāng děng yī shí liù tún yǔ shuǐ huáng hài jià.
六月甲寅,以新府軍修尚食局。庚申,賑諸王答兒伯部曲之飢者及桂陽路饑民。辛酉,禁上都、桓州、應昌、隆興酒。壬戌,賜諸王術伯金銀皆二百五十兩、幣帛紗羅萬匹。乙丑,詔蒙古人總漢軍,閱習水戰。丁卯,又賜諸王術伯銀二萬五千兩、幣帛紗羅萬匹。復立咸平至建州四驛。以延安屯田總管府復隸安西省。戊辰,海都將暗伯、著暖以兵犯業里干腦兒,管軍元帥阿里帶戰卻之。壬申,睢陽霖雨,河溢害稼,免其租千六十石有奇。命諸王怯憐口及扈從臣,轉米以饋將士之從皇孫者。太醫院、光祿寺、儀鳳寺、侍儀司、拱衛司,皆毋隸宣徽院,罷教坊司入拱衛司。癸酉,詔加封南海明著天妃為廣祐明著天妃。甲戌,太白犯井。改西南番總管府為永寧路。乙亥,以考城、陳留、通許、杞、太康五縣大水及河溢沒民田,蠲其租萬五千二百石。丙子,給兵五十人衛浙西宣慰使史弼,使任治盜之責。丁丑,太陰犯歲星。發兵千五百人詣漢北浚井。癸未,處州賊柳世英寇青田、麗水等縣,浙東道宣慰副使史耀討平之。資國、富昌等一十六屯雨水、蝗害稼。
qiū qī yuè jiǎ shēn shuò, fù qì xìng líng èr zhōu cāng, shǐ mìng xī bǎo chì hé lá chì guì yóu chì zuǒ yòu wèi shì zhuǎn mǐ shū zhī, wěi shěng guān dū yùn, yǐ bèi zhèn gěi. bǐng xū, zhēn dìng biàn liáng lù huáng. yùn dà tóng tài yuán zhū cāng mǐ zhì xīn chéng, wèi biān dì zhī chǔ. yǐ nán ān ruì gàn sān lù lián suì dào qǐ, mín duō shī yè, miǎn bū shuì wàn èr qiān liù bǎi shí yǒu qí. chí níng xià jiǔ jìn. fā dà tóng lù sù zhèn liú mín. bǎo dìng lù lín yǔ hài jià, juān jīn suì tián zū. gǎi chǔ zhì suǒ wèi tí jǔ sī. chì zhēng jiāo zhǐ bīng guān hái jiā xiū xī yī suì. rén chén, qiǎn bì dū chì yǐ chāo wǔ qiān dìng wǎng yīng chāng hé dí jūn chǔ. gǎi huì tóng guǎn wèi sì bīn kù. wù xū, zhù bì xǔ ní bǎi yá zhī dì. tóng zhī jiāng xī xíng shū mì yuàn shì yuè de mí shī shàng yán: jìn yǐ dào qǐ guǎng dōng, fēn jiāng xī jiāng huái fú jiàn sān xǐng bīng wàn rén lìng chén jiāng zhī tǎo zéi. chén yuàn wàn rén nèi dé méng gǔ jūn sān bǎi, bìng chén suǒ jí jiàng hù wàn rén, zhì wàn hù fǔ, yǐ sǎ mù hé ér wèi dá lǔ huā chì, pèi hǔ fú. zhào xǔ zhī. yǐ mù chuān děng wǔ zhài gē lì jiā dìng zhě, hái lì mǎ hú mán bù zǒng guǎn fǔ. jǐ hài, yíng huò fàn dī. gēng zǐ, tài bái fàn guǐ. jiāo zhōu lián suì dà shuǐ, mín cǎi xiàng ér shí, mìng jiǎn jià tiào mǐ yǐ zhèn zhī. bà huǒ èr zhōu lín yǔ hài jià, miǎn qí jīn nián tián zū. yǐ sì, tài yīn yǎn bì. zhū wáng yě zhēn bù qǔ jī, fēn wǔ qiān hù jiù shí jì nán. bǎo dìng lù táng xiàn yě cán jiǎn sī kě wèi bó. rén zǐ, mìng wò duān shù bīng sān bǎi yī shí rén tún tián. mìng liù wèi zào jūn qì.
秋七月甲申朔,復葺興、靈二州倉,始命昔寶赤、合剌赤、貴由赤、左右衛士轉米輸之,委省官督運,以備賑給。丙戌,真定、汴梁路蝗。運大同、太原諸倉米至新城,為邊地之儲。以南安、瑞、贛三路連歲盜起,民多失業,免逋稅萬二千六百石有奇。弛寧夏酒禁。發大同路粟賑流民。保定路霖雨害稼,蠲今歲田租。改儲偫所為提舉司。敕征交趾兵官還家休息一歲。壬辰,遣必闍赤以鈔五千錠往應昌和糴軍儲。改會同館為四賓庫。戊戌,駐蹕許泥百牙之地。同知江西行樞密院事月的迷失上言:「近以盜起廣東,分江西、江淮、福建三省兵萬人令臣將之討賊。臣願萬人內得蒙古軍三百,並臣所籍降戶萬人,置萬戶府,以撒木合兒為達魯花赤,佩虎符。」詔許之。以沐川等五寨割隸嘉定者,還隸馬湖蠻部總管府。己亥,熒惑犯氐。庚子,太白犯鬼。膠州連歲大水,民采橡而食,命減價糶米以賑之。霸、漷二州霖雨害稼,免其今年田租。乙巳,太陰掩畢。諸王也真部曲飢,分五千戶就食濟南。保定路唐縣野蠶繭絲可為帛。壬子,命斡端戍兵三百一十人屯田。命六衛造軍器。
bā yuè guǐ chǒu, zhū wáng yě zhēn yán: chén jìn jiāng jì níng tóu xià méng gǔ jūn dōng zhēng, qí jiā jiē fá shí, yuàn cì jì nán lù suì fù yín, shǐ yì mǐ ér shí. zhào liáo yáng shěng gěi mǐ wàn shí zhèn zhī. bǐng chén, yíng huò fàn fáng. yuán zhī píng xiāng xiàn jìn jiā hé. zhào ān tóng yǐ běn bù qiè xuē méng gǔ jūn sān bǎi rén běi zhēng. jǐ wèi, tài bái fàn xuān yuán dà xīng. xīn yǒu, miǎn jiāng zhōu xué tián zū. guǐ hài, shàng shū shěng chéng. rén shēn, ān xī shěng guǎn nèi dà jī, juān qí tián zū èr wàn yī qiān wǔ bǎi shí yǒu qí, réng dài sù zhèn zhī. guǐ yǒu, yǐ hé jiān děng lù yán yùn sī jiān guǎn shùn dé guǎng píng qí yáng sān tiě yě. bǐng zǐ, fā mǐ sān qiān dàn zhèn miè jí ér dài suǒ bù jī mín. zhào jìn jì sān zhōu huáng. dīng chǒu, jiā xiáng yú tái jīn xiāng sān xiàn lín yǔ hài jià, juān qí zū wǔ qiān dàn. gēng chén, chē jià cì bèi luó hǎi nǎo ér. yǐ xián píng jiàn jīng bīng luàn, fā shěn zhōu cāng zhèn zhī. fēn wàn yì kù wèi bǎo yuán fù yuán qǐ yuán guǎng yuán sì kù.
八月癸丑,諸王也真言:「臣近將濟寧投下蒙古軍東征,其家皆乏食,願賜濟南路歲賦銀,使易米而食。」詔遼陽省給米萬石賑之。丙辰,熒惑犯房。袁之萍鄉縣進嘉禾。詔安童以本部怯薛蒙古軍三百人北征。己未,太白犯軒轅大星。辛酉,免江州學田租。癸亥,尚書省成。壬申,安西省管內大飢,蠲其田租二萬一千五百石有奇,仍貸粟賑之。癸酉,以河間等路鹽運司兼管順德、廣平、綦陽三鐵冶。丙子,發米三千石賑滅吉兒帶所部饑民。趙、晉、冀三州蝗。丁丑,嘉祥、魚台、金鄉三縣霖雨害稼,蠲其租五千石。庚辰,車駕次孛羅海腦兒。以咸平薦經兵亂,發瀋州倉賑之。分萬億庫為寶源、賦源、綺源、廣源四庫。
jiǔ yuè guǐ wèi shuò, yíng huò fàn tiān jiāng. dà jià cì yě hú lǐng. gān zhōu hàn jī, miǎn bū shuì sì qiān sì bǎi shí. bǐng xū, zhì tīng méi èr zhōu yì. jǐ chǒu, xiàn mò èr zhōu lín yǔ hài jià, miǎn tián zū bā bǎi yú shí. rén chén, dà jià zhì dà dū. yǐ wèi, bà tán zhōu táo jīn hù. dōu wa fàn biān. gēng zǐ, tài yīn fàn bì. guǐ guó jiàn dū jiē qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. cóng sāng gē qǐng, yíng wǔ kù jìn zhōng yǐ zhù bì bó. guǐ mǎo, yíng huò fàn nán dòu. mìng hū dōu hū mín hù lǚ dì shū shuì. shàng shū shěng chén yán: zì lì shàng shū shěng, fán cāng kù zhū sī wú bù gōu kǎo, yí zhì zhēng lǐ sī, zhì zhèng sān pǐn, zhuān zhì hé zhuī cái gǔ, yǐ gān sù děng chù xíng shàng shū shěng cān zhèng tū liè yáng ā qiān shěng wú chéng bìng wèi zhēng lǐ shǐ. cóng zhī. shēng bǎo chāo zǒng kù yǒng yíng kù bìng wèi cóng wǔ pǐn. gǎi bā zuò sī wèi tí jǔ bā zuò sī, zhì zhèng liù pǐn. zēng yuán bǎo yǒng fēng jí bā zuò sī guān lì fèng. gēng xū, tài yī yuàn xīn biān běn cǎo chéng.
九月癸未朔,熒惑犯天江。大駕次野狐嶺。甘州旱飢,免逋稅四千四百石。丙戌,置汀、梅二州驛。己丑,獻、莫二州霖雨害稼,免田租八百餘石。壬辰,大駕至大都。乙未,罷檀州淘金戶。都哇犯邊。庚子,太陰犯畢。鬼國、建都皆遣使來貢方物。從桑哥請,營五庫禁中以貯幣帛。癸卯,熒惑犯南斗。命忽都忽民戶履地輸稅。尚書省臣言:「自立尚書省,凡倉庫諸司無不鈎考,宜置征理司,秩正三品,專治合追財谷,以甘肅等處行尚書省參政禿烈羊呵、簽省吳誠並為征理使。」從之。升寶鈔總庫、永盈庫並為從五品。改八作司為提舉八作司,秩正六品。增元寶、永豐及八作司官吏俸。庚戌,太醫院新編《本草》成。
dōng shí yuè jǐ wèi, xiǎng yú tài miào. gēng shēn, cóng sāng gē qǐng, yǐ shěng yuàn tái guān shí èr rén lǐ suàn jiāng huái jiāng xī fú jiàn sì chuān gān sù ān xī liù shěng qián gǔ, gěi bīng shǐ yǐ wèi wèi. wū sī cáng xuān wèi shǐ ruǎn nú wāng shù cháng zhèn qí guǎn nèi bīng zhàn jī hù, sāng gē qǐng shǎng zhī, cì yín èr qiān wǔ bǎi liǎng. jiǎ zǐ, zhì hǔ bì sī, fù gǎi wèi wǔ wèi sī. bǐng yín, cì yíng guó gōng zhào zhī chāo bǎi dìng. yǐ gān zhōu zhuǎn yùn sī lì dōu shěng. hú guǎng shěng yán: zuǒ yòu jiāng kǒu xī dòng mán liáo, zhì sì zǒng guǎn fǔ, tǒng zhōu xiàn, dòng bǎi liù shí, ér suǒ diào guān wèi dàn zhàng lì, duō bù gǎn fù, qǐng yǐ hàn rén wèi dá lǔ huā chì, jūn guān wèi mín zhí, zá tǔ rén yòng zhī. jiù nǐ jiā gǔ sān hé děng qī shí sì rén yǐ wén, cóng zhī. dà tóng mín lǐ bó xiáng sū yǒng fú bā rén, yǐ móu nì fú zhū. gēng wǔ, hǎi dōu fàn biān. sāng gē qǐng míng nián hǎi dào cáo yùn jiāng nán mǐ xū jí bǎi wàn shí. yòu yán: ān shān zhì lín qīng, wèi qú èr bǎi liù shí wǔ lǐ. ruò kāi jùn zhī, wèi gōng sān bǎi wàn, dāng yòng chāo sān wàn dìng mǐ sì wàn shí yán wǔ wàn jīn. qí lù yùn fū wàn sān qiān hù fù bà wèi mín, qí fù rù jí chú sù zhī gū wèi chāo èr wàn bā qiān dìng, fèi lüè xiāng dāng, rán qú chéng yì wàn shì zhī lì. qǐng yǐ jīn dōng bèi liáng fèi, lái chūn jùn zhī. zhì kě. bǐng zǐ, shǐ zào tiě luó quān jiǎ. yíng guó gōng zhào zhī xué fó fǎ yú tǔ fān. jǐ mǎo, yě bù gàn rù kòu, bù dōu mǎ shī yǐn bīng fèn jī zhī. tǎ bù dài fǎn, hū lá hū ā tǎ hǎi děng zhàn què zhī. zhào miǎn rú hù zá yáo. shàng shū shěng chén qǐng lìng jí xián yuàn zhū sī, fēn dào gōu kǎo jiāng nán jùn xué tián suǒ rù xiàn yú, zhù zhī jí xián yuàn, yǐ gěi duō cái yì zhě, cóng zhī. gěi cāng guān fèng. gāo lì qiǎn shǐ lái gòng fāng wù.
冬十月己未,享於太廟。庚申,從桑哥請,以省、院、台官十二人理算江淮、江西、福建、四川、甘肅、安西六省錢穀,給兵使以為衛。烏思藏宣慰使軟奴汪術嘗賑其管內兵站飢戶,桑哥請賞之,賜銀二千五百兩。甲子,置虎賁司,復改為武衛司。丙寅,賜瀛國公趙鳷鈔百錠。以甘州轉運司隸都省。湖廣省言:「左、右江口溪洞蠻獠,置四總管府,統州、縣,洞百六十,而所調官畏憚瘴癘,多不敢赴,請以漢人為達魯花赤,軍官為民職,雜土人用之。」就擬夾谷三合等七十四人以聞,從之。大同民李伯祥、蘇永福八人,以謀逆伏誅。庚午,海都犯邊。桑哥請明年海道漕運江南米須及百萬石。又言:「安山至臨清,為渠二百六十五里。若開浚之,為工三百萬,當用鈔三萬錠、米四萬石、鹽五萬斤。其陸運夫萬三千戶復罷為民,其賦入及芻粟之估為鈔二萬八千錠,費略相當,然渠成亦萬世之利。請以今冬備糧費,來春浚之。」制可。丙子,始造鐵羅圈甲。瀛國公趙鳷學佛法於土番。己卯,也不干入寇,不都馬失引兵奮擊之。塔不帶反,忽剌忽、阿塔海等戰卻之。詔免儒戶雜徭。尚書省臣請令集賢院諸司,分道鈎考江南郡學田所入羨餘,貯之集賢院,以給多才藝者,從之。給倉官俸。高麗遣使來貢方物。
shí yī yuè rén wǔ, gǒng chāng lù jiàn jī, miǎn tián zū zhī bàn, réng yǐ chāo sān qiān dìng zhèn qí pín zhě. yǐ hū sā mǎ dīng wèi guǎn lǐng gān sù shǎn xī děng chù tún tián děng hù dá lǔ huā chì, dū wò duān kě shī hé ér gōng jiàng qiān wǔ shí hù tún tián. dīng hài, jīn chǐ qiǎn shǐ gòng fāng wù. yǐ shān dōng dōng xī dào tí xíng àn chá shǐ hé róng zǔ wèi zhōng shū shěng cān zhī zhèng shì. xiū guó zi jiān yǐ jū zhòu zǐ. jìn yǒu fèn dì chén sī yì fù shì wèi chái mǐ hù jí fù wài zá yáo. liǔ zhōu mín huáng dé qīng pàn, cháo zhōu mín cài měng děng jù shā guān jūn, bìng fú zhū. gēng yín, chuáng gē lǐ hé yǐn bīng fàn jiàn zhōu, shā sān bǎi yú rén, xián píng dà zhèn. xīn mǎo, wù liáng hé jī mín duō piǎo sǐ, gěi sān yuè liáng. rén chén, bà jiàn chāng lù tún tián zǒng guǎn fǔ. guǐ sì, cì zhū wáng yě lǐ gàn jīn wǔ shí liǎng yín wǔ qiān liǎng chāo qiān dìng bì bó shā luó děng èr qiān pǐ. yě sù dài ér yá lín hǎi lá sūn zhí niē kūn hū dōu dá ér liǎng pàn wáng yǐ guī. jiǎ wǔ, běi bīng fàn biān. zhào fú jiàn shěng guǎn nèi bìng tīng xíng shàng shū shěng jié zhì. bǐng shēn, hé mí lǐ mín jī, zhǒng bù rù tǔ, mìng ài yá chì yǐ tún tián yú liáng gěi zhī. jǐ hài, mìng lǐ sī yǎn wèi lǐ bù shì láng, chōng guó xìn shǐ, yǐ wàn nú wèi bīng bù láng zhōng fù zhī, tóng shǐ ān nán, zhào yù chén rì xuǎn qīn shēn rù cháo, fǒu zé bì zài jiā bīng. dà dū mín shǐ jí děng qǐng lì sāng gē dé zhèng bēi, cóng zhī. xīn chǒu, mǎ bā ér guó qiǎn shǐ lái cháo. tiē liè miè rù kòu. jiǎ chén, yǐ gǒng chāng pián yí dōu zǒng shuài fǔ tǒng wǔ shí yú chéng bīng mín shì fán, gǎi wèi xuān wèi shǐ sī, jiān pián yí dōu zǒng shuài fǔ. gǎi shì jiào zǒng zhì yuàn wèi xuān zhèng yuàn, zhì cóng yī pǐn, yìn yòng sān tái, yǐ shàng shū yòu chéng xiàng sāng gē jiān xuān zhèng shǐ. gēng xū, yì xián píng fǔ shù bīng sān bǎi.
十一月壬午,鞏昌路荐饑,免田租之半,仍以鈔三千錠賑其貧者。以忽撒馬丁為管領甘肅陝西等處屯田等戶達魯花赤,督斡端、可失合兒工匠千五十戶屯田。丁亥,金齒遣使貢方物。以山東東西道提刑按察使何榮祖為中書省參知政事。修國子監以居胄子。禁有分地臣私役富室為柴米戶及賦外雜徭。柳州民黃德清叛,潮州民蔡猛等拒殺官軍,並伏誅。庚寅,床哥里合引兵犯建州,殺三百餘人,咸平大震。辛卯,兀良合饑民多殍死,給三月糧。壬辰,罷建昌路屯田總管府。癸巳,賜諸王也里干金五十兩、銀五千兩、鈔千錠、幣帛紗羅等二千匹。也速帶兒、牙林海剌孫執捏坤、忽都答兒兩叛王以歸。甲午,北兵犯邊。詔福建省管內並聽行尚書省節制。丙申,合迷里民飢,種不入土,命愛牙赤以屯田餘糧給之。己亥,命李思衍為禮部侍郎,充國信使,以萬奴為兵部郎中副之,同使安南,詔諭陳日烜親身入朝,否則必再加兵。大都民史吉等請立桑哥德政碑,從之。辛丑,馬八兒國遣使來朝。帖列滅入寇。甲辰,以鞏昌便宜都總帥府統五十餘城兵民事繁,改為宣慰使司,兼便宜都總帥府。改釋教總制院為宣政院,秩從一品,印用三台,以尚書右丞相桑哥兼宣政使。庚戌,益咸平府戍兵三百。
shí èr yuè yǐ mǎo, cì àn dá ér tū děng jīn qiān èr bǎi wǔ shí liǎng yín shí èr wàn wǔ qiān liǎng chāo èr wàn wǔ qiān dìng bì bó bù dié bù èr wàn sān qiān liù bǎi liù shí liù pǐ. mìng shàng dōu mù rén yùn mǐ wàn shí fù hé lín, yīng chāng fǔ yùn mǐ sān wàn shí gěi hóng jí lá jūn. dīng sì, hǎi dōu bīng fàn biān, bá dōu yě sūn tuō yíng jī, sǐ zhī. xiān shì, ān tóng jiāng bīng lín biān, wèi shī lǐ jí suǒ zhí, yī jūn jiē méi. zhì shì bā lín lái guī, cóng zhě fán sān bǎi jiǔ shí rén, cì chāo wàn èr qiān wǔ bǎi yī shí sān dìng. xīn yǒu, tài yīn fàn bì. guǐ hài, zhì dà dū děng lù dǎ bǔ mín jiàng děng hù zǒng guǎn fǔ. jiǎ zǐ, tài yīn fàn jǐng. xīn wèi, sāng gē yán: yǒu fèn dì zhī chén, lì yǐ pín fá wèi cí, xī jì cì yǔ. cái fēi tiān zhuì dì chū, jiē qǔ yú mín, gǒu bù shèn qí chū rù, kǒng guó yòng bù zú. dì yuē: zì jīn bù dāng gěi zhě rǔ jí huà zhī, dāng gěi zhě yí fù zòu, zhèn zì chù zhī. jiǎ xū, tài yīn fàn kàng, yíng huò fàn lěi bì zhèn. ān xī wáng ā nán dá lái gào bīng shì jī, qiě què tuó tuó, zhào gěi mǐ liù qiān dàn jí tuó tuó bǎi. yǐ hài, hú tóu zéi zhāng zhì jiǎn lüè quán zhōu, miǎn quán zhōu jīn suì tián zū. bǐng zǐ, yě sù bù huā yǐ xī liè mén pàn. gān sù xíng shěng guān yuē zhū wáng bā bā bài dá hǎn fù mǎ chāng jí, hé bīng tǎo zhī, jiē zì fù qǐng zuì. dú xī liè mén yǐ qí shǔ xī zǒu, zhuī zhì duǒ láng bù dài zhī dì, yāo ér huò zhī, yǐ guī yú jīng shī. gēng chén, liù wèi tún tián jī, gěi gèng xiū sān qiān rén liù shí rì liáng. gāo lì guó wáng qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. cì zhū wáng ài yá hé chì děng jīn qiān liǎng yín yī wàn bā qiān sān bǎi liù shí liǎng sī wàn liǎng mián bā wàn sān qiān èr bǎi liǎng jīn sù bì yī qiān èr bǎi pǐ juàn wǔ qiān jiǔ shí bā pǐ. cì huáng zǐ ài yá chì bù qǔ děng yáng mǎ chāo èr shí jiǔ wàn bǎi sì shí qī dìng mǎ èr wàn liù qiān jiǔ bǎi yī shí sì yáng shí wàn èr bǎi yī shí tuó bā niú jiǔ bǎi. zhōu zhū wáng pín fá zhě, chāo èr shí yī wàn liù bǎi dìng mǎ liù qiān qī bǎi èr shí wǔ yáng yī wàn èr qiān bā bǎi wǔ shí qī niú sì shí. cì qī zǐ jiā zī méi yú kòu zhě, chāo sān wàn èr qiān bā bǎi bā shí dìng mǎ niú bǎi, cháng yǐ yáng mǎ zhū wù gōng jūn zhě, chāo qiān liù bǎi qī shí sì dìng mǎ sì qiān sān bǎi èr shí wǔ yáng sān wàn sì qiān bǎi jiǔ shí jiǔ tuó qī shí èr niú sān shí. shǎng zì kòu zhōng bá guī zhě, chāo sì qiān qī shí bā dìng. yīn yǔ báo hé yì hài jià, chú mín zū èr wàn èr qiān bā bǎi shí. mìng yì sī má děng qī bǎi yú rén zuò fó shì zuò jìng yú yù tǎ diàn qǐn diàn wàn shòu shān hù guó rén wáng děng sì fán wǔ shí sì huì, tiān shī zhāng zōng yǎn shè jiào sān rì. yǐ guāng lù sì zhí lì dōu shěng. zhì lǐ yuán cāng, fēn tài cāng zhī qū mǐ yào wù lì yān. yǐ cāng zhōu zhī jūn yíng chéng wèi cāng míng xiàn, yǐ shī zhōu zhī qīng jiāng xiàn lì kuí lù zǒng guǎn fǔ. bà ān hé shǔ. dà sī nóng yán gēng kuàng dì sān qiān wǔ bǎi qī shí qǐng, lì xué xiào èr wàn sì qiān sì bǎi yú suǒ, jī yì liáng sān shí yī wàn wǔ qiān wǔ bǎi yú shí. duàn sǐ zuì jiǔ shí wǔ rén.
十二月乙卯,賜按答兒禿等金千二百五十兩、銀十二萬五千兩、鈔二萬五千錠、幣帛布氎布二萬三千六百六十六匹。命上都募人運米萬石赴和林,應昌府運米三萬石給弘吉剌軍。丁巳,海都兵犯邊,拔都也孫脫迎擊,死之。先是,安童將兵臨邊,為失里吉所執,一軍皆沒。至是八鄰來歸,從者凡三百九十人,賜鈔萬二千五百一十三錠。辛酉,太陰犯畢。癸亥,置大都等路打捕民匠等戶總管府。甲子,太陰犯井。辛未,桑哥言:「有分地之臣,例以貧乏為辭,希覬賜與。財非天墜地出,皆取於民,苟不慎其出入,恐國用不足。」帝曰:「自今不當給者汝即畫之,當給者宜覆奏,朕自處之。」甲戌,太陰犯亢,熒惑犯壘壁陣。安西王阿難答來告兵士飢,且闕橐駝,詔給米六千石及橐駝百。乙亥,湖頭賊張治囝掠泉州,免泉州今歲田租。丙子,也速不花以昔列門叛。甘肅行省官約諸王八八、拜答罕、駙馬昌吉,合兵討之,皆自縛請罪。獨昔列門以其屬西走,追至朵郎不帶之地,邀而獲之,以歸於京師。庚辰,六衛屯田飢,給更休三千人六十日糧。高麗國王遣使來貢方物。賜諸王愛牙合赤等金千兩、銀一萬八千三百六十兩、絲萬兩、綿八萬三千二百兩、金素幣一千二百匹、絹五千九十八匹。賜皇子愛牙赤部曲等羊馬鈔二十九萬百四十七錠、馬二萬六千九百一十四、羊十萬二百一十、駝八、牛九百。賙諸王貧乏者,鈔二十一萬六百錠、馬六千七百二十五、羊一萬二千八百五十七、牛四十。賜妻子家貲沒於寇者,鈔三萬二千八百八十錠、馬牛百,償以羊馬諸物供軍者,鈔千六百七十四錠、馬四千三百二十五、羊三萬四千百九十九、駝七十二、牛三十。賞自寇中拔歸者,鈔四千七十八錠。因雨雹、河溢害稼,除民租二萬二千八百石。命亦思麻等七百餘人作佛事坐靜於玉塔殿、寢殿、萬壽山、護國仁王等寺凡五十四會,天師張宗演設醮三日。以光祿寺直隸都省。置醴源倉,分太倉之麴米藥物隸焉。以滄州之軍營城為滄溟縣,以施州之清江縣隸夔路總管府。罷安和署。大司農言耕曠地三千五百七十頃,立學校二萬四千四百餘所,積義糧三十一萬五千五百餘石。斷死罪九十五人。
èr shí liù nián chūn zhēng yuè bǐng xū, dì zhèn. zhào jiāng huái shěng máng wù dài yǔ bù lǔ mí shī hǎi yá jí yuè de mí shī hé bīng jìn tǎo qún dào zhī wèi píng zhě. jǐ chǒu, fā bīng sāi shā tuó jiān tiě liè ér hé. xīn mǎo, bá dōu bù lún yán qí mín qiān yī bǎi wǔ shí bā hù pín fá, cì yín shí wàn wǔ qiān yī bǎi wǔ shí liǎng. xǐ jiāng zhōu dōu zhuǎn yùn shǐ sī zhì lóng xìng. shā bù dīng shàng shì bó sī suì shū zhū sì bǎi jīn jīn sān qiān sì bǎi liǎng, zhào zhù zhī yǐ dài pín fá zhě. hé dān rù kòu. wù xū, yǐ jīng hú zhàn chéng shěng zuǒ chéng táng wù dài fù àn de hū dōu hé wèi méng gǔ dū wàn hù, tǒng bīng huì jiāng huái fú jiàn èr shěng jí yuè de mí shī bīng, tǎo dào yú jiāng xī. juān zhāng tīng èr zhōu tián zū. xīn chǒu, qiǎn shǐ dài sì yuè dú hòu tǔ dōng nán hǎi. lì wǔ wèi qīn jūn dōu zhǐ huī shǐ sī, yǐ shì wèi jūn liù qiān tún tián jūn sān qiān jiāng nán zhèn shǒu jūn yī qiān, hé bīng yī wàn lì yān. tài yīn fàn dī. rén yín, hǎi chuán wàn hù fǔ yán: shān dōng xuān wèi shǐ lè shí suǒ yùn jiāng nán mǐ, lù fù zhì huái ān, yì zhá zhě qī, rán hòu rù hǎi, suì zhǐ èr shí wàn shí. ruò yóu jiāng yīn rù jiāng zhì zhí gū cāng, mín wú lù fù zhī kǔ, qiě mǐ shí shěng yùn gū bā guàn yǒu qí. qǐ bà jiāo lái hǎi dào yùn liáng wàn hù fǔ, ér yǐ cáo shì zé chén, dāng suì yùn sān shí wàn shí. zhào xǔ zhī. guǐ mǎo, gāo lì qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. zéi zhōng míng liàng kòu gàn zhōu, lüè níng dōu, jù xiù lǐng, zhào fā jiāng huái shěng jí lín jùn shù bīng wǔ qiān, qiān jiāng xī shěng cān zhèng guǎn rú dé wèi zuǒ chéng, shǐ jiāng bīng wǎng tǎo. shē mín qiū dà lǎo jí zhòng qiān rén kòu zhǎng tài xiàn, fú zhōu dá lǔ huā chì tuō huān tóng zhāng zhōu lù zǒng guǎn gāo jié tǎo píng zhī. jiǎ chén, fù lì guāng lù sì. wù shēn, xǐ guǎng zhōu àn chá sī yú sháo zhōu. yǐ jīng nán àn chá sī suǒ tǒng liáo yuǎn, gē sān lù rù huái xī, èr lù rù jiāng xī. lì xián píng zhì niè yán yì shí wǔ suǒ. fèi gān zhōu lù xuān kè tí jǔ sī rù níng xià dōu zhuǎn yùn shǐ sī. qiǎn cān zhī zhèng shì zhāng shǒu zhì hàn lín zhí xué shì lǐ tiān yīng shǐ gāo lì, dū zhù zhēng rì běn liáng.
二十六年春正月丙戌,地震。詔江淮省忙兀帶與不魯迷失海牙及月的迷失合兵進討群盜之未平者。己丑,發兵塞沙陀間鐵烈兒河。辛卯,拔都不倫言其民千一百五十八戶貧乏,賜銀十萬五千一百五十兩。徙江州都轉運使司治龍興。沙不丁上市舶司歲輸珠四百斤、金三千四百兩,詔貯之以待貧乏者。合丹入寇。戊戌,以荊湖占城省左丞唐兀帶副按的忽都合為蒙古都萬戶,統兵會江淮、福建二省及月的迷失兵,討盜於江西。蠲漳、汀二州田租。辛丑,遣使代祀岳瀆、后土、東南海。立武衛親軍都指揮使司,以侍衛軍六千、屯田軍三千、江南鎮守軍一千,合兵一萬隸焉。太陰犯氐。壬寅,海船萬戶府言:「山東宣慰使樂實所運江南米,陸負至淮安,易閘者七,然後入海,歲止二十萬石。若由江陰入江至直沽倉,民無陸負之苦,且米石省運估八貫有奇。乞罷膠萊海道運糧萬戶府,而以漕事責臣,當歲運三十萬石。」詔許之。癸卯,高麗遣使來貢方物。賊鍾明亮寇贛州,掠寧都,據秀嶺,詔發江淮省及鄰郡戍兵五千,遷江西省參政管如德為左丞,使將兵往討。畲民丘大老集眾千人寇長泰縣,福州達魯花赤脫歡同漳州路總管高傑討平之。甲辰,復立光祿寺。戊申,徙廣州按察司於韶州。以荊南按察司所統遼遠,割三路入淮西,二路入江西。立咸平至聶延驛十五所。廢甘州路宣課提舉司入寧夏都轉運使司。遣參知政事張守智、翰林直學士李天英使高麗,督助征日本糧。
èr yuè xīn hài shuò, zhào jí jiāng nán hù kǒu, fán běi fāng zhū sè rén yù jū zhě yì jiù jí zhī. jùn cāng zhōu yù hé. guǐ chǒu, ài yá hé chì qǐng yǐ suǒ bù jūn tún tián xián píng yì zhōu, yǐ shěng liáng xiǎng. jǐ wèi, fā hé lín liáng qiān dàn zhèn zhū wáng huǒ nǐ chì bù qǔ. zhì yán xǐ sī, zhì zhèng sān pǐn. rén xū, hé mù lǐ jī, mìng gān sù shěng fā mǐ qiān dàn zhèn zhī. guǐ hài, zhào lì chóng fú sī, wèi cóng èr pǐn. xǐ jiāng huái shěng zhì háng zhōu, gǎi zhè xī dào xuān wèi sī wèi huái dōng dào xuān wèi sī, zhì yáng zhōu. bǐng yín, shàng shū shěng chén yán: xíng quán fǔ suǒ tǒng hǎi chuán wàn wǔ qiān sōu, yǐ xīn fù rén jià zhī, huǎn jí shū bù kě yòng. yí zhāo jí nǎi yán jí shèng nà hé ér liú sàn hù wèi jūn, zì quán zhōu zhì háng zhōu lì hǎi zhàn shí wǔ, zhàn zhì chuán wǔ sōu shuǐ jūn èr bǎi, zhuān yùn fān yí gòng wù jí shāng fàn qí huò, qiě fáng yù hǎi dào wèi biàn. cóng zhī. mìng fú jiàn háng shěng bài jiàng jiāng xī xíng yuàn yuè de mí shī jiāng huái xíng shěng máng wù dài, hé bīng jī zéi jiāng xī. dà dū lù zǒng guǎn fǔ pàn guān xiāo yí cháng wèi sāng gē yuàn, zuò shòu zāng shì jué, dì dài qí sǐ, yù xǐ wèi táo jīn. sāng gē yǐ yí cháng gōu kǎo wàn yì kù, yǒu zhuī qián zhī néng, zú shú qí sǐ, yí jiě zhí zhàng qiǎn zhī, dì qū cóng zhī. dīng mǎo, xìng shàng dōu. yǐ zhōng shū yòu chéng xiàng bó yán zhī shū mì yuàn shì, jiāng běi biān zhū jūn. chéng dū guǎn jūn wàn hù liú dé lù shàng yán, yuàn yǐ bīng wǔ qiān rén zhāo xiáng bā fān mán yí, yīn yǐ jìn qǔ jiāo zhǐ. shū mì yuàn qǐng lì yuán shuài fǔ, yǐ yào lá hǎn jí dé lù bìng wèi dōu yuán shuài, fēn sì chuān jūn wàn rén lì zhī, dì cóng zhī. yǐ bó dá ér wèi zhōng shū píng zhāng zhèng shì. shào xìng dà shuǐ, miǎn wèi shū tián zū. hé dān bīng kòu hú lǔ kǒu, kāi yuán lù zhì zhōng wù yán yá wù gé zhàn lián rì, pò zhī. jǐ sì, lì zuǒ yòu yì tún tián wàn hù fǔ, zhì cóng sān pǐn. yù lǚ lǔ zòu, jiāng nán dào zéi fán sì bǎi yú chù, yí xuǎn jiāng tǎo zhī. dì yuē: yuè de mí shī lǚ yǐ jié wén, máng wù dài yǐ wǎng, qīng wú yǐ wèi lǜ. huáng sūn gān bù lá suǒ bù jūn fá shí, fā dà tóng lù què chǎng liáng zhèn zhī. jiǎ xū, mìng gǒng chāng pián yí dōu zǒng shuài wāng wéi hé jiāng suǒ bù jūn wàn rén běi zhēng, lìng guò què shòu mìng. yǐ hài, shěng tún tián liù shǔ wèi yíng tián tí jǔ sī.
二月辛亥朔,詔籍江南戶口,凡北方諸色人寓居者亦就籍之。浚滄州御河。癸丑,愛牙合赤請以所部軍屯田咸平、懿州,以省糧餉。己未,發和林糧千石賑諸王火你赤部曲。置延禧司,秩正三品。壬戌,合木里飢,命甘肅省發米千石賑之。癸亥,詔立崇福司,為從二品。徙江淮省治杭州,改浙西道宣慰司為淮東道宣慰司,治揚州。丙寅,尚書省臣言:「行泉府所統海船萬五千艘,以新附人駕之,緩急殊不可用。宜招集乃顏及勝納合兒流散戶為軍,自泉州至杭州立海站十五,站置船五艘、水軍二百,專運番夷貢物及商販奇貨,且防禦海道為便。」從之。命福建行省拜降、江西行院月的迷失、江淮行省忙兀帶,合兵擊賊江西。大都路總管府判官蕭儀嘗為桑哥掾,坐受贓事覺,帝貸其死,欲徙為淘金。桑哥以儀嘗鈎考萬億庫,有追錢之能,足贖其死,宜解職杖遣之,帝曲從之。丁卯,幸上都。以中書右丞相伯顏知樞密院事,將北邊諸軍。成都管軍萬戶劉德祿上言,願以兵五千人招降八番蠻夷,因以進取交趾。樞密院請立元帥府,以藥剌罕及德祿並為都元帥,分四川軍萬人隸之,帝從之。以伯答兒為中書平章政事。紹興大水,免未輸田租。合丹兵寇胡魯口,開元路治中兀顏牙兀格戰連日,破之。己巳,立左右翼屯田萬戶府,秩從三品。玉呂魯奏,江南盜賊凡四百餘處,宜選將討之。帝曰:「月的迷失屢以捷聞,忙兀帶已往,卿無以為慮。」皇孫甘不剌所部軍乏食,發大同路榷場糧賑之。甲戌,命鞏昌便宜都總帥汪惟和將所部軍萬人北征,令過闕受命。乙亥,省屯田六署為營田提舉司。
sān yuè gēng chén shuò, rì yǒu shí zhī. tái zhōu zéi yáng zhèn lóng jù zhòng níng hǎi, tiě chēng dà xìng guó, kòu dōng yáng yì wū, zhè dōng dà zhèn. zhū wáng wèng jí dài shí zhé wù zhōu, shuài bīng tǎo zhī. lì yún nán tún tián, yǐ gōng jūn chǔ. sāng gē yán: shěng bù chéng àn jiē cái gǔ shì, dāng lìng jiān chá yù shǐ jí shěng bù jī zhào, shū xìng míng yú juàn mò, réng mìng shì yù shǐ jiān tóng shì zhī, shī zé lián zuò. cóng zhī. ān xī jī, jiǎn gū tiào mǐ èr wàn shí. gān zhōu jī, fā chāo wàn dìng zhèn zhī. jǐ chǒu, cì shǎn xī tún tián zǒng guǎn fǔ nóng qì zhǒng lì. guǐ sì, dōng liú xiàn xiàn zhī. jiǎ wǔ, tài yīn fàn kàng. yǐ wèi, zhù hún tiān yí chéng. guǐ sì, jīn chǐ rén sāi wán yǐ qí mín èr shí wàn yī qiān hù yǒu qí lái guī, réng jìn xiàng sān.
三月庚辰朔,日有食之。台州賊楊鎮龍聚眾寧海,僣稱大興國,寇東陽、義烏,浙東大震。諸王瓮吉帶時謫婺州,帥兵討之。立雲南屯田,以供軍儲。桑哥言:「省部成案皆財谷事,當令監察御史即省部稽照,書姓名於卷末,仍命侍御史堅童視之,失則連坐。」從之。安西飢,減估糶米二萬石。甘州飢,發鈔萬錠賑之。己丑,賜陝西屯田總管府農器種粒。癸巳,東流縣獻芝。甲午,太陰犯亢。乙未,鑄渾天儀成。癸巳,金齒人塞完以其民二十萬一千戶有奇來歸,仍進象三。
xià sì yuè jǐ yǒu, fù lì yíng tián sī yú níng xià fǔ. liáo yáng shěng guǎn nèi jī, dài gāo lì mǐ liù wàn shí yǐ zhèn zhī. rén zǐ, bèi luó dài shàng bié shí bā lǐ zhāo jí hù shù, lìng gān sù shěng zhèn zhī. guǐ chǒu, mìng tǎ hǎi fā hū dōu bù huā děng suǒ bù jūn, tún gǒu zhàn běi yǐ yù kòu. bǎo qìng lù jī, xià qí gū tiào mǐ wàn yī qiān dàn. bǐng chén, mìng gān sù xíng shěng gěi hé de suǒ bù jī zhě sù. dīng sì, qiǎn gōng yàn shì zhū wáng àn huī pín mín, gěi yǐ liáng. wù wǔ, jìn jiāng nán mín xié gōng shǐ, fàn zhě jí ér wèi bīng. zhì jiāng xī fú jiàn dǎ bǔ yīng fāng zǒng guǎn fǔ, fú jiàn zhuǎn yùn sī jí guǎn jūn zǒng guǎn yán qí fēi yí, zhào bà zhī. shěng jiāng huái tún tián dǎ bǔ tí jǔ sī qī suǒ, cún zhě xú pī hǎi zhōu yáng zhōu liǎng huái huái ān gāo yóu zhāo xìn ān fēng zhèn cháo qí huáng yú wǎng shí jiǎo, yóu shí èr suǒ. jiǎ zǐ, chí zhōu guì chí xiàn mín wáng miǎn jìn zǐ zhī shí èr běn. wù chén, ān nán guó wáng chén rì xuǎn qiǎn qí zhōng dài fū chén kè yòng děng lái gòng fāng wù. jǐ sì, qǐ ér qǐ sī hù jū hé lín, yàn qí pín zhě zhèn zhī. gēng wǔ, shā hé jué, fā mín zhú dī yǐ zhàng zhī. guǐ yǒu, yǐ gāo lì guó duō chǎn yín, qiǎn gōng jí qí dì, fā páng jìn mín yě yǐ shū guān. yǐ lái wú tiě yě tí jǔ sī lì shān dōng yán yùn sī. jiǎ xū, yǐ yù shǐ dài fū yù lǚ lǔ wèi tài fù, jiā kāi fǔ yí tóng sān sī, qiān jiāng xī děng chù xíng shàng shū shěng shì. zhào jiāng huái xíng shěng cān zhī zhèng shì xīn dōu fù què, yǐ hù bù shàng shū wáng jù jì zhuān lǐ suàn jiāng huái shěng, zuǒ chéng xiàng máng wù dài zǒng zhī. zhì zhè dōng jiāng dōng jiāng xī hú guǎng fú jiàn mù mián tí jǔ sī, zé mín suì shū mù mián shí wàn pǐ, yǐ dōu tí jǔ sī zǒng zhī. bà huáng sūn àn tān bù huā suǒ shè duàn shì guān yě xiān, réng shōu qí yìn. shàng shū shěng chén yán: gǒng chāng pián yí dōu zǒng shuài fǔ yǐ shēng wèi xuān wèi shǐ sī, qǐ yǐ jiù jiān fǔ shì bié lì sàn fǔ, diào guān fēn zhì. cóng zhī. lì zhū wáng ài yá chì tóu xià rén jiàng tí jǔ sī yú yì dōu. bìng shěng yún nán dà lǐ zhōng qìng děng lù zhōu xiàn. dīng chǒu, shēng shì lìng sī wèi cóng wǔ pǐn. gǎi dà dū lù jiǎ jiàng zǒng guǎn fǔ wèi jūn qì rén jiàng dōu zǒng guǎn fǔ. shàng shū shěng chén yán: nǎi yán yǐ fǎn zhū, qí rén hù yuè gěi mǐ wàn qī qiān wǔ bǎi èr shí sān shí, fù mǔ qī zǐ jù zài běi fāng, kǒng shēng tā zhì, qǐng xǐ zhì jiāng nán, chōng shā bù dīng suǒ qǐng hǎi chuán shuǐ jūn. cóng zhī.
夏四月己酉,復立營田司於寧夏府。遼陽省管內飢,貸高麗米六萬石以賑之。壬子,孛羅帶上別十八里招集戶數,令甘肅省賑之。癸丑,命塔海發忽都不花等所部軍,屯狗站北以禦寇。寶慶路飢,下其估糶米萬一千石。丙辰,命甘肅行省給合的所部飢者粟。丁巳,遣宮驗視諸王按灰貧民,給以糧。戊午,禁江南民挾弓矢,犯者籍而為兵。置江西福建打捕鷹坊總管府,福建轉運司及管軍總管言其非宜,詔罷之。省江淮屯田打捕提舉司七所,存者徐邳、海州、揚州、兩淮、淮安、高郵、昭信、安豐、鎮巢、蘄黃、魚網、石湫,猶十二所。甲子,池州貴池縣民王勉進紫芝十二本。戊辰,安南國王陳日烜遣其中大夫陳克用等來貢方物。己巳,乞兒乞思戶居和林,驗其貧者賑之。庚午,沙河決,發民築堤以障之。癸酉,以高麗國多產銀,遣工即其地,發旁近民冶以輸官。以萊蕪鐵冶提舉司隸山東鹽運司。甲戌,以御史大夫玉呂魯為太傅,加開府儀同三司,簽江西等處行尚書省事。召江淮行省參知政事忻都赴闕,以戶部尚書王巨濟專理算江淮省,左丞相忙兀帶總之。置浙東、江東、江西、湖廣、福建木綿提舉司,責民歲輸木綿十萬匹,以都提舉司總之。罷皇孫按攤不花所設斷事官也先,仍收其印。尚書省臣言:「鞏昌便宜都總帥府已升為宣慰使司,乞以舊兼府事別立散府,調官分治。」從之。立諸王愛牙赤投下人匠提舉司於益都。並省雲南大理、中慶等路州縣。丁丑,升市令司為從五品。改大都路甲匠總管府為軍器人匠都總管府。尚書省臣言:「乃顏以反誅,其人戶月給米萬七千五百二十三石,父母妻子俱在北方,恐生它志,請徙置江南,充沙不丁所請海船水軍。」從之。
wǔ yuè gēng chén, fā wǔ wèi qīn jūn qiān rén jùn hé xī wù zhì tōng zhōu cáo qú. guǐ wèi, yí zhū wáng xiǎo xuē jī mín jiù shí biàn liáng, fā dà tóng xuān dé děng lù mín zhú cāng yú mǎo wù lá. rén chén, tài bái fàn guǐ. ruǎn nú wáng shù sī yǐ jīn yín qì mǐn gěi zhū wáng chū bó hé bān děng, qiě gōng kuì yǒu láo, mìng yǒu sī rú shù cháng zhī, fù shǎng yín wǔ wàn liǎng bì bó gè èr qiān pǐ. bǐng shēn, zhào: jì yáng yì dōu zī lái sān wàn hù jūn jiǔ shù guǎng dōng, yì sǐ zhě zhòng, qí lìng èr nián yī gēng. zéi zhōng míng liàng lǜ zhòng wàn bā qiān wǔ bǎi qī shí sān rén lái jiàng, jiāng huái fú jiàn jiāng xī sān xǐng suǒ chōu jūn gè hái běn yì. xíng yù shǐ tái fù xǐ yú yáng zhōu, zhè xī tí xíng àn chá sī xǐ sū zhōu. yǐ cān zhī zhèng shì xīn dōu wèi shàng shū zuǒ chéng, zhōng shū cān zhī zhèng shì hé róng zǔ wèi cān zhī zhèng shì, cān yì shàng shū shěng shì zhāng tiān yòu wèi zhōng shū cān zhī zhèng shì. jǐ hài, shè huí huí guó zi xué. shēng lì yòng jiān wèi cóng sān pǐn. liáo yáng lù jī, miǎn wǎng suì wèi shū tián zū. shàng shū shěng chén yán: kuò dà tóng píng yáng tài yuán wú jí mín jí rén nú wèi liáng hù, lüè jiàn chéng xiào. yì dōu jì nán zhū dào, yì yí rú zhī. zhào yǐ nóng shí mín bù kě rǎo, qí qiū dōng xíng zhī. bà yǒng yíng kù, yǐ suǒ zhù shàng gòng bì bó rù tài fǔ jiān jí wàn yì kù. xīn chǒu, yù hé yì rù huì tōng qú, piào dōng chāng mín lú shě. yǐ zhuāng làng lù qù gān sù shěng yuǎn, gǎi lì ān xī shěng. shěng liú jiāng xiàn rù qú zhōu. tài ān sì tún tián dà shuǐ, miǎn jīn suì zū. qīng shān māo mán yǐ bù mò tái bēi bāo děng sān shí sān zhài xiāng jì nèi fù.
五月庚辰,發武衛親軍千人浚河西務至通州漕渠。癸未,移諸王小薛饑民就食汴梁,發大同、宣德等路民築倉於昴兀剌。壬辰,太白犯鬼。軟奴王術私以金銀器皿給諸王出伯、合班等,且供饋有勞,命有司如數償之,復賞銀五萬兩、幣帛各二千匹。丙申,詔:「季陽、益都、淄萊三萬戶軍久戍廣東,疫死者眾,其令二年一更。」賊鍾明亮率眾萬八千五百七十三人來降,江淮、福建、江西三省所抽軍各還本翼。行御史台復徙於揚州,浙西提刑按察司徙蘇州。以參知政事忻都為尚書左丞,中書參知政事何榮祖為參知政事,參議尚書省事張天祐為中書參知政事。己亥,設回回國子學。升利用監為從三品。遼陽路飢,免往歲未輸田租。尚書省臣言:「括大同、平陽、太原無籍民及人奴為良戶,略見成效。益都、濟南諸道,亦宜如之。」詔以農時民不可擾,俟秋冬行之。罷永盈庫,以所貯上供幣帛入太府監及萬億庫。辛丑,御河溢入會通渠,漂東昌民廬舍。以莊浪路去甘肅省遠,改隸安西省。省流江縣入渠州。泰安寺屯田大水,免今歲租。青山貓蠻以不莫台、卑包等三十三寨相繼內附。
liù yuè wù shēn shuò, fā shì wèi jūn èr qiān rén jùn kǒu wēn nǎo ér hé qú. jǐ yǒu, gǒng chāng wāng wéi hé yán: jìn kuò hàn rén bīng qì, chén guǎn nèi yǐ jìn jué, zì jīn chén fán yòng bīng qì, qǐ qǔ zhī ān xī guān kù. dì yuē: rǔ jiā bù yǔ tā hàn rén bǐ, gōng shǐ bù rǔ jìn yě, rèn rǔ zhí zhī. xīn hài, zhào yǐ yún nán xíng shěng dì yuǎn, zhōu xiàn guān duō què, liù pǐn yǐ xià, xǔ běn shěng xuǎn pì yǐ wén. guì yáng lù kòu luàn shuǐ hàn, xià qí gū tiào mǐ bā qiān qī bǎi èr shí shí yǐ zhèn zhī. jǐ wèi, xī fān jìn hēi bào. gēng shēn, zhū wáng nǎi mán dài bài hé dān bīng yú tuō wú ér hé. bǐng yín, yào hū ér fàn biān. xīn sì, zhào qiǎn shàng shū shěng duàn shì guān tū liè yáng ā lǐ suàn yún nán, fù lì yún nán tí xíng àn chá sī. yuè de mí shī qǐng yǐ jiàng zéi zhōng míng liàng wèi xún zhōu zhī zhōu, sòng shì xián wèi méi zhōu pàn guān, qiū yīng xiáng děng shí bā rén wèi xiàn yǐn xún wèi, dì bù yǔn, lìng míng liàng yīng xiáng bìng fù dōu. dà dū zēng shè dào chāo kù sān suǒ. liáo yáng děng lù jī, miǎn jīn suì chà fù. yí bā bā bù qǔ jī zhě jiù shí gān zhōu. hǎi dōu fàn biān, hé lín xuān wèi shǐ qiè bó tóng zhī nǎi mǎn dài fù shǐ bā hēi tiě ér jiē fǎn yīng zhī. hé lá chì jī, chū sù sì qiān sān bǎi èr shí bā shí yǒu qí yǐ zhèn zhī. jiǎ xū, xī nán yí zhōng xià làn tǔ děng chù dòng zhǎng hū dài děng yǐ dòng sān bǎi zhài bǎi yī shí lái guī, dé hù sān qiān yú. yǐ hài, jīn gāng nú kòu zhé lián qiè ér. lì jiāng huái děng chù cái fù zǒng guǎn fǔ, zhǎng suǒ jí sòng xiè tài hòu zī chǎn, lì zhōng gōng. dīng chǒu, jí xiàn mín zhū liáng jìn zǐ zhī. jì níng dōng píng biàn liáng jì nán dì zhōu shùn dé píng luán zhēn dìng lín yǔ hài jià, miǎn tián zū shí wàn wǔ qiān qī bǎi sì shí jiǔ shí.
六月戊申朔,發侍衛軍二千人浚口溫腦兒河渠。己酉,鞏昌汪惟和言:「近括漢人兵器,臣管內已禁絕,自今臣凡用兵器,乞取之安西官庫。」帝曰:「汝家不與它漢人比,弓矢不汝禁也,任汝執之。」辛亥,詔以雲南行省地遠,州縣官多闕,六品以下,許本省選辟以聞。桂陽路寇亂水旱,下其估糶米八千七百二十石以賑之。己未,西番進黑豹。庚申,諸王乃蠻帶敗合丹兵於托吾兒河。丙寅,要忽兒犯邊。辛巳,詔遣尚書省斷事官禿烈羊呵理算雲南,復立雲南提刑按察司。月的迷失請以降賊鍾明亮為循州知州,宋士賢為梅州判官,丘應祥等十八人為縣尹、巡尉,帝不允,令明亮、應祥並赴都。大都增設倒鈔庫三所。遼陽等路飢,免今歲差賦。移八八部曲飢者就食甘州。海都犯邊,和林宣慰使怯伯、同知乃滿帶、副使八黑鐵兒皆反應之。合剌赤飢,出粟四千三百二十八石有奇以賑之。甲戌,西南夷中下爛土等處洞長忽帶等以洞三百、寨百一十來歸,得戶三千餘。乙亥,金剛奴寇折連怯兒。立江淮等處財賦總管府,掌所籍宋謝太后貲產,隸中宮。丁丑,汲縣民朱良進紫芝。濟寧、東平、汴梁、濟南、棣州、順德、平灤、真定霖雨害稼,免田租十萬五千七百四十九石。
qiū qī yuè wù yín shuò, hǎi dōu bīng fàn biān, dì qīn zhēng. shàng zhēn shǔ tún tián dà shuǐ, cóng zhēng zhě gěi qí jiā. jǐ mǎo, fù mǎ zhǎo hū ér bù qǔ jī, zhèn zhī. xīn sì, liǎng huái tún tián yǔ báo hài jià, juān jīn suì tián zū. yǔ huài dū chéng, fā bīng mín gè wàn rén wán zhī. kāi ān shān qú chéng, hé qú guān lǐ bù shàng shū zhāng kǒng sūn bīng bù láng zhōng lǐ chù xuǎn yuán wài láng mǎ zhī zhēn yán: kāi wèi bó zhī qú, tōng jiāng huái zhī yùn, gǔ suǒ wèi yǒu. zhào cì míng huì tōng hé, zhì tí jǔ sī, zhí hé qú shì. jiǎ shēn, sì chuān shān qí mán mín sì zhài wǔ bǎi wǔ shí hù nèi fù. bǐng xū, mìng bǎi guān shì mǎ zhù biān. chì yǐ tū lǔ huā jí shì wèi bīng bǎi rén wèi sāng gē dǎo cóng. dīng hài, fā zhì yuán chāo wàn dìng, shì mǎ yú yàn nán shān dōng hé nán tài yuán píng yáng bǎo dìng hé jiān píng luán. wù zǐ, tài bái jīng tiān sì shí wǔ rì. gēng yín, huáng wù ér yuè liáng děng yì fá shí, yǐ chāo zhèn zhī. xīn mǎo, tài yīn fàn niú. zhào qiǎn yá yá zhù sēng yì jiāng nán sōu fǎng shù yì zhī shì. fā hé lín suǒ tún qǐ ér qǐ sī děng jūn běi zhēng. guǐ sì, píng luán tún tián lín yǔ sǔn jià. jiǎ wǔ, yù hé yì. dōng píng jì níng dōng chāng yì dōu zhēn dìng guǎng píng guī dé biàn liáng huái mèng huáng. yǐ wèi, tài yīn fàn suì xīng. dīng yǒu, mìng liáo yáng xíng shěng yì bīng shù xián píng yì zhōu. wù xū, zhū xìn zhōu pàn zéi bào huì rì děng sān shí sān rén. zuǒ chéng lǐ tíng děng běi zhēng. xīn chǒu, fā shì wèi qīn jūn wàn rén fù shàng dōu. hé jiān dà shuǐ hài jià. rén yín, fù bǎi guān jiā, zhì zhàn ǎo. guǐ mǎo, shā hé yì. tiě dēng gǎn dī jué.
秋七月戊寅朔,海都兵犯邊,帝親征。尚珍署屯田大水,從征者給其家。己卯,駙馬爪忽兒部曲飢,賑之。辛巳,兩淮屯田雨雹害稼,蠲今歲田租。雨壞都城,發兵、民各萬人完之。開安山渠成,河渠官禮部尚書張孔孫、兵部郎中李處選、員外郎馬之貞言:「開魏博之渠,通江淮之運,古所未有。」詔賜名會通河,置提舉司,職河渠事。甲申,四川山齊蠻民四寨五百五十戶內附。丙戌,命百官市馬助邊。敕以禿魯花及侍衛兵百人為桑哥導從。丁亥,發至元鈔萬錠,市馬於燕南、山東、河南、太原、平陽、保定、河間、平灤。戊子,太白經天四十五日。庚寅,黃兀兒月良等驛乏食,以鈔賑之。辛卯,太陰犯牛。詔遣牙牙住僧詣江南搜訪術藝之士。發和林所屯乞兒乞思等軍北征。癸巳,平灤屯田霖雨損稼。甲午,御河溢。東平、濟寧、東昌、益都、真定、廣平、歸德、汴梁、懷孟蝗。乙未,太陰犯歲星。丁酉,命遼陽行省益兵戍咸平、懿州。戊戌,誅信州叛賊鮑惠日等三十三人。左丞李庭等北征。辛丑,發侍衛親軍萬人赴上都。河間大水害稼。壬寅,賦百官家,制戰襖。癸卯,沙河溢。鐵燈扞堤決。
bā yuè rén zǐ, bà zhōu dà shuǐ, mín fá shí, xià qí gū tiào zhí gū cāng mǐ wǔ qiān dàn. yǐ mǎo, chēn zhī yí zhāng xiàn wèi guǎng dōng kòu suǒ lüè, miǎn jīn suì tián zū. xīn yǒu, dà dū lù lín yǔ hài jià, miǎn jīn suì zū fù, réng jiǎn jià tiào zhū lù cāng liáng. rén xū, huǒ zhōu jī, fā hé xī wù mǐ èr qiān dàn, jiǎn qí jià zhèn tiào zhī. guǐ hài, zhū wáng tiě shī bèi luó dài suǒ bù jiē jī, chì shàng dōu liú shǒu sī liáo yáng shěng fā sù zhèn zhī. jiǎ zǐ, yuè de mí shī yǐ zhōng míng liàng gòng wù lái xiàn. xīn wèi, suì xīng zhòu jiàn. guǐ yǒu, yǐ bā fān luó diān xuān wèi shǐ sī lì sì chuān shěng. tái wù èr zhōu jī, miǎn jīn suì tián zū. jiǎ xū, zhào liǎng huái liǎng zhè dōu zhuǎn yùn shǐ sī jí jiāng xī què chá dōu zhuǎn yùn sī zhū rén, wú dé jǔ bàn kè. gǎi sì chuān jīn zhú zhài wèi jīn zhú fǔ. xǐ zhè dōng dào tí xíng àn chá sī zhì wù zhōu, hé dōng shān xī dào tí xíng àn chá sī zhì tài yuán, xuān wèi sī zhì dà tóng.
八月壬子,霸州大水,民乏食,下其估糶直沽倉米五千石。乙卯,郴之宜章縣為廣東寇所掠,免今歲田租。辛酉,大都路霖雨害稼,免今歲租賦,仍減價糶諸路倉糧。壬戌,漷州飢,發河西務米二千石,減其價賑糶之。癸亥,諸王鐵失、孛羅帶所部皆飢,敕上都留守司、遼陽省發粟賑之。甲子,月的迷失以鍾明亮貢物來獻。辛未,歲星晝見。癸酉,以八番羅甸宣慰使司隸四川省。台、婺二州飢,免今歲田租。甲戌,詔兩淮、兩浙都轉運使司及江西榷茶都轉運司諸人,毋得沮辦課。改四川金竹寨為金竹府。徙浙東道提刑按察司治婺州,河東山西道提刑按察司治太原,宣慰司治大同。
jiǔ yuè wù yín, suì xīng fàn jǐng. jǐ mǎo, zhì gāo lì guó rú xué tí jǔ sī, cóng wǔ pǐn. bǐng xū, bà jì zhōu sì wèn cáo yùn shǐ sī. dīng hài, bà wò duān xuān wèi shǐ yuán shuài fǔ. guǐ sì, yǐ jīng shī dí guì, jìn yǒu sī jū gù shāng chē. yǐ wèi, tài yīn fàn bì. bǐng shēn, yíng huò fàn tài wēi xī yuán shàng jiāng. zēng zhè dōng dào xuān wèi shǐ yī yuán. jiāng huái shěng píng zhāng shā bù dīng yán: tí diào qián gǔ, jī yuàn yú zhòng, qǐ rú yào shù mù lì, bō shù bīng sān bǎi rén wèi wèi. cóng zhī. píng luán chāng guó děng tún tián lín yǔ hài jià. jiǎ chén, yǐ bǎo dìng xīn chéng dìng xìng tún tián liáng zhèn qí hù jī pín zhě. yǐ sì, zhào fú jiàn shěng jí zhū sī wú jǔ rǎo wèi tiān yòu yín kè.
九月戊寅,歲星犯井。己卯,置高麗國儒學提舉司,從五品。丙戌,罷濟州泗汶漕運使司。丁亥,罷斡端宣慰使元帥府。癸巳,以京師糴貴,禁有司拘顧商車。乙未,太陰犯畢。丙申,熒惑犯太微西垣上將。增浙東道宣慰使一員。江淮省平章沙不丁言:「提調錢穀,積怨於眾,乞如要束木例,撥戍兵三百人為衛。」從之。平灤、昌國等屯田霖雨害稼。甲辰,以保定、新城、定興屯田糧賑其戶飢貧者。乙巳,詔福建省及諸司毋沮擾魏天祐銀課。
dōng shí yuè guǐ chǒu, yíng tián tí jǔ sī shuǐ hài jià. tài yīn fàn niú sù jù xīng. jiǎ yín, yíng huò fàn yòu zhí fǎ. yǐ tuó yùn dà dū mǐ wǔ bǎi shí yǒu qí gěi huáng zǐ běi ān wáng děng bù qǔ. yǐ mǎo, yǐ bā fān luó diān lì hú guǎng shěng. bǐng chén, jìn nèi wài bǎi guān shòu rén kuì jiǔ shí zhě, méi qí jiā zī zhī bàn. jiǎ zǐ, xiǎng yú tài miào. jǐ sì, chì nà zhǔ lǐ hé huā shān chéng zhì zhàn yī suǒ. guǐ yǒu, shàng shū shěng chén yán: shā bù dīng yǐ pián yí zēng zhì zhè dōng èr yán sī, hé zhè dōng xī jiù suǒ lì zhě wèi qī, qǐ guān zhī yán fǎ zhě wǔ shí liù rén. cóng zhī. píng luán shuǐ hài jià. yǐ píng luán hé jiān bǎo dìng děng lù jī, chí hé pō zhī jìn.
冬十月癸丑,營田提舉司水害稼。太陰犯牛宿距星。甲寅,熒惑犯右執法。以駝運大都米五百石有奇給皇子北安王等部曲。乙卯,以八番、羅甸隸湖廣省。丙辰,禁內外百官受人饋酒食者,沒其家貲之半。甲子,享於太廟。己巳,赤那主里合花山城置站一所。癸酉,尚書省臣言:「沙不丁以便宜增置浙東二鹽司,合浙東、西舊所立者為七,乞官知鹽法者五十六人。」從之。平灤水害稼。以平灤、河間、保定等路飢,弛河泊之禁。
rùn shí yuè wù yín, chē jià hái dà dū. shàng shū shěng chén yán: nán běi yán jūn yǐ sì bǎi jīn wèi yǐn, jīn quán háo jiā duō qǔ zhì qī bǎi jīn, mò ruò xiān zhù yán yú xí, lái zé shòu zhī wèi biàn. cóng zhī. gēng chén, sāng gē yán: chū gǎi zhì yuán chāo, yù jǐn shōu zhōng tǒng chāo, gù lìng tiān xià yán kè yǐ zhōng tǒng zhì yuán chāo xiāng bàn shū guān. jīn zhōng tǒng chāo shàng wèi kě jí liǎn, yí lìng shuì fù bìng shū zhì yuán chāo, shāng fàn yǒu zhōng tǒng liào chāo, tīng yì zhì yuán chāo yǐ xíng, rán hòu zhōng tǒng chāo kě jǐn. cóng zhī. yuè de mí shī yǐ shǒu zéi qiū yīng xiáng dǒng xián jǔ guī yú jīng shī. guǐ wèi, mìng liáo yáng xíng shěng gěi zhū wáng nǎi mán dài mín hù fá shí zhě. yǐ yǒu, mìng zì jīn suǒ shòu xuān chì bìng fù shàng shū shěng. tōng zhōu hé xī wù jī, mín yǒu yù zi qù zhī tā zhōu zhě, fā mǐ zhèn zhī. bǐng xū, xī nán yí shēng fān xīn yán děng bā zú jì qiān èr bǎi liù shí hù nèi fù. guǎng dōng zéi zhōng míng liàng fù fǎn, yǐ zhòng wàn rén kòu méi zhōu, jiāng luó děng yǐ bā qiān rén kòu zhāng zhōu, yòu sháo xióng zhū zéi èr shí yú chù jiē jǔ bīng yīng zhī, shēng shì zhāng shén. zhào yuè de mí shī fù yǔ fú jiàn jiāng xī shěng hé bīng tǎo zhī, qiě yù zhǐ yuè de mí shī: zhōng míng liàng jì jiàng, zhèn lìng rǔ qiǎn zhī fù què, ér rǔ wán cháng bù fā, zhì yǒu shì biàn. zì jīn jiàng zéi, qí jí qiǎn zhī. dīng hài, ān nán guó wáng chén rì xuǎn qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. zuǒ yòu wèi tún tián xīn fù jūn yǐ dà shuǐ shāng jià fá shí, fā mǐ wàn sì bǎi shí zhèn zhī. chén xīng fàn fáng. jǐ chǒu, tài yīn fàn bì, yíng huò fàn jìn xián. gēng yín, jiāng xī xuān wèi shǐ hú yí sūn yuán shā bù dīng lì, qǐng zhì yuán chāo qiān dìng wèi xíng quán fǔ sī, suì shū zhēn yì wù wèi xī, cóng zhī, yǐ hú yí sūn yáo shòu xíng shàng shū shěng cān zhèng quán fǔ tài qīng xíng quán fǔ sī shì. zhào jí jiāng nán jí sì chuān hù kǒu. bǐng shēn, bǎo chí tún tián dà shuǐ hài jià. hé nán xuān wèi sī qǐng gěi guǎn nèi hé jiān zhēn dìng děng lù liú mín liù shí rì liáng, qiǎn hái qí tǔ, cóng zhī. wù zhōu zéi yè wàn wǔ yǐ zhòng wàn rén kòu wǔ yì xiàn, shā qiān hù yī rén, jiāng huái shěng píng zhāng bù lín jí dài jiāng bīng tǎo zhī. qiǎn shǐ gōu kǎo dà tóng qián gǔ jí qū bié gěi liáng rén hù. gēng zǐ, qǔ shí sì bīn wèi qìng, yǐ bǔ gōng xiàn zhī lè. xīn chǒu, luó hú nǚ rén èr guó qiǎn shǐ lái gòng fāng wù. guǐ mǎo, jìn shā gāo yáng. zhè xī xuān wèi shǐ shǐ bì qǐng tǎo zhè dōng zéi, yǐ wèi zhè dōng dào xuān wèi shǐ, wèi hé lá dài shàng. jiǎ chén, wǔ píng lù jī, fā cháng píng cāng mǐ wàn wǔ qiān dàn. zhèn bǎo dìng děng tún tián hù jī, gěi jiǔ shí rì liáng. tán zhōu jī mín liú dé chéng fàn liè jìn, zhào shì zhī. hú guǎng shěng chén yán: jìn zhāo xiáng gàn zhōu zéi hú hǎi děng, lìng jiāng qí zhòng tún tián zì gěi, jīn guò gēng shí, bù xù zhī, kǒng shēng biàn. mìng gàn zhōu lù fā mǐ qiān bā bǎi jiǔ shí shí zhèn zhī. bǐng wǔ, miǎn guó qiǎn wěi mǎ lá pú tí bān de děng lái gòng fāng wù.
閏十月戊寅,車駕還大都。尚書省臣言:「南北鹽均以四百斤為引,今權豪家多取至七百斤,莫若先貯鹽於席,來則授之為便。」從之。庚辰,桑哥言:「初改至元鈔,欲盡收中統鈔,故令天下鹽課以中統、至元鈔相半輸官。今中統鈔尚未可急斂,宜令稅賦並輸至元鈔,商販有中統料鈔,聽易至元鈔以行,然後中統鈔可盡。」從之。月的迷失以首賊丘應祥、董賢舉歸於京師。癸未,命遼陽行省給諸王乃蠻帶民戶乏食者。乙酉,命自今所授宣敕並付尚書省。通州河西務飢,民有鬻子、去之他州者,發米賑之。丙戌,西南夷生番心嵒等八族計千二百六十戶內附。廣東賊鍾明亮復反,以眾萬人寇梅州,江羅等以八千人寇漳州,又韶、雄諸賊二十餘處皆舉兵應之,聲勢張甚。詔月的迷失復與福建、江西省合兵討之,且諭旨月的迷失:「鍾明亮既降,朕令汝遣之赴闕,而汝玩常不發,致有是變。自今降賊,其即遣之。」丁亥,安南國王陳日烜遣使來貢方物。左、右衛屯田新附軍以大水傷稼乏食,發米萬四百石賑之。辰星犯房。己丑,太陰犯畢,熒惑犯進賢。庚寅,江西宣慰使胡頤孫援沙不丁例,請至元鈔千錠為行泉府司,歲輸珍異物為息,從之,以胡頤孫遙授行尚書省參政、泉府太卿、行泉府司事。詔籍江南及四川戶口。丙申,寶坻屯田大水害稼。河南宣慰司請給管內河間、真定等路流民六十日糧,遣還其土,從之。婺州賊葉萬五以眾萬人寇武義縣,殺千戶一人,江淮省平章不鄰吉帶將兵討之。遣使鈎考大同錢穀及區別給糧人戶。庚子,取石泗濱為磬,以補宮縣之樂。辛丑,羅斛、女人二國遣使來貢方物。癸卯,禁殺羔羊。浙西宣慰使史弼請討浙東賊,以為浙東道宣慰使,位合剌帶上。甲辰,武平路飢,發常平倉米萬五千石。賑保定等屯田戶飢,給九十日糧。檀州饑民劉德成犯獵禁,詔釋之。湖廣省臣言:「近招降贛州賊胡海等,令將其眾屯田自給,今過耕時,不恤之,恐生變。」命贛州路發米千八百九十石賑之。丙午,緬國遣委馬剌菩提班的等來貢方物。
shí yī yuè bǐng wǔ shuò, huí huí xī bǎo chì bǎi bā shí liù hù jū biàn liáng zhě, shēn mìng xuān wèi sī gěi qí tián. dīng wèi, jìn jiāng nán běi quán yào zhī jiā wú jǔ yán fǎ. wù shēn, chì shàng shū shěng fā cāng zhèn dà dū jī mín. rén zǐ, zhāng zhōu zéi chén jī chá děng bā qiān rén kòu lóng yán, zhí qiān hù zhāng wǔ yì, yǔ fēng lín zéi hé. fú jiàn háng shěng bīng dà pò zhī, chén jī chá qiū dà lǎo zhāng shùn děng yǐ qí dǎng jiàng. xíng shěng qǐng zhǎn zhī yǐ jǐng zhòng, shì xià shū mì yuàn yì. fàn wén hǔ yuē: zéi gù dāng zhǎn, rán jì jiàng nǎi shā zhī, hé yǐ shì xìn? yí bìng qiǎn fù què. cóng zhī. guǐ chǒu, jiàn níng zéi huáng huá dì fú, jié lù guǎng mǎ shèng fù móu luàn, shì jué, jiē lùn zhū. jiǎ yín, guā shā èr zhōu chéng huài, zhào fā jūn mín xiū wán zhī. bǐng chén, bà ā nǐ gē suǒ lǐng cǎi shí tí jǔ sī. fā mǐ wǔ bǎi bā shí qī shí gěi xī bǎo chì wǔ bǎi qī shí bā rén zhī fá shí zhě. dīng sì, píng luán chāng guó tún hù jī, zhèn mǐ qiān liù bǎi wǔ shí liù shí. gǎi bō zhōu wèi bō nán lù. dīng mǎo, zhào shān dōng dōng lù wú dé jǔ táo jīn. zhèn wén ān xiàn jī mín. shǎn xī fèng xiáng tún tián dà shuǐ. wù chén, tài yīn fàn kàng. jǐ sì, fā mǐ qiān dàn zhèn píng luán jī mín. gǎi píng ēn zhèn wèi qiū xiàn. wǔ píng lù jī, miǎn jīn suì tián zū. huán zhōu děng yì jī, yǐ chāo gěi zhī.
十一月丙午朔,回回、昔寶赤百八十六戶居汴梁者,申命宣慰司給其田。丁未,禁江南、北權要之家毋沮鹽法。戊申,敕尚書省發倉賑大都饑民。壬子,漳州賊陳機察等八千人寇龍巖,執千戶張武義,與楓林賊合。福建行省兵大破之,陳機察、丘大老、張順等以其黨降。行省請斬之以警眾,事下樞密院議。范文虎曰:「賊固當斬,然既降乃殺之,何以示信?宜並遣赴闕。」從之。癸丑,建寧賊黃華弟福,結陸廣、馬勝復謀亂,事覺,皆論誅。甲寅,瓜、沙二州城壞,詔發軍民修完之。丙辰,罷阿你哥所領採石提舉司。發米五百八十七石給昔寶赤五百七十八人之乏食者。丁巳,平灤、昌國屯戶飢,賑米千六百五十六石。改播州為播南路。丁卯,詔山東東路毋得沮淘金。賑文安縣饑民。陝西鳳翔屯田大水。戊辰,太陰犯亢。己巳,發米千石賑平灤饑民。改平恩鎮為丘縣。武平路飢,免今歲田租。桓州等驛飢,以鈔給之。
shí èr yuè dīng chǒu, lí zhōu jī, fā yì cāng liáng zhèn zhī. wù yín, bà píng zhōu wàng dū zhēn zǐ èr yì, fàng qí hù wèi mín. xīn sì, zhào kuò tiān xià mǎ, yī pǐn èr pǐn guān xǔ chéng wǔ pǐ, sān pǐn sān pǐ, sì pǐn wǔ pǐn èr pǐ, liù pǐn yǐ xià jiē yī pǐ. píng luán dà shuǐ shāng jià, miǎn qí zū. xiǎo xuē zuò yǔ hé dān tū lǔ gàn tōng móu pàn, fú zhū. shào xìng lù zǒng guǎn fǔ pàn guān bái jié jǔ yán: sòng zhào shì zú rén sǎn jū jiāng nán, bǎi xìng jìng zhī bù shuāi, jiǔ ér fēi biàn, yí xī xǐ jīng shī. sāng gē yǐ wén, qǐng zhuó jié jǔ wèi shàng shū shěng shè rén, cóng zhī. gěi yù lǚ lǔ suǒ zhāo jí hù wǔ bǎi rén jiǔ shí rì liáng. xǐ wèng jí lá mín hù pín fá zhě jiù shí liù pán. yǐ yǒu, mìng sì chuān méng gǔ dū wàn hù yě sù dài xuǎn suǒ bù jūn wàn rén xī zhēng. tài bái fàn nán dòu. dīng hài, fēng huáng zǐ kuò kuò chū wèi níng yuǎn wáng. hé jiān bǎo dìng èr lù jī, fā yì cāng liáng zhèn zhī, réng miǎn jīn suì tián zū. mù lín zhàn jīng luàn fá shí, gěi jiǔ shí rì liáng. mìng huí huí sī tiān tāi jì yíng huò. gēng yín, tū mù hé zhī dì shuāng shā jià, tū lǔ huā zhī dì jī, gěi jiǔ shí rì liáng. jiǎ wǔ, yǐ guān jūn wàn hù wāng wéi néng wèi zhēng xī dōu yuán shuài, jiāng suǒ bù jūn rù mò, qí xiān shù mò bīng wú lìng hái yì. yǐ wèi, juān dà míng qīng fēng bū zū bā bǎi sì shí shí, mìng gān sù xíng shěng zhèn qiān hù yě xiān suǒ bù rén hù zhī jī zhě, gěi chāo zhèn huáng wù ér yuè liáng zhàn rén hù. gēng zǐ, wǔ píng jī, yǐ liáng èr wàn sān qiān liù bǎi shí zhèn zhī. bó yán qiǎn shǐ lái yán biān mín fá shí, zhào cì wǎng gǔ, shǐ qǔ yú zì gěi. bá dōu xī lá suǒ bù ā sù hù jī, chū sù qī qiān sì bǎi qī shí shí zhèn zhī. guǐ mǎo, fā mài zhèn guǎng jì shǔ jī mín. shì suì, mǎ bā ér guó jìn huā lǘ èr, níng zhōu mín zhāng shì ān jìn jiā hé yī běn. zhào tiān xià fàn sì suǒ zhù cáng jīng, jí sēng kàn sòng, réng gěi suǒ fèi, bǐ wèi suì lì. xìng dà shèng shòu wàn ān sì, zhì zhān tán fó xiàng, mìng dì shī jí xī sēng zuò fó shì zuò jìng èr shí huì. miǎn zāi shāng tián zū: zhēn dìng sān wàn wǔ qiān dàn, jì níng èr qiān yī bǎi wǔ shí sì shí, dōng píng yī bǎi sì shí qī shí, dà míng jiǔ bǎi èr shí wǔ shí, biàn liáng wàn sān qiān jiǔ shí qī shí, guān zhōu èr shí qī shí. cì zhū wáng gōng zhǔ fù mǎ rú suì lì, wèi jīn èr qiān liǎng yín èr shí wǔ wàn èr qiān liù bǎi sān shí liǎng chāo yī shí yī wàn èr bǎi jiǔ shí dìng bì shí èr wàn èr qiān bā bǎi pǐ. duàn sǐ zuì wǔ shí jiǔ rén.
十二月丁丑,蠡州飢,發義倉糧賑之。戊寅,罷平州望都、榛子二驛,放其戶為民。辛巳,詔括天下馬,一品、二品官許乘五匹,三品三匹,四品、五品二匹,六品以下皆一匹。平灤大水傷稼,免其租。小薛坐與合丹禿魯干通謀叛,伏誅。紹興路總管府判官白絜矩言:「宋趙氏族人散居江南,百姓敬之不衰,久而非便,宜悉徙京師。」桑哥以聞,請擢絜矩為尚書省舍人,從之。給玉呂魯所招集戶五百人九十日糧。徙瓮吉剌民戶貧乏者就食六盤。乙酉,命四川蒙古都萬戶也速帶選所部軍萬人西征。太白犯南斗。丁亥,封皇子闊闊出為寧遠王。河間、保定二路飢,發義倉糧賑之,仍免今歲田租。木鄰站經亂乏食,給九十日糧。命回回司天台祭熒惑。庚寅,禿木合之地霜殺稼,禿魯花之地飢,給九十日糧。甲午,以官軍萬戶汪惟能為征西都元帥,將所部軍入漠,其先戍漠兵無令還翼。乙未,蠲大名、清豐逋租八百四十石,命甘肅行省賑千戶也先所部人戶之飢者,給鈔賑黃兀兒月良站人戶。庚子,武平飢,以糧二萬三千六百石賑之。伯顏遣使來言邊民乏食,詔賜網罟,使取魚自給。拔都昔剌所部阿速戶飢,出粟七千四百七十石賑之。癸卯,發麥賑廣濟署饑民。是歲,馬八兒國進花驢二,寧州民張世安進嘉禾一本。詔天下梵寺所貯《藏經》,集僧看誦,仍給所費,俾為歲例。幸大聖壽萬安寺,置旃檀佛像,命帝師及西僧作佛事坐靜二十會。免災傷田租:真定三萬五千石,濟寧二千一百五十四石,東平一百四十七石,大名九百二十五石,汴梁萬三千九十七石,冠州二十七石。賜諸王、公主、駙馬如歲例,為金二千兩、銀二十五萬二千六百三十兩、鈔一十一萬二百九十錠、幣十二萬二千八百匹。斷死罪五十九人。