wú cóng shàn yù lí zi xù
吳從善《郁離子》序
gǔ zhī jūn zǐ, xué zú yǐ kāi wù chéng wù, dào zú yǐ jīng lún dà jīng, bì sī rèn tiān xià zhī zhòng ér bù sī yǐ shàn qí shēn. gù qí dé jūn cuò yú yòng yě, zhì zhī wèi lǐ, xuān zhī wèi lè, bù zhī wèi jì gāng fǎ dù, shī zhī wèi zhèng xíng, wén míng zhī zhì qià hū sì hǎi, liú zé bèi yú wú qióng. cǐ xī tè jiǎ yán yǐ zì jiàn zāi! jí qí hòu yě, suī kǒng zǐ zhī shèng kě dà yǒu wèi, ér yóu bù miǎn shù zuò yǐ chuán dào, kuàng qí xià hū. rán zé bì jiǎ fū wén yǐ zì jiàn zhě, gài jūn zǐ bù dé yǐ yān ěr yǐ! jūn zǐ yǐ wèi xué jì bù huò cuò zhū shè shī, dào bù xíng yú tiān xià, qí suǒ bào fù jīng huà kě yǐ wén míng zhì shì zhě, dú dé bǐ zhī fāng cè, chuí shì qiān bǎi zài zhī bo. zhī ér hǎo zhě, huò dé yǐ xíng, shì yì wú zé suǒ jí, qí zhì qǐ bù wèi kě shàng yǐ fū? rán zì qín hàn ér jiàng, néng yán zhī shì hé xiàn, fēi bù yù rú qián suǒ yún yě. lǜ duō yín yú yì duān, shī yú wěi qiǎo, guǐ ér bù zhèng, bó ér bù chún, fú pàn fū dào gù xiān. rén gǒu yòng zhī yǐ qiú zhì zhì, dài yóu shì yàn ér nán qí yuán hū. chǎn tiān dì zhī yǐn, fā wù lǐ zhī wēi, jiū rén shì zhī biàn, yù yān ér dāng, biàn yān ér zhāng, jiǎn ér yán, bó ér qiè, fǎn fù yǐ jǐn hū gǔ jīn, kěn dào yǐ zhōng hū yào huì, bù xí lǚ chén fǔ, ér yú shèng xián zhī dào ruò hé fú jié, wú yī bù kě yí yú xíng, jìn shì yǐ lái wèi yǒu rú yù lí zi zhī shàn zhě yě. fū yù yù, wén yě míng liǎng, lí yě yù lí zhě wén míng zhī wèi yě. fēi suǒ yǐ zì hào, qí yì wèi tiān xià hòu shì ruò yòng sī yán, bì kě dǐ wén míng zhī zhì ěr! wū hū, cǐ níng xū yǔ zāi? cóng shàn bù cháng shòu dú, tàn qí yì qù yōu zé, qí xù hào ráng, huò yǐn ér bù fā, huò zhǐ jìn ér guī jìn, měng hū mò cè qí suǒ yǐ rán, dǎi yuè zhī zhī jiǔ, chù lèi ér qiú, rán hòu shāo dé kuī fū yá sì. qiè pì zhū yī shī zhī chǒng, yī yào bì zhì yī bìng, yù shí cǎo mù qín shòu zhī shǔ jiē kě yǐ yǐ jí yán nián, wú zhǎng wù yě. cǐ qí wèi shū suǒ yǐ shēn dé gǔ jūn zǐ lì yán zhī zhǐ, shǐ qí dé jūn ér cuò yú yòng, qí wén míng zhī zhì yì tiān xià hòu shì wèi bù báo, jù zhǐ dù yuè zhū zi ér yǐ yé? shì shū wèi chéng yì bó liú xiān shēng suǒ zhe, xiān shēng cháng zì rèn yǐ tiān xià zhī zhòng. yú jīng lún zhī dào, kāi wù chéng wù zhī xué, sù suǒ xù yǒu, céng yǒu yǐ qí gài yì dāng jīn zhī yùn, fǔ dà míng zhī yè, zhāo zhāo yǐ cún zhū fāng cè zhě. gù yù shǐ zhōng chéng lóng quán zhāng gōng suī yǐ kān zhì xiāng shú, rán wèi shèng xíng yú shì. xiān shēng zhī zǐ zhòng jǐng yǔ qí xiōng zhī yú jiàn móu zhòng kè yǐ chuán. jiē hū, zī qǐ yī jiā dé ér sī zhī zhě zāi! jiàn wèi xù qí dà lüè, bǐ yí fāng lái yún ěr. hàn lín guó shǐ yuàn biān xiū guān zhū shēng wú cóng shàn xù.
古之君子,學足以開物成務,道足以經綸大經,必思任天下之重而不私以善其身。故其得君措於用也,秩之為禮,宣之為樂,布之為紀綱法度,施之為政刑,文明之治洽乎四海,流澤被於無窮。此奚特假言以自見哉!及其後也,雖孔子之聖可大有為,而猶不免述作以傳道,況其下乎。然則必假夫文以自見者,蓋君子不得已焉耳矣!君子以為學既不獲措諸設施,道不行於天下,其所抱負經畫可以文明治世者,獨得筆之方冊,垂示千百載之卜。知而好者,或得以行,是亦吾澤所及,其志豈不為可尚矣夫?然自秦漢而降,能言之士何限,非不欲如前所云也。率多淫於異端,失於偽巧,詭而不正,駁而不純,弗畔夫道固鮮。人苟用之以求致治,殆猶適燕而南其轅乎。闡天地之隱,發物理之微,究人事之變,喻焉而當,辯焉而彰,簡而嚴,博而切,反覆以盡乎古今,懇到以中乎要會,不襲履陳腐,而於聖賢之道若合符節,無一不可宜於行,近世以來未有如《郁離子》之善者也。夫鬱郁,文也;明兩,離也;郁離者文明之謂也。非所以自號,其意謂天下後世若用斯言,必可底文明之治耳!嗚呼,此寧虛語哉?從善步嘗受讀,嘆其義趣幽賾,岐緒浩穰,或引而不發,或指近而歸近,懵乎莫測其所以然,逮閱之之久,觸類而求,然後稍得窺夫涯涘。竊譬諸醫師之寵,一藥必治一病,玉石、草木、禽獸之屬皆可以已疾延年,無長物也。此其為書所以深得古君子立言之旨,使其得君而措於用,其文明之治益天下後世為不薄,詎止度越諸子而已耶?是書為誠意伯劉先生所著,先生嘗自任以天下之重。於經綸之道,開物成務之學,素所蓄有,曾有以其概翊當今之運,輔大明之業,昭昭矣存諸方冊者。故御史中丞龍泉章公雖已刊置鄉塾,然未盛行於世。先生之子仲璟與其兄之於薦謀重刻以傳。嗟呼,茲豈一家得而私之者哉!僭為敘其大略,俾貽方來云爾。翰林國史院編修官諸生吳從善序。
xú yī kuí yù lí zi xù
徐一夔《郁離子》序
yù lí zi zhě, chéng yì bó liú gōng zài yuán jì shí suǒ zhe zhī shū yě. gōng xué zú kān tàn sān cái zhī ào, shí zú yǐ dá wàn wù zhī qíng, qì zú yǐ duó sān jūn zhī shuài, yǐ shì zì xǔ, zhuō rán lì yú tiān dì zhī jiān, bù zhī zì shì yǔ gǔ zhī háo jié hé rú yě. nián èr shí jǐ dēng jìn shì dì, yǒu zhì yú zūn zhǔ bì mín. dāng shì shí, qí jūn bù yǐ tiān xià fán niàn lǜ, guān bù zé rén, lì yǐ cháng gé chù zhī, jìn bù néng yǒu wèi. yǐ ér nán běi yì sāo, gōng kǎi rán yǒu chéng qīng zhī zhì, fān kǔn fāng wù zhì bīng, pì gōng cān zàn, ér gōng ruì yù yǐ gōng yè zì jiàn, lèi jiàn dà yì, jiē kuāng shí zhī zhǎng cè. ér dāng guó zhě lè yīn xún ér yuè gǒu qiě, yì ér bù xíng, gōng suì qì guān qù, píng jū qīng tián shān zhōng, fā fèn zhe shū, cǐ yù lí zi zhī suǒ yǐ zuò yě. yù lí zhě hé? lí wèi huǒ, wén míng zhī xiàng, yòng zhī qí wén yù yù rán, wèi shèng shì wén míng zhī zhì, gù yuē yù lí zi. qí shū zǒng wèi shí juǎn, fēn wèi shí bā zhāng, sàn wèi yī bǎi jiǔ shí wǔ tiáo, duō huò qiān yán, shǎo huò bǎi zì, qí yán xiáng yú zhèng jǐ shèn wēi xiū jì hái lì shàng jiè liàng dí shěn shì yòng xián zhì mín, běn hū rén yì dào dé zhī yì, míng hū jí xiōng huò fú zhī jǐ, shěn hū gǔ jīn chéng bài dé shī zhī jī, dà kǎi jiǎo yuán shì zhī bì. yǒu jī ér yán yě. láo lóng wàn huì, dòng shì qún yí, biàn bó qí guǐ, qiǎo yú bǐ yù, ér bù shī hū zhèng. zhòu ér dú zhī, qí fēng lǐn rán, ruò tài ē chū xiá, ruò bù kě wán xú ér sī zhī, qí yán què rán, záo záo hū rú yào shí zhī bì zhì bìng, duàn duàn hū rú wǔ gǔ zhī bì liáo jī ér bù kě wú zhě yě. qǐ ruò guǎn shāng zhī gōng lì, shēn hán zhī xíng míng, yí qín zhī bǎi hé, sūn wú zhī yīn móu, qí shuō guǐ yú shèng rén, wù yǐ zhì shù xiāng gāo, ér bù zì yǐ wèi fēi zhě zāi! jiàn shì shū zhě jiē yǐ gōng bù dà yòng wèi hàn, jù zhī tiān yì yǒu zài, qiè ér bì zhī wéi xīn zhī cháo hū. huáng shàng lóng xìng, zú yǐ hóng mó wěi lüè, fǔ yì xìng yùn, jí dìng gōng xíng shǎng, shū tǔ fēn fēng, suì yīng wǔ děng zhī jué, yǔ yuán xūn dà chén, dān shū tiě quàn lián xiū gòng měi yú wú qióng, bù qí shèng zāi! chuán yǒu zhī yuē: chǔ suī yǒu cái, jìn shí yòng zhī. gōng zhī wèi yě. chū gōng zhe shū běn yǒu wàng yú tiān xià hòu shì, jù yì shēn qīn yòng zhī. suī rán gōng zhī shì yè jù yú shū, cǐ yuán zhī suǒ yǐ wáng yě gōng zhī shū jiàn yú shì yè, cǐ huáng míng zhī suǒ yǐ xìng yě. wū hū, yī rén zhī yòng shě yǒu guān yú tiān xià guó jiā zhī gù, zé shì shū yě qǐ qū qū yī jiā yán zāi! yī kuí zǎo cháng shòu jiào yú gōng, hòu yè gōng jīn líng guān sì, chū shì shū yǐ jiàn jiào, yī kuí hài suǒ wèi jiàn, kuì wèi néng xī qí yào lǐng. jīn gōng yǐ hōng, qí zi zhòng jǐng jù qí sàn yì, yǐ yī kuí yú gōng yǒu xiāng cóng zhī hǎo, bǐ wèi zhī xù. gù yī kuí hé gǎn xù gōng zhī shū, rán dé xì míng yú jiǎn biān zhī mò, yì wèi róng xìng, yīn bù ràng ér xù zhī. gōng huì jī, zì bó wēn, kuò cāng rén. ruò qí yán xíng zhī xiáng, guān xūn zhī cì, zé jù zài guó shǐ, zī bù zhe. hóng wǔ shí jiǔ nián dōng shí yǒu yī yuè, mén shēng háng zhōu fǔ rú xué jiào shòu tiān tāi xú yī kuí jǐn xù.
《郁離子》者,誠意伯劉公在元季時所著之書也。公學足勘探三才之奧,識足以達萬物之情,氣足以奪三軍之帥,以是自許,卓然立於天地之間,不知自視與古之豪傑何如也。年二十己登進士第,有志於尊主庇民。當是時,其君不以天下繁念慮,官不擇人,例以常格處之,噤不能有為。已而南北繹騷,公慨然有澄清之志,藩閫方務治兵,辟公參贊,而公銳欲以功業自見,累建大議,皆匡時之長策。而當國者樂因循而悅苟且,抑而不行,公遂棄官去,屏居青田山中,發憤著書,此《郁離子》之所以作也。郁離者何?離為火,文明之象,用之其文鬱郁然,為盛世文明之治,故曰《郁離子》。其書總為十卷,分為十八章,散為一百九十五條,多或千言,少或百字,其言詳於正己、慎微、修紀、還利、尚誡、量敵、審勢、用賢、治民,本乎仁義道德之懿,明乎吉凶禍福之幾,審乎古今成敗得失之跡,大慨矯元室之弊。有激而言也。牢籠萬匯,洞釋群疑,辨博奇詭,巧於比喻,而不失乎正。驟而讀之,其鋒凜然,若太阿出匣,若不可玩;徐而思之,其言確然,鑿鑿乎如藥石之必治病,斷斷乎如五穀之必療飢而不可無者也。豈若管、商之功利,申、韓之刑名,儀、秦之捭闔,孫、吳之陰謀,其說詭於聖人,務以智數相高,而不自以為非者哉!見是書者皆以公不大用為憾,詎知天意有在,挈而畀之維新之朝乎。皇上龍興,卒以宏謨偉略,輔翼興運,及定功行賞,疏土分封,遂膺五等之爵,與元勛大臣,丹書鐵券聯休共美於無窮,不其盛哉!《傳》有之曰:「楚雖有材,晉實用之。」公之謂也。初公著書本有望於天下後世,詎意身親用之。雖然公之事業具於書,此元之所以亡也;公之書見於事業,此皇明之所以興也。嗚呼,一人之用舍有關於天下國家之故,則是書也豈區區一家言哉!一夔蚤嘗受教於公,後謁公金陵官寺,出是書以見教,一夔駭所未見,愧未能悉其要領。今公已薨,其子仲璟懼其散軼,以一夔於公有相從之好,俾為之序。顧一夔何敢序公之書,然得系名於簡編之末,亦為榮幸,因不讓而序之。公諱基,字伯溫,括蒼人。若其言行之詳,官勛之次,則具在國史,茲不著。洪武十九年冬十有一月,門生杭州府儒學教授天台徐一夔謹序。