wú cóng shàn yù lí zǐ xù
吴从善《郁离子》序
gǔ zhī jūn zǐ, xué zú yǐ kāi wù chéng wù, dào zú yǐ jīng lún dà jīng, bì sī rèn tiān xià zhī zhòng ér bù sī yǐ shàn qí shēn. gù qí dé jūn cuò yú yòng yě, zhì zhī wèi lǐ, xuān zhī wéi lè, bù zhī wèi jì gāng fǎ dù, shī zhī wéi zhèng xíng, wén míng zhī zhì qià hū sì hǎi, liú zé bèi yú wú qióng. cǐ xī tè jiǎ yán yǐ zì jiàn zāi! jí qí hòu yě, suī kǒng zǐ zhī shèng kě dà yǒu wéi, ér yóu bù miǎn shù zuò yǐ chuán dào, kuàng qí xià hū. rán zé bì jiǎ fū wén yǐ zì jiàn zhě, gài jūn zǐ bù dé yǐ yān ěr yǐ! jūn zǐ yǐ wéi xué jì bù huò cuò zhū shè shī, dào bù xíng yú tiān xià, qí suǒ bào fù jīng huà kě yǐ wén míng zhì shì zhě, dú de bǐ zhī fāng cè, chuí shì qiān bǎi zài zhī bo. zhī ér hǎo zhě, huò dé yǐ xíng, shì yì wú zé suǒ jí, qí zhì qǐ bù wéi kě shàng yǐ fū? rán zì qín hàn ér jiàng, néng yán zhī shì hé xiàn, fēi bù yù rú qián suǒ yún yě. lǜ duō yín yú yì duān, shī yú wěi qiǎo, guǐ ér bù zhèng, bó ér bù chún, fú pàn fū dào gù xiān. rén gǒu yòng zhī yǐ qiú zhì zhì, dài yóu shì yàn ér nán qí yuán hū. chǎn tiān dì zhī yǐn, fā wù lǐ zhī wēi, jiū rén shì zhī biàn, yù yān ér dāng, biàn yān ér zhāng, jiǎn ér yán, bó ér qiè, fǎn fù yǐ jǐn hū gǔ jīn, kěn dào yǐ zhōng hū yào huì, bù xí lǚ chén fǔ, ér yú shèng xián zhī dào ruò hé fú jié, wú yī bù kě yí yú xíng, jìn shì yǐ lái wèi yǒu rú yù lí zǐ zhī shàn zhě yě. fū yù yù, wén yě míng liǎng, lí yě yù lí zhě wén míng zhī wèi yě. fēi suǒ yǐ zì hào, qí yì wèi tiān xià hòu shì ruò yòng sī yán, bì kě dǐ wén míng zhī zhì ěr! wū hū, cǐ níng xū yǔ zāi? cóng shàn bù cháng shòu dú, tàn qí yì qù yōu zé, qí xù hào ráng, huò yǐn ér bù fā, huò zhǐ jìn ér guī jìn, měng hū mò cè qí suǒ yǐ rán, dǎi yuè zhī zhī jiǔ, chù lèi ér qiú, rán hòu shāo dé kuī fū yá sì. qiè pì zhū yī shī zhī chǒng, yī yào bì zhì yī bìng, yù shí cǎo mù qín shòu zhī shǔ jiē kě yǐ yǐ jí yán nián, wú cháng wù yě. cǐ qí wèi shū suǒ yǐ shēn dé gǔ jūn zǐ lì yán zhī zhǐ, shǐ qí dé jūn ér cuò yú yòng, qí wén míng zhī zhì yì tiān xià hòu shì wèi bù báo, jù zhǐ dù yuè zhū zǐ ér yǐ yé? shì shū wèi chéng yì bó liú xiān shēng suǒ zhe, xiān shēng cháng zì rèn yǐ tiān xià zhī zhòng. yú jīng lún zhī dào, kāi wù chéng wù zhī xué, sù suǒ xù yǒu, céng yǒu yǐ qí gài yì dāng jīn zhī yùn, fǔ dà míng zhī yè, zhāo zhāo yǐ cún zhū fāng cè zhě. gù yù shǐ zhōng chéng lóng quán zhāng gōng suī yǐ kān zhì xiāng shú, rán wèi shèng xíng yú shì. xiān shēng zhī zǐ zhòng jǐng yǔ qí xiōng zhī yú jiàn móu zhòng kè yǐ chuán. jiē hū, zī qǐ yī jiā dé ér sī zhī zhě zāi! jiàn wèi xù qí dà lüè, bǐ yí fāng lái yún ěr. hàn lín guó shǐ yuàn biān xiū guān zhū shēng wú cóng shàn xù.
古之君子,学足以开物成务,道足以经纶大经,必思任天下之重而不私以善其身。故其得君措於用也,秩之为礼,宣之为乐,布之为纪纲法度,施之为政刑,文明之治洽乎四海,流泽被于无穷。此奚特假言以自见哉!及其后也,虽孔子之圣可大有为,而犹不免述作以传道,况其下乎。然则必假夫文以自见者,盖君子不得已焉耳矣!君子以为学既不获措诸设施,道不行於天下,其所抱负经画可以文明治世者,独得笔之方册,垂示千百载之卜。知而好者,或得以行,是亦吾泽所及,其志岂不为可尚矣夫?然自秦汉而降,能言之士何限,非不欲如前所云也。率多淫於异端,失於伪巧,诡而不正,驳而不纯,弗畔夫道固鲜。人苟用之以求致治,殆犹适燕而南其辕乎。阐天地之隐,发物理之微,究人事之变,喻焉而当,辩焉而彰,简而严,博而切,反覆以尽乎古今,恳到以中乎要会,不袭履陈腐,而於圣贤之道若合符节,无一不可宜於行,近世以来未有如《郁离子》之善者也。夫郁郁,文也;明两,离也;郁离者文明之谓也。非所以自号,其意谓天下后世若用斯言,必可底文明之治耳!呜呼,此宁虚语哉?从善步尝受读,叹其义趣幽赜,岐绪浩穰,或引而不发,或指近而归近,懵乎莫测其所以然,逮阅之之久,触类而求,然后稍得窥夫涯涘。窃譬诸医师之宠,一药必治一病,玉石、草木、禽兽之属皆可以已疾延年,无长物也。此其为书所以深得古君子立言之旨,使其得君而措於用,其文明之治益天下后世为不薄,讵止度越诸子而已耶?是书为诚意伯刘先生所著,先生尝自任以天下之重。於经纶之道,开物成务之学,素所蓄有,曾有以其概翊当今之运,辅大明之业,昭昭矣存诸方册者。故御史中丞龙泉章公虽已刊置乡塾,然未盛行於世。先生之子仲璟与其兄之于荐谋重刻以传。嗟呼,兹岂一家得而私之者哉!僭为叙其大略,俾贻方来云尔。翰林国史院编修官诸生吴从善序。
xú yī kuí yù lí zǐ xù
徐一夔《郁离子》序
yù lí zǐ zhě, chéng yì bó liú gōng zài yuán jì shí suǒ zhe zhī shū yě. gōng xué zú kān tàn sān cái zhī ào, shí zú yǐ dá wàn wù zhī qíng, qì zú yǐ duó sān jūn zhī shuài, yǐ shì zì xǔ, zhuō rán lì yú tiān dì zhī jiān, bù zhī zì shì yǔ gǔ zhī háo jié hé rú yě. nián èr shí jǐ dēng jìn shì dì, yǒu zhì yú zūn zhǔ bì mín. dàng shì shí, qí jūn bù yǐ tiān xià fán niàn lǜ, guān bù zé rén, lì yǐ cháng gé chù zhī, jìn bù néng yǒu wéi. yǐ ér nán běi yì sāo, gōng kǎi rán yǒu chéng qīng zhī zhì, fān kǔn fāng wù zhì bīng, pì gōng cān zàn, ér gōng ruì yù yǐ gōng yè zì jiàn, lèi jiàn dà yì, jiē kuāng shí zhī cháng cè. ér dāng guó zhě lè yīn xún ér yuè gǒu qiě, yì ér bù xíng, gōng suì qì guān qù, píng jū qīng tián shān zhōng, fā fèn zhù shū, cǐ yù lí zǐ zhī suǒ yǐ zuò yě. yù lí zhě hé? lí wèi huǒ, wén míng zhī xiàng, yòng zhī qí wén yù yù rán, wèi shèng shì wén míng zhī zhì, gù yuē yù lí zǐ. qí shū zǒng wèi shí juǎn, fēn wéi shí bā zhāng, sàn wèi yī bǎi jiǔ shí wǔ tiáo, duō huò qiān yán, shǎo huò bǎi zì, qí yán xiáng yú zhèng jǐ shèn wēi xiū jì hái lì shàng jiè liàng dí shěn shì yòng xián zhì mín, běn hū rén yì dào dé zhī yì, míng hū jí xiōng huò fú zhī jǐ, shěn hū gǔ jīn chéng bài dé shī zhī jī, dà kǎi jiǎo yuán shì zhī bì. yǒu jī ér yán yě. láo lóng wàn huì, dòng shì qún yí, biàn bó qí guǐ, qiǎo yú bǐ yù, ér bù shī hū zhèng. zhòu ér dú zhī, qí fēng lǐn rán, ruò tài ē chū xiá, ruò bù kě wán xú ér sī zhī, qí yán què rán, záo záo hū rú yào shí zhī bì zhì bìng, duàn duàn hū rú wǔ gǔ zhī bì liáo jī ér bù kě wú zhě yě. qǐ ruò guǎn shāng zhī gōng lì, shēn hán zhī xíng míng, yí qín zhī bǎi hé, sūn wú zhī yīn móu, qí shuō guǐ yú shèng rén, wù yǐ zhì shù xiāng gāo, ér bù zì yǐ wéi fēi zhě zāi! jiàn shì shū zhě jiē yǐ gōng bù dà yòng wèi hàn, jù zhī tiān yì yǒu zài, qiè ér bì zhī wéi xīn zhī cháo hū. huáng shàng lóng xīng, zú yǐ hóng mó wěi lüè, fǔ yì xīng yùn, jí dìng gōng xíng shǎng, shū tǔ fēn fēng, suì yīng wǔ děng zhī jué, yǔ yuán xūn dà chén, dān shū tiě quàn lián xiū gòng měi yú wú qióng, bù qí shèng zāi! chuán yǒu zhī yuē:" chǔ suī yǒu cái, jìn shí yòng zhī." gōng zhī wèi yě. chū gōng zhù shū běn yǒu wàng yú tiān xià hòu shì, jù yì shēn qīn yòng zhī. suī rán gōng zhī shì yè jù yú shū, cǐ yuán zhī suǒ yǐ wáng yě gōng zhī shū jiàn yú shì yè, cǐ huáng míng zhī suǒ yǐ xìng yě. wū hū, yī rén zhī yòng shě yǒu guān yú tiān xià guó jiā zhī gù, zé shì shū yě qǐ qū qū yī jiā yán zāi! yī kuí zǎo cháng shòu jiào yú gōng, hòu yè gōng jīn líng guān sì, chū shì shū yǐ jiàn jiào, yī kuí hài suǒ wèi jiàn, kuì wèi néng xī qí yào lǐng. jīn gōng yǐ hōng, qí zi zhòng jǐng jù qí sàn yì, yǐ yī kuí yú gōng yǒu xiāng cóng zhī hǎo, bǐ wèi zhī xù. gù yī kuí hé gǎn xù gōng zhī shū, rán dé xì míng yú jiǎn biān zhī mò, yì wèi róng xìng, yīn bù ràng ér xù zhī. gōng huì jī, zì bó wēn, kuò cāng rén. ruò qí yán xíng zhī xiáng, guān xūn zhī cì, zé jù zài guó shǐ, zī bù zhe. hóng wǔ shí jiǔ nián dōng shí yǒu yī yuè, mén shēng háng zhōu fǔ rú xué jiào shòu tiān tāi xú yī kuí jǐn xù.
《郁离子》者,诚意伯刘公在元季时所著之书也。公学足勘探三才之奥,识足以达万物之情,气足以夺三军之帅,以是自许,卓然立于天地之间,不知自视与古之豪杰何如也。年二十己登进士第,有志於尊主庇民。当是时,其君不以天下繁念虑,官不择人,例以常格处之,噤不能有为。已而南北绎骚,公慨然有澄清之志,藩阃方务治兵,辟公参赞,而公锐欲以功业自见,累建大议,皆匡时之长策。而当国者乐因循而悦苟且,抑而不行,公遂弃官去,屏居青田山中,发愤著书,此《郁离子》之所以作也。郁离者何?离为火,文明之象,用之其文郁郁然,为盛世文明之治,故曰《郁离子》。其书总为十卷,分为十八章,散为一百九十五条,多或千言,少或百字,其言详於正己、慎微、修纪、还利、尚诫、量敌、审势、用贤、治民,本乎仁义道德之懿,明乎吉凶祸福之几,审乎古今成败得失之迹,大慨矫元室之弊。有激而言也。牢笼万汇,洞释群疑,辨博奇诡,巧于比喻,而不失乎正。骤而读之,其锋凛然,若太阿出匣,若不可玩;徐而思之,其言确然,凿凿乎如药石之必治病,断断乎如五谷之必疗饥而不可无者也。岂若管、商之功利,申、韩之刑名,仪、秦之捭阖,孙、吴之阴谋,其说诡于圣人,务以智数相高,而不自以为非者哉!见是书者皆以公不大用为憾,讵知天意有在,挈而畀之维新之朝乎。皇上龙兴,卒以宏谟伟略,辅翼兴运,及定功行赏,疏土分封,遂膺五等之爵,与元勋大臣,丹书铁券联休共美于无穷,不其盛哉!《传》有之曰:“楚虽有材,晋实用之。”公之谓也。初公著书本有望於天下后世,讵意身亲用之。虽然公之事业具于书,此元之所以亡也;公之书见于事业,此皇明之所以兴也。呜呼,一人之用舍有关于天下国家之故,则是书也岂区区一家言哉!一夔蚤尝受教于公,后谒公金陵官寺,出是书以见教,一夔骇所未见,愧未能悉其要领。今公已薨,其子仲璟惧其散轶,以一夔於公有相从之好,俾为之序。顾一夔何敢序公之书,然得系名于简编之末,亦为荣幸,因不让而序之。公讳基,字伯温,括苍人。若其言行之详,官勋之次,则具在国史,兹不著。洪武十九年冬十有一月,门生杭州府儒学教授天台徐一夔谨序。