strong chén yù shǐ qiǎo kān jīn chāi tián strong
陳御史巧勘金釵鈿
shì shì fān téng shì zhuǎn lún, yǎn qián xiōng jí wèi wèi zhēn. qǐng kàn jiǔ jiǔ fēn míng yīng, tiān dào hé céng fù shàn rén.
世事番騰似轉輪,眼前凶吉未為真。請看久久分明應,天道何曾負善人。
wén dé lǎo láng men xiāng chuán de shuō huà, bù jì dé hé zhōu shén xiàn, dān shuō yǒu yī rén, xìng jīn, míng xiào, nián zhǎng wèi qǔ. jiā zhōng zhǐ yǒu gè lǎo mǔ, zì jiā mài yóu wèi shēng. yī rì tiāo le yóu dān chū mén, zhōng zào yīn lǐ jí, zǒu shàng máo cè dà jiě, shí dé yī gè bù guǒ dù, nèi yǒu yī bāo yín zi, yuē mò yǒu sān shí liǎng. jīn xiào bù shèng huān xǐ, biàn zhuǎn dān huí jiā, duì lǎo niáng shuō dào: wǒ jīn rì zào huà, shí dé xǔ duō yín zi. lǎo niáng kàn jiàn, dào chī le yī jīng dào: nǐ mò fēi zuò xià dǎi shì tōu lái de me? jīn xiào dào: wǒ jǐ céng tōu guàn le bié rén de dōng xī? què nèn bān shuō. zǎo shì lín shě bù céng tīng dé lī. zhè guǒ dù, qí shí bù zhī shén me rén yí shī zài máo kēng páng biān, xǐ de wǒ xiān kàn jiàn le, shí qǔ huí lái. wǒ men zuò qióng jīng jì de rén, róng yì dé zhè zhǔ dà cái? míng rì shāo gè lì shì, bǎ lái zuò fàn yóu de běn qián, bù qiáng shì shē bié rén de yóu mài? lǎo niáng dào: wǒ ér, cháng yán dào: pín fù jiē yóu mìng. nǐ ruò mìng gāi xiǎng yòng, bù shēng zài tiāo yóu dān de rén jiā nǐ xīn kǔ zhēng lái de, zhǐ pà wú gōng shòu lù, fǎn shòu qí yāng. zhè yín zi, bù zhī shì běn dì rén de, yuǎn fāng kè rén de? yòu bù zhī shì zì jiā de, huò shì jiè dài lái de? yī shí jiān shī tuō le, zhuā xún bù jiàn, zhè yī chǎng fán nǎo fēi xiǎo, lián xìng mìng dōu shī tú le, yě bù kě zhī. céng wén gǔ rén péi dù hái dài jī dé, nǐ jīn rì yuán dào shí yín zhī chù, kàn yǒu shèn rén lái xún, biàn yǐn lái hái tā yuán wù, yě shì yī fān yīn dé, huáng tiān bì bù fù nǐ.
聞得老郎們相傳的說話,不記得何州甚縣,單說有一人,姓金,名孝,年長未娶。家中只有個老母,自家賣油為生。一日挑了油擔出門,中造因里急,走上茅廁大解,拾得一個布裹肚,內有一包銀子,約莫有三十兩。金孝不勝歡喜,便轉擔回家,對老娘說道:「我今日造化,拾得許多銀子。」老娘看見,到吃了一驚道:「你莫非做下歹事偷來的麼?」金孝道:「我幾曾偷慣了別人的東西?卻恁般說。早是鄰舍不曾聽得哩。這裹肚,其實不知什麼人遺失在茅坑旁邊,喜得我先看見了,拾取回來。我們做窮經紀的人,容易得這主大財?明日燒個利市,把來做販油的本錢,不強似賒別人的油賣?」老娘道:「我兒,常言道:貧富皆由命。你若命該享用,不生在挑油擔的人家你辛苦掙來的,只怕無功受祿,反受其殃。這銀子,不知是本地人的,遠方客人的?又不知是自家的,或是借貸來的?一時間失脫了,抓尋不見,這一場煩惱非小,連性命都失圖了,也不可知。曾聞古人裴度還帶積德,你今日原到拾銀之處,看有甚人來尋,便引來還他原物,也是一番陰德,皇天必不負你。」
jīn xiào shì gè běn fèn de rén, bèi lǎo niáng jiào xùn le yī chǎng, lián shēng yīng dào: shuō dé shì, shuō dé shì! fàng xià yín bāo guǒ dù, pǎo dào nà máo cè biān qù. zhǐ jiàn nào rāng rɑng de yī cóng rén wéi zhe yī gè hàn zi, nà hàn zi qì fèn fèn de jiào tiān jiào dì. jīn xiào shàng qián wèn qí yuán gù. yuán lái nà hàn yú shì tā fāng kè rén, yīn dēng dōng, jiě tuō le guǒ dù, shī le yín zi, zhǎo xún bù jiàn. zhī dào xiè xià máo kēng, wǎn jǐ gè pō pí lái, zhèng yào xià qù táo mó. jiē shàng rén dōu yōng zhe xián kàn. jīn xiào biàn wèn kè rén dào: nǐ yín zi yǒu duō shǎo? kè rén hú luàn yīng dào: yǒu sì wǔ shí liǎng. jīn xiào lǎo shí, biàn dào: kě yǒu gè bái bù guǒ dù me? kè rén yī bǎ chě zhù jīn xiào, dào: zhèng shì, zhèng shì! shì nǐ shí zhe? hái le wǒ, qíng yuàn chū shǎng qián! zhòng rén zhōng yǒu kuài zuǐ de biàn dào: yī zhe dào lǐ, píng bàn fēn yě shì gāi de. jīn xiào dào: zhēn gè shì wǒ shí dé, fàng zài jiā lǐ, nǐ zhǐ suí wǒ qù biàn yǒu. zhòng rén dōu xiǎng dào: shí dé qián cái, bā bù dé mán guò le rén. nà céng jiàn zhè gè rén dào qù xún zhǔ ér hái tā? yě shì yì shì. jīn xiào hé kè rén dòng shēn shí, zhè huǒ rén yí hòng dōu gēn le qù.
金孝是個本分的人,被老娘教訓了一場,連聲應道:「說得是,說得是!」放下銀包裹肚,跑到那茅廁邊去。只見鬧嚷嚷的一叢人圍着一個漢子,那漢子氣忿忿的叫天叫地。金孝上前問其緣故。原來那漢於是他方客人,因登東,解脫了裹肚,失了銀子,找尋不見。只道卸下茅坑,晚幾個潑皮來,正要下去淘模。街上人都擁着閒看。金孝便問客人道:「你銀子有多少?」客人胡亂應道:「有四五十兩。」金孝老實,便道:「可有個白布裹肚麼?」客人一把扯住金孝,道:「正是,正是!是你拾着?還了我,情願出賞錢!」眾人中有快嘴的便道:「依着道理,平半分也是該的。」金孝道:「真箇是我拾得,放在家裡,你只隨我去便有。」眾人都想道:「拾得錢財,巴不得瞞過了人。那曾見這個人到去尋主兒還他?也是異事。」金孝和客人動身時,這夥人一哄都跟了去。
jīn xiào dào le jiā zhōng, shuāng shǒu ér pěng chū guǒ dù, jiāo hái kè rén. kè rén jiǎn chū yín bāo kàn shí, xiǎo dé yuán wù bù dòng. zhǐ pà jīn xiào yào tā chū shǎng qián, yòu pà zhòng rén qiáo zhǔ zhāng tā píng fēn, fǎn shǐ qī xīn, lài zhe jīn xiào, dào: wǒ de yín zi, yuán shuō yǒu sì wǔ shí liǎng, rú jīn zhǐ shèng dé zhè xiē, nǐ nì guò yī bàn le, kě jiāng lái hái wǒ! jīn xiào dào: wǒ cái shí dé huí lái, jiù bèi lǎo niáng bī wǒ chū mén, xún fǎng yuán zhǔ hái tā, hé céng dòng nǐ fēn háo? nà kè rén é dìng duǎn shǎo le tā de yín liǎng. jīn xiào fù qū fèn hèn, yī gè tóu zhǒu zǐ zhuàng qù, nà kè rén lì dà, bǎ jīn xiào yī bǎ tóu fà tí qǐ, xiàng zhǐ xiǎo jī yì bān, fàng fān zài dì, niǎn zhe quán tóu biàn yào dǎ. yǐn de jīn xiào qī shí suì de lǎo niáng, yě bēn chū mén qián jiào qū. zhòng rén dōu yǒu xiē bù píng, shì shā zhèn bān rǎng jiāng qǐ lái. qià hǎo xiàn yǐn xiàng gōng zài zhè jiē shàng guò qù, tīng dé xuān rǎng, xiē le jiào, fēn fù zuò gōng de ná lái shěn wèn. zhòng rén pà shì de, sì sàn zǒu kāi qù le yě yǒu jǐ gè dà dǎn de, zhàn zài páng biān kàn xiàn yǐn xiàng gōng zěn shēng duàn zhè gōng shì.
金孝到了家中,雙手兒捧出裹肚,交還客人。客人撿出銀包看時,曉得原物不動。只怕金孝要他出賞錢,又怕眾人喬主張他平分,反使欺心,賴着金孝,道:「我的銀子,原說有四五十兩,如今只剩得這些,你匿過一半了,可將來還我!」金孝道:「我才拾得回來,就被老娘逼我出門,尋訪原主還他,何曾動你分毫?」那客人額定短少了他的銀兩。金孝負屈忿恨,一個頭肘子撞去,那客人力大,把金孝一把頭髮提起,像只小雞一般,放番在地,捻着拳頭便要打。引得金孝七十歲的老娘,也奔出門前叫屈。眾人都有些不平,似殺陣般嚷將起來。恰好縣尹相公在這街上過去,聽得喧嚷,歇了轎,分付做公的拿來審問。眾人怕事的,四散走開去了;也有幾個大膽的,站在旁邊看縣尹相公怎生斷這公事。
què shuō zuò gōng de jiāng kè rén hé jīn xiào mǔ zǐ ná dào xiàn yǐn miàn qián, dāng jiē guì xià, gè sù qí qíng. yī biān dào: tā shí le xiǎo rén de yín zi, cáng guò yī bàn bù hái. yī biān dào: xiǎo rén tīng le mǔ qīn yán yǔ, hǎo yì hái tā, tā fǎn lái tú lài xiǎo rén. xiàn yǐn wèn zhòng rén: shuí zuò zhèng jiàn? zhòng rén dōu shàng qián bǐng dào: nà kè rén tuō le yín zi, zhèng zài máo cè biān zhuā xún bù zháo, què shì jīn xiào zì zǒu lái chéng rèn le, yǐn tā huí qù hái tā. zhè shì xiǎo rén men zhòng mù gòng dǔ. zhǐ yín zi shù mù duō shǎo, xiǎo rén bù zhī. xiàn lìng dào: nǐ liǎng xià bù xū zhēng rǎng, wǒ zì yǒu dào li. jiào zuò gōng de dài nà yī gān rén dào xiàn lái. xiàn yǐn shēng táng, zhòng rén guì zài xià miàn. xiàn yǐn jiào qǔ guǒ dù hé yín zi shàng lái, fēn fù kù lì, bǎ yín zi duì zhǔn huí fù. kù lì fù dào: yǒu yī shí liǎng. xiàn zhǔ yòu wèn kè rén dào: nǐ yín zi shì xǔ duō? kè rén dào: wǔ shí liǎng. xiàn zhǔ dào: nǐ kàn jiàn tā shí qǔ de, hái shì tā zì jiā chéng rèn gòu? kè rén dào: shí shì tā qīn kǒu chéng rèn gòu. xiàn zhǔ dào: tā ruò yào lài nǐ de yín zi, hé bù quán bāo dōu ná le? què zhǐ cáng yī bàn, yòu zì jiā zhāo rèn chū lái? tā bù zhāo rèn, nǐ rú hé xiǎo dé? kě jiàn tā méi yǒu lài yín zhī qíng le. nǐ shī de yín zi shì wǔ shí liǎng, tā shí de shì yī shí liǎng, zhè yín zi bú shì nǐ de, bì rán lìng shì yī gè rén shī luò de. kè rén dào: zhè yín zi shí shì xiǎo rén de, xiǎo rén qíng yuàn zhǐ lǐng zhè yī shí liǎng qù bà. xiàn yǐn dào: shù mù bù tóng, rú hé mào rèn dé qù? zhè yín liǎng hé duàn yǔ jīn xiào lǐng qù, fèng yǎng mǔ qīn nǐ de wǔ shí liǎng, zì qù zhuā xún. jīn xiào dé le yín zi, gàn ēn wàn xiè de fú zhe lǎo niáng qù le. nà kè rén yǐ jīng guān duàn, rú hé gǎn zhēng? zhǐ de hán xiū qín lèi ér qù. zhòng rén wú bù chēng kuài. zhè jiào zuò:
卻說做公的將客人和金孝母子拿到縣尹面前,當街跪下,各訴其情。一邊道:「他拾了小人的銀子,藏過一半不還。」一邊道:「小人聽了母親言語,好意還他,他反來圖賴小人。」縣尹問眾人:「誰做證見?」眾人都上前稟道:「那客人脫了銀子,正在茅廁邊抓尋不着,卻是金孝自走來承認了,引他回去還他。這是小人們眾目共睹。只銀子數目多少,小人不知。」縣令道:「你兩下不須爭嚷,我自有道理。」教做公的帶那一干人到縣來。縣尹升堂,眾人跪在下面。縣尹教取裹肚和銀子上來,分付庫吏,把銀子兌准回復。庫吏復道:「有一十兩。」縣主又問客人道:「你銀子是許多?」客人道:「五十兩。」縣主道:「你看見他拾取的,還是他自家承認購?」客人道:「實是他親口承認購。」縣主道:「他若要賴你的銀子,何不全包都拿了?卻止藏一半,又自家招認出來?他不招認,你如何曉得?可見他沒有賴銀之情了。你失的銀子是五十兩,他拾的是一十兩,這銀子不是你的,必然另是一個人失落的。」客人道:「這銀子實是小人的,小人情願只領這一十兩去罷。」縣尹道:「數目不同,如何冒認得去?這銀兩合斷與金孝領去,奉養母親;你的五十兩,自去抓尋。」金孝得了銀子,干恩萬謝的扶着老娘去了。那客人已經官斷,如何敢爭?只得含羞噙淚而去。眾人無不稱快。這叫做:
yù tú tā rén, fān shī zì jǐ. zì jǐ xiū cán, tā rén huān xǐ.
欲圖他人,翻失自己。自己羞慚,他人歡喜。
kàn guān, jīn rì tīng wǒ shuō jīn chāi tián zhè zhuāng qí shì. yǒu lǎo pó de fān méi le lǎo pó, méi lǎo pó de fān dé le lǎo pó. zhī rú jīn xiào hé kè rén liǎng gè, tú yín zi de fān shī le yín zi, bú yào yín zi de fān dé le yín zi. shì jī suī yì, tiān lǐ zé tóng. què shuō jiāng xī gàn zhōu fǔ shí chéng xiàn, yǒu gè lǔ lián xiàn, yī shēng wèi guān qīng jiè, bìng bú yào qián, rén dōu chēng wèi lǔ bái shuǐ. nà lǔ lián xiàn yǔ tóng xiàn gù qiān shì lěi shì tōng jiā, lǔ jiā yī zi, shuāng míng xué céng, gù jiā yī nǚ, xiǎo míng ā xiù, liǎng xià miàn yuē wèi hūn, lái wǎng sī qīn jiā xiāng hū, fēi zhǐ yī rì. yīn lǔ nǎi nǎi bìng gù, lián xiàn xié zhe hái ér zài yú rèn suǒ, yī xiàng qiān yán, bù céng xíng dé dà lǐ. shuí zhī lián xiàn zài rèn, yī bìng shēn wáng. xué céng fǔ shū huí jiā, shǒu zhì yī nián, jiā shì yù jiā xiāo fá, zhǐ cún xià jǐ sī pò fáng zi, lián kǒu shí dōu bù zhōu le. gù huì shì jiàn nǚ xù qióng dé bù xiàng yàng, suì yǒu huǐ qīn zhī yì, yǔ fū rén mèng shì shāng yì dào: lǔ jiā yī pín rú xǐ, yǎn jiàn dé liù lǐ nán bèi, hūn qǔ wú qī. bù ruò bié qiú liáng yīn, shù bù wù nǚ ér zhōng shēn zhī tuō. yú fū rén dào: lǔ jiā suī rán qióng le, cóng yòu xǔ xià de qīn shì, jiāng hé cí yǐ jué zhī? gù qiān shì dào: rú jīn zhǐ chāi rén qù shuō nán zhǎng nǚ dà, cuī tā xíng lǐ. liǎng biān dōu shì huàn jiā, gè yǒu tǐ miàn, shuō bù dé méi yǒu liǎng gè zì, yě yào chū dé tā de mén, rù de wǒ de hù. nà qióng guǐ zì zhī wú lì, bì rán qíng yuàn tuì qīn. wǒ jiù yào le tā xiū shū, què bù yī dāo liǎng duàn? mèng fū rén dào: wǒ jiā ā xiù xìng zi yǒu xiē gǔ guài, zhǐ pà tā dào bù kěn. gù qiān shì dào: zài jiā cóng fù, zhè yě yóu bù dé tā, nǐ zhǐ màn màn de quàn tā biàn liǎo. dāng xià mèng fū rén zǒu dào nǚ ér fáng zhōng, shuō zhī cǐ qíng. ā xiù dào: fù rén zhī yì, cóng yī ér zhōng hūn yīn lùn cái, yí lǔ zhī dào. diē diē rú cǐ qī pín zhòng fù, quán méi rén lún, jué nán cóng mìng. mèng fū rén dào: rú jīn diē qù cuī lǔ jiā xíng lǐ, tā ruò xíng bù qǐ lǐ, dào yuàn tuì qīn, nǐ zhǐ suǒ bà xiū. ā xiù dào: shuō nà lǐ huà! ruò lǔ jiā pín bù néng pìn, hái ér qíng yuàn shǒu zhì zhōng shēn, jué bù gǎi shì. dāng chū qián yù lián tóu jiāng quán jié, liú míng wàn gǔ. diē diē ruò shì jiàn bī, hái ér jiù pīn què yī mìng, yì yǒu hé nán! mèng fū rén jiàn nǚ zhí xìng, yòu kǔ tā, yòu lián tā, xīn shēng yī jì: chú fēi mán guò qiān shì, mì dì huàn lǔ gōng zǐ lái, zhù tā xiē dōng xī, jiào tā zuò sù xíng pìn, fāng chéng qí měi.
看官,今日聽我說「金釵鈿」這樁奇事。有老婆的翻沒了老婆,沒老婆的翻得了老婆。只如金孝和客人兩個,圖銀子的翻失了銀子,不要銀子的翻得了銀子。事跡雖異,天理則同。卻說江西贛州府石城縣,有個魯廉憲,一生為官清介,並不要錢,人都稱為「魯白水」。那魯廉憲與同縣顧僉事累世通家,魯家一子,雙名學曾,顧家一女,小名阿秀,兩下面約為婚,來往司親家相呼,非止一日。因魯奶奶病故,廉憲攜着孩兒在於任所,一向遷延,不曾行得大禮。誰知廉憲在任,一病身亡。學曾撫樞回家,守制一年,家事愈加消乏,止存下幾司破房子,連口食都不周了。顧會事見女婿窮得不像樣,遂有悔親之意,與夫人孟氏商議道:「魯家一貧如洗,眼見得六禮難備,婚娶無期。不若別求良姻,庶不誤女兒終身之託。」盂夫人道:「魯家雖然窮了,從幼許下的親事,將何辭以絕之?」顧僉事道:「如今只差人去說男長女大,催他行禮。兩邊都是宦家,各有體面,說不得『沒有』兩個字,也要出得他的門,入的我的戶。那窮鬼自知無力,必然情願退親。我就要了他休書,卻不一刀兩斷?」孟夫人道:「我家阿秀性子有些古怪,只怕他到不肯。」顧僉事道:「在家從父,這也由不得他,你只慢慢的勸他便了。」當下孟夫人走到女兒房中,說知此情。阿秀道:「婦人之義,從一而終;婚姻論財,夷虜之道。爹爹如此欺貧重富,全沒人倫,決難從命。」孟夫人道:「如今爹去催魯家行禮,他若行不起禮,倒願退親,你只索罷休。」阿秀道:「說那裡話!若魯家貧不能聘,孩兒情願守志終身,決不改適。當初錢玉蓮投江全節,留名萬古。爹爹若是見逼,孩兒就拼卻一命,亦有何難!」孟夫人見女執性,又苦他,又憐他,心生一計:除非瞞過僉事,密地喚魯公子來,助他些東西,教他作速行聘,方成其美。
hū yī rì, gù qiān shì wǎng dōng zhuāng shōu zū, yǒu hǎo jǐ rì dān gé. mèng fū rén yǔ nǚ ér shāng liáng tíng dāng le, huàn yuán gōng lǎo ōu dào lái. fū rén dāng miàn fēn fù, jiào tā qù qǐng lǔ gōng zǐ hòu mén xiāng huì, rú cǐ rú cǐ, bù kě xiè lòu, wǒ zì yǒu zhòng shǎng. lǎo yuán gōng lǐng mìng, lái dào lǔ jiā. dàn jiàn:
忽一日,顧僉事往東莊收租,有好幾日擔閣。孟夫人與女兒商量停當了,喚園公老歐到來。夫人當面分付,教他去請魯公子後門相會,如此如此,「不可泄漏,我自有重賞。」老園公領命,來到魯家。但見:
mén rú bài sì, wū shì pò yáo. chuāng gé lí pī, yī rèn fēng shēng kāi bì chú fáng lěng luò, jué wú yān qì zhēng téng. tuí qiáng lòu wǎ quán qī zú, zhǐ pà yǔ lái jiù yǐ pò chuáng biàn dāng chái, yě shǎo huǒ lì. jǐn shuō huàn jiā mén hù dào, shuí lián qīng lì zi sūn pín?
門如敗寺,屋似破窯。窗鬲離披,一任風聲開閉;廚房冷落,絕無煙氣蒸騰。頹牆漏瓦權棲足,只怕雨來;舊椅破床便當柴,也少火力。盡說宦家門戶倒,誰憐清吏子孫貧?
shuō bù jǐn lǔ jiā qióng chù. què shuō lǔ xué céng yǒu gè gū niáng, jià zài liáng jiā, lí chéng jiāng yǒu shí lǐ zhī dì. gū fū jǐ sǐ, zhǐ cún yī zi liáng shàng bīn, xīn qǔ dé yī fáng hǎo niáng zǐ, yī kǒu ér yī chù guò huó, jiā dào cū zú. zhè yī rì, lǔ gōng zǐ qià hǎo dào tā jiā jiè mǐ qù le, zhǐ yǒu gè shāo huǒ de zì fā pó pó zài jiā. lǎo guǎn jiā zhǐ de chuán le fū rén zhī mìng, jiào tā zuò sù chù xìn qù qǐng gōng zǐ huí lái: cǐ shì fū rén měi qíng, chèn zhè jǐ rì lǎo yé bù zài jiā zhōng, zhuān děng zhuān děng, bù kě shī xìn. zhǔ bà zì qù le. zhè lǐ lǎo pó zǐ xiǎng dào: cǐ shì bù kě chí huǎn, yě bù hǎo zhuǎn tuō tā rén chuán huà. dāng chū nǎi nǎi cún rì, céng gēn dào gū niáng jiā qù, yǒu xiē yǐng xiàng zài dù lǐ. dāng xià zhǔ fù lín rén kàn mén, yī bù yī diē de wèn dào liáng jiā. liáng mā mā zhèng liú kàn zhí ér zài fáng zhōng chī fàn. pó zǐ xiàng qián xiāng jiàn, bǎ lǎo yuán gōng yán yǔ xì xì shù le. gū niáng dào: cǐ shì měi shì! cuān duō zhí ér kuài qù.
說不盡魯家窮處。卻說魯學曾有個姑娘,嫁在梁家,離城將有十里之地。姑夫己死,止存一子梁尚賓,新娶得一房好娘子,一口兒一處過活,家道粗足。這一日,魯公子恰好到他家借米去了,只有個燒火的自發婆婆在家。老管家只得傳了夫人之命,教他作速畜信去請公子回來:「此是夫人美情,趁這幾日老爺不在家中,專等專等,不可失信。」囑罷自去了。這裡老婆子想道:「此事不可遲緩,也不好轉託他人傳話。當初奶奶存日,曾跟到姑娘家去,有些影像在肚裡。」當下囑付鄰人看門,一步一跌的問到梁家。梁媽媽正留看侄兒在房中吃飯。婆子向前相見,把老園公言語細細述了。姑娘道:「此是美事!」攛掇侄兒快去。
lǔ gōng zǐ xīn zhōng bù shèng huān xǐ, zhǐ shì shēn shàng lán lǚ, bù hǎo jiàn dé yuè mǔ, yào yǔ biǎo xiōng liáng shàng bīn jiè jiàn yī fú zhē chǒu. yuán lái liáng shàng bīn shì gè bù shǒu běn fèn de dǎi rén, zǎo dǎ xià qī xīn cǎo gǎo, biàn dá yīng dào: yī fú zì yǒu, zhǐ shì jīn rì jìn chéng, tiān sè jǐ wǎn le. huàn jiā mén qiáng, bù zhī shēn qiǎn, lìng yuè mǔ fū rén suī rán yǒu huà, zhòng rén wèi bì jǐn zhī, qù shí yě xū zǐ xì. píng zhe yú jiàn, hái qū xián dì zài cǐ cǎo tà, míng rì kě zǎo wǎng, bù kě wǎn xíng. lǔ gōng zǐ dào: gē ge shuō dé shì. liáng shàng bīn dào: yú xiōng hái yào dào dōng cūn yī gè rén jiā, shāng liáng yī jiàn xiǎo shì, huí lái zài dé fèng péi. yòu zhǔ fù liáng mā mā dào: pó zǐ zǒu lù xīn kǔ, yī fā liú tā guò sù, míng rì qù bà. mā mā yě zhī dào hái ér shì gè hǎo yì, zhēn gè bǎ liǎng rén dōu liú zhù le. shuí zhī tā shì gè hǎo jì: zhǐ pà pó zǐ huí qù shí, nà biān lǎo yuán gōng yòu lái xiāng qǐng, lòu chū lǔ gōng zǐ bù céng huí jiā de xiāo xī, zì jǐ bù hǎo qù dǎ tuō mào le. zhèng shì: qī tiān xíng dāng rén nán shí, lì dì jī guān guǐ bù zhī. liáng shàng bīn bèi què gōng zǐ, huàn le yī tào xīn nóng, qiào dì chū mén, jìng tóu chéng zhōng gù qiān shì jiā lái.
魯公子心中不勝歡喜,只是身上藍縷,不好見得岳母,要與表兄梁尚賓借件衣服遮醜。原來梁尚賓是個不守本分的歹人,早打下欺心草稿,便答應道:「衣服自有,只是今日進城,天色己晚了。宦家門牆,不知深淺,令岳母夫人雖然有話,眾人未必盡知,去時也須仔細。憑着愚見,還屈賢弟在此草榻,明日可早往,不可晚行。」魯公子道:「哥哥說得是。」梁尚賓道:「愚兄還要到東村一個人家,商量一件小事,回來再得奉陪。」又囑付梁媽媽道:「婆子走路辛苦,一發留他過宿,明日去罷。」媽媽也只道孩兒是個好意,真箇把兩人都留住了。誰知他是個好計:只怕婆子回去時,那邊老園公又來相請,露出魯公子不曾回家的消息,自己不好去打脫冒了。正是:欺天行當人難識,立地機關鬼不知。梁尚賓背卻公子,換了一套新農,俏地出門,徑投城中顧僉事家來。
què shuō mèng fū rén shì wǎn jiào lǎo yuán gōng kāi le yuán mén cì hou. kàn kàn rì luò xī shān, hēi yǐng lǐ zhǐ jiàn yī gè hòu shēng, shēn shàng chuān dé qí qí zhěng zhěng, jiǎo ér zǒu dé huǎng huāng zhāng zhāng, wàng zhe yuán mén yù jìn bù jìn de. lǎo yuán gōng wèn dào: láng jūn kě shì lǔ gōng zǐ me? liáng shàng bīn lián máng jū gè gōng yīng dào: zài xià zhèng shì. yīn lǎo fū rén jiàn zhào, tè dì dào cǐ, wàng qǐ tōng bào. lǎo yuán gōng huāng máng qǐng dào tíng zi zhōng zàn zhù, jí jí de jìn qù bào yǔ fū rén. mèng fū rén jiù chà gè guǎn jiā pó chū lái chuán huà: qǐng gōng zǐ dào nèi shì xiāng jiàn. cái xià de tíng zi, yòu yǒu liǎng gè yā huán, tí zhe liǎng wǎn shā dēng lái jiē. wān wān qū qū xíng guò duō shǎo fáng zi, hū jiàn zhū jiē huà tú, fāng shì nèi shì. mèng fū rén jiē qǐ zhū lián, bǐng zhú ér dài. nà liáng shàng bīn yī lái shì gè xiǎo jiā chū shēn, bù céng jiàn nèn bān fù jiǎ yàng zi èr lái shì gè cūn láng, bù tōng wén mò sān lái zì zhī jiǎ huò, zhōng shì huái zhe gè guǐ tāi, yì qì bù shèn shū zhǎn. shàng qián xiāng jiàn shí, guì bài yīng dá, yǎn jiàn dé lǐ mào cū shū, yǔ yán sè zhì. mèng fū rén xīn xià xiǎng dào: hǎo guài! quán bù xiàng huàn jiā zǐ dì. yī niàn yòu xiǎng dào: cháng yán rén pín zhì duǎn, tā nèn dì pín kùn, rú hé guài de tā shī zhāng shī zhì? zhuǎn le dì èr gè niàn tóu, xīn xià yù jiā kě lián qǐ lái.
卻說孟夫人是晚教老園公開了園門伺候。看看日落西山,黑影里只見一個後生,身上穿得齊齊整整,腳兒走得謊慌張張,望着園門欲進不進的。老園公問道:「郎君可是魯公子麼?」梁尚賓連忙鞠個躬應道:「在下正是。因老夫人見召,特地到此,望乞通報。」老園公慌忙請到亭子中暫住,急急的進去報與夫人。孟夫人就差個管家婆出來傳話:「請公子到內室相見。」才下得亭子,又有兩個丫鬟,提着兩碗紗燈來接。彎彎曲曲行過多少房子,忽見朱接畫圖,方是內室。孟夫人揭起朱簾,秉燭而待。那梁尚賓一來是個小家出身,不曾見恁般富賈樣子;二來是個村郎,不通文墨;三來自知假貨,終是懷着個鬼胎,意氣不甚舒展。上前相見時,跪拜應答,眼見得禮貌粗疏,語言澀滯。孟夫人心下想道:「好怪!全不像宦家子弟。」一念又想道:「常言人貧智短,他恁地貧困,如何怪得他失張失智?」轉了第二個念頭,心下愈加可憐起來。
chá bà, fū rén fēn fù máng pái yè fàn, jiù qǐng xiǎo jiě chū lái xiāng jiàn. ā xiù chū shí bù kěn, bèi mǔ qīn bī le liǎng yī cì, xiǎng zhe: fù qīn yǒu lài hūn zhī yì, wàn yī rú cǐ, jīn xiāo biàn shì yǒng jué ruò dé jiàn qīn fū yī miàn, sǐ yì gān xīn. dāng xià lí le xiù gé, hán xiū ér chū. mèng fū rén dào: wǒ ér guò lái jiàn le gōng zǐ, zhǐ xíng xiǎo lǐ bà. jiǎ gōng zǐ cháo shàng lián zuò liǎng gè yī, ā xiù yě fú le liǎng fú, biàn yào huí bù. fū rén dào: jì shì fū qī, hé fáng tóng zuò? biàn jiào tā zài zì jǐ jiān xià zuò le. jiǎ gōng zǐ liǎng yǎn zhǐ qiáo nà xiǎo jiě, jiàn tā shēng de duān lì, gǔ suǐ lǐ dōu fā yǎng qǐ lái. zhè lǐ ā xiù zhī dào jiàn le zhēn zhàng fū, dī tóu wú yǔ, mǎn fù sǎ huáng, zhǐ ráo dé kū xià yī chǎng. zhèng shì: zhēn jiǎ bù tóng, xīn cháng gè bié. shǎo qǐng, yǐn zhuàn jǐ dào, fū rén jiào pái zuò liǎng zhuō, shàng miàn yī zhuō qǐng gōng zǐ zuò, dǎ héng yī zhuō niáng ér liǎng gè tóng zuò. fū rén dào: jīn rì cāng zú fèng yāo, zhǐ yù zhōu xuán gōng zǐ yīn shì, shū bù chéng lǐ, xiū guài xiū guài! jiǎ gōng zǐ gāng gāng xiè dé gè dǎ jiǎo èr zì, miàn pí dōu jí dé tōng hóng le. xí sī, fū rén bǎ nǚ ér shǒu zhì yī shì, lüè xù yī xù. jiǎ gōng zǐ yīng le yī jù, suō le bàn jù. fū rén yě zhǐ rèn tā hài xiū, quán bù wèi guài. nà jiǎ gōng zǐ zài xí shàng zì jué jú cù, běn shì néng yǐn de, zhǐ tuī liàng zhǎi, fū rén yě bù qiáng tā. yòu zuò le yī huí, fū rén fēn fù shōu shí pù chén zài dōng xiāng xià, liú gōng zǐ guò yè. jiǎ gōng zǐ yě jiǎ yì zuò bié yào xíng. fū rén dào: bǐ cǐ zhì qīn, hé jū xíng jī? wǒ mǔ zǐ hái yǒu zhì yán xiāng gào. jiǎ gōng zǐ xīn zhōng àn xǐ. zhǐ jiàn yā huán lái bǐng: dōng xiāng nèi pù shè jǐ wán, qǐng gōng zǐ ān zhì. jiǎ gōng zǐ zuō yī xiè jiǔ, yā huán zhǎng dēng sòng dào dōng xiāng qù le.
茶罷,夫人分付忙排夜飯,就請小姐出來相見。阿秀初時不肯,被母親逼了兩一次,想着:「父親有賴婚之意,萬一如此,今宵便是永訣;若得見親夫一面,死亦甘心。」當下離了繡閣,含羞而出。孟夫人道:「我兒過來見了公子,只行小禮罷。」假公子朝上連作兩個揖,阿秀也福了兩福,便要回步。夫人道:「既是夫妻,何妨同坐?」便教他在自己肩下坐了。假公子兩眼只瞧那小姐,見他生得端麗,骨髓里都發癢起來。這裡阿秀只道見了真丈夫,低頭無語,滿腹灑惶,只饒得哭下一場。正是:真假不同,心腸各別。少頃,飲饌己到,夫人教排做兩桌,上面一桌請公子坐,打橫一桌娘兒兩個同坐。夫人道:「今日倉卒奉邀,只欲周旋公子姻事,殊不成禮,休怪休怪!」假公子剛剛謝得個「打攪」二字,麵皮都急得通紅了。席司,夫人把女兒守志一事,略敘一敘。假公子應了一句,縮了半句。夫人也只認他害羞,全不為怪。那假公子在席上自覺侷促,本是能飲的,只推量窄,夫人也不強他。又坐了一回,夫人分付收拾鋪陳在東廂下,留公子過夜。假公子也假意作別要行。夫人道:「彼此至親,何拘形跡?我母子還有至言相告。」假公子心中暗喜。只見丫鬟來稟:「東廂內鋪設己完,請公子安置。」假公子作揖謝酒,丫鬟掌燈送到東廂去了。
fū rén huàn nǚ ér jìn fáng, gǎn qù shì shěn, kāi le xiāng lóng, qǔ chū sī fáng yín zi bā shí liǎng, yòu yín bēi èr duì, jīn shǒu shì yī shí liù jiàn, yuē zhí bǎi jīn, yī shǒu jiāo fù nǚ ér, shuō dào: zuò niáng de shǒu zhōng zhǐ yǒu zhè xiē, nǐ kě qīn qù jiāo yǔ gōng zǐ, zhù tā xíng pìn wán hūn zhī fèi. ā xiù dào: xiū dā dā rú hé hǎo qù? fū rén dào: wǒ ér, lǐ yǒu jīng quán, shì yǒu huǎn jí. rú jīn gān gà zhī jì, bú shì nǐ qīn qù zhǔ fù, bǎ fū qī zhī qíng dǎ dòng tā, tā rú hé kěn shàng jǐn? qióng hái zi bù zhī shì shì, tǎng huò yǔ wài rén shāng liáng, bèi rén hōng yòu, bǎ dōng xī yī shí huā le, bù wǎng le zuò niáng de yī piàn yòng xīn? nà shí huǐ zhī hé jí! zhè dōng xī yě yào nǐ xiù lǐ cáng qù, bù kě lù rén yǎn mù. ā xiù tīng le zhè yī bān dào lǐ, zhǐ de yī yǔn, biàn dào: niáng, wǒ zěn hǎo zì qù? fū rén dào: wǒ jiào guǎn jiā pó gēn nǐ qù. dāng xià huàn guǎn jiā pó lái dào, fēn fù tā zhǐ děng yè shēn, mì dì sòng xiǎo jiě dào dōng xiāng, yǔ gōng zǐ xù huà. yòu fù ěr dào: sòng dào shí, nǐ zhī zài mén wài děng hòu, shěng de liǎng xià ài yǎn, bù hǎo jiāo tán. guǎn jiā pó jǐ huì qí yì le.
夫人喚女兒進房,趕去侍嬸,開了箱籠,取出私房銀子八十兩,又銀杯二對,金首飾一十六件,約值百金,一手交付女兒,說道:「做娘的手中只有這些,你可親去交與公子,助他行聘完婚之費。」阿秀道:「羞答答如何好去?」夫人道:「我兒,禮有經權,事有緩急。如今尷尬之際,不是你親去囑付,把夫妻之情打動他,他如何肯上緊?窮孩子不知世事,倘或與外人商量,被人哄誘,把東西一時花了,不枉了做娘的一片用心?那時悔之何及!這東西也要你袖裡藏去,不可露人眼目。阿秀聽了這一班道理,只得依允,便道:「娘,我怎好自去?」夫人道:「我教管家婆跟你去。」當下喚管家婆來到,分付他只等夜深,密地送小姐到東廂,與公子敘話。又附耳道:「送到時,你只在門外等候,省得兩下礙眼,不好交談。」管家婆己會其意了。
zài shuō jiǎ gōng zǐ dú zuò zài dōng xiāng, míng zhī yǒu gè qiāo qī yuán gù, zhǐ shì bù shuì. guǒ rán, yī gēng zhī hòu, guǎn jiā pó ái mén ér jìn, bào dào: xiǎo jiě zì lái xiāng huì. jiǎ gōng zǐ huāng máng yíng jiē, chóng xīn xù lǐ. yǒu zhè děng shì: nà jiǎ gōng zǐ zài fū rén qián yī gè zì yě jiǎng bù chū, jí zhì jiàn le xiǎo jiě, piān huì wēn cún xù huà! zhè lǐ xiǎo jiě, qǐ chū hài xiū, zhē zhē yǎn yǎn, jīn fān bèi què fū rén, yì bān yě lǎo luò qǐ lái. liǎng gè nǐ wèn wǒ dá, xù le bàn shǎng. ā xiù huà chū zhōng cháng, bù jué liǎng lèi jiāo liú. nà jiǎ gōng zǐ yě zhuāng chū chuí xiōng tàn qì, kāi yǎn lèi suō bí tì, xǔ duō chǒu tài yòu jiǎ yì jiě quàn xiǎo jiě, bào dài chuò qù, jǐn tā shòu yòng. guǎn jiā pó zài fáng mén wài tīng jiàn liǎng xià bēi qì, lián lèi tā yě sǎ huáng, duò xià jǐ diǎn lèi lái. shuí zhī yī biān shì zhēn, yī biān shì jiǎ. ā xiù zài xiù zhōng mō chū yín liǎng shǒu shì, dì yǔ jiǎ gōng zǐ, zài yī zhǔ fù, zì bù bì shuō. jiǎ gōng zǐ shōu guò le, biàn yī shǒu bào zhù xiǎo jiě bǎ dēng ér chuī miè kǔ yāo qiú huān. ā xiù pà shēng zhāng qǐ lái, bèi yā huán men tīng jiàn le, huài le dà shì, zhǐ de miǎn cóng. yǒu rén zuò rú mèng lìng cí yún:
再說假公子獨坐在東廂,明知有個蹺蹊緣故,只是不睡。果然,一更之後,管家婆捱門而進,報道:「小姐自來相會。」假公子慌忙迎接,重新敘禮。有這等事:那假公子在夫人前一個字也講不出,及至見了小姐,偏會溫存絮話!這裡小姐,起初害羞,遮遮掩掩,今番背卻夫人,一般也老落起來。兩個你問我答,敘了半晌。阿秀話出衷腸,不覺兩淚交流。那假公子也裝出捶胸嘆氣,揩眼淚縮鼻涕,許多醜態;又假意解勸小姐,抱待綽趣,盡他受用。管家婆在房門外聽見兩下悲泣,連累他也灑惶,墮下幾點淚來。誰知一邊是真,一邊是假。阿秀在袖中摸出銀兩首飾,遞與假公子,再一囑付,自不必說。假公子收過了,便一手抱住小姐把燈兒吹滅苦要求歡。阿秀怕聲張起來,被丫鬟們聽見了,壞了大事,只得勉從。有人作《如夢令》詞云:
kě xī míng huā yī duǒ, xiù mù shēn guī cáng hù. bù yù tàn huā láng, dǒu bèi kuáng fēng cán bèi. cuò wù, cuò wù! yuàn shā dōng fēng fēn fù.
可惜名花一朵,繡幕深閨藏護。不遇探花郎,抖被狂蜂殘被。錯誤,錯誤!怨殺東風分付。
cháng yán shì bù yī sī, zhōng yǒu hòu huǐ. mèng fū rén yào sī zèng gōng zǐ, yù chéng qīn shì, zhè shì jǐn piàn de yī tuán měi yì, yě shì tiān dà de yī zhuāng shì qíng, rú hé bù jiào lǎo yuán gōng qīn jiàn gōng zǐ yī miàn? jí zhì jiǎ gōng zǐ dào lái, zhǐ hé dāng miàn zhǔ fù yī fān, bǎ dōng xī zèng tā, zài jiào lǎo yuán gōng sòng tā huí qù, kàn gè xià luò, wàn wú yī shī. gàn bù hé, wàn bù hé, jiào nǚ ér chū lái xiāng jiàn, yòu jiào nǚ ér zì wǎng dōng xiāng xù huà. zhè fēn míng fàng yī tiáo fāng biàn lù, rú hé bù zuò chū shì lái? mò shuō, shì jiǎ de, jiù shì zhēn de, yě shǐ bù dé, wǎng zuò le yī shì qiān bān de huà bǐng. zhè yě suàn zuò gū xī zhī ài, fǎn hài le nǚ ér de zhōng shēn. xián huà xiū tí. qiě shuō de huà bǐng. zhè yě suàn zuò gū xī zhī ài, fǎn hài le nǚ ér de zhōng shēn. xián huà xiū tí. qiě shuō jiǎ gōng zǐ dé le pián yí, fàng sōng nà xiǎo jiě qù le. wǔ gǔ shí, fū rén jiào yā huán cuī cù qǐ shēn shū xǐ, yòng xiē chá tāng diǎn xīn zhī lèi. yòu zhǔ fù dào: zhuō fū bù jiǔ biàn huí, xián xù zǎo zuò zhǔn bèi, xiū de dài màn. jiǎ gōng zǐ bié le fū rén, chū le hòu huā yuán mén, yī tóu zǒu yī tóu xiǎng dào: wǒ zì zì lǐ piàn le yī gè huàn jiā guī nǚ, yòu dé le xǔ duō cái bó, bù céng lòu chū mǎ jiǎo, wàn fēn jiǎo xìng. zhǐ shì jīn rì lǔ jiā yòu lái, bù wèi quán měi. tīng dé shuō gù qiān shì bù jiǔ biàn huí, wǒ rú jīn zài dān gé tā yī rì, dài míng rì cái fàng tā qù. ruò dé gù qiān shì huí lái, tā biàn bù gǎn qù le, zhè shì jiù shí fēn gān jìng le. jì jiào yǐ dìng, zǒu dào gè jiǔ diàn shàng zì yǐn yī bēi, chī bào le dù lǐ, zhí yán wò dào wǔ hòu, fāng cái huí jiā.
常言事不一思,終有後悔。孟夫人要私贈公子,玉成親事,這是錦片的一團美意,也是天大的一樁事情,如何不教老園公親見公子一面?及至假公子到來,只合當面囑付一番,把東西贈他,再教老園公送他回去,看個下落,萬無一失。干不合,萬不合,教女兒出來相見,又教女兒自往東廂敘話。這分明放一條方便路,如何不做出事來?莫說,是假的,就是真的,也使不得,枉做了一世牽扳的話柄。這也算做姑息之愛,反害了女兒的終身。閒話休題。且說的話柄。這也算做姑息之愛,反害了女兒的終身。閒話休題。且說假公子得了便宜,放鬆那小姐去了。五鼓時,夫人教丫鬟催促起身梳洗,用些茶湯點心之類。又囑付道:「拙夫不久便回,賢婿早做準備,休得怠慢。」假公子別了夫人,出了後花園門,一頭走一頭想道:「我自自里騙了一個宦家閨女,又得了許多財帛,不曾露出馬腳,萬分僥倖。只是今日魯家又來,不為全美。聽得說顧僉事不久便回,我如今再擔閣他一日,待明日才放他去。若得顧僉事回來,他便不敢去了,這事就十分乾淨了。」計較已定,走到個酒店上自飲一杯,吃抱了肚裡,直延握到午後,方才回家。
lǔ gōng zǐ zhèng děng de bù nài fán, zhǐ wèi méi yǒu yī fú, zhuǎn shēn bù dé. gū niáng yě jiāo zào qǐ lái, jiào zhuāng jiā wǎng dōng cūn xún qǔ ér zi, bìng wú zōng jī. zǒu xiàng xí fù tián shì fáng qián wèn dào: ér zi yī fú yǒu me? tián shì dào: tā zì jǐ jiǎn zài xiāng lǐ, bù céng liú dé yào shi. yuán lái tián shì shì dōng cái tián gòng yuán de nǚ ér, dào yǒu shí fēn yán sè, yòu qiě tōng shū dá lǐ. tián gòng yuán yuán shì shí chéng xiàn zhōng yǒu míng de yī gè háo jié, zhǐ wèi yī gè yǒu sī guān yǔ tā zuò duì tóu, yào xià shǒu hài tā, què shì liáng shàng bīn de fù qīn yǔ tā jiù zǐ lǔ lián xiàn shuō le, lián xiàn yě sù wén qí míng, tì tā jí yī fēn biàn, dé tù qí huò. yīn gǎn jī liáng jiā zhī ēn, bǎ zhè nǚ ér xǔ tā wèi xí. nà tián shì xiàng le fù qīn, yě dài yī fēn xiá qì, jiàn zhàng fū shì gè chǔn huò, yòu qiě bù gàn hǎo shì, xīn xià měi měi bù yuè, kāi kǒu zhǐ jiào zuò cūn láng. yǐ cǐ fū fù liǎng bù hé shùn, lián yī fú zhī lèi, dōu shì nà cūn láng zì jiā shōu shí, lǎo pó bù qù guǎn tā.
魯公子正等得不耐煩,只為沒有衣服,轉身不得。姑娘也焦燥起來,教莊家往東村尋取兒子,並無蹤跡。走向媳婦田氏房前問道:「兒子衣服有麼?」田氏道:「他自己撿在箱裡,不曾留得鑰匙。」原來田氏是東材田貢元的女兒,到有十分顏色,又且通書達禮。田貢元原是石城縣中有名的一個豪傑,只為一個有司官與他做對頭,要下手害他,卻是梁尚賓的父親與他舅子魯廉憲說了,廉憲也素聞其名,替他極一分辨,得兔其禍。因感激梁家之恩,把這女兒許他為媳。那田氏象了父親,也帶一分俠氣,見丈夫是個蠢貨,又且不干好事,心下每每不悅,開口只叫做「村郎」。以此夫婦兩不和順,連衣服之類,都是那「村郎」自家收拾,老婆不去管他。
què shuō gū zhí liǎng gè zhèng zài xīn jiāo, zhǐ jiàn liáng shàng bīn mǎn liǎn chūn sè huí jiā. lǎo niáng biàn mà dào: xiōng dì zài cǐ zhuān děng nǐ de yī fú, nǐ què zài nà lǐ tóng jiǔ, zhěng yè bù guī? yòu méi xún nǐ qù chù! liáng shàng bīn bù huí niáng huà, yī jìng dào zì jǐ fáng zhōng, bǎ xiù lǐ dōng xī dōu cáng guò le, cái chū lái duì lǔ gōng zǐ dào: ǒu wèi xiǎo shì chán zhù shēn zi, dān gé le biǎo dì yī rì, xiū guài xiū guài! jīn rì tiān sè yòu wǎn le, míng rì huí zhái bà. lǎo niáng mà dào: nǐ zhǐ gù bǎ jiàn yī fú jiè yǔ zuò xiōng dì de, děng tā zì jǐ gàn zhèng wù, guǎn tā jīn rì míng rì! lǔ gōng zǐ dào: bù dàn yī fú, lián xié wà dōu yào gào jiè. liáng shàng bīn dào: yǒu yī shuāng qīng duàn zǐ xié zài sī bì pí jiàng jiā yǔn dǐ, jīn wǎn cuī lái, míng rì zǎo fèng chuān qù. lǔ gōng zǐ méi nài hé, zhǐ de yòu zhù le yī xiǔ.
卻說姑侄兩個正在心焦,只見梁尚賓滿臉春色回家。老娘便罵道:「兄弟在此專等你的衣服,你卻在那裡瞳酒,整夜不歸?又沒尋你去處!」梁尚賓不回娘話,一徑到自己房中,把袖裡東西都藏過了,才出來對魯公子道:「偶為小事纏住身子,擔閣了表弟一日,休怪休怪!今日天色又晚了,明日回宅罷。」老娘罵道:「你只顧把件衣服借與做兄弟的,等他自己干正務,管他今日明日!」魯公子道:「不但衣服,連鞋襪都要告借。」梁尚賓道:「有一雙青段子鞋在司壁皮匠家允底,今晚催來,明日早奉穿去。」魯公子沒奈何,只得又住了一宿。
dào míng cháo, liáng shàng bīn zhǐ tuī tóu téng, yòu shuì gè rì gāo yī zhàng, zǎo fàn dōu chī guò le, fāng cái qǐ shēn. bǎ dào páo xié wà màn màn de zhú jiàn bān jiāng chū lái, wú fēi yào yán ái shí kè, wù qí měi shì. lǔ gōng zǐ bù gǎn jiù chuān, yòu jiè gè bāo fú ér bāo hǎo, fù yǔ lǎo pó zǐ ná le. gū niáng shōu shí yī bāo zì mǐ hé xiē guā cài zhī lèi, huàn gè zhuāng jiào sòng gōng yú huí qù, yòu zhǔ fù dào: ruò qīn shì jiù xù, kě lái huí fù wǒ yī shēng, shěng de wǒ qiān guà. lǔ gōng zǐ fēi yī zhuǎn shēn, liáng shàng bīn xiāng sòng yī bù, yòu shuō dào: xiōng dì, nǐ cǐ qù xū shì zǐ xì, bù zhī tā yì ér hǎo dǎi, zhēn jiǎ hé rú. yī wǒ shuō, bù rú zhǐ wǎng qián mén yìng tǐng kàn shēn zi jìn qù, pà bú shì tā qīn nǚ xù, gǎn nǐ chū lái? yòu qiě tā jiā chà lǎo yuán gōng qǐng nǐ, yǒu píng yǒu jù, xū bú shì nǐ zì qīng zì jiàn. tā yǒu hǎo yì, zì rán xiāng qǐng ruò shì fān zhuǎn liǎn lái, nǐ pàn dé yǔ tā sù luò yī chǎng, yě jiào jiē fāng shàng rén xiǎo dé. tǎng dào hòu yuán kuàng yě zhī dì, bèi tā àn suàn, nǐ què méi yǒu gè tuì bù. lǔ gōng zǐ yòu dào: gē ge shuō dé shì. zhèng shì: bèi hòu hài tā dāng miàn hǎo, yǒu xīn rén duì méi xīn rén.
到明朝,梁尚賓只推頭疼,又睡個日高一丈,早飯都吃過了,方才起身。把道袍、鞋、襪慢慢的逐件搬將出來,無非要延捱時刻,誤其美事。魯公子不敢就穿,又借個包袱兒包好,付與老婆子拿了。姑娘收拾一包自米和些瓜菜之類,喚個莊窖送公於回去,又囑付道:「若親事就緒,可來回復我一聲,省得我牽掛。」魯公子非揖轉身,梁尚賓相送一步,又說道:「兄弟,你此去須是仔細,不知他意兒好歹,真假何如。依我說,不如只往前門硬挺看身子進去,怕不是他親女婿,趕你出來?又且他家差老園公請你,有憑有據,須不是你自輕自賤。他有好意,自然相請;若是翻轉臉來,你拚得與他訴落一場,也教街坊上人曉得。倘到後園曠野之地,被他暗算,你卻沒有個退步。」魯公子又道:「哥哥說得是。」正是:背後害他當面好,有心人對沒心人。
lǔ gōng zǐ huí dào jiā lǐ, jiāng yī fú xié wà zhuāng bàn qǐ lái. zhǐ yǒu tóu zhōng fēn cùn bù duì, bù céng jiè dé. bǎ jiù de tuō jiāng xià lái, yòng qīng shuǐ bǎi jìng, jiào pó zǐ zài lín shě jiā jiè gè yùn dǒu, chuī xiē huǒ lái yùn dé zhí zhí de, yǒu xiē mó huài de qù chù, zài bǎ xiē fàn ér zhān dé yìng yìng de, mò ér tú dé hēi hēi de. zhǐ zhè dǐng jīn, yě nòng le yī gè duō shí chén, zuǒ dài yòu dài, zhǐ pà bù zhèng. jiào pó zǐ kàn de jiàn jiàn tíng dāng le, fāng cái yí bù jìng tóu gù qiān shì jiā lái. mén gōng rèn shì shēng jiào, huí dào: lǎo yé dōng zhuāng qù le. lǔ gōng zǐ zhōng shì huàn jiā zǐ dì, bù huāng bù máng de shuō dào: kě tōng bào lǎo fū rén, shuō dào lǔ mǒu zài cǐ. mén gōng fāng zhī shì lǔ gōng zǐ, què bù xiǎo dé lái qíng, biàn dào: lǎo yé bù zài jiā, xiǎo rén bù gǎn luàn chuán. lǔ gōng zǐ dào: lǎo fū rén yǒu mìng, huàn wǒ dào lái, nǐ qù tōng bào zì zhī, xū bù lián lèi nǐ men. mén gōng chuán huà jìn qù, bǐng shuō: lǔ gōng zǐ zài wài yào jiàn, hái shì liú tā jìn lái, hái shì cí tā?
魯公子回到家裡,將衣服鞋襪裝扮起來。只有頭中分寸不對,不曾借得。把舊的脫將下來,用清水擺淨,教婆子在鄰舍家借個熨斗,吹些火來熨得直直的,有些磨壞的去處,再把些飯兒粘得硬硬的,墨兒塗得黑黑的。只這頂巾,也弄了一個多時辰,左帶右帶,只怕不正。教婆子看得件件停當了,方才移步徑投顧僉事家來。門公認是生窖,回道:「老爺東莊去了。」魯公子終是宦家子弟,不慌不忙的說道:「可通報老夫人,說道魯某在此。」門公方知是魯公子,卻不曉得來情,便道:「老爺不在家,小人不敢亂傳。」魯公子道:「老夫人有命,喚我到來,你去通報自知,須不連累你們。」門公傳話進去,稟說:「魯公子在外要見,還是留他進來,還是辭他?」
mèng fū rén tīng shuō, chī le yī jīng, xiǎng: tā qián rì qù de, rú hé yòu lái? qiě qǐng dào zhèng tīng zuò xià. xiān jiào guǎn jiā pó chū qù, wèn tā yǒu hé huà shuō. guǎn jiā pó chū lái qiáo le yī qiáo, huāng máng zhuǎn shēn jìn qù, duì lǎo fū rén dào: zhè gōng zǐ shì jiǎ de, bú shì qián yè de liǎn ér. qián yè shì pàng pàng ér de, hēi hēi ér de jīn rú jīn shì zì zì ér de, shòu shòu ér de. fū rén bù xìn dào: yǒu zhè děng shì! qīn dào hòu táng, cóng lián nèi zhāng kàn, guǒ rán bú shì le. mèng fū rén xīn shàng wěi jué bù xià, jiào guǎn jiā pó chū qù, xì xì bǎ jiā shì pán wèn, tā dá lái yī zì wú chà. mèng fū rén chū jiàn jiǎ gōng zǐ zhī shí, xīn zhōng yuán yǒu xiē yí huò jīn fān de rén cái qīng xiù, yǔ yán wén yǎ, dào xiàng zhēn gōng zǐ yàng zi. zài wèn tā jīn rì wèi hé ér lái, dá dào: qián méng lǎo yuán gōng chuán yǔ hū huàn, yīn lǔ mǒu jī zhì xiāng sī, jīn zǎo cái huí, tè lái cān yè, wàng shù chí wù zhī zuì. fū rén dào: zhè shì zhēn qíng wú yí le. zhǐ bù zhī qián yè dǎ tuō mào de yuān jiā, yòu shì nà lǐ lái de? huāng máng zhuǎn shēn jìn fáng, yǔ nǚ ér shuō qí yuán gù, yòu dào: zhè dōu shì zuò diē de bù cún tiān lǐ, hài nǐ rú cǐ huǐ zhī bù jí! xìng ér méi rén zhī dào, wǎng shì bù xū tí le. rú jīn nǚ xù zài wài, shì wǒ tè dì qǐng lái de, wú wù xiāng zèng, rú zhī nài hé? zhèng shì: zhǐ yīn yī zhāo cuò, mǎn pán dōu shì kōng. ā xiù tīng bà, dāi le bàn shǎng. nà shí yī dǔ zi qíng huái, hǎo nán miáo xiě: shuō huǎng yòu bú shì huāng, shuō xiū yòu bú shì xiū, shuō nǎo yòu bú shì nǎo, shuō kǔ yòu bú shì kǔ, fēn míng shì luàn zhēn cì tǐ, tòng yǎng nán yán. xǐ de tā zhì qì guò rén, zǎo yǒu le yī fēn zhǔ yì, biàn dào: mǔ qīn qiě yǔ tā xiāng jiàn, wǒ zì yǒu dào li.
孟夫人聽說,吃了一驚,想:「他前日去得,如何又來?且請到正廳坐下。」先教管家婆出去,問他有何話說。管家婆出來瞧了一瞧,慌忙轉身進去,對老夫人道:「這公子是假的,不是前夜的臉兒。前夜是胖胖兒的,黑黑兒的巾;如今是自自兒的,瘦瘦兒的。」夫人不信道:「有這等事!」親到後堂,從簾內張看,果然不是了。孟夫人心上委決不下,教管家婆出去,細細把家事盤問,他答來一字無差。孟夫人初見假公子之時,心中原有些疑惑;今番的人才清秀,語言文雅,倒像真公子樣子。再問他今日為何而來,答道:「前蒙老園公傳語呼喚,因魯某羈滯鄉司,今早才回,特來參謁,望恕遲誤之罪。」夫人道:「這是真情無疑了。只不知前夜打脫冒的冤家,又是那裡來的?」慌忙轉身進房,與女兒說其緣故,又道:「這都是做爹的不存天理,害你如此悔之不及!幸而沒人知道,往事不須題了。如今女婿在外,是我特地請來的,無物相贈,如之奈何?」正是:只因一着錯,滿盤都是空。阿秀聽罷,呆了半晌。那時一肚子情懷,好難描寫:說謊又不是慌,說羞又不是羞,說惱又不是惱,說苦又不是苦,分明似亂針刺體,痛癢難言。喜得他志氣過人,早有了一分主意,便道:「母親且與他相見,我自有道理。」
mèng fū rén yī le nǚ ér yán yǔ, chū tīng lái xiāng jiàn gōng zǐ. gōng zǐ duō yī bǎ xiào yǐ cháo shàng fàng xià, qǐng yuè mǔ dà rén shàng zuò, dài xiǎo xù lǔ mǒu bài jiàn. mèng fū rén qiān ràng le yī huí, cóng páng zhàn lì, shòu le liǎng bài, biàn jiào guǎn jiā pó fú qǐ kàn zuò. gōng zǐ dào: lǔ mǒu zhī wèi jiā pín, yǒu quē lǐ shù. méng yuè mǔ dà rén bù qì, cǐ ēn shēng sǐ bù wàng. fū rén zì jué huáng guī, wú yán kě dá. máng jiào guǎn jiā pó bǎ tīng mén yǎn shàng, qǐng xiǎo jiě chū lái xiāng jiàn. ā xiù zhàn zhù lián nèi, rú hé kěn yí bù! zhǐ jiào guǎn jiā pó chuán yǔ dào: gōng zǐ bù gāi dān tú xiāng sī, fù le wǒ mǔ zǐ yī piàn měi yì. gōng zǐ tuī gù dào: mǒu yīn huàn bìng xiāng sī, yǒu shī bēn qū. jīn fāng jiàn yuē, rú hé biàn shuō xiāng fù? ā xiù zài lián nèi huí dào: yī rì yǐ qián, cǐ shēn shì gōng zǐ zhī shēn, jīn chí le yī rì, bù kān fú shì jīn zhì, yǒu diàn qīng mén. biàn shì jīn bó zhī lèi, yì bù néng xiāng zhù le. suǒ cún jīn jí èr gǔ, jīn bèi yī duì, liáo biǎo cùn yì. gōng zǐ xuān bié xuǎn liáng yīn, xiū de yǐ qiè wèi niàn. guǎn jiā pó jiāng liǎng bān shǒu shì dì yǔ gōng zǐ, gōng zǐ hái yí shì huǐ qīn de shuō huà, nà lǐ kěn shōu. ā xiù yòu dào: gōng zǐ dàn liú xià, bù jiǔ zì yǒu fèn xiǎo. gōng le qǐng kuài zhuǎn shēn, liú cǐ wú yì! shuō bà, zhǐ tīng dé gěng gěng yè yàn de kū le jìn qù. lǔ xué céng yù jiā yí huò, xiàng fū rén fā zuò dào: xiǎo xù suī pín, fēi wèi zhè liǎng jiàn shǒu shì ér lái. jīn rì xiǎo jiě shì yǒu jué jué zhī yì, lǎo fū rén rú hé bù chū yī yǔ? jì rú cǐ xiāng dài, yòu hū huàn lǔ mǒu zé shén? fū rén dào: wǒ mǔ zǐ bìng wú yì xīn. zhǐ wèi gōng zǐ lái chí, bù jiāng yīn shì wèi zhòng, suǒ yǐ xiǎo nǚ xīn zhōng fèn yuàn, gōng zǐ xiū de duō yí. lǔ xué céng zhǐ shì bù xìn, xù qǐ fù qīn cún rì xǔ duō qíng fèn, rú jīn yī sǐ yī shēng, yī pín yī fù, jiù rěn de gǎi biàn le? lǔ mǒu zhī kào de yuè mǔ yī rén zuò zhǔ, rú hé yī rì hòu, yě shēng tuì huǐ zhī xīn le? láo láo sì sì de shuō gè bù xiū.
孟夫人依了女兒言語,出廳來相見公子。公子掇一把校椅朝上放下,「請岳母大人上坐,待小婿魯某拜見。」孟夫人謙讓了一回,從旁站立,受了兩拜,便教管家婆扶起看坐。公子道:「魯某隻為家貧,有缺禮數。蒙岳母大人不棄,此恩生死不忘。」夫人自覺惶傀,無言可答。忙教管家婆把廳門掩上,請小姐出來相見。阿秀站住簾內,如何肯移步!只教管家婆傳語道:「公子不該擔圖鄉司,負了我母子一片美意。」公子推故道:「某因患病鄉司,有失奔趨。今方踐約,如何便說相負?」阿秀在簾內回道:「一日以前,此身是公子之身,今遲了一日,不堪伏侍巾櫛,有玷清門。便是金帛之類,亦不能相助了。所存金級二股,金鋇一對,聊表寸意。公子宣別選良姻,休得以妾為念。」管家婆將兩般首飾遞與公子,公子還疑是悔親的說話,那裡肯收。阿秀又道:「公子但留下,不久自有分曉。公了請快轉身,留此無益!」說罷,只聽得哽哽咽咽的哭了進去。魯學曾愈加疑惑,向夫人發作道:「小婿雖貧,非為這兩件首飾而來。今日小姐似有決絕之意,老夫人如何不出一語?既如此相待,又呼喚魯某則甚?」夫人道:「我母子並無異心。只為公子來遲,不將姻事為重,所以小女心中憤怨,公子休得多疑。」魯學曾只是不信,敘起父親存日許多情分,「如今一死一生,一貧一富,就忍得改變了?魯某隻靠得岳母一人做主,如何一日後,也生退悔之心了?」勞勞四四的說個不休。
mèng fū rén yǒu kǒu nán biàn, dào bèi tā chán zhù shēn zi, bù hǎo dòng shēn. hū tīng dé lǐ miàn luàn jiāng qǐ lái, yā huán qì chuǎn chuǎn de bēn lái bào dào: nǎi nǎi, bù hǎo le! kuài lái jiù xiǎo jiě! xià dé mèng fū rén yī shēn lěng hàn, bā bù dé zài tiān liǎng zhī jiǎo zài dù xià, guǎn jiā pó fú zhe zuǒ yè, pǎo dào xiù gé, zhǐ jiàn nǚ ér jiāng luó pà yī fú, yì sǐ zài chuáng shàng. jí jí jiě jiù shí, qì jǐ jué le, jiào huàn bù xǐng, mǎn fáng rén dōu kū qǐ lái. lǔ gōng zǐ tīng xiǎo jiě lǎn sǐ, hái dào shì zuò chéng de quān tào, niǎn tā chū mén, jǐ zì zài tīng zhōng rǎng guā. mèng fū rén rěn zhe téng tòng, chuán huà qǐng gōng zǐ jìn lái. gōng zǐ lái dào xiù gé, zhǐ jiàn yá chuáng jǐn bèi shàng, zhí tǐng tǐng tǎng zhe gè sǐ xiǎo jiě. fū rén kū dào: xián xù, nǐ jīn fān rèn yī rèn qī zǐ. gōng zǐ dāng xià rú wàn jiàn zǎn xīn, fàng shēng dà kū. fū rén dào: xián xù, cǐ chù fēi nǐ jiǔ tíng zhī suǒ, pà rě chū shì fēi, xiàn lèi bù xiǎo, kuài qǐng huí bà. jiào guǎn jiā pó jiāng liǎng bān shǒu shì, nà zài gōng zǐ xiù zhōng, sòng tā chū qù. lǔ gōng zǐ wú kě nài hé, zhǐ de juān lèi chū mén qù le.
孟夫人有口難辨,倒被他纏住身子,不好動身。忽聽得裡面亂將起來,丫鬟氣喘喘的奔來報道:「奶奶,不好了!快來救小姐!」嚇得孟夫人一身冷汗,巴不得再添兩隻腳在肚下,管家婆扶着左腋,跑到繡閣,只見女兒將羅怕一幅,縊死在床上。急急解救時,氣己絕了,叫喚不醒,滿房人都哭起來。魯公子聽小姐纜死,還道是做成的圈套,捻他出門,幾自在廳中嚷刮。孟夫人忍着疼痛,傳話請公子進來。公子來到繡閣,只見牙床錦被上,直挺挺躺着個死小姐。夫人哭道:「賢婿,你今番認一認妻子。」公子當下如萬箭攢心,放聲大哭。夫人道:「賢婿,此處非你久停之所,怕惹出是非,餡累不小,快請回罷。」教管家婆將兩般首飾,納在公子袖中,送他出去。魯公子無可奈何,只得捐淚出門去了。
zhè lǐ mèng fū rén yī miàn ān pái rù liàn, yī miàn dōng zhuāng qù bào gù qiān shì huí lái. zhǐ shuō nǚ ér bù yuàn tíng hūn, zì yì shēn sǐ. gù qiān shì ào huǐ bù dié, kū le yī chǎng, ān pái chéng sàng chū bìn bù tí. hòu rén yǒu shī zàn ā xiù yún:
這裡孟夫人一面安排入殮,一面東莊去報顧僉事回來。只說女兒不願停婚,自縊身死。顧僉事懊悔不迭,哭了一場,安排成喪出殯不題。後人有詩讚阿秀云:
sǐ shēng yī nuò zhòng gàn jīn, shuí liào hǎo móu huò jǐng shēn? sān chǐ hóng luó bào fū zhǔ, shǐ zhī wū tǐ bù wū xīn.
死生一諾重干金,誰料好謀禍阱深?三尺紅羅報夫主,始知污體不污心。
què shuō lǔ gōng zǐ huí jiā kàn le jīn chāi tián, kū yī huí, tàn yī huí, yí yī huí, yòu jiě yī huí, zhèng bù zhī shén me yuán gù, yě zhǐ shì zì jiā mìng bó suǒ zhì ěr. guò le yī wǎn, cì rì bǎ jiè lái de yī fú xié wà, yī jiù bāo hǎo, qīn dào gū niáng jiā qù sòng hái. liáng shàng bīn xiǎo dé gōng zǐ dào lái, dào duǒ le chū qù. gōng zǐ jiàn le gū niáng, shuō qǐ xiǎo jiě yì sǐ yī shì, liáng mā mā lián shēng gǎn tàn, liú gōng zǐ jiǔ fàn qù le.
卻說魯公子回家看了金釵鈿,哭一回,嘆一回,疑一回,又解一回,正不知什麼緣故,也只是自家命薄所致耳。過了一晚,次日把借來的衣服鞋襪,依舊包好,親到姑娘家去送還。梁尚賓曉得公子到來,到躲了出去。公子見了姑娘,說起小姐縊死一事,梁媽媽連聲感嘆,留公子酒飯去了。
liáng shàng bīn huí lái, wèn dào: fāng cái biǎo dì zài cǐ, shuō céng dào gù jiā qù bù céng? liáng mā mā dào: zuó rì qù de. bù zhī shén me yuán gù, nà xiǎo jiě chēn guài tā lái chí yī rì, zì yì ér sǐ. liáng shàng bīn bù jué shī kǒu jiào shēng: ā yā, kě xī hǎo gè biāo zhì xiǎo jiě! liáng mā mā dào: nǐ nà lǐ jiàn lái? liáng shàng bīn zhē yǎn bù lái, zhǐ de bǎ zì jǐ dǎ tuō mào shì, shù le yī biàn. liáng mā mā dà jīng, mà dào: méi tiān lǐ de qín shòu, zuò chū zhè yàng gōu dāng! nǐ zhè fáng qīn shì hái kuī mǔ jiù zuò chéng nǐ de. nǐ jīn rì ēn jiāng chóu bào, fǎn qù pò huài le zuò xiōng dì de yīn yuán, yòu hài le gù xiǎo jiě yī mìng, rǔ xīn hé ān? gàn qín shòu, wàn qín shòu, mà dé liáng shàng bīn kāi kǒu bù dé. zǒu dào zì jǐ fáng zhōng, tián shì bì le fáng mén, zài lǐ miàn mà dào: nǐ zhè yàng bù yì zhī rén, bù jiǔ zì yǒu tiān bào, xiū xiǎng shàn zhōng! cóng jīn nǐ zì nǐ, wǒ zì wǒ, xiū de lái lián lèi rén! liáng shàng bīn yī dù qì, zhèng méi chū chù, yòu bèi lǎo pó sù shuō. yī jiǎo diē kāi fáng mén, jiū le lǎo pó tóu fà biàn dǎ. yòu shì liáng mā mā zǒu lái, hē le ér zi chū qù. tián shì chuí xiōng dà kū, yào sǐ yào huó. liáng mā mā quàn tā bú zhù, huàn gè xiǎo jiào tái huí niáng jiā qù le.
梁尚賓回來,問道:「方才表弟在此,說曾到顧家去不曾?」梁媽媽道:「昨日去的。不知什麼緣故,那小姐嗔怪他來遲一日,自縊而死。」梁尚賓不覺失口叫聲:「啊呀,可惜好個標緻小姐!」梁媽媽道:「你那裡見來?」梁尚賓遮掩不來,只得把自己打脫冒事,述了一遍。梁媽媽大驚,罵道:「沒天理的禽獸,做出這樣勾當!你這房親事還虧母舅作成你的。你今日恩將仇報,反去破壞了做兄弟的姻緣,又害了顧小姐一命,汝心何安?」干禽獸,萬禽獸,罵得梁尚賓開口不得。走到自己房中,田氏閉了房門,在裡面罵道:「你這樣不義之人,不久自有天報,休想善終!從今你自你,我自我,休得來連累人!」梁尚賓一肚氣,正沒出處,又被老婆訴說。一腳跌開房門,揪了老婆頭髮便打。又是梁媽媽走來,喝了兒子出去。田氏捶胸大哭,要死要活。梁媽媽勸他不住,喚個小轎抬回娘家去了。
liáng mā mā yòu qì yòu kǔ, yòu shòu le jīng, yòu chóu shì jī bài lù. dāng wǎn yī yè bù shuì, xiào. liáng shàng bīn jiù fèn bù xī, biàn mà dào: zéi pō fù! zhī dào nǐ zhù zài niáng jiā yī shì, rú hé yòu yǒu huí jiā de rì zi? liǎng xià yòu zhēng nào qǐ lái. tián shì dào: nǐ gàn le kuī xīn de shì, qì sǐ le lǎo niáng, yòu lái xiāo dào wǒ! wǒ jīn rì ruò bú shì pó sǐ, yǒng bù jiàn nǐ cūn láng zhī miàn! liáng shàng bīn dào: pà duàn le lǎo pó zhǒng? yào nǐ zhè pō fù jiàn wǒ! zhǐ jīn rì biàn xiū le nǐ qù, zài mò shàng mén! tián shì dào: wǒ níng kě zhōng shēn shǒu guǎ, yě bù yuàn suí nǐ zhè yàng bù yì zhī tú. ruò shì xiū le dào de gān jìng, huí qù shāo gè lì shì. liáng shàng bīn yī xiàng fū qī wú yuán, dào cǐ shuō le jǐn tóu huà, biē le yī kǒu qì, zhēn gè jiù xiě le lí shū, shǒu yìn, fù yǔ tián shì. tián shì bài bié pó pó líng wèi, kū le yī chǎng. chū mén ér qù. zhèng shì:
梁媽媽又氣又苦,又受了驚,又愁事跡敗露。當晚一夜不睡,孝。梁尚賓舊憤不息,便罵道:「賊潑婦!只道你住在娘家一世,如何又有回家的日子?」兩下又爭鬧起來。田氏道:「你幹了虧心的事,氣死了老娘,又來消道我!我今日若不是婆死,永不見你『村郎』之面!」梁尚賓道:「怕斷了老婆種?要你這潑婦見我!只今日便休了你去,再莫上門!」田氏道:「我寧可終身守寡,也不願隨你這樣不義之徒。若是休了到得乾淨,回去燒個利市。」梁尚賓一向夫妻無緣,到此說了盡頭話,憋了一口氣,真箇就寫了離書,手印,付與田氏。田氏拜別婆婆靈位,哭了一場。出門而去。正是:
yǒu xīn qù diào tā rén fù, wú fú nán zhāo zì jǐ qī. kě xī tián jiā xián huì dà, yī chǎng xiāng mà biàn fēn lí.
有心去調他人婦,無福難招自己妻。可惜田家賢慧大,一場相罵便分離。
huà fēn liǎng tóu. zài shuō mèng fū rén zhuī sī nǚ ér, wú rì bù kū. xiǎng dào: xìn shì lǎo ōu chù qù de, nà hēi pàng hàn zi, yòu shì lǎo ōu yǐn lái de, ruò bú shì tōng tóng zuò bì, yě bì rán lòu xiè tā rén le. děng zhàng fū chū mén bài jiào, huàn lǎo ōu dào zhōng táng, zài yī xùn wèn. què shuō lǎo ōu chuán mìng zhī shí, qí shí bù céng xiè lòu, shì lǔ xué céng zì jiā bù hé jiè nóng, rě chū lái de hǎo jì. dāng yè lái de shì jiǎ gōng zǐ, yī rì hòu lái de shì zhēn gōng zǐ. mèng fū rén dù lǐ míng míng xiǎo dé yǒu liǎng gè rén, nà lǎo ōu dù lǐ hái zì rèn zuò yī gè rén, suí tā fēn biàn, rú hé dé míng bái? fū rén dà nù, hē jiào shǒu xià bǎ tā tuō fān zài dì, zhòng zé sān shí bǎn zi, dǎ dé pí kāi xuè pēn.
話分兩頭。再說孟夫人追思女兒,無日不哭。想道:「信是老歐畜去的,那黑胖漢子,又是老歐引來的,若不是通同作弊,也必然漏泄他人了。」等丈夫出門拜窖,喚老歐到中堂,再一訊問。卻說老歐傳命之時,其實不曾泄漏,是魯學曾自家不合借農,惹出來的好計。當夜來的是假公子,一日後來的是真公子。孟夫人肚裡明明曉得有兩個人,那老歐肚裡還自任做一個人,隨他分辨,如何得明白?夫人大怒,喝教手下把他拖番在地,重責三十板子,打得皮開血噴。
gù qiān shì yī rì ǒu dào yuán zhōng, jiào lǎo yuán gōng sǎo dì, tīng shuō bèi fū rén dǎ huài, dòng dǎn bù dé, jiào rén fú lái, wèn qí yuán gù. lǎo ōu jiāng fū rén chà qù yuē lǔ gōng zǐ lái jiā, jí yè jiān fáng zhōng xiāng huì zhī shì, yī yī shuō le. gù qiān shì dà nù dào: yuán lái rú cǐ! biàn jiào dǎ jiào, qīn dào xiàn zhōng, yǔ zhī xiàn sù zhī qí shì. yào jiāng lǔ xué céng dǐ cháng nǚ ér zhī mìng. zhī xiàn jiào bǔ le zhuàng cí, chāi rén ná lǔ xué céng dào lái, dāng táng shěn wèn. lǔ gōng zǐ shì lǎo shí rén, jiù bǎ shí qíng xì xì shuō le: jiàn yǒu jīn chāi tián liǎng bān, shì tā suǒ zèng, qí hòu yuán sī huì zhī shì, qí shí méi yǒu. zhī xiàn jiù huàn tóng gōng lǎo ōu duì zhèng. zhè lǎo rén jiā liǎng yǎn mó hu, qián fān hēi yè lǐ rèn jiǎ gōng zǐ de miàn páng bù zhēn, yòu qiě jīn rì jiā zhǔ fēn fù le shuō huà, yī kǒu yǎo dìng lǔ gōng zǐ, zài bù sōng fàng. zhī xiàn yòu xuàn le gù qiān shì rén qíng, zhe shí yòng xíng kǎo dǎ. lǔ gōng zǐ chī kǔ bù guò, zhǐ de zhāo dào: gù nǎi nǎi hǎo yì xiāng huàn, jiāng jīn chāi tián zhù wèi pìn zī. ǒu jiàn ā xiù měi mào, bù hé zhé qǐ yín xīn, qiáng bī xíng jiān. dào dì yī rì, bù hé yòu wǎng, zhì ā xiù xiū fèn zì yì. zhī xiàn lù le kǒu cí, shěn dé lǔ xué céng yǔ ā xiù kōng yán yì hūn, shàng wèi xíng pìn guò mén, nán yǐ fū qī ér lùn. jì yīn jiān zhì sǐ, hé yī wēi bī lǜ wèn jiǎo. yī miàn fā zài sǐ qiú láo lǐ, yī miàn bèi wén shū shēn xiáng shàng sī. mèng fū rén wén zhī cǐ xìn dà jīng, yòu fǎng dé tā jiā zhǐ yǒu yī gè lǎo pó zǐ, yě xià dé bìng dǎo, wú rén sòng fàn. xiǎng qǐ: zhè shì yǔ lǔ gōng zǐ quán méi xiāng gān, dào shì wǒ hài le tā. sī xià chù xiē yín liǎng, fēn fù guǎn jiā pó yāng rén tì tā láo zhōng shǐ yòng. yòu lǚ cì quàn zhàng fū bǎo quán gōng zǐ xìng mìng. gù qiān shì yù jiā fèn nù. shí chéng xiàn bǎ zhè jiàn shì dāng zuò xīn wén yán jiē chuán shuō. zhèng shì: hǎo shì bù chū mén, è shì xíng qiān lǐ, gù qiān shì wèi zhè shēng míng bù hǎo, bì yù zhì lǔ xué céng yú sǐ dì.
顧僉事一日偶到園中,叫老園公掃地,聽說被夫人打壞,動撣不得,教人扶來,問其緣故。老歐將夫人差去約魯公子來家,及夜間房中相會之事,一一說了。顧僉事大怒道:「原來如此!」便叫打轎,親到縣中,與知縣訴知其事。要將魯學曾抵償女兒之命。知縣教補了狀詞,差人拿魯學曾到來,當堂審問。魯公子是老實人,就把實情細細說了:「見有金釵鈿兩般,是他所贈,其後園私會之事,其實沒有。」知縣就喚同公老歐對證。這老人家兩眼模糊,前番黑夜裡認假公子的面龐不真,又且今日家主分付了說話,一口咬定魯公子,再不松放。知縣又絢了顧僉事人情,着實用刑拷打。魯公子吃苦不過,只得招道:「顧奶奶好意相喚,將金釵鈿助為聘資。偶見阿秀美貌,不合輒起淫心,強逼行奸。到第一日,不合又往,致阿秀羞憤自縊。」知縣錄了口詞,審得魯學曾與阿秀空言議婚,尚未行聘過門,難以夫妻而論。既因奸致死,合依威逼律問絞。一面發在死囚牢里,一面備文書申詳上司。孟夫人聞知此信大驚,又訪得他家只有一個老婆子,也嚇得病倒,無人送飯。想起:「這事與魯公子全沒相干,到是我害了他。」私下處些銀兩,分付管家婆央人替他牢中使用。又屢次勸丈夫保全公子性命。顧僉事愈加忿怒。石城縣把這件事當做新聞沿街傳說。正是:好事不出門,惡事行千里,顧僉事為這聲名不好,必欲置魯學曾於死地。
zài shuō yǒu gè chén lián yù shǐ, hú guǎng jí guàn, fù qīn yǔ gù qiān shì shì tóng bǎng jìn shì, yǐ cǐ gù qiān shì jiào tā shì nián zhí. cǐ rén shào nián cōng chá, zhuān hǎo biàn yuān xī wǎng. qí shí zhèng fèng chà xún àn jiāng xī. wèi rù jìng shí, gù qiān shì xiān qù zhǔ tuō cǐ shì. chén yù shǐ kǒu suī lǐng mìng, xīn xià bù yǐ wèi rán. lì rèn yī rì, biàn fā pái àn lín gàn zhōu, xià dé nà yī fǔ guān lì niào liú pì gǔn. shěn lù rì qī, gè xiàn jiāng fàn rén jiě jìn. chén yù shǐ shěn dào lǔ xué céng yì qǐ, yuè le zhāo cí, yòu bǎ jīn chāi tián kàn le, jiào lǔ xué céng wèn dào: zhè jīn chāi tián shì chū cì yǔ nǐ de me? lǔ xué céng dào: xiǎo rén zhǐ qù de yī cì, bìng wú èr cì. yù shǐ dào: zhāo shàng shuō yī rì hòu yòu qù, shì zěn me shuō? lǔ xué céng kǒu chēng yuān wǎng, sù dào: xiǎo rén de fù qīn cún rì, dìng xià gù jiā qīn shì. yīn fù qīn shì gè qīng guān, sǐ hòu jiā dào xiāo fá, xiǎo rén wú lì xíng pìn. yuè fù gù qiān shì yù yào huǐ qīn, shì yuè mǔ bù kěn, sī xià chà lǎo yuán gōng lái huàn xiǎo rén qù, xǔ zèng jīn bó. xiǎo rén yuán shēn zài xiāng, yī rì hòu fāng qù. nà rì zhǐ jiàn dé yuè mǔ, bìng bù céng jiàn xiǎo jiě zhī miàn, zhè jiān qíng shì qū zhāo de. yù shǐ dào: jì bù céng jiàn xiǎo jiě, zhè jīn chāi tián hé rén zèng nǐ? lǔ xué céng dào: xiǎo jiě lì zài lián nèi, zhǐ zé bèi xiǎo rén lái chí wù shì, mò shuō hūn yīn, lián jīn bó yě bù néng xiāng zèng le, zhè jīn chāi tián quán liú gè yì niàn. xiǎo rén hái zhǐ rèn zuò huǐ qīn de huà, yǔ yuè mǔ zhēng biàn. bù qī xiǎo jiě fáng zhōng yì sǐ, xiǎo rén zhì jīn bù zhī qí gù. yù shǐ dào: nèn bān shuō, dāng yè nǐ bù céng dào hòu yuán qù le. lǔ xué céng dào: shí bù céng qù.
再說有個陳濂御史,湖廣籍貫,父親與顧僉事是同榜進士,以此顧僉事叫他是年侄。此人少年聰察,專好辨冤析枉。其時正奉差巡按江西。未入境時,顧僉事先去囑託此事。陳御史口雖領命,心下不以為然。蒞任一日,便發牌按臨贛州,嚇得那一府官吏尿流屁滾。審錄日期,各縣將犯人解進。陳御史審到魯學曾一起,閱了招詞,又把金釵鈿看了,叫魯學曾問道:「這金釵鈿是初次與你的麼?」魯學曾道:「小人只去得一次,並無二次。」御史道:「招上說一日後又去,是怎麼說?」魯學曾口稱冤枉,訴道:「小人的父親存日,定下顧家親事。因父親是個清官,死後家道消乏,小人無力行聘。岳父顧僉事欲要悔親,是岳母不肯,私下差老園公來喚小人去,許贈金帛。小人員身在鄉,一日後方去。那日只見得岳母,並不曾見小姐之面,這姦情是屈招的。」御史道:「既不曾見小姐,這金釵鈿何人贈你?」魯學曾道:「小姐立在簾內,只責備小人來遲誤事,莫說婚姻,連金帛也不能相贈了,這金釵鈿權留個憶念。小人還只認做悔親的話,與岳母爭辨。不期小姐房中縊死,小人至今不知其故。」御史道:「恁般說,當夜你不曾到後園去了。」魯學曾道:「實不曾去。」
yù shǐ xiǎng le yī huí: ruò tè dì huàn qù, qǐ zhǐ zèng tā chāi tián èr wù? xiáng ā xiù bào yuàn kǒu qì, bì rán xiān yǒu rén mào qù dōng xī, lián jiān piàn dōu shì yǒu de, yǐ zhì xiū fèn ér sǐ. biàn jiào lǎo ōu wèn dào: nǐ dào lǔ jiā shí, kě céng jiàn lǔ xué céng me? lǎo ōu dào: xiǎo rén bù céng miàn jiàn. yù shǐ dào: jì bù céng miàn jiàn, yè jiān lái de nǐ nǚ mǐn jiù rèn dé shì tā? lǎo ōu dào: tā zì chēng lǔ gōng zǐ, tè lái fù yuē, xiǎo rén fèng zhǔ mǔ zhī mìng, yǐn tā jìn jiàn de, zěn lài dé méi yǒu? yù shǐ dào: xiāng jiàn hòu, jǐ shí qù de? lǎo ōu dào: wén dé lǐ miàn fū rén liú jiǔ, yòu zèng tā xǔ duō dōng xī, wǔ gēng shí qù de. lǔ xué céng yòu jiào qū qǐ lái, yù shǐ hē zhù le. yòu wèn lǎo ōu: nà lǔ xué céng dì èr biàn lái, kě shì nǐ yǐn jìn de? lǎo ōu dào: tā dì èr biàn shì qián mén lái de, xiǎo rén bìng bù zhī. yù shǐ dào: tā dì yī cì rú hé bú dào qián mén, què dào hòu yuán lái xún nǐ? lǎo ōu dào: wǒ jiā nǎi nǎi zhe xiǎo rén chù xìn, yuán jiào tā zài hòu yuán lái de. yù shǐ huàn lǔ xué céng wèn dào: nǐ yuè mǔ yuán jiào nǐ dào hòu yuán lái, nǐ què rú hé wǎng qián mén qù? lǔ xué céng dào: tā suī rán xiāng huàn, xiǎo rén bù zhī yì ér zhēn jiǎ, zhǐ pà yuán zhōng kuàng yě zhī chù, bèi tā àn suàn suǒ yǐ jìng bēn qián mén, bù céng dào hòu yuán qù. yù shǐ xiǎng lái, lǔ xué céng yǔ yuán gōng fēn míng shì liǎng yàng shuō huà, qí zhōng bì yǒu qíng bì. yù shǐ yòu zhǐ zhe lǔ xué céng wèn lǎo ōu dào: nà hòu yuán lái de, kě shì zhè gè zuǐ liǎn, nǐ kě rèn dé zhēn me? bú yào hú luàn dá yīng. lǎo ōu dào: hūn hēi zhōng xiǎo rén rèn dé bù shí fēn zhēn, xiàng shì zhè gè liǎn ér. yù shǐ dào: lǔ xué céng jì bù zài jiā, nǐ de xìn què chù yǔ hé rén de? lǎo ōu dào: tā jiā yǒu gè lǎo pó pó, xiǎo rén duì tā shuō de, bìng wú xián rén zài páng. yù shǐ dào: bì jìng hái duì hé rén shuō lái? lǎo ōu dào: bìng méi dì èr gè rén zhī jué.
御史想了一回:「若特地喚去,豈止贈他釵鈿二物?詳阿秀抱怨口氣,必然先有人冒去東西,連奸騙都是有的,以致羞憤而死。」便叫老歐問道:「你到魯家時,可曾見魯學曾麼?」老歐道:「小人不曾面見。」御史道:「既不曾面見,夜間來的你女憫就認得是他?」老歐道:「他自稱魯公子,特來赴約,小人奉主母之命,引他進見的,怎賴得沒有?」御史道:「相見後,幾時去的?」老歐道:「聞得裡面夫人留酒,又贈他許多東西,五更時去的。」魯學曾又叫屈起來,御史喝住了。又問老歐:「那魯學曾第二遍來,可是你引進的?」老歐道:「他第二遍是前門來的,小人並不知。」御史道:「他第一次如何不到前門,卻到後園來尋你?」老歐道:「我家奶奶着小人畜信,原教他在後園來的。」御史喚魯學曾問道:「你岳母原教你到後園來,你卻如何往前門去?」魯學曾道:「他雖然相喚,小人不知意兒真假,只怕園中曠野之處,被他暗算;所以徑奔前門,不曾到後園去。」御史想來,魯學曾與園公分明是兩樣說話,其中必有情弊。御史又指着魯學曾問老歐道:「那後園來的,可是這個嘴臉,你可認得真麼?不要胡亂答應。」老歐道:「昏黑中小人認得不十分真,像是這個臉兒。」御史道:「魯學曾既不在家,你的信卻畜與何人的?」老歐道:「他家有個老婆婆,小人對他說的,並無閒人在旁。」御史道:「畢竟還對何人說來?」老歐道:「並沒第二個人知覺。」
yù shǐ chén yín bàn shǎng, xiǎng dào: bù jiù chū gēn yóu, rú hé dìng zuì? zěn hǎo huí fù lǎo nián bó? yòu wèn lǔ xué céng dào: nǐ shuō zài xiāng, lí chéng duō shǎo? jiā zhōng jǐ shí chù dào xìn? lǔ xué céng dào: lí běi mén wài zhǐ shí lǐ, shì běn rì dé xìn de. yù shǐ pāi àn jiào dào: lǔ xué céng, nǐ shuō yī rì hòu fāng dào gù jiā, shì xū qíng le. jì zhī cǐ xìn, yǒu nèn bān hǎo shì, lù yòu bù yuǎn, zěn me chí yán yī rì? lǐ shàng yě shuō bù qù! lǔ xué céng dào: yé yé xī nù, xiǎo rén xì bǐng: xiǎo rén yīn jiā pín, wǎng xiāng sī gū niáng jiā jiè mǐ. wén dé cǐ xìn, biàn yù jìn chéng. zěn nài nóng shān lán lǚ, yǔ biǎo xiōng jiè jiàn zhē chǒu, jǐ méng xǔ xià. zěn nài zhè rì tā yǒu shì chū qù, zhí dào míng wǎn fāng guī. xiǎo rén zhuān děng yī fú, suǒ yǐ chí le liǎng rì. yù shǐ dào: nǐ biǎo xiōng xiǎo dé nǐ jiè yī fú de yuán gù bù? lǔ xué céng dào: xiǎo dé de. yù shǐ dào: nǐ biǎo xiōng hé děng rén? jiào shén míng zì? lǔ xué céng dào: míng huàn liáng shàng bīn, zhuāng hù rén jiā. yù shǐ tīng bà, hē sàn zhòng rén: míng rì zài shěn. zhèng shì
御史沉吟半晌,想道:「不究出根由,如何定罪?怎好回復老年伯?」又問魯學曾道:「你說在鄉,離城多少?家中幾時畜到信?」魯學曾道:「離北門外只十里,是本日得信的。」御史拍案叫道:「魯學曾,你說一日後方到顧家,是虛情了。既知此信,有恁般好事,路又不遠,怎麼遲延一日?理上也說不去!」魯學曾道:「爺爺息怒,小人細稟:小人因家貧,往鄉司姑娘家借米。聞得此信,便欲進城。怎奈農衫藍縷,與表兄借件遮醜,己蒙許下。怎奈這日他有事出去,直到明晚方歸。小人專等衣服,所以遲了兩日。」御史道:「你表兄曉得你借衣服的緣故不?」魯學曾道:「曉得的。」御史道:「你表兄何等人?叫甚名字?」魯學曾道:「名喚梁尚賓,莊戶人家。」御史聽罷,喝散眾人:「明日再審。」正是
rú shān jù bǐ nán qīng pàn, shì fú cí xīn dài xì cān. gōng àn jiàn chéng fān zhě shǎo, fù pén hé chù bù yuān hán?
如山巨筆難輕判,似佛慈心待細參。公案見成翻者少,覆盆何處不冤含?
cì rì, chá yuàn xiǎo kāi guà yī miàn xiàn pái chū lái. pái shàng xiě dào: běn yuàn ǒu rǎn wēi jí gè guān yī yīng gōng wù jù hòu lìng shì shī xíng. běn yuè rì. fǔ xiàn guān wèn ān zì bù bì shuō.
次日,察院小開掛一面憲牌出來。牌上寫到:「本院偶染微疾各官一應公務懼候另示施行。本月日。」府縣官問安自不必說。
huà fēn liǎng tóu. zài shuō liáng shàng bīn zì wén lǔ gōng zǐ wèn chéng sǐ zuì, xīn xià dào kuān le bā fēn. yī rì, tīng dé mén qián xuān rǎng, zài bì fèng zhāng kàn shí, zhǐ jiàn yī gè mài bù de kè rén, tóu shàng dài yī dǐng xīn xiào tóu jīn, shēn chuān jiù bù zì bù dào páo, kǒu nèi dǎ jiāng xī xiāng tán, shuō shì nán chāng fǔ rén, zài cǐ fàn bù mǎi mài, wén dé jiā zhōng lǎo zi shēn gù, xīng yè yào gǎn huí, cún xià jǐ bǎi pǐ bù, bù céng fā tuō, jí qiè yào tóu gè zhǔ ér, qíng yuàn ràng xiē jià qián. zhòng rén zhōng yǒu yào mǎi yī pǐ de, yǒu yào liǎng pǐ yī pǐ de, kè rén dōu bù kěn, dào: nèn dì líng xīng mài shí, zài jǐ shí hái bù dé dòng shēn. nà gè cái zhǔ jiā yī zǒng tuō qù, biàn duō ràng tā xiē yě bà. liáng shàng bīn tīng le duō shí, biàn zǒu chū mén lái wèn dào: nǐ nà kè rén cún xià duō shǎo bù? zhí duō shǎo běn qián? kè rén dào: yǒu sì bǎi yú pǐ, běn qián èr bǎi liǎng. liáng shàng bīn dào: yī shí sī nà de gè zhǔ ér? xū shì kěn xī xiē, fāng yǒu rén tān nǐ. kè rén dào: biàn xī shí lái liǎng, yě shuō bù dé. zhǐ yào kuài dāng, qīng sōng le shēn zi hǎo zǒu lù. liáng shàng bīn kàn le bù yàng, yòu dào bù chuán shǎng qù fān fù xì kàn, kǒu lǐ zhǐ kuā: hǎo bù, hǎo bù! kè rén dào: nǐ yòu bù zuò gè huì tóu de, zhǐ guǎn fān luàn le wǒ de bù bāo, dān gé rén de shēng yì. liáng shàng bīn dào: zěn jiàn dé wǒ bù xiàng gè mǎi de? kè rén dào: nǐ yào mǎi shí, jiè yín zi lái kàn. liáng shàng bīn dào: nǐ ruò jiā èr kěn xī, wǒ jiāng bā shí liǎng yín zi, tì nǐ chū tuō le yī bàn. kè rén dào: nǐ yě shì dāi huà! zuò jīng jì de, nà lǐ zhé dé qǐ jiā èr? kuàng qiě zhǐ yòng yī bàn, zhè yī bàn wǒ yòu qù tóu shuí? yì bān yàng dān gé le. wǒ shuō bù xiàng yào mǎi de! yòu lěng xiào dào: zhè běi mén wài xǔ duō rén jiā, jiù méi gè cái zhǔ, sì bǎi pǐ bù biàn mǎi bù qǐ! bà, bà, yáo dào dōng mén xún zhǔ ér qù.
話分兩頭。再說梁尚賓自聞魯公子問成死罪,心下到寬了八分。一日,聽得門前喧嚷,在壁縫張看時,只見一個賣布的客人,頭上帶一頂新孝頭巾,身穿舊布自布道袍,口內打江西鄉談,說是南昌府人,在此販布買賣,聞得家中老子身故,星夜要趕回,存下幾百匹布,不曾發脫,急切要投個主兒,情願讓些價錢。眾人中有要買一匹的,有要兩匹一匹的,客人都不肯,道:「恁地零星賣時,再幾時還不得動身。那個財主家一總脫去,便多讓他些也罷。」梁尚賓聽了多時,便走出門來問道:「你那客人存下多少布?值多少本錢?」客人道:「有四百餘匹,本錢二百兩。」梁尚賓道:「一時司那得個主兒?須是肯析些,方有人貪你。」客人道:「便析十來兩,也說不得。只要快當,輕鬆了身子好走路。」梁尚賓看了布樣,又到布船上去翻復細看,口裡只夸:「好布,好布!」客人道:「你又不做個會頭的,只管翻亂了我的布包,擔閣人的生意。」梁尚賓道:「怎見得我不象個買的?」客人道:「你要買時,借銀子來看。」梁尚賓道:「你若加二肯析,我將八十兩銀子,替你出脫了一半。」客人道:「你也是呆話!做經紀的,那裡折得起加二?況且只用一半,這一半我又去投誰?一般樣擔閣了。我說不象要買的!」又冷笑道:「這北門外許多人家,就沒個財主,四百匹布便買不起!罷,罷,搖到東門尋主兒去。」
liáng shàng bīn tīng shuō, xīn zhōng bù fèn yòu jiàn jià qián xiāng yīn, yǒu xiē chū xī, fàng tā bù xià, biàn dào: nǐ zhè kè rén hǎo qī fù rén! wǒ piān yào dōu mǎi le nǐ de, kàn rú hé? kè rén dào: nǐ zhēn gè dōu mǎi wǒ de? wǒ biàn ràng nǐ èr shí liǎng. liáng shàng bīn dìng yào xī sì shí liǎng, kè rén bù kěn. zhòng rén dào: kè rén, nǐ yào jǐn tuō huò zhè wèi liáng dà guān, yòu shì tān pián yí de. yī wǒ men shuō, cóng zhōng zhuó chù, yī bǎi qī shí liǎng, chéng le jiāo yì bà. kè rén chū shí yě bù kěn, bèi zhòng rén quàn bù guò, dào: bà! zhè shí liǎng yín zi, fèng chéng liè wèi miàn shàng. kuài xiē bǎ yín zi duì guò, wǒ hái yào lián yè gǎn lù. liáng shàng bīn dào: yín zi còu bù lái xǔ duō, yǒu jǐ jiàn shǒu shì, kě yòng de zháo me? kè rén dào: shǒu shì yě jiù shì yín zi, zhǐ yào gōng dào zuò jià. liáng shàng bīn yāo rù kè zuò, jiāng yín zi hé liǎng duì yín zhōng, gòng duì zhǔn le yī bǎi liǎng yòu jīn shǒu shì jǐn jiào bān lái, zhòng rén gōng tóng gū jià, gōu le qī shí liǎng zhī shù. yǔ kè shōu qì, jiāo gē le bù pǐ. liáng shàng bīn kàn zhè chǎng jiāo yì jǐn yǒu pián yí, huān xǐ wú xiàn. zhèng shì: tān chī wú dǐ shé tūn xiàng, huò fú nán míng táng bǔ chán. yuán lái zhè fàn bù de kè rén, zhèng shì chén yù shǐ zhuāng de. tā tuō bìng guān mén, mì mì fēn fù zhōng jūn guān niè gàn hù, ān pái xià zhè xiē bù pǐ, xiān gù xià xiǎo chuán, zài shí chéng xiàn cì hou. tā qiào dì dài gè mén zi sī xíng dào cǐ, niè gàn hù jiù fèn zuò xiǎo láng gēn suí, mén zi zhǐ zuò kàn chuán de xiǎo sī, bìng wú rén shí pò, zhè shì zuò guān de miào yòng.
梁尚賓聽說,心中不忿;又見價錢相因,有些出息,放他不下,便道:「你這客人好欺負人!我偏要都買了你的,看如何?」客人道:「你真箇都買我的?我便讓你二十兩。」梁尚賓定要析四十兩,客人不肯。眾人道:「客人,你要緊脫貨;這位梁大官,又是貪便宜的。依我們說,從中酌處,一百七十兩,成了交易罷。」客人初時也不肯,被眾人勸不過,道:「罷!這十兩銀子,奉承列位面上。快些把銀子兌過,我還要連夜趕路。」梁尚賓道:「銀子湊不來許多,有幾件首飾,可用得着麼?」客人道:「首飾也就是銀子,只要公道作價。」梁尚賓邀入客坐,將銀子和兩對銀鍾,共兌准了一百兩;又金首飾盡教搬來,眾人公同估價,勾了七十兩之數。與客收訖,交割了布匹。梁尚賓看這場交易盡有便宜,歡喜無限。正是:貪痴無底蛇吞象,禍福難明螳捕蟬。原來這販布的客人,正是陳御史裝的。他託病關門,密密分付中軍官聶干戶,安排下這些布匹,先雇下小船,在石城縣伺候。他俏地帶個門子私行到此,聶干戶就份做小郎跟隨,門子只做看船的小廝,並無人識破,這是做官的妙用。
què shuō chén yù shǐ xià le xiǎo chuán, qǔ chū jiàn chéng xiě jiù de xiàn pái tián shàng liáng shàng bīn míng zì, jiù zhe niè gàn hù mì ná. yòu xiě shū yī fēng, qǐng gù qiān shì dào fǔ zhōng xiāng huì. bǐ jí yù shǐ huí dào chá yuàn, shuō bìng hǎo kāi mén, liáng shàng bīn jǐ jiě dào le, gù qiān shì yě lái le. yù shǐ máng jiào bǎi jiǔ hòu táng, liú gù qiān shì xiǎo fàn. zuò sī, gù qiān shì yòu tí qǐ lǔ xué céng yī shì. yù shǐ xiào dào: jīn rì fèng qū lǎo nián bó dào cǐ, zhèng wèi zhè chǎng gōng àn, yào guì gè míng bái. biàn jiào mén zi kāi le hù shū xiá, qǔ chū yín zhōng èr duì, jí xǔ duō shǒu shì, sòng yǔ gù qiān shì kàn. gù qiān shì rèn dé shì jiā zhōng zhī wù, dà jīng wèn dào: nà lǐ lái de? yù shǐ dào: lìng ài xiǎo jiě zhì sǐ zhī yóu, zhī zài zhè jǐ jiàn dōng xī shàng. lǎo nián bó qǐng kuān zuò, róng xiǎo zhí chū táng, wèn zhè qǐ shù yǔ lǎo nián bó kàn, shì cǐ bù jué zhī yí.
卻說陳御史下了小船,取出見成寫就的憲牌填上樑尚賓名字,就着聶干戶密拿。又寫書一封,請顧僉事到府中相會。比及御史回到察院,說病好開門,梁尚賓己解到了,顧僉事也來了。御史忙教擺酒後堂,留顧僉事小飯。坐司,顧僉事又提起魯學曾一事。御史笑道:「今日奉屈老年伯到此,正為這場公案,要劊個明白。」便教門子開了護書匣,取出銀鍾二對,及許多首飾,送與顧僉事看。顧僉事認得是家中之物,大驚問道:「那裡來的?」御史道:「令愛小姐致死之由,只在這幾件東西上。老年伯請寬坐,容小侄出堂,問這起數與老年伯看,釋此不決之疑。」
yù shǐ fēn fù kāi mén, réng huàn lǔ xué céng yì qǐ fù shěn. yù shǐ qiě jiào dài zài yī huàn liáng shàng bīn dāng miàn, yù shǐ hè dào: liáng shàng bīn, nǐ zài gù qiān shì jiā, gàn dé hǎo shì! liáng shàng bīn tīng dé zhè jù, hǎo sì chūn tiān lǐ wén le gè pī léi, zhèng yào yìng zhe zuǐ fēn biàn. zhǐ jiàn yù shǐ jiào mén zi bǎ yín zhōng shǒu shì yǔ tā rèn zāng, wèn dào: zhè xiē dōng xī nà lǐ lái de? liáng shàng bīn tái tóu yī wàng, nà yù shǐ zhèng shì mǎi bù de kè rén, xià dé dùn kǒu wú yán, zhǐ jiào: xiǎo rén gāi sǐ. yù shǐ dào: wǒ yě bù dòng jiā gùn, nǐ zhǐ jiāng shí qíng xiě gōng zhuàng lái. liáng shàng bīn tái tóu yī wàng, nà yù shǐ zhèng shì mǎi bù de kè rén, xià dé dùn kǒu wú yán, zhǐ jiào: xiǎo rén gāi sǐ. yù shǐ dào: wǒ yě bù dòng jiā gùn, nǐ zhǐ jiāng shí qíng xiě gōng zhuàng lái. liáng shàng bīn liào lài bù guò, zhǐ de zhāo chēng le. nǐ shuō zhāo cí zěn me xiě lái? yǒu cí míng suǒ nán zhī èr zhī wèi zhèng:
御史分付開門,仍喚魯學曾一起覆審。御史且教帶在一喚梁尚賓當面,御史喝道:「梁尚賓,你在顧僉事家,幹得好事!」梁尚賓聽得這句,好似春天裡聞了個霹雷,正要硬着嘴分辨。只見御史教門子把銀鍾、首飾與他認贓,問道:「這些東西那裡來的?」梁尚賓抬頭一望,那御史正是買布的客人,嚇得頓口無言,只叫:「小人該死。」御史道:「我也不動夾棍,你只將實情寫供狀來。」梁尚賓抬頭一望,那御史正是買布的客人,嚇得頓口無言,只叫:「小人該死。」御史道:「我也不動夾棍,你只將實情寫供狀來。」梁尚賓料賴不過,只得招稱了。你說招詞怎麼寫來?有詞名《鎖南枝》二隻為證:
xiě gōng zhuàng, liáng shàng bīn. zhǐ yīn biǎo dì lǔ xué céng, yuè mǔ niàn tā pín, yuē tā zhù xíng pìn. wèi jiè yī fú zhī cǐ qíng, bù hé shǐ qī xīn, huǎn tā xíng. chéng hūn hēi, jiǎ xué céng, yuán gōng yǐn rù nèi shì mén, jiàn le mèng fū rén, bǎ jīn yín hòu xiāng zèng. yīn liú sù, yǒu le jiān piàn qíng. yī rì hòu xué céng lái, jiāng xiǎo jiě sòng yī mìng.
寫供狀,梁尚賓。只因表弟魯學曾,岳母念他貧,曰他助行聘。為借衣服知此情,不合使欺心,緩他行。乘昏黑,假學曾,園公引入內室門,見了孟夫人,把金銀厚相贈。因留宿,有了奸騙情。一日後學曾來,將小姐送一命。
yù shǐ qǔ le zhāo cí, huàn yuán gōng lǎo ōu shàng lái: nǐ zǐ xì rèn yī rèn, nà yè sī yuán shàng jiǎ gōng zǐ de, kě shì zhè gè rén? lǎo ōu zhēng kāi liǎng yǎn kàn le, dào: yé yé, zhèng shì tā. yù shǐ hē jiào shì lì, bǎ liáng shàng bīn zhòng zé bā shí jiāng lǔ xué céng jiā jí dǎ kāi, jiù tào zài liáng shàng bīn de shēn shàng. hé yī qiáng jiān lùn zhǎn, fā běn jiān hòu chù jué. bù pǐ bǎi pǐ, tuì chū, réng gěi pù hù qǔ jià hái kù. qí yín liǎng shǒu shì, gěi yǔ lǎo ōu lǐng huí. jīn jí jīn bèi, duàn hái lǔ xué céng. jù shì fàng níng jiā. lǔ xué céng bài xiè huó mìng zhī ēn. zhèng shì:
御史取了招詞,喚園工老歐上來:「你仔細認一認,那夜司園上假公子的,可是這個人?」老鷗睜開兩眼看了,道:「爺爺,正是他。」御史喝教室隸,把梁尚賓重責八十;將魯學曾枷極打開,就套在梁尚賓的身上。合依強姦論斬,發本監候處決。布匹百匹,退出,仍給鋪戶取價還庫。其銀兩、首飾,給與老歐領回。金級、金鋇,斷還魯學曾。懼釋放寧家。魯學曾拜謝活命之恩。正是:
jiān xì míng jìng zhào, ēn xǐ fù pén kāi. shēng sǐ jù wú hàn, shén míng yù shǐ tái.
奸細明鏡照,恩喜覆盆開。生死懼無憾,神明育史台。
què shuō gù qiān shì zài hòu táng, tīng le zhè fān shěn lù, jīng hài bù jǐ. hòu yù shǐ tuì táng, zài yī chēng xiè dào: ruò fēi lǎo gōng zǔ shén míng zhú zhào, xiǎo nǚ zhī yuān, jǐ wú suǒ shēn yǐ. dàn bù zhī yín liǎng shǒu shì, lǎo gōng zǔ hé yóu qǔ dào? yù shǐ fù ěr dào: xiǎo zhí rú cǐ rú cǐ. gù qiān shì dào: miào zāi! zhǐ shì yī jiàn, liáng shàng bīn qī zǐ, bì zhī qí qíng hán jiā shǒu shì, dìng rán hái yǒu jǐ jiàn zài bǐ. zài wàng lǎo gōng zǔ yī bìng dǎi wèn. yù shǐ dào: róng yì. biàn xíng wén shū, yǎng shí chéng xiàn tí liáng shàng bīn qī yán shěn, réng zhuī yú zāng huí bào. gù jīn shì bié le yù shǐ zì huí. què shuō shí chéng xiàn zhī xiàn jiàn le chá yuàn wén shū, shōu zhōng qǔ chū liáng shàng bīn wèn dào: nǐ qī zǐ xìng shén? zhè yī shì céng fǒu zhī qíng? liáng shàng bīn zhèng huái hèn lǎo pó, dá yīng dào: qī tián shì, yīn tān cái wù, qí shí tóng móu de. zhī xiàn dāng shí jīn bǐng chāi rén tí tián shì dào guān.
卻說顧僉事在後堂,聽了這番審陸,驚駭不己。候御史退堂,再一稱謝到:「若非老公祖神明燭照,小女之冤,幾無所伸矣。但不知銀兩、首飾,老公祖何由取到?」御史附耳道:「小侄如此如此。」顧僉事道:「妙哉!只是一件,梁尚賓妻子,必知其情;寒家首飾,定然還有幾件在彼。再望老公祖一併逮問。」御史道:「容易。」便行文書,仰石城縣提梁尚賓妻嚴審,仍追余贓回報。顧金事別了御史自回。卻說石城縣知縣見了察院文書,收中取出梁尚賓問道:「你妻子姓甚?這一事曾否知情?」梁尚賓正懷恨老婆,答應道:「妻田氏,因貪財物,其實同謀的。」知縣當時金稟差人提田氏到官。
huà fēn liǎng tóu. què shuō tián shì fù mǔ shuāng wáng, zhī zài gē sōu shēn biān, zhēn zhǐ dù rì. zhè yī rì, gē ge tián chóng wén zhèng zài xiàn qián, wén zhī cǐ xìn, huāng máng bēn huí, bào yǔ tián shì zhī dào. tián shì dào: gē ge xiū huāng, mèi zǐ zì yǒu dào li. dāng shí dài le xiū shū shàng jiào, jìng tái dào gù qiān shì jiā, lái jiàn mèng fū rén. fū rén fā yī gè yǎn huā, fēn míng kàn jiàn nǚ ér ā xiù jìn lái. jí zhì jìn qián, què shì gè mò shēng biāo zhì fù rén, chī le yī jīng, wèn dào: shì shuí? tián shì bài dǎo zài dì, shuō dào: qiè nǎi liáng shàng bīn zhī qī tián shì. yīn è fū suǒ wèi bù yì, zhǐ kǒng lián lèi, yù xiān lí yì le. jiǎ zhái lǎo yé bù zhī, qiú fū rén jiù mìng. shuō bà, jiù qǔ chū xiū shū chéng shàng.
話分兩頭。卻說田氏父母雙亡,只在哥搜身邊,針指度日。這一日,哥哥田重文正在縣前,聞知此信,慌忙奔回,報與田氏知道。田氏道:「哥哥休慌,妹子自有道理。」當時帶了休書上轎,徑抬到顧僉事家,來見孟夫人。夫人發一個眼花,分明看見女兒阿秀進來。及至近前,卻是個驀生標緻婦人,吃了一驚,問道:「是誰?」田氏拜倒在地,說道:「妾乃梁尚賓之妻田氏。因惡夫所為不義,只恐連累,預先離異了。賈宅老爺不知,求夫人救命。」說罷,就取出休書呈上。
fū rén zhèng zài guān kàn, tián shì hū rán chě zhù fū rén shān xiù, dà kū dào: mǔ qīn, ǎn diē hài de wǒ hǎo kǔ yě! fū rén tīng shì shì ā xiù de shēng yīn, yě kū qǐ lái. biàn jiào dào: wǒ ér, yǒu shèn huà shuō? zhǐ jiàn tián shì shuāng móu jǐn bì, āi āi de kū dào: hái ér yī shí cuò wù, shī shēn fěi rén, xiū jiàn gōng zǐ zhī miàn, zì yì shēn wáng, yǐ wán zhēn xìng. hé qī diē diē bù xíng xì fǎng, xiǎn xiē fǎn hài le gōng zǐ xìng mìng. xìng de bào zì le, zhǐ shì tā wú jiā wú shì, zhōng shì wǒ mǔ zǐ dān wù le tā. mǔ qīn kǔ niàn hái ér, tì diē diē shuō shēng, zhōu quán qí shì, xiū jué le yī mài yīn qīn. hái ér zài jiǔ quán zhī xià, yì wú suǒ hèn yǐ. shuō bà, diē dǎo zài dì. fū rén yě kū hūn. guǎn jiā pó hé yā huán yǎng niáng dōu tuán jù jiāng lái, yī qí huàn xǐng. nà tián shì hái dāi dāi de zuò dì, wèn tā shí quán rán bù xǐng. fū rén kàn le tián shì, xiǎng qǐ nǚ ér, zhòng fù kū qǐ, zhòng yā huán quàn zhù le. fū rén bēi shāng bù jǐ, wèn tián shì: kě yǒu diē niáng? tián shì huí shuō: méi yǒu. fū rén dào: wǒ jǔ yǎn wú qīn, jiàn le nǐ, rú jiàn wǒ nǚ ér yì bān, nǐ zuò wǒ yì nǚ kěn me? tián shì bài dào: ruò dé fú shì fū rén, jiàn qiè yǒu xìng. fū rén huān xǐ, jiù liú zài shēn biān le. gù qiān shì huí jiā, wén shuō tián shì xiān qī lí yì, yǔ tā wú gàn, xiě le yī fēng shū tiē, hé xiū shū dié yǔ xiàn guān, qiú tā tù tí, zhuǎn huí chá yuàn. yòu jiàn tián shì xián ér yǒu zhì, hǎo shēng jìng zhòng, yī le fū rén shōu wèi yì nǚ. fū rén yòu shuō qǐ nǚ ér ā xiù fù hún yī shì, tā gàn dīng wàn zhǔ: xiū jué le lǔ jiā yī mài yīn qīn. rú jīn tián shì shào ài, hé bù jiù zhāo lǔ gōng zǐ wèi xù, yǐ xù qián yīn? gù qiān shì jiàn lǔ xué céng wú gū shòu hài, shèn shì ào huǐ. jīn fān fū rén shuō huà yǒu lǐ, rú hé bù yī? zhǐ pà lǔ gōng zǐ shēng yí, qīn dào qí jiā, xiè zuì guò le, yòu shuō xù qīn yī shì. lǔ gōng zǐ zài yī tuī cí bù guò, zhǐ de yǔn cóng. jiù bǎ jīn chāi tián wèi pìn, zé rì guò mén chéng qīn.
夫人正在觀看,田氏忽然扯住夫人衫袖,大哭道:「母親,俺爹害得我好苦也!」夫人聽是是阿秀的聲音,也哭起來。便叫道:「我兒,有甚話說?」只見田氏雙眸緊閉,哀哀的哭道:「孩兒一時錯誤,失身匪人,羞見公子之面,自縊身亡,以完貞性。何期爹爹不行細訪,險些反害了公子性命。幸得暴自了,只是他無家無室,終是我母子擔誤了他。母親苦念孩兒,替爹爹說聲,周全其事,休絕了一脈姻親。孩兒在九泉之下,亦無所恨矣。」說罷,跌倒在地。夫人也哭昏。管家婆和丫鬟、養娘都團聚將來,一齊喚醒。那田氏還呆呆的坐地,問他時全然不省。夫人看了田氏,想起女兒,重複哭起,眾丫鬟勸住了。夫人悲傷不己,問田氏:「可有爹娘?」田氏回說:「沒有。」夫人道:「我舉眼無親,見了你,如見我女兒一般,你做我義女肯麼?」田氏拜道:「若得伏侍夫人,賤妾有幸。」夫人歡喜,就留在身邊了。顧僉事回家,聞說田氏先期離異,與他無干,寫了一封書帖,和休書迭與縣官,求他兔提,轉回察院。又見田氏賢而有智,好生敬重,依了夫人收為義女。夫人又說起女兒阿秀負魂一事,他干叮萬囑:「休絕了魯家一脈姻親。」如今田氏少艾,何不就招魯公子為婿,以續前姻?顧僉事見魯學曾無辜受害,甚是懊悔。今番夫人說話有理,如何不依?只怕魯公子生疑,親到其家,謝罪過了,又說續親一事。魯公子再一推辭不過,只得允從。就把金釵鈿為聘,擇日過門成親。
yuán lái gù qiān shì zài lǔ gōng zǐ miàn qián, zhǐ shuō guò jì de yuǎn fáng zhí nǚ. mèng fū rén zài tián shì miàn qián, yě zhǐ shuō zhuì gè xiù cái, bìng bù shuō zhēn míng zhēn xìng. dào wán hūn yǐ hòu, shì fāng cái xiǎo dé jiù shì lǔ gōng zǐ, gōng zǐ fāng cái xiǎo dé jiù shì liáng shàng bīn de qián qī tián shì. zì cǐ fū qī liǎng kǒu hé mù, qiě shì shí fēn xiào shùn. gù qiān shì wú zi, lǔ gōng zǐ chéng shòu le tā de jiā sī, fā fèn gōng shū. gù qiān shì jiàn tā yī chǎng tōng tòu, sòng rù guó zi jiān, lián kē jí dì. suǒ shēng èr zi, yī xìng lǔ, yī xìng gù, yǐ fèng liǎng jiā zōng bǎ. liáng shàng bīn zi sūn suì jué. shī yuē:
原來顧僉事在魯公子面前,只說過繼的遠房侄女。孟夫人在田氏面前,也只說贅個秀才,並不說真名真姓。到完婚以後,氏方才曉得就是魯公子,公子方才曉得就是梁尚賓的前妻田氏。自此夫妻兩口和睦,且是十分孝順。顧僉事無子,魯公子承受了他的家私,發憤攻書。顧僉事見他一場通透,送入國子監,連科及第。所生二子,一姓魯,一姓顧,以奉兩家宗把。梁尚賓子孫遂絕。詩曰:
yī yè huān yú hài zì shēn, bǎi nián yīn juàn shǔ tā rén. shì jiān yòng jì xíng jiān zhě, qǐng kàn dāng shí liáng shàng bīn.
一夜歡娛害自身,百年姻眷屬他人。世間用計行奸者,請看當時梁尚賓。