yuán wén
【原文】

qín wéi zhào hán dān, zhū hóu mò gǎn xiān jiù. wèi wáng shǐ kè jiāng jūn xīn yuán yǎn jiān rù hán dān, yù yǔ zhào zūn qín wèi dì. lǔ zhòng lián shì zài zhào, wén zhī, jiàn píng yuán jūn shèng. shèng wèi jiè shào, ér jiàn zhī yú xīn yuán yǎn. lǔ lián jiàn xīn yuán yǎn ér wú yán. xīn yuán yǎn yuē: wú shì jū cǐ wéi chéng zhī zhōng zhě, jiē yǒu qiú yú píng yuán jūn zhě yě, jīn guān xiān shēng zhī yù mào, fēi yǒu qiú yú píng yuán jūn zhě, hé wèi jiǔ jū cǐ wéi chéng zhī zhōng ér bù qù yě? lǔ lián yuē: qín qì lǐ yì shàng shǒu gōng zhī guó yě, quán shǐ qí shì, lǔ shǐ qí mín, bǐ sì rán ér wèi dì, zé lián yǒu fù dōng hǎi ér sǐ ěr, bù rěn wèi zhī mín yě. suǒ wèi jiàn jiāng jūn zhě, yù yǐ zhù zhào yě. xīn yuán yǎn yuē: zhù zhī nài hé? lǔ lián yuē: wú jiāng shǐ liáng jí yàn zhù zhī, qí chǔ gù zhù zhī yǐ. xīn yuán yǎn yuē: yàn wú bù zhī ruò liáng, zé wú nǎi liáng rén yě. xiān shēng è néng shǐ liáng zhù zhī yé? lǔ lián yuē: liáng wèi dǔ qín chēng dì zhī hài gù yě, shǐ dǔ qín chēng dì zhī hài, zé bì zhù zhào yǐ. xīn yuán yǎn yuē: qín chēng dì zhī hài nài hé? lǔ lián yuē: xī qí wēi wáng cháng wèi rén yì yǐ, lǜ tiān xià zhū hóu ér cháo zhōu. zhōu pín qiě wēi, zhū hóu mò cháo, ér qí dú cháo zhī. jū suì yú, zhōu liè wáng bēng, zhū hóu jiē dào, qí hòu wǎng, zhōu nù, fù yú qí yuē: tiān bēng dì chè, tiān zǐ xià xí, dōng fān zhī chén tián yīng qí hòu zhì, zé zhǎn zhī! wēi wáng bó rán nù yuē: chì jiē, lǔ zhòng lián ér mǔ bì yě! zú wèi tiān xià xiào. gù shēng zé cháo zhōu, sǐ zé chì zhī, chéng bù rěn qí qiú yě. bǐ tiān zǐ gù rán, qí wú zú guài. xīn yuán yǎn yuē: xiān shēng dú wèi jiàn fū pū hū? shí rén ér cóng yī rén zhě, níng lì bù shèng, zhì bù ruò yé? wèi zhī yě! lǔ lián yuē: liáng zhī bǐ yú qín ruò pū yé? biān pī: jī zhī. xīn yuán yǎn yuē: rán. lǔ lián yuē: rán zé wú jiāng shǐ qín wáng pēng hǎi liáng wáng. biān pī: zhòng jī zhī. xīn yuán yǎn yàng rán bù yuè, yuē: xī, yì tài shèn yǐ, xiān shēng yòu è néng shǐ qín wáng pēng hǎi liáng wáng? lǔ lián yuē: gù yě, dài wú yán zhī. xī zhě guǐ hóu è hóu wén wáng, zhòu zhī sān gōng yě. guǐ hóu yǒu zi ér hǎo, gù rù zhī yú zhòu, zhòu yǐ wèi è, hǎi guǐ hóu è hóu zhēng zhī jí, biàn zhī jí, bìng pú è hóu wén wáng wén ér tàn xī, jū yú yǒu lǐ zhī kù bǎi rì, ér yù lìng zhī sǐ. hé wèi yǔ rén jù chēng dì wáng, zú jiù pú hǎi zhī dì yě? qí mǐn wáng jiāng zhī lǔ, yí wéi zi zhí cè ér cóng, wèi lǔ rén yuē: zi jiāng hé yǐ dài wú jūn? lǔ rén yuē: wú jiāng yǐ shí tài láo dài zi zhī jūn. yí wéi zǐ yuē: wú jūn, tiān zǐ yě. tiān zǐ xún shòu, zhū hóu bì shě, nà guǎn jiàn, shè rèn bào jǐ, shì shàn yú táng xià, tiān zǐ yǐ shí, tuì ér tīng cháo yě. lǔ rén tóu qí yào, bù guǒ nà. jiāng zhī xuē, jiǎ tú yú zōu. dāng shì shí, zōu jūn sǐ, mǐn wáng yù rù diào, yí wéi zi wèi zōu zhī gū yuē: tiān zǐ diào, zhǔ rén bì jiāng bèi bìn jiù, shè běi miàn yú nán fāng, rán hòu tiān zǐ nán miàn diào yě. zōu zhī qún chén yuē: bì ruò cǐ, wú jiāng fú jiàn ér sǐ. gù bù gǎn rù yú zōu. zōu lǔ zhī chén. shēng zé bù néng shì yǎng, sǐ zé bù dé fàn hán, biān pī: wèi qí qiáng héng gù. rán qiě yù xíng tiān zǐ zhī lǐ yú zōu lǔ zhī chén, bù guǒ nà. jīn qín wàn chéng zhī guó, liáng yì wàn chéng zhī guó, jiāo yǒu chēng wáng zhī míng, dǔ qí yī zhàn ér shèng, yù cóng ér dì zhī, shì shǐ sān jìn zhī dà chén, wèi rú zōu lǔ zhī pū qiè yě. qiě qín wú yǐ ér dì, zé qiě biàn yì zhū hóu zhī dà chén, bǐ jiāng duó qí suǒ wèi bù xiào, ér yǔ qí suǒ wèi xián, duó qí suǒ zēng, ér yǔ qí suǒ ài, bǐ yòu jiāng shǐ qí zǐ nǚ chán qiè wèi zhū hóu fēi jī, chù liáng zhī gōng, liáng wáng ān dé yàn rán ér yǐ hū? ér jiāng jūn yòu hé yǐ dé gù chǒng hū? yú shì xīn yuán yǎn qǐ, zài bài xiè yuē: wú nǎi jīn zhī xiān shēng wèi tiān xià zhī shì yě, wú qǐng qù, bù gǎn fù yán dì qín yǐ. qín jiāng wén zhī, wèi què jūn wǔ shí lǐ.
秦圍趙邯鄲，諸侯莫敢先救。魏王使客將軍辛垣衍間入邯鄲，欲與趙尊秦為帝。魯仲連適在趙，聞之，見平原君勝。勝為介紹，而見之於辛垣衍。魯連見辛垣衍而無言。辛垣衍曰：「吾視居此圍城之中者，皆有求於平原君者也，今觀先生之玉貌，非有求於平原君者，曷為久居此圍城之中而不去也？」魯連曰：「秦棄禮義、上首功之國也，權使其士，虜使其民，彼肆然而為帝，則連有赴東海而死耳，不忍為之民也。所為見將軍者，欲以助趙也。」辛垣衍曰：「助之奈何？」魯連曰：「吾將使梁及燕助之，齊、楚固助之矣。」辛垣衍曰：「燕吾不知；若梁，則吾乃梁人也。先生惡能使梁助之耶？」魯連曰：「梁未睹秦稱帝之害故也，使睹秦稱帝之害，則必助趙矣。」辛垣衍曰：「秦稱帝之害奈何？」魯連曰：「昔齊威王嘗為仁義矣，率天下諸侯而朝周。周貧且微，諸侯莫朝，而齊獨朝之。居歲余，周烈王崩，諸侯皆到，齊後往，周怒，赴於齊曰：『天崩地坼，天子下席，東藩之臣田嬰齊後至，則斬之!』威王勃然怒曰：『叱嗟，魯仲連而母婢也!』卒為天下笑。故生則朝周，死則叱之，誠不忍其求也。彼天子固然，其無足怪。」辛垣衍曰：「先生獨未見夫仆乎？十人而從一人者，寧力不勝，智不若耶？畏之也!」魯連曰：「梁之比於秦若仆耶？」（邊批：激之。）辛垣衍曰：「然。」魯連曰：「然則吾將使秦王烹醢梁王。」（邊批：重激之。）辛垣衍怏然不悅，曰：「嘻，亦太甚矣，先生又惡能使秦王烹醢梁王？」魯連曰：「固也，待吾言之。昔者鬼侯、鄂侯、文王，紂之三公也。鬼侯有子而好，故入之於紂，紂以為惡，醢鬼侯；鄂侯爭之急，辯之疾，並脯鄂侯；文王聞而嘆息，拘於羑里之庫百日，而欲令之死。曷為與人俱稱帝王，卒就脯醢之地也？齊湣王將之魯，夷維子執策而從，謂魯人曰：『子將何以待吾君？』魯人曰：『吾將以十太牢待子之君。』夷維子曰：『吾君，天子也。天子巡狩，諸侯避舍，納管鍵，攝衽抱幾，視膳於堂下，天子已食，退而聽朝也。』魯人投其鑰，不果納。將之薛，假途於鄒。當是時，鄒君死，湣王欲入吊，夷維子謂鄒之孤曰：『天子吊，主人必將倍殯柩，設北面於南方，然後天子南面吊也。』鄒之群臣曰：『必若此，吾將伏劍而死。』故不敢入於鄒。鄒、魯之臣。生則不能事養，死則不得飯含，（邊批：為齊強橫故。）然且欲行天子之禮於鄒、魯之臣，不果納。今秦萬乘之國，梁亦萬乘之國，交有稱王之名，睹其一戰而勝，欲從而帝之，是使三晉之大臣，未如鄒、魯之仆妾也。且秦無已而帝，則且變易諸侯之大臣，彼將奪其所謂不肖，而予其所謂賢，奪其所憎，而予其所愛，彼又將使其子女讒妾為諸侯妃姬，處梁之宮，梁王安得晏然而已乎？而將軍又何以得故寵乎？」於是辛垣衍起，再拜謝曰：「吾乃今知先生為天下之士也，吾請去，不敢復言帝秦矣。」秦將聞之，為卻軍五十里。

píng sū shì yuē: zhòng lián biàn guò yí qín, qì líng kūn yǎn, pái nán jiě fēn, gōng chéng ér táo, shí zhàn guó yī rén ér yǐ. mù wén xī yuē: zhòng lián cuò dì qín zhī shuō, ér qín jiāng wèi zhī què jūn, cǐ huái nán zhī suǒ wèi miào zhàn yě.
〔評〕蘇軾曰：「仲連辯過儀、秦，氣凌髡、衍，排難解紛，功成而逃，實戰國一人而已。」穆文熙曰：「仲連挫帝秦之說，而秦將為之卻軍，此《淮南》之所謂『廟戰』也。」