āi gōng wèn zhèng.
哀公問政。
zǐ yuē: wén wǔ zhī zhèng, bù zài fāng cè. qí rén cún, zé qí zhèng jǔ qí rén wáng, zé qí zhèng xī.
子曰:「文武之政,布在方策。其人存,則其政舉;其人亡,則其政息。
rén dào mǐn zhèng, dì dào mǐn shù. fū zhèng yě zhě, pú lú yě.
人道敏政,地道敏樹。夫政也者,蒲盧也。
gù wèi zhèng zài rén. qǔ rén yǐ shēn. xiū shēn yǐ dào. xiū dào yǐ rén.
故為政在人。取人以身。修身以道。修道以仁。
rén zhě, rén yě, qīn qīn wèi dà. yì zhě, yí yě, zūn xián wèi dà. qīn qīn zhī shā, zūn xián zhī děng, lǐ suǒ shēng yě.
仁者,人也,親親為大。義者,宜也,尊賢為大。親親之殺,尊賢之等,禮所生也。
zài xià wèi, bù huò hū shàng, mín bù kě dé ér zhì yǐ.
在下位,不獲乎上,民不可得而治矣。
gù jūn zǐ, bù kě yǐ bù xiū shēn. sī xiū shēn, bù kě yǐ bù shì qīn. sī shì qīn, bù kě yǐ bù zhī rén. sī zhī rén, bù kě yǐ bù zhī tiān.
故君子,不可以不修身。思修身,不可以不事親。思事親,不可以不知人。思知人,不可以不知天。
tiān xià zhī dá dào wǔ, suǒ yǐ xíng zhī zhě sān, yuē: jūn chén yě fù zǐ yě fū fù yě kūn dì yě péng yǒu zhī jiāo yě. wǔ zhě, tiān xià zhī dá dào yě. zhī rén yǒng sān zhě, tiān xià zhī dá dé yě. suǒ yǐ xíng zhī zhě yī yě.
天下之達道五,所以行之者三,曰:君臣也、父子也、夫婦也、昆弟也、朋友之交也。五者,天下之達道也。知、仁、勇三者,天下之達德也。所以行之者一也。
huò shēng ér zhī zhī huò xué ér zhī zhī huò kùn ér zhī zhī: jí qí zhī zhī, yī yě. huò ān ér xíng zhī huò lì ér xíng zhī huò miǎn qiáng ér xíng zhī: jí qí chéng gōng, yī yě.
或生而知之;或學而知之;或困而知之:及其知之,一也。或安而行之;或利而行之;或勉強而行之:及其成功,一也。」
zǐ yuē: hǎo xué jìn hū zhī. lì xíng jìn hū rén. zhī chǐ jìn hū yǒng.
子曰:「好學近乎知。力行近乎仁。知恥近乎勇。
zhī sī sān zhě, zé zhī suǒ yǐ xiū shēn. zhī suǒ yǐ xiū shēn, zé zhī suǒ yǐ zhì rén. zhī suǒ yǐ zhì rén, zé zhī suǒ yǐ zhì tiān xià guó jiā yǐ.
知斯三者,則知所以修身。知所以修身,則知所以治人。知所以治人,則知所以治天下國家矣。
fán wèi tiān xià guó jiā yǒu jiǔ jīng, yuē: xiū shēn yě zūn xián yě qīn qīn yě jìng dà chén yě tǐ qún chén yě zi shù mín yě lái bǎi gōng yě róu yuǎn rén yě huái zhū hóu yě.
凡為天下國家有九經,曰:修身也、尊賢也、親親也、敬大臣也、體群臣也、子庶民也、來百工也、柔遠人也、懷諸侯也。
xiū shēn, zé dào lì. zūn xián, zé bù huò. qīn qīn, zé zhū fù kūn dì bù yuàn. jìng dà chén, zé bù xuàn. tǐ qún chén, zé shì zhī bào lǐ zhòng. zi shù mín, zé bǎi xìng quàn. lái bǎi gōng, zé cái yòng zú. róu yuǎn rén, zé sì fāng guī zhī. huái zhū hóu, zé tiān xià wèi zhī.
修身,則道立。尊賢,則不惑。親親,則諸父昆弟不怨。敬大臣,則不眩。體群臣,則士之報禮重。子庶民,則百姓勸。來百工,則財用足。柔遠人,則四方歸之。懷諸侯,則天下畏之。
qí míng shèng fú, fēi lǐ bù dòng: suǒ yǐ xiū shēn yě. qù chán yuǎn sè, jiàn huò ér guì dé, suǒ yǐ quàn xián yě. zūn qí wèi, zhòng qí lù, tóng qí hǎo è, suǒ yǐ quàn qīn qīn yě. guān shèng rèn shǐ, suǒ yǐ quàn dà chén yě. zhōng xìn zhòng lù, suǒ yǐ quàn shì yě. shí shǐ báo liǎn, suǒ yǐ quàn bǎi xìng yě. rì shěng yuè shì, jì lǐn chēng shì, suǒ yǐ quàn bǎi gōng yě. sòng wǎng yíng lái, jiā shàn ér jīn bù néng suǒ yǐ róu yuǎn rén yě. jì jué shì, jǔ fèi guó, zhì luàn chí wēi, cháo pìn yǐ shí, hòu wǎng ér báo lái, suǒ yǐ huái zhū hóu yě.
齊明盛服,非禮不動:所以修身也。去讒遠色,賤貨而貴德,所以勸賢也。尊其位,重其祿,同其好惡,所以勸親親也。官盛任使,所以勸大臣也。忠信重祿,所以勸士也。時使薄斂,所以勸百姓也。日省月試,既廩稱事,所以勸百工也。送往迎來,嘉善而矜不能所以柔遠人也。繼絕世,舉廢國,治亂持危,朝聘以時,厚往而薄來,所以懷諸侯也。
fán wèi tiān xià guó jiā yǒu jiǔ jīng, suǒ yǐ xíng zhī zhě yī yě.
凡為天下國家有九經,所以行之者一也。
fán shì, yù zé lì, bù yù zé fèi. yán qián dìng, zé bù jiá. shì qián dìng, zé bù kùn. xíng qián dìng, zé bù jiù. dào qián dìng, zé bù qióng.
凡事,豫則立,不豫則廢。言前定,則不跲。事前定,則不困。行前定,則不疚。道前定,則不窮。
zài xià wèi bù huò hū shàng, mín bù kě dé ér zhì yǐ. huò hū shàng yǒu dào: bù xìn hū péng yǒu, bù huò hū shàng yǐ. xìn hū péng yǒu yǒu dào: bù shùn hū qīn, bù xìn hū péng yǒu yǐ. shùn hū qīn yǒu dào: fǎn zhū shēn bù chéng, bù shùn hū qīn yǐ. chéng shēn yǒu dào: bù míng hū shàn, bù chéng hū shēn yǐ.
在下位不獲乎上,民不可得而治矣。獲乎上有道:不信乎朋友,不獲乎上矣。信乎朋友有道:不順乎親,不信乎朋友矣。順乎親有道:反諸身不誠,不順乎親矣。誠身有道:不明乎善,不誠乎身矣。
chéng zhě, tiān zhī dào yě. chéng zhī zhě, rén zhī dào yě. chéng zhě, bù miǎn ér zhōng bù sī ér dé: cóng róng zhōng dào, shèng rén yě. chéng zhī zhě, zé shàn ér gù zhí zhī zhě yě.
誠者,天之道也。誠之者,人之道也。誠者,不勉而中不思而得:從容中道,聖人也。誠之者,擇善而固執之者也。
bó xué zhī, shěn wèn zhī, shèn sī zhī, míng biàn zhī, dǔ xíng zhī.
博學之,審問之,慎思之,明辨之,篤行之。
yǒu fú xué, xué zhī fú néng, fú cuò yě. yǒu fú wèn, wèn zhī fú zhī, fú cuò yě. yǒu fú sī, sī zhī fú dé, fú cuò yě. yǒu fú biàn, biàn zhī fú míng, fú cuò yě. yǒu fú xíng, xíng zhī fú dǔ, fú cuò yě. rén yī néng zhī, jǐ bǎi zhī. rén shí néng zhī, jǐ qiān zhī.
有弗學,學之弗能,弗措也。有弗問,問之弗知,弗措也。有弗思,思之弗得,弗措也。有弗辨,辨之弗明,弗措也。有弗行,行之弗篤,弗措也。人一能之,己百之。人十能之,己千之。
guǒ néng cǐ dào yǐ, suī yú bì míng, suī róu bì qiáng.
果能此道矣,雖愚必明,雖柔必強。」