gōng jīn zhī gōng, zhú shì zhí xià qí, zhì shì zhí shàng qí, fú shì wèi shēng, shì wèi liàng, duàn shì wèi tuán qì, táo shì wèi rèn. jīn yǒu liù qí: liù fēn qí jīn ér xī jū yī, wèi zhī zhǒng dǐng zhī qí wǔ fēn qí jīn ér xī jū yī, wèi zhī fǔ jīn zhī qí sì fēn qí jīn ér xī jū yī, wèi zhī gē jǐ zhī qí cān fēn qí jīn ér xī jū yī, wèi zhī dà rèn zhī qí wǔ fēn qí jīn ér xī jū èr, wèi zhī xuē shā shǐ zhī qí jīn xī bàn, wèi zhī jiàn suì zhī qí.
攻金之工,築氏執下齊,治氏執上齊,鳧氏為聲,氏為量,段氏為鏄器,桃氏為刃。金有六齊:六分其金而錫居一,謂之種鼎之齊;五分其金而錫居一,謂之斧斤之齊;四分其金而錫居一,謂之戈戟之齊參分其金而錫居一,謂之大刃之齊;五分其金而錫居二,謂之削殺矢之齊金錫半,謂之鑑燧之齊。
zhú shì wèi xuē, zhǎng chǐ bó cùn, hé liù ér chéng guī. yù xīn ér wú qióng, bì jǐn ér wú è.
築氏為削,長尺博寸,合六而成規。欲新而無窮,敝盡而無惡。
yě shì wèi shā shǐ, rèn zhǎng cùn wéi cùn, dìng shí zhī, zhòng sān yuàn. gē guǎng èr cùn, nèi bèi zhī, hú sān zhī, yuán sì zhī, yǐ jù zé bù rù, yǐ jù zé bù jué. zhǎng nèi zé zhé qián, duǎn nèi zé bù jí, shì gù jù jù wài bó, zhòng sān lüè. jǐ guǎng cùn yǒu bàn cùn, nèi sān zhī, hú sì zhī, yuán wǔ zhī, jù jù zhōng jǔ, yǔ cì zhòng sān lüè. táo shì wèi jiàn, là guǎng èr cùn yǒu bàn cùn, liǎng cóng bàn zhī. yǐ qí là guǎng wèi zhī jīng wéi, zhǎng bèi zhī, zhōng qí jīng, shè qí hòu. cān fēn qí là guǎng, qù yī yǐ wèi shǒu guǎng, ér wéi zhī. shēn zhǎng wǔ qí jīng zhǎng, chóng jiǔ lüè, wèi zhī shàng zhì, shàng shì fú zhī. shēn zhǎng sì qí jīng zhǎng, zhòng qī lüè, wèi zhī zhōng zhì, zhōng shì fú zhī. shēn zhǎng sān qí jīng zhǎng, zhòng wǔ lüè, wèi zhī xià zhì, xià shì fú zhī.
冶氏為殺矢,刃長寸圍寸,鋌十之,重三垸。戈廣二寸,內倍之,胡三之,援四之,已倨則不入,已句則不決。長內則折前,短內則不疾,是故倨句外博,重三鋝。戟廣寸有半寸,內三之,胡四之,援五之,倨句中矩,與刺重三鋝。 桃氏為劍,臘廣二寸有半寸,兩従半之。以其臘廣為之莖圍,長倍之,中其莖,設其後。參分其臘廣,去一以為首廣,而圍之。身長五其莖長,重九鋝,謂之上制,上士服之。身長四其莖長,重七鋝,謂之中制,中士服之。身長三其莖長,重五鋝,謂之下制,下士服之。
fú shì wèi zhōng, liǎng luán wèi zhī xiǎn, xiǎn jiān wèi zhī yú, yú shàng wèi zhī gǔ, gǔ shàng wèi zhī zhēng, zhēng shàng wèi zhī wǔ, wǔ shàng wèi zhī yǒng, yǒng shàng wèi zhī héng, zhōng xiàn wèi zhī xuán, xuán chóng wèi zhī gàn, zhōng dài wèi zhī zhuàn, zhuàn jiān wèi zhī méi, méi wèi zhī jǐng, yú shàng zhī mí wèi zhī suì. shí fēn qí xiǎn, qù èr yǐ wèi zhēng. yǐ qí zhēng wèi zhī xiǎn jiān, qù èr fēn yǐ wèi zhī gǔ jiān. yǐ qí gǔ jiān wèi zhī wǔ xiū, qù èr fēn yǐ wèi wǔ guǎng. yǐ qí zhēng zhī zhǎng wèi zhī yǒng zhǎng, yǐ qí yǒng zhǎng wèi zhī wéi. cān fēn qí wéi, qù yī yǐ wèi héng wéi. cān fēn qí yǒng zhǎng, èr zài shàng, yī zài xià, yǐ shè qí xuán. bó hòu zhī suǒ zhèn dòng, qīng zhuó zhī suǒ yóu chū, chǐ yǎn zhī suǒ yóu xìng, yǒu shuō. zhōng yǐ hòu zé shí, yǐ báo zé bō, chǐ zé zhà, yǎn zé yù, zhǎng yǒng zé zhèn. shì gù dà zhōng shí fēn qí gǔ jiān, yǐ qí yī wèi zhī hòu xiǎo zhōng shí fēn qí zhēng jiān, yǐ qí yī wèi zhī hòu. zhōng dà ér duǎn, zé qí shēng jí ér duǎn wén zhōng xiǎo ér zhǎng, zé qí shēng shū ér yuǎn wén. wèi suì, liù fēn qí hòu, yǐ qí yī wèi zhī shēn, ér huán zhī.
鳧氏為鍾,兩欒謂之銑,銑間謂之於,於上謂之鼓,鼓上謂之鉦,鉦上謂之舞,舞上謂之甬,甬上謂之衡,鍾縣謂之旋,旋蟲謂之干,鍾帶謂之篆,篆間謂之枚,枚謂之景,於上之攠謂之隧。十分其銑,去二以為鉦。以其鉦為之銑間,去二分以為之鼓間。以其鼓間為之舞修,去二分以為舞廣。以其鉦之長為之甬長,以其甬長為之圍。參分其圍,去一以為衡圍。參分其甬長,二在上,一在下,以設其旋。薄厚之所震動,清濁之所由出,侈弇之所由興,有說。鍾已厚則石,已薄則播,侈則柞,弇則郁,長甬則震。是故大鐘十分其鼓間,以其一為之厚;小鍾十分其鉦間,以其一為之厚。鍾大而短,則其聲疾而短聞;鍾小而長,則其聲舒而遠聞。為遂,六分其厚,以其一為之深,而圜之。
shì wèi liàng, gǎi jiān jīn xī zé bù chá, bù chá rán hòu quán zhī, quán zhī rán hòu zhǔn zhī, zhǔn zhī rán hòu liàng zhī. liàng zhī yǐ wèi fǔ, shēn chǐ, nèi fāng chǐ ér huán qí wài, qí shí yī fǔ, qí bì yī cùn, qí shí yī dòu qí ěr sān cùn. qí shí yī shēng, zhòng yī jūn, qí shēng zhōng huáng zhōng zhī gōng, gài ér bù yuè. qí míng yuē: shí wén sī suǒ, yǔn zhēn qí jí, jiā liàng jì chéng, yǐ guān sì guó, yǒng qǐ jué hòu, zī qì wéi zé. fán zhù jīn zhī zhuàng jīn yǔ xī, hēi zhuó zhī qì jié, huáng bái cì zhī, huáng bái zhī qì jié, qīng bái cì zhī. qīng bái zhī qì jié, qīng qì cì zhī, rán hòu kě zhù yě.
氏為量,改煎金、錫則不秅,不秅然後權之,權之然後准之,准之然後量之。量之以為鬴,深尺,內方尺而圜其外,其實一鬴,其臂一寸,其實一豆;其耳三寸。其實一升,重一鈞,其聲中黃鐘之宮,概而不悅。其銘曰:「時文思索,允臻其極,嘉量既成,以觀四國,永啟厥後,茲器維則。」凡鑄金之狀;金與錫,黑濁之氣竭,黃白次之,黃白之氣竭,青白次之。青白之氣竭,青氣次之,然後可鑄也。
hán rén wèi jiǎ, xī jiǎ qī shǔ, sì jiǎ liù shǔ, hé jiǎ wǔ shǔ. xī jiǎ shòu bǎi nián, sì jiǎ shòu èr bǎi nián, hé jiǎ shòu sān bǎi nián. fán wèi jiǎ, bì xiān wèi róng, rán hòu zhì gé. quán qí shàng lǚ yǔ qí xià lǚ, ér zhòng ruò yī, yǐ qí zhǎng wèi zhī wéi. fán jiǎ, duàn bù zhì zé bù jiān, yǐ bì zé ráo. fán chá gé zhī dào, shì qí zuān kōng, yù qí fēng yě shì qí lǐ, yù qí yì yě shì qí zhèn, yù qí zhí yě, gāo zhī yù qí yuē yě jǔ ér shì zhī, yù qí fēng yě yī zhī, yù qí wú xiè yě. shì qí zuān kōng ér yuān, zé gé jiān yě shì qí lǐ ér yì, zé cái gèng yě shì qí zhèn ér zhí, zé zhì shàn yě. gāo zhī ér yuē, zé zhōu yě jǔ zhī ér fēng zé míng yě yī zhī wú xiè, zé biàn yě.
函人為甲,犀甲七屬,兕甲六屬,合甲五屬。犀甲壽百年,兕甲壽二百年,合甲壽三百年。凡為甲,必先為容,然後製革。權其上旅與其下旅,而重若一,以其長為之圍。凡甲,鍛不摯則不堅,已敝則橈。凡察革之道,眡其鑽空,欲其豐也;眡其里,欲其易也;眡其朕,欲其直也,櫜之欲其約也;舉而眡之,欲其豐也;衣之,欲其無齘也。眡其鑽空而惌,則革堅也;眡其里而易,則材更也;眡其朕而直,則制善也。櫜之而約,則周也;舉之而豐;則明也;衣之無齘,則變也。
bào rén zhī shì, wàng ér shì zhī, yù qí tú bái yě jìn ér wò zhī, yù qí róu ér huá yě juǎn ér tuán zhī, yù qí wú yí yě shì qí zhe, yù qí qiǎn yě chá qí xiàn, yù qí cáng yě. gé yù qí tú bái ér jí, hàn zhī zé jiān, yù qí róu huá ér wò, zhī zhī zé xū, yǐn ér xìn zhī. yù qí zhí yě, xìn zhī ér zhí, zé qǔ cái zhèng yě. xìn zhī ér wǎng, zé shì yī fāng huǎn yī fāng jí yě. ruò gǒu yī fāng huǎn yī fāng jí, zé jí qí yòng zhī yě, bì zì qí jí zhě xiān liè. ruò gǒu zì jí zhě xiān liè, zé shì yǐ bó wèi sàn yě. juǎn ér tuán zhī ér bù yí, zé hòu bó xù yě. shì qí zhe ér qiǎn, zé gé xìn yě. chá qí xiàn ér cáng, zé suī bì bù lìn.
鮑人之事,望而眡之,欲其荼白也;進而握之,欲其柔而滑也;卷而摶之,欲其無迆也;眡其著,欲其淺也;察其線,欲其藏也。革欲其荼白而疾,汗之則堅,欲其柔滑而腛,脂之則需,引而信之。欲其直也,信之而直,則取材正也。信之而枉,則是一方緩一方急也。若苟一方緩一方急,則及其用之也,必自其急者先裂。若苟自急者先裂,則是以博為帴也。卷而摶之而不迆,則厚薄序也。眡其著而淺,則革信也。察其線而藏,則雖敝不甐。
yùn rén wèi gāo yáo, zhǎng liù chǐ yǒu liù cùn, zuǒ yòu duān guǎng liù cùn, zhōng chǐ, hòu sān cùn, qióng zhě sān zhī yī, shàng sān zhèng. gǔ zhǎng bā chǐ, gǔ sì chǐ, zhōng wéi jiā sān zhī yī, wèi zhī. wèi gāo gǔ, zhǎng xún yǒu sì chǐ, gǔ sì chǐ, jù jù qìng zhé. fán mào gǔ bì yǐ qǐ zhé zhī rì, liáng gǔ xiá rú jī huán. gǔ dà ér duǎn, zé qí shēng jí ér duǎn wén gǔ xiǎo ér zhǎng, zé qí shēng shū ér yuǎn wén.
韗人為皋陶,長六尺有六寸,左右端廣六寸,中尺,厚三寸,穹者三之一,上三正。鼓長八尺,鼓四尺,中圍加三之一,謂之。為皋鼓,長尋有四尺,鼓四尺,倨句磬折。凡冒鼓;必以啟蟄之日,良鼓瑕如積環。鼓大而短,則其聲疾而短聞;鼓小而長,則其聲舒而遠聞。
huà huì zhī shì, zá wǔ sè. dōng fāng wèi zhī qīng, nán fāng wèi zhī chì, xī fāng wèi zhī bái, běi fāng wèi zhī hēi, tiān wèi zhī xuán, dì wèi zhī huáng. qīng yǔ bái xiàng cì yě, chì yǔ hēi xiāng cì yě, xuán yǔ huáng xiāng cì yě. qīng yǔ chì wèi zhī wén, chì yǔ bái wèi zhī zhāng, bái yǔ hēi wèi zhī fǔ, hēi yǔ qīng wèi zhī fǔ, wǔ cǎi, bèi wèi zhī xiù. tǔ yǐ huáng, qí xiàng fāng tiān shí biàn. huǒ yǐ huán, shān yǐ zhāng, shuǐ yǐ lóng, niǎo shòu shé. zá sì shí wǔ sè zhī wèi yǐ zhāng zhī, wèi zhī qiǎo. fán huà huì zhī shì hòu sù gōng.
畫繢之事,雜五色。東方謂之青,南方謂之赤,西方謂之白,北方謂之黑,天謂之玄,地謂之黃。青與白相次也,赤與黑相次也,玄與黃相次也。青與赤謂之文,赤與白謂之章,白與黑謂之黼,黑與青謂之黼,五采,備謂之繡。土以黃,其象方天時變。火以圜,山以章,水以龍,鳥獸蛇。雜四時五色之位以章之,謂之巧。凡畫繢之事後素功。
zhōng shì rǎn yǔ, yǐ zhū zhàn dān shú, sān yuè ér chì zhī, chún ér zì zhī. sān rù wèi xūn, wǔ rù wèi zōu, qī rù wèi zī.
鍾氏染羽,以朱湛、丹秫,三月而熾之,淳而漬之。三入為纁,五入為緅,七入為緇。
huāng shì liàn sī, yǐ shuì shuǐ ōu qí sī qī rì, qù dì chǐ bào zhī. zhòu bào zhū rì, yè sù zhū jǐng. qī rì qī yè, shì wèi shuǐ liàn. liàn bó, yǐ lán wèi huī, wò chún qí bó, shí zhū zé qì, yín zhī yǐ shèn, qīng qí huī ér lù zhī, ér huī zhī, ér wò zhī, ér lù zhī, ér tú zhī, ér sù zhī. míng rì, wò ér lù zhī, zhòu bào zhū rì, yè sù zhū jǐng. qī rì qī yè, shì wèi shuǐ liàn. yù rén zhī shì, zhèn guī chǐ yǒu èr cùn, tiān zǐ shǒu zhī mìng guī jiǔ cùn, wèi zhī huán guī, gōng shǒu zhī mìng guī qī cùn, wèi zhī xìn guī, hóu shǒu zhī mìng guī qī cùn, wèi zhī gōng guī, bó shǒu zhī. tiān zǐ zhí mào sì cùn, yǐ cháo zhū hóu. tiān zǐ yòng quán, shàng gōng yòng lóng, hóu yòng zàn, bó yòng jiāng, jì zǐ nán zhí pí bó. tiān zǐ guī zhōng bì, sì guī chǐ yǒu èr cùn, yǐ sì tiān dà guī zhǎng sān chǐ, zhù shàng zhōng kuí shǒu, tiān zǐ fú zhī tǔ guī chǐ yǒu wǔ cùn, yǐ zhì rì yǐ tǔ dì guàn guī chǐ yǒu èr cùn, yǒu zàn, yǐ sì miào wǎn guī jiǔ cùn ér sāo, yǐ xiàng dé yǎn guī jiǔ cùn, pàn guī, yǐ chú tè, yǐ yì xíng bì xiàn dù chǐ, hǎo sān cùn, yǐ wèi dù guī bì wǔ cùn, yǐ sì rì yuè xīng chén bì cóng jiǔ cùn, zhū hóu yǐ xiǎng tiān zǐ gǔ guī qī cùn, tiān zǐ yǐ pìn nǚ dà zhāng zhōng zhāng jiǔ cùn, biān zhāng qī cùn, shè sì cùn, hòu cùn, huáng jīn sháo, qīng jīn wài, zhū zhōng, bí cùn, héng sì cùn, yǒu sāo, tiān zǐ yǐ xún shǒu. zōng zhù yǐ qián mǎ, dà zhāng yì rú zhī, zhū hóu yǐ pìn nǚ. zhuàn guī zhāng bā cùn. bì cóng bā cùn, yǐ tiào pìn. yá zhāng zhōng zhāng qī cùn, shè èr cùn, hòu cùn, yǐ qǐ jūn lǚ, yǐ zhì bīng shǒu. zǎng cóng wǔ cùn, zōng hòu yǐ wèi quán. dà cóng shí yǒu èr cùn, shè sì cùn, hòu cùn, shì wèi nèi zhèn, zōng hòu shǒu zhī. zǎng cóng qī cùn, bí cùn yǒu bàn cùn, tiān zǐ yǐ wèi quán. liǎng guī wǔ cùn yǒu dǐ, yǐ sì dì, yǐ lǚ sì wàng. zhuàn cóng bā cùn, zhū hóu yǐ xiǎng fū rén. àn shí yǒu èr cùn, zǎo lì shí yǒu èr liè, zhū hóu chún jiǔ, dài fū chún wǔ, fū rén yǐ láo zhū hóu. zhāng dǐ shè sù gōng, yǐ sì shān chuān, yǐ zhì shāo xì.
荒氏湅絲,以涚水漚其絲七日,去地尺暴之。晝暴諸日,夜宿諸井。七日七夜,是謂水湅。湅帛,以欄為灰,渥淳其帛,實諸澤器,淫之以蜃,清其灰而盝之,而揮之,而沃之,而盝之,而塗之,而宿之。明日,沃而盝之,晝暴諸日,夜宿諸井。七日七夜,是謂水湅。 玉人之事,鎮圭尺有二寸,天子守之;命圭九寸,謂之桓圭,公守之;命圭七寸,謂之信圭,侯守之;命圭七寸,謂之躬圭,伯守之。天子執冒四寸,以朝諸侯。天子用全,上公用龍,侯用瓚,伯用將,繼子男執皮帛。天子圭中必,四圭尺有二寸,以祀天;大圭長三尺,杼上終葵首,天子服之;土圭尺有五寸,以致日、以土地;祼圭尺有二寸,有瓚,以祀廟;琬圭九寸而繅,以象德;琰圭九寸,判規,以除慝,以易行;璧羨度尺,好三寸,以為度;圭璧五寸,以祀日月星辰;璧琮九寸,諸侯以享天子;穀圭七寸,天子以聘女;大璋中璋九寸,邊璋七寸,射四寸,厚寸,黃金勺,青金外,朱中,鼻寸,衡四寸,有繅,天子以巡守。宗祝以前馬,大璋亦如之,諸侯以聘女。瑑圭璋八寸。璧琮八寸,以覜聘。牙璋中璋七寸,射二寸,厚寸,以起軍旅,以治兵守。駔琮五寸,宗後以為權。大琮十有二寸,射四寸,厚寸,是謂內鎮,宗後守之。駔琮七寸,鼻寸有半寸,天子以為權。兩圭五寸有邸,以祀地,以旅四望。瑑琮八寸,諸侯以享夫人。案十有二寸,棗栗十有二列,諸侯純九,大夫純五,夫人以勞諸侯。璋邸射素功,以祀山川,以致稍餼。