qiān, hēng. jūn zǐ yǒu zhōng. tuàn yuē: qiān, hēng. tiān dào xià jì ér guāng míng, dì dào bēi ér shàng xíng. tiān dào kuī yíng ér yì qiān, dì dào biàn yíng ér liú qiān. guǐ shén hài yíng ér fú qiān, rén dào è yíng ér hǎo qiān. qiān zūn ér guāng, bēi ér bù kě yú, jūn zǐ zhī zhōng yě.
謙,亨。君子有終。彖曰:謙,亨。天道下濟而光明,地道卑而上行。天道虧盈而益謙,地道變盈而流謙。鬼神害盈而福謙,人道惡盈而好謙。謙尊而光,卑而不可踰,君子之終也。
yáng, tiān yě, ér xià qí yīn, shì yǐ qiān. wú bù tōng. jūn zǐ suǒ yǐ bǎo zhōng yě. tiān zhī dào, hán shǔ rì yuè yě. yíng zé kuī zhī, sǔn zé yì zhī. dì zhī dào, shān chuān qiū líng gǔ yě. gāo zé qīng zhī, bēi zé shòu zhī. guǐ shén yī rén, qiān zé fú zhī, yíng zé huò zhī. rén dào è yíng, yíng zé màn zhī, yǐ rén è yǐ. qiān zé xià rén, gù rén hǎo yě. zūn ér qiān zhī, yì guāng dà yǐ. bēi ér qiān zhī, rén mò zhī yú. jūn zǐ suǒ yǐ bǎo zhōng yě.
陽,天也,而下其隂,是以謙。無不通。君子所以保終也。天之道,寒暑日月也。盈則虧之,損則益之。地之道,山川丘陵谷也。髙則傾之,卑則受之。鬼神依人,謙則福之,盈則禍之。人道惡盈,盈則慢之,以人惡已。謙則下人,故人好也。尊而謙之,益光大矣。卑而謙之,人莫之踰。君子所以保終也。
xiàng yuē: dì zhōng yǒu shān, qiān. jūn zǐ yǐ póu duō yì guǎ, chēng wù píng shī.
象曰:地中有山,謙。君子以裒多益寡,稱物平施。
shān xià yú dì, ér de dì zhōng, qiān yě. jūn zǐ qiān yǐ xià rén, dé rén xīn yě. duō zhě sǔn jǐ, yǐ jù zhī guǎ zhě jiǎn jǐ, yǐ yì zhī chēng wù ér píng shī. bù shī qí cháng nǎi píng yě.
山下於地,而得地中,謙也。君子謙以下人,得人心也。多者損己,以聚之寡者減己,以益之稱物而平施。不失其常乃平也。
chū liù, qiān qiān jūn zǐ, yòng shè dà chuān, jí. xiàng yuē: qiān qiān jūn zǐ, bēi yǐ zì mù yě.
初六,謙謙君子,用涉大川,吉。象曰:謙謙君子,卑以自牧也。
róu yǐ chù xià, qiān zhī qiān yě. jūn zǐ yòng qiān yú chū, zì yǎng qí dé, suī shè nán ér jí yě.
柔以處下,謙之謙也。君子用謙於初,自養其德,雖涉難而吉也。
liù èr, míng qiān, zhēn jí. xiàng yuē: míng qiān zhēn jí, zhōng xīn de yě.
六二,鳴謙,貞吉。象曰:鳴謙貞吉,中心得也。
yáng zhě zhòng yīn zhī suǒ qiú yě. èr chéng ér qīn zhī, jì dé yú xīn, shēng yǐ fā wài, qiān ér míng zhī, cí yě. shǒu zhōng ér bù gǎn zì dà, dé zhèng zhī jí yě.
陽者衆隂之所求也。二承而親之,旣得於心,聲以發外,謙而鳴之,辭也。守中而不敢自大,得正之吉也。
jiǔ sān, láo qiān jūn zǐ, yǒu zhōng jí. xiàng yuē: láo qiān jūn zǐ, wàn mín fú yě.
九三,勞謙君子,有終吉。象曰:勞謙君子,萬民服也。
jū xià zhī shàng, wèi zhòng zhī, zé qín yú zhèng, zhòng suī láo, ér qiān hòu zhī zhì yě. qiān yǐ bǎo wèi, wàn mín fú yě, gù dé bǎo qí zhōng, jí yǐ.
居下之上,為衆之,則勤於正,衆雖勞,而謙厚之至也。謙以保位,萬民服也,故得保其終,吉矣。
liù sì, wú bù lì, huī qiān. xiàng yuē: wú bù lì, huī qiān. bù wéi zé yě.
六四,無不利,撝謙。象曰:無不利,撝謙。不違則也。
qiān yǐ zài wèi, bù jiàn bù bī, bù wéi qí zé zhě yě. yǐ zhī fèng wǔ, ér dài yú sān, fèng shì dé yí, zhǐ huī jiē cóng, wú bù lì yě. qiān jìng zhī lì, dào zhī rán yě.
謙以在位,不僭不偪,不違其則者也。以之奉五,而待於三,奉事得宜,指撝皆從,無不利也。謙敬之利,道之然也。
liù wǔ, bù fù yǐ qí lín, lì yòng qīn fá, wú bù lì. xiàng yuē: lì yòng qīn fá, zhēng bù fú yě.
六五,不富以其鄰,利用侵伐,無不利。象曰:利用侵伐,征不服也。
róu jū shàng wèi, zhǐ ér shùn zhī, qiān yě. róu zhī guò, dào zhī xīn shēng, gù zhì yòng shī yě. jū zūn ér zhe yú qiān, dé zhòng zhī dào yě, gù bù dài fù lín ér lì yǐ qīn fá yě.
柔居上位,止而順之,謙也。柔之過,盜之心生,故至用師也。居尊而著於謙,得衆之道也,故不待富鄰而利以侵伐也。
shàng liù, míng qiān, lì yòng xíng shī, zhēng yì guó. xiàng yuē: míng qiān, zhì wèi de yě. kě yòng xíng shī zhēng yì guó yě.
上六,鳴謙,利用行師,征邑國。象曰:鳴謙,志未得也。可用行師征邑國也。
shàng suī yīng sān, èr jìn xiāng yǔ, gù zhōng xīn wèi de yě. tú shēng míng ér yǐ. rán zhèng yīng wú zhēng, cí qiān wú yuàn, shì yǐ wài zhù yě. fēn zhòng shòu mìng, cái kān zhēng yì guó ér yǐ, fēi bù lì zhě yě.
上雖應三,二近相與,故中心未得也。徒聲鳴而已。然正應無爭,辭謙無怨,是以外助也。分衆受命,纔堪征邑國而已,非不利者也。