guān, guàn ér bù jiàn, yǒu fú, yóng ruò. tuàn yuē: dà guān zài shàng, shùn ér xùn, zhōng zhèng yǐ guān tiān xià. guān, guàn ér bù jiàn, yǒu fú yóng ruò, xià guān ér huà yě. guān tiān zhī shén dào ér sì shí bù tè, shèng rén yǐ shén dào shè jiào, ér tiān xià fú yǐ.
觀,盥而不薦,有孚,顒若。彖曰:大觀在上,順而巽,中正以觀天下。觀,盥而不薦,有孚顒若,下觀而化也。觀天之神道而四時不忒,聖人以神道設敎,而天下服矣。
guān shàng guān xià yě. xià shùn shàng xùn, guān shàng zhī fēng cóng ér huà zhī. shàng xùn xià kūn, guān xià zhī qíng ér shè jiào yě. gāng dé shàng xíng, wèi tiān xià zhī dà. guān dé qí zhōng zhèng dà shùn, ér xùn yǐ cóng zhī yě. gǔ zhě, xiān wáng zhī zhì tiān xià, wèi fēng zhī shǒu zhě, fēi tā yě. lǐ zhī wèi yú jìng, qí lǐ zhī běn, yú zōng miào, qí jìng zhī dà. yú guàn, qí jì zhī shǒu. yú qǔ, zhū jié jìng zhě yě. lǐ yě zhě, wù dé qí lǚ, ér bù miù yě. cuò zhī tiān xià wú suǒ bù xíng, běn yú qí jìng yě. jìng fā hū qíng zhě yě. jǐn zé chéng xìn, chéng jī zhōng ér róng zuò yú wài, shī yú rén ér rén shùn yě. jìng zhī jǐn zhě, mò dà yú xiào, mò dà yú zūn, qīn ài zhī. gù guì zhī. guì zhī gù zūn zhī. xī zhě zhōu gōng jiāo sì hòu jì yǐ pèi tiān, zōng sì wén wáng yú míng táng yǐ pèi shàng dì. shì yǐ sì hǎi zhī nèi gè yǐ qí zhí lái jì, tiān xià wú bù jìng qí qīn zhě, cǐ bù lìng ér mín huà shàng yǐ. zōng miào zhī shǐ zhě, guàn yě. dé qí shǐ, jǐn qí jìng, chéng qí xiào, rán hòu néng shì zōng miào guǐ shén yě. qí xiān jì yě, sàn zhāi sān rì, yǐ dìng zhì. zhì zhāi sān rì, yǐ yī lǜ. qí jiāng jì yě, dòng dòng hū, kǒng jù rú jiāng jiàn zhī. shī yún: míng fā bù mèi, yǒu huái èr rén, sī zhī shēn yě. qí jìng zhāi yě, xiān jì ér gào, tòng kū fǎn yǐ. kuàng zhì yú guàn hū. guàn zhě, jì zhī dào kě guān qí shǒu jìng yě. jiàn zhě, yǎng zhī dào, gù jǐn qí jìng, jié qí qíng, zé néng bèi wù yǐ. suǒ yǐ jiǎ wài wù ér chéng xiào zǐ zhī xīn yě, fēi lǐ zhī běn yě, gù bù zài yú jiàn yǐ, guān qí chéng xìn yóng ruò ér yǐ. mín zhī qí jìng shàng yě, shèng rén shēn qí qíng, xíng qí shì, ér chéng jiào yú tiān xià. suī tiān zǐ bì yǒu zūn yě. zé shén dào bào qí qíng yě. cǐ xiān wáng shè jiào zhī duān, ér tiān xià dà fú yě.
觀上觀下也。下順上巽,觀上之風從而化之。上巽下坤,觀下之情而設敎也。剛德上行,為天下之大。觀得其中正大順,而巽以從之也。古者,先王之治天下,為風之首者,非他也。禮之謂歟敬,其禮之本,歟宗廟,其敬之大。歟盥,其祭之首。歟取,諸潔敬者也。禮也者,物得其履,而不謬也。措之天下無所不行,本於其敬也。敬發乎情者也。盡則誠信,誠積中而容作於外,施於人而人順也。敬之盡者,莫大於孝,莫大於尊,親愛之。故貴之。貴之故尊之。昔者周公郊祀后稷以配天,宗祀文王於明堂以配上帝。是以四海之内各以其職來祭,天下無不敬其親者,此不令而民化上矣。宗廟之始者,盥也。得其始,盡其敬,誠其孝,然後能事宗廟鬼神也。其先祭也,散齋三日,以定志。致齋三日,以一慮。其將祭也,恫恫乎,恐懼如將見之。詩云:明發不寐,有懷二人,思之深也。其敬齋也,先祭而告,慟哭反矣。況至於盥乎。盥者,祭之道可觀其首敬也。薦者,養之道,故盡其敬,竭其情,則能備物矣。所以假外物而成孝子之心也,非禮之本也,故不在於薦矣,觀其誠信顒若而已。民知其敬上也,聖人申其情,行其事,而成敎於天下。雖天子必有尊也。則神道報其情也。此先王設敎之端,而天下大服也。
xiàng yuē: fēng xíng dì shàng, guān.
象曰:風行地上,觀。
xiān wáng yǐ xǐng fāng, guān mín shè jiào, cǎo mù cóng shàng zhī fēng ér yǎn yě. gù xiān wáng chá qí fāng, suǒ guān qí sú xìng. bù yì qí sù lǚ. zé mín zì xíng qí dào yě.
先王以省方,觀民設敎,草木從上之風而偃也。故先王察其方,所觀其俗性。不易其素履。則民自行其道也。
chū liù, tóng guān, xiǎo rén wú jiù, jūn zǐ lìn. xiàng yuē: chū liù, tóng guān, xiǎo rén dào yě.
初六,童觀,小人无咎,君子吝。象曰:初六,童觀,小人道也。
róu ér wú wèi, yuǎn yú dà guān, tóng méng ér wú suǒ guān, xiǎo rén zhī dào yě.
柔而无位,逺於大觀,童蒙而无所觀,小人之道也。
liù èr, kuī guān, lì nǚ zhēn. xiàng yuē: kuī guān nǚ zhēn, yì kě chǒu yě.
六二,闚觀,利女貞。象曰:闚觀女貞,亦可醜也。
dāng dà guān zhī shí, bù néng yuǎn yú suǒ guān, ér gù jì yú wèi zhèng, shī yú nǚ zǐ, shǒu zhèng zé kě yǐ. jūn zǐ zhī chǒu yě.
當大觀之時,不能逺於所觀,而顧覬覦為正,施於女子,守正則可矣。君子之醜也。
liù sān, guān wǒ shēng jìn tuì. xiàng yuē: guān wǒ shēng jìn tuì, wèi shī dào yě.
六三,觀我生進退。象曰:觀我生進退,未失道也。
dà guān zài hu zhōng zhèng yǐ, chù xià tǐ zhī, shàng fēng huà zhī, chū ér jí yú mín, jìn qí dào yě. róu yǐ fèng zhī, tuì ér qiān yě. gù guān wǒ shēng zhī, fēng huà jìn bù líng shàng, tuì bù fèi zhí, huò cóng zhèng shì, kě wèi bù shī qí dào yǐ.
大觀在乎中正已,處下體之,上風化之,出而及於民,進其道也。柔以奉之,退而謙也。故觀我生之,風化進不淩上,退不廢職,或從正事,可謂不失其道矣。
liù sì, guān guó zhī guāng, lì yòng bīn yú wáng. xiàng yuē: guān guó zhī guāng, shàng bīn yě.
六四,觀國之光,利用賔于王。象曰:觀國之光,尚賔也。
lǚ jí chén wèi, shùn ér chéng shàng, wèi shàng zhī xùn, guó zhī guāng yě. huàn hū kě guān, lì yú yòng yě. wèi wáng zhě zhī shàng bīn.
履極臣位,順而承上,為上之巽,國之光也。煥乎可觀,利於用也。為王者之上賔。
jiǔ wǔ, guān wǒ shēng, jūn zǐ wú jiù. xiàng yuē: guān wǒ shēng, guān mín yě.
九五,觀我生,君子无咎。象曰:觀我生,觀民也。
wèi guān zhī zūn, tiān xià fēng huà zhī shǒu yě. wǒ zhī shēng huà, bèi yú mín yǐ. guān qí mín yǒu jūn zǐ zhī fēng, nǎi tiān xià wú suǒ guī, jiù yě.
為觀之尊,天下風化之首也。我之生化,備於民矣。觀其民有君子之風,乃天下无所歸,咎也。
shàng jiǔ, guān qí shēng, jūn zǐ wú jiù. xiàng yuē: guān qí shēng, zhì wèi píng yě.
上九,觀其生,君子无咎。象曰:觀其生,志未平也。
guò jū wú mín zhī wèi, chéng wǔ zhī shàng, yōu huǐ zhī dì, zhì bù dé píng yě. yì zài wáng jiào ér yǐ zì guān, yǒu jūn zǐ zhī fēng, nǎi wú jiù yě.
過居无民之位,乘五之上,憂悔之地,志不得平也。亦在王敎而已自觀,有君子之風,乃无咎也。