qǐ zhāo yáng dà huāng luò, jǐn è féng dūn zāng, fán èr nián.
起昭陽大荒落,盡閼逢敦牂,凡二年。
strong èr shì huáng dì xià èr nián guǐ sì, gōng yuán qián èr líng bā nián strong
二世皇帝下二年(癸巳,公元前二零八年)
dōng, shí yuè, sì chuān jiān píng jiāng bīng wéi pèi gōng yú fēng, pèi gōng chū yǔ zhàn, pò zhī, lìng yōng chǐ shǒu fēng. shí yī yuè, pèi gōng yǐn bīng zhī xuē. sì chuān shǒu zhuàng bīng bài yú xuē, zǒu zhì qī, pèi gōng zuǒ sī mǎ dé shā zhī.
冬,十月,泗川監平將兵圍沛公於豐,沛公出與戰,破之,令雍齒守豐。十一月,沛公引兵之薛。泗川守壯兵敗於薛,走至戚,沛公左司馬得殺之。
zhōu zhāng chū guān, zhǐ tún cáo yáng, èr yuè yú, zhāng hán zhuī bài zhī. fù zǒu miǎn chí, shí yú rì, zhāng hán jī, dà pò zhī. zhōu wén zì wěn, jūn suì bù zhàn.
周章出關,止屯曹陽,二月餘,章邯追敗之。復走澠池,十餘日,章邯擊,大破之。周文自刎,軍遂不戰。
wú shū wéi xíng yáng, lǐ yóu wèi sān chuān shǒu, shǒu xíng yáng, shū fú néng xià. chǔ jiāng jūn tián zāng děng xiāng yǔ móu yuē: zhōu zhāng jūn yǐ pò yǐ, qín bīng dàn mù zhì. wǒ wéi xíng yáng chéng fú néng xià, qín bīng zhì, bì dà bài, bù rú shǎo yí bīng shǒu xíng yáng, xī jīng bīng yíng qín jūn. jīn jiǎ wáng jiāo, bù zhī bīng quán, bù zú yǔ jì shì, kǒng bài. yīn xiāng yǔ jiǎo wáng lìng yǐ zhū wú shū, xiàn qí shǒu yú chén wáng. chén wáng shǐ shǐ cì tián zāng chǔ lìng yǐn yìn, shǐ wèi shàng jiāng.
吳叔圍滎陽,李由為三川守,守滎陽,叔弗能下。楚將軍田臧等相與謀曰:「周章軍已破矣,秦兵旦暮至。我圍滎陽城弗能下,秦兵至,必大敗,不如少遺兵守滎陽,悉精兵迎秦軍。今假王驕,不知兵權,不足與計事,恐敗。」因相與矯王令以誅吳叔,獻其首於陳王。陳王使使賜田臧楚令尹印,使為上將。
tián zāng nǎi shǐ zhū jiāng lǐ guī děng shǒu xíng yáng, zì yǐ jīng bīng xī yíng qín jūn yú áo cāng, yǔ zhàn. tián zāng sǐ, jūn pò. zhāng hán jìn bīng jī lǐ guī děng xíng yáng xià, pò zhī, lǐ guī děng sǐ. yáng chéng rén dèng shuō jiāng bīng jū tán, zhāng hán bié jiāng jī pò zhī. zhì rén wǔ féng jiāng bīng jū xǔ, zhāng hán jī pò zhī. liǎng jūn jiē sàn, zǒu chén, chén wáng zhū dèng shuō. èr shì shù qiào ràng lǐ sī: jū sān gōng wèi, rú hé lìng dào rú cǐ! lǐ sī kǒng jù, zhòng jué lù, bù zhī suǒ chū, nǎi ā èr shì yì, yǐ shū duì yuē: fū xián zhǔ zhě, bì néng xíng dū zé zhī shù zhě yě. gù shēn zǐ yuē yǒu tiān xià ér bù zì suī, mìng zhī yuē yǐ tiān xià wèi zhì gù zhě, wú tā yān, bù néng dū zé, ér gù yǐ qí shēn láo yú tiān xià zhī mín, ruò yáo yǔ rán, gù wèi zhī zhì gù yě. fū bù néng xiū shēn hán zhī míng shù, xíng dū zé zhī dào, zhuān yǐ tiān xià zì shì yě ér tú wù kǔ xíng láo shén, yǐ shēn xùn bǎi xìng, zé shì qián shǒu zhī yì, fēi chù tiān xià zhě yě, hé zú guì zāi! gù míng zhǔ néng xíng dū zé zhī shù yǐ dú duàn yú shàng, zé quán bù zài chén xià, rán hòu néng miè rén yì zhī tú, jué jiàn shuō zhī biàn, luò rán xíng zì suī zhī xīn, ér mò zhī gǎn nì. rú cǐ, qún chén bǎi xìng jiù guò bù gěi, hé biàn zhī gǎn tú! èr shì shuō, yú shì xíng dū zé yì yán, shuì mín shēn zhě wèi míng lì, shā rén zhòng zhě wèi zhōng chén, xíng zhě xiāng bàn yú dào, ér sǐ rén rì chéng jī yú shì, qín mín yì hài jù sī luàn.
田臧乃使諸將李歸等守滎陽,自以精兵西迎秦軍於敖倉,與戰。田臧死,軍破。章邯進兵擊李歸等滎陽下,破之,李歸等死。陽城人鄧說將兵居郯,章邯別將擊破之。銍人伍逢將兵居許,章邯擊破之。兩軍皆散,走陳,陳王誅鄧說。二世數誚讓李斯:「居三公位,如何令盜如此!」李斯恐懼,重爵祿,不知所出,乃阿二世意,以書對曰:「夫賢主者,必能行督責之術者也。故申子曰『有天下而不恣睢,命之曰以天下為桎梏』者,無他焉,不能督責,而顧以其身勞於天下之民,若堯、禹然,故謂之桎梏也。夫不能修申、韓之明術,行督責之道,專以天下自適也;而徒務苦形勞神,以身徇百姓,則是黔首之役,非畜天下者也,何足貴哉!故明主能行督責之術以獨斷於上,則權不在臣下,然後能滅仁義之塗,絕諫說之辯,犖然行恣睢之心,而莫之敢逆。如此,群臣、百姓救過不給,何變之敢圖!」二世說,於是行督責益嚴,稅民深者為明吏,殺人眾者為忠臣,刑者相半於道,而死人日成積於市,秦民益駭懼思亂。
zhào lǐ liáng yǐ dìng cháng shān, hái bào zhào wáng. zhào wáng fù shǐ liáng lüè tài yuán. zhì shí yì, qín bīng sāi jǐng xíng, wèi néng qián. qín jiāng zhà wèi èr shì shū yǐ zhāo liáng. liáng dé shū wèi xìn, hái zhī hán dān, yì qǐng bīng. wèi zhì, dào féng zhào wáng zǐ chū yǐn, cóng bǎi yú qí, liáng wàng jiàn, yǐ wèi wáng, fú yè dào páng. wáng zǐ zuì, bù zhī qí jiāng, shǐ qí xiè lǐ liáng. lǐ liáng sù guì, qǐ, cán qí cóng guān. cóng guān yǒu yī rén yuē: tiān xià pàn qín, néng zhě xiān lì. qiě zhào wáng sù chū jiāng jūn xià, jīn nǚ ér nǎi bù wèi jiāng jūn xià chē, qǐng zhuī shā zhī! lǐ liáng yǐ dé qín shū, gù yù fǎn zhào, wèi jué, yīn cǐ nù, qiǎn rén zhuī shā wáng zǐ, yīn jiāng qí bīng xí hán dān. hán dān bù zhī, jìng shā zhào wáng shào sāo. zhào rén duō wèi zhāng ěr chén yú ěr mù zhě, yǐ gù èr rén dú dé tuō.
趙李良已定常山,還報趙王。趙王復使良略太原。至石邑,秦兵塞井陘,未能前。秦將詐為二世書以招良。良得書未信,還之邯鄲,益請兵。未至,道逢趙王姊出飲,從百餘騎,良望見,以為王,伏謁道旁。王姊醉,不知其將,使騎謝李良。李良素貴,起,慚其從官。從官有一人曰:「天下畔秦,能者先立。且趙王素出將軍下,今女兒乃不為將軍下車,請追殺之!」李良已得秦書,固欲反趙,未決,因此怒,遣人追殺王姊,因將其兵襲邯鄲。邯鄲不知,竟殺趙王、邵騷。趙人多為張耳、陳餘耳目者,以故二人獨得脫。
chén rén qín jiā fú lí rén zhū jī shí děng qǐ bīng, wéi dōng hǎi shǒu yú tán. chén wáng wén zhī, shǐ wǔ píng jūn pàn wèi jiāng jūn, jiān tán xià jūn. qín jiā bù shòu mìng, zì lì wèi dà sī mǎ, è shǔ wǔ píng jūn, gào jūn lì yuē: wǔ píng jūn nián shào, bù zhī bīng shì, wù tīng! yīn jiǎo yǐ wáng mìng shā wǔ píng jūn pàn.
陳人秦嘉、符離人硃雞石等起兵,圍東海守於郯。陳王聞之,使武平君畔為將軍,監郯下軍。秦嘉不受命,自立為大司馬,惡屬武平君,告軍吏曰:「武平君年少,不知兵事,勿聽!」因矯以王命殺武平君畔。
èr shì yì qiǎn zhǎng shǐ sī mǎ xīn dǒng yì zuǒ zhāng hán jī dào. zhāng hán yǐ pò wǔ féng, jī chén zhù guó fáng jūn, shā zhī. yòu jìn jī chén xī zhāng hè jūn. chén wáng chū jiān zhàn. zhāng hè sǐ.
二世益遣長史司馬欣、董翳佐章邯擊盜。章邯已破伍逢,擊陳柱國房君,殺之。又進擊陳西張賀軍。陳王出監戰。張賀死。
là yuè, chén wáng zhī rǔ yīn, hái, zhì xià chéng fù, qí yù zhuāng jiǎ shā chén wáng yǐ jiàng. chū, chén shè jì wèi wáng, qí gù rén jiē wǎng yī zhī. qī zhī fù yì wǎng yān, chén wáng yǐ zhòng bīn dài zhī, zhǎng yī bù bài. qī zhī fù nù yuē: hù luàn jiàn hào, ér ào zhǎng zhě, bù néng jiǔ yǐ! bù cí ér qù. chén wáng guì xiè, suì bù wèi gù. kè chū rù yù yì fā shū, yán chén wáng gù qíng. huò shuō chén wáng yuē: kè yú wú zhī, zhuān wàng yán, qīng wēi. chén wáng zhǎn zhī. zhū gù rén jiē zì yǐn qù, yóu shì wú qīn chén wáng zhě. chén wáng yǐ zhū fáng wèi zhōng zhèng, hú wǔ wèi sī guò, zhǔ sī qún chén. zhū jiāng xùn dì zhì, lìng zhī bú shì, zhé xì ér zuì zhī. yǐ kē chá wèi zhōng, qí suǒ bù shàn zhě, fú xià lì, zhé zì zhì zhī. zhū jiāng yǐ qí gù bù qīn fù, cǐ qí suǒ yǐ bài yě.
臘月,陳王之汝陰,還,至下城父,其御莊賈殺陳王以降。初,陳涉既為王,其故人皆往依之。妻之父亦往焉,陳王以眾賓待之,長揖不拜。妻之父怒曰:「怙亂僭號,而傲長者,不能久矣!」不辭而去。陳王跪謝,遂不為顧。客出入愈益發舒,言陳王故情。或說陳王曰:「客愚無知,顓妄言,輕威。」陳王斬之。諸故人皆自引去,由是無親陳王者。陳王以硃防為中正,胡武為司過,主司群臣。諸將徇地至,令之不是,輒系而罪之。以苛察為忠,其所不善者,弗下吏,輒自治之。諸將以其故不親附,此其所以敗也。
chén wáng gù juān rén jiāng jūn lǚ chén wèi cāng tóu jūn, qǐ xīn yáng, gōng chén, xià zhī, shā zhuāng jiǎ, fù yǐ chén wèi chǔ. zàng chén wáng yú dàng, shì yuē yǐn wáng.
陳王故涓人將軍呂臣為蒼頭軍,起新陽,攻陳,下之,殺莊賈,復以陳為楚。葬陳王於碭,諡曰隱王。
chū, chén wáng lìng zhì rén sòng liú jiāng bīng dìng nán yáng, rù wǔ guān. liú yǐ xùn nán yáng, wén chén wáng sǐ, nán yáng fù wèi qín, sòng liú yǐ jūn jiàng, èr shì chē liè liú yǐ xùn.
初,陳王令銍人宋留將兵定南陽,入武關。留已徇南陽,聞陳王死,南陽復為秦,宋留以軍降,二世車裂留以徇。
wèi zhōu shì jiāng bīng lüè dì fēng pèi, shǐ rén zhāo yōng chǐ. yōng chǐ yǎ bù yù shǔ pèi gōng, jí yǐ fēng jiàng wèi. pèi gōng gōng zhī, bù kè.
魏周市將兵略地豐、沛,使人招雍齒。雍齒雅不欲屬沛公,即以豐降魏。沛公攻之,不克。
zhào zhāng ěr chén yú shōu qí sǎn bīng, dé shù wàn rén, jī lǐ liáng. liáng bài, zǒu guī zhāng hán.
趙張耳、陳餘收其散兵,得數萬人,擊李良。良敗,走歸章邯。
kè yǒu shuō ěr yú yuē: liǎng jūn jī lǚ, ér yù fù zhào, nán kě dú lì. lì zhào hòu, fǔ yǐ yì, kě jiù gōng. nǎi qiú dé zhào xiē. chūn, zhēng yuè, ěr yú lì xiē wèi zhào wáng, jū xìn dōu.
客有說耳、餘曰:「兩君羈旅,而欲附趙,難可獨立。立趙後,輔以誼,可就功。」乃求得趙歇。春,正月,耳、餘立歇為趙王,居信都。
dōng yáng níng jūn qín jiā wén chén wáng jūn bài, nǎi lì jǐng jū wèi chǔ wáng, yǐn bīng zhī fāng yǔ, yù jī qín jūn dìng táo xià shǐ gōng sūn qìng shǐ qí, yù yǔ zhī bìng lì jù jìn. qí wáng yuē: chén wáng zhàn bài, bù zhī qí sǐ shēng, chǔ ān dé bù qǐng ér lì wáng! gōng sūn qìng yuē: qí bù qǐng chǔ ér lì wáng, chǔ hé gù qǐng qí ér lì wáng! qiě chǔ shǒu shì, dāng lìng yú tiān xià. tián dān shā gōng sūn qìng.
東陽寧君、秦嘉聞陳王軍敗,乃立景駒為楚王,引兵之方與,欲擊秦軍定陶下;使公孫慶使齊,欲與之併力俱進。齊王曰:「陳王戰敗,不知其死生,楚安得不請而立王!」公孫慶曰:「齊不請楚而立王,楚何故請齊而立王!且楚首事,當令於天下。」田儋殺公孫慶。
qín zuǒ yòu xiào fù gōng chén, xià zhī. lǚ jiāng jūn zǒu, jiǎo bīng fù jù, yǔ fān dào qíng bù xiāng yù, gōng jī qín zuǒ yòu xiào, pò zhī qīng bō, fù yǐ chén wèi chǔ.
秦左、右校復攻陳,下之。呂將軍走,徼兵復聚,與番盜黥布相遇,攻擊秦左、右校,破之青波,復以陳為楚。
qíng bù zhě, liù rén yě, xìng yīng shì, zuò fǎ qíng, yǐ xíng tú lùn shū lí shān. lí shān zhī tú shù shí wàn rén, bù jiē yǔ qí tú zhǎng háo jié jiāo tōng, nǎi lǜ qí cáo ǒu, wáng zhī jiāng zhōng wèi qún dào. fān yáng lìng wú ruì, shén dé jiāng hú jiān xīn, hào yuē fān jūn. bù wǎng jiàn zhī, qí zhòng yǐ shù qiān rén. fān jūn nǎi yǐ nǚ qī zhī, shǐ jiāng qí bīng jī qín.
黥布者,六人也,姓英氏,坐法黥,以刑徒論輸驪山。驪山之徒數十萬人,布皆與其徒長豪傑交通,乃率其曹耦,亡之江中為群盜。番陽令吳芮,甚得江湖間心,號曰番君。布往見之,其眾已數千人。番君乃以女妻之,使將其兵擊秦。
chǔ wáng jǐng jū zài liú, pèi gōng wǎng cóng zhī. zhāng liáng yì jù shào nián bǎi yú rén, yù wǎng cóng jǐng jū, dào yù pèi gōng, suì shǔ yān. pèi gōng bài liáng wèi jiù jiāng. liáng shù yǐ tài gōng bīng fǎ shuō pèi gōng, pèi gōng shàn zhī, cháng yòng qí cè. liáng wèi tā rén yán, jiē bù xǐng. liáng yuē: pèi gōng dài tiān shòu! gù suì cóng bù qù. pèi gōng yǔ liáng jù jiàn jǐng jū, yù qǐng bīng yǐ gōng fēng. shí zhāng hán sī mǎ shī èr jiāng bīng běi dìng chǔ dì, tú xiāng, zhì dàng. dōng yáng níng jūn pèi gōng yǐn bīng xī, zhàn xiāo xī, bù lì, hái, shōu bīng jù liú. èr yuè, gōng dàng, sān rì, bá zhī. shōu dàng bīng dé liù qiān rén, yǔ gù hé jiǔ qiān rén. sān yuè, gōng xià yì, bá zhī. hái jī fēng, bù xià.
楚王景駒在留,沛公往從之。張良亦聚少年百餘人,欲往從景駒,道遇沛公,遂屬焉。沛公拜良為廄將。良數以太公兵法說沛公,沛公善之,常用其策。良為他人言,皆不省。良曰:「沛公殆天授!」故遂從不去。沛公與良俱見景駒,欲請兵以攻豐。時章邯司馬屍二將兵北定楚地,屠相,至碭。東陽寧君、沛公引兵西,戰蕭西,不利,還,收兵聚留。二月,攻碭,三日,拔之。收碭兵得六千人,與故合九千人。三月,攻下邑,拔之。還擊豐,不下。
guǎng líng rén zhào píng wèi chén wáng xùn guǎng líng, wèi xià. wén chén wáng bài zǒu, zhāng hán qiě zhì, nǎi dù jiāng, jiǎo chén wáng lìng, bài xiàng liáng wèi chǔ shàng zhù guó, yuē: jiāng dōng yǐ dìng, jí yǐn bīng xī jī qín! liáng nǎi yǐ bā qiān rén dù jiāng ér xī. wén chén yīng yǐ xià dōng yáng, shǐ shǐ yù yǔ lián hé jù xī. chén yīng zhě, gù dōng yáng lìng shǐ, jū xiàn zhōng, sù xìn jǐn, chēng wèi zhǎng zhě. dōng yáng shào nián shā qí lìng, xiāng jù dé èr wàn rén, yù lì yīng wèi wáng. yīng mǔ wèi yīng yuē: zì wǒ wèi rǔ jiā fù, wèi cháng wén rǔ xiān shì zhī yǒu guì zhě. jīn bào dé dà míng, bù xiáng bù rú yǒu suǒ shǔ. shì chéng, yóu dé fēng hóu shì bài, yì yǐ wáng, fēi shì suǒ zhǐ míng yě. yīng nǎi bù gǎn wèi wáng, wèi qí jūn lì yuē: xiàng shì shì shì jiāng jiā, yǒu míng yú chǔ, jīn yù jǔ dà shì, jiāng fēi qí rén bù kě. wǒ yǐ míng zú, wáng qín bì yǐ! qí zhòng cóng zhī, nǎi yǐ bīng shǔ liáng.
廣陵人召平為陳王徇廣陵,未下。聞陳王敗走,章邯且至,乃渡江,矯陳王令,拜項梁為楚上柱國,曰:「江東已定,急引兵西擊秦!」梁乃以八千人渡江而西。聞陳嬰已下東陽,使使欲與連和俱西。陳嬰者,故東陽令史,居縣中,素信謹,稱為長者。東陽少年殺其令,相聚得二萬人,欲立嬰為王。嬰母謂嬰曰:「自我為汝家婦,未嘗聞汝先世之有貴者。今暴得大名,不祥;不如有所屬。事成,猶得封侯;事敗,易以亡,非世所指名也。」嬰乃不敢為王,謂其軍吏曰:「項氏世世將家,有名於楚,今欲舉大事,將非其人不可。我倚名族,亡秦必矣!」其眾從之,乃以兵屬梁。
yīng bù jì pò qín jūn, yǐn bīng ér dōng wén xiàng liáng xī dù huái, bù yǔ pú jiāng jūn jiē yǐ qí bīng shǔ yān. xiàng liáng zhòng fán liù qī wàn rén, jūn xià pī.
英布既破秦軍,引兵而東;聞項梁西渡淮,布與蒲將軍皆以其兵屬焉。項梁眾凡六七萬人,軍下邳。
jǐng jū qín jiā jūn péng chéng dōng, yù yǐ jù liáng. liáng wèi jūn lì yuē: chén wáng xiān shǒu shì, zhàn bù lì, wèi wén suǒ zài. jīn qín jiā bèi chén wáng ér lì jǐng jū, nì wú dào! nǎi jìn bīng jī qín jiā, qín jiā jūn bài zǒu. zhuī zhī, zhì hú líng, jiā hái zhàn. yī rì, jiā sǐ, jūn jiàng jǐng jū zǒu sǐ liáng dì.
景駒、秦嘉軍彭城東,欲以距梁。梁謂軍吏曰:「陳王先首事,戰不利,未聞所在。今秦嘉倍陳王而立景駒,逆無道!」乃進兵擊秦嘉,秦嘉軍敗走。追之,至胡陵,嘉還戰。一日,嘉死,軍降;景駒走死梁地。
liáng yǐ bìng qín jiā jūn, jūn hú líng, jiāng yǐn jūn ér xī. zhāng hán jūn zhì lì, xiàng liáng shǐ bié jiāng zhū jī shí yú fán jūn yǔ zhàn. yú fán jūn sǐ, zhū jī shí jūn bài, wáng zǒu hú líng. liáng nǎi yǐn bīng rù xuē, zhū zhū jī shí.
梁已並秦嘉軍,軍胡陵,將引軍而西。章邯軍至栗,項梁使別將硃雞石、餘樊君與戰。餘樊君死,硃雞石軍敗,亡走胡陵。梁乃引兵入薛,誅硃雞石。
pèi gōng cóng qí bǎi yú wǎng jiàn liáng, liáng yǔ pèi gōng zú wǔ qiān rén, wǔ dài fū jiāng shí rén. pèi gōng hái, yǐn bīng gōng fēng, bá zhī. yōng chǐ bēn wèi.
沛公從騎百餘往見梁,梁與沛公卒五千人,五大夫將十人。沛公還,引兵攻豐,拔之。雍齒奔魏。
xiàng liáng shǐ xiàng yǔ bié gōng xiāng chéng, xiāng chéng jiān shǒu bù xià yǐ bá, jiē kēng zhī, hái bào.
項梁使項羽別攻襄城,襄城堅守不下;已拔,皆坑之,還報。
liáng wén chén wáng dìng sǐ, zhào zhū bié jiāng huì xuē jì shì, pèi gōng yì wǎng yān. jū cháo rén fàn zēng, nián qī shí, sù jū jiā, hào qí jì, wǎng shuō xiàng liáng yuē: chén shèng bài, gù dāng. fū qín miè liù guó, chǔ zuì wú zuì. zì huái wáng rù qín bù fǎn, chǔ rén lián zhī zhì jīn. gù chǔ nán gōng yuē: chǔ suī sān hù, wáng qín bì chǔ. jīn chén shèng shǒu shì, bù lì chǔ hòu ér zì lì, qí shì bù zhǎng. jīn jūn qǐ jiāng dōng, chǔ fēng qǐ zhī jiāng jiē zhēng fù jūn zhě, yǐ jūn shì shì chǔ jiāng, wèi néng fù lì chǔ zhī hòu yě. yú shì xiàng liáng rán qí yán, nǎi qiú dé chǔ huái wáng sūn xīn yú mín jiān, wèi rén mù yáng. xià, liù yuè, lì yǐ wèi chǔ huái wáng, cóng mín wàng yě. chén yīng wèi shàng zhù guó, fēng wǔ xiàn, yǔ huái wáng dōu xū yí. xiàng liáng zì hào wèi wǔ xìn jūn.
梁聞陳王定死,召諸別將會薛計事,沛公亦往焉。居鄛人范增,年七十,素居家,好奇計,往說項梁曰:「陳勝敗,固當。夫秦滅六國,楚最無罪。自懷王入秦不反,楚人憐之至今。故楚南公曰:『楚雖三戶,亡秦必楚。』今陳勝首事,不立楚後而自立,其勢不長。今君起江東,楚蜂起之將皆爭附君者,以君世世楚將,為能復立楚之後也。」於是項梁然其言,乃求得楚懷王孫心於民間,為人牧羊。夏,六月,立以為楚懷王,從民望也。陳嬰為上柱國,封五縣,與懷王都盱眙。項梁自號為武信君。
zhāng liáng shuō xiàng liáng yuē: jūn yǐ lì chǔ hòu, ér hán zhū gōng zǐ héng yáng jūn chéng zuì xián, kě lì wèi wáng, yì shù dǎng. xiàng liáng shǐ liáng qiú hán chéng, lì yǐ wèi hán wáng, yǐ liáng wèi sī tú, yǔ hán wáng jiāng qiān yú rén xī lüè hán dì, dé shù chéng, qín zhé fù qǔ zhī wǎng lái wèi yóu bīng yǐng chuān.
張良說項梁曰:「君已立楚後,而韓諸公子橫陽君成最賢,可立為王,益樹黨。」項梁使良求韓成,立以為韓王,以良為司徒,與韓王將千餘人西略韓地,得數城,秦輒復取之;往來為游兵潁川。
zhāng hán yǐ pò chén wáng, nǎi jìn bīng jī wèi wáng yú lín jì. wèi wáng shǐ zhōu shì chū, qǐng jiù yú qí chǔ. qí wáng dān jí chǔ jiāng xiàng tā jiē jiāng bīng suí shì jiù wèi. zhāng hán yè xián méi jī, dà pò qí chǔ jūn yú lín jì xià, shā qí wáng jí zhōu shì. wèi wáng jiù wèi qí mín yuē jiàng, yuē dìng, zì shāo shā. qí dì bào wáng zǒu chǔ, chǔ huái wáng yǔ wèi bào shù qiān rén, fù xùn wèi dì. qí tián róng shōu qí xiōng dān yú bīng, dōng zǒu dōng ā, zhāng hán zhuī wéi zhī. qí rén wén qí wáng dān sǐ, nǎi lì gù qí wáng jiàn zhī dì jiǎ wèi wáng, tián jiǎo wèi xiāng, jiǎo dì jiān wèi jiāng, yǐ jù zhū hóu.
章邯已破陳王,乃進兵擊魏王於臨濟。魏王使周市出,請救於齊、楚。齊王儋及楚將項它皆將兵隨市救魏。章邯夜銜枚擊,大破齊、楚軍於臨濟下,殺齊王及周市。魏王咎為其民約降,約定,自燒殺。其弟豹亡走楚,楚懷王予魏豹數千人,復徇魏地。齊田榮收其兄儋餘兵,東走東阿,章邯追圍之。齊人聞齊王儋死,乃立故齊王建之弟假為王,田角為相,角弟間為將,以距諸侯。
qiū, qī yuè, dà lín yǔ. wǔ xìn jūn yǐn bīng gōng kàng fù, wén tián róng zhī jí, nǎi yǐn bīng jī pò zhāng hán jūn dōng ā xià, zhāng hán zǒu ér xī. tián róng yǐn bīng dōng guī qí. wǔ xìn jūn dú zhuī běi, shǐ xiàng yǔ pèi gōng bié gōng chéng yáng, tú zhī. chǔ jūn jūn pú yáng dōng, fù yǔ zhāng hán zhàn, yòu pò zhī. zhāng hán fù zhèn, shǒu pú yáng, huán shuǐ. pèi gōng xiàng yǔ qù, gōng dìng táo.
秋,七月,大霖雨。武信君引兵攻亢父,聞田榮之急,乃引兵擊破章邯軍東阿下,章邯走而西。田榮引兵東歸齊。武信君獨追北,使項羽、沛公別攻城陽,屠之。楚軍軍濮陽東,復與章邯戰,又破之。章邯復振,守濮陽,環水。沛公、項羽去,攻定陶。
bā yuè, tián róng jī zhú qí wáng jiǎ, jiǎ wáng zǒu chǔ, tián jiǎo wáng zǒu zhào. tián jiān qián jiù zhào, yīn liú bù gǎn guī. tián róng nǎi lì dān zi shì wèi qí wáng, róng xiāng zhī, tián héng wèi jiāng, píng qí dì. zhāng hán bīng yì shèng, xiàng liáng shù shǐ shǐ gào qí zhào fā bīng gòng jī zhāng hán. tián róng yuē: chǔ shā tián jiǎ, zhào shā jiǎo jiān, nǎi chū bīng. chǔ zhào bù xǔ. tián róng nù, zhōng bù kěn chū bīng. láng zhōng lìng zhào gāo shì ēn zhuān zì, yǐ sī yuàn zhū shā rén zhòng duō, kǒng dà chén rù cháo zòu shì yán zhī, nǎi shuō èr shì yuē: tiān zǐ zhī suǒ yǐ guì zhě, dàn yǐ wén shēng, qún chén mò de jiàn qí miàn gù yě. qiě bì xià fù yú chūn qiū, wèi bì jǐn tōng zhū shì. jīn zuò cháo tíng, qiǎn jǔ yǒu bù dāng zhě, zé jiàn duǎn yú dà chén, fēi suǒ yǐ shì shén míng yú tiān xià yě. bì xià bù rú shēn gǒng jìn zhōng, yǔ chén jí shì zhōng xí fǎ zhě dài shì, shì lái yǒu yǐ kuí zhī. rú cǐ, zé dà chén bù gǎn zòu yí shì, tiān xià chēng shèng zhǔ yǐ. èr shì yòng qí jì, nǎi bù zuò cháo tíng jiàn dà chén, cháng jū jìn zhōng. zhào gāo shì zhōng yòng shì, shì jiē jué yú zhào gāo.
八月,田榮擊逐齊王假,假亡走楚,田角亡走趙。田間前救趙,因留不敢歸。田榮乃立儋子市為齊王,榮相之,田橫為將,平齊地。章邯兵益盛,項梁數使使告齊、趙發兵共擊章邯。田榮曰:「楚殺田假,趙殺角、間,乃出兵。」楚、趙不許。田榮怒,終不肯出兵。郎中令趙高恃恩專恣,以私怨誅殺人眾多,恐大臣入朝奏事言之,乃說二世曰:「天子之所以貴者,但以聞聲,群臣莫得見其面故也。且陛下富於春秋,未必盡通諸事。今坐朝廷,譴舉有不當者,則見短於大臣,非所以示神明於天下也。陛下不如深拱禁中,與臣及侍中習法者待事,事來有以揆之。如此,則大臣不敢奏疑事,天下稱聖主矣。」二世用其計,乃不坐朝廷見大臣,常居禁中。趙高侍中用事,事皆決於趙高。
gāo wén lǐ sī yǐ wèi yán, nǎi jiàn chéng xiàng yuē: guān dōng qún dào duō, jīn shàng jí, yì fā yáo, zhì ē páng gōng, jù gǒu mǎ wú yòng zhī wù. chén yù jiàn, wèi wèi jiàn, cǐ zhēn jūn hóu zhī shì. jūn hé bù jiàn? lǐ sī yuē: gù yě, wú yù yán zhī jiǔ yǐ. jīn shí shàng bù zuò cháo tíng, cháng jū shēn gōng. wú suǒ yán zhě, bù kě chuán yě. yù jiàn, wú xián. zhào gāo yuē: jūn chéng néng jiàn, qǐng wèi jūn hóu shàng xián, yǔ jūn. yú shì zhào gāo dài èr shì fāng yàn lè, fù nǚ jū qián, shǐ rén gào chéng xiàng: shàng fāng xián, kě zòu shì. chéng xiàng zhì gōng mén shàng yè. rú cǐ zhě sān. èr shì nù yuē: wú cháng duō xián rì, chéng xiàng bù lái wú fāng yàn sī, chéng xiàng zhé lái qǐng shì! chéng xiàng qǐ shǎo wǒ zāi, qiě gù wǒ zāi? zhào gāo yīn yuē: fū shā qiū zhī móu, chéng xiàng yǔ yān. jīn bì xià yǐ lì wèi dì, ér chéng guì bù yì, cǐ qí yì yì wàng liè dì ér wáng yǐ. qiě bì xià bù wèn chén, chén bù gǎn yán. chéng xiàng zhǎng nán lǐ yóu wèi sān chuān shǒu, chǔ dào chén shèng děng jiē chéng xiàng bàng xiàn zhī zǐ, yǐ gù chǔ dào gōng xíng, guò sān chuān chéng, shǒu bù kěn jī. gāo wén qí wén shū xiāng wǎng lái, wèi dé qí shěn, gù wèi gǎn yǐ wén. qiě chéng xiàng jū wài, quán zhòng yú bì xià. èr shì yǐ wèi rán, yù àn chéng xiàng, kǒng qí bù shěn, nǎi xiān shǐ rén àn yàn sān chuān shǒu yǔ dào tōng zhuàng.
高聞李斯以為言,乃見丞相曰:「關東群盜多,今上急,益發繇,治阿房宮,聚狗馬無用之物。臣欲諫,為位賤,此真君侯之事。君何不諫?」李斯曰:「固也,吾欲言之久矣。今時上不坐朝廷,常居深宮。吾所言者,不可傳也。欲見,無閒。」趙高曰:「君誠能諫,請為君侯上閒,語君。」於是趙高待二世方燕樂,婦女居前,使人告丞相:「上方閒,可奏事。」丞相至宮門上謁。如此者三。二世怒曰:「吾常多閒日,丞相不來;吾方燕私,丞相輒來請事!丞相豈少我哉,且固我哉?」趙高因曰:「夫沙丘之謀,丞相與焉。今陛下已立為帝,而丞貴不益,此其意亦望裂地而王矣。且陛下不問臣,臣不敢言。丞相長男李由為三川守,楚盜陳勝等皆丞相傍縣之子,以故楚盜公行,過三川城,守不肯擊。高聞其文書相往來,未得其審,故未敢以聞。且丞相居外,權重於陛下。」二世以為然,欲案丞相,恐其不審,乃先使人按驗三川守與盜通狀。
lǐ sī wén zhī, yīn shàng shū yán zhào gāo zhī duǎn yuē: gāo shàn lì shàn hài, yǔ bì xià wú yì. xī tián cháng xiāng qí jiǎn gōng, qiè qí ēn wēi, xià de bǎi xìng, shàng dé qún chén, zú shì qí jiǎn gōng ér qǔ qí guó, cǐ tiān xià suǒ míng zhī yě. jīn gāo yǒu xié yì zhī zhì, wēi fǎn zhī xíng, sī jiā zhī fù, ruò tián shì zhī yú qí yǐ, ér yòu tān yù wú yàn, qiú lì bù zhǐ, liè shì cì zhǔ, qí yù wú qióng, jié bì xià zhī wēi xìn, qí zhì ruò hán wèi hán ān xiāng yě. bì xià bù tú, chén kǒng qí bì wèi biàn yě. èr shì yuē: hé zāi! fū gāo, gù huàn rén yě, rán bù wèi ān sì zhì, bù yǐ wēi yì xīn, jié xíng xiū shàn, zì shǐ zhì cǐ, yǐ zhōng dé jìn, yǐ xìn shǒu wèi, zhèn shí xián zhī. ér jūn yí zhī, hé yě? qiě zhèn fēi shǔ zhào jūn, dāng shuí rèn zāi! qiě zhào jūn wèi rén, jīng lián qiáng lì, xià zhī rén qíng, shàng néng shì zhèn, jūn qí wù yí! èr shì yǎ ài xìn gāo, kǒng lǐ sī shā zhī, nǎi sī gào zhào gāo. gāo yuē: chéng xiàng suǒ huàn zhě dú gāo, gāo yǐ sǐ, chéng xiàng jí yù wèi tián cháng suǒ wèi.
李斯聞之,因上書言趙高之短曰:「高擅利擅害,與陛下無異。昔田常相齊簡公,竊其恩威,下得百姓,上得群臣,卒弒齊簡公而取齊國,此天下所明知也。今高有邪佚之志,危反之行,私家之富,若田氏之於齊矣,而又貪慾無厭,求利不止,列勢次主,其欲無窮,劫陛下之威信,其志若韓為韓安相也。陛下不圖,臣恐其必為變也。」二世曰:「何哉!夫高,故宦人也,然不為安肆志,不以危易心,潔行修善,自使至此,以忠得進,以信守位,朕實賢之。而君疑之,何也?且朕非屬趙君,當誰任哉!且趙君為人,精廉強力,下知人情,上能適朕,君其勿疑!」二世雅愛信高,恐李斯殺之,乃私告趙高。高曰:「丞相所患者獨高,高已死,丞相即欲為田常所為。」
shì shí, dào zéi yì duō, ér guān zhōng zú fā dōng jī dào zhě wú yǐ. yòu chéng xiàng féng qù jí zuǒ chéng xiàng lǐ sī jiāng jūn féng jié jìn jiàn yuē: guān dōng qún dào bìng qǐ, qín fā bīng zhuī jī, suǒ shā wáng shén zhòng, rán yóu bù zhǐ. dào duō, jiē yǐ shù cáo zhuǎn zuò shì kǔ, shuì fù dà yě. qǐng qiě zhǐ ē páng gōng zuò zhě, jiǎn shěng sì biān shù zhuǎn. èr shì yuē: fán suǒ wèi guì yǒu tiān xià zhě, dé sì yì jí yù, zhǔ zhòng míng fǎ, xià bù gǎn wèi fēi, yǐ zhì yù hǎi nèi yǐ. fū yú xià zhī zhǔ, guì wèi tiān zǐ, qīn chù qióng kǔ zhī shí yǐ xùn bǎi xìng, shàng hé yú fǎ! qiě xiān dì qǐ zhū hóu, jiān tiān xià, tiān xià yǐ dìng, wài rǎng sì yí yǐ ān biān jìng, zuò gōng shì yǐ zhāng dé yì, ér jūn guān xiān dì gōng yè yǒu xù. jīn zhèn jí wèi, èr nián zhī jiān, qún dào bìng qǐ, jūn bù néng jìn, yòu yù bà xiān dì zhī suǒ wèi, shì shàng wú yǐ bào xiān dì, cì bù wèi zhèn jǐn zhōng lì, hé yǐ zài wèi! xià qù jí sī jié lì, àn zé tā zuì. qù jí jié zì shā, dú lǐ sī jiù yù. èr shì yǐ shǔ zhào gāo zhì zhī, zé sī yǔ zi yóu móu fǎn zhuàng, jiē shōu bǔ zōng zú bīn kè. zhào gāo zhì sī, bǎng lüè qiān yú, bù shèng tòng, zì wū fú.
是時,盜賊益多,而關中卒發東擊盜者無已。右丞相馮去疾、左丞相李斯、將軍馮劫進諫曰:「關東群盜並起,秦發兵追擊,所殺亡甚眾,然猶不止。盜多,皆以戍、漕、轉、作事苦,稅賦大也。請且止阿房宮作者,減省四邊戍、轉。」二世曰:「凡所為貴有天下者,得肆意極欲,主重明法,下不敢為非,以制御海內矣。夫虞、夏之主,貴為天子,親處窮苦之實以徇百姓,尚何於法!且先帝起諸侯,兼天下,天下已定,外攘四夷以安邊境,作宮室以章得意,而君觀先帝功業有緒。今朕即位,二年之間,群盜並起,君不能禁,又欲罷先帝之所為,是上無以報先帝,次不為朕盡忠力,何以在位!」下去疾、斯、劫吏,案責他罪。去疾、劫自殺,獨李斯就獄。二世以屬趙高治之,責斯與子由謀反狀,皆收捕宗族、賓客。趙高治斯,榜掠千餘,不勝痛,自誣服。
sī suǒ yǐ bù sǐ zhě, zì fù qí biàn, yǒu gōng, shí wú fǎn xīn, yù shàng shū zì chén, xìng èr shì wù ér shè zhī. nǎi cóng yù zhōng shàng shū yuē: chén wèi chéng xiàng zhì mín, sān shí yú nián yǐ. dǎi qín dì zhī xiá ài, bù guò qiān lǐ, bīng shù shí wàn. chén jǐn báo cái, yīn xíng móu chén, zī zhī jīn yù, shǐ yóu shuō zhū hóu yīn xiū jiǎ bīng, chì zhèng jiào, guān dòu shì, zūn gōng chén gù zhōng yǐ xié hán, ruò wèi, pò yàn zhào, yí qí chǔ, zú jiān liù guó, lǔ qí wáng, lì qín wèi tiān zǐ. yòu běi zhú hú háo, nán dìng běi yuè, yǐ jiàn qín zhī qiáng. gèng kè huà, píng dòu hú dù liàng, wén zhāng bù zhī tiān xià, yǐ shù qín zhī míng. cǐ jiē chén zhī zuì yě, chén dāng sǐ jiǔ yǐ! shàng xìng jǐn qí néng lì, nǎi dé zhì jīn. yuàn bì xià chá zhī! shū shàng, zhào gāo shǐ lì qì qù bù zòu, yuē: qiú ān dé shàng shū!
斯所以不死者,自負其辯,有功,實無反心,欲上書自陳,幸二世寤而赦之。乃從獄中上書曰:「臣為丞相治民,三十餘年矣。逮秦地之狹隘,不過千里,兵數十萬。臣盡薄材,陰行謀臣,資之金玉,使遊說諸侯;陰修甲兵,飭政教,官鬥士,尊功臣;故終以脅韓,弱魏,破燕、趙,夷齊、楚,卒兼六國,虜其王,立秦為天子。又北逐胡、貉,南定北越,以見秦之強。更克畫,平斗斛、度量,文章布之天下,以樹秦之名。此皆臣之罪也,臣當死久矣!上幸盡其能力,乃得至今。願陛下察之!」書上,趙高使吏棄去不奏,曰:「囚安得上書!」
zhào gāo shǐ qí kè shí yú bèi zhà wèi yù shǐ yè zhě shì zhōng, gèng wǎng fù xùn sī, sī gèng yǐ qí shí duì, zhé shǐ rén fù bǎng zhī. hòu èr shì shǐ rén yàn sī, sī yǐ wèi rú qián, zhōng bù gēng yán. cí fú, zòu dāng shàng. èr shì xǐ yuē: wēi zhào jūn, jǐ wèi chéng xiàng suǒ mài! jí èr shì suǒ shǐ àn sān chuān shǒu yóu zhě zhì, zé chǔ bīng yǐ jī shā zhī. shǐ zhě lái, huì zhí zé xiāng xià lì, gāo jiē wàng wèi fǎn cí yǐ xiāng fù huì, suì jù sī wǔ xíng, lùn yāo zhǎn xián yáng shì. sī chū yù, yǔ qí zhōng zǐ jù zhí. gù wèi qí zhōng zǐ yuē: wú yù yǔ ruò fù qiān huáng quǎn, jù chū shàng cài dōng mén zhú jiǎo tù, qǐ kě dé hū! suì fù zǐ xiāng kū, ér yí sān zú. èr shì nǎi yǐ zhào gāo wèi chéng xiàng, shì wú dà xiǎo jiē jué yān.
趙高使其客十餘輩詐為御史、謁者、侍中,更往覆訊斯,斯更以其實對,輒使人復榜之。後二世使人驗斯,斯以為如前,終不更言。辭服,奏當上。二世喜曰:「微趙君,幾為丞相所賣!」及二世所使案三川守由者至,則楚兵已擊殺之。使者來,會職責相下吏,高皆妄為反辭以相傅會,遂具斯五刑,論腰斬咸陽市。斯出獄,與其中子俱執。顧謂其中子曰:「吾欲與若復牽黃犬,俱出上蔡東門逐狡兔,豈可得乎!」遂父子相哭,而夷三族。二世乃以趙高為丞相,事無大小皆決焉。
xiàng liáng yǐ pò zhāng hán yú dōng ā, yǐn bīng xī, běi zhì dìng táo, zài pò qín jūn. xiàng yǔ pèi gōng yòu yǔ qín jūn zhàn yú yōng qiū, dà pò zhī, zhǎn lǐ yóu. xiàng liáng yì qīng qín, yǒu jiāo sè. sòng yì jiàn yuē: zhàn shèng ér jiāng jiāo zú duò zhě, bài. jīn zú shǎo duò yǐ, qín bīng rì yì, chén wèi jūn wèi zhī. xiàng liáng fú tīng. yú nǎi shǐ sòng yì shǐ yú qí, dào yù qí shǐ zhě gāo líng jūn xiǎn, yuē: gōng jiāng jiàn wǔ xìn jūn hū? yuē: rán. yuē: chén lùn wǔ xìn jūn jūn bì bài. gōng xú xíng jí miǎn sǐ, jí xíng zé jí huò. èr shì xī qǐ bīng yì zhāng hán jī chǔ jūn, dà pò zhī dìng táo, xiàng liáng sǐ.
項梁已破章邯於東阿,引兵西,北至定陶,再破秦軍。項羽、沛公又與秦軍戰於雍丘,大破之,斬李由。項梁益輕秦,有驕色。宋義諫曰:「戰勝而將驕卒惰者,敗。今卒少惰矣,秦兵日益,臣為君畏之。」項梁弗聽。餘乃使宋義使於齊,道遇齊使者高陵君顯,曰:「公將見武信君乎?」曰:「然。」曰:「臣論武信君軍必敗。公徐行即免死,疾行則及禍。」二世悉起兵益章邯擊楚軍,大破之定陶,項梁死。
shí lián yǔ, zì qī yuè zhì jiǔ yuè. xiàng yǔ pèi gōng gōng wài huáng wèi xià, qù, gōng chén liú. wén wǔ xìn jūn sǐ, shì zú kǒng, nǎi yǔ jiāng jūn lǚ chén yǐn bīng ér dōng, xǐ huái wáng zì xū yí dōu péng chéng. lǚ chén jūn péng chéng dōng, xiàng yǔ jūn péng chéng xī, pèi gōng jūn dàng.
時連雨,自七月至九月。項羽、沛公攻外黃未下,去,攻陳留。聞武信君死,士卒恐,乃與將軍呂臣引兵而東,徙懷王自盱眙都彭城。呂臣軍彭城東,項羽軍彭城西,沛公軍碭。
wèi bào xià wèi èr shí yú chéng, chǔ huái wáng lì bào wèi wèi wáng.
魏豹下魏二十餘城,楚懷王立豹為魏王。
hòu jiǔ yuè, chǔ huái wáng bìng lǚ chén xiàng yǔ jūn, zì jiāng zhī yǐ pèi gōng wèi dàng jùn zhǎng, fēng wǔ ān hóu, jiāng dàng jùn bīng fēng xiàng yǔ wèi zhǎng ān hóu, hào wèi lǔ gōng lǚ chén wèi sī tú, qí fù lǚ qīng wèi lìng yǐn.
後九月,楚懷王並呂臣、項羽軍,自將之;以沛公為碭郡長,封武安侯,將碭郡兵;封項羽為長安侯,號為魯公;呂臣為司徒,其父呂青為令尹。
zhāng hán yǐ pò xiàng liáng, yǐ wèi chǔ dì bīng bù zú yōu, nǎi dù hé, běi jī zhào, dà pò zhī. yǐn bīng zhì hán dān, jiē xǐ qí mín hé nèi, yí qí chéng guō. zhāng ěr yǔ zhào wáng xiē zǒu rù jù lù chéng, wáng lí wéi zhī. chén yú běi shōu cháng shān bīng, dé shù wàn rén, jūn jù lù běi. zhāng hán jūn jù lù nán jí yuán. zhào shù qǐng jiù yú chǔ.
章邯已破項梁,以為楚地兵不足憂,乃渡河,北擊趙,大破之。引兵至邯鄲,皆徙其民河內,夷其城郭。張耳與趙王歇走入巨鹿城,王離圍之。陳餘北收常山兵,得數萬人,軍巨鹿北。章邯軍巨鹿南棘原。趙數請救於楚。
gāo líng jūn xiǎn zài chǔ, jiàn chǔ wáng yuē: sòng yì lùn wǔ xìn jūn zhī jūn bì bài, jū shù rì, jūn guǒ bài. bīng wèi zhàn ér xiān jiàn bài zhēng, cǐ kě wèi zhī bīng yǐ. wáng zhào sòng yì yǔ jì shì ér dà shuō zhī, yīn zhì yǐ wèi shàng jiāng jūn. xiàng yǔ wèi cì jiāng, fàn zēng wèi mò jiāng, yǐ jiù zhào. zhū bié jiāng jiē shǔ sòng yì, hào wèi qīng zi guān jūn.
高陵君顯在楚,見楚王曰:「宋義論武信君之軍必敗,居數日,軍果敗。兵未戰而先見敗征,此可謂知兵矣。」王召宋義與計事而大說之,因置以為上將軍。項羽為次將,范增為末將,以救趙。諸別將皆屬宋義,號為「卿子冠軍」。
chū, chǔ huái wáng yǔ zhū jiāng yuē: xiān rù dìng guān zhōng zhě wáng zhī. dāng shì shí, qín bīng qiáng, cháng chéng shèng zhú běi, zhū jiāng mò lì xiān rù guān. dú xiàng yǔ yuàn qín zhī shā xiàng liáng, fèn shì yuàn yǔ pèi gōng xī rù guān. huái wáng zhū lǎo jiāng jiē yuē: xiàng yǔ wèi rén, piāo hàn huá zéi, cháng gōng xiāng chéng, xiāng chéng wú yí lèi, jiē kēng zhī, zhū suǒ guò wú bù cán miè. qiě chǔ shù jìn qǔ, qián chén wáng xiàng liáng jiē bài, bù rú gèng qiǎn zhǎng zhě, fú yì ér xī, gào yù qín fù xiōng. qín fù xiōng kǔ qí zhǔ jiǔ yǐ, jīn chéng dé zhǎng zhě wǎng, wú qīn bào, yí kě xià. xiàng yǔ bù kě qiǎn, dú pèi gōng sù kuān dà zhǎng zhě, kě qiǎn. huái wáng nǎi bù xǔ xiàng yǔ, ér qiǎn pèi gōng xī lüè dì, shōu chén wáng xiàng liáng sàn zú yǐ fá qín.
初,楚懷王與諸將約:「先入定關中者王之。」當是時,秦兵強,常乘勝逐北,諸將莫利先入關。獨項羽怨秦之殺項梁,奮勢願與沛公西入關。懷王諸老將皆曰:「項羽為人,慓悍猾賊,嘗攻襄城,襄城無遺類,皆坑之,諸所過無不殘滅。且楚數進取,前陳王、項梁皆敗,不如更遣長者,扶義而西,告諭秦父兄。秦父兄苦其主久矣,今誠得長者往,無侵暴,宜可下。項羽不可遣,獨沛公素寬大長者,可遣。」懷王乃不許項羽,而遣沛公西略地,收陳王、項梁散卒以伐秦。
pèi gōng dào dàng, zhì yáng chéng yǔ gàng lǐ, gōng qín bì, pò qí èr jūn.
沛公道碭,至陽城與槓里,攻秦壁,破其二軍。
strong èr shì huáng dì xià sān nián jiǎ wǔ, qián èr líng qī nián strong
二世皇帝下三年(甲午,前二零七年)
dōng, shí yuè, qí jiāng tián dōu pàn tián róng, zhù chǔ jiù zhào.
冬,十月,齊將田都畔田榮,助楚救趙。
pèi gōng gōng pò dōng jùn wèi yú chéng wǔ.
沛公攻破東郡尉於成武。
sòng yì xíng zhì ān yáng, liú sì shí liù rì bù jìn. xiàng yǔ yuē: qín wéi zhào jí, yí jí yǐn bīng dù hé chǔ jī qí wài, zhào yīng qí nèi, pò qín jūn bì yǐ. sòng yì yuē: bù rán. fū bó niú zhī méng, bù kě yǐ pò jǐ shī. jīn qín gōng zhào, zhàn shèng zé bīng pí, wǒ chéng qí bì bù shèng, zé wǒ yǐn bīng gǔ xíng ér xī, bì jǔ qín yǐ. gù bù rú xiān dòu qín zhào. fū bèi jiān zhí ruì, yì bù rú gōng zuò yùn chóu cè, gōng bù rú yì. yīn xià lìng jūn zhōng yuē: yǒu měng rú hǔ, hěn rú yáng, tān rú láng, qiáng bù kě shǐ zhě, jiē zhǎn zhī! nǎi qiǎn qí zi sòng xiāng xiāng qí, shēn sòng zhī zhì wú yán, yǐn jiǔ gāo huì. tiān hán, dà yǔ, shì zú dòng jī. xiàng yǔ yuē: jiāng lù lì ér gōng qín, jiǔ liú bù xíng. jīn suì jī mín pín, shì zú shí bàn shū, jūn wú jiàn liáng, nǎi yǐn jiǔ gāo huì bù yǐn bīng dù hé, yīn zhào shí, yǔ zhào bìng lì gōng qín, nǎi yuē chéng qí bì. fū yǐ qín zhī qiáng, gōng xīn zào zhī zhào, qí shì bì jǔ. zhào jǔ qín qiáng, hé bì zhī chéng! qiě guó bīng xīn pò, wáng zuò bù ān xí, sǎo jìng nèi ér zhuān shǔ yú jiāng jūn, guó jiā ān wēi, zài cǐ yī jǔ. jīn bù xù shì zú ér xùn qí sī, fēi shè jì zhī chén yě!
宋義行至安陽,留四十六日不進。項羽曰:「秦圍趙急,宜疾引兵渡河;楚擊其外,趙應其內,破秦軍必矣。」宋義曰:「不然。夫搏牛之虻,不可以破蟣虱。今秦攻趙,戰勝則兵疲,我承其敝;不勝,則我引兵鼓行而西,必舉秦矣。故不如先斗秦、趙。夫被堅執銳,義不如公;坐運籌策,公不如義。」因下令軍中曰:「有猛如虎,狠如羊,貪如狼,強不可使者,皆斬之!」乃遣其子宋襄相齊,身送之至無鹽,飲酒高會。天寒,大雨,士卒凍飢。項羽曰:「將戮力而攻秦,久留不行。今歲饑民貧,士卒食半菽,軍無見糧,乃飲酒高會;不引兵渡河,因趙食,與趙併力攻秦,乃曰『承其敝』。夫以秦之強,攻新造之趙,其勢必舉。趙舉秦強,何敝之承!且國兵新破,王坐不安席,掃境內而專屬於將軍,國家安危,在此一舉。今不恤士卒而徇其私,非社稷之臣也!」
shí yī yuè, xiàng yǔ chén cháo jiāng jūn sòng yì, jí qí zhàng zhōng zhǎn sòng yì tóu. chū lìng jūn zhōng yuē: sòng yì yǔ qí móu fǎn chǔ, chǔ wáng yīn lìng jí zhū zhī! dāng shì shí, zhū jiāng jiē shè fú, mò gǎn zhī wú, jiē yuē: shǒu lì chǔ zhě, jiāng jūn jiā yě, jīn jiāng jūn zhū luàn. nǎi xiāng yǔ gòng lì yǔ wèi jiǎ shàng jiāng jūn. shǐ rén zhuī sòng yì zi, jí zhī qí, shā zhī. shǐ huán chǔ bào mìng yú huái wáng. huái wáng yīn shǐ yǔ wèi shàng jiāng jūn.
十一月,項羽晨朝將軍宋義,即其帳中斬宋義頭。出令軍中曰:「宋義與齊謀反楚,楚王陰令籍誅之!」當是時,諸將皆懾服,莫敢枝梧,皆曰:「首立楚者,將軍家也,今將軍誅亂。」乃相與共立羽為假上將軍。使人追宋義子,及之齊,殺之。使桓楚報命於懷王。懷王因使羽為上將軍。
shí èr yuè, pèi gōng yǐn bīng zhì lì, yù gāng wǔ hòu, duó qí jūn sì qiān yú rén, bìng zhī yǔ wèi jiāng huáng xīn wǔ mǎn jūn hé gōng qín jūn, pò zhī.
十二月,沛公引兵至栗,遇剛武侯,奪其軍四千餘人,並之;與魏將皇欣、武滿軍合攻秦軍,破之。
gù qí wáng jiàn sūn ān xià jì běi, cóng xiàng yǔ jiù zhào.
故齊王建孫安下濟北,從項羽救趙。
zhāng hán zhú yǒng dào shǔ hé, xiǎng wáng lí. wáng lí bīng shí duō, jí gōng jù lù. jù lù chéng zhōng shí jǐn bīng shǎo, zhāng ěr shù shǐ rén zhào qián chén yú. chén yú dù bīng shǎo, bù dí qín, bù gǎn qián. shù yuè, zhāng ěr dà nù, yuàn chén yú, shǐ zhāng yǎn chén zé wǎng ràng chén yú yuē: shǐ wú yǔ gōng wèi wěn jǐng jiāo, jīn wáng yǔ ěr dàn mù qiě sǐ, ér gōng yōng bīng shù wàn, bù kěn xiāng jiù, ān zài qí xiāng wèi sǐ! gǒu bì xìn, hú bù fù qín jūn jù sǐ, qiě yǒu shí yī èr xiāng quán. chén yú yuē: wú dù qián zhōng bù néng jiù zhào, tú jǐn wáng jūn. qiě yú suǒ yǐ bù jù sǐ, yù wèi zhào wáng zhāng jūn bào qín. jīn bì jù sǐ, rú yǐ ròu wěi è hǔ, hé yì! zhāng yǎn chén zé yào yǐ jù sǐ, nǎi shǐ yǎn zé jiāng wǔ qiān rén xiān cháng qín jūn, zhì, jiē méi. dāng shì shí, qí shī yàn shī jiē lái jiù zhào, zhāng áo yì běi shōu dài bīng, dé wàn yú rén, lái, jiē bì yú páng, wèi gǎn jī qín.
章邯築甬道屬河,餉王離。王離兵食多,急攻巨鹿。巨鹿城中食盡、兵少,張耳數使人召前陳餘。陳餘度兵少,不敵秦,不敢前。數月,張耳大怒,怨陳餘,使張黶、陳澤往讓陳餘曰:「始吾與公為刎頸交,今王與耳旦暮且死,而公擁兵數萬,不肯相救,安在其相為死!苟必信,胡不赴秦軍俱死,且有十一二相全。」陳餘曰:「吾度前終不能救趙,徒盡亡軍。且餘所以不俱死,欲為趙王、張君報秦。今必俱死,如以肉委餓虎,何益!」張黶、陳澤要以俱死,乃使黶、澤將五千人先嘗秦軍,至,皆沒。當是時,齊師、燕師皆來救趙,張敖亦北收代兵,得萬餘人,來,皆壁餘旁,未敢擊秦。
xiàng yǔ yǐ shā qīng zi guān jūn, wēi zhèn chǔ guó, nǎi qiǎn dāng yáng jūn báo jiāng jūn jiāng zú èr wàn dù hé jiù jù lù. zhàn shǎo lì, jué zhāng hán yǒng dào, wáng lí jūn fá shí. chén yú fù qǐng bīng. xiàng yǔ nǎi xī yǐn bīng dù hé, jiē shěn chuán, pò fǔ zèng, shāo lú shě, chí sān rì liáng, yǐ shì shì zú bì sǐ, wú yī hái xīn. yú shì zhì zé wéi wáng lí, yǔ qín jūn yù, jiǔ zhàn, dà pò zhī, zhāng hán yǐn bīng què. zhū hóu bīng nǎi gǎn jìn jī qín jūn, suì shā sū jiǎo, lǔ wáng lí shè jiān bù jiàng, zì shāo shā. dāng shì shí, chǔ bīng guān zhū hóu jūn. jiù jù lù zhě shí yú bì, mò gǎn zòng bīng. jí chǔ jī qín, zhū hóu jiāng jiē cóng bì shàng guān. chǔ zhàn shì wú bù yī dāng shí, hū shēng dòng tiān dì, zhū hóu jūn wú bù rén rén zhuì kǒng. yú shì yǐ pò qín jūn, xiàng yǔ zhào jiàn zhū hóu jiāng. zhū hóu jiāng rù yuán mén, wú bù xī xíng ér qián, mò gǎn yǎng shì. xiàng yǔ yóu shì shǐ wèi zhū hóu shàng jiāng jūn. zhū hóu jiē shǔ yān.
項羽已殺卿子冠軍,威震楚國,乃遣當陽君、薄將軍將卒二萬渡河救巨鹿。戰少利,絕章邯甬道,王離軍乏食。陳餘復請兵。項羽乃悉引兵渡河,皆沈船,破釜、甑,燒廬舍,持三日糧,以示士卒必死,無一還心。於是至則圍王離,與秦軍遇,九戰,大破之,章邯引兵卻。諸侯兵乃敢進擊秦軍,遂殺蘇角,虜王離;涉間不降,自燒殺。當是時,楚兵冠諸侯軍。救巨鹿者十餘壁,莫敢縱兵。及楚擊秦,諸侯將皆從壁上觀。楚戰士無不一當十,呼聲動天地,諸侯軍無不人人惴恐。於是已破秦軍,項羽召見諸侯將。諸侯將入轅門,無不膝行而前,莫敢仰視。項羽由是始為諸侯上將軍。諸侯皆屬焉。
yú shì zhào wáng xiē jí zhāng ěr nǎi dé chū jù lù chéng xiè zhū hóu. zhāng ěr yǔ chén yú xiāng jiàn, zé ràng chén yú yǐ bù kěn jiù zhào jí wèn zhāng yǎn chén zé suǒ zài, yí chén yú shā zhī, shù yǐ wèn yú. yú nù yuē: bù yì jūn zhī wàng chén shēn yě! qǐ yǐ chén wèi zhòng qù jiāng yìn zāi? nǎi tuō jiě yìn shòu, tuī yǔ zhāng ěr, zhāng ěr yì è bù shòu. chén yú qǐ rú cè. kè yǒu shuō zhāng ěr yuē: chén wén tiān yǔ bù qǔ, fǎn shòu qí jiù. jīn chén jiāng jūn yǔ jūn yìn, jūn bù shòu, fǎn tiān bù xiáng, jí qǔ zhī! zhāng ěr nǎi pèi qí yìn, shōu qí huī xià. ér chén yú hái, yì wàng zhāng ěr bù ràng, suì qū chū, dú yǔ huī xià suǒ shàn shù bǎi rén zhī hé shàng zé zhōng yú liè. zhào wáng xiē hái xìn dōu.
於是趙王歇及張耳乃得出巨鹿城謝諸侯。張耳與陳餘相見,責讓陳餘以不肯救趙;及問張黶、陳澤所在,疑陳餘殺之,數以問餘。餘怒曰:「不意君之望臣深也!豈以臣為重去將印哉?」乃脫解印綬,推予張耳,張耳亦愕不受。陳餘起如廁。客有說張耳曰:「臣聞『天與不取,反受其咎。』今陳將軍與君印,君不受,反天不祥,急取之!」張耳乃佩其印,收其麾下。而陳餘還,亦望張耳不讓,遂趨出,獨與麾下所善數百人之河上澤中漁獵。趙王歇還信都。
chūn, èr yuè, pèi gōng běi jī chāng yì, yù péng yuè, péng yuè yǐ qí bīng cóng pèi gōng. yuè, chāng yì rén, cháng yú jù yě zé zhōng, wèi qún dào. chén shèng xiàng liáng zhī qǐ, zé jiān shào nián xiāng jù bǎi yú rén, wǎng cóng péng yuè yuē: qǐng zhòng wèi zhǎng. yuè xiè yuē: chén bù yuàn yě. shào nián qiáng qǐng, nǎi xǔ, yǔ qī dàn rì rì chū huì, hòu qī zhě zhǎn. dàn rì rì chū, shí yú rén hòu, hòu zhě zhì rì zhōng. yú shì yuè xiè yuē: chén lǎo, zhū jūn qiáng yǐ wèi zhǎng. jīn qī ér duō hòu, bù kě jǐn zhū, zhū zuì hòu zhě yī rén. lìng xiào zhǎng zhǎn zhī. jiē xiào yuē: hé zhì yú shì! qǐng hòu bù gǎn. yú shì yuè yǐn yī rén zhǎn zhī, shè tán jì, lìng tú shǔ, tú shǔ jiē dà jīng, mò gǎn yǎng shì. nǎi lüè dì, shōu zhū hóu sàn zú, dé qiān yú rén, suì zhù pèi gōng gōng chāng yì.
春,二月,沛公北擊昌邑,遇彭越,彭越以其兵從沛公。越,昌邑人,常漁巨野澤中,為群盜。陳勝、項梁之起,澤間少年相聚百餘人,往從彭越曰:「請仲為長。」越謝曰:「臣不願也。」少年強請,乃許,與期旦日日出會,後期者斬。旦日日出,十餘人後,後者至日中。於是越謝曰:「臣老,諸君強以為長。今期而多後,不可盡誅,誅最後者一人。」令校長斬之。皆笑曰:「何至於是!請後不敢。」於是越引一人斬之,設壇祭,令徒屬,徒屬皆大驚,莫敢仰視。乃略地,收諸侯散卒,得千餘人,遂助沛公攻昌邑。
chāng yì wèi xià, pèi gōng yǐn bīng xī guò gāo yáng. gāo yáng rén lì shí qí, jiā pín luò tuò, wèi lǐ jiān mén, pèi gōng huī xià qí shì shì shí qí lǐ zhōng rén, shí qí jiàn, wèi yuē: zhū hóu jiāng guò gāo yáng zhě shù shí rén, wú wèn qí jiāng jiē wò chuò, hǎo kē lǐ, zì yòng, bù néng tīng dà dù zhī yán. wú wén pèi gōng màn ér yì rén, duō dà lüè, cǐ zhēn wú suǒ yuàn cóng yóu, mò wèi wǒ xiān. ruò jiàn pèi gōng, wèi yuē: chén lǐ zhōng yǒu lì shēng, liù shí yú, zhǎng bā chǐ, rén jiē wèi zhī kuáng shēng. shēng zì wèi wǒ fēi kuáng shēng. qí shì yuē: pèi gōng bù hǎo rú, zhū kè guān rú guān lái zhě, pèi gōng zhé jiě qí guān, sōu nì qí zhōng, yǔ rén yán, cháng dà mà, wèi kě yǐ rú shēng shuō yě. lì shēng yuē: dì yán zhī. qí shì cóng róng yán, rú lì shēng suǒ jiè zhě.
昌邑未下,沛公引兵西過高陽。高陽人酈食其,家貧落魄,為里監門,沛公麾下騎士適食其里中人,食其見,謂曰:「諸侯將過高陽者數十人,吾問其將皆握齪,好苛禮,自用,不能聽大度之言。吾聞沛公慢而易人,多大略,此真吾所願從游,莫為我先。若見沛公,謂曰:『臣里中有酈生,六十餘,長八尺,人皆謂之狂生。生自謂「我非狂生」。』」騎士曰:「沛公不好儒,諸客冠儒冠來者,沛公輒解其冠,溲溺其中,與人言,常大罵,未可以儒生說也。」酈生曰:「第言之。」騎士從容言,如酈生所誡者。
pèi gōng zhì gāo yáng chuán shě, shǐ rén zhào lì shēng. lì shēng zhì, rù yè. pèi gōng fāng jù chuáng shǐ liǎng nǚ zǐ xǐ zú, ér jiàn lì shēng. lì shēng rù, zé zhǎng yī bù bài, yuē: zú xià yù zhù qín gōng zhū hóu hū? qiě yù lǜ zhū hóu pò qín yě? pèi gōng mà yuē: shù rú! tiān xià tóng kǔ qín jiǔ yǐ, gù zhū hóu xiāng shuài ér gōng qín, hé wèi zhù qín gōng zhū hóu hū! lì shēng yuē: bì jù tú hé yì bīng zhū wú dào qín, bù yí jù jiàn zhǎng zhě! yú shì pèi gōng chuò xǐ, qǐ, shè yī, yán lì shēng shàng zuò, xiè zhī. lì shēng yīn yán liù guó cóng héng shí. pèi gōng xǐ, cì lì shēng shí, wèn yuē: jì jiāng ān chū? lì shēng yuē: zú xià qǐ jiū hé zhī zhòng, shōu sàn luàn zhī bīng, bù mǎn wàn rén yù yǐ jìng rù qiáng qín, cǐ suǒ wèi tàn hǔ kǒu zhě yě. fū chén liú, tiān xià zhī chōng, sì tòng wǔ dá zhī jiāo yě, jīn qí chéng zhōng yòu duō jī sù. chén shàn qí lìng, qǐng de shǐ zhī lìng xià zú xià. jí bù tīng, zú xià yǐn bīng gōng zhī, chén wèi nèi yīng. yú shì qiǎn lì shēng xíng, pèi gōng yǐn bīng suí zhī, suì xià chén liú. hào lì shí qí wèi guǎng yě jūn. lì shēng yán qí dì shāng. shí shāng jù shào nián dé sì qiān rén, lái shǔ pèi gōng, pèi gōng yǐ wèi jiāng, jiāng chén liú bīng yǐ cóng, lì shēng cháng wèi shuō kè, shǐ zhū hóu.
沛公至高陽傳舍,使人召酈生。酈生至,入謁。沛公方倨床使兩女子洗足,而見酈生。酈生入,則長揖不拜,曰:「足下欲助秦攻諸侯乎?且欲率諸侯破秦也?」沛公罵曰:「豎儒!天下同苦秦久矣,故諸侯相率而攻秦,何謂助秦攻諸侯乎!」酈生曰:「必聚徒合義兵誅無道秦,不宜倨見長者!」於是沛公輟洗,起,攝衣,延酈生上坐,謝之。酈生因言六國從橫時。沛公喜,賜酈生食,問曰:「計將安出?」酈生曰:「足下起糾合之眾,收散亂之兵,不滿萬人;欲以徑入強秦,此所謂探虎口者也。夫陳留,天下之沖,四通五達之郊也,今其城中又多積粟。臣善其令,請得使之令下足下。即不聽,足下引兵攻之,臣為內應。」於是遣酈生行,沛公引兵隨之,遂下陳留。號酈食其為廣野君。酈生言其弟商。時商聚少年得四千人,來屬沛公,沛公以為將,將陳留兵以從,酈生常為說客,使諸侯。
sān yuè, pèi gōng gōng kāi fēng, wèi bá. xī yǔ qín jiāng yáng xióng huì zhàn bái mǎ, yòu zhàn qū yù dōng, dà pò zhī. yáng xióng zǒu zhī xíng yáng, èr shì shǐ shǐ zhě zhǎn zhī yǐ xùn.
三月,沛公攻開封,未拔。西與秦將楊熊會戰白馬,又戰曲遇東,大破之。楊熊走之滎陽,二世使使者斬之以徇。
xià, sì yuè, pèi gōng nán gōng yǐng chuān, tú zhī. yīn zhāng liáng, suì lüè hán dì. shí zhào bié jiāng sī mǎ áng fāng yù dù hé rù guān. pèi gōng nǎi běi gōng píng yīn, jué hé jīn nán, zhàn luò yáng dōng. jūn bù lì, nán chū huán yuán. zhāng liáng yǐn bīng cóng pèi gōng. pèi gōng lìng hán wáng chéng liú shǒu yáng dí, yǔ liáng jù nán.
夏,四月,沛公南攻潁川,屠之。因張良,遂略韓地。時趙別將司馬卬方欲渡河入關。沛公乃北攻平陰,絕河津南,戰洛陽東。軍不利,南出轘轅。張良引兵從沛公。沛公令韓王成留守陽翟,與良俱南。
liù yuè, yǔ nán yáng shǒu yǐ zhàn chōu dōng, pò zhī, lüè nán yáng jùn nán yáng shǒu zǒu bǎo chéng, shǒu wǎn. pèi gōng yǐn bīng guò wǎn, xī. zhāng liáng jiàn yuē: pèi gōng suī yù jí rù guān, qín bīng shàng zhòng, jù xiǎn. jīn bù xià wǎn, wǎn cóng hòu jī, qiáng qín zài qián, cǐ wēi dào yě. yú shì pèi gōng nǎi yè yǐn jūn cóng tā dào hái, yǎn qí zhì, chí míng, wéi wǎn chéng sān zā. nán yáng shǒu yù zì jǐng, gòng shè rén chén huī yuē: sǐ wèi wǎn yě. nǎi yú chéng jiàn pèi gōng yuē: chén wén zú xià yuē xiān rù xián yáng zhě wáng zhī. jīn zú xià liú shǒu wǎn, wǎn jùn xiàn lián chéng shù shí, qí lì mín zì yǐ wèi jiàng bì sǐ, gù jiē jiān shǒu chéng chéng. jīn zú xià jǐn rì shàng gōng, shì sǐ shāng zhě bì duō. yǐn bīng qù wǎn, wǎn bì suí zú xià hòu. zú xià qián zé shī xián yáng zhī yuē, hòu yǒu qiáng wǎn zhī huàn. wèi zú xià jì, mò ruò yuē jiàng, fēng qí shǒu yīn shǐ zhǐ shǒu, yǐn qí jiǎ zú yǔ zhī xī. zhū chéng wèi xià zhě, wén shēng zhēng kāi mén ér dài zú xià, zú xià tōng xíng wú suǒ lèi. pèi gōng yuē: shàn! qiū, qī yuè, nán yáng shǒu yǐ jiàng, fēng wèi yīn hóu, fēng chén huī qiān hù. yǐn bīng xī, wú bù xià zhě. zhì dān shuǐ, gāo wǔ hòu sāi xiāng hóu wáng líng jiàng. hái gōng hú yáng, yù fān jūn bié jiāng méi xuān, yǔ xié gōng xī lì, jiē jiàng. suǒ guò wáng dé lǔ lüè, qín mín jiē xǐ.
六月,與南陽守齮戰犨東,破之,略南陽郡;南陽守走保城,守宛。沛公引兵過宛,西。張良諫曰:「沛公雖欲急入關,秦兵尚眾,距險。今不下宛,宛從後擊,強秦在前,此危道也。」於是沛公乃夜引軍從他道還,偃旗幟,遲明,圍宛城三匝。南陽守欲自剄,共舍人陳恢曰:「死未晚也。」乃逾城見沛公曰:「臣聞足下約先入咸陽者王之。今足下留守宛,宛郡縣連城數十,其吏民自以為降必死,故皆堅守乘城。今足下盡日上攻,士死傷者必多。引兵去宛,宛必隨足下後。足下前則失咸陽之約,後有強宛之患。為足下計,莫若約降,封其守;因使止守,引其甲卒與之西。諸城未下者,聞聲爭開門而待足下,足下通行無所累。」沛公曰:「善!」秋,七月,南陽守齮降,封為殷侯,封陳恢千戶。引兵西,無不下者。至丹水,高武侯鰓、襄侯王陵降。還攻胡陽,遇番君別將梅鋗,與偕攻析、酈,皆降。所過亡得鹵掠,秦民皆喜。
wáng lí jūn jì méi, zhāng hán jūn jí yuán, xiàng yǔ jūn zhāng nán, xiāng chí wèi zhàn. qín jūn shù què, èr shì shǐ rén ràng zhāng hán. zhāng hán kǒng, shǐ zhǎng shǐ xīn qǐng shì. zhì xián yáng, liú sī mǎ mén sān rì, zhào gāo bù jiàn, yǒu bù xìn zhī xīn. zhǎng shǐ xīn kǒng, hái zǒu qí jūn, bù gǎn chū gù dào. zhào gāo guǒ shǐ rén zhuī zhī, bù jí. xīn zhì jūn, bào yuē: zhào gāo yòng shì yú zhōng, xià wú kě wèi zhě. jīn zhàn néng shèng, gāo bì jí dù wú gōng, bù néng shèng, bù miǎn yú sǐ. yuàn jiāng jūn shú jì zhī! chén yú yì yí zhāng hán shū yuē: bái qǐ wèi qín jiāng, nán zhēng yān yǐng, běi kēng mǎ fú, gōng chéng lüè dì, bù kě shèng jì, ér jìng cì sǐ. méng tián wèi qín jiāng, běi zhú róng rén, kāi yú zhōng dì shù qiān lǐ, jìng zhǎn yáng zhōu. hé zhě? gōng duō, qín bù néng jǐn fēng, yīn yǐ fǎ zhū zhī. jīn jiāng jūn wèi qín jiāng sān suì yǐ, suǒ wáng shī yǐ shí wàn shù, ér zhū hóu bìng qǐ zī yì duō. bǐ zhào gāo sù yú rì jiǔ, jīn shì jí, yì kǒng èr shì zhū zhī, gù yù yǐ fǎ zhū jiāng jūn yǐ sāi zé, shǐ rén gēng dài jiāng jūn yǐ tuō qí huò. fū jiāng jūn jū wài jiǔ, duō nèi xì, yǒu gōng yì zhū, wú gōng yì zhū. qiě tiān zhī wáng qín, wú yú zhì jiē zhī zhī. jīn jiāng jūn nèi bù néng zhí jiàn, wài wèi wáng guó jiāng, gū tè dú lì ér yù cháng cún, qǐ bù āi zāi! jiāng jūn hé bù hái bīng yǔ zhū hóu wèi cóng, yuē gòng gōng qín, fēn wáng qí dì, nán miàn chēng gū! cǐ shú yǔ shēn fú fū zhì qī zǐ wèi lù hū?
王離軍既沒,章邯軍棘原,項羽軍漳南,相持未戰。秦軍數卻,二世使人讓章邯。章邯恐,使長史欣請事。至咸陽,留司馬門三日,趙高不見,有不信之心。長史欣恐,還走其軍,不敢出故道。趙高果使人追之,不及。欣至軍,報曰:「趙高用事於中,下無可為者。今戰能勝,高必疾妒吾功,不能勝,不免於死。願將軍孰計之!」陳餘亦遺章邯書曰:「白起為秦將,南征鄢郢,北坑馬服,攻城略地,不可勝計,而竟賜死。蒙恬為秦將,北逐戎人,開榆中地數千里,竟斬陽周。何者?功多,秦不能盡封,因以法誅之。今將軍為秦將三歲矣,所亡失以十萬數,而諸侯並起滋益多。彼趙高素諛日久,今事急,亦恐二世誅之,故欲以法誅將軍以塞責,使人更代將軍以脫其禍。夫將軍居外久,多內郤,有功亦誅,無功亦誅。且天之亡秦,無愚智皆知之。今將軍內不能直諫,外為亡國將,孤特獨立而欲常存,豈不哀哉!將軍何不還兵與諸侯為從,約共攻秦,分王其地,南面稱孤!此孰與身伏鈇質、妻子為戮乎?」
zhāng hán hú yí, yīn shǐ hòu shǐ chéng shǐ xiàng yǔ, yù yuē. yuē wèi chéng, xiàng yǔ shǐ pú jiāng rì yè yǐn bīng dù sān hù, jūn zhāng nán, yǔ qín jūn zhàn, zài pò zhī. xiàng yǔ xī yǐn bīng jī qín jūn wū shuǐ shàng, dà pò zhī. zhāng hán shǐ rén jiàn xiàng yǔ, yù yuē. xiàng yǔ zhào jūn lì móu yuē: liáng shǎo, yù tīng qí yuē. jūn lì jiē yuē: shàn. xiàng yǔ nǎi yǔ qī huán shuǐ yīn xū shàng. yǐ méng, zhāng hán jiàn xiàng yǔ ér liú tì, wèi yán zhào gāo. xiàng yǔ nǎi lì zhāng hán wèi yōng wáng, zhì chǔ jūn zhōng, shǐ zhǎng shǐ xīn wèi shàng jiāng jūn, jiāng qín jūn wèi qián xíng.
章邯狐疑,陰使候始成使項羽,欲約。約未成,項羽使蒲將日夜引兵度三戶,軍漳南,與秦軍戰,再破之。項羽悉引兵擊秦軍汙水上,大破之。章邯使人見項羽,欲約。項羽召軍吏謀曰:「糧少,欲聽其約。」軍吏皆曰:「善。」項羽乃與期洹水殷虛上。已盟,章邯見項羽而流涕,為言趙高。項羽乃立章邯為雍王,置楚軍中,使長史欣為上將軍,將秦軍為前行。
xiá qiū shēn yáng xià hé nán, yǐn bīng cóng xiàng yǔ.
瑕丘申陽下河南,引兵從項羽。
chū, zhōng chéng xiàng zhào gāo yù zhuān qín quán, kǒng qún chén bù tīng, nǎi xiān shè yàn, chí lù xiàn yú èr shì yuē: mǎ yě. èr shì xiào yuē: chéng xiàng wù xié, wèi lù wèi mǎ! wèn zuǒ yòu, zuǒ yòu huò mò, huò yán mǎ yǐ ā shùn zhào gāo, huò yán lù zhě. gāo yīn yīn zhōng zhū yán lù zhě yǐ fǎ. hòu qún chén jiē wèi gāo, mò gǎn yán qí guò. gāo qián shù yán guān dōng dào wú néng wèi yě, jí xiàng yǔ lǔ wáng lí děng, ér zhāng hán děng jūn shù bài, shàng shū qǐng yì zhù. zì guān yǐ dōng, dà dǐ jǐn pàn qín lì, yīng zhū hóu, zhū hóu xián lǜ qí zhòng xī xiāng. bā yuè, pèi gōng jiāng shù wàn rén gōng wǔ guān, tú zhī. gāo kǒng èr shì nù, zhū jí qí shēn, nǎi xiè bìng, bù cháo jiàn.
初,中丞相趙高欲專秦權,恐群臣不聽,乃先設驗,持鹿獻於二世曰:「馬也。」二世笑曰:「丞相誤邪,謂鹿為馬!」問左右,左右或默,或言馬以阿順趙高,或言鹿者。高因陰中諸言鹿者以法。後群臣皆畏高,莫敢言其過。高前數言「關東盜無能為也」,及項羽虜王離等,而章邯等軍數敗,上書請益助。自關以東,大抵盡畔秦吏,應諸侯,諸侯咸率其眾西鄉。八月,沛公將數萬人攻武關,屠之。高恐二世怒,誅及其身,乃謝病,不朝見。
èr shì mèng bái hǔ niè qí zuǒ cān mǎ, shā zhī, xīn bù lè, guài wèn zhàn mèng. bo yuē: jīng shuǐ wèi suì. èr shì nǎi zhāi yú wàng yí gōng, yù cí jīng shuǐ, shěn sì bái mǎ. shǐ shǐ zé ràng gāo yǐ dào zéi shì. gāo jù, nǎi yīn yǔ qí xù xián yáng lìng yán lè jí dì zhào chéng móu yuē: shàng bù tīng jiàn. jīn shì jí, yù guī huò yú wú. wú yù yì zhì shàng, gèng lì zi yīng. zi yīng rén jiǎn, bǎi xìng jiē zài qí yán. nǎi shǐ láng zhōng lìng wèi nèi yīng, zhà wèi yǒu dà zéi, lìng lè zhào lì fā bīng zhuī, jié lè mǔ zhì gāo shě. qiǎn lè jiāng lì zú qiān yú rén zhì wàng yí gōng diàn mén, fù wèi lìng pú shè, yuē: zéi rù cǐ, hé bù zhǐ? wèi lìng yuē: zhōu lú shè zú shén jǐn, ān dé zéi gǎn rù gōng! lè suì zhǎn wèi lìng, zhí jiāng lì rù, xíng shè láng huàn zhě. láng huàn zhě dà jīng, huò zǒu, huò gé. gé zhě zhé sǐ, sǐ zhě shù shí rén. láng zhōng lìng yǔ lè jù rù, shè shàng wò zuò wéi. èr shì nù, zhào zuǒ yòu, zuǒ yòu jiē huáng rǎo bù dòu. páng yǒu huàn zhě yī rén shì, bù gǎn qù. èr shì rù nèi, wèi yuē: gōng hé bù zǎo gào wǒ, nǎi zhì yú cǐ! huàn zhě yuē: chén bù gǎn yán, gù dé quán. shǐ chén zǎo yán, jiē yǐ zhū, ān dé zhì jīn! yán lè qián jí èr shì, shù yuē: zú xià jiāo zì, zhū shā wú dào, tiān xià gòng pàn zú xià. zú xià qí zì wèi jì! èr shì yuē: chéng xiàng kě dé jiàn fǒu? lè yuē: bù kě! èr shì yuē: wú yuàn dé yī jùn wèi wáng. fú xǔ. yòu yuē: yuàn wèi wàn hù hóu. fú xǔ. yuē: yuàn yǔ qī zǐ wèi qián shǒu, bǐ zhū gōng zǐ. yán lè yuē: chén shòu mìng yú chéng xiàng, wèi tiān xià zhū zú xià. zú xià suī duō yán, chén bù gǎn bào! huī qí bīng jìn. èr shì zì shā. yán lè guī bào zhào gāo. zhào gāo nǎi xī zhào zhū dà chén gōng zǐ, gào yǐ zhū èr shì zhī zhuàng, yuē: qín gù wáng guó, shǐ huáng jūn tiān xià, gù chēng dì. jīn liù guó fù zì lì, qín dì yì xiǎo, nǎi yǐ kōng míng wèi dì, bù kě. yí wèi wáng rú gù, biàn. nǎi lì zi yīng wèi qín wáng. yǐ qián shǒu zàng èr shì shè nán yí chūn yuàn zhōng.
二世夢白虎齧其左驂馬,殺之,心不樂,怪問占夢。卜曰:「涇水為祟。」二世乃齋於望夷宮,欲祠涇水,沈四白馬。使使責讓高以盜賊事。高懼,乃陰與其婿咸陽令閻樂及弟趙成謀曰:「上不聽諫。今事急,欲歸禍於吾。吾欲易置上,更立子嬰。子嬰仁儉,百姓皆載其言。」乃使郎中令為內應,詐為有大賊,令樂召吏發兵追,劫樂母置高舍。遣樂將吏卒千餘人至望夷宮殿門,縛衛令僕射,曰:「賊入此,何不止?」衛令曰:「周廬設卒甚謹,安得賊敢入宮!」樂遂斬衛令,直將吏入,行射郎、宦者。郎、宦者大驚,或走,或格。格者輒死,死者數十人。郎中令與樂俱入,射上幄坐幃。二世怒,召左右,左右皆惶擾不鬥。旁有宦者一人侍,不敢去。二世入內,謂曰:「公何不早告我,乃至於此!」宦者曰:「臣不敢言,故得全。使臣早言,皆已誅,安得至今!」閻樂前即二世,數曰:「足下驕恣,誅殺無道,天下共畔足下。足下其自為計!」二世曰:「丞相可得見否?」樂曰:「不可!」二世曰:「吾願得一郡為王。」弗許。又曰:「願為萬戶侯。」弗許。曰:「願與妻子為黔首,比諸公子。」閻樂曰:「臣受命於丞相,為天下誅足下。足下雖多言,臣不敢報!」麾其兵進。二世自殺。閻樂歸報趙高。趙高乃悉召諸大臣、公子,告以誅二世之狀,曰:「秦故王國,始皇君天下,故稱帝。今六國復自立,秦地益小,乃以空名為帝,不可。宜為王如故,便。」乃立子嬰為秦王。以黔首葬二世社南宜春苑中。
jiǔ yuè, zhào gāo lìng zǐ yīng zhāi jiè, dāng miào jiàn, shòu yù xǐ. zhāi wǔ rì. zi yīng yǔ qí zi èr rén móu yuē: chéng xiàng gāo shā èr shì wàng yí gōng, kǒng qún chén zhū zhī, nǎi yáng yǐ yì lì wǒ. wǒ wén zhào gāo nǎi yǔ chǔ yuē, miè qín zōng shì ér fēn wáng guān zhōng. jīn shǐ wǒ zhāi jiàn miào, cǐ yù yīn miào zhōng shā wǒ. wǒ chēng bìng bù xíng, chéng xiàng bì zì lái, lái zé shā zhī. gāo shǐ rén qǐng zi yīng shù bèi, zi yīng bù xíng. gāo guǒ zì wǎng, yuē: zōng miào zhòng shì, wáng nài hé bù xíng? zi yīng suì cì shā gāo yú zhāi gōng, sān zú gāo jiā yǐ xùn.
九月,趙高令子嬰齋戒,當廟見,受玉璽。齋五日。子嬰與其子二人謀曰:「丞相高殺二世望夷宮,恐群臣誅之,乃佯以義立我。我聞趙高乃與楚約,滅秦宗室而分王關中。今使我齋、見廟,此欲因廟中殺我。我稱病不行,丞相必自來,來則殺之。」高使人請子嬰數輩,子嬰不行。高果自往,曰:「宗廟重事,王奈何不行?」子嬰遂刺殺高於齋宮,三族高家以徇。
qiǎn jiāng bīng jù yáo guān, pèi gōng yù jī zhī. zhāng liáng yuē: qín bīng shàng qiáng, wèi kě qīng. yuàn xiān qiǎn rén yì zhāng qí zhì yú shān shàng wèi yí bīng, shǐ lì shí qí lù jiǎ wǎng shuō qín jiāng, dàn yǐ lì. qín jiāng guǒ yù lián hé, pèi gōng yù xǔ zhī. zhāng liáng yuē: cǐ dú qí jiāng yù pàn, kǒng qí shì zú bù cóng bù rú yīn qí xiè dài jī zhī. pèi gōng yǐn bīng rào yáo guān, yú kuì shān, jī qín jūn, dà pò zhī lán tián nán. suì zhì lán tián, yòu zhàn qí běi, qín bīng dà bài.
遣將兵距嶢關,沛公欲擊之。張良曰:「秦兵尚強,未可輕。願先遣人益張旗幟於山上為疑兵,使酈食其、陸賈往說秦將,啖以利。」秦將果欲連和,沛公欲許之。張良曰:「此獨其將欲叛,恐其士卒不從;不如因其懈怠擊之。」沛公引兵繞嶢關,逾蕢山,擊秦軍,大破之藍田南。遂至藍田,又戰其北,秦兵大敗。