jīng
【經】

èr shí yǒu yī nián chūn, wáng zhēng yuè, gōng rú jìn.
二十有一年春，王正月，公如晉。

zhū shù qí yǐ qī lǘ qiū lái bēn.
邾庶其以漆、閭丘來奔。

xià, gōng zhì zì jìn.
夏，公至自晉。

qiū, jìn luán yíng chū bēn chǔ.
秋，晉欒盈出奔楚。

jiǔ yuè gēng xū shuò, rì yǒu shí zhī.
九月庚戌朔，日有食之。

cáo bó lái cháo.
曹伯來朝。

gōng huì jìn hóu qí hóu sòng gōng wèi hóu zhèng bó cáo bó jǔ zi zhū zi yú shāng rèn.
公會晉侯、齊侯、宋公、衛侯、鄭伯、曹伯、莒子、邾子於商任。

chuán
【傳】

èr shí yī nián chūn, gōng rú jìn, bài shī jí qǔ zhū tián yě.
二十一年春，公如晉，拜師及取邾田也。

zhū shù qí yǐ qī lǘ qiū lái bēn. jì wǔ zi yǐ gōng gū zǐ qī zhī, jiē yǒu cì yú qí cóng zhě.
邾庶其以漆、閭丘來奔。季武子以公姑姊妻之，皆有賜於其從者。

yú shì lǔ duō dào. jì sūn wèi zāng wǔ zhòng yuē: zi hé jié dào? wǔ zhòng yuē: bù kě jié yě, hé yòu bù néng. jì sūn yuē: wǒ yǒu sì fēng, ér jié qí dào, hé gù bù kě? zi wèi sī kòu, jiāng dào shì wù qù, ruò zhī hé bù néng? wǔ zhòng yuē: zi zhào wài dào ér dà lǐ yān, hé yǐ zhǐ wú dào? zi wèi zhèng qīng ér lái wài dào, shǐ hé qù zhī, jiāng hé yǐ néng? shù qí qiè yì yú zhū yǐ lái, zi yǐ jī shì qī zhī, ér yǔ zhī yì, qí cóng zhě jiē yǒu cì yān. ruò dà dào, lǐ yān yǐ jūn zhī gū zǐ yǔ qí dà yì, qí cì zào mù yú mǎ, qí xiǎo zhě yī shang jiàn dài, shì shǎng dào yě. shǎng ér qù zhī, qí huò nán yān. hé yě wén zhī, zài shàng wèi zhě, sǎ zhuó qí xīn, yī yǐ dài rén, guǐ dù qí xìn, kě míng zhēng yě, ér hòu kě yǐ zhì rén. fū shàng zhī suǒ wèi, mín zhī guī yě. shàng suǒ bù wèi ér mín huò wèi zhī, shì yǐ jiā xíng fá yān, ér mò gǎn bù chéng. ruò shàng zhī suǒ wèi ér mín yì wèi zhī, nǎi qí suǒ yě, yòu kě jìn hū? xià shū yuē: niàn zī zài zī, shì zī zài zī, míng yán zī zài zī, yǔn chū zī zài zī, wéi dì niàn gōng. jiāng wèi yóu jǐ yī yě. xìn yóu jǐ yī, ér hòu gōng kě niàn yě.
於是魯多盜。季孫謂臧武仲曰：「子盍詰盜？」武仲曰：「不可詰也，紇又不能。」季孫曰：「我有四封，而詰其盜，何故不可？子為司寇，將盜是務去，若之何不能？」武仲曰：「子召外盜而大禮焉，何以止吾盜？子為正卿而來外盜，使紇去之，將何以能？庶其竊邑於邾以來，子以姬氏妻之，而與之邑，其從者皆有賜焉。若大盜，禮焉以君之姑姊與其大邑，其次皂牧輿馬，其小者衣裳劍帶，是賞盜也。賞而去之，其或難焉。紇也聞之，在上位者，洒濯其心，壹以待人，軌度其信，可明徵也，而後可以治人。夫上之所為，民之歸也。上所不為而民或為之，是以加刑罰焉，而莫敢不懲。若上之所為而民亦為之，乃其所也，又可禁乎？《夏書》曰：『念茲在茲，釋茲在茲，名言茲在茲，允出茲在茲，惟帝念功。』將謂由己壹也。信由己壹，而後功可念也。」

shù qí fēi qīng yě, yǐ dì lái, suī jiàn bì shū, zhòng dì yě.
庶其非卿也，以地來，雖賤必書，重地也。

qí hóu shǐ qìng zuǒ wèi dài fū, fù tǎo gōng zǐ yá zhī dǎng, zhí gōng zǐ mǎi yú jù dú zhī qiū. gōng zǐ chú lái bēn. shū sūn hái bēn yàn.
齊侯使慶佐為大夫，復討公子牙之黨，執公子買於句瀆之丘。公子鉏來奔。叔孫還奔燕。

xià, chǔ zi gēng zú, chǔ zi shǐ wěi zi féng wèi lìng yǐn. fǎng yú shēn shū yù, shū yù yuē: guó duō chǒng ér wáng ruò, guó bù kě wèi yě. suì yǐ jí cí. fāng shǔ, què dì xià bīng ér chuáng yān. zhòng jiǎn yī qiú, xiān shí ér qǐn. chǔ zi shǐ yī shì zhī, fù yuē: jí zé shén yǐ! ér xuè qì wèi dòng. nǎi shǐ zi nán wèi lìng yǐn.
夏，楚子庚卒，楚子使薳子馮為令尹。訪於申叔豫，叔豫曰：「國多寵而王弱，國不可為也。」遂以疾辭。方暑，闕地下冰而床焉。重繭衣裘，鮮食而寢。楚子使醫視之，復曰：「瘠則甚矣！而血氣未動。」乃使子南為令尹。

luán huán zi qǔ yú fàn xuān zi, shēng huái zi. fàn yāng yǐ qí wáng yě, yuàn luán shì, gù yǔ luán yíng wèi gōng zú dài fū ér bù xiāng néng. huán zi zú, luán qí yǔ qí lǎo zhōu bīn tōng, jǐ wáng shì yǐ. huái zi huàn zhī. qí jù qí tǎo yě, sù zhū xuān zǐ yuē: yíng jiāng wèi luàn, yǐ fàn shì wèi sǐ huán zhǔ ér zhuān zhèng yǐ, yuē: wú fù zhú yāng yě, bù nù ér yǐ chǒng bào zhī, yòu yǔ wú tóng guān ér zhuān zhī, wú fù sǐ ér yì fù. sǐ wú fù ér zhuān yú guó, yǒu sǐ ér yǐ! wú miè cóng zhī yǐ. qí móu rú shì, jù hài yú zhǔ, wú bù gǎn bù yán. fàn yāng wèi zhī zhēng. huái zi hào shī, shì duō guī zhī. xuān zi wèi qí duō shì yě, xìn zhī. huái zi wèi xià qīng, xuān zi shǐ chéng zhe ér suì zhú zhī.
欒桓子娶於范宣子，生懷子。范鞅以其亡也，怨欒氏，故與欒盈為公族大夫而不相能。桓子卒，欒祁與其老州賓通，幾亡室矣。懷子患之。祁懼其討也，愬諸宣子曰：「盈將為亂，以范氏為死桓主而專政矣，曰：『吾父逐鞅也，不怒而以寵報之，又與吾同官而專之，吾父死而益富。死吾父而專於國，有死而已！吾蔑從之矣。』其謀如是，懼害於主，吾不敢不言。」范鞅為之徵。懷子好施，士多歸之。宣子畏其多士也，信之。懷子為下卿，宣子使城著而遂逐之。

qiū, luán yíng chū bēn chǔ. xuān zi shā jī yí huáng yuān jiā fù sī kōng jìng bǐng yù dǒng shū bǐng shī shēn shū yáng shé hǔ shū pí, qiú bó huá shū xiàng jí yǎn. rén wèi shū xiàng yuē: zi lí yú zuì, qí wèi bù zhī hū? shū xiàng yuē: yǔ qí sǐ wáng ruò hé? shī yuē: yōu zāi yóu zāi, liáo yǐ zú suì. zhī yě. lè wáng fù jiàn shū xiàng yuē: wú wèi zi qǐng! shū xiàng fú yīng. chū, bù bài. qí rén jiē jiù shū xiàng. shū xiàng yuē: bì qí dài fū. shì lǎo wén zhī yuē: lè wáng fù yán yú jūn wú bù xíng, qiú shè wú zi, wú zi bù xǔ. qí dài fū suǒ bù néng yě, ér yuē bì yóu zhī, hé yě? shū xiàng yuē: lè wáng fù, cóng jūn zhě yě, hé néng xíng? qí dài fū wài jǔ bù qì chóu, nèi jǔ bù shī qīn, qí dú yí wǒ hū? shī yuē: yǒu jué dé xíng, sì guó shùn zhī. fū zǐ, jué zhě yě.
秋，欒盈出奔楚。宣子殺箕遺、黃淵、嘉父、司空靖、邴豫、董叔、邴師、申書、羊舌虎、叔羆，囚伯華、叔向、籍偃。人謂叔向曰：「子離於罪，其為不知乎？」叔向曰：「與其死亡若何？《詩》曰：『優哉游哉，聊以卒歲。』知也。」樂王鮒見叔向曰：「吾為子請！」叔向弗應。出，不拜。其人皆咎叔向。叔向曰：「必祁大夫。」室老聞之曰：「樂王鮒言於君無不行，求赦吾子，吾子不許。祁大夫所不能也，而曰『必由之』，何也？」叔向曰：「樂王鮒，從君者也，何能行？祁大夫外舉不棄仇，內舉不失親，其獨遺我乎？《詩》曰：『有覺德行，四國順之。』夫子，覺者也。」

jìn hóu wèn shū xiàng zhī zuì yú lè wáng fù, duì yuē: bù qì qí qīn, qí yǒu yān. yú shì qí xī lǎo yǐ, wén zhī, chéng rì ér jiàn xuān zi, yuē: shī yuē: huì wǒ wú jiāng, zi sūn bǎo zhī. shū yuē: shèng yǒu mó xūn, míng zhēng dìng bǎo. fū móu ér xiān guò, huì xùn bù juàn zhě, shū xiàng yǒu yān, shè jì zhī gù yě. yóu jiāng shí shì yòu zhī, yǐ quàn néng zhě. jīn yī bù miǎn qí shēn, yǐ qì shè jì, bù yì huò hū? gǔn jí ér yǔ xìng. yī yǐn fàng dà jiǎ ér xiāng zhī, zú wú yuàn sè. guǎn cài wèi lù, zhōu gōng yòu wáng. ruò zhī hé qí yǐ hǔ yě qì shè jì? zi wèi shàn, shuí gǎn bù miǎn. duō shā hé wèi? xuān zi shuō, yǔ zhī chéng, yǐ yán zhū gōng ér miǎn zhī. bù jiàn shū xiàng ér guī. shū xiàng yì bù gào miǎn yān ér cháo.
晉侯問叔向之罪於樂王鮒，對曰：「不棄其親，其有焉。」於是祁奚老矣，聞之，乘馹而見宣子，曰：「《詩》曰：『惠我無疆，子孫保之。』《書》曰：『聖有謨勛，明徵定保。』夫謀而鮮過，惠訓不倦者，叔向有焉，社稷之固也。猶將十世宥之，以勸能者。今壹不免其身，以棄社稷，不亦惑乎？鯀殛而禹興。伊尹放大甲而相之，卒無怨色。管、蔡為戮，周公右王。若之何其以虎也棄社稷？子為善，誰敢不勉。多殺何為？」宣子說，與之乘，以言諸公而免之。不見叔向而歸。叔向亦不告免焉而朝。

chū, shū xiàng zhī mǔ dù shū hǔ zhī mǔ měi ér bù shǐ. qí zi jiē jiàn qí mǔ. qí mǔ yuē: shēn shān dà zé, shí shēng lóng shé. bǐ měi, yú jù qí shēng lóng shé yǐ huò nǚ. nǚ, bì zú yě. guó duō dà chǒng, bù rén rén jiān zhī, bù yì nán hū? yú hé ài yān! shǐ wǎng shì qǐn, shēng shū hǔ. měi ér yǒu yǒng lì, luán huái zi bì zhī, gù yáng shé shì zhī zú jí yú nán.
初，叔向之母妬叔虎之母美而不使。其子皆諫其母。其母曰：「深山大澤，實生龍蛇。彼美，余懼其生龍蛇以禍女。女，敝族也。國多大寵，不仁人間之，不亦難乎？余何愛焉！」使往視寢，生叔虎。美而有勇力，欒懷子嬖之，故羊舌氏之族及於難。

luán yíng guò yú zhōu, zhōu xī bǐ lüè zhī. cí yú xíng rén, yuē: tiān zǐ péi chén yíng, dé zuì yú wáng zhī shǒu chén, jiāng táo zuì. zuì zhòng yú jiāo diān, wú suǒ fú cuàn, gǎn bù qí sǐ. xī péi chén shū néng shū lì yú wáng shì, wáng shī huì yān. qí zi yǎn, bù néng bǎo rèn qí fù zhī láo. dà jūn ruò bù qì shū zhī lì, wáng chén yóu yǒu suǒ táo. ruò qì shū zhī lì, ér sī yǎn zhī zuì, chén lù yú yě, jiāng guī sǐ yú wèi shì, bù gǎn hái yǐ. gǎn bù sì tǐ, wéi dà jūn mìng yān! wáng yuē: yóu ér xiào zhī, qí yòu shén yān! shǐ sī tú jìn lüè luán shì zhě, guī suǒ qǔ yān. shǐ hòu chū zhū chā tú yuán.
欒盈過於周，周西鄙掠之。辭於行人，曰：「天子陪臣盈，得罪於王之守臣，將逃罪。罪重於郊甸，無所伏竄，敢布其死。昔陪臣書能輸力於王室，王施惠焉。其子黶，不能保任其父之勞。大君若不棄書之力，亡臣猶有所逃。若棄書之力，而思黶之罪，臣戮餘也，將歸死於尉氏，不敢還矣。敢布四體，唯大君命焉！」王曰：「尤而效之，其又甚焉！」使司徒禁掠欒氏者，歸所取焉。使候出諸 [插圖]轅。

dōng, cáo wǔ gōng lái cháo, shǐ jiàn yě.
冬，曹武公來朝，始見也。

huì yú shāng rèn, gù luán shì yě. qí hóu wèi hóu bù jìng. shū xiàng yuē: èr jūn zhě, bì bù miǎn. huì cháo, lǐ zhī jīng yě. lǐ, zhèng zhī yú yě. zhèng, shēn zhī shǒu yě. dài lǐ shī zhèng, shī zhèng bù lì, shì yǐ luàn yě.
會於商任，錮欒氏也。齊侯、衛侯不敬。叔向曰：「二君者，必不免。會朝，禮之經也。禮，政之輿也。政，身之守也。怠禮失政，失政不立，是以亂也。」

zhī qǐ zhōng xíng xǐ zhōu chuò xíng kuǎi chū bēn qí, jiē luán shì zhī dǎng yě. lè wáng fù wèi fàn xuān zǐ yuē: hé fǎn zhōu chuò xíng kuǎi? yǒng shì yě. xuān zǐ yuē: bǐ luán shì zhī yǒng yě, yú hé huò yān? wáng fù yuē: zi wèi bǐ luán shì, nǎi yì zi zhī yǒng yě.
知起、中行喜、州綽、邢蒯出奔齊，皆欒氏之黨也。樂王鮒謂范宣子曰：「盍反州綽、邢蒯？勇士也。」宣子曰：「彼欒氏之勇也，余何獲焉？」王鮒曰：「子為彼欒氏，乃亦子之勇也。」

qí zhuāng gōng cháo, zhǐ zhí chuò guō zuì yuē: shì guǎ rén zhī xióng yě. zhōu chuò yuē: jūn yǐ wèi xióng, shuí gǎn bù xióng? rán chén bù mǐn, píng yīn zhī yì, xiān èr zi míng. zhuāng gōng wèi yǒng jué. zhí chuò guō zuì yù yǔ yān. zhōu chuò yuē: dōng lǘ zhī yì, chén zuǒ cān pò hái yú mén zhōng, shí qí méi shù. qí kě yǐ yǔ yú cǐ hū? gōng yuē: zi wèi jìn jūn yě. duì yuē: chén wèi lì xīn. rán èr zi zhě, pì yú qín shòu, chén shí qí ròu ér qǐn chù qí pí yǐ.
齊莊公朝，指殖綽、郭最曰：「是寡人之雄也。」州綽曰：「君以為雄，誰敢不雄？然臣不敏，平陰之役，先二子鳴。」莊公為勇爵。殖綽、郭最欲與焉。州綽曰：「東閭之役，臣左驂迫還於門中，識其枚數。其可以與於此乎？」公曰：「子為晉君也。」對曰：「臣為隸新。然二子者，譬於禽獸，臣食其肉而寢處其皮矣。」