jīng
【經】

jiǔ nián chūn, sòng zāi.
九年春，宋災。

xià, jì sūn sù rú jìn.
夏，季孫宿如晉。

wǔ yuè xīn yǒu, fū rén jiāng shì hōng.
五月辛酉，夫人姜氏薨。

qiū bā yuè guǐ wèi, zàng wǒ xiǎo jūn mù jiāng.
秋八月癸未，葬我小君穆姜。

dōng, gōng huì jìn hóu sòng gōng wèi hóu cáo bó jǔ zi zhū zi téng zi xuē bó qǐ bó xiǎo zhū zi qí shì zǐ guāng fá zhèng.
冬，公會晉侯、宋公、衛侯、曹伯、莒子、邾子、滕子、薛伯、杞伯、小邾子、齊世子光伐鄭。

shí yǒu èr yuè jǐ hài, tóng méng yú xì.
十有二月己亥，同盟於戲。

chǔ zi fá zhèng.
楚子伐鄭。

chuán
【傳】

jiǔ nián chūn, sòng zāi. lè xǐ wèi sī chéng yǐ wèi zhèng. shǐ bó shì sī lǐ, huǒ suǒ wèi zhì, chè xiǎo wū, tú dà wū chén běn jū, jù gěng fǒu, bèi shuǐ qì liàng qīng zhòng, xù shuǐ lǎo, jī tǔ tú xún zhàng chéng, shàn shǒu bèi, biǎo huǒ dào. shǐ huá chén jù zhèng tú, lìng suì zhèng nà jiāo bǎo, bēn huǒ suǒ. shǐ huá yuè tǎo yòu guān, guān pǐ qí sī. xiàng shù tǎo zuǒ, yì rú zhī. shǐ lè chuán pǐ xíng qì, yì rú zhī. shǐ huáng yún mìng jiào zhèng chū mǎ, gōng zhèng chū chē, bèi jiǎ bīng, pǐ wǔ shǒu. shǐ xī chú wú pǐ fǔ shǒu. lìng sī gōng xiàng bó jǐng gōng. èr shī lìng sì xiāng zhèng jìng xiǎng, zhù zōng yòng mǎ yú sì yōng, sì pán gēng yú xī mén zhī wài.
九年春，宋災。樂喜為司城以為政。使伯氏司里，火所未至，徹小屋，塗大屋；陳畚挶，具綆缶，備水器；量輕重，蓄水潦，積土塗；巡丈城，繕守備，表火道。使華臣具正徒，令隧正納郊保，奔火所。使華閱討右官，官庀其司。向戍討左，亦如之。使樂遄庀刑器，亦如之。使皇鄖命校正出馬，工正出車，備甲兵，庀武守。使西鉏吾庀府守。令司宮、巷伯儆宮。二師令四鄉正敬享，祝宗用馬於四墉，祀盤庚於西門之外。

jìn hóu wèn yú shì ruò yuē: wú wén zhī, sòng zāi, yú shì hū zhī yǒu tiān dào. hé gù? duì yuē: gǔ zhī huǒ zhèng, huò shí yú xīn, huò shí yú zhòu, yǐ chū nèi huǒ. shì gù zhòu wèi chún huǒ, xīn wèi dà huǒ. táo táng shì zhī huǒ zhèng è bó jū shāng qiū, sì dà huǒ, ér huǒ jì shí yān. xiāng tǔ yīn zhī, gù shāng zhǔ dà huǒ. shāng rén yuè qí huò bài zhī xìn, bì shǐ yú huǒ, shì yǐ rì zhī qí yǒu tiān dào yě. gōng yuē: kě bì hū? duì yuē: zài dào. guó luàn wú xiàng, bù kě zhī yě.
晉侯問於士弱曰：「吾聞之，宋災，於是乎知有天道。何故？」對曰：「古之火正，或食於心，或食於咮，以出內火。是故咮為鶉火，心為大火。陶唐氏之火正閼伯居商丘，祀大火，而火紀時焉。相土因之，故商主大火。商人閱其禍敗之釁，必始於火，是以日知其有天道也。」公曰：「可必乎？」對曰：「在道。國亂無象，不可知也。」

xià, jì wǔ zi rú jìn, bào xuān zi zhī pìn yě.
夏，季武子如晉，報宣子之聘也。

mù jiāng hōng yú dōng gōng. shǐ wǎng ér shì zhī, yù gěn zhī bā chā tú. shǐ yuē: shì wèi gěn zhī suí chā tú. suí, qí chū yě. jūn bì sù chū. jiāng yuē: wáng. shì yú zhōu yì yuē: suí, yuán xiǎng lì, zhēn, wú jiù, yuán, tǐ zhī zhǎng yě. xiǎng, jiā zhī huì yě. lì, yì zhī hé yě. zhēn, shì zhī gàn yě. tǐ rén zú yǐ zhǎng rén, jiā dé zú yǐ hé lǐ, lì wù zú yǐ hé yì, zhēn gù zú yǐ gàn shì. rán gù bù kě wū yě, shì yǐ suī suí wú jiù. jīn wǒ fù rén ér yǔ yú luàn. gù zài xià wèi ér yǒu bù rén, bù kě wèi yuán. bù jìng guó jiā, bù kě wèi hēng. zuò ér hài shēn, bù kě wèi lì. qì wèi ér jiāo, bù kě wèi zhēn. yǒu sì dé zhě, suí ér wú jiù. wǒ jiē wú zhī, qǐ suí yě zāi? wǒ zé qǔ è, néng wú jiù hū? bì sǐ yú cǐ, fú dé chū yǐ.
穆姜薨於東宮。始往而筮之，遇《艮》之八[插圖]。史曰：「是謂《艮》之《隨》[插圖]。《隨》，其出也。君必速出。」姜曰：「亡。是於《周易》曰：『《隨》，元、享、利，貞，無咎，』元，體之長也。享，嘉之會也。利，義之和也。貞，事之幹也。體仁足以長人，嘉德足以合禮，利物足以和義，貞固足以幹事。然故不可誣也，是以雖《隨》無咎。今我婦人而與於亂。固在下位而有不仁，不可謂元。不靖國家，不可謂亨。作而害身，不可謂利。棄位而姣，不可謂貞。有四德者，《隨》而無咎。我皆無之，豈《隨》也哉？我則取惡，能無咎乎？必死於此，弗得出矣。」

qín jǐng gōng shǐ shì qiān qǐ shī yú chǔ, jiāng yǐ fá jìn, chǔ zi xǔ zhī. zǐ náng yuē: bù kě. dāng jīn wú bù néng yǔ jìn zhēng. jìn jūn lèi néng ér shǐ zhī, jǔ bù shī xuǎn, guān bù yì fāng. qí qīng ràng yú shàn, qí dài fū bù shī shǒu, qí shì jìng yú jiào, qí shù rén lì yú nóng sè. shāng gōng zào lì, bù zhī qiān yè. hán jué lǎo yǐ, zhī chā tú bǐng yān yǐ wèi zhèng. fàn gài shǎo yú zhōng xíng yǎn ér shàng zhī, shǐ zuǒ zhōng jūn. hán qǐ shǎo yú luán yǎn, ér luán yǎn shì fáng shàng zhī, shǐ zuǒ shàng jūn. wèi jiàng duō gōng, yǐ zhào wǔ wèi xián ér wèi zhī zuǒ. jūn míng chén zhōng, shàng ràng xià jìng. dāng shì shí yě. jìn bù kě dí, shì zhī ér hòu kě. jūn qí tú zhī! wáng yuē: wú jì xǔ zhī yǐ. suī bù jí jìn, bì jiāng chū shī.
秦景公使士雃乞師於楚，將以伐晉，楚子許之。子囊曰：「不可。當今吾不能與晉爭。晉君類能而使之，舉不失選，官不易方。其卿讓於善，其大夫不失守，其士競於教，其庶人力於農穡。商工皂隸，不知遷業。韓厥老矣，知[插圖]稟焉以為政。范匄少於中行偃而上之，使佐中軍。韓起少於欒黶，而欒黶、士魴上之，使佐上軍。魏絳多功，以趙武為賢而為之佐。君明臣忠，上讓下競。當是時也。晉不可敵，事之而後可。君其圖之！」王曰：「吾既許之矣。雖不及晉，必將出師。」

qiū, chǔ zi shī yú wǔ chéng yǐ wèi qín yuán. qín rén qīn jìn, jìn jī, fú néng bào yě.
秋，楚子師於武城以為秦援。秦人侵晉，晉饑，弗能報也。

dōng shí yuè, zhū hóu fá zhèng. gēng wǔ, jì wǔ zi qí cuī zhù sòng huáng yún cóng xún chā tú shì gài mén yú chā tú mén. wèi běi gōng kuò cáo rén zhū rén cóng xún yǎn hán qǐ mén yú shī zhī liáng. téng rén xuē rén cóng luán yǎn shì fáng mén yú běi mén. qǐ rén ní rén cóng zhào wǔ wèi jiàng zhǎn xíng lì. jiǎ xū, shī yú fàn, lìng yú zhū hóu yuē: xiū qì bèi, shèng hóu liáng, guī lǎo yòu, jū jí yú hǔ láo, sì shěng, wéi zhèng. zhèng rén kǒng, nǎi xíng chéng. zhōng xíng xiàn zǐ yuē: suì wéi zhī, yǐ dài chǔ rén zhī jiù yě ér yǔ zhī zhàn. bù rán, wú chéng. zhī wǔ zǐ yuē: xǔ zhī méng ér hái shī, yǐ bì chǔ rén. wú sān fēn sì jūn, yǔ zhū hóu zhī ruì yǐ nì lái zhě. yú wǒ wèi bìng, chǔ bù néng yǐ, yóu yù yú zhàn. bào gǔ yǐ chěng, bù kě yǐ zhēng. dà láo wèi ài, jūn zǐ láo xīn, xiǎo rén láo lì, xiān wáng zhī zhì yě. zhū hóu jiē bù yù zhàn, nǎi xǔ zhèng chéng.
冬十月，諸侯伐鄭。庚午，季武子、齊崔杼、宋皇鄖從荀[插圖]、士匄門於 [插圖]門。衛北宮括、曹人、邾人從荀偃、韓起門於師之梁。滕人、薛人從欒黶、士魴門於北門。杞人、郳人從趙武、魏絳斬行栗。甲戌，師於氾，令於諸侯曰：「修器備，盛餱糧，歸老幼，居疾於虎牢，肆眚，圍鄭。」鄭人恐，乃行成。中行獻子曰：「遂圍之，以待楚人之救也而與之戰。不然，無成。」知武子曰：「許之盟而還師，以敝楚人。吾三分四軍，與諸侯之銳以逆來者。於我未病，楚不能矣，猶愈於戰。暴骨以逞，不可以爭。大勞未艾，君子勞心，小人勞力，先王之制也。」諸侯皆不欲戰，乃許鄭成。

shí yī yuè jǐ hài, tóng méng yú xì, zhèng fú yě. jiāng méng, zhèng liù qīng gōng zǐ chā tú gōng zǐ fā gōng zǐ jiā gōng sūn zhé gōng sūn chài gōng sūn shě zhī jí qí dài fū mén zi jiē cóng zhèng bó. jìn shì zhuāng zi wèi zài shū, yuē: zì jīn rì jì méng zhī hòu, zhèng guó ér bù wéi jìn mìng shì tīng, ér huò yǒu yì zhì zhě, yǒu rú cǐ méng. gōng zǐ chā tú qū jìn yuē: tiān huò zhèng guó, shǐ jiè jū èr dà guó zhī jiān. dà guó bù jiā dé yīn ér luàn yǐ yào zhī, shǐ qí guǐ shén bù huò xīn qí yīn sì, qí mín rén bù huò xiǎng qí tǔ lì, fū fù xīn kǔ diàn ài, wú suǒ dǐ gào. zì jīn rì jì méng zhī hòu, zhèng guó ér bù wéi yǒu lǐ yǔ qiáng kě yǐ bì mín zhě shì cóng, ér gǎn yǒu yì zhì zhě, yì rú zhī. xún yǎn yuē: gǎi zài shū. gōng sūn shě zhī yuē: zhāo dà shén, yào yán yān. ruò kě gǎi yě, dà guó yì kě pàn yě. zhī wǔ zi wèi xiàn zǐ yuē: wǒ shí bù dé, ér yào rén yǐ méng, qǐ lǐ yě zāi! fēi lǐ, hé yǐ zhǔ méng? gū méng ér tuì, xiū dé xī shī ér lái, zhōng bì huò zhèng, hé bì jīn rì? wǒ zhī bù dé, mín jiāng qì wǒ, qǐ wéi zhèng? ruò néng xiū hé, yuǎn rén jiāng zhì, hé shì yú zhèng? nǎi méng ér hái.
十一月己亥，同盟於戲，鄭服也。將盟，鄭六卿公子[插圖]、公子發、公子嘉、公孫輒、公孫蠆、公孫舍之及其大夫、門子皆從鄭伯。晉士莊子為載書，曰：「自今日既盟之後，鄭國而不唯晉命是聽，而或有異志者，有如此盟。」公子[插圖]趨進曰：「天禍鄭國，使介居二大國之間。大國不加德音而亂以要之，使其鬼神不獲歆其禋祀，其民人不獲享其土利，夫婦辛苦墊隘，無所厎告。自今日既盟之後，鄭國而不唯有禮與強可以庇民者是從，而敢有異志者，亦如之。」荀偃曰：「改載書。」公孫舍之曰：「昭大神，要言焉。若可改也，大國亦可叛也。」知武子謂獻子曰：「我實不德，而要人以盟，豈禮也哉！非禮，何以主盟？姑盟而退，修德息師而來，終必獲鄭，何必今日？我之不德，民將棄我，豈唯鄭？若能休和，遠人將至，何恃於鄭？」乃盟而還。

jìn rén bù dé zhì yú zhèng, yǐ zhū hóu fù fá zhī. shí èr yuè guǐ hài, mén qí sān mén. rùn yuè wù yín, jì yú yīn bǎn, qīn zhèng. cì yú yīn kǒu ér hái. zi kǒng yuē: jìn shī kě jī yě, shī lǎo ér láo, qiě yǒu guī zhì, bì dà kè zhī. zi zhǎn yuē: bù kě.
晉人不得志於鄭，以諸侯復伐之。十二月癸亥，門其三門。閏月戊寅，濟於陰阪，侵鄭。次於陰口而還。子孔曰：「晉師可擊也，師老而勞，且有歸志，必大克之。」子展曰：「不可。」

sòng jìn hóu. jìn hóu yǐ gōng yàn yú hé shàng, wèn gōng nián, jì wǔ zi duì yuē: huì yú shā suí zhī suì, guǎ jūn yǐ shēng. jìn hóu yuē: shí èr nián yǐ! shì wèi yī zhōng, yī xīng zhōng yě. guó jūn shí wǔ ér shēng zǐ. guān ér shēng zǐ, lǐ yě. jūn kě yǐ guān yǐ! dài fū hé wèi guān jù? wǔ zǐ yuē: jūn guān: bì yǐ guàn xiǎng zhī lǐ xíng zhī, yǐ jīn shí zhī lè jié zhī, yǐ xiān jūn zhī tiāo chù zhī. jīn guǎ jūn zài háng, wèi kě jù yě. qǐng jí xiōng dì zhī guó ér jiǎ bèi yān! jìn hóu yuē: nuò. gōng hái jí wèi, guān yú chéng gōng zhī miào, jiǎ zhōng qìng yān, lǐ yě.
送晉侯。晉侯以公宴於河上，問公年，季武子對曰：「會於沙隨之歲，寡君以生。」晉侯曰：「十二年矣！是謂一終，一星終也。國君十五而生子。冠而生子，禮也。君可以冠矣！大夫盍為冠具？」武子曰：「君冠：必以祼享之禮行之，以金石之樂節之，以先君之祧處之。今寡君在行，未可具也。請及兄弟之國而假備焉！」晉侯曰：「諾。」公還及衛，冠於成公之廟，假鐘磬焉，禮也。

chǔ zi fá zhèng, zi sì jiāng jí chǔ píng. zi kǒng zǐ chā tú yuē: yǔ dà guó méng, kǒu xuè wèi gān ér bèi zhī, kě hū? zi sì zi zhǎn yuē: wú méng gù yún: wéi qiáng shì cóng. jīn chǔ shī zhì, jìn bù wǒ jiù, zé chǔ qiáng yǐ. méng shì zhī yán, qǐ gǎn bèi zhī. qiě yào méng wú zhì, shén fú lín yě, suǒ lín wéi xìn. xìn zhě, yán zhī ruì yě, shàn zhī zhǔ yě, shì gù lín zhī. míng shén bù juān yào méng, bèi zhī kě yě. nǎi jí chǔ píng. gōng zǐ bà róng rù méng, tóng méng yú zhōng fēn. chǔ zhuāng fū rén zú, wáng wèi néng dìng zhèng ér guī.
楚子伐鄭，子駟將及楚平。子孔、子[插圖]曰：「與大國盟，口血未乾而背之，可乎？」子駟、子展曰：「吾盟固云：『唯強是從。』今楚師至，晉不我救，則楚強矣。盟誓之言，豈敢背之。且要盟無質，神弗臨也，所臨唯信。信者，言之瑞也，善之主也，是故臨之。明神不蠲要盟，背之可也。」乃及楚平。公子罷戎入盟，同盟於中分。楚莊夫人卒，王未能定鄭而歸。

jìn hóu guī, móu suǒ yǐ xī mín. wèi jiàng qǐng shī shě, shū jī jù yǐ dài. zì gōng yǐ xià, gǒu yǒu jī zhě, jǐn chū zhī. guó wú zhì jī, yì wú kùn rén. gōng wú jìn lì, yì wú tān mín. qí yǐ bì gèng, bīn yǐ tè shēng. qì yòng bù zuò, chē fú cóng gěi. xíng rén qī nián, guó nǎi yǒu jié. sān jià ér chǔ bù néng yǔ zhēng.
晉侯歸，謀所以息民。魏絳請施捨，輸積聚以貸。自公以下，苟有積者，盡出之。國無滯積，亦無困人。公無禁利，亦無貪民。祈以幣更，賓以特牲。器用不作，車服從給。行人期年，國乃有節。三駕而楚不能與爭。