jīng
【經】
shí nián chūn, gōng huì jìn hóu sòng gōng wèi hóu cáo bó jǔ zi zhū zi téng zi xuē bó qǐ bó xiǎo zhū zi qí shì zǐ guāng huì wú yú zhā.
十年春,公會晉侯、宋公、衛侯、曹伯、莒子、邾子、滕子、薛伯、杞伯、小邾子、齊世子光會吳於柤。
xià wǔ yuè jiǎ wǔ, suì miè bī yáng.
夏五月甲午,遂滅偪陽。
gōng zhì zì huì.
公至自會。
chǔ gōng zǐ zhēn zhèng gōng sūn zhé shuài shī fá sòng.
楚公子貞、鄭公孫輒帥師伐宋。
jìn shī fá qín.
晉師伐秦。
qiū, jǔ rén fá wǒ dōng bǐ.
秋,莒人伐我東鄙。
gōng huì jìn hóu sòng gōng wèi hóu cáo bó jǔ zi zhū zi qí shì zǐ guāng téng zi xuē bó qǐ bó xiǎo zhū zi fá zhèng.
公會晉侯、宋公、衛侯、曹伯、莒子、邾子、齊世子光、滕子、薛伯、杞伯、小邾子伐鄭。
dōng, dào shā zhèng gōng zǐ fěi gōng zǐ fā gōng sūn zhé.
冬,盜殺鄭公子斐、公子發、公孫輒。
shù zhèng hǔ láo.
戍鄭虎牢。
chǔ gōng zǐ zhēn shuài shī jiù zhèng. gōng zhì zì fá zhèng.
楚公子貞帥師救鄭。公至自伐鄭。
chuán
【傳】
shí nián chūn, huì yú zhā, huì wú zi shòu mèng yě. sān yuè guǐ chǒu, qí gāo hòu xiāng dà zi guāng yǐ xiān huì zhū hóu yú zhōng lí, bù jìng. shì zhuāng zǐ yuē: gāo zi xiāng dà zi yǐ huì zhū hóu, jiāng shè jì shì wèi, ér jiē bù jìng, qì shè jì yě, qí jiāng bù miǎn hū?
十年春,會於柤,會吳子壽夢也。三月癸丑,齊高厚相大子光以先會諸侯於鍾離,不敬。士莊子曰:「高子相大子以會諸侯,將社稷是衛,而皆不敬,棄社稷也,其將不免乎?」
xià sì yuè wù wǔ, huì yú zhā.
夏四月戊午,會於柤。
jìn xún yǎn shì gài qǐng fá bī yáng, ér fēng sòng xiàng xū yān. xún yīng yuē: chéng xiǎo ér gù, shèng zhī bù wǔ, fú shèng wèi xiào. gù qǐng. bǐng yín, wéi zhī, fú kè. mèng shì zhī chén qín jǐn fù niǎn zhòng rú yì. bī yáng rén qǐ mén, zhū hóu zhī shì mén yān. xiàn mén fā, zōu rén hé jué zhī yǐ chū mén zhě. dí sī mí jiàn dà chē zhī lún ér méng zhī yǐ jiǎ yǐ wèi lǔ, zuǒ zhí zhī, yòu bá jǐ, yǐ chéng yī duì. mèng xiàn zǐ yuē: shī suǒ wèi yǒu lì rú hǔ zhě yě. zhǔ rén xiàn bù, jǐn fù dēng zhī, jí dié ér jué zhī. duì zé yòu xiàn zhī, sū ér fù shàng zhě sān. zhǔ rén cí yān, nǎi tuì, dài qí duàn yǐ xùn yú jūn sān rì.
晉荀偃、士匄請伐偪陽,而封宋向戌焉。荀罃曰:「城小而固,勝之不武,弗勝為笑。」固請。丙寅,圍之,弗克。孟氏之臣秦堇父輦重如役。偪陽人啟門,諸侯之士門焉。縣門發,郰人紇抉之以出門者。狄虒彌建大車之輪而蒙之以甲以為櫓,左執之,右拔戟,以成一隊。孟獻子曰:「《詩》所謂『有力如虎』者也。」主人縣布,堇父登之,及堞而絕之。隊則又縣之,蘇而復上者三。主人辭焉,乃退,帶其斷以徇於軍三日。
zhū hóu zhī shī jiǔ yú bī yáng, xún yǎn shì gài qǐng yú xún chā tú yuē: shuǐ lǎo jiāng jiàng, jù bù néng guī, qǐng bān shī! zhī bó nù, tóu zhī yǐ jī, chū yú qí jiān, yuē: nǚ chéng èr shì ér hòu gào yú. yú kǒng luàn mìng, yǐ bù nǚ wéi. nǚ jì qín jūn ér xìng zhū hóu, qiān shuài lǎo fū yǐ zhì yú cǐ, jì wú wǔ shǒu, ér yòu yù yì yú zuì, yuē: shì shí bān shī, bù rán kè yǐ. yú léi lǎo yě, kě zhòng rèn hū? qī rì bù kè, bì ěr hū qǔ zhī!
諸侯之師久於偪陽,荀偃、士匄請於荀[插圖]曰:「水潦將降,懼不能歸,請班師!」知伯怒,投之以機,出於其間,曰:「女成二事而後告余。余恐亂命,以不女違。女既勤君而興諸侯,牽帥老夫以至於此,既無武守,而又欲易餘罪,曰:『是實班師,不然克矣。』余羸老也,可重任乎?七日不克,必爾乎取之!」
wǔ yuè gēng yín, xún yǎn shì gài shuài zú gōng bī yáng, qīn shòu shǐ shí. jiǎ wǔ, miè zhī. shū yuē suì miè bī yáng, yán zì huì yě. yǐ yǔ xiàng xū, xiàng xū cí yuē: jūn ruò yóu rǔ zhèn fǔ sòng guó, ér yǐ bī yáng guāng qǐ guǎ jūn, qún chén ān yǐ, qí hé kuàng rú zhī? ruò huì cì chén, shì chén xìng zhū hóu yǐ zì fēng yě, qí hé zuì dà yān? gǎn yǐ sǐ qǐng. nǎi yǔ sòng gōng.
五月庚寅,荀偃、士匄帥卒攻偪陽,親受矢石。甲午,滅之。書曰「遂滅偪陽」,言自會也。以與向戌,向戌辭曰:「君若猶辱鎮撫宋國,而以偪陽光啟寡君,群臣安矣,其何貺如之?若惠賜臣,是臣興諸侯以自封也,其何罪大焉?敢以死請。」乃予宋公。
sòng gōng xiǎng jìn hóu yú chǔ qiū, qǐng yǐ sāng lín. xún chā tú cí. xún yǎn shì gài yuē: zhū hóu, sòng lǔ yú shì guān lǐ. lǔ yǒu dì lè, bīn jì yòng zhī. sòng yǐ sāng lín xiǎng jūn, bù yì kě hū? wǔ shī tí yǐ jīng xià, jìn hóu jù, ér tuì rù yú fáng. qù jīng, zú xiǎng ér hái. jí zhe yōng, jí. bo, sāng lín jiàn. xún yǎn shì gài yù bēn qǐng dǎo yān. xún chā tú bù kě, yuē: wǒ cí lǐ yǐ, bǐ zé yǐ zhī. yóu yǒu guǐ shén, yú bǐ jiā zhī. jìn hóu yǒu jiān, yǐ bī yáng zi guī, xiàn yú wǔ gōng, wèi zhī yí fú. bī yáng, yún xìng yě. shǐ zhōu nèi shǐ xuǎn qí zú sì, nà zhū huò rén, lǐ yě.
宋公享晉侯於楚丘,請以《桑林》。荀[插圖]辭。荀偃、士匄曰:「諸侯,宋、魯於是觀禮。魯有禘樂,賓祭用之。宋以《桑林》享君,不亦可乎?」舞師題以旌夏,晉侯懼,而退入於房。去旌,卒享而還。及著雍,疾。卜,《桑林》見。荀偃、士匄欲奔請禱焉。荀[插圖]不可,曰:「我辭禮矣,彼則以之。猶有鬼神,於彼加之。」晉侯有間,以偪陽子歸,獻於武宮,謂之夷俘。偪陽,妘姓也。使周內史選其族嗣,納諸霍人,禮也。
shī guī, mèng xiàn zi yǐ qín jǐn fù wèi yòu. shēng qín pī zī, shì zhòng ní.
師歸,孟獻子以秦堇父為右。生秦丕茲,事仲尼。
liù yuè, chǔ zǐ náng zhèng zi ěr fá sòng, shī yú zī wú. gēng wǔ, wéi sòng, mén yú tóng mén.
六月,楚子囊、鄭子耳伐宋,師於訾毋。庚午,圍宋,門於桐門。
jìn xún yīng fá qín, bào qí qīn yě.
晉荀罃伐秦,報其侵也。
wèi hóu jiù sòng, shī yú xiāng niú. zhèng zi zhǎn yuē: bì fá wèi, bù rán, shì bù yǔ chǔ yě. dé zuì yú jìn, yòu dé zuì yú chǔ, guó jiāng ruò zhī hé? zi sì yuē: guó bìng yǐ! zi zhǎn yuē: dé zuì yú èr dà guó, bì wáng. bìng bù yóu yù yú wáng hū? zhū dài fū jiē yǐ wèi rán. gù zhèng huáng ěr shuài shī qīn wèi, chǔ lìng yě. sūn wén zi bo zhuī zhī, xiàn zhào yú dìng jiāng. jiāng shì wèn yáo. yuē: zhào rú shān líng, yǒu fū chū zhēng, ér sàng qí xióng. jiāng shì yuē: zhēng zhě sàng xióng, yù kòu zhī lì yě. dài fū tú zhī! wèi rén zhuī zhī, sūn kuǎi huò zhèng huáng ěr yú dà qiū.
衛侯救宋,師於襄牛。鄭子展曰:「必伐衛,不然,是不與楚也。得罪於晉,又得罪於楚,國將若之何?」子駟曰:「國病矣!」子展曰:「得罪於二大國,必亡。病不猶愈於亡乎?」諸大夫皆以為然。故鄭皇耳帥師侵衛,楚令也。孫文子卜追之,獻兆於定姜。姜氏問《繇》。曰:「兆如山陵,有夫出征,而喪其雄。」姜氏曰:「征者喪雄,禦寇之利也。大夫圖之!」衛人追之,孫蒯獲鄭皇耳於大丘。
qiū qī yuè, chǔ zǐ náng zhèng zi ěr fá wǒ xī bǐ. hái, wéi xiāo, bā yuè bǐng yín, kè zhī. jiǔ yuè, zi ěr qīn sòng běi bǐ. mèng xiàn zǐ yuē: zhèng qí yǒu zāi hū! shī jìng yǐ shèn. zhōu yóu bù kān jìng, kuàng zhèng hū? yǒu zāi, qí zhí zhèng zhī sān shì hū!
秋七月,楚子囊、鄭子耳伐我西鄙。還,圍蕭,八月丙寅,克之。九月,子耳侵宋北鄙。孟獻子曰:「鄭其有災乎!師競已甚。周猶不堪競,況鄭乎?有災,其執政之三士乎!」
jǔ rén jiān zhū hóu zhī yǒu shì yě, gù fá wǒ dōng bǐ.
莒人間諸侯之有事也,故伐我東鄙。
zhū hóu fá zhèng. qí cuī zhù shǐ dà zi guāng xiān zhì yú shī, gù zhǎng yú téng. jǐ yǒu, shī yú niú shǒu.
諸侯伐鄭。齊崔杼使大子光先至於師,故長於滕。己酉,師於牛首。
chū, zi sì yǔ wèi zhǐ yǒu zhēng, jiāng yù zhū hóu zhī shī ér chù qí chē. wèi zhǐ huò, yòu yǔ zhī zhēng. zi sì yì wèi zhǐ yuē: ěr chē, fēi lǐ yě. suì fú shǐ xiàn. chū, zi sì wèi tián xù, sī shì dǔ shì hòu shì zi shī shì jiē sàng tián yān. gù wǔ zú jù qún bù chěng zhī rén, yīn gōng zǐ zhī tú yǐ zuò luàn. yú shì zi sì dāng guó, zi guó wèi sī mǎ, zi ěr wèi sī kōng, zi kǒng wèi sī tú.
初,子駟與尉止有爭,將御諸侯之師而黜其車。尉止獲,又與之爭。子駟抑尉止曰:「爾車,非禮也。」遂弗使獻。初,子駟為田洫,司氏、堵氏、侯氏、子師氏皆喪田焉。故五族聚群不逞之人,因公子之徒以作亂。於是子駟當國,子國為司馬,子耳為司空,子孔為司徒。
dōng shí yuè wù chén, wèi zhǐ sī chén hóu jìn dǔ nǚ fù zǐ shī pū shuài zéi yǐ rù, chén gōng zhí zhèng yú xī gōng zhī cháo, shā zi sì zi guó zi ěr, jié zhèng bó yǐ rú běi gōng. zi kǒng zhī zhī, gù bù sǐ. shū yuē dào, yán wú dài fū yān.
冬十月戊辰,尉止、司臣、侯晉、堵女父、子師仆帥賊以入,晨攻執政於西宮之朝,殺子駟、子國、子耳,劫鄭伯以如北宮。子孔知之,故不死。書曰「盜」,言無大夫焉。
zi xī wén dào, bù jǐng ér chū, shī ér zhuī dào, dào rù yú běi gōng, nǎi guī shòu jiǎ. chén qiè duō táo, qì yòng duō sàng. zi chǎn wén dào, wèi mén zhě, pǐ qún sī, bì fǔ kù, shèn bì cáng, wán shǒu bèi, chéng liè ér hòu chū, bīng chē shí qī chéng, shī ér gōng dào yú běi gōng. zi chā tú shuài guó rén zhù zhī, shā wèi zhǐ zi shī pū, dào zhòng jǐn sǐ. hóu jìn bēn jìn. dǔ nǚ fù sī chén wèi piān sī qí bēn sòng.
子西聞盜,不儆而出,屍而追盜,盜入於北宮,乃歸授甲。臣妾多逃,器用多喪。子產聞盜,為門者,庀群司,閉府庫,慎閉藏,完守備,成列而後出,兵車十七乘,屍而攻盜於北宮。子[插圖]帥國人助之,殺尉止、子師仆,盜眾盡死。侯晉奔晉。堵女父、司臣、尉翩、司齊奔宋。
zi kǒng dāng guó, wèi zài shū, yǐ wèi xù, tīng zhèng pì. dài fū zhū sī mén zi fú shùn, jiāng zhū zhī. zi chǎn zhǐ zhī, qǐng wèi zhī fén shū. zi kǒng bù kě, yuē: wèi shū yǐ dìng guó, zhòng nù ér fén zhī, shì zhòng wèi zhèng yě, guó bù yì nán hū? zi chǎn yuē: zhòng nù nán fàn, zhuān yù nán chéng, hé èr nán yǐ ān guó, wēi zhī dào yě. bù rú fén shū yǐ ān zhòng, zi dé suǒ yù, zhòng yì dé ān, bù yì kě hū? zhuān yù wú chéng, fàn zhòng xìng huò, zi bì cóng zhī. nǎi fén shū yú cāng mén zhī wài, zhòng ér hòu dìng.
子孔當國,為載書,以位序,聽政辟。大夫、諸司、門子弗順,將誅之。子產止之,請為之焚書。子孔不可,曰:「為書以定國,眾怒而焚之,是眾為政也,國不亦難乎?」子產曰:「眾怒難犯,專欲難成,合二難以安國,危之道也。不如焚書以安眾,子得所欲,眾亦得安,不亦可乎?專欲無成,犯眾興禍,子必從之。」乃焚書於倉門之外,眾而後定。
zhū hóu zhī shī chéng hǔ láo ér shù zhī. jìn shī chéng wú jí zhì, shì fáng wèi jiàng shù zhī. shū yuē shù zhèng hǔ láo, fēi zhèng dì yě, yán jiāng guī yān.
諸侯之師城虎牢而戍之。晉師城梧及制,士魴、魏絳戍之。書曰「戍鄭虎牢」,非鄭地也,言將歸焉。
zhèng jí jìn píng. chǔ zǐ náng jiù zhèng. shí yī yuè, zhū hóu zhī shī hái zhèng ér nán, zhì yú yáng líng, chǔ shī bù tuì. zhī wǔ zi yù tuì, yuē: jīn wǒ táo chǔ, chǔ bì jiāo, jiāo zé kě yǔ zhàn yǐ. luán yǎn yuē: táo chǔ, jìn zhī chǐ yě. hé zhū hóu yǐ yì chǐ, bù rú sǐ! wǒ jiāng dú jìn. shī suì jìn. jǐ hài, yǔ chǔ shī jiā yǐng ér jūn. zi chā tú yuē: zhū hóu jì yǒu chéng háng, bì bù zhàn yǐ. cóng zhī jiāng tuì, bù cóng yì tuì. tuì, chǔ bì wéi wǒ. yóu jiāng tuì yě. bù rú cóng chǔ, yì yǐ tuì zhī. xiāo shè yǐng, yǔ chǔ rén méng. luán yǎn yù fá zhèng shī, xún chā tú bù kě, yuē: wǒ shí bù néng yù chǔ, yòu bù néng bì zhèng, zhèng hé zuì? bù rú zhì yuàn yān ér hái. jīn fá qí shī, chǔ bì jiù zhī, zhàn ér bù kè, wèi zhū hóu xiào. kè bù kě mìng, bù rú hái yě! dīng wèi, zhū hóu zhī shī hái, qīn zhèng běi bǐ ér guī. chǔ rén yì hái.
鄭及晉平。楚子囊救鄭。十一月,諸侯之師還鄭而南,至於陽陵,楚師不退。知武子欲退,曰:「今我逃楚,楚必驕,驕則可與戰矣。」欒黶曰:「逃楚,晉之恥也。合諸侯以益恥,不如死!我將獨進。」師遂進。己亥,與楚師夾潁而軍。子[插圖]曰:「諸侯既有成行,必不戰矣。從之將退,不從亦退。退,楚必圍我。猶將退也。不如從楚,亦以退之。」宵涉潁,與楚人盟。欒黶欲伐鄭師,荀[插圖]不可,曰:「我實不能御楚,又不能庇鄭,鄭何罪?不如致怨焉而還。今伐其師,楚必救之,戰而不克,為諸侯笑。克不可命,不如還也!」丁未,諸侯之師還,侵鄭北鄙而歸。楚人亦還。
wáng shū chén shēng yǔ bó yú zhēng zhèng. wáng yòu bó yú, wáng shū chén shēng nù ér chū bēn. jí hé, wáng fù zhī, shā shǐ jiǎo yǐ shuō yān. bù rù, suì chù zhī. jìn hóu shǐ shì gài píng wáng shì, wáng shū yǔ bó yú sòng yān. wáng shū zhī zǎi yǔ bó yú zhī dài fū xiá qín, zuò yù yú wáng tíng, shì gài tīng zhī. wáng shū zhī zǎi yuē: bì mén guī dòu zhī rén ér jiē líng qí shàng, qí nán wèi shàng yǐ! xiá qín yuē: xī píng wáng dōng qiān, wú qī xìng cóng wáng, shēng yòng bèi jù. wáng lài zhī, ér cì zhī xīng máo zhī méng, yuē: shì shì wú shī zhí. ruò bì mén guī dòu, qí néng lái dōng dǐ hū? qiě wáng hé lài yān? jīn zì wáng shū zhī xiāng yě, zhèng yǐ huì chéng, ér xíng fàng yú chǒng, guān zhī shī lǚ, bù shèng qí fù. wú néng wú bì mén guī dòu hū? wéi dà guó tú zhī! xià ér wú zhí, zé hé wèi zhèng yǐ? fàn xuān zǐ yuē: tiān zǐ suǒ yòu, guǎ jūn yì yòu zhī. suǒ zuǒ, yì zuǒ zhī. shǐ wáng shū shì yǔ bó yú hé yào, wáng shū shì bù néng jǔ qí qì. wáng shū bēn jìn. bù shū, bù gào yě. dān jìng gōng wèi qīng shì, yǐ xiāng wáng shì.
王叔陳生與伯輿爭政。王右伯輿,王叔陳生怒而出奔。及河,王復之,殺史狡以說焉。不入,遂處之。晉侯使士匄平王室,王叔與伯輿訟焉。王叔之宰與伯輿之大夫瑕禽,坐獄於王庭,士匄聽之。王叔之宰曰:「篳門閨竇之人而皆陵其上,其難為上矣!」瑕禽曰:「昔平王東遷,吾七姓從王,牲用備具。王賴之,而賜之騂旄之盟,曰:『世世無失職。』若篳門閨竇,其能來東底乎?且王何賴焉?今自王叔之相也,政以賄成,而刑放於寵,官之師旅,不勝其富。吾能無篳門閨竇乎?唯大國圖之!下而無直,則何謂正矣?」范宣子曰:「天子所右,寡君亦右之。所左,亦左之。」使王叔氏與伯輿合要,王叔氏不能舉其契。王叔奔晉。不書,不告也。單靖公為卿士,以相王室。