jīng
【經】
sān shí nián chūn, wáng zhēng yuè, chǔ zi shǐ wěi bà lái pìn.
三十年春,王正月,楚子使薳罷來聘。
xià sì yuè, cài shì zǐ bān shì qí jūn gù.
夏四月,蔡世子般弒其君固。
wǔ yuè jiǎ wǔ, sòng zāi.
五月甲午,宋災。
sòng bó jī zú.
宋伯姬卒。
tiān wáng shā qí dì nìng fū.
天王殺其弟佞夫。
wáng zǐ xiá bēn jìn.
王子瑕奔晉。
qiū qī yuè, shū gōng rú sòng, zàng sòng gòng jī.
秋七月,叔弓如宋,葬宋共姬。
zhèng liáng xiāo chū bēn xǔ.
鄭良霄出奔許。
zì xǔ rù yú zhèng.
自許入於鄭。
zhèng rén shā liáng xiāo.
鄭人殺良霄。
dōng shí yuè, zàng cài jǐng gōng.
冬十月,葬蔡景公。
jìn rén qí rén sòng rén wèi rén zhèng rén cáo rén jǔ rén zhū rén téng rén xuē rén qǐ rén xiǎo zhū rén huì yú chán yuān, sòng zāi gù.
晉人、齊人、宋人、衛人、鄭人、曹人、莒人、邾人、滕人、薛人、杞人、小邾人會於澶淵,宋災故。
chuán
【傳】
sān shí nián chūn, wáng zhēng yuè, chǔ zi shǐ wěi bà lái pìn, tōng sì jūn yě. mù shū wèn: wáng zǐ zhī wèi zhèng hé rú? duì yuē: wú chái xiǎo rén, shí ér tīng shì, yóu jù bù gěi mìng ér bù miǎn yú lì, yān yǔ zhī zhèng? gù wèn yān, bù gào. mù shū gào dài fū yuē: chǔ lìng yǐn jiāng yǒu dà shì, zi dàng jiāng yǔ yān, zhù zhī nì qí qíng yǐ.
三十年春,王正月,楚子使薳罷來聘,通嗣君也。穆叔問:「王子之為政何如?」對曰:「吾儕小人,食而聽事,猶懼不給命而不免於戾,焉與知政?」固問焉,不告。穆叔告大夫曰:「楚令尹將有大事,子盪將與焉,助之匿其情矣。」
zi chǎn xiāng zhèng bó yǐ rú jìn, shū xiàng wèn zhèng guó zhī zhèng yān. duì yuē: wú dé jiàn yǔ fǒu, zài cǐ suì yě. sì liáng fāng zhēng, wèi zhī suǒ chéng. ruò yǒu suǒ chéng, wú dé jiàn, nǎi kě zhī yě. shū xiàng yuē: bù jì hé yǐ hū? duì yuē: bó yǒu chǐ ér bì, zi xī hǎo zài rén shàng, mò néng xiāng xià yě. suī qí hé yě, yóu xiāng jī è yě, è zhì wú rì yǐ.
子產相鄭伯以如晉,叔向問鄭國之政焉。對曰:「吾得見與否,在此歲也。駟、良方爭,未知所成。若有所成,吾得見,乃可知也。」叔向曰:「不既和矣乎?」對曰:「伯有侈而愎,子晳好在人上,莫能相下也。雖其和也,猶相積惡也,惡至無日矣。」
èr yuè guǐ wèi, jìn dào fū rén shí yú rén zhī chéng qǐ zhě. jiàng xiàn rén huò nián zhǎng yǐ, wú zi, ér wǎng yǔ yú shí. yǒu yǔ yí nián, shǐ zhī nián. yuē: chén xiǎo rén yě, bù zhī jì nián. chén shēng zhī suì, zhēng yuè jiǎ zǐ shuò, sì bǎi yǒu sì shí wǔ jiǎ zǐ yǐ, qí jì yú jīn sān zhī yī yě. lì zǒu wèn zhū cháo, shī kuàng yuē: lǔ shū zhòng huì bó huì xì chéng zi yú chéng kuāng zhī suì yě. shì suì yě, dí fá lǔ. shū sūn zhuāng shū yú shì hū bài dí yú xián, huò zhǎng dí qiáo rú jí huī yě bào yě, ér jiē yǐ míng qí zi. qī shí sān nián yǐ. shǐ zhào yuē: hài yǒu èr shǒu liù shēn, xià èr rú shēn, shì qí rì shù yě. shì wén bó yuē: rán zé èr wàn liù qiān liù bǎi yǒu liù xún yě.
二月癸未,晉悼夫人食輿人之城杞者。絳縣人或年長矣,無子,而往與於食。有與疑年,使之年。曰:「臣小人也,不知紀年。臣生之歲,正月甲子朔,四百有四十五甲子矣,其季於今三之一也。」吏走問諸朝,師曠曰:「魯叔仲惠伯會郤成子於承匡之歲也。是歲也,狄伐魯。叔孫莊叔於是乎敗狄於鹹,獲長狄僑如及虺也、豹也,而皆以名其子。七十三年矣。」史趙曰:「亥有二首六身,下二如身,是其日數也。」士文伯曰:「然則二萬六千六百有六旬也。」
zhào mèng wèn qí xiàn dài fū, zé qí shǔ yě. zhào zhī, ér xiè guò yān, yuē: wǔ bù cái, rèn jūn zhī dà shì, yǐ jìn guó zhī duō yú, bù néng yóu wú zi, shǐ wú zi rǔ zài ní tú jiǔ yǐ, wǔ zhī zuì yě. gǎn xiè bù cái. suì shì zhī, shǐ zhù wèi zhèng. cí yǐ lǎo. yǔ zhī tián, shǐ wèi jūn fù táo, yǐ wèi jiàng xiàn shī, ér fèi qí yú wèi. yú shì, lǔ shǐ zhě zài jìn, guī yǐ yǔ zhū dài fū. jì wǔ zǐ yuē: jìn wèi kě tōu yě. yǒu zhào mèng yǐ wèi dài fū, yǒu bó xiá yǐ wèi zuǒ, yǒu shǐ zhào shī kuàng ér zī dù yān, yǒu shū xiàng nǚ qí yǐ shī bǎo qí jūn. qí cháo duō jūn zǐ, qí yōng kě tōu hū? miǎn shì zhī ér hòu kě.
趙孟問其縣大夫,則其屬也。召之,而謝過焉,曰:「武不才,任君之大事,以晉國之多虞,不能由吾子,使吾子辱在泥塗久矣,武之罪也。敢謝不才。」遂仕之,使助為政。辭以老。與之田,使為君復陶,以為絳縣師,而廢其輿尉。於是,魯使者在晉,歸以語諸大夫。季武子曰:「晉未可媮也。有趙孟以為大夫,有伯瑕以為佐,有史趙、師曠而咨度焉,有叔向、女齊以師保其君。其朝多君子,其庸可媮乎?勉事之而後可。」
xià sì yuè jǐ hài, zhèng bó jí qí dài fū méng. jūn zǐ shì yǐ zhī zhèng nán zhī bù yǐ yě.
夏四月己亥,鄭伯及其大夫盟。君子是以知鄭難之不已也。
cài jǐng hóu wèi dà zi bān qǔ yú chǔ, tōng yān. dà zi shì jǐng hóu.
蔡景侯為大子般娶於楚,通焉。大子弒景侯。
chū, wáng dān jì zú, qí zi kuò jiāng jiàn wáng ér tàn. dān gōng zǐ qiān qī wèi líng wáng yù shì, guò zhū tíng, wén qí tàn ér yán yuē: wū hū! bì yǒu cǐ fū! rù yǐ gào wáng, qiě yuē: bì shā zhī! bù qī ér yuàn dà, shì zào ér zú gāo, xīn zài tā yǐ. bù shā, bì hài. wáng yuē: tóng zǐ hé zhī? jí líng wáng bēng, dān kuò yù lì wáng zǐ nìng fū, nìng fū fú zhī. wù zǐ, dān kuò wéi chā tú, zhú chéng qiān. chéng qiān bēn píng zhì. wǔ yuè guǐ sì, yǐn yán duō liú yì dān miè gān guò gǒng chéng shā nìng fū. kuò xiá liào bēn jìn. shū yuē: tiān wáng shā qí dì nìng fū. zuì zài wáng yě.
初,王儋季卒,其子括將見王而嘆。單公子愆期為靈王御士,過諸廷,聞其嘆而言曰:「烏乎!必有此夫!」入以告王,且曰:「必殺之!不慼而願大,視躁而足高,心在他矣。不殺,必害。」王曰:「童子何知?」及靈王崩,儋括欲立王子佞夫,佞夫弗知。戊子,儋括圍 [插圖],逐成愆。成愆奔平畤。五月癸巳,尹言多、劉毅、單蔑、甘過、鞏成殺佞夫。括、瑕、廖奔晉。書曰:「天王殺其弟佞夫。」罪在王也。
huò jiào yú sòng dà miào, yuē: xī xī! chū chū! niǎo míng yú bó shè, rú yuē: xī xī. jiǎ wǔ, sòng dà zāi. sòng bó jī zú, dài mǔ yě. jūn zǐ wèi: sòng gòng jī, nǚ ér bù fù. nǚ dài rén, fù yì shì yě.
或叫於宋大廟,曰:「譆譆!出出!」鳥鳴於亳社,如曰:「譆譆。」甲午,宋大災。宋伯姬卒,待姆也。君子謂:「宋共姬,女而不婦。女待人,婦義事也。」
liù yuè, zhèng zi chǎn rú chén lì méng. guī, fù mìng. gào dài fū yuē: chén, wáng guó yě, bù kě yǔ yě. jù hé sù, shàn chéng guō, shì cǐ èr zhě, ér bù fǔ qí mín. qí jūn ruò zhí, gōng zǐ chǐ, dà zi bēi, dài fū áo, zhèng duō mén, yǐ jiè yú dà guó, néng wú wáng hū? bù guò shí nián yǐ.
六月,鄭子產如陳涖盟。歸,復命。告大夫曰:「陳,亡國也,不可與也。聚禾粟,繕城郭,恃此二者,而不撫其民。其君弱植,公子侈,大子卑,大夫敖,政多門,以介於大國,能無亡乎?不過十年矣。」
qiū qī yuè, shū gōng rú sòng, zàng gòng jī yě.
秋七月,叔弓如宋,葬共姬也。
zhèng bó yǒu qí jiǔ, wèi kū shì, ér yè yǐn jiǔ, jī zhōng yān, cháo zhì wèi yǐ. cháo zhě yuē: gōng yān zài? qí rén yuē: wú gōng zài hè gǔ. jiē zì cháo bù lù ér bà. jì ér cháo, zé yòu jiāng shǐ zi xī rú chǔ, guī ér yǐn jiǔ. gēng zǐ, zi xī yǐ sì shì zhī jiǎ fá ér fén zhī. bó yǒu bēn yōng liáng, xǐng ér hòu zhī zhī, suì bēn xǔ. dài fū jù móu. zi pí yuē: zhòng huī zhī zhì yún: luàn zhě qǔ zhī, wáng zhě wǔ zhī. tuī wáng gù cún, guó zhī lì yě. hǎn sì fēng tóng shēng. bó yǒu tài chǐ, gù bù miǎn.
鄭伯有耆酒,為窟室,而夜飲酒,擊鐘焉,朝至未已。朝者曰:「公焉在?」其人曰:「吾公在壑穀。」皆自朝布路而罷。既而朝,則又將使子晳如楚,歸而飲酒。庚子,子晳以駟氏之甲伐而焚之。伯有奔雍梁,醒而後知之,遂奔許。大夫聚謀。子皮曰:「《仲虺之志》云:『亂者取之,亡者侮之。推亡固存,國之利也。』罕、駟、豐同生。伯有汰侈,故不免。」
rén wèi zi chǎn: jiù zhí zhù qiáng! zi chǎn yuē: qǐ wèi wǒ tú. guó zhī huò nán, shuí zhī suǒ bì? huò zhǔ qiáng zhí, nán nǎi bù shēng. gū chéng wú suǒ. xīn chǒu, zi chǎn liǎn bó yǒu shì zhī sǐ zhě ér bìn zhī, bù jí móu ér suì xíng. yìn duàn cóng zhī. zi pí zhǐ zhī. zhòng yuē: rén bù wǒ shùn, hé zhǐ yān? zi pí yuē: fū zǐ lǐ yú sǐ zhě, kuàng shēng zhě hū? suì zì zhǐ zhī. rén yín, zi chǎn rù. guǐ mǎo, zi shí rù. jiē shòu méng yú zi xī shì.
人謂子產:「就直助強!」子產曰:「豈為我徒。國之禍難,誰知所敝?或主強直,難乃不生。姑成吾所。」辛丑,子產斂伯有氏之死者而殯之,不及謀而遂行。印段從之。子皮止之。眾曰:「人不我順,何止焉?」子皮曰:「夫子禮於死者,況生者乎?」遂自止之。壬寅,子產入。癸卯,子石入。皆受盟於子晳氏。
yǐ sì, zhèng bó jí qí dài fū méng yú dà gōng. méng guó rén yú shī zhī liáng zhī wài. bó yǒu wén zhèng rén zhī méng jǐ yě nù, wén zi pí zhī jiǎ bù yǔ gōng jǐ yě xǐ, yuē: zi pí yǔ wǒ yǐ. guǐ chǒu, chén, zì mù mén zhī dú rù, yīn mǎ shī xié jiè yú xiāng kù, yǐ fá jiù běi mén. sì dài lǜ guó rén yǐ fá zhī. jiē zhào zi chǎn. zi chǎn yuē: xiōng dì ér jí cǐ, wú cóng tiān suǒ yǔ. bó yǒu sǐ yú yáng sì, zi chǎn suì zhī, zhěn zhī gǔ ér kū zhī, liǎn ér bìn zhū bó yǒu zhī chén zài shì cè zhě. jì ér zàng zhū dòu chéng. zi sì shì yù gōng zi chǎn, zi pí nù zhī yuē: lǐ, guó zhī gàn yě, shā yǒu lǐ, huò mò dà yān. nǎi zhǐ.
乙巳,鄭伯及其大夫盟於大宮。盟國人於師之梁之外。伯有聞鄭人之盟己也怒,聞子皮之甲不與攻己也喜,曰:「子皮與我矣。」癸丑,晨,自墓門之瀆入,因馬師頡介於襄庫,以伐舊北門。駟帶率國人以伐之。皆召子產。子產曰:「兄弟而及此,吾從天所與。」伯有死於羊肆,子產襚之,枕之股而哭之,斂而殯諸伯有之臣在市側者。既而葬諸斗城。子駟氏欲攻子產,子皮怒之曰:「禮,國之干也,殺有禮,禍莫大焉。」乃止。
yú shì yóu jí rú jìn hái, wén nán bù rù, fù mìng yú jiè. bā yuè jiǎ zǐ, bēn jìn. sì dài zhuī zhī, jí suān zǎo. yǔ zi shàng méng, yòng liǎng guī zhì yú hé. shǐ gōng sūn xī rù méng dài fū. jǐ sì, fù guī. shū yuē: zhèng rén shā liáng xiāo. bù chēng dài fū, yán zì wài rù yě.
於是游吉如晉還,聞難不入,復命於介。八月甲子,奔晉。駟帶追之,及酸棗。與子上盟,用兩珪質於河。使公孫肸入盟大夫。己巳,復歸。書曰:「鄭人殺良霄。」不稱大夫,言自外入也。
yú zi jiǎo zhī zú yě, jiāng zàng, gōng sūn huī yǔ bì zào chén huì shì yān. guò bó yǒu shì, qí mén shàng shēng yǒu. zǐ yǔ yuē: qí yǒu yóu zài hu? yú shì suì zài jiàng lóu, jiàng lóu zhōng ér dàn. bì zào zhǐ zhī yuē: yóu kě yǐ zhōng suì, suì bù jí cǐ cì yě yǐ. jí qí wáng yě, suì zài jū zī zhī kǒu. qí míng nián, nǎi jí jiàng lóu.
於子蟜之卒也,將葬,公孫揮與裨竈晨會事焉。過伯有氏,其門上生莠。子羽曰:「其莠猶在乎?」於是歲在降婁,降婁中而旦。裨竈指之曰:「猶可以終歲,歲不及此次也已。」及其亡也,歲在娵訾之口。其明年,乃及降婁。
pū zhǎn cóng bó yǒu, yǔ zhī jiē sǐ. yǔ xié chū bēn jìn, wèi rèn dài fū. jī zé zhī huì, zhèng lè chéng bēn chǔ, suì shì jìn. yǔ xié yīn zhī, yǔ zhī bǐ, ér shì zhào wén zi, yán fá zhèng zhī shuō yān. yǐ sòng zhī méng gù, bù kě. zi pí yǐ gōng sūn chú wèi mǎ shī.
仆展從伯有,與之皆死。羽頡出奔晉,為任大夫。雞澤之會,鄭樂成奔楚,遂適晉。羽頡因之,與之比,而事趙文子,言伐鄭之說焉。以宋之盟故,不可。子皮以公孫鉏為馬師。
chǔ gōng zǐ wéi shā dà sī mǎ wěi yǎn ér qǔ qí shì. shēn wú yǔ yuē: wáng zǐ bì bù miǎn. shàn rén, guó zhī zhǔ yě. wáng zǐ xiāng chǔ guó, jiāng shàn shì fēng zhí, ér nüè zhī, shì huò guó yě. qiě sī mǎ, lìng yǐn zhī piān, ér wáng zhī sì tǐ yě. jué mín zhī zhǔ, qù shēn zhī piān, ài wáng zhī tǐ, yǐ huò qí guó, wú bù xiáng dà yān! hé yǐ dé miǎn?
楚公子圍殺大司馬蒍掩而取其室。申無宇曰:「王子必不免。善人,國之主也。王子相楚國,將善是封殖,而虐之,是禍國也。且司馬,令尹之偏,而王之四體也。絕民之主,去身之偏,艾王之體,以禍其國,無不祥大焉!何以得免?」
wèi sòng zāi gù, zhū hóu zhī dài fū huì, yǐ móu guī sòng cái. dōng shí yuè, shū sūn bào huì jìn zhào wǔ qí gōng sūn chài sòng xiàng xū wèi běi gōng tuó zhèng hǎn hǔ jí xiǎo zhū zhī dài fū, huì yú chán yuān. jì ér wú guī yú sòng, gù bù shū qí rén. jūn zǐ yuē: xìn qí bù kě bù shèn hū! chán yuān zhī huì, qīng bù shū, bù xìn yě fū. zhū hóu zhī shàng qīng, huì ér bù xìn, chǒng míng jiē qì, bù xìn zhī bù kě yě rú shì! shī yuē: wén wáng zhì jiàng, zài dì zuǒ yòu. xìn zhī wèi yě. yòu yuē: shū shèn ěr zhǐ, wú zài ěr wěi. bù xìn zhī wèi yě. shū yuē mǒu rén mǒu rén huì yú chán yuān, sòng zāi gù, yóu zhī yě. bù shū lǔ dài fū, huì zhī yě.
為宋災故,諸侯之大夫會,以謀歸宋財。冬十月,叔孫豹會晉趙武、齊公孫蠆、宋向戌、衛北宮佗、鄭罕虎及小邾之大夫,會於澶淵。既而無歸於宋,故不書其人。君子曰:「信其不可不慎乎!澶淵之會,卿不書,不信也夫。諸侯之上卿,會而不信,寵名皆棄,不信之不可也如是!《詩》曰:『文王陟降,在帝左右。』信之謂也。又曰:『淑慎爾止,無載爾偽。』不信之謂也。」書曰「某人某人會於澶淵,宋災故」,尤之也。不書魯大夫,諱之也。
zhèng zi pí shòu zi chǎn zhèng, cí yuē: guó xiǎo ér bī, zú dà chǒng duō, bù kě wèi yě. zi pí yuē: hǔ shuài yǐ tīng, shuí gǎn fàn zi? zi shàn xiāng zhī, guó wú xiǎo, xiǎo néng shì dà, guó nǎi kuān.
鄭子皮授子產政,辭曰:「國小而偪,族大寵多,不可為也。」子皮曰:「虎帥以聽,誰敢犯子?子善相之,國無小,小能事大,國乃寬。」
zi chǎn wèi zhèng, yǒu shì bó shí, lù yǔ zhī yì. zi dà shū yuē: guó, jiē qí guó yě. xī dú lù yān? zi chǎn yuē: wú yù shí nán. jiē dé qí yù, yǐ cóng qí shì, ér yào qí chéng. fēi wǒ yǒu chéng, qí zài rén hū? hé ài yú yì, yì jiāng yān wǎng? zi dà shū yuē: ruò sì guó hé? zi chǎn yuē: fēi xiāng wéi yě, ér xiāng cóng yě, sì guó hé yóu yān? zhèng shū yǒu zhī yuē: ān dìng guó jiā, bì dà yān xiān. gū xiān ān dà, yǐ dài qí suǒ guī. jì, bó shí jù ér guī yì, zú yǔ zhī. bó yǒu jì sǐ, shǐ dà shǐ mìng bó shí wèi qīng, cí. dà shǐ tuì, zé qǐng mìng yān. fù mìng zhī, yòu cí. rú shì sān, nǎi shòu cè rù bài. zi chǎn shì yǐ è qí wèi rén yě, shǐ cì jǐ wèi.
子產為政,有事伯石,賂與之邑。子大叔曰:「國,皆其國也。奚獨賂焉?」子產曰:「無欲實難。皆得其欲,以從其事,而要其成。非我有成,其在人乎?何愛於邑,邑將焉往?」子大叔曰:「若四國何?」子產曰:「非相違也,而相從也,四國何尤焉?《鄭書》有之曰:『安定國家,必大焉先。』姑先安大,以待其所歸。」既,伯石懼而歸邑,卒與之。伯有既死,使大史命伯石為卿,辭。大史退,則請命焉。復命之,又辭。如是三,乃受策入拜。子產是以惡其為人也,使次己位。
zi chǎn shǐ dōu bǐ yǒu zhāng, shàng xià yǒu fú, tián yǒu fēng xù, lú jǐng yǒu wǔ. dà rén zhī zhōng jiǎn zhě, cóng ér yǔ zhī. tài chǐ zhě, yīn ér bì zhī. fēng juǎn jiāng jì, qǐng tián yān. fú xǔ, yuē: wéi jūn yòng xiān, zhòng gěi ér yǐ. zi zhāng nù, tuì ér zhēng yì. zi chǎn bēn jìn, zi pí zhǐ zhī ér zhú fēng juǎn. fēng juǎn bēn jìn. zi chǎn qǐng qí tián lǐ, sān nián ér fù zhī, fǎn qí tián lǐ jí qí rù yān. cóng zhèng yī nián, yú rén sòng zhī yuē: qǔ wǒ yì guān ér chǔ zhī, qǔ wǒ tián chóu ér wǔ zhī. shú shā zi chǎn, wú qí yǔ zhī! jí sān nián, yòu sòng zhī yuē: wǒ yǒu zǐ dì, zi chǎn huì zhī. wǒ yǒu tián chóu, zi chǎn zhí zhī. zi chǎn ér sǐ, shuí qí sì zhī?
子產使都鄙有章,上下有服,田有封洫,廬井有伍。大人之忠儉者,從而與之。泰侈者,因而斃之。豐卷將祭,請田焉。弗許,曰:「唯君用鮮,眾給而已。」子張怒,退而征役。子產奔晉,子皮止之而逐豐卷。豐卷奔晉。子產請其田裡,三年而復之,反其田裡及其入焉。從政一年,輿人誦之曰:「取我衣冠而褚之,取我田疇而伍之。孰殺子產,吾其與之!」及三年,又誦之曰:「我有子弟,子產誨之。我有田疇,子產殖之。子產而死,誰其嗣之?」