jīng
【經】

èr shí yǒu jiǔ nián chūn, gōng zhì zì gān hóu, jū yú yùn.
二十有九年春，公至自乾侯，居於鄆。

qí hóu shǐ gāo zhāng lái yàn gōng.
齊侯使高張來唁公。

gōng rú jìn, cì yú gān hóu.
公如晉，次於乾侯。

xià sì yuè gēng zǐ, shū yì zú.
夏四月庚子，叔詣卒。

qiū qī yuè.
秋七月。

dōng shí yuè, yùn kuì.
冬十月，鄆潰。

chuán
【傳】

èr shí jiǔ nián chūn, gōng zhì zì gān hóu, chù yú yùn. qí hóu shǐ gāo zhāng lái yàn gōng, chēng zhǔ jūn. zi jiā zǐ yuē: qí bēi jūn yǐ, jūn qí rǔ yān. gōng rú gān hóu.
二十九年春，公至自乾侯，處於鄆。齊侯使高張來唁公，稱主君。子家子曰：「齊卑君矣，君祇辱焉。」公如乾侯。

sān yuè jǐ mǎo, jīng shī shā zhào bó yíng yǐn shì gù jí yuán bó lǔ zhī zǐ. yǐn gù zhī fù yě, yǒu fù rén yù zhī zhōu jiāo, yóu zhī yuē: chù zé quàn rén wèi huò, xíng zé shù rì ér fǎn, shì fū yě, qí guò sān suì hū?
三月己卯，京師殺召伯盈、尹氏固及原伯魯之子。尹固之復也，有婦人遇之周郊，尤之曰：「處則勸人為禍，行則數日而反，是夫也，其過三歲乎？」

xià wǔ yuè gēng yín, wáng zǐ zhào jūn rù yú liǎn yǐ pàn, yīn bù nìng bài zhī.
夏五月庚寅，王子趙軍入於鄻以叛，陰不佞敗之。

píng zi měi suì jiǎ mǎ, jù cóng zhě zhī yī jù ér guī zhī yú gān hóu. gōng zhí guī mǎ zhě mài zhī, nǎi bù guī mǎ. wèi hóu lái xiàn qí chéng mǎ yuē qǐ fú, qiàn ér sǐ. gōng jiāng wèi zhī dú. zi jiā zǐ yuē: cóng zhě bìng yǐ, qǐng yǐ shí zhī. nǎi yǐ wéi guǒ zhī.
平子每歲賈馬，具從者之衣屨而歸之於乾侯。公執歸馬者賣之，乃不歸馬。衛侯來獻其乘馬曰啟服，塹而死。公將為之櫝。子家子曰：「從者病矣，請以食之。」乃以幃裹之。

gōng cì gōng yǎn gāo qiú, shǐ xiàn lóng fǔ yú qí hóu, suì rù gāo qiú. qí hóu xǐ, yǔ zhī yáng gǔ. gōng yǎn gōng wèi zhī shēng yě, qí mǔ xié chū. gōng yǎn xiān shēng. gōng wèi zhī mǔ yuē: xiāng yǔ xié chū, qǐng xiāng yǔ xié gào. sān rì, gōng wèi shēng, qí mǔ xiān yǐ gào. gōng wèi wèi xiōng. gōng sī xǐ yú yáng gǔ ér sī yú lǔ, yuē: wù rén wèi cǐ huò yě. qiě hòu shēng ér wèi xiōng, qí wū yě jiǔ yǐ. nǎi chù zhī, ér yǐ gōng yǎn wèi dà zi.
公賜公衍羔裘，使獻龍輔於齊侯，遂入羔裘。齊侯喜，與之陽穀。公衍、公為之生也，其母偕出。公衍先生。公為之母曰：「相與偕出，請相與偕告。」三日，公為生，其母先以告。公為為兄。公私喜於陽穀而思於魯，曰：「務人為此禍也。且後生而為兄，其誣也久矣。」乃黜之，而以公衍為大子。

qiū, lóng jiàn yú jiàng jiāo. wèi xiàn zi wèn yú cài mò yuē: wú wén zhī, chóng mò zhī yú lóng, yǐ qí bù shēng de yě. wèi zhī zhī, xìn hū? duì yuē: rén shí bù zhī, fēi lóng shí zhī. gǔ zhě chù lóng, gù guó yǒu huàn lóng shì, yǒu yù lóng shì. xiàn zǐ yuē: shì èr shì zhě, wú yì wén zhī, ér bù zhī qí gù. shì hé wèi yě? duì yuē: xī yǒu chā tú shū ān, yǒu yì zǐ yuē dǒng fù, shí shén hǎo lóng, néng qiú qí qí yù yǐ yǐn shí zhī, lóng duō guī zhī. nǎi rǎo chù lóng, yǐ fú shi dì shùn. dì cì zhī xìng yuē dǒng, shì yuē huàn lóng. fēng zhū zōng chuān, zōng yí shì qí hòu yě. gù dì shùn shì shì yǒu chù lóng. jí yǒu xià kǒng jiǎ, rǎo yú yǒu dì. dì cì zhī chéng lóng, hé hàn gè èr, gè yǒu cí xióng, kǒng jiǎ bù néng shí, ér wèi huò huàn lóng shì. yǒu táo táng shì jì shuāi, qí hòu yǒu liú lèi, xué rǎo lóng yú huàn lóng shì, yǐ shì kǒng jiǎ, néng yǐn shí zhī. xià hòu jiā zhī, cì shì yuē yù lóng, yǐ gèng shǐ wéi zhī hòu. lóng yī cí sǐ, qián hǎi yǐ shí xià hòu. xià hòu xiǎng zhī, jì ér shǐ qiú zhī. jù ér qiān yú lǔ xiàn, fàn shì qí hòu yě. xiàn zǐ yuē: jīn hé gù wú zhī? duì yuē: fū wù wù yǒu qí guān, guān xiū qí fāng, zhāo xī sī zhī. yī rì shī zhí, zé sǐ jí zhī. shī guān bù shí, guān sù qí yè, qí wù nǎi zhì. ruò mǐn qì zhī, wù nǎi chí fú, yù yān bù yù. gù yǒu wǔ xíng zhī guān, shì wèi wǔ guān. shí liè shòu shì xìng, fēng wèi shàng gōng, sì wèi guì shén. shè jì wǔ sì, shì zūn shì fèng. mù zhèng yuē gōu máng, huǒ zhèng yuē zhù róng, jīn zhèng yuē rù shōu, shuǐ zhèng yuē xuán míng, tǔ zhèng yuē hòu tǔ. lóng, shuǐ wù yě. shuǐ guān qì yǐ, gù lóng bù shēng de. bù rán, zhōu yì yǒu zhī, zài gān chā tú zhī gòu chā tú, yuē: qián lóng wù yòng. qí tóng rén chā tú yuē: jiàn lóng zài tián. qí dà yǒu chā tú yuē: fēi lóng zài tiān. qí guài chā tú yuē: kàng lóng yǒu huǐ. qí kūn chā tú yuē: jiàn qún lóng wú shǒu, jí. kūn zhī bō chā tú yuē: lóng zhàn yú yě. ruò bù zhāo xī jiàn, shuí néng wù zhī? xiàn zǐ yuē: shè jì wǔ sì, shuí shì zhī wǔ guān yě? duì yuē: shǎo hào shì yǒu sì shū, yuē zhòng, yuē gāi, yuē xiū, yuē xī, shí néng jīn mù jí shuǐ. shǐ zhòng wèi gōu máng, gāi wèi rù shōu, xiū jí xī wèi xuán míng. shì bù shī zhí, suì jì qióng sāng, cǐ qí sān sì yě. zhuān xū shì yǒu zǐ yuē lí, wèi zhù róng, gòng gōng shì yǒu zǐ yuē jù lóng, wèi hòu tǔ, cǐ qí èr sì yě. hòu tǔ wèi shè, jì, tián zhèng yě. yǒu liè shān shì zhī zǐ yuē zhù wèi jì, zì xià yǐ shàng sì zhī. zhōu qì yì wèi jì, zì shāng yǐ lái sì zhī.
秋，龍見於絳郊。魏獻子問於蔡墨曰：「吾聞之，蟲莫知於龍，以其不生得也。謂之知，信乎？」對曰：「人實不知，非龍實知。古者畜龍，故國有豢龍氏，有御龍氏。」獻子曰：「是二氏者，吾亦聞之，而不知其故。是何謂也？」對曰：「昔有[插圖]叔安，有裔子曰董父，實甚好龍，能求其耆欲以飲食之，龍多歸之。乃擾畜龍，以服事帝舜。帝賜之姓曰董，氏曰豢龍。封諸鬷川，鬷夷氏其後也。故帝舜氏世有畜龍。及有夏孔甲，擾於有帝。帝賜之乘龍，河、漢各二，各有雌雄，孔甲不能食，而未獲豢龍氏。有陶唐氏既衰，其後有劉累，學擾龍於豢龍氏，以事孔甲，能飲食之。夏後嘉之，賜氏曰御龍，以更豕韋之後。龍一雌死，潛醢以食夏後。夏後饗之，既而使求之。懼而遷於魯縣，范氏其後也。」獻子曰：「今何故無之？」對曰：「夫物物有其官，官修其方，朝夕思之。一日失職，則死及之。失官不食，官宿其業，其物乃至。若泯棄之，物乃坻伏，郁湮不育。故有五行之官，是謂五官。實列受氏姓，封為上公，祀為貴神。社稷五祀，是尊是奉。木正曰句芒，火正曰祝融，金正曰蓐收，水正曰玄冥，土正曰后土。龍，水物也。水官棄矣，故龍不生得。不然，《周易》有之，在《乾》[插圖]之《姤》[插圖]，曰：『潛龍勿用。』其《同人》[插圖]曰：『見龍在田。』其《大有》[插圖]曰：『飛龍在天。』其《夬》[插圖]曰：『亢龍有悔。』其《坤》[插圖]曰：『見群龍無首，吉。』《坤》之《剝》[插圖]曰：『龍戰於野。』若不朝夕見，誰能物之？」獻子曰：「社稷五祀，誰氏之五官也？」對曰：「少皞氏有四叔，曰重，曰該，曰修，曰煕，實能金木及水。使重為句芒，該為蓐收，修及熙為玄冥。世不失職，遂濟窮桑，此其三祀也。顓頊氏有子曰犁，為祝融，共工氏有子曰句龍，為后土，此其二祀也。后土為社，稷，田正也。有烈山氏之子曰柱為稷，自夏以上祀之。周棄亦為稷，自商以來祀之。」

dōng, jìn zhào yāng xún yín shuài shī chéng rǔ bīn, suì fù jìn guó yī gǔ tiě, yǐ zhù xíng dǐng, zhe fàn xuān zi suǒ wèi xíng shū yān. zhòng ní yuē: jìn qí wáng hū, shī qí dù yǐ. fū jìn guó jiāng shǒu táng shū zhī suǒ shòu fǎ dù, yǐ jīng wěi qí mín, qīng dài fū yǐ xù shǒu zhī. mín shì yǐ néng zūn qí guì, guì shì yǐ néng shǒu qí yè. guì jiàn bù qiān, suǒ wèi dù yě. wén gōng shì yǐ zuò zhí zhì zhī guān, wèi bèi lú zhī fǎ, yǐ wèi méng zhǔ. jīn qì shì dù yě, ér wèi xíng dǐng, mín zài dǐng yǐ, hé yǐ zūn guì? guì hé yè zhī shǒu? guì jiàn wú xù, hé yǐ wèi guó? qiě fú xuān zi zhī xíng, yí zhī sōu yě, jìn guó zhī luàn zhì yě, ruò zhī hé yǐ wèi fǎ? cài shǐ mò yuē: fàn shì zhōng xíng shì qí wáng hū. zhōng xíng yín wèi xià qīng, ér gàn shàng lìng, shàn zuò xíng qì, yǐ wèi guó fǎ, shì fǎ jiān yě. yòu jiā fàn shì yān, yì zhī, wáng yě. qí jí zhào shì, zhào mèng yǔ yān rán bù dé yǐ, ruò dé kě yǐ miǎn.
冬，晉趙鞅、荀寅帥師城汝濱，遂賦晉國一鼓鐵，以鑄刑鼎，著范宣子所為刑書焉。仲尼曰：「晉其亡乎，失其度矣。夫晉國將守唐叔之所受法度，以經緯其民，卿大夫以序守之。民是以能尊其貴，貴是以能守其業。貴賤不愆，所謂度也。文公是以作執秩之官，為被廬之法，以為盟主。今棄是度也，而為刑鼎，民在鼎矣，何以尊貴？貴何業之守？貴賤無序，何以為國？且夫宣子之刑，夷之蒐也，晉國之亂制也，若之何以為法？」蔡史墨曰：「范氏、中行氏其亡乎。中行寅為下卿，而幹上令，擅作刑器，以為國法，是法奸也。又加范氏焉，易之，亡也。其及趙氏，趙孟與焉；然不得已，若德可以免。」