jīng
【經】
shí yǒu bā nián chūn, wáng sān yuè, cáo bó xū zú.
十有八年春,王三月,曹伯須卒。
xià wǔ yuè rén wǔ, sòng wèi chén zhèng zāi.
夏五月壬午,宋、衛、陳、鄭災。
liù yuè, zhū rén rù yǔ.
六月,邾人入鄅。
qiū, zàng cáo píng gōng.
秋,葬曹平公。
dōng, xǔ qiān yú bái yǔ.
冬,許遷於白羽。
chuán
【傳】
shí bā nián chūn, wáng èr yuè yǐ mǎo, zhōu máo dé shā máo bó guò ér dài zhī. cháng hóng yuē: máo dé bì wáng, shì kūn wú rěn zhī rì yě, chǐ gù zhī yǐ. ér máo dé yǐ jì chǐ yú wáng dōu, bù wáng hé dài!
十八年春,王二月乙卯,周毛得殺毛伯過而代之。萇弘曰:「毛得必亡,是昆吾稔之日也,侈故之以。而毛得以濟侈於王都,不亡何待!」
sān yuè, cáo píng gōng zú.
三月,曹平公卒。
xià wǔ yuè, huǒ shǐ hūn jiàn. bǐng zǐ, fēng. zǐ shèn yuē: shì wèi róng fēng, huǒ zhī shǐ yě. qī rì, qí huǒ zuò hū? wù yín, fēng shén. rén wǔ, dà shén. sòng wèi chén zhèng jiē huǒ. zǐ shèn dēng dà tíng shì zhī kù yǐ wàng zhī, yuē: sòng wèi chén zhèng yě. shù rì, jiē lái gào huǒ. bì zào yuē: bù yòng wú yán, zhèng yòu jiāng huǒ. zhèng rén qǐng yòng zhī. zi chǎn bù kě. zi dà shū yuē: bǎo, yǐ bǎo mín yě. ruò yǒu huǒ, guó jǐ wáng. kě yǐ jiù wáng, zi hé ài yān? zi chǎn yuē: tiān dào yuǎn, rén dào ěr, fēi suǒ jí yě, hé yǐ zhī zhī. zào yān zhī tiān dào? shì yì duō yán yǐ, qǐ bù huò xìn? suì bù yǔ, yì bù fù huǒ.
夏五月,火始昏見。丙子,風。梓慎曰:「是謂融風,火之始也。七日,其火作乎?」戊寅,風甚。壬午,大甚。宋、衛、陳、鄭皆火。梓慎登大庭氏之庫以望之,曰:「宋、衛、陳、鄭也。」數日,皆來告火。裨竈曰:「不用吾言,鄭又將火。」鄭人請用之。子產不可。子大叔曰:「寶,以保民也。若有火,國幾亡。可以救亡,子何愛焉?」子產曰:「天道遠,人道邇,非所及也,何以知之。竈焉知天道?是亦多言矣,豈不或信?」遂不與,亦不復火。
zhèng zhī wèi zāi yě, lǐ xī gào zi chǎn yuē: jiāng yǒu dà xiáng, mín zhèn dòng, guó jǐ wáng. wú shēn mǐn yān, fú liáng jí yě. guó qiān qí kě hū? zi chǎn yuē: suī kě, wú bù zú yǐ dìng qiān yǐ. jí huǒ, lǐ xī sǐ yǐ, wèi zàng, zi chǎn shǐ yú sān shí rén, qiān qí jiù. huǒ zuò, zi chǎn cí jìn gōng zǐ gōng sūn yú dōng mén. shǐ sī kòu chū xīn kè, jìn jiù kè wù chū yú gōng. shǐ zi kuān zi shàng xún qún píng shè, zhì yú dà gōng. shǐ gōng sūn dēng xǐ dà guī. shǐ zhù shǐ xǐ zhǔ shí yú zhōu miào, gào yú xiān jūn. shǐ fǔ rén kù rén gè jǐng qí shì. shāng chéng gōng jǐng sī gōng, chū jiù gōng rén, zhì zhū huǒ suǒ bù jí. sī mǎ sī kòu liè jū huǒ dào, xíng huǒ suǒ xìn. chéng xià zhī rén, wǔ liè dēng chéng. míng rì, shǐ yě sī kòu gè bǎo qí zhēng. jiāo rén zhù zhù shǐ chú yú guó běi, ráng huǒ yú xuán míng huí lù, qí yú sì yōng. shū fén shì ér kuān qí zhēng, yǔ zhī cái. sān rì kū, guó bù shì. shǐ xíng rén gào yú zhū hóu.
鄭之未災也,里析告子產曰:「將有大祥,民震動,國幾亡。吾身泯焉,弗良及也。國遷其可乎?」子產曰:「雖可,吾不足以定遷矣。」及火,里析死矣,未葬,子產使輿三十人,遷其柩。火作,子產辭晉公子、公孫於東門。使司寇出新客,禁舊客勿出於宮。使子寬、子上巡群屏攝,至於大宮。使公孫登徙大龜。使祝史徙主祏於周廟,告於先君。使府人、庫人各儆其事。商成公儆司宮,出舊宮人,寘諸火所不及。司馬、司寇列居火道,行火所焮。城下之人,伍列登城。明日,使野司寇各保其征。郊人助祝史除於國北,禳火於玄冥、回祿,祈於四鄘。書焚室而寬其征,與之材。三日哭,國不市。使行人告於諸侯。
sòng wèi jiē rú shì. chén bù jiù huǒ, xǔ bù diào zāi, jūn zǐ shì yǐ zhī chén xǔ zhī xiān wáng yě.
宋、衛皆如是。陳不救火,許不吊災,君子是以知陳、許之先亡也。
liù yuè, yǔ rén jí dào. zhū rén xí yǔ. yǔ rén jiāng bì mén, zhū rén yáng luó shè qí shǒu yān, suì rù zhī, jǐn fú yǐ guī. yǔ zǐ yuē: yú wú guī yǐ, cóng tǎng yú zhū. zhū zhuāng gōng fǎn yǔ fū rén, ér shě qí nǚ.
六月,鄅人藉稻。邾人襲鄅。鄅人將閉門,邾人羊羅攝其首焉,遂入之,盡俘以歸。鄅子曰:「余無歸矣,從帑於邾。」邾莊公反鄅夫人,而舍其女。
qiū, zàng cáo píng gōng. wǎng zhě jiàn zhōu yuán bó lǔ yān, yǔ zhī yǔ, bù shuō xué. guī yǐ yǔ mǐn zi mǎ. mǐn zi mǎ yuē: zhōu qí luàn hū? fū bì duō yǒu shì shuō, ér hòu jí qí dà rén. dà rén huàn shī ér huò, yòu yuē, kě yǐ wú xué, wú xué bù hài. bù hài ér bù xué, zé gǒu ér kě. yú shì hū xià líng shàng tì, néng wú luàn hū? fū xué, zhí yě, bù xué jiāng luò, yuán shì qí wáng hū?
秋,葬曹平公。往者見周原伯魯焉,與之語,不說學。歸以語閔子馬。閔子馬曰:「周其亂乎?夫必多有是說,而後及其大人。大人患失而惑,又曰,可以無學,無學不害。不害而不學,則苟而可。於是乎下陵上替,能無亂乎?夫學,殖也,不學將落,原氏其亡乎?」
qī yuè, zhèng zi chǎn wèi huǒ gù, dà wèi shè, fú ráng yú sì fāng, zhèn chú huǒ zāi, lǐ yě. nǎi jiǎn bīng dà sōu, jiāng wèi sōu chú. zi dà shū zhī miào zài dào nán, qí qǐn zài dào běi, qí tíng xiǎo. guò qī sān rì, shǐ chú tú chén yú dào nán miào běi, yuē: zi chǎn guò nǚ ér mìng sù chú, nǎi huǐ yú ér xiàng. zi chǎn cháo, guò ér nù zhī, chú zhě nán huǐ. zi chǎn jí chōng, shǐ cóng zhě zhǐ zhī yuē: huǐ yú běi fāng.
七月,鄭子產為火故,大為社,祓禳於四方,振除火災,禮也。乃簡兵大蒐,將為蒐除。子大叔之廟在道南,其寢在道北,其庭小。過期三日,使除徒陳於道南廟北,曰:「子產過女而命速除,乃毀於而向。」子產朝,過而怒之,除者南毀。子產及沖,使從者止之曰:「毀於北方。」
huǒ zhī zuò yě, zi chǎn shòu bīng dēng pí. zi dà shū yuē: jìn wú nǎi tǎo hū. zi chǎn yuē: wú wén zhī, xiǎo guó wàng shǒu zé wēi, kuàng yǒu zāi hū! guó zhī bù kě xiǎo, yǒu bèi gù yě. jì, jìn zhī biān lì ràng zhèng yuē: zhèng guó yǒu zāi, jìn jūn dài fū bù gǎn níng jū, bǔ shì zǒu wàng, bù ài shēng yù. zhèng zhī yǒu zāi, guǎ jūn zhī yōu yě. jīn zhí shì xiàn rán shòu bīng dēng pí, jiāng yǐ shuí zuì? biān rén kǒng jù, bù gǎn bù gào. zi chǎn duì yuē: ruò wú zi zhī yán, bì yì zhī zāi, jūn zhī yōu yě. bì yì shī zhèng, tiān jiàng zhī zāi. yòu jù chán tè zhī jiān móu zhī, yǐ qǐ tān rén, jiàn wèi bì yì bù lì, yǐ zhòng jūn zhī yōu. xìng ér bù wáng, yóu kě shuō yě. bù xìng ér wáng, jūn suī yōu zhī, yì wú jí yě. zhèng yǒu tā jìng, wàng zǒu zài jìn. jì shì jìn yǐ, qí gǎn yǒu èr xīn?
火之作也,子產授兵登陴。子大叔曰:「晉無乃討乎。」子產曰:「吾聞之,小國忘守則危,況有災乎!國之不可小,有備故也。」既,晉之邊吏讓鄭曰:「鄭國有災,晉君大夫不敢寧居,卜筮走望,不愛牲玉。鄭之有災,寡君之憂也。今執事撊然授兵登陴,將以誰罪?邊人恐懼,不敢不告。」子產對曰:「若吾子之言,敝邑之災,君之憂也。敝邑失政,天降之災。又懼讒慝之間謀之,以啟貪人,薦為敝邑不利,以重君之憂。幸而不亡,猶可說也。不幸而亡,君雖憂之,亦無及也。鄭有他竟,望走在晉。既事晉矣,其敢有二心?」
chǔ zuǒ yǐn wáng zǐ shèng yán yú chǔ zǐ yuē: xǔ yú zhèng, chóu dí yě, ér jū chǔ dì, yǐ bù lǐ yú zhèng. jìn zhèng fāng mù, zhèng ruò fá xǔ, ér jìn zhù zhī, chǔ sàng dì yǐ. jūn hé qiān xǔ? xǔ bù zhuān yú chǔ. zhèng fāng yǒu lìng zhèng. xǔ yuē yú jiù guó yě, zhèng yuē yú fú yì yě, yè zài chǔ guó, fāng chéng wài zhī bì yě. tǔ bù kě yì, guó bù kě xiǎo, xǔ bù kě fú, chóu bù kě qǐ. jūn qí tú zhī. chǔ zi shuō. dōng, chǔ zi shǐ wáng zǐ shèng qiān xǔ yú xī, shí bái yǔ.
楚左尹王子勝言於楚子曰:「許於鄭,仇敵也,而居楚地,以不禮於鄭。晉、鄭方睦,鄭若伐許,而晉助之,楚喪地矣。君盍遷許?許不專於楚。鄭方有令政。許曰『余舊國也』,鄭曰『余俘邑也』,葉在楚國,方城外之蔽也。土不可易,國不可小,許不可俘,仇不可啟。君其圖之。」楚子說。冬,楚子使王子勝遷許於析,實白羽。