jīng
【經】

shí yǒu jiǔ nián chūn, sòng gōng fá zhū.
十有九年春，宋公伐邾。

xià wǔ yuè wù chén, xǔ shì zǐ zhǐ shì qí jūn mǎi.
夏五月戊辰，許世子止弒其君買。

jǐ mǎo, dì zhèn.
己卯，地震。

qiū, qí gāo fā shuài shī fá jǔ.
秋，齊高發帥師伐莒。

dōng, zàng xǔ dào gōng.
冬，葬許悼公。

chuán
【傳】

shí jiǔ nián chūn, chǔ gōng yǐn chì qiān yīn yú xià yīn, lìng yǐn zi xiá chéng jiá. shū sūn zhāo zǐ yuē: chǔ bù zài zhū hóu yǐ! qí jǐn zì wán yě, yǐ chí qí shì ér yǐ.
十九年春，楚工尹赤遷陰於下陰，令尹子瑕城郟。叔孫昭子曰：「楚不在諸侯矣！其僅自完也，以持其世而已。」

chǔ zi zhī zài cài yě, jú yáng fēng rén zhī nǚ bēn zhī, shēng dà zi jiàn. jí jí wèi, shǐ wǔ shē wèi zhī shī. fèi wú jí wèi shǎo shī, wú chǒng yān, yù zèn zhū wáng, yuē: jiàn kě shì yǐ. wáng wèi zhī pìn yú qín, wú jí yǔ nì, quàn wáng qǔ zhī. zhēng yuè, chǔ fū rén yíng shì zhì zì qín.
楚子之在蔡也，郹陽封人之女奔之，生大子建。及即位，使伍奢為之師。費無極為少師，無寵焉，欲譖諸王，曰：「建可室矣。」王為之聘於秦，無極與逆，勸王取之。正月，楚夫人嬴氏至自秦。

yǔ fū rén, sòng xiàng xū zhī nǚ yě, gù xiàng níng qǐng shī. èr yuè, sòng gōng fá zhū, wéi chóng. sān yuè, qǔ zhī. nǎi jǐn guī yǔ fú.
鄅夫人，宋向戌之女也，故向寧請師。二月，宋公伐邾，圍蟲。三月，取之。乃盡歸鄅俘。

xià, xǔ dào gōng nüè. wǔ yuè wù chén, yǐn dà zi zhǐ zhī yào, zú. dà zi bēn jìn. shū yuē: shì qí jūn. jūn zǐ yuē: jǐn xīn lì yǐ shì jūn, shě yào wù kě yě.
夏，許悼公瘧。五月戊辰，飲大子止之藥，卒。大子奔晉。書曰：「弒其君。」君子曰：「盡心力以事君，舍藥物可也。」

zhū rén ní rén xú rén huì sòng gōng. yǐ hài, tóng méng yú chóng.
邾人、郳人、徐人會宋公。乙亥，同盟於蟲。

chǔ zi wèi zhōu shī yǐ fá pú. fèi wú jí yán yú chǔ zǐ yuē: jìn zhī bó yě, ěr yú zhū xià, ér chǔ pì lòu, gù fú néng yǔ zhēng. ruò dài chéng chéng fù ér zhì dà zi yān, yǐ tōng běi fāng, wáng shōu nán fāng, shì de tiān xià yě. wáng shuō, cóng zhī. gù dà zi jiàn jū yú chéng fù. lìng yǐn zi xiá pìn yú qín, bài fū rén yě.
楚子為舟師以伐濮。費無極言於楚子曰：「晉之伯也，邇於諸夏，而楚辟陋，故弗能與爭。若大城城父而寘大子焉，以通北方，王收南方，是得天下也。」王說，從之。故大子建居於城父。令尹子瑕聘於秦，拜夫人也。

qiū, qí gāo fā shuài shī fá jǔ. jǔ zi bēn jì zhāng. shǐ sūn shū fá zhī.
秋，齊高發帥師伐莒。莒子奔紀鄣。使孫書伐之。

chū, jǔ yǒu fù rén, jǔ zi shā qí fū, jǐ wèi lí fù. jí lǎo, tuō yú jì zhāng, fǎng yān yǐ dù ér qù zhī. jí shī zhì, zé tóu zhū wài. huò xiàn zhū zi zhàn. zi zhàn shǐ shī yè zhuì ér dēng. dēng zhě liù shí rén, zhuì jué, shī gǔ zào. chéng shàng zhī rén yì zào. jǔ gòng gōng jù, qǐ xī mén ér chū. qī yuè bǐng zǐ, qí shī rù jì.
初，莒有婦人，莒子殺其夫，己為嫠婦。及老，託於紀鄣，紡焉以度而去之。及師至，則投諸外。或獻諸子占。子占使師夜縋而登。登者六十人，縋絕，師鼓譟。城上之人亦噪。莒共公懼，啟西門而出。七月丙子，齊師入紀。

shì suì yě, zhèng sì yǎn zú. zi yóu qǔ yú jìn dài fū, shēng sī, ruò. qí fù xiōng lì zi xiá. zi chǎn zēng qí wèi rén yě, qiě yǐ wèi bù shùn, fú xǔ, yì fú zhǐ. sì shì sǒng.
是歲也，鄭駟偃卒。子游娶於晉大夫，生絲，弱。其父兄立子瑕。子產憎其為人也，且以為不順，弗許，亦弗止。駟氏聳。

tā rì, sī yǐ gào qí jiù. dōng, jìn rén shǐ yǐ bì rú zhèng, wèn sì qǐ zhī lì gù. sì shì jù, sì qǐ yù táo. zi chǎn fú qiǎn. qǐng guī yǐ bo, yì fú yǔ. dài fū móu duì. zi chǎn bù dài ér duì kè yuē: zhèng guó bù tiān, guǎ jūn zhī èr sān chén, zhá chài yāo hūn. jīn yòu sàng wǒ xiān dài fū yǎn, qí zi yòu ruò, qí yī èr fù xiōng, jù duì zōng zhǔ, sī zú yú móu ér lì zhǎng qīn. guǎ jūn yǔ qí èr sān lǎo yuē: yì tiān shí bō luàn shì, wú hé zhī yān? yàn yuē: wú guò luàn mén. mín yǒu bīng luàn, yóu dàn guò zhī, ér kuàng gǎn zhī tiān zhī suǒ luàn. jīn dài fū jiāng wèn qí gù, yì guǎ jūn shí bù gǎn zhī, qí shuí shí zhī zhī. píng qiū zhī huì, jūn xún jiù méng yuē: wú huò shī zhí. ruò guǎ jūn zhī èr sān chén, qí jí shì zhě, jìn dài fū ér zhuān zhì qí wèi, shì jìn zhī xiàn bǐ yě, hé guó zhī wèi? cí kè bì ér bào qí shǐ. jìn rén shě zhī.
他日，絲以告其舅。冬，晉人使以幣如鄭，問駟乞之立故。駟氏懼，駟乞欲逃。子產弗遣。請龜以卜，亦弗予。大夫謀對。子產不待而對客曰：「鄭國不天，寡君之二三臣，札瘥夭昏。今又喪我先大夫偃，其子幼弱，其一二父兄，懼隊宗主，私族於謀而立長親。寡君與其二三老曰：『抑天實剝亂是，吾何知焉？』諺曰：『無過亂門。』民有兵亂，猶憚過之，而況敢知天之所亂。今大夫將問其故，抑寡君實不敢知，其誰實知之。平丘之會，君尋舊盟曰：『無或失職。』若寡君之二三臣，其即世者，晉大夫而專制其位，是晉之縣鄙也，何國之為？」辭客幣而報其使。晉人舍之。

chǔ rén chéng zhōu lái. shěn yǐn xū yuē: chǔ rén bì bài. xī wú miè zhōu lái, zi qí qǐng fá zhī. wáng yuē: wú wèi fǔ wú mín. jīn yì rú zhī, ér chéng zhōu lái yǐ tiāo wú, néng wú bài hū? shì zhě yuē: wáng shī shě bù juàn, xī mín wǔ nián, kě wèi fǔ zhī yǐ. xū yuē: wú wén fǔ mín zhě, jié yòng yú nèi, ér shù dé yú wài, mín lè qí xìng, ér wú kòu chóu. jīn gōng shì wú liàng, mín rén rì hài, láo bà sǐ zhuǎn, wàng qǐn yǔ shí, fēi fǔ zhī yě.
楚人城州來。沈尹戌曰：「楚人必敗。昔吳滅州來，子旗請伐之。王曰：『吾未撫吾民。』今亦如之，而城州來以挑吳，能無敗乎？」侍者曰：「王施捨不倦，息民五年，可謂撫之矣。」戌曰：「吾聞撫民者，節用於內，而樹德於外，民樂其性，而無寇讎。今宮室無量，民人日駭，勞罷死轉，忘寢與食，非撫之也。」

zhèng dà shuǐ, lóng dòu yú shí mén zhī wài wěi yuān. guó rén qǐng wèi yǒng yān, zi chǎn fú xǔ, yuē: wǒ dòu, lóng bù wǒ dí yě. lóng dòu, wǒ dú hé dí yān? ráng zhī, zé bǐ qí shì yě. wú wú qiú yú lóng, lóng yì wú qiú yú wǒ. nǎi zhǐ yě.
鄭大水，龍斗於時門之外洧淵。國人請為禜焉，子產弗許，曰：「我斗，龍不我覿也。龍斗，我獨何覿焉？禳之，則彼其室也。吾無求於龍，龍亦無求於我。」乃止也。

lìng yǐn zi xiá yán jué yóu yú chǔ zǐ yuē: bǐ hé zuì? yàn suǒ wèi shì yú nù, shì yú sè zhě, chǔ zhī wèi yǐ. shě qián zhī fèn kě yě. nǎi guī jué yóu.
令尹子瑕言蹶由於楚子曰：「彼何罪？諺所謂『室於怒，市於色』者，楚之謂矣。舍前之忿可也。」乃歸蹶由。