jīng
【經】

wǔ nián chūn, wáng zhēng yuè, shě zhōng jūn.
五年春，王正月，舍中軍。

chǔ shā qí dài fū qū shēn.
楚殺其大夫屈申。

gōng rú jìn.
公如晉。

xià, jǔ móu yí yǐ móu lóu jí fáng zī lái bēn.
夏，莒牟夷以牟婁及防茲來奔。

qiū qī yuè, gōng zhì zì jìn.
秋七月，公至自晉。

wù chén, shū gōng shuài shī bài jǔ shī yú fén quán.
戊辰，叔弓帥師敗莒師於蚡泉。

qín bó zú.
秦伯卒。

dōng, chǔ zi cài hóu chén hóu xǔ nán dùn zi shěn zi xú rén yuè rén fá wú.
冬，楚子、蔡侯、陳侯、許男、頓子、沈子、徐人、越人伐吳。

chuán
【傳】

wǔ nián chūn, wáng zhēng yuè, shě zhōng jūn, bēi gōng shì yě. huǐ zhōng jūn yú shī shì, chéng zhū zāng shì. chū zuò zhōng jūn, sān fēn gōng shì ér gè yǒu qí yī. jì shì jǐn zhēng zhī, shū sūn shì chén qí zǐ dì, mèng shì qǔ qí bàn yān. jí qí shě zhī yě, sì fēn gōng shì, jì shì zé èr, èr zi gè yī. jiē jǐn zhēng zhī, ér gòng yú gōng. yǐ shū shǐ dù xiè gào yú bìn, yuē: zi gù yù huǐ zhōng jūn, jì huǐ zhī yǐ, gù gào. dù xiè yuē: fū zǐ wéi bù yù huǐ yě, gù méng zhū xī hóng, zǔ zhū wǔ fù zhī qú. shòu qí shū ér tóu zhī, shuài shì ér kū zhī. shū zhòng zi wèi jì sūn yuē: dài shòu mìng yú zi shū sūn yuē, zàng xiān zhě zì xī mén. jì sūn mìng dù xiè. dù xiè yuē: qīng sàng zì cháo, lǔ lǐ yě. wú zi wèi guó zhèng, wèi gǎi lǐ, ér yòu qiān zhī. qún chén jù sǐ, bù gǎn zì yě. jì zàng ér xíng.
五年春，王正月，舍中軍，卑公室也。毀中軍於施氏，成諸臧氏。初作中軍，三分公室而各有其一。季氏盡征之，叔孫氏臣其子弟，孟氏取其半焉。及其舍之也，四分公室，季氏擇二，二子各一。皆盡征之，而貢於公。以書使杜洩告於殯，曰：「子固欲毀中軍，既毀之矣，故告。」杜洩曰：「夫子唯不欲毀也，故盟諸僖閎，詛諸五父之衢。」受其書而投之，帥士而哭之。叔仲子謂季孫曰：「帶受命於子叔孫曰，葬鮮者自西門。」季孫命杜洩。杜洩曰：「卿喪自朝，魯禮也。吾子為國政，未改禮，而又遷之。群臣懼死，不敢自也。」既葬而行。

zhòng zhì zì qí, jì sūn yù lì zhī. nán yí yuē: shū sūn shì hòu zé jì shì báo. bǐ shí jiā luàn, zi wù yǔ zhī, bù yì kě hū? nán yí shǐ guó rén zhù shù niú yǐ gōng zhū dà kù zhī tíng. sī gōng shè zhī, zhōng mù ér sǐ. shù niú qǔ dōng bǐ sān shí yì, yǐ yǔ nán yí.
仲至自齊，季孫欲立之。南遺曰：「叔孫氏厚則季氏薄。彼實家亂，子勿與知，不亦可乎？」南遺使國人助豎牛以攻諸大庫之庭。司宮射之，中目而死。豎牛取東鄙三十邑，以與南遺。

zhāo zi jí wèi, cháo qí jiā zhòng, yuē: shù niú huò shū sūn shì, shǐ luàn dà cóng, shā shì lì shù, yòu pī qí yì, jiāng yǐ shè zuì, zuì mò dà yān. bì sù shā zhī. shù niú jù, bēn qí. mèng zhòng zhī zǐ shā zhū sāi guān zhī wài, tóu qí shǒu yú níng fēng zhī jí shàng.
昭子即位，朝其家眾，曰：「豎牛禍叔孫氏，使亂大從，殺適立庶，又披其邑，將以赦罪，罪莫大焉。必速殺之。」豎牛懼，奔齊。孟仲之子殺諸塞關之外，投其首於寧風之棘上。

zhòng ní yuē: shū sūn zhāo zi zhī bù láo, bù kě néng yě. zhōu rèn yǒu yán yuē: wèi zhèng zhě bù shǎng sī láo, bù fá sī yuàn. shī yún: yǒu jué dé xíng, sì guó shùn zhī.
仲尼曰：「叔孫昭子之不勞，不可能也。周任有言曰：『為政者不賞私勞，不罰私怨。』《詩》云：『有覺德行，四國順之。』」

chū, mù zi zhī shēng yě, zhuāng shū yǐ zhōu yì shì zhī, yù míng yí chā tú zhī qiān chā tú, yǐ shì bo chǔ qiū. yuē: shì jiāng xíng, ér guī wèi zi sì. yǐ chán rén rù, qí míng yuē niú, zú yǐ něi sǐ. míng yí, rì yě. rì zhī shù shí, gù yǒu shí shí, yì dāng shí wèi. zì wáng yǐ xià, qí èr wèi gōng, qí sān wèi qīng. rì shàng qí zhōng, shí rì wèi èr, dàn rì wèi sān. míng yí zhī qiān, míng ér wèi róng, qí dāng dàn hū. gù yuē wèi zi sì. rì zhī qiān dāng niǎo, gù yuē míng yí yú fēi. míng ér wèi róng, gù yuē chuí qí yì. xiàng rì zhī dòng, gù yuē jūn zǐ yú xíng. dāng sān zài dàn, gù yuē sān rì bù shí. lí, huǒ yě. gěn, shān yě. lí wèi huǒ, huǒ fén shān, shān bài. yú rén wèi yán, bài yán wèi chán. gù yuē yǒu yōu wǎng. zhǔ rén yǒu yán, yán bì chán yě. chún lí wèi niú. shì luàn chán shèng, shèng jiāng shì lí, gù yuē qí míng yuē niú. qiān bù zú, fēi bù xiáng, chuí bù jùn, yì. gù yuē qí wèi zi hòu hū. wú zi, yà qīng yě, yì shǎo bù zhōng.
初，穆子之生也，莊叔以《周易》筮之，遇《明夷》[插圖]之《謙》[插圖]，以示卜楚丘。曰：「是將行，而歸為子祀。以讒人入，其名曰牛，卒以餒死。《明夷》，日也。日之數十，故有十時，亦當十位。自王已下，其二為公，其三為卿。日上其中，食日為二，旦日為三。《明夷》之《謙》，明而未融，其當旦乎。故曰為子祀。日之《謙》當鳥，故曰明夷於飛。明而未融，故曰垂其翼。象日之動，故曰君子於行。當三在旦，故曰三日不食。《離》，火也。《艮》，山也。《離》為火，火焚山，山敗。於人為言，敗言為讒。故曰有攸往。主人有言，言必讒也。純《離》為牛。世亂讒勝，勝將適《離》，故曰其名曰牛。《謙》不足，飛不翔，垂不峻，翼。故曰其為子後乎。吾子，亞卿也，抑少不終。」

chǔ zi yǐ qū shēn wèi èr yú wú, nǎi shā zhī. yǐ qū shēng wèi mò áo, shǐ yǔ lìng yǐn zi dàng rú jìn nì nǚ. guò zhèng, zhèng bó láo zi dàng yú fàn, láo qū shēng wū tú shì. jìn hóu sòng nǚ yú xíng qiū. zi chǎn xiāng zhèng bó, huì jìn hóu yú xíng qiū.
楚子以屈申為貳於吳，乃殺之。以屈生為莫敖，使與令尹子盪如晉逆女。過鄭，鄭伯勞子盪於氾，勞屈生於菟氏。晉侯送女於邢丘。子產相鄭伯，會晉侯於邢丘。

gōng rú jìn, zì jiāo láo zhì yú zèng huì, wú shī lǐ. jìn hóu wèi nǚ shū qí yuē: lǔ hóu bù yì shàn yú lǐ hū? duì yuē: lǔ hóu yān zhī lǐ! gōng yuē: hé wèi? zì jiāo láo zhì yú zèng huì, lǐ wú wéi zhě, hé gù bù zhī? duì yuē: shì yí yě, bù kě wèi lǐ. lǐ suǒ yǐ shǒu qí guó, xíng qí zhèng lìng, wú shī qí mín zhě yě. jīn zhèng lìng zài jiā, bù néng qǔ yě. yǒu zi jiā jī, fú néng yòng yě. jiān dà guó zhī méng, líng nüè xiǎo guó. lì rén zhī nán, bù zhī qí sī. gōng shì sì fēn, mín shí yú tā. sī mò zài gōng, bù tú qí zhōng. wèi guó jūn, nán jiāng jí shēn, bù xù qí suǒ. lǐ zhī běn mò, jiāng yú cǐ hū zài, ér xiè xiè yān xí yí yǐ jí. yán shàn yú lǐ, bù yì yuǎn hū? jūn zǐ wèi: shū hóu yú shì hū zhī lǐ.
公如晉，自郊勞至于贈賄，無失禮。晉侯謂女叔齊曰：「魯侯不亦善於禮乎？」對曰：「魯侯焉知禮！」公曰：「何為？自郊勞至于贈賄，禮無違者，何故不知？」對曰：「是儀也，不可謂禮。禮所以守其國，行其政令，無失其民者也。今政令在家，不能取也。有子家羈，弗能用也。奸大國之盟，陵虐小國。利人之難，不知其私。公室四分，民食於他。思莫在公，不圖其終。為國君，難將及身，不恤其所。禮之本末，將於此乎在，而屑屑焉習儀以亟。言善於禮，不亦遠乎？」君子謂：「叔侯於是乎知禮。」

jìn hán xuān zi rú chǔ sòng nǚ, shū xiàng wèi jiè. zhèng zi pí zi dà shū láo zhū suǒ shì. dà shū wèi shū xiàng yuē: chǔ wáng dà chǐ yǐ shèn, zi qí jiè zhī. shū xiàng yuē: dà chǐ yǐ shèn, shēn zhī zāi yě, yān néng jí rén? ruò fèng wú bì bó, shèn wú wēi yí, shǒu zhī yǐ xìn, xíng zhī yǐ lǐ, jìng shǐ ér sī zhōng, zhōng wú bù fù. cóng ér bù shī yí, jìng ér bù shī wēi, dào zhī yǐ xùn cí, fèng zhī yǐ jiù fǎ, kǎo zhī yǐ xiān wáng, dù zhī yǐ èr guó, suī dà chǐ, ruò wǒ hé?
晉韓宣子如楚送女，叔向為介。鄭子皮、子大叔勞諸索氏。大叔謂叔向曰：「楚王汏侈已甚，子其戒之。」叔向曰：「汏侈已甚，身之災也，焉能及人？若奉吾幣帛，慎吾威儀，守之以信，行之以禮，敬始而思終，終無不復。從而不失儀，敬而不失威，道之以訓辭，奉之以舊法，考之以先王，度之以二國，雖汏侈，若我何？」

jí chǔ, chǔ zi cháo qí dài fū yuē: jìn, wú chóu dí yě. gǒu dé zhì yān, wú xù qí tā. jīn qí lái zhě, shàng qīng shàng dài fū yě. ruò wú yǐ hán qǐ wèi hūn, yǐ yáng shé xī wèi sī gōng, zú yǐ rǔ jìn, wú yì dé zhì yǐ, kě hū? dài fū mò duì. wěi qǐ jiàng yuē: kě. gǒu yǒu qí bèi, hé gù bù kě? chǐ pǐ fū bù kě yǐ wú bèi, kuàng chǐ guó hū? shì yǐ shèng wáng wù xíng lǐ, bù qiú chǐ rén. cháo pìn yǒu guī, xiǎng chā tú yǒu zhāng, xiǎo yǒu shù zhí, dà yǒu xún gōng, shè jī ér bù yǐ, jué yíng ér bù yǐn, yàn yǒu hǎo huò, sūn yǒu péi dǐng, rù yǒu jiāo láo, chū yǒu zèng huì, lǐ zhī zhì yě. guó jiā zhī bài, shī zhī dào yě, zé huò luàn xìng. chéng pú zhī yì, jìn wú chǔ bèi, yǐ bài yú bì. bì zhī yì, chǔ wú jìn bèi, yǐ bài yú yān. zì yān yǐ lái, jìn bù shī bèi, ér jiā zhī yǐ lǐ, zhòng zhī yǐ mù, shì yǐ chǔ fú néng bào ér qiú qīn yān. jì huò yīn qīn, yòu yù chǐ zhī, yǐ zhào kòu chóu, bèi zhī ruò hé? shuí qí zhòng cǐ? ruò yǒu qí rén, chǐ zhī kě yě. ruò qí wèi yǒu, jūn yì tú zhī. jìn zhī shì jūn, chén yuē kě yǐ. qiú zhū hóu ér jūn zhì, qiú hūn ér jiàn nǚ, jūn qīn sòng zhī, shàng qīng jí shàng dài fū zhì zhī. yóu yù chǐ zhī, jūn qí yì yǒu bèi yǐ. bù rán, nài hé? hán qǐ zhī xià, zhào chéng zhōng xíng wú wèi shū fàn yāng zhī yíng yáng shé xī zhī xià, qí wǔ zhāng tì jí tán nǚ qí liáng bǐng zhāng gé fǔ lì miáo bì huáng, jiē zhū hóu zhī xuǎn yě. hán xiāng wèi gōng zú dài fū, hán xū shòu mìng ér shǐ yǐ. jī xiāng xíng dài shū qín shū jiāo zǐ yǔ, jiē dà jiā yě. hán fù qī yì, jiē chéng xiàn yě. yáng shé sì zú, jiē qiáng jiā yě. jìn rén ruò sàng hán qǐ yáng xī, wǔ qīng bā dài fū fǔ hán xū yáng shí, yīn qí shí jiā jiǔ xiàn, zhǎng gǔ jiǔ bǎi, qí yú sì shí xiàn, yí shǒu sì qiān, fèn qí wǔ nù, yǐ bào qí dà chǐ, bó huá móu zhī, zhōng xíng bó wèi shū shuài zhī, qí miè bù jì yǐ. jūn jiāng yǐ qīn yì yuàn, shí wú lǐ yǐ sù kòu, ér wèi yǒu qí bèi, shǐ qún chén wǎng yí zhī qín, yǐ chěng jūn xīn, hé bù kě zhī yǒu? wáng yuē: bù gǔ zhī guò yě, dài fū wú rǔ. hòu wèi hán zi lǐ. wáng yù áo shū xiàng yǐ qí suǒ bù zhī, ér bù néng. yì hòu qí lǐ.
及楚，楚子朝其大夫曰：「晉，吾仇敵也。苟得志焉，無恤其他。今其來者，上卿、上大夫也。若吾以韓起為閽，以羊舌肸為司宮，足以辱晉，吾亦得志矣，可乎？」大夫莫對。薳啟彊曰：「可。苟有其備，何故不可？恥匹夫不可以無備，況恥國乎？是以聖王務行禮，不求恥人。朝聘有珪，享[插圖]有璋，小有述職，大有巡功，設機而不倚，爵盈而不飲，宴有好貨，飧有陪鼎，入有郊勞，出有贈賄，禮之至也。國家之敗，失之道也，則禍亂興。城濮之役，晉無楚備，以敗於邲。邲之役，楚無晉備，以敗於鄢。自鄢以來，晉不失備，而加之以禮，重之以睦，是以楚弗能報而求親焉。既獲姻親，又欲恥之，以召寇讎，備之若何？誰其重此？若有其人，恥之可也。若其未有，君亦圖之。晉之事君，臣曰可矣。求諸侯而麇至，求昏而薦女，君親送之，上卿及上大夫致之。猶欲恥之，君其亦有備矣。不然，奈何？韓起之下，趙成、中行吳、魏舒、范鞅、知盈；羊舌肸之下，祁午、張趯、籍談、女齊、梁丙、張骼、輔躒、苗賁皇，皆諸侯之選也。韓襄為公族大夫，韓須受命而使矣。箕襄、邢帶、叔禽、叔椒、子羽，皆大家也。韓賦七邑，皆成縣也。羊舌四族，皆強家也。晉人若喪韓起、楊肸，五卿、八大夫輔韓須、楊石，因其十家九縣，長轂九百，其餘四十縣，遺守四千，奮其武怒，以報其大恥，伯華謀之，中行伯、魏舒帥之，其蔑不濟矣。君將以親易怨，實無禮以速寇，而未有其備，使群臣往遺之禽，以逞君心，何不可之有？」王曰：「不穀之過也，大夫無辱。」厚為韓子禮。王欲敖叔向以其所不知，而不能。亦厚其禮。

hán qǐ fǎn, zhèng bó láo zhū yǔ. cí bù gǎn jiàn, lǐ yě.
韓起反，鄭伯勞諸圉。辭不敢見，禮也。

zhèng hǎn hǔ rú qí, qǔ yú zi wěi shì. yàn zǐ zhòu jiàn zhī. chén huán zi wèn qí gù, duì yuē: néng yòng shàn rén, mín zhī zhǔ yě.
鄭罕虎如齊，娶於子尾氏。晏子驟見之。陳桓子問其故，對曰：「能用善人，民之主也。」

xià, jǔ móu yí yǐ móu lóu jí fáng zī lái bēn. fēi qīng ér shū, zūn dì yě. jǔ rén sù yú jìn. jìn hóu yù zhǐ gōng. fàn xiàn zǐ yuē: bù kě. rén cháo ér zhí zhī, yòu yě. tǎo bù yǐ shī, ér yòu yǐ chéng zhī, duò yě. wèi méng zhǔ ér fàn cǐ èr zhě, wú nǎi bù kě hū? qǐng guī zhī, jiān ér yǐ shī tǎo yān. nǎi guī gōng.
夏，莒牟夷以牟婁及防茲來奔。非卿而書，尊地也。莒人愬於晉。晉侯欲止公。范獻子曰：「不可。人朝而執之，誘也。討不以師，而誘以成之，惰也。為盟主而犯此二者，無乃不可乎？請歸之，間而以師討焉。」乃歸公。

qiū qī yuè, gōng zhì zì jìn.
秋七月，公至自晉。

jǔ rén lái tǎo, bù shè bèi. wù chén, shū gōng bài zhū fén quán, jǔ wèi chén yě.
莒人來討，不設備。戊辰，叔弓敗諸蚡泉，莒未陳也。

dōng shí yuè, chǔ zi yǐ zhū hóu jí dōng yí fá wú, yǐ bào jí lì má zhī yì. wěi shè yǐ fán yáng zhī shī, huì yú xià ruì. yuè dài fū cháng shòu guò shuài shī huì chǔ zi yú suǒ. wén wú shī chū, wěi qǐ jiàng shuài shī cóng zhī, jù bù shè bèi, wú rén bài zhū què àn.
冬十月，楚子以諸侯及東夷伐吳，以報棘、櫟、麻之役。薳射以繁揚之師，會於夏汭。越大夫常壽過帥師會楚子於瑣。聞吳師出，薳啟彊帥師從之，遽不設備，吳人敗諸鵲岸。

chǔ zi yǐ rì zhì yú luó ruì. wú zi shǐ qí dì jué yóu kào shī, chǔ rén zhí zhī, jiāng yǐ xìn gǔ. wáng shǐ wèn yān, yuē: nǚ bo lái jí hū? duì yuē: jí. guǎ jūn wén jūn jiāng zhì bīng yú bì yì, bo zhī yǐ shǒu guī, yuē, yú jí shǐ rén kào shī, qǐng xíng yǐ guān wáng nù zhī jí xú, ér wèi zhī bèi, shàng kè zhī zhī. guī zhào gào jí, yuē, kè kě zhī yě. jūn ruò chā tú yān, hǎo nì shǐ chén, zī bì yì xiū dài, ér wàng qí sǐ, wáng wú rì yǐ. jīn jūn fèn yān zhèn diàn féng nù, nüè zhí shǐ chén, jiāng yǐ xìn gǔ, zé wú zhī suǒ bèi yǐ. bì yì suī léi, ruò zǎo xiū wán, qí kě yǐ xī shī. nán yì yǒu bèi, kě wèi jí yǐ. qiě wú shè jì shì bo, qǐ wèi yī rén. shǐ chén huò xìn jūn gǔ, ér bì yì zhī bèi, yǐ yù bù yú, qí wèi jí shú dà yān. guó zhī shǒu guī, qí hé shì bù bo? yī zāng yī fǒu, qí shuí néng cháng zhī? chéng pú zhī zhào, qí bào zài bì. jīn cǐ xíng yě, qí yōng yǒu bào zhì. nǎi fú shā.
楚子以馹至於羅汭。吳子使其弟蹶由犒師，楚人執之，將以釁鼓。王使問焉，曰：「女卜來吉乎？」對曰：「吉。寡君聞君將治兵於敝邑，卜之以守龜，曰，余亟使人犒師，請行以觀王怒之疾徐，而為之備，尚克知之。龜兆告吉，曰，克可知也。君若[插圖]焉，好逆使臣，滋敝邑休怠，而忘其死，亡無日矣。今君奮焉震電馮怒，虐執使臣，將以釁鼓，則吳知所備矣。敝邑雖羸，若早修完，其可以息師。難易有備，可謂吉矣。且吳社稷是卜，豈為一人。使臣獲釁軍鼓，而敝邑知備，以御不虞，其為吉孰大焉。國之守龜，其何事不卜？一臧一否，其誰能常之？城濮之兆，其報在邲。今此行也，其庸有報志。」乃弗殺。

chǔ shī jì yú luó ruì, shěn yǐn chì huì chǔ zi, cì yú lái shān. wěi shè shuài fán yáng zhī shī, xiān rù nán huái, chǔ shī cóng zhī. jí rǔ qīng, wú bù kě rù. chǔ zi suì guān bīng yú chí jī zhī shān. shì xíng yě, wú zǎo shè bèi, chǔ wú gōng ér hái, yǐ jué yóu guī. chǔ zi jù wú, shǐ shěn yǐn shè dài mìng yú cháo, wěi qǐ jiàng dài mìng yú yú lóu, lǐ yě.
楚師濟於羅汭，沈尹赤會楚子，次於萊山。薳射帥繁揚之師，先入南懷，楚師從之。及汝清，吳不可入。楚子遂觀兵於坻箕之山。是行也，吳早設備，楚無功而還，以蹶由歸。楚子懼吳，使沈尹射待命於巢，薳啟彊待命於雩婁，禮也。

qín hòu zi fù guī yú qín, jǐng gōng zú gù yě.
秦後子復歸於秦，景公卒故也。