jīng
【经】
sān shí nián chūn, wáng zhēng yuè, chǔ zi shǐ wěi bà lái pìn.
三十年春,王正月,楚子使薳罢来聘。
xià sì yuè, cài shì zǐ bān shì qí jūn gù.
夏四月,蔡世子般弑其君固。
wǔ yuè jiǎ wǔ, sòng zāi.
五月甲午,宋灾。
sòng bó jī zú.
宋伯姬卒。
tiān wáng shā qí dì nìng fū.
天王杀其弟佞夫。
wáng zǐ xiá bēn jìn.
王子瑕奔晋。
qiū qī yuè, shū gōng rú sòng, zàng sòng gòng jī.
秋七月,叔弓如宋,葬宋共姬。
zhèng liáng xiāo chū bēn xǔ.
郑良霄出奔许。
zì xǔ rù yú zhèng.
自许入于郑。
zhèng rén shā liáng xiāo.
郑人杀良霄。
dōng shí yuè, zàng cài jǐng gōng.
冬十月,葬蔡景公。
jìn rén qí rén sòng rén wèi rén zhèng rén cáo rén jǔ rén zhū rén téng rén xuē rén qǐ rén xiǎo zhū rén huì yú chán yuān, sòng zāi gù.
晋人、齐人、宋人、卫人、郑人、曹人、莒人、邾人、滕人、薛人、杞人、小邾人会于澶渊,宋灾故。
chuán
【传】
sān shí nián chūn, wáng zhēng yuè, chǔ zi shǐ wěi bà lái pìn, tōng sì jūn yě. mù shū wèn:" wáng zǐ zhī wéi zhèng hé rú?" duì yuē:" wú chái xiǎo rén, shí ér tīng shì, yóu jù bù gěi mìng ér bù miǎn yú lì, yān yǔ zhī zhèng?" gù wèn yān, bù gào. mù shū gào dài fū yuē:" chǔ lìng yǐn jiāng yǒu dà shì, zi dàng jiāng yǔ yān, zhù zhī nì qí qíng yǐ."
三十年春,王正月,楚子使薳罢来聘,通嗣君也。穆叔问:“王子之为政何如?”对曰:“吾侪小人,食而听事,犹惧不给命而不免于戾,焉与知政?”固问焉,不告。穆叔告大夫曰:“楚令尹将有大事,子荡将与焉,助之匿其情矣。”
zǐ chǎn xiāng zhèng bó yǐ rú jìn, shū xiàng wèn zhèng guó zhī zhèng yān. duì yuē:" wú dé jiàn yǔ fǒu, zài cǐ suì yě. sì liáng fāng zhēng, wèi zhī suǒ chéng. ruò yǒu suǒ chéng, wú dé jiàn, nǎi kě zhī yě." shū xiàng yuē:" bù jì hé yǐ hū?" duì yuē:" bó yǒu chǐ ér bì, zi xī hǎo zài rén shàng, mò néng xiāng xià yě. suī qí hé yě, yóu xiāng jī è yě, è zhì wú rì yǐ."
子产相郑伯以如晋,叔向问郑国之政焉。对曰:“吾得见与否,在此岁也。驷、良方争,未知所成。若有所成,吾得见,乃可知也。”叔向曰:“不既和矣乎?”对曰:“伯有侈而愎,子晳好在人上,莫能相下也。虽其和也,犹相积恶也,恶至无日矣。”
èr yuè guǐ wèi, jìn dào fū rén shí yú rén zhī chéng qǐ zhě. jiàng xiàn rén huò nián zhǎng yǐ, wú zi, ér wǎng yǔ yú shí. yǒu yǔ yí nián, shǐ zhī nián. yuē:" chén xiǎo rén yě, bù zhī jì nián. chén shēng zhī suì, zhēng yuè jiǎ zǐ shuò, sì bǎi yǒu sì shí wǔ jiǎ zǐ yǐ, qí jì yú jīn sān zhī yī yě." lì zǒu wèn zhū cháo, shī kuàng yuē:" lǔ shū zhòng huì bó huì xì chéng zi yú chéng kuāng zhī suì yě. shì suì yě, dí fá lǔ. shū sūn zhuāng shū yú shì hū bài dí yú xián, huò zhǎng dí qiáo rú jí huī yě bào yě, ér jiē yǐ míng qí zi. qī shí sān nián yǐ." shǐ zhào yuē:" hài yǒu èr shǒu liù shēn, xià èr rú shēn, shì qí rì shù yě." shì wén bó yuē:" rán zé èr wàn liù qiān liù bǎi yǒu liù xún yě."
二月癸未,晋悼夫人食舆人之城杞者。绛县人或年长矣,无子,而往与于食。有与疑年,使之年。曰:“臣小人也,不知纪年。臣生之岁,正月甲子朔,四百有四十五甲子矣,其季于今三之一也。”吏走问诸朝,师旷曰:“鲁叔仲惠伯会郤成子于承匡之岁也。是岁也,狄伐鲁。叔孙庄叔于是乎败狄于鹹,获长狄侨如及虺也、豹也,而皆以名其子。七十三年矣。”史赵曰:“亥有二首六身,下二如身,是其日数也。”士文伯曰:“然则二万六千六百有六旬也。”
zhào mèng wèn qí xiàn dài fū, zé qí shǔ yě. zhào zhī, ér xiè guò yān, yuē:" wǔ bù cái, rèn jūn zhī dà shì, yǐ jìn guó zhī duō yú, bù néng yóu wú zi, shǐ wú zi rǔ zài ní tú jiǔ yǐ, wǔ zhī zuì yě. gǎn xiè bù cái." suì shì zhī, shǐ zhù wéi zhèng. cí yǐ lǎo. yǔ zhī tián, shǐ wèi jūn fù táo, yǐ wéi jiàng xiàn shī, ér fèi qí yú wèi. yú shì, lǔ shǐ zhě zài jìn, guī yǐ yǔ zhū dài fū. jì wǔ zǐ yuē:" jìn wèi kě tōu yě. yǒu zhào mèng yǐ wéi dài fū, yǒu bó xiá yǐ wéi zuǒ, yǒu shǐ zhào shī kuàng ér zī dù yān, yǒu shū xiàng nǚ qí yǐ shī bǎo qí jūn. qí cháo duō jūn zǐ, qí yōng kě tōu hū? miǎn shì zhī ér hòu kě."
赵孟问其县大夫,则其属也。召之,而谢过焉,曰:“武不才,任君之大事,以晋国之多虞,不能由吾子,使吾子辱在泥涂久矣,武之罪也。敢谢不才。”遂仕之,使助为政。辞以老。与之田,使为君复陶,以为绛县师,而废其舆尉。于是,鲁使者在晋,归以语诸大夫。季武子曰:“晋未可媮也。有赵孟以为大夫,有伯瑕以为佐,有史赵、师旷而咨度焉,有叔向、女齐以师保其君。其朝多君子,其庸可媮乎?勉事之而后可。”
xià sì yuè jǐ hài, zhèng bó jí qí dài fū méng. jūn zǐ shì yǐ zhī zhèng nán zhī bù yǐ yě.
夏四月己亥,郑伯及其大夫盟。君子是以知郑难之不已也。
cài jǐng hóu wèi dà zi bān qǔ yú chǔ, tōng yān. dà zi shì jǐng hóu.
蔡景侯为大子般娶于楚,通焉。大子弑景侯。
chū, wáng dān jì zú, qí zi kuò jiāng jiàn wáng ér tàn. dān gōng zǐ qiān qī wèi líng wáng yù shì, guò zhū tíng, wén qí tàn ér yán yuē:" wū hū! bì yǒu cǐ fū!" rù yǐ gào wáng, qiě yuē:" bì shā zhī! bù qī ér yuàn dà, shì zào ér zú gāo, xīn zài tā yǐ. bù shā, bì hài." wáng yuē:" tóng zǐ hé zhī?" jí líng wáng bēng, dān kuò yù lì wáng zǐ nìng fū, nìng fū fú zhī. wù zǐ, dān kuò wéi chā tú, zhú chéng qiān. chéng qiān bēn píng zhì. wǔ yuè guǐ sì, yǐn yán duō liú yì dān miè gān guò gǒng chéng shā nìng fū. kuò xiá liào bēn jìn. shū yuē:" tiān wáng shā qí dì nìng fū." zuì zài wáng yě.
初,王儋季卒,其子括将见王而叹。单公子愆期为灵王御士,过诸廷,闻其叹而言曰:“乌乎!必有此夫!”入以告王,且曰:“必杀之!不慼而愿大,视躁而足高,心在他矣。不杀,必害。”王曰:“童子何知?”及灵王崩,儋括欲立王子佞夫,佞夫弗知。戊子,儋括围 [插图],逐成愆。成愆奔平畤。五月癸巳,尹言多、刘毅、单蔑、甘过、巩成杀佞夫。括、瑕、廖奔晋。书曰:“天王杀其弟佞夫。”罪在王也。
huò jiào yú sòng dà miào, yuē:" xī xī! chū chū!" niǎo míng yú bó shè, rú yuē:" xī xī." jiǎ wǔ, sòng dà zāi. sòng bó jī zú, dài mǔ yě. jūn zǐ wèi:" sòng gòng jī, nǚ ér bù fù. nǚ dài rén, fù yì shì yě."
或叫于宋大庙,曰:“譆譆!出出!”鸟鸣于亳社,如曰:“譆譆。”甲午,宋大灾。宋伯姬卒,待姆也。君子谓:“宋共姬,女而不妇。女待人,妇义事也。”
liù yuè, zhèng zǐ chǎn rú chén lì méng. guī, fù mìng. gào dài fū yuē:" chén, wáng guó yě, bù kě yǔ yě. jù hé sù, shàn chéng guō, shì cǐ èr zhě, ér bù fǔ qí mín. qí jūn ruò zhí, gōng zǐ chǐ, dà zi bēi, dài fū áo, zhèng duō mén, yǐ jiè yú dà guó, néng wú wáng hū? bù guò shí nián yǐ."
六月,郑子产如陈涖盟。归,复命。告大夫曰:“陈,亡国也,不可与也。聚禾粟,缮城郭,恃此二者,而不抚其民。其君弱植,公子侈,大子卑,大夫敖,政多门,以介于大国,能无亡乎?不过十年矣。”
qiū qī yuè, shū gōng rú sòng, zàng gòng jī yě.
秋七月,叔弓如宋,葬共姬也。
zhèng bó yǒu qí jiǔ, wèi kū shì, ér yè yǐn jiǔ, jī zhōng yān, cháo zhì wèi yǐ. cháo zhě yuē:" gōng yān zài?" qí rén yuē:" wú gōng zài hè gǔ." jiē zì cháo bù lù ér bà. jì ér cháo, zé yòu jiāng shǐ zi xī rú chǔ, guī ér yǐn jiǔ. gēng zǐ, zi xī yǐ sì shì zhī jiǎ fá ér fén zhī. bó yǒu bēn yōng liáng, xǐng ér hòu zhī zhī, suì bēn xǔ. dài fū jù móu. zi pí yuē:" zhòng huī zhī zhì yún:' luàn zhě qǔ zhī, wáng zhě wǔ zhī. tuī wáng gù cún, guó zhī lì yě.' hǎn sì fēng tóng shēng. bó yǒu tài chǐ, gù bù miǎn."
郑伯有耆酒,为窟室,而夜饮酒,击钟焉,朝至未已。朝者曰:“公焉在?”其人曰:“吾公在壑穀。”皆自朝布路而罢。既而朝,则又将使子晳如楚,归而饮酒。庚子,子晳以驷氏之甲伐而焚之。伯有奔雍梁,醒而后知之,遂奔许。大夫聚谋。子皮曰:“《仲虺之志》云:‘乱者取之,亡者侮之。推亡固存,国之利也。’罕、驷、豐同生。伯有汰侈,故不免。”
rén wèi zǐ chǎn:" jiù zhí zhù qiáng!" zǐ chǎn yuē:" qǐ wèi wǒ tú. guó zhī huò nán, shéi zhī suǒ bì? huò zhǔ qiáng zhí, nán nǎi bù shēng. gū chéng wú suǒ." xīn chǒu, zǐ chǎn liǎn bó yǒu shì zhī sǐ zhě ér bìn zhī, bù jí móu ér suì xíng. yìn duàn cóng zhī. zi pí zhǐ zhī. zhòng yuē:" rén bù wǒ shùn, hé zhǐ yān?" zi pí yuē:" fū zǐ lǐ yú sǐ zhě, kuàng shēng zhě hū?" suì zì zhǐ zhī. rén yín, zǐ chǎn rù. guǐ mǎo, zi shí rù. jiē shòu méng yú zi xī shì.
人谓子产:“就直助强!”子产曰:“岂为我徒。国之祸难,谁知所敝?或主强直,难乃不生。姑成吾所。”辛丑,子产敛伯有氏之死者而殡之,不及谋而遂行。印段从之。子皮止之。众曰:“人不我顺,何止焉?”子皮曰:“夫子礼于死者,况生者乎?”遂自止之。壬寅,子产入。癸卯,子石入。皆受盟于子晳氏。
yǐ sì, zhèng bó jí qí dài fū méng yú dà gōng. méng guó rén yú shī zhī liáng zhī wài. bó yǒu wén zhèng rén zhī méng jǐ yě nù, wén zi pí zhī jiǎ bù yǔ gōng jǐ yě xǐ, yuē:" zi pí yǔ wǒ yǐ." guǐ chǒu, chén, zì mù mén zhī dú rù, yīn mǎ shī jié jiè yú xiāng kù, yǐ fá jiù běi mén. sì dài lǜ guó rén yǐ fá zhī. jiē zhào zǐ chǎn. zǐ chǎn yuē:" xiōng dì ér jí cǐ, wú cóng tiān suǒ yǔ." bó yǒu sǐ yú yáng sì, zǐ chǎn suì zhī, zhěn zhī gǔ ér kū zhī, liǎn ér bìn zhū bó yǒu zhī chén zài shì cè zhě. jì ér zàng zhū dòu chéng. zi sì shì yù gōng zǐ chǎn, zi pí nù zhī yuē:" lǐ, guó zhī gàn yě, shā yǒu lǐ, huò mò dà yān." nǎi zhǐ.
乙巳,郑伯及其大夫盟于大宫。盟国人于师之梁之外。伯有闻郑人之盟己也怒,闻子皮之甲不与攻己也喜,曰:“子皮与我矣。”癸丑,晨,自墓门之渎入,因马师颉介于襄库,以伐旧北门。驷带率国人以伐之。皆召子产。子产曰:“兄弟而及此,吾从天所与。”伯有死于羊肆,子产襚之,枕之股而哭之,敛而殡诸伯有之臣在市侧者。既而葬诸斗城。子驷氏欲攻子产,子皮怒之曰:“礼,国之干也,杀有礼,祸莫大焉。”乃止。
yú shì yóu jí rú jìn hái, wén nán bù rù, fù mìng yú jiè. bā yuè jiǎ zǐ, bēn jìn. sì dài zhuī zhī, jí suān zǎo. yǔ zi shàng méng, yòng liǎng guī zhì yú hé. shǐ gōng sūn xī rù méng dài fū. jǐ sì, fù guī. shū yuē:" zhèng rén shā liáng xiāo." bù chēng dài fū, yán zì wài rù yě.
于是游吉如晋还,闻难不入,复命于介。八月甲子,奔晋。驷带追之,及酸枣。与子上盟,用两珪质于河。使公孙肸入盟大夫。己巳,复归。书曰:“郑人杀良霄。”不称大夫,言自外入也。
yú zi jiǎo zhī zú yě, jiāng zàng, gōng sūn huī yǔ bì zào chén huì shì yān. guò bó yǒu shì, qí mén shàng shēng yǒu. zǐ yǔ yuē:" qí yǒu yóu zài hu?" yú shì suì zài jiàng lóu, jiàng lóu zhōng ér dàn. bì zào zhǐ zhī yuē:" yóu kě yǐ zhōng suì, suì bù jí cǐ cì yě yǐ." jí qí wáng yě, suì zài jū zī zhī kǒu. qí míng nián, nǎi jí jiàng lóu.
于子蟜之卒也,将葬,公孙挥与裨竈晨会事焉。过伯有氏,其门上生莠。子羽曰:“其莠犹在乎?”于是岁在降娄,降娄中而旦。裨竈指之曰:“犹可以终岁,岁不及此次也已。”及其亡也,岁在娵訾之口。其明年,乃及降娄。
pū zhǎn cóng bó yǒu, yǔ zhī jiē sǐ. yǔ jié chū bēn jìn, wèi rèn dài fū. jī zé zhī huì, zhèng lè chéng bēn chǔ, suì shì jìn. yǔ jié yīn zhī, yǔ zhī bǐ, ér shì zhào wén zi, yán fá zhèng zhī shuō yān. yǐ sòng zhī méng gù, bù kě. zi pí yǐ gōng sūn chú wèi mǎ shī.
仆展从伯有,与之皆死。羽颉出奔晋,为任大夫。鸡泽之会,郑乐成奔楚,遂適晋。羽颉因之,与之比,而事赵文子,言伐郑之说焉。以宋之盟故,不可。子皮以公孙鉏为马师。
chǔ gōng zǐ wéi shā dà sī mǎ wěi yǎn ér qǔ qí shì. shēn wú yǔ yuē:" wáng zǐ bì bù miǎn. shàn rén, guó zhī zhǔ yě. wáng zǐ xiāng chǔ guó, jiāng shàn shì fēng zhí, ér nüè zhī, shì huò guó yě. qiě sī mǎ, lìng yǐn zhī piān, ér wáng zhī sì tǐ yě. jué mín zhī zhǔ, qù shēn zhī piān, ài wáng zhī tǐ, yǐ huò qí guó, wú bù xiáng dà yān! hé yǐ dé miǎn?"
楚公子围杀大司马蒍掩而取其室。申无宇曰:“王子必不免。善人,国之主也。王子相楚国,将善是封殖,而虐之,是祸国也。且司马,令尹之偏,而王之四体也。绝民之主,去身之偏,艾王之体,以祸其国,无不祥大焉!何以得免?”
wèi sòng zāi gù, zhū hóu zhī dài fū huì, yǐ móu guī sòng cái. dōng shí yuè, shū sūn bào huì jìn zhào wǔ qí gōng sūn chài sòng xiàng xū wèi běi gōng tuó zhèng hǎn hǔ jí xiǎo zhū zhī dài fū, huì yú chán yuān. jì ér wú guī yú sòng, gù bù shū qí rén. jūn zǐ yuē:" xìn qí bù kě bù shèn hū! chán yuān zhī huì, qīng bù shū, bù xìn yě fū. zhū hóu zhī shàng qīng, huì ér bù xìn, chǒng míng jiē qì, bù xìn zhī bù kě yě rú shì! shī yuē:' wén wáng zhì jiàng, zài dì zuǒ yòu.' xìn zhī wèi yě. yòu yuē:' shū shèn ěr zhǐ, wú zài ěr wěi.' bù xìn zhī wèi yě." shū yuē" mǒu rén mǒu rén huì yú chán yuān, sòng zāi gù", yóu zhī yě. bù shū lǔ dài fū, huì zhī yě.
为宋灾故,诸侯之大夫会,以谋归宋财。冬十月,叔孙豹会晋赵武、齐公孙虿、宋向戌、卫北宫佗、郑罕虎及小邾之大夫,会于澶渊。既而无归于宋,故不书其人。君子曰:“信其不可不慎乎!澶渊之会,卿不书,不信也夫。诸侯之上卿,会而不信,宠名皆弃,不信之不可也如是!《诗》曰:‘文王陟降,在帝左右。’信之谓也。又曰:‘淑慎尔止,无载尔伪。’不信之谓也。”书曰“某人某人会于澶渊,宋灾故”,尤之也。不书鲁大夫,讳之也。
zhèng zi pí shòu zǐ chǎn zhèng, cí yuē:" guó xiǎo ér bī, zú dà chǒng duō, bù kě wèi yě." zi pí yuē:" hǔ shuài yǐ tīng, shuí gǎn fàn zi? zi shàn xiāng zhī, guó wú xiǎo, xiǎo néng shì dà, guó nǎi kuān."
郑子皮授子产政,辞曰:“国小而偪,族大宠多,不可为也。”子皮曰:“虎帅以听,谁敢犯子?子善相之,国无小,小能事大,国乃宽。”
zǐ chǎn wéi zhèng, yǒu shì bó shí, lù yǔ zhī yì. zi dà shū yuē:" guó, jiē qí guó yě. xī dú lù yān?" zǐ chǎn yuē:" wú yù shí nán. jiē dé qí yù, yǐ cóng qí shì, ér yào qí chéng. fēi wǒ yǒu chéng, qí zài rén hū? hé ài yú yì, yì jiāng yān wǎng?" zi dà shū yuē:" ruò sì guó hé?" zǐ chǎn yuē:" fēi xiāng wéi yě, ér xiāng cóng yě, sì guó hé yóu yān? zhèng shū yǒu zhī yuē:' ān dìng guó jiā, bì dà yān xiān.' gū xiān ān dà, yǐ dài qí suǒ guī." jì, bó shí jù ér guī yì, zú yǔ zhī. bó yǒu jì sǐ, shǐ dà shǐ mìng bó shí wèi qīng, cí. dà shǐ tuì, zé qǐng mìng yān. fù mìng zhī, yòu cí. rú shì sān, nǎi shòu cè rù bài. zǐ chǎn shì yǐ è qí wéi rén yě, shǐ cì jǐ wèi.
子产为政,有事伯石,赂与之邑。子大叔曰:“国,皆其国也。奚独赂焉?”子产曰:“无欲实难。皆得其欲,以从其事,而要其成。非我有成,其在人乎?何爱于邑,邑将焉往?”子大叔曰:“若四国何?”子产曰:“非相违也,而相从也,四国何尤焉?《郑书》有之曰:‘安定国家,必大焉先。’姑先安大,以待其所归。”既,伯石惧而归邑,卒与之。伯有既死,使大史命伯石为卿,辞。大史退,则请命焉。复命之,又辞。如是三,乃受策入拜。子产是以恶其为人也,使次己位。
zǐ chǎn shǐ dōu bǐ yǒu zhāng, shàng xià yǒu fú, tián yǒu fēng xù, lú jǐng yǒu wǔ. dà rén zhī zhōng jiǎn zhě, cóng ér yǔ zhī. tài chǐ zhě, yīn ér bì zhī. fēng juǎn jiāng jì, qǐng tián yān. fú xǔ, yuē:" wéi jūn yòng xiān, zhòng gěi ér yǐ." zi zhāng nù, tuì ér zhēng yì. zǐ chǎn bēn jìn, zi pí zhǐ zhī ér zhú fēng juǎn. fēng juǎn bēn jìn. zǐ chǎn qǐng qí tián lǐ, sān nián ér fù zhī, fǎn qí tián lǐ jí qí rù yān. cóng zhèng yī nián, yú rén sòng zhī yuē:" qǔ wǒ yì guān ér chǔ zhī, qǔ wǒ tián chóu ér wǔ zhī. shú shā zǐ chǎn, wú qí yǔ zhī!" jí sān nián, yòu sòng zhī yuē:" wǒ yǒu zǐ dì, zǐ chǎn huì zhī. wǒ yǒu tián chóu, zǐ chǎn zhí zhī. zǐ chǎn ér sǐ, shuí qí sì zhī?"
子产使都鄙有章,上下有服,田有封洫,庐井有伍。大人之忠俭者,从而与之。泰侈者,因而毙之。豐卷将祭,请田焉。弗许,曰:“唯君用鲜,众给而已。”子张怒,退而征役。子产奔晋,子皮止之而逐豐卷。豐卷奔晋。子产请其田里,三年而复之,反其田里及其入焉。从政一年,舆人诵之曰:“取我衣冠而褚之,取我田畴而伍之。孰杀子产,吾其与之!”及三年,又诵之曰:“我有子弟,子产诲之。我有田畴,子产殖之。子产而死,谁其嗣之?”