jīng
【经】
èr shí yǒu sān nián chūn, qí hóu fá sòng, wéi mín.
二十有三年春,齐侯伐宋,围缗。
xià wǔ yuè gēng yín, sòng gōng zī fù zú.
夏五月庚寅,宋公兹父卒。
qiū, chǔ rén fá chén.
秋,楚人伐陈。
dōng shí yǒu yī yuè, qǐ zi zú.
冬十有一月,杞子卒。
chuán
【传】
èr shí sān nián chūn, qí hóu fá sòng, wéi mín, yǐ tǎo qí bù yǔ méng yú qí yě.
二十三年春,齐侯伐宋,围缗,以讨其不与盟于齐也。
xià wǔ yuè, sòng xiāng gōng zú, shāng yú hóng gù yě.
夏五月,宋襄公卒,伤于泓故也。
qiū, chǔ chéng dé chén shuài shī fá chén, tǎo qí èr yú sòng yě. suì qǔ jiāo yí, chéng dùn ér hái. zi wén yǐ wéi zhī gōng, shǐ wèi lìng yǐn. shū bó yuē:" zi ruò guó hé?" duì yuē:" wú yǐ jìng guó yě. fū yǒu dà gōng ér wú guì shì, qí rén néng jìng zhě yǔ, yǒu jǐ?"
秋,楚成得臣帅师伐陈,讨其贰于宋也。遂取焦、夷,城顿而还。子文以为之功,使为令尹。叔伯曰:“子若国何?”对曰:“吾以靖国也。夫有大功而无贵仕,其人能靖者与,有几?”
jiǔ yuè, jìn huì gōng zú. huái gōng mìng wú cóng wáng rén. qī, qī ér bù zhì, wú shè. hú tū zhī zǐ máo jí yǎn cóng zhòng ěr zài qín, fú zhào. dōng, huái gōng zhí hú tū yuē:" zi lái zé miǎn." duì yuē:" zi zhī néng shì, fù jiào zhī zhōng, gǔ zhī zhì yě. cè míng wěi zhì, èr nǎi pì yě. jīn chén zhī zǐ míng zài zhòng ěr, yǒu nián shù yǐ. ruò yòu zhào zhī, jiào zhī èr yě. fù jiào zǐ èr, hé yǐ shì jūn? xíng zhī bù làn, jūn zhī míng yě, chén zhī yuàn yě. yín xíng yǐ chěng, shuí zé wú zuì? chén wén mìng yǐ." nǎi shā zhī. bo yǎn chēng jí bù chū, yuē:" zhōu shū yǒu zhī:' nǎi dà míng fú.' jǐ zé bù míng ér shā rén yǐ chěng, bù yì nán hū? mín bú jiàn dé ér wéi lù shì wén, qí hé hòu zhī yǒu?"
九月,晋惠公卒。怀公命无从亡人。期,期而不至,无赦。狐突之子毛及偃从重耳在秦,弗召。冬,怀公执狐突曰:“子来则免。”对曰:“子之能仕,父教之忠,古之制也。策名委质,贰乃辟也。今臣之子名在重耳,有年数矣。若又召之,教之贰也。父教子贰,何以事君?刑之不滥,君之明也,臣之愿也。淫刑以逞,谁则无罪?臣闻命矣。”乃杀之。卜偃称疾不出,曰:“《周书》有之:‘乃大明服。’己则不明而杀人以逞,不亦难乎?民不见德而唯戮是闻,其何后之有?”
shí yī yuè, qǐ chéng gōng zú. shū yuē" zi". qǐ, yí yě. bù shū míng, wèi tóng méng yě. fán zhū hóu tóng méng, sǐ zé fù yǐ míng, lǐ yě. fù yǐ míng zé yì shū zhī, bù rán zé fǒu, pì bù mǐn yě.
十一月,杞成公卒。书曰“子”。杞,夷也。不书名,未同盟也。凡诸侯同盟,死则赴以名,礼也。赴以名则亦书之,不然则否,辟不敏也。
jìn gōng zǐ zhòng ěr zhī jí yú nán yě, jìn rén fá zhū pú chéng. pú chéng rén yù zhàn, zhòng ěr bù kě, yuē:" bǎo jūn fù zhī mìng ér xiǎng qí shēng lù, yú shì hū dé rén. yǒu rén ér xiào, zuì mò dà yān. wú qí bēn yě." suì bēn dí. cóng zhě hú yǎn zhào shuāi diān jié wèi wǔ zi sī kōng jì zǐ. dí rén fá sè jiù rú, huò qí èr nǚ: shū kuí jì kuí, nà zhū gōng zǐ. gōng zǐ qǔ jì kuí, shēng bó tiáo shū liú yǐ shū kuí qī zhào shuāi, shēng dùn. jiāng shì qí, wèi jì kuí yuē:" dài wǒ èr shí wǔ nián, bù lái ér hòu jià." duì yuē:" wǒ èr shí wǔ nián yǐ, yòu rú shì ér jià, zé jiù mù yān. qǐng dài zi." chù dí shí èr nián ér xíng. guò wèi, wèi wén gōng bù lǐ yān.
晋公子重耳之及于难也,晋人伐诸蒲城。蒲城人欲战,重耳不可,曰:“保君父之命而享其生禄,于是乎得人。有人而校,罪莫大焉。吾其奔也。”遂奔狄。从者狐偃、赵衰、颠颉、魏武子、司空季子。狄人伐啬咎如,获其二女:叔隗、季隗,纳诸公子。公子取季隗,生伯鯈、叔刘;以叔隗妻赵衰,生盾。将適齐,谓季隗曰:“待我二十五年,不来而后嫁。”对曰:“我二十五年矣,又如是而嫁,则就木焉。请待子。”处狄十二年而行。过卫,卫文公不礼焉。
chū yú wǔ lù, qǐ shí yú yě rén, yě rén yǔ zhī kuài, gōng zǐ nù, yù biān zhī. zi fàn yuē:" tiān cì yě." qǐ shǒu, shòu ér zài zhī.
出于五鹿,乞食于野人,野人与之块,公子怒,欲鞭之。子犯曰:“天赐也。”稽首,受而载之。
jí qí, qí huán gōng qī zhī, yǒu mǎ èr shí chéng, gōng zǐ ān zhī. cóng zhě yǐ wéi bù kě. jiāng xíng, móu yú sāng xià. cán qiè zài qí shàng, yǐ gào jiāng shì. jiāng shì shā zhī, ér wèi gōng zǐ yuē:" zi yǒu sì fāng zhī zhì, qí wén zhī zhě, wú shā zhī yǐ." gōng zǐ yuē:" wú zhī." jiāng yuē:" xíng yě. huái yǔ ān, shí bài míng." gōng zǐ bù kě, jiāng yǔ zi fàn móu, zuì ér qiǎn zhī. xǐng, yǐ gē zhú zi fàn.
及齐,齐桓公妻之,有马二十乘,公子安之。从者以为不可。将行,谋于桑下。蚕妾在其上,以告姜氏。姜氏杀之,而谓公子曰:“子有四方之志,其闻之者,吾杀之矣。”公子曰:“无之。”姜曰:“行也。怀与安,实败名。”公子不可,姜与子犯谋,醉而遣之。醒,以戈逐子犯。
jí cáo, cáo gòng gōng wén qí pián xié, yù guān qí luǒ. yù, báo ér guān zhī. xī fù jī zhī qī yuē:" wú guān jìn gōng zǐ zhī cóng zhě, jiē zú yǐ xiàng guó. ruò yǐ xiāng, fū zǐ bì fǎn qí guó. fǎn qí guó, bì děi zhì yú zhū hóu. dé zhì yú zhū hóu ér zhū wú lǐ, cáo qí shǒu yě. zi hé zǎo zì èr yān." nǎi kuì pán sūn, zhì bì yān. gōng zǐ shòu sūn fǎn bì.
及曹,曹共公闻其骈胁,欲观其裸。浴,薄而观之。僖负羁之妻曰:“吾观晋公子之从者,皆足以相国。若以相,夫子必反其国。反其国,必得志于诸侯。得志于诸侯而诛无礼,曹其首也。子盍蚤自贰焉。”乃馈盘飱,寘璧焉。公子受飱反璧。
jí sòng, sòng xiāng gōng zèng zhī yǐ mǎ èr shí chéng.
及宋,宋襄公赠之以马二十乘。
jí zhèng, zhèng wén gōng yì bù lǐ yān. shū zhān jiàn yuē:" chén wén tiān zhī suǒ qǐ, rén fú jí yě. jìn gōng zǐ yǒu sān yān, tiān qí huò zhě jiāng jiàn zhū, jūn qí lǐ yān. nán nǚ tóng xìng, qí shēng bù fān. jìn gōng zǐ, jī chū yě, ér zhì yú jīn, yī yě. lí wài zhī huàn, ér tiān bù jìng jìn guó, dài jiāng qǐ zhī, èr yě. yǒu sān shì zú yǐ shàng rén, ér cóng zhī, sān yě. jìn zhèng tóng chái, qí guò zǐ dì, gù jiāng lǐ yān, kuàng tiān zhī suǒ qǐ hū?" fú tīng.
及郑,郑文公亦不礼焉。叔詹谏曰:“臣闻天之所启,人弗及也。晋公子有三焉,天其或者将建诸,君其礼焉。男女同姓,其生不蕃。晋公子,姬出也,而至于今,一也。离外之患,而天不靖晋国,殆将启之,二也。有三士足以上人,而从之,三也。晋、郑同侪,其过子弟,固将礼焉,况天之所启乎?”弗听。
jí chǔ, chǔ zi xiǎng zhī, yuē:" gōng zǐ ruò fǎn jìn guó, zé hé yǐ bào bù gǔ?" duì yuē:" zǐ nǚ yù bó zé jūn yǒu zhī, yǔ máo chǐ gé zé jūn dì shēng yān. qí bō jí jìn guó zhě, jūn zhī yú yě, qí hé yǐ bào jūn?" yuē:" suī rán, hé yǐ bào wǒ?" duì yuē:" ruò yǐ jūn zhī líng, dé fǎn jìn guó, jìn chǔ zhì bīng, yù yú zhōng yuán, qí pì jūn sān shè. ruò bù huò mìng, qí zuǒ zhí biān mǐ, yòu shǔ gāo jiān, yǐ yǔ jūn zhōu xuán." zi yù qǐng shā zhī. chǔ zǐ yuē:" jìn gōng zǐ guǎng ér jiǎn, wén ér yǒu lǐ. qí cóng zhě sù ér kuān, zhōng ér néng lì. jìn hóu wú qīn, wài nèi è zhī. wú wén jī xìng, táng shū zhī hòu, qí hòu shuāi zhě yě, qí jiāng yóu jìn gōng zǐ hū. tiān jiàng xìng zhī, shuí néng fèi zhī! wéi tiān bì yǒu dà jiù." nǎi sòng zhū qín.
及楚,楚子飨之,曰:“公子若反晋国,则何以报不穀?”对曰:“子女玉帛则君有之,羽毛齿革则君地生焉。其波及晋国者,君之馀也,其何以报君?”曰:“虽然,何以报我?”对曰:“若以君之灵,得反晋国,晋、楚治兵,遇于中原,其辟君三舍。若不获命,其左执鞭弭,右属櫜鞬,以与君周旋。”子玉请杀之。楚子曰:“晋公子广而俭,文而有礼。其从者肃而宽,忠而能力。晋侯无亲,外内恶之。吾闻姬姓,唐叔之后,其后衰者也,其将由晋公子乎。天将兴之,谁能废之!违天必有大咎。”乃送诸秦。
qín bó nà nǚ wǔ rén, huái yíng yǔ yān, fèng yí wò guàn, jì ér huī zhī. nù yuē:" qín jìn pǐ yě, hé yǐ bēi wǒ!" gōng zǐ jù, xiáng fú ér qiú. tā rì, gōng xiǎng zhī. zi fàn yuē:" wú bù rú shuāi zhī wén yě. qǐng shǐ shuāi cóng." gōng zǐ fù hé shuǐ, gōng fù liù yuè. zhào shuāi yuē:" zhòng ěr bài cì." gōng zǐ jiàng bài qǐ shǒu, gōng jiàng yī jí ér cí yān. shuāi yuē:" jūn chēng suǒ yǐ zuǒ tiān zǐ zhě mìng zhòng ěr, zhòng ěr gǎn bù bài."
秦伯纳女五人,怀嬴与焉,奉匜沃盥,既而挥之。怒曰:“秦、晋匹也,何以卑我!”公子惧,降服而囚。他日,公享之。子犯曰:“吾不如衰之文也。请使衰从。”公子赋《河水》,公赋《六月》。赵衰曰:“重耳拜赐。”公子降拜稽首,公降一级而辞焉。衰曰:“君称所以佐天子者命重耳,重耳敢不拜。”