jīng
【经】
shí yǒu èr nián chūn, zàng chén líng gōng.
十有二年春,葬陈灵公。
chǔ zi wéi zhèng.
楚子围郑。
xià liù yuè yǐ mǎo, jìn xún lín fù shuài shī jí chǔ zi zhàn yú bì, jìn shī bài jī.
夏六月乙卯,晋荀林父帅师及楚子战于邲,晋师败绩。
qiū qī yuè.
秋七月。
dōng shí yǒu èr yuè wù yín, chǔ zi miè xiāo.
冬十有二月戊寅,楚子灭萧。
jìn rén sòng rén wèi rén cáo rén tóng méng yú qīng qiū.
晋人、宋人、卫人、曹人同盟于清丘。
sòng shī fá chén, wèi rén jiù chén.
宋师伐陈,卫人救陈。
chuán
【传】
shí èr nián chūn, chǔ zi wéi zhèng. xún yǒu qī rì, zhèng rén bo xíng chéng, bù jí. bo lín yú dà gōng, qiě xiàng chū chē, jí. guó rén dà lín, shǒu pí zhě jiē kū. chǔ zi tuì shī, zhèng rén xiū chéng, jìn fù wéi zhī, sān yuè kè zhī. rù zì huáng mén, zhì yú kuí lù. zhèng bó ròu tǎn qiān yáng yǐ nì, yuē:" gū bù tiān, bù néng shì jūn, shǐ jūn huái nù yǐ jí bì yì, gū zhī zuì yě. gǎn bù wéi mìng shì tīng. qí fú zhū jiāng nán yǐ shí hǎi bīn, yì wéi mìng. qí jiǎn yǐ cì zhū hóu, shǐ chén qiè zhī, yì wéi mìng. ruò huì gù qián hǎo, jiǎo fú yú lì xuān huán wǔ, bù mǐn qí shè jì, shǐ gǎi shì jūn, yí yú jiǔ xiàn, jūn zhī huì yě, gū zhī yuàn yě, fēi suǒ gǎn wàng yě. gǎn bù fù xīn, jūn shí tú zhī." zuǒ yòu yuē:" bù kě xǔ yě, dé guó wú shè." wáng yuē:" qí jūn néng xià rén, bì néng xìn yòng qí mín yǐ, yōng kě jī hū?" tuì sān shí lǐ ér xǔ zhī píng. pān wāng rù méng, zi liáng chū zhì.
十二年春,楚子围郑。旬有七日,郑人卜行成,不吉。卜临于大宫,且巷出车,吉。国人大临,守陴者皆哭。楚子退师,郑人修城,进复围之,三月克之。入自皇门,至于逵路。郑伯肉袒牵羊以逆,曰:“孤不天,不能事君,使君怀怒以及敝邑,孤之罪也。敢不唯命是听。其俘诸江南以实海滨,亦唯命。其翦以赐诸侯,使臣妾之,亦唯命。若惠顾前好,徼福于厉、宣、桓、武,不泯其社稷,使改事君,夷于九县,君之惠也,孤之愿也,非所敢望也。敢布腹心,君实图之。”左右曰:“不可许也,得国无赦。”王曰:“其君能下人,必能信用其民矣,庸可几乎?”退三十里而许之平。潘尪入盟,子良出质。
xià liù yuè, jìn shī jiù zhèng. xún lín fù jiāng zhōng jūn, xiān gǔ zuǒ zhī. shì huì jiāng shàng jūn, xì kè zuǒ zhī. zhào shuò jiāng xià jūn, luán shū zuǒ zhī. zhào kuò zhào yīng qí wèi zhōng jūn dài fū. gǒng shuò hán chuān wèi shàng jūn dài fū. xún shǒu zhào tóng wéi xià jūn dài fū. hán jué wèi sī mǎ.
夏六月,晋师救郑。荀林父将中军,先穀佐之。士会将上军,郤克佐之。赵朔将下军,栾书佐之。赵括、赵婴齐为中军大夫。巩朔、韩穿为上军大夫。荀首、赵同为下军大夫。韩厥为司马。
jí hé, wén zhèng jì jí chǔ píng, huán zi yù hái, yuē:" wú jí yú zhèng ér jiǎo mín, yān yòng zhī? chǔ guī ér dòng, bù hòu." suí wǔ zǐ yuē:" shàn. huì wén yòng shī, guān xìn ér dòng. dé xíng zhèng shì diǎn lǐ bù yì, bù kě dí yě, bù wéi shì zhēng. chǔ jūn tǎo zhèng, nù qí èr ér āi qí bēi, pàn ér fá zhī, fú ér shě zhī, dé xíng chéng yǐ. fá pàn, xíng yě róu fú, dé yě. èr zhě lì yǐ. xī suì rù chén, jīn zī rù zhèng, mín bù bà láo, jūn wú yuàn chā tú, zhèng yǒu jīng yǐ. jīng shī ér jǔ, shāng nóng gōng jiǎ bù bài qí yè, ér zú chéng jí mù, shì bù jiān yǐ. chā tú áo wèi zǎi, zé chǔ guó zhī lìng diǎn, jūn xíng yòu yuán, zuǒ zhuī rù, qián máo lǜ wú, zhōng quán hòu jìn, bǎi guān xiàng wù ér dòng, jūn zhèng bù jiè ér bèi, néng yòng diǎn yǐ. qí jūn zhī jǔ yě, nèi xìng xuǎn yú qīn, wài xìng xuǎn yú jiù, jǔ bù shī dé, shǎng bù shī láo, lǎo yǒu jiā huì, lǚ yǒu shī shě, jūn zǐ xiǎo rén, wù yǒu fú zhāng, guì yǒu cháng zūn, jiàn yǒu děng wēi, lǐ bù nì yǐ. dé lì xíng xíng, zhèng chéng shì shí, diǎn cóng lǐ shùn, ruò zhī hé dí zhī? jiàn kě ér jìn, zhī nán ér tuì, jūn zhī shàn zhèng yě. jiān ruò gōng mèi, wǔ zhī shàn jīng yě. zi gū zhěng jūn ér jīng wǔ hū, yóu yǒu ruò ér mèi zhě, hé bì chǔ? zhòng huī yǒu yán yuē:' qǔ luàn wǔ wáng.' jiān ruò yě. zhuó yuē:' yú shuò wáng shī, zūn yǎng shí huì.' qí mèi yě. wǔ yuē:' wú jìng wéi liè.' fǔ ruò qí mèi yǐ wù liè suǒ, kě yě." zhì zǐ yuē:" bù kě. jìn suǒ yǐ bà, shī wǔ chén lì yě. jīn shī zhū hóu, bù kě wèi lì. yǒu dí ér bù cóng, bù kě wèi wǔ. yóu wǒ shī bà, bù rú sǐ. qiě chéng shī yǐ chū, wén dí qiáng ér tuì, fēi fū yě. mìng wèi jūn shuài, ér zú yǐ fēi fū, wéi qún zǐ néng, wǒ fú wèi yě." yǐ zhōng jūn zuǒ jì. zhī zhuāng zǐ yuē:" cǐ shī dài zāi. zhōu yì yǒu zhī, zài shī zhī lín, yuē:' shī chū yǐ lǜ, fǒu zāng, xiōng.' zhí shì shùn chéng wéi zāng, nì wèi fǒu, zhòng sàn wèi ruò, chuān yōng wèi zé, yǒu lǜ yǐ rú jǐ yě, gù yuē lǜ, fǒu zāng. qiě lǜ jié yě, yíng ér yǐ jié, yāo qiě bù zhěng, suǒ yǐ xiōng yě. bù xíng zhī wèi lín, yǒu shuài ér bù cóng, lín shú shén yān! cǐ zhī wèi yǐ. guǒ yù bì bài, zhì zi shī zhī. suī miǎn ér guī, bì yǒu dà jiù." hán xiàn zi wèi huán zǐ yuē:" zhì zi yǐ piān shī xiàn, zi zuì dà yǐ. zi wèi yuán shuài, shī bù yòng mìng, shuí zhī zuì yě? shī shǔ wáng shī, wèi zuì yǐ zhòng, bù rú jìn yě. shì zhī bù jié, è yǒu suǒ fēn, yǔ qí zhuān zuì, liù rén tóng zhī, bù yóu yù hū?" shī suì jì. chǔ zi běi, shī cì yú yán. shěn yǐn jiāng zhōng jūn, zi zhòng jiāng zuǒ, zi fǎn jiāng yòu, jiāng yìn mǎ yú hé ér guī. wén jìn shī jì jì, wáng yù hái, bì rén wǔ cān yù zhàn. lìng yǐn sūn shū áo fú yù, yuē:" xī suì
及河,闻郑既及楚平,桓子欲还,曰:“无及于郑而剿民,焉用之?楚归而动,不后。”随武子曰:“善。会闻用师,观衅而动。德刑政事典礼不易,不可敌也,不为是征。楚军讨郑,怒其贰而哀其卑,叛而伐之,服而舍之,德刑成矣。伐叛,刑也;柔服,德也。二者立矣。昔岁入陈,今兹入郑,民不罢劳,君无怨[插图],政有经矣。荆尸而举,商农工贾不败其业,而卒乘辑睦,事不奸矣。 [插图]敖为宰,择楚国之令典,军行右辕,左追蓐,前茅虑无,中权后劲,百官象物而动,军政不戒而备,能用典矣。其君之举也,内姓选于亲,外姓选于旧,举不失德,赏不失劳,老有加惠,旅有施舍,君子小人,物有服章,贵有常尊,贱有等威,礼不逆矣。德立刑行,政成事时,典从礼顺,若之何敌之?见可而进,知难而退,军之善政也。兼弱攻昧,武之善经也。子姑整军而经武乎,犹有弱而昧者,何必楚?仲虺有言曰:‘取乱侮亡。’兼弱也。《汋》曰:‘於铄王师,遵养时晦。’耆昧也。《武》曰:‘无竞惟烈。’抚弱耆昧以务烈所,可也。”彘子曰:“不可。晋所以霸,师武臣力也。今失诸侯,不可谓力。有敌而不从,不可谓武。由我失霸,不如死。且成师以出,闻敌强而退,非夫也。命为军帅,而卒以非夫,唯群子能,我弗为也。”以中军佐济。知庄子曰:“此师殆哉。《周易》有之,在《师》之《临》,曰:‘师出以律,否臧,凶。’执事顺成为臧,逆为否,众散为弱,川壅为泽,有律以如己也,故曰律,否臧。且律竭也,盈而以竭,夭且不整,所以凶也。不行之谓《临》,有帅而不从,临孰甚焉!此之谓矣。果遇必败,彘子尸之。虽免而归,必有大咎。”韩献子谓桓子曰:“彘子以偏师陷,子罪大矣。子为元帅,师不用命,谁之罪也?失属亡师,为罪已重,不如进也。事之不捷,恶有所分,与其专罪,六人同之,不犹愈乎?”师遂济。楚子北,师次于郔。沈尹将中军,子重将左,子反将右,将饮马于河而归。闻晋师既济,王欲还,嬖人伍参欲战。令尹孙叔敖弗欲,曰:“昔岁
rù chén, jīn zī rù zhèng, bù wú shì yǐ. zhàn ér bù jié, cān zhī ròu qí zú shí hū?" cān yuē:" ruò shì zhī jié, sūn shū wèi wú móu yǐ. bù jié, cān zhī ròu jiāng zài jìn jūn, kě dé shí hū?" lìng yǐn nán yuán fǎn pèi. wǔ cān yán yú wáng yuē:" jìn zhī cóng zhèng zhě xīn, wèi néng xíng lìng. qí zuǒ xiān hú gāng bì bù rén, wèi kěn yòng mìng. qí sān shuài zhě zhuān xíng bù huò, tīng ér wú shàng, zhòng shuí shì cóng. cǐ xíng yě, jìn shī bì bài. qiě jūn ér táo chén, ruò shè jì hé?" wáng bìng zhī, gào lìng yǐn, gǎi chéng yuán ér běi zhī, cì yú guǎn yǐ dài zhī.
入陈,今兹入郑,不无事矣。战而不捷,参之肉其足食乎?”参曰:“若事之捷,孙叔为无谋矣。不捷,参之肉将在晋军,可得食乎?”令尹南辕反旆。伍参言于王曰:“晋之从政者新,未能行令。其佐先縠刚愎不仁,未肯用命。其三帅者专行不获,听而无上,众谁適从。此行也,晋师必败。且君而逃臣,若社稷何?”王病之,告令尹,改乘辕而北之,次于管以待之。
jìn shī zài áo hào zhī jiān. zhèng huáng xū shǐ rú jìn shī yuē:" zhèng zhī cóng chǔ, shè jì zhī gù yě, wèi yǒu èr xīn. chǔ shī zhòu shèng ér jiāo, qí shī lǎo yǐ, ér bù shè bèi, zi jī zhī, zhèng shī wèi chéng, chǔ shī bì bài." zhì zǐ yuē:" bài chǔ fú zhèng, yú cǐ zài yǐ, bì xǔ zhī." luán wǔ zǐ yuē:" chǔ zì kè yōng yǐ lái, qí jūn wú rì bù tǎo guó rén ér xùn zhī, yú mín shēng zhī bù yì, huò zhì zhī wú rì, jiè jù zhī bù kě yǐ dài. zài jūn wú rì bù tǎo jūn shí ér shēn jǐng zhī, yú shèng zhī bù kě bǎo, zhòu zhī bǎi kè ér zú wú hòu. xùn zhī yǐ ruò áo fén mào bì lù lán lǚ yǐ qǐ shān lín. zhēn zhī yuē:' mín shēng zài qín, qín zé bù kuì.' bù kě wèi jiāo. xiān dài fū zi fàn yǒu yán yuē:' shī zhí wéi zhuàng, qū wèi lǎo.' wǒ zé bù dé ér jiǎo yuàn yú chǔ, wǒ qū chǔ zhí, bù kě wèi lǎo. qí jūn zhī róng, fēn wéi èr guǎng, guǎng yǒu yī zú, zú piān zhī liǎng. yòu guǎng chū jià, shù jí rì zhōng zuǒ zé shòu zhī, yǐ zhì yú hūn. nèi guān xù dāng qí yè, yǐ dài bù yú, bù kě wèi wú bèi. zi liáng, zhèng zhī liáng yě. shī shū, chǔ zhī chóng yě. shī shū rù méng, zi liáng zài chǔ, chǔ zhèng qīn yǐ. lái quàn wǒ zhàn, wǒ kè zé lái, bù kè suì wǎng, yǐ wǒ bo yě, zhèng bù kě cóng." zhào kuò zhào tóng yuē:" lǜ shī yǐ lái, wéi dí shì qiú, kè dí dé shǔ, yòu hé qí? bì cóng zhì zi." zhī jì zǐ yuē:" yuán píng, jiù zhī tú yě." zhào zhuāng zǐ yuē:" luán bó shàn zāi, shí qí yán, bì zhǎng jìn guó."
晋师在敖、鄗之间。郑皇戌使如晋师曰:“郑之从楚,社稷之故也,未有贰心。楚师骤胜而骄,其师老矣,而不设备,子击之,郑师为承,楚师必败。”彘子曰:“败楚服郑,于此在矣,必许之。”栾武子曰:“楚自克庸以来,其君无日不讨国人而训之,于民生之不易,祸至之无日,戒惧之不可以怠。在军无日不讨军实而申儆之,于胜之不可保,纣之百克而卒无后。训之以若敖、蚡冒筚路蓝缕以启山林。箴之曰:‘民生在勤,勤则不匮。’不可谓骄。先大夫子犯有言曰:‘师直为壮,曲为老。’我则不德而徼怨于楚,我曲楚直,不可谓老。其君之戎,分为二广,广有一卒,卒偏之两。右广初驾,数及日中;左则受之,以至于昏。内官序当其夜,以待不虞,不可谓无备。子良,郑之良也。师叔,楚之崇也。师叔入盟,子良在楚,楚、郑亲矣。来劝我战,我克则来,不克遂往,以我卜也,郑不可从。”赵括、赵同曰:“率师以来,唯敌是求,克敌得属,又何俟?必从彘子。”知季子曰:“原、屏,咎之徒也。”赵庄子曰:“栾伯善哉,实其言,必长晋国。”
chǔ shǎo zǎi rú jìn shī, yuē:" guǎ jūn shǎo zāo mǐn xiōng, bù néng wén. wén èr xiān jūn zhī chū rù cǐ xíng yě, jiāng zhèng shì xùn dìng, qǐ gǎn qiú zuì yú jìn. èr sān zi wú yān jiǔ." suí jì duì yuē:" xī píng wáng mìng wǒ xiān jūn wén hóu yuē:' yǔ zhèng jiā fǔ zhōu shì, wú fèi wáng mìng.' jīn zhèng bù lǜ, guǎ jūn shǐ qún chén wèn zhū zhèng, qǐ gǎn rǔ hòu rén? gǎn bài jūn mìng zhī rǔ." zhì zi yǐ wéi chǎn, shǐ zhào kuò cóng ér gèng zhī, yuē:" xíng rén shī cí. guǎ jūn shǐ qún chén qiān dà guó zhī jī yú zhèng, yuē:' wú pì dí.' qún chén wú suǒ táo mìng."
楚少宰如晋师,曰:“寡君少遭闵凶,不能文。闻二先君之出入此行也,将郑是训定,岂敢求罪于晋。二三子无淹久。”随季对曰:“昔平王命我先君文侯曰:‘与郑夹辅周室,毋废王命。’今郑不率,寡君使群臣问诸郑,岂敢辱候人?敢拜君命之辱。”彘子以为谄,使赵括从而更之,曰:“行人失辞。寡君使群臣迁大国之迹于郑,曰:‘无辟敌。’群臣无所逃命。”
chǔ zi yòu shǐ qiú chéng yú jìn, jìn rén xǔ zhī, méng yǒu rì yǐ. chǔ xǔ bó yù lè bó, shè shū wèi yòu, yǐ zhì jìn shī. xǔ bó yuē:" wú wén zhì shī zhě, yù mí jīng mó lěi ér hái." lè bó yuē:" wú wén zhì shī zhě, zuǒ shè yǐ zōu, dài yù zhí pèi, yù xià liǎng mǎ, diào yāng ér hái." shè shū yuē:" wú wén zhì shī zhě, yòu rù lěi zhé guó, zhí fú ér hái." jiē xíng qí suǒ wén ér fù. jìn rén zhú zhī, zuǒ yòu jiǎo zhī. lè bó zuǒ shè mǎ ér yòu shè rén, jiǎo bù néng jìn, shǐ yī ér yǐ. mí xìng yú qián, shè mí lì guī. jìn bào guǐ dāng qí hòu, shǐ shè shū fèng mí xiàn yān, yuē:" yǐ suì zhī fēi shí, xiàn qín zhī wèi zhì, gǎn shàn zhū cóng zhě." bào guǐ zhǐ zhī, yuē:" qí zuǒ shàn shè, qí yòu yǒu cí, jūn zǐ yě." jì miǎn.
楚子又使求成于晋,晋人许之,盟有日矣。楚许伯御乐伯,摄叔为右,以致晋师。许伯曰:“吾闻致师者,御靡旌摩垒而还。”乐伯曰:“吾闻致师者,左射以菆,代御执辔,御下两马,掉鞅而还。”摄叔曰:“吾闻致师者,右入垒折馘,执俘而还。”皆行其所闻而复。晋人逐之,左右角之。乐伯左射马而右射人,角不能进,矢一而已。麋兴于前,射麋丽龟。晋鲍癸当其后,使摄叔奉麋献焉,曰:“以岁之非时,献禽之未至,敢膳诸从者。”鲍癸止之,曰:“其左善射,其右有辞,君子也。”既免。
jìn wèi qí qiú gōng zú, wèi dé ér nù, yù bài jìn shī. qǐng zhì shī, fú xǔ. qǐng shǐ, xǔ zhī. suì wǎng, qǐng zhàn ér hái. chǔ pān dǎng zhú zhī, jí yíng zé, jiàn liù mí, shè yī mí yǐ gù xiàn yuē:" zi yǒu jūn shì, shòu rén wú nǎi bù gěi yú xiān, gǎn xiàn yú cóng zhě." shū dǎng mìng qù zhī. zhào zhān qiú qīng wèi dé, qiě nù yú shī chǔ zhī zhì shī zhě. qǐng tiǎo zhàn, fú xǔ. qǐng zhào méng, xǔ zhī. yǔ wèi qí jiē mìng ér wǎng. xì xiàn zǐ yuē:" èr hàn wǎng yǐ, fú bèi bì bài." zhì zǐ yuē:" zhèng rén quàn zhàn, fú gǎn cóng yě. chǔ rén qiú chéng, fú néng hǎo yě. shī wú chéng mìng, duō bèi hé wéi?" shì jì yuē:" bèi zhī shàn. ruò èr zi nù chǔ, chǔ rén chéng wǒ, sàng shī wú rì yǐ. bù rú bèi zhī. chǔ zhī wú è, chú bèi ér méng, hé sǔn yú hǎo? ruò yǐ è lái, yǒu bèi bù bài. qiě suī zhū hóu xiāng jiàn, jūn wèi bù chè, jǐng yě." zhì zi bù kě. shì jì shǐ gǒng shuò hán chuān shuài qī fù yú áo qián. gù shàng jūn bù bài. zhào yīng qí shǐ qí tú xiān jù zhōu yú hé, gù bài ér xiān jì.
晋魏锜求公族,未得而怒,欲败晋师。请致师,弗许。请使,许之。遂往,请战而还。楚潘党逐之,及荧泽,见六麋,射一麋以顾献曰:“子有军事,兽人无乃不给于鲜,敢献于从者。”叔党命去之。赵旃求卿未得,且怒于失楚之致师者。请挑战,弗许。请召盟,许之。与魏锜皆命而往。郤献子曰:“二憾往矣,弗备必败。”彘子曰:“郑人劝战,弗敢从也。楚人求成,弗能好也。师无成命,多备何为?”士季曰:“备之善。若二子怒楚,楚人乘我,丧师无日矣。不如备之。楚之无恶,除备而盟,何损于好?若以恶来,有备不败。且虽诸侯相见,军卫不彻,警也。”彘子不可。士季使巩朔、韩穿帅七覆于敖前。故上军不败。赵婴齐使其徒先具舟于河,故败而先济。
pān dǎng jì zhú wèi qí, zhào zhān yè zhì yú chǔ jūn, xí yú jūn mén zhī wài, shǐ qí tú rù zhī. chǔ zi wèi chéng guǎng sān shí chéng, fēn wéi zuǒ yòu. yòu guǎng jī míng ér jià, rì zhōng ér shuō. zuǒ zé shòu zhī, rì rù ér shuō. xǔ yǎn yù yòu guǎng, yǎng yóu jī wèi yòu. péng míng yù zuǒ guǎng, qū dàng wèi yòu. yǐ mǎo, wáng chéng zuǒ guǎng yǐ zhú zhào zhān. zhào zhān qì chē ér zǒu lín, qū dàng bó zhī, dé qí jiǎ shang. jìn rén jù èr zi zhī nù chǔ shī yě, shǐ tún chē nì zhī. pān dǎng wàng qí chén, shǐ chěng ér gào yuē:" jìn shī zhì yǐ." chǔ rén yì jù wáng zhī rù jìn jūn yě, suì chū chén. sūn shū yuē:" jìn zhī. níng wǒ báo rén, wú rén báo wǒ. shī yún:' yuán róng shí chéng, yǐ xiān qǐ xíng.' xiān rén yě. jūn zhì yuē:' xiān rén yǒu duó rén zhī xīn', báo zhī yě." suì jí jìn shī, chē chí zú bēn, chéng jìn jūn. huán zi bù zhī suǒ wéi, gǔ yú jūn zhōng yuē:" xiān jì zhě yǒu shǎng." zhōng jūn xià jūn zhēng zhōu, zhōu zhōng zhī zhǐ kě jū yě.
潘党既逐魏锜,赵旃夜至于楚军,席于军门之外,使其徒入之。楚子为乘广三十乘,分为左右。右广鸡鸣而驾,日中而说。左则受之,日入而说。许偃御右广,养由基为右。彭名御左广,屈荡为右。乙卯,王乘左广以逐赵旃。赵旃弃车而走林,屈荡搏之,得其甲裳。晋人惧二子之怒楚师也,使軘车逆之。潘党望其尘,使骋而告曰:“晋师至矣。”楚人亦惧王之入晋军也,遂出陈。孙叔曰:“进之。宁我薄人,无人薄我。《诗》云:‘元戎十乘,以先启行。’先人也。《军志》曰:‘先人有夺人之心’,薄之也。”遂疾进师,车驰卒奔,乘晋军。桓子不知所为,鼓于军中曰:“先济者有赏。”中军、下军争舟,舟中之指可掬也。
jìn shī yòu yí, shàng jūn wèi dòng. gōng yǐn qí jiāng yòu jù zú yǐ zhú xià jūn. chǔ zi shǐ táng jiǎo yǔ cài jiū jū gào táng huì hóu yuē:" bù gǔ bù dé ér tān, yǐ yù dà dí, bù gǔ zhī zuì yě. rán chǔ bù kè, jūn zhī xiū yě, gǎn jí jūn líng yǐ jì chǔ shī." shǐ pān dǎng lǜ yóu quē sì shí chéng, cóng táng hóu yǐ wéi zuǒ jù, yǐ cóng shàng jūn. jū bó yuē:" dài zhū hū?" suí jì yuē:" chǔ shī fāng zhuàng, ruò cuì yú wǒ, wú shī bì jǐn. bù rú shōu ér qù zhī, fēn bàng shēng mín, bù yì kě hū." diàn qí zú ér tuì, bù bài. wáng jiàn yòu guǎng , jiāng cóng zhī chéng. qū dàng hù zhī yuē:" jūn yǐ cǐ shǐ, yì bì yǐ zhōng." zì shì chǔ zhī chéng guǎng xiān zuǒ.
晋师右移,上军未动。工尹齐将右拒卒以逐下军。楚子使唐狡与蔡鸠居告唐惠侯曰:“不穀不德而贪,以遇大敌,不穀之罪也。然楚不克,君之羞也,敢藉君灵以济楚师。”使潘党率游阙四十乘,从唐侯以为左拒,以从上军。驹伯曰:“待诸乎?”随季曰:“楚师方壮,若萃于我,吾师必尽。不如收而去之,分谤生民,不亦可乎。”殿其卒而退,不败。王见右广 ,将从之乘。屈荡户之曰:“君以此始,亦必以终。”自是楚之乘广先左。
jìn rén huò yǐ guǎng duì bù néng jìn, chǔ rén jì zhī tuō jiōng, shǎo jìn, mǎ hái, yòu jì zhī bá pèi tóu héng, nǎi chū. gù yuē:" wú bù rú dà guó zhī shù bēn yě."
晋人或以广队不能进,楚人惎之脱扃,少进,马还,又惎之拔旆投衡,乃出。顾曰:“吾不如大国之数奔也。”
zhào zhān yǐ qí liáng mǎ èr, jì qí xiōng yǔ shū fù, yǐ tā mǎ fǎn, yù dí bù néng qù, qì chē ér zǒu lín. féng dài fū yǔ qí èr zi chéng, wèi qí èr zi wú gù. gù yuē:" zhào sǒu zài hòu." nù zhī, shǐ xià, zhǐ mù yuē:" shī nǚ yú shì." shòu zhào zhān suí yǐ miǎn. míng rì yǐ biǎo shī zhī, jiē chóng huò zài mù xià.
赵旃以其良马二,济其兄与叔父,以他马反,遇敌不能去,弃车而走林。逢大夫与其二子乘,谓其二子无顾。顾曰:“赵傁在后。”怒之,使下,指木曰:“尸女于是。”授赵旃绥以免。明日以表尸之,皆重获在木下。
chǔ xióng fù jī qiú zhī yīng. zhī zhuāng zi yǐ qí zú fǎn zhī, chú wǔ zi yù, xià jūn zhī shì duō cóng zhī. měi shè, chōu shǐ zōu, nà zhū chú zǐ zhī fáng. chú zǐ nù yuē:" fēi zi zhī qiú ér pú zhī ài, dǒng zé zhī pú, kě shèng jì hū?" zhī jì yuē:" bù yǐ rén zǐ, wú zi qí kě dé hū? wú bù kě yǐ gǒu shè gù yě." shè lián yǐn xiāng lǎo, huò zhī, suì zài qí shī. shè gōng zǐ gǔ chén, qiú zhī. yǐ èr zhě hái. jí hūn, chǔ shī jūn yú bì, jìn zhī yú shī bù néng jūn, xiāo jì, yì zhōng yè yǒu shēng.
楚熊负羁囚知罃。知庄子以其族反之,厨武子御,下军之士多从之。每射,抽矢菆,纳诸厨子之房。厨子怒曰:“非子之求而蒲之爱,董泽之蒲,可胜既乎?”知季曰:“不以人子,吾子其可得乎?吾不可以苟射故也。”射连尹襄老,获之,遂载其尸。射公子穀臣,囚之。以二者还。及昏,楚师军于邲,晋之馀师不能军,宵济,亦终夜有声。
bǐng chén, chǔ zhòng zhì yú bì, suì cì yú héng yōng. pān dǎng yuē:" jūn hé zhù wǔ jūn, ér shōu jìn shī yǐ wéi jīng guān? chén wén kè dí bì shì zǐ sūn, yǐ wú wàng wǔ gōng." chǔ zǐ yuē:" fēi ěr suǒ zhī yě. fū wén, zhǐ gē wéi wǔ. wǔ wáng kè shāng, zuò sòng yuē:' zài jí gān gē, zài gāo gōng shǐ. wǒ qiú yì dé, sì yú shí xià, yǔn wáng bǎo zhī.' yòu zuò wǔ, qí zú zhāng yuē:' qí dìng ěr gōng.' qí sān yuē:' pù shí yì sī, wǒ cú wéi qiú dìng.' qí liù yuē:' suí wàn bāng, lǚ fēng nián.' fū wǔ, jìn bào jí bīng bǎo dà dìng gōng ān mín hé zhòng fēng cái zhě yě. gù shǐ zǐ sūn wú wàng qí zhāng. jīn wǒ shǐ èr guó bào gǔ, bào yǐ guān bīng yǐ wēi zhū hóu, bīng bù jí yǐ. bào ér bù jí, ān néng bǎo dà? yóu yǒu jìn zài, yān dé dìng gōng? suǒ wéi mín yù yóu duō, mín hé ān yān? wú dé ér qiáng zhēng zhū hóu, hé yǐ hé zhòng? lì rén zhī jǐ, ér ān rén zhī luàn, yǐ wéi jǐ róng, hé yǐ fēng cái? wǔ yǒu qī dé, wǒ wú yī yān, hé yǐ shì zǐ sūn? qí wèi xiān jūn gōng, gào chéng shì ér yǐ. wǔ fēi wú gōng yě. gǔ zhě míng wáng fá bù jìng, qǔ qí jīng ní ér fēng zhī, yǐ wéi dà lù, yú shì hū yǒu jīng guān, yǐ chéng yín tè. jīn zuì wú suǒ, ér mín jiē jìn zhōng yǐ sǐ jūn mìng, yòu kě yǐ wéi jīng hū?" sì yú hé, zuò xiān jūn gōng, gào chéng shì ér hái.
丙辰,楚重至于邲,遂次于衡雍。潘党曰:“君盍筑武军,而收晋尸以为京观?臣闻克敌必示子孙,以无忘武功。”楚子曰:“非尔所知也。夫文,止戈为武。武王克商,作《颂》曰:‘载戢干戈,载櫜弓矢。我求懿德,肆于时夏,允王保之。’又作《武》,其卒章曰:‘耆定尔功。’其三曰:‘铺时绎思,我徂惟求定。’其六曰:‘绥万邦,屡丰年。’夫武,禁暴、戢兵、保大、定功、安民、和众、丰财者也。故使子孙无忘其章。今我使二国暴骨,暴矣;观兵以威诸侯,兵不戢矣。暴而不戢,安能保大?犹有晋在,焉得定功?所违民欲犹多,民何安焉?无德而强争诸侯,何以和众?利人之几,而安人之乱,以为己荣,何以丰财?武有七德,我无一焉,何以示子孙?其为先君宫,告成事而已。武非吾功也。古者明王伐不敬,取其鲸鲵而封之,以为大戮,于是乎有京观,以惩淫慝。今罪无所,而民皆尽忠以死君命,又可以为京乎?”祀于河,作先君宫,告成事而还。
shì yì yě, zhèng shí zhì shí rù chǔ shī, jiāng yǐ fēn zhèng ér lì gōng zǐ yú chén. xīn wèi, zhèng shā pū shū jí zi fú . jūn zǐ yuē:" shǐ yì suǒ wèi wú hù luàn zhě, wèi shì lèi yě. shī yuē:' luàn lí mò yǐ, yuán qí shì guī?' guī yú hù luàn zhě yě fū!"
是役也,郑石制实入楚师,将以分郑而立公子鱼臣。辛未,郑杀仆叔及子服 。君子曰:“史佚所谓毋怙乱者,谓是类也。《诗》曰:‘乱离瘼矣,爰其適归?’归于怙乱者也夫!”
zhèng bó xǔ nán rú chǔ.
郑伯、许男如楚。
qiū, jìn shī guī, huán zi qǐng sǐ, jìn hóu yù xǔ zhī. shì zhēn zǐ jiàn yuē:" bù kě. chéng pú zhī yì, jìn shī sān rì gǔ, wén gōng yóu yǒu yōu sè. zuǒ yòu yuē:' yǒu xǐ ér yōu, rú yǒu yōu ér xǐ hū?' gōng yuē:' dé chén yóu zài, yōu wèi xiē yě. kùn shòu yóu dòu, kuàng guó xiāng hū!' jí chǔ shā zi yù, gōng xǐ ér hòu kě zhī yě, yuē:' mò yú dú yě yǐ.' shì jìn zài kè ér chǔ zài bài yě, chǔ shì yǐ zài shì bù jìng. jīn tiān huò zhě dà jǐng jìn yě, ér yòu shā lín fù yǐ zhòng chǔ shèng, qí wú nǎi jiǔ bù jìng hū! lín fù zhī shì jūn yě, jìn sī jìn zhōng, tuì sī bǔ guò, shè jì zhī wèi yě, ruò zhī hé shā zhī? fū qí bài yě, rú rì yuè zhī shí yān, hé sǔn yú míng?" jìn hóu shǐ fù qí wèi.
秋,晋师归,桓子请死,晋侯欲许之。士贞子谏曰:“不可。城濮之役,晋师三日穀,文公犹有忧色。左右曰:‘有喜而忧,如有忧而喜乎?’公曰:‘得臣犹在,忧未歇也。困兽犹斗,况国相乎!’及楚杀子玉,公喜而后可知也,曰:‘莫余毒也已。’是晋再克而楚再败也,楚是以再世不竞。今天或者大警晋也,而又杀林父以重楚胜,其无乃久不竞乎!林父之事君也,进思尽忠,退思补过,社稷之卫也,若之何杀之?夫其败也,如日月之食焉,何损于明?”晋侯使复其位。
dōng, chǔ zi fá xiāo, sòng huá jiāo yǐ cài rén jiù xiāo. xiāo rén qiú xióng xiāng yí liáo jí gōng zǐ bǐng. wáng yuē:" wù shā, wú tuì." xiāo rén shā zhī. wáng nù, suì wéi xiāo. xiāo kuì. shēn gōng wū chén yuē:" shī rén duō hán." wáng xún sān jūn, fǔ ér miǎn zhī. sān jūn zhī shì, jiē rú xié kuàng. suì fù yú xiāo. hái wú shè yǔ sī mǎ mǎo yán, hào shēn shū zhǎn. shū zhǎn yuē:" yǒu mài chā tú hū?" yuē:" wú."" yǒu shān jū qióng hū?" yuē:" wú."" hé yú fù jí nài hé?" yuē:" mù yú yuān jǐng ér zhěng zhī."" ruò wéi máo dié, kū jǐng zé jǐ." míng rì xiāo kuì, shēn shū shì qí jǐng, zé máo dié cún yān, hào ér chū zhī.
冬,楚子伐萧,宋华椒以蔡人救萧。萧人囚熊相宜僚及公子丙。王曰:“勿杀,吾退。”萧人杀之。王怒,遂围萧。萧溃。申公巫臣曰:“师人多寒。”王巡三军,拊而勉之。三军之士,皆如挟纩。遂傅于萧。还无社与司马卯言,号申叔展。叔展曰:“有麦[插图]乎?”曰:“无。”“有山鞠穷乎?”曰:“无。”“河鱼腹疾奈何?”曰:“目于眢井而拯之。”“若为茅绖,哭井则己。”明日萧溃,申叔视其井,则茅绖存焉,号而出之。
jìn yuán hú sòng huá jiāo wèi kǒng dá cáo rén tóng méng yú qīng qiū. yuē:" xù bìng tǎo èr." yú shì qīng bù shū, bù shí qí yán yě. sòng wèi méng gù, fá chén. wèi rén jiù zhī. kǒng dá yuē:" xiān jūn yǒu yuē yán yān, ruò dà guó tǎo, wǒ zé sǐ zhī."
晋原縠、宋华椒、卫孔达、曹人同盟于清丘。曰:“恤病讨贰。”于是卿不书,不实其言也。宋为盟故,伐陈。卫人救之。孔达曰:“先君有约言焉,若大国讨,我则死之。”