jīng
【经】
èr shí yǒu jiǔ nián chūn, gōng zhì zì gān hóu, jū yú yùn.
二十有九年春,公至自乾侯,居于郓。
qí hóu shǐ gāo zhāng lái yàn gōng.
齐侯使高张来唁公。
gōng rú jìn, cì yú gān hóu.
公如晋,次于乾侯。
xià sì yuè gēng zǐ, shū yì zú.
夏四月庚子,叔诣卒。
qiū qī yuè.
秋七月。
dōng shí yuè, yùn kuì.
冬十月,郓溃。
chuán
【传】
èr shí jiǔ nián chūn, gōng zhì zì gān hóu, chǔ yú yùn. qí hóu shǐ gāo zhāng lái yàn gōng, chēng zhǔ jūn. zi jiā zǐ yuē:" qí bēi jūn yǐ, jūn qí rǔ yān." gōng rú gān hóu.
二十九年春,公至自乾侯,处于郓。齐侯使高张来唁公,称主君。子家子曰:“齐卑君矣,君祇辱焉。”公如乾侯。
sān yuè jǐ mǎo, jīng shī shā zhào bó yíng yǐn shì gù jí yuán bó lǔ zhī zǐ. yǐn gù zhī fù yě, yǒu fù rén yù zhī zhōu jiāo, yóu zhī yuē:" chù zé quàn rén wéi huò, xíng zé shù rì ér fǎn, shì fū yě, qí guò sān suì hū?"
三月己卯,京师杀召伯盈、尹氏固及原伯鲁之子。尹固之复也,有妇人遇之周郊,尤之曰:“处则劝人为祸,行则数日而反,是夫也,其过三岁乎?”
xià wǔ yuè gēng yín, wáng zǐ zhào jūn rù yú liǎn yǐ pàn, yīn bù nìng bài zhī.
夏五月庚寅,王子赵军入于鄻以叛,阴不佞败之。
píng zi měi suì jiǎ mǎ, jù cóng zhě zhī yī jù ér guī zhī yú gān hóu. gōng zhí guī mǎ zhě mài zhī, nǎi bù guī mǎ. wèi hóu lái xiàn qí chéng mǎ yuē qǐ fú, qiàn ér sǐ. gōng jiāng wèi zhī dú. zi jiā zǐ yuē:" cóng zhě bìng yǐ, qǐng yǐ shí zhī." nǎi yǐ wéi guǒ zhī.
平子每岁贾马,具从者之衣屦而归之于乾侯。公执归马者卖之,乃不归马。卫侯来献其乘马曰启服,堑而死。公将为之椟。子家子曰:“从者病矣,请以食之。”乃以帏裹之。
gōng cì gōng yǎn gāo qiú, shǐ xiàn lóng fǔ yú qí hóu, suì rù gāo qiú. qí hóu xǐ, yǔ zhī yáng gǔ. gōng yǎn gōng wèi zhī shēng yě, qí mǔ xié chū. gōng yǎn xiān shēng. gōng wèi zhī mǔ yuē:" xiāng yǔ xié chū, qǐng xiāng yǔ xié gào." sān rì, gōng wéi shēng, qí mǔ xiān yǐ gào. gōng wèi wèi xiōng. gōng sī xǐ yú yáng gǔ ér sī yú lǔ, yuē:" wù rén wéi cǐ huò yě. qiě hòu shēng ér wèi xiōng, qí wū yě jiǔ yǐ." nǎi chù zhī, ér yǐ gōng yǎn wèi dà zi.
公赐公衍羔裘,使献龙辅于齐侯,遂入羔裘。齐侯喜,与之阳穀。公衍、公为之生也,其母偕出。公衍先生。公为之母曰:“相与偕出,请相与偕告。”三日,公为生,其母先以告。公为为兄。公私喜于阳穀而思于鲁,曰:“务人为此祸也。且后生而为兄,其诬也久矣。”乃黜之,而以公衍为大子。
qiū, lóng jiàn yú jiàng jiāo. wèi xiàn zi wèn yú cài mò yuē:" wú wén zhī, chóng mò zhī yú lóng, yǐ qí bù shēng de yě. wèi zhī zhī, xìn hū?" duì yuē:" rén shí bù zhī, fēi lóng shí zhī. gǔ zhě chù lóng, gù guó yǒu huàn lóng shì, yǒu yù lóng shì." xiàn zǐ yuē:" shì èr shì zhě, wú yì wén zhī, ér bù zhī qí gù. shì hé wèi yě?" duì yuē:" xī yǒu chā tú shū ān, yǒu yì zǐ yuē dǒng fù, shí shén hǎo lóng, néng qiú qí qí yù yǐ yǐn shí zhī, lóng duō guī zhī. nǎi rǎo chù lóng, yǐ fú shi dì shùn. dì cì zhī xìng yuē dǒng, shì yuē huàn lóng. fēng zhū zōng chuān, zōng yí shì qí hòu yě. gù dì shùn shì shì yǒu chù lóng. jí yǒu xià kǒng jiǎ, rǎo yú yǒu dì. dì cì zhī chéng lóng, hé hàn gè èr, gè yǒu cí xióng, kǒng jiǎ bù néng shí, ér wèi huò huàn lóng shì. yǒu táo táng shì jì shuāi, qí hòu yǒu liú lèi, xué rǎo lóng yú huàn lóng shì, yǐ shì kǒng jiǎ, néng yǐn shí zhī. xià hòu jiā zhī, cì shì yuē yù lóng, yǐ gèng shǐ wéi zhī hòu. lóng yī cí sǐ, qián hǎi yǐ shí xià hòu. xià hòu xiǎng zhī, jì ér shǐ qiú zhī. jù ér qiān yú lǔ xiàn, fàn shì qí hòu yě." xiàn zǐ yuē:" jīn hé gù wú zhī?" duì yuē:" fū wù wù yǒu qí guān, guān xiū qí fāng, zhāo xī sī zhī. yī rì shī zhí, zé sǐ jí zhī. shī guān bù shí, guān sù qí yè, qí wù nǎi zhì. ruò mǐn qì zhī, wù nǎi chí fú, yù yān bù yù. gù yǒu wǔ xíng zhī guān, shì wèi wǔ guān. shí liè shòu shì xìng, fēng wèi shàng gōng, sì wèi guì shén. shè jì wǔ sì, shì zūn shì fèng. mù zhèng yuē gōu máng, huǒ zhèng yuē zhù róng, jīn zhèng yuē rù shōu, shuǐ zhèng yuē xuán míng, tǔ zhèng yuē hòu tǔ. lóng, shuǐ wù yě. shuǐ guān qì yǐ, gù lóng bù shēng de. bù rán, zhōu yì yǒu zhī, zài gān chā tú zhī gòu chā tú, yuē:' qián lóng wù yòng.' qí tóng rén chā tú yuē:' jiàn lóng zài tián.' qí dà yǒu chā tú yuē:' fēi lóng zài tiān.' qí guài chā tú yuē:' kàng lóng yǒu huǐ.' qí kūn chā tú yuē:' jiàn qún lóng wú shǒu, jí.' kūn zhī bō chā tú yuē:' lóng zhàn yú yě.' ruò bù zhāo xī jiàn, shuí néng wù zhī?" xiàn zǐ yuē:" shè jì wǔ sì, shuí shì zhī wǔ guān yě?" duì yuē:" shǎo hào shì yǒu sì shū, yuē zhòng, yuē gāi, yuē xiū, yuē xī, shí néng jīn mù jí shuǐ. shǐ zhòng wèi gōu máng, gāi wèi rù shōu, xiū jí xī wèi xuán míng. shì bù shī zhí, suì jì qióng sāng, cǐ qí sān sì yě. zhuān xū shì yǒu zǐ yuē lí, wèi zhù róng, gòng gōng shì yǒu zǐ yuē jù lóng, wèi hòu tǔ, cǐ qí èr sì yě. hòu tǔ wèi shè, jì, tián zhèng yě. yǒu liè shān shì zhī zǐ yuē zhù wèi jì, zì xià yǐ shàng sì zhī. zhōu qì yì wèi jì, zì shāng yǐ lái sì zhī."
秋,龙见于绛郊。魏献子问于蔡墨曰:“吾闻之,虫莫知于龙,以其不生得也。谓之知,信乎?”对曰:“人实不知,非龙实知。古者畜龙,故国有豢龙氏,有御龙氏。”献子曰:“是二氏者,吾亦闻之,而不知其故。是何谓也?”对曰:“昔有[插图]叔安,有裔子曰董父,实甚好龙,能求其耆欲以饮食之,龙多归之。乃扰畜龙,以服事帝舜。帝赐之姓曰董,氏曰豢龙。封诸鬷川,鬷夷氏其后也。故帝舜氏世有畜龙。及有夏孔甲,扰于有帝。帝赐之乘龙,河、汉各二,各有雌雄,孔甲不能食,而未获豢龙氏。有陶唐氏既衰,其后有刘累,学扰龙于豢龙氏,以事孔甲,能饮食之。夏后嘉之,赐氏曰御龙,以更豕韦之后。龙一雌死,潜醢以食夏后。夏后飨之,既而使求之。惧而迁于鲁县,范氏其后也。”献子曰:“今何故无之?”对曰:“夫物物有其官,官修其方,朝夕思之。一日失职,则死及之。失官不食,官宿其业,其物乃至。若泯弃之,物乃坻伏,郁湮不育。故有五行之官,是谓五官。实列受氏姓,封为上公,祀为贵神。社稷五祀,是尊是奉。木正曰句芒,火正曰祝融,金正曰蓐收,水正曰玄冥,土正曰后土。龙,水物也。水官弃矣,故龙不生得。不然,《周易》有之,在《乾》[插图]之《姤》[插图],曰:‘潜龙勿用。’其《同人》[插图]曰:‘见龙在田。’其《大有》[插图]曰:‘飞龙在天。’其《夬》[插图]曰:‘亢龙有悔。’其《坤》[插图]曰:‘见群龙无首,吉。’《坤》之《剥》[插图]曰:‘龙战于野。’若不朝夕见,谁能物之?”献子曰:“社稷五祀,谁氏之五官也?”对曰:“少皞氏有四叔,曰重,曰该,曰修,曰煕,实能金木及水。使重为句芒,该为蓐收,修及熙为玄冥。世不失职,遂济穷桑,此其三祀也。颛顼氏有子曰犁,为祝融,共工氏有子曰句龙,为后土,此其二祀也。后土为社,稷,田正也。有烈山氏之子曰柱为稷,自夏以上祀之。周弃亦为稷,自商以来祀之。”
dōng, jìn zhào yāng xún yín shuài shī chéng rǔ bīn, suì fù jìn guó yī gǔ tiě, yǐ zhù xíng dǐng, zhe fàn xuān zi suǒ wéi xíng shū yān. zhòng ní yuē:" jìn qí wáng hū, shī qí dù yǐ. fū jìn guó jiāng shǒu táng shū zhī suǒ shòu fǎ dù, yǐ jīng wěi qí mín, qīng dài fū yǐ xù shǒu zhī. mín shì yǐ néng zūn qí guì, guì shì yǐ néng shǒu qí yè. guì jiàn bù qiān, suǒ wèi dù yě. wén gōng shì yǐ zuò zhí zhì zhī guān, wèi bèi lú zhī fǎ, yǐ wéi méng zhǔ. jīn qì shì dù yě, ér wèi xíng dǐng, mín zài dǐng yǐ, hé yǐ zūn guì? guì hé yè zhī shǒu? guì jiàn wú xù, hé yǐ wéi guó? qiě fú xuān zi zhī xíng, yí zhī sōu yě, jìn guó zhī luàn zhì yě, ruò zhī hé yǐ wéi fǎ?" cài shǐ mò yuē:" fàn shì zhōng xíng shì qí wáng hū. zhōng xíng yín wéi xià qīng, ér gàn shàng lìng, shàn zuò xíng qì, yǐ wéi guó fǎ, shì fǎ jiān yě. yòu jiā fàn shì yān, yì zhī, wáng yě. qí jí zhào shì, zhào mèng yǔ yān rán bù dé yǐ, ruò dé kě yǐ miǎn."
冬,晋赵鞅、荀寅帅师城汝滨,遂赋晋国一鼓铁,以铸刑鼎,著范宣子所为刑书焉。仲尼曰:“晋其亡乎,失其度矣。夫晋国将守唐叔之所受法度,以经纬其民,卿大夫以序守之。民是以能尊其贵,贵是以能守其业。贵贱不愆,所谓度也。文公是以作执秩之官,为被庐之法,以为盟主。今弃是度也,而为刑鼎,民在鼎矣,何以尊贵?贵何业之守?贵贱无序,何以为国?且夫宣子之刑,夷之蒐也,晋国之乱制也,若之何以为法?”蔡史墨曰:“范氏、中行氏其亡乎。中行寅为下卿,而干上令,擅作刑器,以为国法,是法奸也。又加范氏焉,易之,亡也。其及赵氏,赵孟与焉;然不得已,若德可以免。”