jīng
【经】
sān shí yǒu èr nián chūn, wáng zhēng yuè, gōng zài gān hóu.
三十有二年春,王正月,公在乾侯。
qǔ hǎn.
取阚。
xià, wú fá yuè.
夏,吴伐越。
qiū, qī yuè.
秋,七月。
dōng, zhòng sūn hé jì huì jìn hán bù xìn qí gāo zhāng sòng zhòng jǐ wèi shì shū shēn zhèng guó cān cáo rén jǔ rén xuē rén qǐ rén xiǎo zhū rén, chéng chéng zhōu.
冬,仲孙何忌会晋韩不信、齐高张、宋仲幾、卫世叔申、郑国参、曹人、莒人、薛人、杞人、小邾人,城成周。
shí yǒu èr yuè jǐ wèi, gōng hōng yú gān hóu.
十有二月己未,公薨于乾侯。
chuán
【传】
sān shí èr nián chūn, wáng zhēng yuè, gōng zài gān hóu. yán bù néng wài nèi, yòu bù néng yòng qí rén yě.
三十二年春,王正月,公在乾侯。言不能外内,又不能用其人也。
xià, wú fá yuè, shǐ yòng shī yú yuè yě. shǐ mò yuē:" bù jí sì shí nián, yuè qí yǒu wú hū. yuè dé suì ér wú fá zhī, bì shòu qí xiōng."
夏,吴伐越,始用师于越也。史墨曰:“不及四十年,越其有吴乎。越得岁而吴伐之,必受其凶。”
qiū bā yuè, wáng shǐ fù xīn yǔ shí zhāng rú jìn, qǐng chéng chéng zhōu. tiān zǐ yuē:" tiān jiàng huò yú zhōu, bǐ wǒ xiōng dì bìng yǒu luàn xīn, yǐ wéi bó fù yōu. wǒ yī èr qīn nì shēng jiù, bù huáng qǐ chù, yú jīn shí nián, qín shù wǔ nián. yú yī rén wú rì wàng zhī, mǐn mǐn yān rú nóng fū zhī wàng suì, jù yǐ dài shí. bó fù ruò sì dà huì, fù èr wén zhī yè, chí zhōu shì zhī yōu, jiǎo wén wǔ zhī fú, yǐ gù méng zhǔ, xuān zhāo lìng míng, zé yú yī rén yǒu dà yuàn yǐ. xī chéng wáng hé zhū hóu, chéng chéng zhōu, yǐ wéi dōng dōu, chóng wén dé yān. jīn wǒ yù jiǎo fú jiǎ líng yú chéng wáng, xiū chéng zhōu zhī chéng, bǐ shù rén wú qín, zhū hóu yòng níng, máo zéi yuǎn píng, jìn zhī lì yě. qí wěi zhū bó fù, shǐ bó fù shí zhòng tú zhī. bǐ wǒ yī rén wú zhēng yuàn yú bǎi xìng, ér bó fù yǒu róng shī, xiān wáng yōng zhī." fàn xiàn zi wèi wèi xiàn zǐ yuē:" yǔ qí shù zhōu, bù rú chéng zhī, tiān zǐ shí yún. suī yǒu hòu shì, jìn wù yǔ zhī kě yě. cóng wáng mìng yǐ shū zhū hóu, jìn guó wú yōu. shì zhī bù wù, ér yòu yān cóng shì?" wèi xiàn zǐ yuē:" shàn." shǐ bó yīn duì yuē:" tiān zǐ yǒu mìng, gǎn bù fèng chéng, yǐ bēn gào yú zhū hóu. chí sù shuāi xù, yú shì yān zài."
秋八月,王使富辛与石张如晋,请城成周。天子曰:“天降祸于周,俾我兄弟并有乱心,以为伯父忧。我一二亲昵甥舅,不皇启处,于今十年,勤戍五年。余一人无日忘之,闵闵焉如农夫之望岁,惧以待时。伯父若肆大惠,复二文之业,弛周室之忧,徼文、武之福,以固盟主,宣昭令名,则余一人有大愿矣。昔成王合诸侯,城成周,以为东都,崇文德焉。今我欲徼福假灵于成王,修成周之城,俾戍人无勤,诸侯用宁,蝥贼远屏,晋之力也。其委诸伯父,使伯父实重图之。俾我一人无征怨于百姓,而伯父有荣施,先王庸之。”范献子谓魏献子曰:“与其戍周,不如城之,天子实云。虽有后事,晋勿与知可也。从王命以纾诸侯,晋国无忧。是之不务,而又焉从事?”魏献子曰:“善。”使伯音对曰:“天子有命,敢不奉承,以奔告于诸侯。迟速衰序,于是焉在。”
dōng shí yī yuè, jìn wèi shū hán bù xìn rú jīng shī, hé zhū hóu zhī dài fū yú dí quán, xún méng, qiě lìng chéng chéng zhōu. wèi zi nán miàn. wèi biāo xī yuē:" wèi zi bì yǒu dà jiù, gàn wèi yǐ lìng dà shì, fēi qí rèn yě. shī yuē:' jìng tiān zhī nù, bù gǎn xì yù. jìng tiān zhī yú, bù gǎn chí qū.' kuàng gǎn gàn wèi yǐ zuò dà shì hū?"
冬十一月,晋魏舒、韩不信如京师,合诸侯之大夫于狄泉,寻盟,且令城成周。魏子南面。卫彪傒曰:“魏子必有大咎,干位以令大事,非其任也。《诗》曰:‘敬天之怒,不敢戏豫。敬天之渝,不敢驰驱。’况敢干位以作大事乎?”
jǐ chǒu, shì mí móu yíng chéng zhōu, jì zhàng shù, chuāi gāo bēi, dù hòu bó, rèn gōu xù, wù tǔ fāng, yì yuǎn ěr, liàng shì qī, jì tú yōng, lǜ cái yòng, shū hóu liáng, yǐ lìng yì yú zhū hóu, shǔ yì fù zhàng, shū yǐ shòu shuài, ér xiào zhū liú zi. hán jiǎn zi lín zhī, yǐ wéi chéng mìng.
己丑,士弥牟营成周,计丈数,揣高卑,度厚薄,仞沟洫,物土方,议远迩,量事期,计徒庸,虑材用,书餱粮,以令役于诸侯,属役赋丈,书以授帅,而效诸刘子。韩简子临之,以为成命。
shí èr yuè, gōng jí, biàn cì dài fū, dài fū bù shòu. cì zi jiā zǐ shuāng hǔ, yī huán, yī bì, qīng fú, shòu zhī. dài fū jiē shòu qí cì. jǐ wèi, gōng hōng. zi jiā zǐ fǎn cì yú fǔ rén, yuē:" wú bù gǎn nì jūn mìng yě." dài fū jiē fǎn qí cì. shū yuē:" gōng hōng yú gān hóu." yán shī qí suǒ yě.
十二月,公疾,徧赐大夫,大夫不受。赐子家子双琥,一环,一璧,轻服,受之。大夫皆受其赐。己未,公薨。子家子反赐于府人,曰:“吾不敢逆君命也。”大夫皆反其赐。书曰:“公薨于乾侯。”言失其所也。
zhào jiǎn zi wèn yú shǐ mò yuē:" jì shì chū qí jūn, ér mín fú yān, zhū hóu yǔ zhī, jūn sǐ yú wài, ér mò zhī huò zuì yě." duì yuē:" wù shēng yǒu liǎng, yǒu sān, yǒu wǔ, yǒu péi èr. gù tiān yǒu sān chén, dì yǒu wǔ xíng, tǐ yǒu zuǒ yòu, gè yǒu fēi ǒu. wáng yǒu gōng, zhū hóu yǒu qīng, jiē yǒu èr yě. tiān shēng jì shì, yǐ èr lǔ hóu, wèi rì jiǔ yǐ. mín zhī fú yān, bù yì yí hū? lǔ jūn shì cóng qí shī, jì shì shì xiū qí qín, mín wàng jūn yǐ. suī sǐ yú wài, qí shuí jīn zhī? shè jì wú cháng fèng, jūn chén wú cháng wèi, zì gǔ yǐ rán. gù shī yuē:' gāo àn wèi gǔ, shēn gǔ wèi líng.' sān hòu zhī xìng, yú jīn wèi shù, zhǔ suǒ zhī yě. zài yì guà, léi chéng gān yuē dà zhuàng chā tú, tiān zhī dào yě. xī chéng jì yǒu, huán zhī jì yě, wén jiāng zhī ài zǐ yě, shǐ zhèn ér bo, bo rén yè zhī, yuē:' shēng yǒu jiā wén, qí míng yuē yǒu, wèi gōng shì fǔ.' jí shēng, rú bo rén zhī yán, yǒu wén zài qí shǒu yuē' yǒu', suì yǐ míng zhī. jì ér yǒu dà gōng yú lǔ, shòu fèi yǐ wéi shàng qīng. zhì yú wén zi wǔ zi, shì zēng qí yè, bù fèi jiù jī. lǔ wén gōng hōng, ér dōng mén suì shā shì lì shù, lǔ jūn yú shì hū shī guó, zhèng zài jì shì, yú cǐ jūn yě sì gōng yǐ. mín bù zhī jūn, hé yǐ dé guó? shì yǐ wéi jūn, shèn qì yǔ míng, bù kě yǐ jiǎ rén."
赵简子问于史墨曰:“季氏出其君,而民服焉,诸侯与之,君死于外,而莫之或罪也。”对曰:“物生有两,有三,有五,有陪贰。故天有三辰,地有五行,体有左右,各有妃耦。王有公,诸侯有卿,皆有贰也。天生季氏,以贰鲁侯,为日久矣。民之服焉,不亦宜乎?鲁君世从其失,季氏世修其勤,民忘君矣。虽死于外,其谁矜之?社稷无常奉,君臣无常位,自古以然。故《诗》曰:‘高岸为穀,深穀为陵。’三后之姓,于今为庶,主所知也。在《易》卦,雷乘《乾》曰《大壮》[插图],天之道也。昔成季友,桓之季也,文姜之爱子也,始震而卜,卜人谒之,曰:‘生有嘉闻,其名曰友,为公室辅。’及生,如卜人之言,有文在其手曰‘友’,遂以名之。既而有大功于鲁,受费以为上卿。至于文子、武子,世增其业,不废旧绩。鲁文公薨,而东门遂杀適立庶,鲁君于是乎失国,政在季氏,于此君也四公矣。民不知君,何以得国?是以为君,慎器与名,不可以假人。”