jīng
【经】

shí yǒu èr nián chūn, qí gāo yǎn shuài shī nà běi yàn bó yú yáng.
十有二年春，齐高偃帅师纳北燕伯于阳。

sān yuè rén shēn, zhèng bó jiā zú.
三月壬申，郑伯嘉卒。

xià, sòng gōng shǐ huá dìng lái pìn.
夏，宋公使华定来聘。

gōng rú jìn, zhì hé nǎi fù.
公如晋，至河乃复。

wǔ yuè, zàng zhèng jiǎn gōng.
五月，葬郑简公。

chǔ shā qí dài fū chéng xióng.
楚杀其大夫成熊。

qiū qī yuè.
秋七月。

dōng shí yuè, gōng zǐ yìn chū bēn qí.
冬十月，公子慭出奔齐。

chǔ zi fá xú.
楚子伐徐。

jìn fá xiān yú.
晋伐鲜虞。

chuán
【传】

shí èr nián jì píng zi lì ér bù lǐ yú nán kuǎi. nán kuǎi wèi zi zhòng:" wú chū jì shì, ér guī qí shì yú gōng, zi gèng qí wèi, wǒ yǐ fèi wèi gōng chén." zi zhòng xǔ zhī. nán kuǎi yǔ shū zhòng mù zi, qiě gào zhī gù. jì dào zi zhī zú yě, shū sūn zhāo zi yǐ zài mìng wèi qīng. jí píng zi fá jǔ, kè zhī, gèng shòu sān mìng. shū zhòng zi yù gòu èr jiā, wèi píng zǐ yuē:" sān mìng yú fù xiōng, fēi lǐ yě." píng zǐ yuē:" rán." gù shǐ zhāo zi. zhāo zǐ yuē:" shū sūn shì yǒu jiā huò, shā shì lì shù, gù chuò yě jí cǐ. ruò yīn huò yǐ bì zhī, zé wén mìng yǐ. ruò bù fèi jūn mìng, zé gù yǒu zhe yǐ." zhāo zi cháo ér mìng lì yuē:" chuò jiāng yǔ jì shì sòng, shū cí wú pō." jì sūn jù, ér guī zuì yú shū zhòng zi. gù shū zhòng xiǎo nán kuǎi gōng zǐ yìn móu jì shì. yìn gào gōng, ér chūn, qí gāo yǎn nà běi yàn bó kuǎn yú táng, yīn qí zhòng yě.
十二年季平子立而不礼于南蒯。南蒯谓子仲：“吾出季氏，而归其室于公，子更其位，我以费为公臣。”子仲许之。南蒯语叔仲穆子，且告之故。季悼子之卒也，叔孙昭子以再命为卿。及平子伐莒，克之，更受三命。叔仲子欲构二家，谓平子曰：“三命踰父兄，非礼也。”平子曰：“然。”故使昭子。昭子曰：“叔孙氏有家祸，杀適立庶，故婼也及此。若因祸以毙之，则闻命矣。若不废君命，则固有著矣。”昭子朝而命吏曰：“婼将与季氏讼，书辞无颇。”季孙惧，而归罪于叔仲子。故叔仲小、南蒯、公子慭谋季氏。慭告公，而春，齐高偃纳北燕伯款于唐，因其众也。

sān yuè, zhèng jiǎn gōng zú. jiāng wèi zàng chú, jí yóu shì zhī miào, jiāng huǐ yān. zi dà shū shǐ qí chú tú zhí yòng yǐ lì, ér wú yōng huǐ. yuē:" zǐ chǎn guò nǚ, ér wèn hé gù bù huǐ, nǎi yuē, bù rěn miào yě! nuò, jiāng huǐ yǐ!" jì rú shì, zǐ chǎn nǎi shǐ pì zhī. sī mù zhī shì, yǒu dāng dào zhě. huǐ zhī, zé cháo ér bèng fú huǐ, zé rì zhōng ér bèng. zi dà shū qǐng huǐ zhī, yuē:" wú ruò zhū hóu zhī bīn hé?" zǐ chǎn yuē:" zhū hóu zhī bīn, néng lái huì wú sàng, qǐ dàn rì zhōng? wú sǔn yú bīn, ér mín bù hài, hé gù bù wéi?" suì fú huǐ, rì zhōng ér zàng. jūn zǐ wèi:" zǐ chǎn yú shì hū zhī lǐ. lǐ wú huǐ rén yǐ zì chéng yě."
三月，郑简公卒。将为葬除，及游氏之庙，将毁焉。子大叔使其除徒执用以立，而无庸毁。曰：“子产过女，而问何故不毁，乃曰，不忍庙也！诺，将毁矣！”既如是，子产乃使辟之。司墓之室，有当道者。毁之，则朝而塴；弗毁，则日中而塴。子大叔请毁之，曰：“无若诸侯之宾何？”子产曰：“诸侯之宾，能来会吾丧，岂惮日中？无损于宾，而民不害，何故不为？”遂弗毁，日中而葬。君子谓：“子产于是乎知礼。礼无毁人以自成也。”

xià, sòng huá dìng lái pìn, tōng sì jūn yě. xiǎng zhī, wèi fù liǎo xiāo, fú zhī, yòu bù dá fù. zhāo zǐ yuē:" bì wáng. yàn yǔ zhī bù huái, chǒng guāng zhī bù xuān, lìng dé zhī bù zhī, tóng fú zhī bù shòu, jiāng hé yǐ zài?"
夏，宋华定来聘，通嗣君也。享之，为赋《蓼萧》，弗知，又不答赋。昭子曰：“必亡。宴语之不怀，宠光之不宣，令德之不知，同福之不受，将何以在？”

qí hóu wèi hóu zhèng bó rú jìn, cháo sì jūn yě. gōng rú jìn, zhì hé nǎi fù. qǔ gěng zhī yì, jǔ rén sù yú jìn, jìn yǒu píng gōng zhī sàng, wèi zhī zhì yě. gù cí gōng. gōng zǐ yìn suì rú jìn. jìn hóu xiǎng zhū hóu, zǐ chǎn xiāng zhèng bó, cí yú xiǎng, qǐng miǎn sàng ér hòu tīng mìng. jìn rén xǔ zhī, lǐ yě. jìn hóu yǐ qí hóu yàn, zhōng xíng mù zi xiāng. tóu hú, jìn hóu xiān. mù zǐ yuē:" yǒu jiǔ rú huái, yǒu ròu rú chí. guǎ jūn zhōng cǐ, wèi zhū hóu shī." zhōng zhī. qí hóu jǔ shǐ yuē:" yǒu jiǔ rú miǎn, yǒu ròu rú líng. guǎ rén zhōng cǐ, yǔ jūn dài xìng." yì zhōng zhī. bó xiá wèi mù zǐ yuē:" zi shī cí. wú gù shī zhū hóu yǐ, hú hé wéi yān? qí yǐ zhōng jùn yě. qí jūn ruò wú jūn, guī fú lái yǐ." mù zǐ yuē:" wú jūn shuài qiáng yù, zú chéng jìng quàn, jīn yóu gǔ yě, qí jiāng hé shì?" gōng sūn sǒu qū jìn yuē:" rì gàn jūn qín, kě yǐ chū yǐ." yǐ qí hóu chū.
齐侯、卫侯、郑伯如晋，朝嗣君也。公如晋，至河乃复。取郠之役，莒人愬于晋，晋有平公之丧，未之治也。故辞公。公子慭遂如晋。晋侯享诸侯，子产相郑伯，辞于享，请免丧而后听命。晋人许之，礼也。晋侯以齐侯宴，中行穆子相。投壶，晋侯先。穆子曰：“有酒如淮，有肉如坻。寡君中此，为诸侯师。”中之。齐侯举矢曰：“有酒如渑，有肉如陵。寡人中此，与君代兴。”亦中之。伯瑕谓穆子曰：“子失辞。吾固师诸侯矣，壶何为焉？其以中儁也。齐君弱吾君，归弗来矣。”穆子曰：“吾军帅强御，卒乘竞劝，今犹古也，齐将何事？”公孙傁趋进曰：“日旰君勤，可以出矣。”以齐侯出。

chǔ zi wèi chéng hǔ, ruò áo zhī yú yě, suì shā zhī. huò zèn chéng hǔ yú chǔ zi, chéng hǔ zhī zhī ér bù néng xíng. shū yuē:" chǔ shā qí dài fū chéng hǔ." huái chǒng yě.
楚子谓成虎，若敖之馀也，遂杀之。或谮成虎于楚子，成虎知之而不能行。书曰：“楚杀其大夫成虎。”怀宠也。

liù yuè, zàng zhèng jiǎn gōng.
六月，葬郑简公。

jìn xún wú wěi huì qí shī zhě, jiǎ dào yú xiān yú, suì rù xī yáng. qiū bā yuè rén wǔ, miè féi, yǐ féi zi mián gāo guī.
晋荀吴伪会齐师者，假道于鲜虞，遂入昔阳。秋八月壬午，灭肥，以肥子绵皋归。

zhōu yuán bó jiǎo nüè qí yú chén, shǐ cáo táo. dōng shí yuè rén shēn shuò, yuán yú rén zhú jiǎo ér lì gōng zǐ guì xún, jiǎo bēn jiāo.
周原伯绞虐其舆臣，使曹逃。冬十月壬申朔，原舆人逐绞而立公子跪寻，绞奔郊。

gān jiǎn gōng wú zi, lì qí dì guò. guò jiāng qù chéng jǐng zhī zú. chéng jǐng zhī zú lù liú xiàn gōng. bǐng shēn, shā gān dào gōng, ér lì chéng gōng zhī sūn. dīng yǒu, shā xiàn dà zi zhī fù yǔ pí zhī zǐ guò. shā xiá xīn yú shì, jí gōng bì chuò wáng sūn méi liú zhōu jiū yīn jì lǎo yáng zǐ.
甘简公无子，立其弟过。过将去成、景之族。成、景之族赂刘献公。丙申，杀甘悼公，而立成公之孙。丁酉，杀献大子之傅、庾皮之子过。杀瑕辛于市，及宫嬖绰、王孙没、刘州鸠、阴忌、老阳子。

jì píng zi lì ér bù lǐ yú nán kuǎi. nán kuǎi wèi zi zhòng:" wú chū jì shì, ér guī qí shì yú gōng, zi gèng qí wèi, wǒ yǐ fèi wèi gōng chén." zi zhòng xǔ zhī. nán kuǎi yǔ shū zhòng mù zi, qiě gào zhī gù. jì dào zi zhī zú yě, shū sūn zhāo zi yǐ zài mìng wèi qīng. jí píng zi fá jǔ, kè zhī, gèng shòu sān mìng. shū zhòng zi yù gòu èr jiā, wèi píng zǐ yuē:" sān mìng yú fù xiōng, fēi lǐ yě." píng zǐ yuē:" rán." gù shǐ zhāo zi. zhāo zǐ yuē:" shū sūn shì yǒu jiā huò, shā shì lì shù, gù chuò yě jí cǐ. ruò yīn huò yǐ bì zhī, zé wén mìng yǐ. ruò bù fèi jūn mìng, zé gù yǒu zhe yǐ." zhāo zi cháo ér mìng lì yuē:" chuò jiāng yǔ jì shì sòng, shū cí wú pō." jì sūn jù, ér guī zuì yú shū zhòng zi. gù shū zhòng xiǎo nán kuǎi gōng zǐ yìn móu jì shì. yìn gào gōng, ér suì cóng gōng rú jìn. nán kuǎi jù bù kè, yǐ fèi pàn rú qí. zi zhòng hái jí wèi, wén luàn, táo jiè ér xiān. jí jiāo, wén fèi pàn, suì bēn qí.
季平子立而不礼于南蒯。南蒯谓子仲：“吾出季氏，而归其室于公，子更其位，我以费为公臣。”子仲许之。南蒯语叔仲穆子，且告之故。季悼子之卒也，叔孙昭子以再命为卿。及平子伐莒，克之，更受三命。叔仲子欲构二家，谓平子曰：“三命踰父兄，非礼也。”平子曰：“然。”故使昭子。昭子曰：“叔孙氏有家祸，杀適立庶，故婼也及此。若因祸以毙之，则闻命矣。若不废君命，则固有著矣。”昭子朝而命吏曰：“婼将与季氏讼，书辞无颇。”季孙惧，而归罪于叔仲子。故叔仲小、南蒯、公子慭谋季氏。慭告公，而遂从公如晋。南蒯惧不克，以费叛如齐。子仲还及卫，闻乱，逃介而先。及郊，闻费叛，遂奔齐。

nán kuǎi zhī jiāng pàn yě, qí xiāng rén huò zhī zhī, guò zhī ér tàn, qiě yán yuē:" xù xù hū, jiǎo hū, yōu hū. shēn sī ér qiǎn móu, ěr shēn ér yuǎn zhì, jiā chén ér jūn tú, yǒu rén yǐ zāi!"
南蒯之将叛也，其乡人或知之，过之而叹，且言曰：“恤恤乎，湫乎，攸乎。深思而浅谋，迩身而远志，家臣而君图，有人矣哉！”

nán kuǎi méi shì zhī, yù kūn chā tú zhī bǐ chā tú, yuē:" huáng cháng yuán jí." yǐ wéi dà jí yě, shì zi fú huì bó yuē:" jí yù yǒu shì, hé rú?" huì bó yuē:" wú cháng xué cǐ yǐ, zhōng xìn zhī shì zé kě, bù rán bì bài. wài qiáng nèi wēn, zhōng yě. hé yǐ lǜ zhēn, xìn yě. gù yuē' huáng cháng yuán jí'. huáng, zhōng zhī sè yě. shang, xià zhī shì yě. yuán, shàn zhī zhǎng yě. zhōng bù zhōng, bù dé qí sè. xià bù gòng, bù dé qí shì. shì bù shàn, bù dé qí jí. wài nèi chàng hé wèi zhōng, lǜ shì yǐ xìn wèi gòng, gōng yǎng sān dé wéi shàn, fēi cǐ sān zhě fú dāng. qiě fú yì bù kě yǐ zhàn xiǎn, jiāng hé shì yě, qiě kě shì hū? zhōng měi néng huáng, shàng měi wèi yuán, xià měi zé shang, cān chéng kě shì. yóu yǒu quē yě, shì suī jí, wèi yě."
南蒯枚筮之，遇《坤》[插图]之《比》[插图]，曰：“黄裳元吉。”以为大吉也，示子服惠伯曰：“即欲有事，何如？”惠伯曰：“吾尝学此矣，忠信之事则可，不然必败。外强内温，忠也。和以率贞，信也。故曰‘黄裳元吉’。黄，中之色也。裳，下之饰也。元，善之长也。中不忠，不得其色。下不共，不得其饰。事不善，不得其极。外内倡和为忠，率事以信为共，供养三德为善，非此三者弗当。且夫《易》不可以占险，将何事也，且可饰乎？中美能黄，上美为元，下美则裳，参成可筮。犹有阙也，筮虽吉，未也。”

jiāng shì fèi, yǐn xiāng rén jiǔ. xiāng rén huò gē zhī yuē:" wǒ yǒu pǔ, shēng zhī qǐ hū! cóng wǒ zhě zi hū, qù wǒ zhě bǐ hū, bèi qí lín zhě chǐ hū! yǐ hū yǐ hū, fēi wú dǎng zhī shì hū!"
将適费，饮乡人酒。乡人或歌之曰：“我有圃，生之杞乎！从我者子乎，去我者鄙乎，倍其邻者耻乎！已乎已乎，非吾党之士乎！”

píng zi yù shǐ zhāo zi zhú shū zhòng xiǎo. xiǎo wén zhī, bù gǎn cháo. zhāo zi mìng lì wèi xiǎo dài zhèng yú cháo, yuē:" wú bù wéi yuàn fǔ."
平子欲使昭子逐叔仲小。小闻之，不敢朝。昭子命吏谓小待政于朝，曰：“吾不为怨府。”

chǔ zi shòu yú zhōu lái, cì yú yǐng wěi, shǐ dàng hóu pān zǐ sī mǎ dū xiāo yǐn wǔ líng yǐn xǐ shuài shī wéi xú yǐ jù wú. chǔ zi cì yú gān xī, yǐ wéi zhī yuán. yǔ xuě, wáng pí guān, qín fù táo, cuì bèi, bào xì, zhí biān yǐ chū, pū xī fù cóng.
楚子狩于州来，次于颍尾，使荡侯、潘子、司马督、嚣尹午、陵尹喜帅师围徐以惧吴。楚子次于乾谿，以为之援。雨雪，王皮冠，秦复陶，翠被，豹舄，执鞭以出，仆析父从。

yòu yǐn zi gé xī, wáng jiàn zhī, qù guān bèi, shě biān. yǔ zhī yǔ yuē:" xī wǒ xiān wáng xióng yì, yǔ lǚ jí wáng sūn móu xiè fù qín fù, bìng shì kāng wáng, sì guó jiē yǒu fèn, wǒ dú wú yǒu. jīn wú shǐ rén yú zhōu, qiú dǐng yǐ wéi fēn, wáng qí yǔ wǒ hū?" duì yuē:" yǔ jūn wáng zāi. xī wǒ xiān wáng xióng yì, pì zài jīng shān, bì lù lán lǚ, yǐ chù cǎo mǎng. bá shè shān lín, yǐ shì tiān zǐ. wéi shì táo hú jí shǐ, yǐ gòng yù wáng shì. qí, wáng jiù yě. jìn jí lǔ wèi, wáng mǔ dì yě. chǔ shì yǐ wú fēn, ér bǐ jiē yǒu. jīn zhōu yǔ sì guó fú shi jūn wáng, jiāng wéi mìng shì cóng, qǐ qí ài dǐng!" wáng yuē:" xī wǒ huáng zǔ bó fù kūn wú, jiù xǔ shì zhái. jīn zhèng rén tān lài qí tián, ér bù wǒ yǔ. wǒ ruò qiú zhī, qí yǔ wǒ hū?" duì yuē:" yǔ jūn wáng zāi. zhōu bù ài dǐng, zhèng gǎn ài tián?" wáng yuē:" xī zhū hóu yuǎn wǒ ér wèi jìn, jīn wǒ dài chéng chén cài bù gēng, fù jiē qiān shèng, zi yǔ yǒu láo yān. zhū hóu qí wèi wǒ hū?" duì yuē:" wèi jūn wáng zāi. shì sì guó zhě, zhuān zú wèi yě, yòu jiā zhī yǐ chǔ, gǎn bù wèi jūn wáng zāi?"
右尹子革夕，王见之，去冠被，舍鞭。与之语曰：“昔我先王熊绎，与吕级、王孙牟、燮父、禽父，并事康王，四国皆有分，我独无有。今吾使人于周，求鼎以为分，王其与我乎？”对曰：“与君王哉。昔我先王熊绎，辟在荆山，筚路蓝缕，以处草莽。跋涉山林，以事天子。唯是桃弧、棘矢，以共御王事。齐，王舅也。晋及鲁、卫，王母弟也。楚是以无分，而彼皆有。今周与四国服事君王，将唯命是从，岂其爱鼎！”王曰：“昔我皇祖伯父昆吾，旧许是宅。今郑人贪赖其田，而不我与。我若求之，其与我乎？”对曰：“与君王哉。周不爱鼎，郑敢爱田？”王曰：“昔诸侯远我而畏晋，今我大城陈、蔡、不羹，赋皆千乘，子与有劳焉。诸侯其畏我乎？”对曰：“畏君王哉。是四国者，专足畏也，又加之以楚，敢不畏君王哉？”

gōng yǐn lù qǐng yuē:" jūn wáng mìng bō guī yǐ wéi chā tú bì, gǎn qǐng mìng." wáng rù shì zhī.
工尹路请曰：“君王命剥圭以为[插图]柲，敢请命。”王入视之。

xī fù wèi zi gé:" wú zi, chǔ guó zhī wàng yě! jīn yǔ wáng yán rú xiǎng, guó qí ruò zhī hé?" zi gé yuē:" mó lì yǐ xū, wáng chū, wú rèn jiāng zhǎn yǐ."
析父谓子革：“吾子，楚国之望也！今与王言如响，国其若之何？”子革曰：“摩厉以须，王出，吾刃将斩矣。”

wáng chū, fù yǔ. zuǒ shǐ yǐ xiāng qū guò. wáng yuē:" shì liáng shǐ yě, zi shàn shì zhī. shì néng dú sān fén wǔ diǎn bā suǒ jiǔ qiū." duì yuē:" chén cháng wèn yān. xī mù wáng yù sì qí xīn, zhōu xíng tiān xià, jiāng jiē bì yǒu chē zhé mǎ jī yān. jì gōng móu fù zuò qí zhāo zhī shī, yǐ zhǐ wáng xīn. wáng shì yǐ huò méi yú zhī gōng. chén wèn qí shī ér bù zhī yě. ruò wèn yuǎn yān, qí yān néng zhī zhī?" wáng yuē:" zi néng hū?" duì yuē:" néng. qí shī yuē:' qí zhāo zhī yīn yīn, shì zhāo dé yīn. sī wǒ wáng dù, shì rú yù, shì rú jīn. xíng mín zhī lì, ér wú zuì bǎo zhī xīn.'"
王出，复语。左史倚相趋过。王曰：“是良史也，子善视之。是能读《三坟》、《五典》、《八索》、《九丘》。”对曰：“臣尝问焉。昔穆王欲肆其心，周行天下，将皆必有车辙马迹焉。祭公谋父作《祈招》之诗，以止王心。王是以获没于祗宫。臣问其诗而不知也。若问远焉，其焉能知之？”王曰：“子能乎？”对曰：“能。其诗曰：‘祈招之愔愔，式昭德音。思我王度，式如玉，式如金。形民之力，而无醉饱之心。’”

wáng yī ér rù, kuì bù shí, qǐn bù mèi, shù rì. bù néng zì kè, yǐ jí yú nán. zhòng ní yuē:" gǔ yě yǒu zhì, kè jǐ fù lǐ, rén yě. xìn shàn zāi! chǔ líng wáng ruò néng rú shì, qǐ qí rǔ yú gān xī?"
王揖而入，馈不食，寝不寐，数日。不能自克，以及于难。仲尼曰：“古也有志，克己复礼，仁也。信善哉！楚灵王若能如是，岂其辱于乾谿？”

jìn fá xiān yú, yīn féi zhī yì yě.
晋伐鲜虞，因肥之役也。