jīng
【经】
shí nián chūn, wáng zhēng yuè.
十年春,王正月。
xià, qí luán shī lái bēn.
夏,齐栾施来奔。
qiū qī yuè, jì sūn yì rú shū gōng zhòng sūn jué shuài shī fá jǔ.
秋七月,季孙意如、叔弓、仲孙貜帅师伐莒。
wù zǐ, jìn hóu biāo zú.
戊子,晋侯彪卒。
jiǔ yuè, shū sūn chuò rú jìn, zàng jìn píng gōng.
九月,叔孙婼如晋,葬晋平公。
shí yǒu èr yuè jiǎ zǐ, sòng gōng chéng zú.
十有二月甲子,宋公成卒。
chuán
【传】
shí nián chūn, wáng zhēng yuè, yǒu xīng chū yú wù nǚ. zhèng bì zào yán yú zǐ chǎn yuē:" qī yuè wù zǐ, jìn jūn jiāng sǐ. jīn zī suì zài zhuān xū zhī xū, jiāng shì rèn shì shí shǒu qí dì. jū qí wéi shǒu, ér yǒu yāo xīng yān, gào yì jiāng yě. yì jiāng, jìn zhī bǐ yě. tiān yǐ qī jì, wù zǐ, féng gōng yǐ dēng, xīng sī yú shì hū chū. wú shì yǐ jī zhī."
十年春,王正月,有星出于婺女。郑裨竈言于子产曰:“七月戊子,晋君将死。今兹岁在颛顼之虚,姜氏、任氏实守其地。居其维首,而有妖星焉,告邑姜也。邑姜,晋之妣也。天以七纪,戊子,逢公以登,星斯于是乎出。吾是以讥之。”
qí huì luán gāo shì jiē qí jiǔ, xìn nèi duō yuàn, qiáng yú chén bào shì ér è zhī.
齐惠栾、高氏皆耆酒,信内多怨,强于陈、鲍氏而恶之。
xià, yǒu gào chén huán zǐ yuē:" zi qí zi liáng jiàng gōng chén bào." yì gào bào shì. huán zi shòu jiǎ ér rú bào shì, zāo zi liáng zuì ér chěng, suì jiàn wén zi, zé yì shòu jiǎ yǐ. shǐ shì èr zi, zé jiē jiāng yǐn jiǔ. huán zǐ yuē:" bǐ suī bù xìn, wén wǒ shòu jiǎ, zé bì zhú wǒ. jí qí yǐn jiǔ yě, xiān fá zhū?" chén bào fāng mù, suì fá luán gāo shì.
夏,有告陈桓子曰:“子旗、子良将攻陈、鲍。”亦告鲍氏。桓子授甲而如鲍氏,遭子良醉而骋,遂见文子,则亦授甲矣。使视二子,则皆将饮酒。桓子曰:“彼虽不信,闻我授甲,则必逐我。及其饮酒也,先伐诸?”陈、鲍方睦,遂伐栾、高氏。
zi liáng yuē:" xiān dé gōng, chén bào yān wǎng?" suì fá hǔ mén. yàn píng zhòng duān wěi lì yú hǔ mén zhī wài, sì zú zhào zhī, wú suǒ wǎng. qí tú yuē:" zhù chén bào hū?" yuē:" hé shàn yān?"" zhù luán gāo hū?" yuē:" yōng yù hū?"" rán zé guī hū?" yuē:" jūn fá yān guī?" gōng zhào zhī ér hòu rù. gōng bo shǐ wáng hēi yǐ líng gū chā tú lǜ, jí. qǐng duàn sān chǐ yān ér yòng zhī. wǔ yuè gēng chén, zhàn yú jì, luán gāo bài, yòu bài zhū zhuāng. guó rén zhuī zhī, yòu bài zhū lù mén. luán shī gāo jiàng lái bēn. chén bào fēn qí shì.
子良曰:“先得公,陈、鲍焉往?”遂伐虎门。晏平仲端委立于虎门之外,四族召之,无所往。其徒曰:“助陈、鲍乎?”曰:“何善焉?”“助栾、高乎?”曰:“庸愈乎?”“然则归乎?”曰:“君伐焉归?”公召之而后入。公卜使王黑以灵姑[插图]率,吉。请断三尺焉而用之。五月庚辰,战于稷,栾、高败,又败诸庄。国人追之,又败诸鹿门。栾施、高彊来奔。陈、鲍分其室。
yàn zǐ wèi huán zi:" bì zhì zhū gōng. ràng, dé zhī zhǔ yě, ràng zhī wèi yì dé. fán yǒu xuè qì, jiē yǒu zhēng xīn, gù lì bù kě qiáng, sī yì wèi yù. yì, lì zhī běn yě, wēn lì shēng niè. gū shǐ wú wēn hū, kě yǐ zī zhǎng." huán zi jìn zhì zhū gōng, ér qǐng lǎo yú jǔ.
晏子谓桓子:“必致诸公。让,德之主也,让之谓懿德。凡有血气,皆有争心,故利不可强,思义为愈。义,利之本也,蕰利生孽。姑使无蕰乎,可以滋长。”桓子尽致诸公,而请老于莒。
huán zi zhào zi shān, sī jù wò mù qì yòng cóng zhě zhī yī jù, ér fǎn jí yān. zi shāng yì rú zhī, ér fǎn qí yì. zi zhōu yì rú zhī, ér yǔ zhī fū yú. fǎn zǐ chéng zi gōng gōng sūn jié, ér jiē yì qí lù. fán gōng zǐ gōng sūn zhī wú lù zhě, sī fēn zhī yì. guó zhī pín yuē gū guǎ zhě, sī yǔ zhī sù. yuē:" shī yún,' chén xī zài zhōu', néng shī yě. huán gōng shì yǐ bà."
桓子召子山,私具幄幕器用从者之衣屦,而反棘焉。子商亦如之,而反其邑。子周亦如之,而与之夫于。反子城、子公、公孙捷,而皆益其禄。凡公子、公孙之无禄者,私分之邑。国之贫约孤寡者,私与之粟。曰:“《诗》云,‘陈锡载周’,能施也。桓公是以霸。”
gōng yǔ huán zi jǔ zhī páng yì, cí. mù mèng jī wèi zhī qǐng gāo táng, chén shì shǐ dà.
公与桓子莒之旁邑,辞。穆孟姬为之请高唐,陈氏始大。
qiū qī yuè, píng zi fá jǔ qǔ gěng, xiàn fú, shǐ yòng rén yú bó shè. zāng wǔ zhòng zài qí, wén zhī yuē:" zhōu gōng qí bù xiǎng lǔ jì hū! zhōu gōng xiǎng yì, lǔ wú yì. shī yuē:' dé yīn kǒng zhāo, shì mín bù tiāo.' tiāo zhī wèi shén yǐ, ér yī yòng zhī, jiāng shuí fú zāi!"
秋七月,平子伐莒取郠,献俘,始用人于亳社。臧武仲在齐,闻之曰:“周公其不飨鲁祭乎!周公飨义,鲁无义。《诗》曰:‘德音孔昭,视民不佻。’佻之谓甚矣,而壹用之,将谁福哉!”
wù zǐ, jìn píng gōng zú. zhèng bó rú jìn, jí hé, jìn rén cí zhī. yóu jí suì rú jìn.
戊子,晋平公卒。郑伯如晋,及河,晋人辞之。游吉遂如晋。
jiǔ yuè, shū sūn chuò qí guó ruò sòng huá dìng wèi běi gōng xǐ zhèng hǎn hǔ xǔ rén cáo rén jǔ rén zhū rén xuē rén qǐ rén xiǎo zhū rén rú jìn, zàng píng gōng yě. zhèng zi pí jiāng yǐ bì xíng. zǐ chǎn yuē:" sàng yān yòng bì? yòng bì bì bǎi liǎng, bǎi liǎng bì qiān rén, qiān rén zhì jiāng bù xíng. bù xíng, bì jǐn yòng zhī. jǐ qiān rén ér guó bù wáng?" zi pí gù qǐng yǐ xíng. jì zàng, zhū hóu zhī dài fū yù yīn jiàn xīn jūn. shū sūn zhāo zǐ yuē:" fēi lǐ yě." fú tīng. shū xiàng cí zhī yuē:" dài fū zhī shì bì yǐ. ér yòu mìng gū, gū zhǎn yān zài shuāi dié zhī zhōng. qí yǐ jiā fú jiàn, zé sāng lǐ wèi bì. qí yǐ sāng fú jiàn, shì zhòng shòu diào yě. dài fū jiāng ruò zhī hé?" jiē wú cí yǐ jiàn. zi pí jǐn yòng qí bì, guī wèi zǐ yǔ yuē:" fēi zhī zhī shí nán, jiāng zài háng zhī. fū zǐ zhī zhī yǐ, wǒ zé bù zú. shū yuē:' yù bài dù, zòng bài lǐ.' wǒ zhī wèi yǐ. fū zǐ zhī dù yǔ lǐ yǐ, wǒ shí zòng yù ér bù néng zì kè yě."
九月,叔孙婼、齐国弱、宋华定、卫北宫喜、郑罕虎、许人、曹人、莒人、邾人、薛人、杞人、小邾人如晋,葬平公也。郑子皮将以币行。子产曰:“丧焉用币?用币必百两,百两必千人,千人至将不行。不行,必尽用之。几千人而国不亡?”子皮固请以行。既葬,诸侯之大夫欲因见新君。叔孙昭子曰:“非礼也。”弗听。叔向辞之曰:“大夫之事毕矣。而又命孤,孤斩焉在衰绖之中。其以嘉服见,则丧礼未毕。其以丧服见,是重受吊也。大夫将若之何?”皆无辞以见。子皮尽用其币,归谓子羽曰:“非知之实难,将在行之。夫子知之矣,我则不足。《书》曰:‘欲败度,纵败礼。’我之谓矣。夫子知度与礼矣,我实纵欲而不能自克也。”
zhāo zi zhì zì jìn, dài fū jiē jiàn. gāo jiàng jiàn ér tuì. zhāo zi yǔ zhū dài fū yuē:" wéi rén zi, bù kě bù shèn yě zāi! xī qìng fēng wáng, zi wěi duō shòu yì ér shāo zhì zhū jūn, jūn yǐ wéi zhōng ér shén chǒng zhī. jiāng sǐ, jí yú gōng gōng, niǎn ér guī, jūn qīn tuī zhī. qí zi bù néng rèn, shì yǐ zài cǐ. zhōng wèi lìng dé, qí zi fú néng rèn, zuì yóu jí zhī, nán bù shèn yě. sàng fū rén zhī lì, qì dé kuàng zōng, yǐ jí qí shēn, bù yì hài hū. shī yuē:' bù zì wǒ xiān, bù zì wǒ hòu.' qí shì zhī wèi hū."
昭子至自晋,大夫皆见。高彊见而退。昭子语诸大夫曰:“为人子,不可不慎也哉!昔庆封亡,子尾多受邑而稍致诸君,君以为忠而甚宠之。将死,疾于公宫,辇而归,君亲推之。其子不能任,是以在此。忠为令德,其子弗能任,罪犹及之,难不慎也。丧夫人之力,弃德旷宗,以及其身,不亦害乎。《诗》曰:‘不自我先,不自我后。’其是之谓乎。”
dōng shí èr yuè, sòng píng gōng zú. chū, yuán gōng è sì rén liǔ, yù shā zhī. jí sàng, liǔ chì tàn yú wèi, jiāng zhì, zé qù zhī. bǐ zàng, yòu yǒu chǒng.
冬十二月,宋平公卒。初,元公恶寺人柳,欲杀之。及丧,柳炽炭于位,将至,则去之。比葬,又有宠。