jīng
【经】
shí yǒu qī nián chūn, xiǎo zhū zi lái zhāo.
十有七年春,小邾子来朝。
xià liù yuè jiǎ xū shuò, rì yǒu shí zhī.
夏六月甲戌朔,日有食之。
qiū, tán zi lái zhāo.
秋,郯子来朝。
bā yuè, jìn xún wú shuài shī miè lù hún zhī róng.
八月,晋荀吴帅师灭陆浑之戎。
dōng, yǒu xīng bèi yú dà chén.
冬,有星孛于大辰。
chǔ rén jí wú zhàn yú zhǎng àn.
楚人及吴战于长岸。
chuán
【传】
shí qī nián chūn, xiǎo zhū mù gōng lái zhāo, gōng yǔ zhī yàn. jì píng zi fù cǎi shū, mù gōng fù jīng jīng zhě é. zhāo zǐ yuē:" bù yǒu yǐ guó, qí néng jiǔ hū?"
十七年春,小邾穆公来朝,公与之燕。季平子赋《采叔》,穆公赋《菁菁者莪》。昭子曰:“不有以国,其能久乎?”
xià liù yuè jiǎ xū shuò, rì yǒu shí zhī. zhù shǐ qǐng suǒ yòng bì. zhāo zǐ yuē:" rì yǒu shí zhī, tiān zǐ bù jǔ, fá gǔ yú shè zhū hóu yòng bì yú shè, fá gǔ yú cháo. lǐ yě." píng zi yù zhī, yuē:" zhǐ yě. wéi zhēng yuè shuò, tè wèi zuò, rì yǒu shí zhī, yú shì hū yǒu fá gǔ yòng bì, lǐ yě. qí yú zé fǒu." dà shǐ yuē:" zài cǐ yuè yě. rì guò fèn ér wèi zhì, sān chén yǒu zāi. yú shì hū bǎi guān jiàng wù, jūn bù jǔ, pì yí shí, lè zòu gǔ, zhù yòng bì, shǐ yòng cí. gù xià shū yuē:' chén bù jí yú fáng, gǔ zòu gǔ, sè fū chí, shù rén zǒu.' cǐ yuè shuò zhī wèi yě. dāng xià sì yuè, shì wèi mèng xià." píng zi fú cóng. zhāo zi tuì yuē:" fū zǐ jiāng yǒu yì zhì, bù jūn jūn yǐ."
夏六月甲戌朔,日有食之。祝史请所用币。昭子曰:“日有食之,天子不举,伐鼓于社;诸侯用币于社,伐鼓于朝。礼也。”平子御之,曰:“止也。唯正月朔,慝未作,日有食之,于是乎有伐鼓用币,礼也。其馀则否。”大史曰:“在此月也。日过分而未至,三辰有灾。于是乎百官降物,君不举,辟移时,乐奏鼓,祝用币,史用辞。故《夏书》曰:‘辰不集于房,瞽奏鼓,啬夫驰,庶人走。’此月朔之谓也。当夏四月,是谓孟夏。”平子弗从。昭子退曰:“夫子将有异志,不君君矣。”
qiū, tán zi lái zhāo, gōng yǔ zhī yàn. zhāo zi wèn yān, yuē:" shǎo hào shì niǎo míng guān, hé gù yě?" tán zǐ yuē:" wú zǔ yě, wǒ zhī zhī. xī zhě huáng dì shì yǐ yún jì, gù wèi yún shī ér yún míng. yán dì shì yǐ huǒ jì, gù wèi huǒ shī ér huǒ míng. gòng gōng shì yǐ shuǐ jì, gù wèi shuǐ shī ér shuǐ míng. dà hào shì yǐ lóng jì, gù wèi lóng shī ér lóng míng. wǒ gāo zǔ shǎo hào zhì zhī lì yě, fèng niǎo shì zhì, gù jì yú niǎo, wèi niǎo shī ér niǎo míng. fèng niǎo shì, lì zhèng yě. xuán niǎo shì, sī fēn zhě yě. bó zhào shì, sī zhì zhě yě. qīng niǎo shì, sī qǐ zhě yě. dān niǎo shì, sī bì zhě yě. zhù jiū shì, sī tú yě. jū jiū shì, sī mǎ yě. shī jiū shì, sī kōng yě. shuǎng jiū shì, sī kòu yě. gǔ jiū shì, sī shì yě. wǔ jiū, jiū mín zhě yě. wǔ zhì, wèi wǔ gōng zhèng, lì qì yòng, zhèng dù liàng, yí mín zhě yě. jiǔ hù, wèi jiǔ nóng zhèng, hù mín wú yín zhě yě. zì zhuān xū yǐ lái, bù néng jì yuǎn, nǎi jì yú jìn. wèi mín shī ér mìng yǐ mín shì, zé bù néng gù yě." zhòng ní wén zhī, jiàn yú tán zi ér xué zhī. jì ér gào rén yuē:" wú wén zhī, tiān zǐ shī guān, xué zài sì yí, yóu xìn."
秋,郯子来朝,公与之宴。昭子问焉,曰:“少皞氏鸟名官,何故也?”郯子曰:“吾祖也,我知之。昔者黄帝氏以云纪,故为云师而云名。炎帝氏以火纪,故为火师而火名。共工氏以水纪,故为水师而水名。大皞氏以龙纪,故为龙师而龙名。我高祖少皞挚之立也,凤鸟適至,故纪于鸟,为鸟师而鸟名。凤鸟氏,历正也。玄鸟氏,司分者也。伯赵氏,司至者也。青鸟氏,司启者也。丹鸟氏,司闭者也。祝鸠氏,司徒也。鴡鸠氏,司马也。鸤鸠氏,司空也。爽鸠氏,司寇也。鹘鸠氏,司事也。五鸠,鸠民者也。五雉,为五工正,利器用,正度量,夷民者也。九扈,为九农正,扈民无淫者也。自颛顼以来,不能纪远,乃纪于近。为民师而命以民事,则不能故也。”仲尼闻之,见于郯子而学之。既而告人曰:“吾闻之,天子失官,学在四夷,犹信。”
jìn hóu shǐ tú kuǎi rú zhōu, qǐng yǒu shì yú luò yǔ sān tú. cháng hóng wèi liú zǐ yuē:" kè róng měng, fēi jì yě. qí fá róng hū? lù hún shì shén mù yú chǔ, bì shì gù yě. jūn qí bèi zhī!" nǎi jǐng róng bèi. jiǔ yuè dīng mǎo, jìn xún wú shuài shī shè zì jí jīn, shǐ jì shǐ xiān yòng shēng yú luò. lù hún rén fú zhī, shī cóng zhī. gēng wǔ, suì miè lù hún, shù zhī yǐ qí èr yú chǔ yě. lù hún zi bēn chǔ, qí zhòng bēn gān lù. zhōu dà huò. xuān zi mèng wén gōng xié xún wú ér shòu zhī lù hún, gù shǐ mù zi shuài shī, xiàn fú yú wén gōng.
晋侯使屠蒯如周,请有事于雒与三涂。苌弘谓刘子曰:“客容猛,非祭也。其伐戎乎?陆浑氏甚睦于楚,必是故也。君其备之!”乃警戎备。九月丁卯,晋荀吴帅师涉自棘津,使祭史先用牲于雒。陆浑人弗知,师从之。庚午,遂灭陆浑,数之以其贰于楚也。陆浑子奔楚,其众奔甘鹿。周大获。宣子梦文公携荀吴而授之陆浑,故使穆子帅师,献俘于文宫。
dōng, yǒu xīng bèi yú dà chén, xī jí hàn. shēn xū yuē:" huì suǒ yǐ chú jiù bù xīn yě. tiān shì héng xiàng, jīn chú yú huǒ, huǒ chū bì bù yān. zhū hóu qí yǒu huǒ zāi hū?" zǐ shèn yuē:" wǎng nián wú jiàn zhī, shì qí zhēng yě, huǒ chū ér jiàn. jīn zī huǒ chū ér zhāng, bì huǒ rù ér fú. qí jū huǒ yě jiǔ yǐ, qí yǔ bù rán hū? huǒ chū, yú xià wèi sān yuè, yú shāng wèi sì yuè, yú zhōu wèi wǔ yuè. xià shù dé tiān, ruò huǒ zuò, qí sì guó dāng zhī, zài sòng wèi chén zhèng hū? sòng, dà chén zhī xū yě chén, dà hào zhī xū yě zhèng, zhù róng zhī xū yě jiē huǒ fáng yě. xīng bèi jí hàn, hàn, shuǐ xiáng yě. wèi, zhuān xū zhī xū yě, gù wèi dì qiū. qí xīng wèi dà shuǐ, shuǐ, huǒ zhī mǔ yě. qí yǐ bǐng zǐ ruò rén wǔ zuò hū? shuǐ huǒ suǒ yǐ hé yě. ruò huǒ rù ér fú, bì yǐ rén wǔ, bù guò qí jiàn zhī yuè." zhèng bì zào yán yú zǐ chǎn yuē:" sòng wèi chén zhèng jiāng tóng rì huǒ, ruò wǒ yòng guàn jiǎ yù zàn, zhèng bì bù huǒ." zǐ chǎn fú yǔ.
冬,有星孛于大辰,西及汉。申须曰:“彗所以除旧布新也。天事恒象,今除于火,火出必布焉。诸侯其有火灾乎?”梓慎曰:“往年吾见之,是其征也,火出而见。今兹火出而章,必火入而伏。其居火也久矣,其与不然乎?火出,于夏为三月,于商为四月,于周为五月。夏数得天,若火作,其四国当之,在宋、卫、陈、郑乎?宋,大辰之虚也;陈,大皞之虚也;郑,祝融之虚也;皆火房也。星孛及汉,汉,水祥也。卫,颛顼之虚也,故为帝丘。其星为大水,水,火之牡也。其以丙子若壬午作乎?水火所以合也。若火入而伏,必以壬午,不过其见之月。”郑裨竈言于子产曰:“宋、卫、陈、郑将同日火,若我用瓘斝玉瓒,郑必不火。”子产弗与。
wú fá chǔ. yáng gài wèi lìng yǐn, bo zhàn, bù jí. sī mǎ zǐ yú yuē:" wǒ dé shàng liú, hé gù bù jí? qiě chǔ gù, sī mǎ lìng guī, wǒ qǐng gǎi bo." lìng yuē:" fáng yě yǐ qí shǔ sǐ zhī, chǔ shī jì zhī, shàng dà kè zhī." jí. zhàn yú zhǎng àn. zǐ yú xiān sǐ, chǔ shī jì zhī, dà bài wú shī, huò qí chéng zhōu yú huáng. shǐ suí rén yǔ hòu zhì zhě shǒu zhī, huán ér qiàn zhī, jí quán, yíng qí suì tàn, chén yǐ dài mìng.
吴伐楚。阳匄为令尹,卜战,不吉。司马子鱼曰:“我得上流,何故不吉?且楚故,司马令龟,我请改卜。”令曰:“鲂也以其属死之,楚师继之,尚大克之。”吉。战于长岸。子鱼先死,楚师继之,大败吴师,获其乘舟馀皇。使随人与后至者守之,环而堑之,及泉,盈其隧炭,陈以待命。
wú gōng zǐ guāng qǐng yú qí zhòng yuē:" sàng xiān wáng zhī chéng zhōu, qǐ wéi guāng zhī zuì, zhòng yì yǒu yān. qǐng jí qǔ zhī, yǐ jiù sǐ." zhòng xǔ zhī. shǐ zhǎng liè zhě sān rén, qián fú yú zhōu cè, yuē:" wǒ hū yú huáng, zé duì." shī yè cóng zhī. sān hū, jiē dié duì. chǔ rén cóng ér shā zhī, chǔ shī luàn. wú rén dà bài zhī, qǔ yú huáng yǐ guī.
吴公子光请于其众曰:“丧先王之乘舟,岂唯光之罪,众亦有焉。请藉取之,以救死。”众许之。使长鬣者三人,潜伏于舟侧,曰:“我呼馀皇,则对。”师夜从之。三呼,皆迭对。楚人从而杀之,楚师乱。吴人大败之,取馀皇以归。