strong dé zōng běn jì èrstrong
德宗本紀二
èr shí yī nián yǐ wèi chūn zhēng yuè guǐ yǒu shuò, tíng yán yàn. yǐ hài, rì bīng kòu wēi hǎi. dīng chǒu, wǒ hǎi jūn yǔ zhàn yú nán àn, bài jī. jǐ mǎo, wú dà chéng shǐ chū guān shì shī. xīn sì, wēi hǎi xiàn, shǒu jiāng dài zōng qiān sǐ zhī. gǎi mìng niè shì chéng tǒng bīng rù guān. dīng hài, zhào zé lǐ hóng zhāng. gēng yín, liú gōng dǎo xiàn, shuǐ shī jiān, dīng rǔ chāng jí zǒng bīng liú bù chán sǐ zhī. yù zhāng zhī dòng sōng chūn fáng hǎi gàn qīng jiāng shuǐ lù yào chōng, bǎo qīng huái tōng yùn. xīn mǎo, shòu lǐ hóng zhāng wéi tóu děng quán quán dà chén, shǐ rì běn. rén chén, jiàn gè guó shǐ chén yú wén huá diàn. táo mó yán kā shí gá ěr shā chē hé tián děng shǔ hù mín, yīng yìn dù bù shōu mǎi wèi nú, yīng yóu gōng jiā shú fàng, cóng zhī. bǐng shēn, yè zhì chāo gōng zhào yú jù lùn zhǎn. jǐ hài, rì běn xiàn wén dēng níng hǎi, bī yān tái. sòng qìng děng jí rì rén zhàn yú tài píng shān, bài jī, zǒu.
二十一年乙未春正月癸酉朔,停筵宴。乙亥,日兵寇威海。丁丑,我海軍與戰於南岸,敗績。己卯,吳大澂始出關視師。辛巳,威海陷,守將戴宗騫死之。改命聶士成統兵入關。丁亥,詔責李鴻章。庚寅,劉公島陷,水師熸,丁汝昌及總兵劉步蟾死之。諭張之洞、松椿防海、贛、清江水陸要衝,保清、淮通運。辛卯,授李鴻章為頭等全權大臣,使日本。壬辰,見各國使臣於文華殿。陶模言喀什噶爾、莎車、和闐等屬戶民,英印度部收買為奴,應由公家贖放,從之。丙申,葉志超、龔照璵俱論斬。己亥,日本陷文登、寧海,偪煙臺。宋慶等及日人戰於太平山,敗績,走。
èr yuè yǐ sì, sòng qìng wú dà chéng bài rì rén yú liàng jiǎ shān, cān jiāng liú yún guì shǒu bèi zhào yún qí zhàn sǐ. zhèn jǐn zhōu níng yuǎn zāi mín. dīng wèi, mìng niè shì chéng zǒng tǒng jīn gū hǎi kǒu fáng jūn. yǐ yǒu, rì bīng báo liáo yáng, cháng shùn táng rén lián jī què zhī. gēng xū, rì bīng xiàn niú zhuāng, wú dà chéng tuì zǒu, rì rén suì xí yíng kǒu. guǐ chǒu, mǎ yù kūn bài rì rén yú tián zhuāng tái. jiǎ yín, fù zhàn, bài jī. bǐng chén, rì bīng xiàn tián zhuāng tái. wú dà chéng bēn jǐn zhōu, sòng qìng tuì shuāng tái. dīng sì, yǐ wú dà chéng shī tú náo bài, qiè zé zhī. wù wǔ, gōng qīn wáng děng zòu chè hǎi jūn shǔ. miǎn shàng yuán jiāng níng děng chù, huái ān děng wèi fù kè. zhèn zhí lì shuǐ zāi. gēng shēn, fēn shén jī yíng bīng zhù xǐ fēng kǒu. guǐ hài, mìng wú dà chéng jiě jūn wù bāng bàn lái jīng, xiāng è zhū jūn yǐ wèi guāng dào lǐng zhī. yǐ chǒu, bō kù tǎng shí wàn jiā zhèn jì zhōu děng chù zāi mín. wù chén, zhī zhōu xú qìng zhāng jí mín tuán gù shǒu liáo yáng, mìng yù lù jì xiǎng xiè. jǐ sì, zhèn yù tián luán zhōu lè tíng shuǐ zāi. rì rén jū jī lǐ hóng zhāng, dàn shāng qí jiá. gēng wǔ, rì rén fàn péng hú.
二月乙巳,宋慶、吳大澂敗日人於亮甲山,參將劉雲桂、守備趙雲奇戰死。賑錦州、寧遠災民。丁未,命聶士成總統津、沽海口防軍。乙酉,日兵薄遼陽,長順、唐仁廉擊卻之。庚戌,日兵陷牛莊,吳大澂退走,日人遂襲營口。癸丑,馬玉昆敗日人於田莊台。甲寅,復戰,敗績。丙辰,日兵陷田莊台。吳大澂奔錦州,宋慶退雙台。丁巳,以吳大澂師徒撓敗,切責之。戊午,恭親王等奏撤海軍署。免上元、江寧等處,淮安等衛賦課。賑直隸水災。庚申,分神機營兵駐喜峰口。癸亥,命吳大澂解軍務幫辦來京,湘、鄂諸軍以魏光燾領之。乙丑,撥庫帑十萬加賑薊州等處災民。戊辰,知州徐慶璋集民團固守遼陽,命裕祿濟饟械。己巳,賑玉田、灤州、樂亭水災。日人狙擊李鴻章,彈傷其頰。庚午,日人犯澎湖。
sān yuè rén shēn shuò, mìng wú dà chéng huí hú nán xún fǔ rèn. guǐ yǒu, jì yáng gāo jiā zhǐ fāng hé jué. yǐ hài, rì bīng xiàn péng hú. wù zǐ, chǐ tí dū jiǎng xī yí zhí, dǎi wèn. guǐ sì, mìng guō bǎo chāng suí tóng liú kūn yī bàn fáng wù. jǐ hài, lǐ hóng zhāng yǔ rì běn quán quán yī téng bó wén lù ào zōng guāng mǎ guān huì yì. hé yuē chéng, dìng cháo xiǎn wèi dú lì zì zhǔ guó, gē liáo nán dì tái wān péng hú gè dǎo, cháng jūn fèi èr wàn wàn, zēng tōng shāng kǒu àn, rèn rì běn shāng mín cóng shì gōng yì zhì zào, zàn xíng zhù bīng wēi hǎi.
三月壬申朔,命吳大澂回湖南巡撫任。癸酉,濟陽高家紙坊河決。乙亥,日兵陷澎湖。戊子,褫提督蔣希夷職,逮問。癸巳,命郭寶昌隨同劉坤一辦防務。己亥,李鴻章與日本全權伊藤博文、陸奧宗光馬關會議。和約成,定朝鮮為獨立自主國,割遼南地、台灣、澎湖各島,償軍費二萬萬,增通商口岸,任日本商民從事工藝製造,暫行駐兵威海。
xià sì yuè wù shēn, bō jīng cāng mǐ shí bèi shùn tiān píng tiào. jǐ yǒu, tiān jīn hǎi yì, wáng wén sháo zì qǐng bà chì, bù xǔ. yù yuē:" fēi cháng zāi yì, wǒ jūn chén wéi dāng xiū shěng tì lì, yǐ mǐ tiān zāi." gān sù sā huí pàn, xiàn xún huà tīng, léi zhèng wǎn jiǎo zhī. gēng xū, mìng dào yuán lián fāng wǔ tíng fāng fù yān tái yǔ rì běn huàn yuē. yǐ mǎo, yù yuē:" hé yuē dìng yì, tíng chén jiāo zhāng wèi dì bù kě qì, fèi bù kě cháng, dāng réng fèi yuē jué zhàn. qí yán gù chū zhōng fèn, ér wèi xī cháo tíng kǔ zhōng. zì cāng cù kāi xìn, zhàn wú yī shèng. jìn zhě qíng shì yì pò, běi kě bī liáo shěn, nán kě fàn jī jiāng. shěn yáng wèi líng qǐn zhòng dì, jīng shī zé zōng shè yōu guān. kuàng cí wéi yí yǎng niàn yú nián, shǐ tú yù yǒu jīng, miǎo gōng hé kān zì wèn? jiā yǐ tiān xīn shì jǐng, hǎi xiào chéng zāi, zhàn shǒu gēng nán cuò shǒu. yī hé yī zhàn, liǎng hài jiān quán, ér hòu fān rán dìng jì. qí wàn nán qíng shì, yán zhě suǒ wèi jí xiáng, ér tiān xià chén mín jiē dāng gòng liàng zhě yě. zī jiāng pī zhǔn dìng yuē, tè xuān shì qián hòu bàn lǐ yuán yóu. wǒ jūn chén wéi qī jiān kǔ yī xīn, tòng chú jī bì." wù wǔ, yù jūn jī dà chén jí zhū chén gōng, hé jú yǐ chéng, wù zài lùn zòu. liú shān dōng yùn liáng shí wàn dàn bèi níng hé děng chù zhèn. mìng yù lù jiē jǐ níng jǐn děng shǔ zhèn xū. jǐ wèi, shǎng qián sù sōng xiàn zhī xiàn sūn bǎo tián wǔ pǐn qīng xián. xīn yǒu, dá lài lǎ ma shòu jiè bì, lài hǎ dá niàn zhū děng wù. guǐ hài, bō hú běi cáo mǐ sān wàn dàn, bèi níng jǐn děng shǔ zhèn. yǐ chǒu, jīng shī píng tiào. mìng lǐ jīng fāng wèi tái wān jiāo dì quán quán wěi yuán. bǐng yín, cì luò chéng xiāng děng èr bǎi bā shí èr rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. dīng mǎo, zhào táng jǐng sōng lái jīng.
夏四月戊申,撥京倉米石備順天平糶。己酉,天津海溢,王文韶自請罷斥,不許。諭曰:「非常災異,我君臣惟當修省惕厲,以弭天災。」甘肅撒回叛,陷循化廳,雷正綰剿之。庚戌,命道員聯芳、伍廷芳赴煙臺與日本換約。乙卯,諭曰:「和約定議,廷臣交章謂地不可棄,費不可償,當仍廢約決戰。其言固出忠憤,而未悉朝廷苦衷。自倉卒開釁,戰無一勝。近者情事益迫,北可逼遼、瀋,南可犯畿疆。瀋陽為陵寢重地,京師則宗社攸關。況慈闈頤養廿餘年,使徒御有驚,藐躬何堪自問?加以天心示警,海嘯成災,戰守更難措手。一和一戰,兩害兼權,而後幡然定計。其萬難情事,言者所未及詳,而天下臣民皆當共諒者也。茲將批准定約,特宣示前後辦理緣由。我君臣惟期堅苦一心,痛除積弊。」戊午,諭軍機大臣及諸臣工,和局已成,勿再論奏。留山東運糧十萬石備寧河等處賑。命裕祿接濟寧、錦等屬賑需。己未,賞前宿松縣知縣孫葆田五品卿銜。辛酉,達賴喇嘛受戒畢,賚哈達、念珠等物。癸亥,撥湖北漕米三萬石,備寧、錦等屬賑。乙丑,京師平糶。命李經方為台灣交地全權委員。丙寅,賜駱成驤等二百八十二人進士及第出身有差。丁卯,召唐景崧來京。
wǔ yuè xīn wèi shuò, zhèn lín zhāng děng xiàn shuǐ zāi. gēng chén, jiǎng xī yí lùn zhǎn. yǐ yǒu, jiàn é shǐ kā xī ní fǎ shǐ shī ā lán yú wén huá diàn. rén chén, rì běn guī wǒ liáo nán dì. dīng yǒu, miǎn hú nán xīn huà, yún nán ā mí bǎo shān kūn míng shàng nián bèi zāi tián fù. zhèn cháng wǔ děng xiàn shuǐ zāi báo zāi. gēng zǐ, táng jǐng sōng xiū zhì.
五月辛未朔,賑臨漳等縣水災。庚辰,蔣希夷論斬。乙酉,見俄使喀希尼、法使施阿蘭於文華殿。壬辰,日本歸我遼南地。丁酉,免湖南新化,雲南阿迷、保山、昆明上年被災田賦。賑長武等縣水災雹災。庚子,唐景崧休致。
rùn wǔ yuè xīn chǒu shuò, bō shān dōng kù tǎng èr wàn zhù zhèn fèng tiān. rén yín, fǔ xù jiāng zhè yùn cáo jī hòu chuán hù wàn yú rén. jiǎ chén, dà xué shì fú kūn zhì shì. yǐ sì, mìng zhí lì tí dū niè shì chéng zǒng tǒng huái jūn zhù jīn gū, jiāng xī bù zhèng shǐ wèi guāng dào zǒng tǒng zhè jūn zhù shān hǎi guān, sì chuān tí dū sòng qìng zǒng tǒng yì jūn zhù jǐn zhōu, jù tīng běi yáng dà chén diào dù. guǐ chǒu, wú dà chéng bà. wù wǔ, yǔ huì cháo jiā dào yù gēng sì pǐn jīng táng, chōng chū shǐ rì běn dà chén. dīng mǎo, yù yuē:" jìn zhōng wài chén gōng tiáo chén shí wù, rú xiū tiě lù, zhù chāo bì, zào jī qì, kāi kuàng chǎn, zhé nán cáo, jiǎn bīng é, chuàng yóu zhèng, liàn lù jūn, zhěng hǎi jūn, lì xué táng, dà dǐ yǐ chóu xiǎng liàn bīng wèi jí wù, yǐ xù shāng huì gōng wèi běn yuán, jiē yīng jí shí xīng jǔ. zhì zhěng dùn lí jīn, yán hé guān shuì, jī chá huāng tián, tài chú rǒng yuán, jiē yú guó jì mín shēng duō suǒ bì bǔ. zhí shěng jiāng lì yīng gè jiù qíng shì, chóu zhuó bàn fǎ yǐ wén."
閏五月辛丑朔,撥山東庫帑二萬助賑奉天。壬寅,撫恤江、浙運漕稽候船戶萬餘人。甲辰,大學士福錕致仕。乙巳,命直隸提督聶士成總統淮軍駐津、沽,江西布政使魏光燾總統浙軍駐山海關,四川提督宋慶總統毅軍駐錦州,俱聽北洋大臣調度。癸丑,吳大澂罷。戊午,予惠潮嘉道裕庚四品京堂,充出使日本大臣。丁卯,諭曰:「近中外臣工條陳時務,如修鐵路,鑄鈔幣,造機器,開礦產,折南漕,減兵額,創郵政,練陸軍,整海軍,立學堂,大抵以籌餉練兵為急務,以恤商惠工為本源,皆應及時興舉。至整頓釐金,嚴覈關稅,稽察荒田,汰除冗員,皆於國計民生多所裨補。直省疆吏應各就情勢,籌酌辦法以聞。」
liù yuè jiǎ xū, sūn yù wèn yǐ jí miǎn. dīng chǒu, zhèn rè hé jī mín. yǐ yǒu, jūn jī dà chén xú yòng yí bà. yǐ lín shū wèi wǔ yīng diàn dà xué shì, kūn gāng yǐ lǐ bù shàng shū xié bàn dà xué shì. mìng qián yīng pǔ wèi jūn jī dà chén, wēng tóng hé lǐ hóng zǎo jūn jiān zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. wù zǐ, zhèn zhōng xiáng děng chù shuǐ zāi.
六月甲戌,孫毓汶以疾免。丁丑,賑熱河饑民。乙酉,軍機大臣徐用儀罷。以麟書為武英殿大學士,崑岡以禮部尚書協辦大學士。命錢應溥為軍機大臣,翁同龢、李鴻藻均兼總理各國事務衙門行走。戊子,賑鍾祥等處水災。
qiū qī yuè jiǎ chén, qìn hé jué. yǐ sì, xíng zé hé jué. dīng wèi, zhào lǐ hóng zhāng rù gé bàn shì. shòu wáng wén sháo zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén. wù shēn, zhèn shāng zhōu qīng jiàn děng chù shuǐ zāi báo zāi. jǐ yǒu, yǔ sòng rú lǚ dà lín cóng sì wén miào. shòu zhāng qí dōng hé jué. fēng shēng ā qiǎn shù jūn tái. wù wǔ, zhèn zhèn ān děng xiàn shuǐ zāi. xīn yǒu, jiāng xī xún fǔ dé xīn yǒu zuì chǐ zhí. sè lēi kù ěr dì zhèn. rén xū, yǐ huí zhòng chāng jué, chǐ zǒng bīng tāng yàn hé zhí, yáng chāng jùn léi zhèng wǎn bìng chǐ zhí liú rèn. dīng mǎo, yǐ gé tí dū huáng shì lín lùn zhǎn.
秋七月甲辰,沁河決。乙巳,滎澤河決。丁未,詔李鴻章入閣辦事。授王文韶直隸總督兼北洋大臣。戊申,賑商州、清澗等處水災雹災。己酉,予宋儒呂大臨從祀文廟。壽張、齊東河決。豐升阿遣戍軍台。戊午,賑鎮安等縣水災。辛酉,江西巡撫德馨有罪褫職。色勒庫爾地震。壬戌,以回眾猖獗,褫總兵湯彥和職,楊昌濬、雷正綰並褫職留任。丁卯,已革提督黃仕林論斬。
bā yuè rén shēn, zhèn fù chuān róng xiàn shuǐ zāi. bǐng zǐ, zhèn jiē wén xī níng děng zhōu xiàn shuǐ zāi. jǐ mǎo, sì chuān zǒng dū liú bǐng zhāng yǐ bù néng bǎo hù jiào táng chǐ zhí. bǐng xū, mìng gōng bù láng zhōng qìng cháng yǐ wǔ pǐn jīng táng chōng chū shǐ fǎ guó dà chén. guǐ sì, miǎn yún nán wēi yuǎn bèi zāi tián fù.
八月壬申,賑富川、容縣水災。丙子,賑階、文、西寧等州縣水災。己卯,四川總督劉秉璋以不能保護教堂褫職。丙戌,命工部郎中慶常以五品京堂充出使法國大臣。癸巳,免雲南威遠被災田賦。
jiǔ yuè gēng zǐ, zhèn wú zhōu fǔ shǔ huǒ zāi. liú shān dōng xīn cáo bèi bīn hé zhū xiàn zāi zhèn. yǐ sì, liú hú běi dōng cáo sān wàn dàn bèi zhōng xiáng děng xiàn zhèn xū. dīng wèi, mìng wèi guāng dào tǒng jūn yuán gān sù. wù shēn, miǎn wàng dū chà yáo, jí tuì chū quān dì é fù wǔ chéng, zhe wèi lìng. jǐ yǒu, miǎn shǎn xī qián suì mín qiàn, jì huá zhōu kāi qú zhàn dì qián liáng. rén zǐ, jiàn yīng shǐ ōu gé nè yú wén huá diàn. yǐ mǎo, zhèn gān sù bèi rǎo gè dì nàn mín. wù wǔ, zhèn lín xiāng jiāo zāi. bō tǎng sān wàn gòu cāng gǔ, bèi cháng dé héng zhōu hàn zāi. rén xū, jiàn hé shǐ kè luó bó yú wén huá diàn. guǐ hài, mìng zōng rén fǔ fǔ chéng wú tíng fēn jiān zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. bǐng yín, hòu cáng bān chán é ěr dé ní lái jīng yè líng, jìn fāng wù. jiē yáng cháo yáng pǔ níng děng xiàn dì zhèn.
九月庚子,賑梧州府屬火災。留山東新漕備瀕河諸縣災賑。乙巳,留湖北冬漕三萬石備鍾祥等縣賑需。丁未,命魏光燾統軍援甘肅。戊申,免望都差徭,及退出圈地額賦五成,著為令。己酉,免陝西前歲民欠,暨華州開渠占地錢糧。壬子,見英使歐格訥於文華殿。乙卯,賑甘肅被擾各地難民。戊午,賑臨湘蛟災。撥帑三萬購倉穀,備常德、衡州旱災。壬戌,見和使克羅伯於文華殿。癸亥,命宗人府府丞吳廷芬兼總理各國事務衙門行走。丙寅,後藏班禪額爾德尼來京謁陵,進方物。揭陽、潮陽、普寧等縣地震。
shí yuè xīn wèi, yáng chāng jùn bà, yǐ táo mó shǔ shǎn gān zǒng dū. xīn sì, lǐ hóng zhāng yǔ rì shǐ hù huàn guī liáo tiáo yuē. jiǎ shēn, zhǎng lín wāng míng luán bìng yǐ zhào duì wàng yán chǐ zhí. jǐ chǒu, chū shè xīn jiàn lù jūn, mìng wēn chù dào yuán shì kǎi dū liàn. bǐng shēn, miǎn jiāng chuān bèi zāi tián fù èr nián. zhèn hè qìng děng zhōu xiàn shuǐ hàn zāi.
十月辛未,楊昌濬罷,以陶模署陝甘總督。辛巳,李鴻章與日使互換歸遼條約。甲申,長麟、汪鳴鑾並以召對妄言褫職。己丑,初設新建陸軍,命溫處道袁世凱督練。丙申,免江川被災田賦二年。賑鶴慶等州縣水旱災。
shí yī yuè yǐ yǒu shuò, shān dōng zhào jiā kǒu hé lóng. dīng wèi, miǎn shèng jīng bèi yān guān zhuāng é fù. wù shēn, liú hé nán cáo zhé bā wàn bèi nèi huáng děng xiàn gōng zhèn. jǐ yǒu, yǐ hú běi bù zhèng shǐ wáng zhī chūn chōng é huáng jiā miǎn hè shǐ. gēng xū, miǎn fèng tiān bèi bīng gè shǔ qí mín liǎng nián tián fù, bìng jī nián bū fù. guǐ chǒu, liú yǒng fú miǎn. guǐ hài, gān sù tí dū lǐ péi róng yǐ fù yuán xī níng dòu liú chǐ zhí. yǐ chǒu, diào dǒng fú xiáng wèi gān sù tí dū, réng zǒng tǒng gān jūn, qián dí zhū jiàng jūn guī jié zhì. zhèn bǎo shān jiāo zāi.
十一月乙酉朔,山東趙家口合龍。丁未,免盛京被淹官莊額賦。戊申,留河南漕折八萬備內黃等縣工賑。己酉,以湖北布政使王之春充俄皇加冕賀使。庚戌,免奉天被兵各屬旗民兩年田賦,並積年逋賦。癸丑,劉永福免。癸亥,甘肅提督李培榮以赴援西寧逗留褫職。乙丑,調董福祥為甘肅提督,仍總統甘軍,前敵諸將均歸節制。賑保山蛟災。
shí èr yuè wù yín, shòu zhāng jué kǒu hé lóng. gēng chén, bō kù tǎng liù wàn bèi hú běi chūn zhèn. guǐ sì, gǎi mìng lǐ hóng zhāng shǐ é, shào yǒu lián fù zhī. shì yuè, miǎn shǎn xī qián suì bū fù fèng tiān shàng nián wěi shuì jí guān zhuāng shuì liáng. zhèn shèng jīng píng xiāng zāi. fā tǎng gè shí wàn, zhèn hú nán yún nán shǎn xī gè shǔ zāi.
十二月戊寅,壽張決口合龍。庚辰,撥庫帑六萬備湖北春賑。癸巳,改命李鴻章使俄,邵友濂副之。是月,免陝西前歲逋賦、奉天上年葦稅及官莊稅糧。賑盛京、萍鄉災。發帑各十萬,賑湖南、雲南、陝西各屬災。
èr shí èr nián bǐng shēn chūn zhēng yuè bǐng shēn shuò, tíng yán yàn. dīng yǒu, yǐ tè qiǎn lǐ hóng zhāng shǐ é, yù zhǐ shào yǒu lián wáng zhī chūn wú wǎng. jǐ hài, zhèn cháng shā gè fǔ shuǐ hàn zāi. yǐ mǎo, jiàn gè guó gōng shǐ yú wén huá diàn. gēng shēn, mìng féng zi cái réng huí guǎng dōng, dū bàn qīn lián fáng wù.
二十二年丙申春正月丙申朔,停筵宴。丁酉,以特遣李鴻章使俄,諭止邵友濂、王之春毋往。己亥,賑長沙各府水旱災。乙卯,見各國公使於文華殿。庚申,命馮子材仍回廣東,督辦欽、廉防務。
èr yuè gēng wǔ, yí tǎ ěr bā hā tái é lǔ tè lǐng duì dà chén zhù bù lún bù lā kè, yī lí chá hā ěr yíng lǐng duì dà chén zhù bó luó tǎ lā. rén shēn, shǐ yì yóu zhèng yǔ gè guó lián huì. kāi lóng zhōu tiě lù. liú míng chuán zú. dīng hài, hù bù huǒ.
二月庚午,移塔爾巴哈台額魯特領隊大臣駐布倫布拉克,伊犁察哈爾營領隊大臣駐博羅塔拉。壬申,始議郵政與各國聯會。開龍州鐵路。劉銘傳卒。丁亥,戶部火。
sān yuè wù xū, é lēi hé bù zhì shì. guǐ mǎo, kāi háng zhōu shāng bù. dīng wèi, mìng wáng wén sháo zhāng zhī dòng dū bàn lú hàn tiě lù. xīn yǒu, huí fěi kuī zhū lēi dōu sī. guǐ hài, mìng dǒng fú xiáng zhù xī níng, zhuān rèn jiǎo fǔ, wèi guāng dào hái zhù hé zhōu, xún mìng huí shǎn xī xún fǔ rèn.
三月戊戌,額勒和布致仕。癸卯,開杭州商埠。丁未,命王文韶、張之洞督辦蘆漢鐵路。辛酉,回匪窺珠勒都斯。癸亥,命董福祥駐西寧,專任剿撫,魏光燾還駐河州,尋命回陝西巡撫任。
xià sì yuè rén shēn, wǔ tái shān pú sà dǐng zāi. yǐ hài, miǎn kūn míng qiū běi bèi zāi xià liáng. xīn sì, mìng róng lù wǎng tiān jīn yuè xīn jiàn lù jūn. wù zǐ, shòu kūn gāng tǐ rén gé dà xué shì, róng lù yǐ bīng bù shàng shū xié bàn dà xué shì.
夏四月壬申,五台山菩薩頂災。乙亥,免昆明、丘北被災夏糧。辛巳,命榮祿往天津閱新建陸軍。戊子,授崑岡體仁閣大學士,榮祿以兵部尚書協辦大學士。
wǔ yuè dīng yǒu, yù lǐ bǐng héng chá zhōu xiàn liáng fù, fú shōu zhě hé jiǎn zhī. miǎn ēn ān bèi zāi é fù. xīn chǒu, zhèng zhōu wén miào zāi. shì yuè, shàng shù fèng huáng tài hòu lín chún wáng dǐ shì fú jìn jí. guǐ mǎo, chún xián qīn wáng fú jìn yè hè nà lā shì hōng, chuò cháo shí yī rì, shàng fèng huáng tài hòu lín dǐ shì liàn, yuè rì fù wǎng diàn jì. yì zhǐ, chún xián qīn wáng fú jìn hōng shì, yīng chēng yuē" huáng dì běn shēng bǐ". yǐ sì, shàng chéng fú. rén zǐ, miǎn ān huī lì nián bū fù. jiǎ zǐ, huǎn è lún chūn shēng dīng jìn diāo gòng.
五月丁酉,諭李秉衡查州縣糧賦,浮收者覈減之。免恩安被災額賦。辛丑,鄭州文廟災。是月,上數奉皇太后臨醇王邸視福晉疾。癸卯,醇賢親王福晉葉赫那拉氏薨,輟朝十一日,上奉皇太后臨邸視殮,越日復往奠祭。懿旨,醇賢親王福晉薨逝,應稱曰「皇帝本生妣」。乙巳,上成服。壬子,免安徽歷年逋賦。甲子,緩鄂倫春牲丁進貂貢。
liù yuè bǐng yín, yù kuí shùn fǔ xù qīng hǎi méng mín. dīng mǎo, hé jué lì jīn. wù chén, miǎn zhè jiāng lì nián gè chǎng jī qiàn zào kè yán kè. gēng wǔ, zhèn zhè jiāng fēng zāi. rén shēn, chún xián qīn wáng fú jìn jīn guān fèng yí, shàng gōng yì lín sòng. jiǎ xū, shàng fèng huáng tài hòu rú chún wáng yuán yù lín diàn fú jìn jīn guān. jǐ mǎo, yù zhěng dùn cháng jiāng shuǐ shī. rén wǔ, mìng yù lù jiān chōng chuán zhèng dà chén. bǐng xū, sōng pān fān luàn, guān jūn jiǎo píng zhī. dīng hài, yǔn wáng dà chén qǐng, shén jī yíng liàn bīng chù fǎng xī zhì liàn bīng. xīn mǎo, yǒng dìng hé yì. shì yuè, zhèn dà dōng gōu hǎi yì zāi, ān huī hú běi jiāo zāi.
六月丙寅,諭奎順撫恤青海蒙民。丁卯,河決利津。戊辰,免浙江歷年各場積欠灶課鹽課。庚午,賑浙江風災。壬申,醇賢親王福晉金棺奉移,上躬詣臨送。甲戌,上奉皇太后如醇王園寓臨奠福晉金棺。己卯,諭整頓長江水師。壬午,命裕祿兼充船政大臣。丙戌,松潘番亂,官軍剿平之。丁亥,允王大臣請,神機營練兵處仿西制練兵。辛卯,永定河溢。是月,賑大東溝海溢災,安徽、湖北蛟災。
qiū qī yuè jiǎ wǔ shuò, rì yǒu shí zhī. dīng yǒu, shùn tiān dōng nán gè shǔ shuǐ, mìng sūn jiā nài děng sù chóu zhèn xū. yǐ sì, liú nán cáo shí wàn dàn yú tiān jīn bèi zhèn.
秋七月甲午朔,日有食之。丁酉,順天東南各屬水,命孫家鼐等速籌賑需。乙巳,留南漕十萬石於天津備賑。
bā yuè yǐ chǒu, yǐ guān nèi wài huí fěi jiàn píng, yù táo mó dǒng fú xiáng ān jí jiàng zhòng, sōu bǔ yú fěi. jǐ sì, chuān jūn jiǎo zhān duì, dié kè yào ài, jìn bī zhōng zhān. gēng chén, yù lù chuán lín:" zhān duì yòng bīng, nǎi zàn shí bàn fǎ. shì dìng hòu réng shè fān guān fǒu, dāng zài shěn xiáng. bù dé yīn cǐ kē zé lǎ ma, zhuǎn shēng tā xìn, shèn wù lǔ mǎng ér xíng." jǐ chǒu, yù xíng bù xùn yù yīng sù jié, wú rèn yán dàng. rén chén, jìn gè shěng làn yòng fēi xíng.
八月乙丑,以關內外回匪漸平,諭陶模、董福祥安輯降眾,搜捕餘匪。己巳,川軍剿瞻對,疊克要隘,進逼中瞻。庚辰,諭鹿傳霖:「瞻對用兵,乃暫時辦法。事定後仍設番官否,當再審詳。不得因此苛責喇嘛,轉生他釁,慎勿鹵莽而行。」己丑,諭刑部訊獄應速結,毋任延宕。壬辰,禁各省濫用非刑。
jiǔ yuè bǐng shēn, fú kūn zú. miǎn shǎn xī qián suì bū fù. jǐ hài, dōng líng chóng zāi. bǐng wǔ, shǎng shèng xuān huái sì pǐn jīng táng. xiān shì, wáng wén sháo zhāng zhī dòng qǐng lì zhāo shāng lún chuán zǒng gōng sī, jǔ shèng xuān huái dū bàn. zhì shì, zhǐ xià, bìng zhǔn zhuān zòu. dà xué shì zhāng zhī wàn zhì shì. dīng wèi, jiàn dé shǐ hǎi jìng bǐ shǐ fèi gé yú wén huá diàn. gēng xū, mìng lǐ hóng zhāng zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. guǐ chǒu, lǐ bǐng héng yán kān míng huáng hé wěi lǘ, nǐ yóu jiù huáng hé dōng àn tiāo jùn xīn hé, réng dǎo guī jiù hé rù hǎi. yù yǐ dà jǔ xīng bàn, wù qī yī láo yǒng yì, yǐ fù wěi rèn.
九月丙申,福錕卒。免陝西前歲逋賦。己亥,東陵蟲災。丙午,賞盛宣懷四品京堂。先是,王文韶、張之洞請立招商輪船總公司,舉盛宣懷督辦。至是,旨下,並准專奏。大學士張之萬致仕。丁未,見德使海靖、比使費葛於文華殿。庚戌,命李鴻章在總理各國事務衙門行走。癸丑,李秉衡言勘明黃河尾閭,擬由舊黃河東岸挑濬新河,仍導歸舊河入海。諭以大舉興辦,務期一勞永逸,以副委任。
shì qiū, zhèn hé nán fèng tiān hú běi ān huī shān dōng shān xī jí lín hēi lóng jiāng shuǐ zāi, hú nán jiāo zāi, jí shǎn gān shuǐ zāi báo zāi, xīn jiāng huáng zāi báo zāi, guǎng dōng yáng miàn fēng zāi.
是秋,賑河南、奉天、湖北、安徽、山東、山西、吉林、黑龍江水災,湖南蛟災,及陝、甘水災雹災,新疆蝗災雹災,廣東洋面風災。
dōng shí yuè rén xū shuò, zhèn hú běi jiāng hàn shuǐ zāi. guǐ hài, bàn hé zhōu dōng zhèn. jiǎ zǐ, zēng shè sū zhōu háng zhōu shā shì sī máo sì guān. bǐng yín, yù táo mó xuǎn lián míng xián lì, hé jí hàn huí, ǒu yǒu zhēng zhí, zhuān lùn shì fēi, zhǔn qíng lǐ yǐ jì qí píng, bìng fēn bié fǔ xù bèi bīng qū yù. lùn píng huí gōng, yǔ dǒng fú xiáng qí dū wèi shì zhí, shòu táo mó shǎn gān zǒng dū, ráo yīng qí xīn jiāng xún fǔ, yǔ kuí shùn wèi guāng dào yōu xù, qí yú zhēn xù yǒu chà. jiǎ xū, yǒng dìng hé jué kǒu hé lóng. wù yín, dìng cháo xiǎn shè lǐng shì, bù lì tiáo yuē, bù qiǎn shǐ, bù dì guó shū, yǐ zǒng lǐng shì yī rén zhù qí dū chéng. gēng chén, mìng zuǒ dōu yù shǐ yáng rú chōng chū shǐ é ào hé dà chén, dào yuán luó fēng lù chōng chū shǐ yīng yì bǐ dà chén, huáng zūn xiàn chōng chū shǐ dé guó dà chén, wǔ tíng fāng chōng chū shǐ měi rì mì dà chén. guǐ wèi, miǎn wǔ qīng děng zhōu xiàn qiū fù zá kè. yǐ yǒu, zhèn huá zhōu děng chù shuǐ zāi. jǐ chǒu, yǐ xú tóng wèi tǐ rén gé dà xué shì, lǐ hóng zǎo yǐ lǐ bù shàng shū xié bàn dà xué shì.
冬十月壬戌朔,賑湖北江、漢水災。癸亥,辦河州冬賑。甲子,增設蘇州、杭州、沙市、思茅四關。丙寅,諭陶模選廉明賢吏,和輯漢、回,偶有爭執,專論是非,准情理以劑其平,並分別撫恤被兵區域。論平回功,予董福祥騎都尉世職,授陶模陝甘總督,饒應祺新疆巡撫,予奎順、魏光燾優敘,其餘甄敘有差。甲戌,永定河決口合龍。戊寅,定朝鮮設領事,不立條約,不遣使,不遞國書,以總領事一人駐其都城。庚辰,命左都御史楊儒充出使俄奧荷大臣,道員羅豐祿充出使英義比大臣,黃遵憲充出使德國大臣,伍廷芳充出使美日秘大臣。癸未,免武清等州縣秋賦雜課。乙酉,賑華州等處水災。己丑,以徐桐為體仁閣大學士,李鴻藻以禮部尚書協辦大學士。
shí yī yuè wù shēn, dōng zhì, sì tiān yú yuán qiū. jǐ yǒu, miǎn cháo hè. xīn hài, miǎn hé táo děng chù bèi zāi fù kè. dīng sì, mìng gōng bù shì láng xǔ jǐng chéng chōng chū shǐ dé guó dà chén. shì yuè, zhèn shān dōng sì chuān shuǐ zāi.
十一月戊申,冬至,祀天於圜丘。己酉,免朝賀。辛亥,免河、洮等處被災賦課。丁巳,命工部侍郎許景澄充出使德國大臣。是月,賑山東、四川水災。
shí èr yuè yǐ chǒu, chū, lù chuán lín lǚ zòu zhān duì yí jiǎo, nǐ shōu huí hòu gǎi shè hàn guān. shàng lǜ shī dá lài xīn, mìng lù chuán lín wén hǎi děng xiáng yì. zhì shì, shū chén zhān mín xiàng huà, cáng fān zhèn shè gè qíng. yīn yù kǎi qiē quàn dǎo dá lài, qī yú bǎo cáng bǎo chuān liǎng wú zhì ài. zhèn sì chuān dōng xiāng děng shǔ zāi. bǐng zǐ, miǎn liáo yáng gè cūn tún liáng fù, suí dé děng zhōu xiàn bū liáng.
十二月乙丑,初,鹿傳霖屢奏瞻對宜剿,擬收回後改設漢官。上慮失達賴心,命鹿傳霖、文海等詳議。至是,疏陳瞻民向化,藏番震懾各情。因諭剴切勸導達賴,期於保藏、保川兩無窒礙。賑四川東鄉等屬災。丙子,免遼陽各村屯糧賦,綏德等州縣逋糧。
èr shí sān nián dīng yǒu chūn zhēng yuè xīn mǎo shuò, tíng yán yàn. dīng yǒu, miǎn shān dōng guāng xù chū nián bū fù. xīn hài, liú hú běi cáo mǐ chōng gōng zhèn. yǐ mǎo, jiàn měi fǎ yīng dé hé bǐ é yì rì běn jí rì ào zhū guó gōng shǐ yú wén huá diàn.
二十三年丁酉春正月辛卯朔,停筵宴。丁酉,免山東光緒初年逋賦。辛亥,留湖北漕米充工賑。乙卯,見美、法、英、德、荷、比、俄、義、日本及日、奧諸國公使於文華殿。
èr yuè rén xū, mìng hù bù shì láng zhāng yīn huán shǐ yīng. gēng wǔ, hé jué lì chéng zhāng qiū. jǐ mǎo, mìng chóng lǐ xǔ yīng kuí zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu.
二月壬戌,命戶部侍郎張蔭桓使英。庚午,河決歷城、章丘。己卯,命崇禮、許應騤在總理各國事務衙門行走。
sān yuè guǐ sì, zhào tài rǒng bīng. jiǎ chén, yì zhǐ fā nèi tǎng shí wàn zhèn sì chuān, wǔ wàn zhèn hú běi, bìng yǐ kù tǎng shí wàn jiā zhèn sì chuān kuí suí zhōng sān shǔ. xīn hài, miǎn tóng rén qīng xī bèi shuǐ tián fù. dīng sì, chū shè hǎi shēn wēi wěi yuán.
三月癸巳,詔汰冗兵。甲辰,懿旨發內帑十萬賑四川,五萬賑湖北,並以庫帑十萬加賑四川夔、綏、忠三屬。辛亥,免銅仁、青谿被水田賦。丁巳,初設海參葳委員。
xià sì yuè yǐ hài, lǐ bǐng héng zòu jiǎn shān dōng qián cáo.
夏四月乙亥,李秉衡奏減山東錢漕。
wǔ yuè bǐng shēn, zhào gùn gá zhá lā cān hú tú kè tú jiā mù bā tú duō pǔ zhǔn zhuǎn shì wèi bā yīn gōu chéng huà sì hú tú kè tú. jiǎ chén, zhāng zhī wàn zú, zèng tài bǎo. dīng wèi, shàng yì běn shēng bǐ chún xián qīn wáng fú jìn yuán qǐn, zhōu nián shì fú. rén zǐ, yǔ lǚ hǎi huán sì pǐn jīng táng, chōng chū shǐ dé hé èr guó dà chén.
五月丙申,詔棍噶札拉參胡圖克圖嘉穆巴圖多普准轉世為八音溝承化寺胡圖克圖。甲辰,張之萬卒,贈太保。丁未,上詣本生妣醇賢親王福晉園寢,周年釋服。壬子,予呂海寰四品京堂,充出使德荷二國大臣。
liù yuè jǐ mǎo, zhèn chóng yáng děng xiàn shuǐ zāi.
六月己卯,賑崇陽等縣水災。
shì xià, jiàn ào shǐ qí gàn é shǐ wū ěr tā mù sī kē yīng shǐ dòu nà lè rì shǐ shǐ yě wén xióng yú wén huá diàn.
是夏,見奧使齊幹、俄使烏爾他木斯科、英使竇納樂、日使矢野文雄於文華殿。
qiū qī yuè gēng yín, lǐ hóng zǎo zú. bǐng shēn, mìng liào shòu héng zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. xīn chǒu, fù gù shǎn xī gù yuán tí dū léi zhèng wǎn yuán guān. jiǎ chén, miǎn mín zhōu wèi èr shí sì sì jìn luó, bìng zhǎn huǎn mǎ gòng. jiǎ yín, píng yáo pǔ dòng cūn shān xiàn rù dì zhōng.
秋七月庚寅,李鴻藻卒。丙申,命廖壽恆在總理各國事務衙門行走。辛丑,復故陝西固原提督雷正綰原官。甲辰,免岷州衛二十四寺進騾,並展緩馬貢。甲寅,平遙普洞村山陷入地中。
bā yuè jǐ sì, jìng xī dì zhèn. rén shēn, mìng wēng tóng hé yǐ hù bù shàng shū xié bàn dà xué shì. guǐ wèi, chí kē bù duō zhá hā qìn bǎo ěr jí kuàng jìn, xǔ méng hàn mín rén kāi cǎi. yǐ yǒu, yǐ lù chuán lín yú dé ěr gé tè tǔ sī cuò lǐ shī yí, bà gǎi tǔ guī liú yì, shì tǔ sī áng wēng jiàng bái rén qīng jì qí jiā shǔ, réng huí dé ěr gé tè guǎn tǔ sī shì.
八月己巳,靖西地震。壬申,命翁同龢以戶部尚書協辦大學士。癸未,弛科布多札哈沁寶爾吉礦禁,許蒙、漢民人開採。乙酉,以鹿傳霖於德爾格忒土司措理失宜,罷改土歸流議,釋土司昂翁降白仁青暨其家屬,仍回德爾格忒管土司事。
jiǔ yuè wù zǐ, lù chuán lín bà. jǐ chǒu, mìng dé ěr gé tè chè bīng. wù xū, jiàn nuó wēi shǐ bǎi gù yú wén huá diàn. jiǎ chén, dá lài lǎ ma qǐng hái zhān duì dì. yù gōng shòu děng huì shāng yǐ wén. bǐng wǔ, lì jīn jué kǒu hé lóng. yǐ mǎo, fù gù shǎn gān zǒng dū yáng chāng jùn guān.
九月戊子,鹿傳霖罷。己丑,命德爾格忒撤兵。戊戌,見挪威使柏固於文華殿。甲辰,達賴喇嘛請還瞻對地。諭恭壽等會商以聞。丙午,利津決口合龍。乙卯,復故陝甘總督楊昌濬官。
shì qiū, zhèn shǎn xī báo zāi shuǐ zāi, hú nán běi jiāng xī guǎng dōng ān huī yún guì shuǐ zāi, xīn jiāng huáng zāi.
是秋,賑陝西雹災水災,湖南北、江西、廣東、安徽、雲、貴水災,新疆蝗災。
shí yuè wù wǔ, guǎng xī xún fǔ shǐ niàn zǔ zuò shì chǐ zhí. rén shēn, cáo zhōu fěi qiāng hài dé guó jiào shì, mìng lǐ bǐng héng chá kān zhī. wù yín, dé yǐ bīng lún rù jiāo ào. rén wǔ, miǎn lè tíng děng zhōu xiàn bèi zāi é fù. shì yuè, zhèn guǎng dōng fēng zāi, shǎn xī báo zāi, hú nán jiāng nán shuǐ zāi.
十月戊午,廣西巡撫史念祖坐事褫職。壬申,曹州匪戕害德國教士,命李秉衡察勘之。戊寅,德以兵輪入膠澳。壬午,免樂亭等州縣被災額賦。是月,賑廣東風災,陝西雹災,湖南、江南水災。
shí yī yuè xīn mǎo, bō jiāng běi cáo mǐ sān wàn dàn, bèi xú hǎi gè shǔ zhèn. jiǎ wǔ, zhào bà sān zhān gǎi tǔ guī liú yì, réng lì dá lài lǎ ma. xīn chǒu, yù ān fǔ jiāng sū gè shǔ jī mín. dīng wèi, yīng shǐ dòu nà lè rù jiàn. guǐ chǒu, dōng zhì, sì tiān yú yuán qiū. jiǎ yín, miǎn cháo hè. zhāo wū dá méng qí fěi píng.
十一月辛卯,撥江北漕米三萬石,備徐、海各屬賑。甲午,詔罷三瞻改土歸流議,仍隸達賴喇嘛。辛丑,諭安撫江蘇各屬饑民。丁未,英使竇納樂入見。癸丑,冬至,祀天於圜丘。甲寅,免朝賀。昭烏達盟旗匪平。
shí èr yuè jiǎ zǐ, lì jīn hé jué. jǐ sì, miǎn ān zhōu lào dì zū. yǐ hài, sān yán yě fān jiù fǔ, gǎi shè tǔ qiān hù, lì bā táng. bà zhū wō zhāng gǔ liǎng tǔ sī guī liú yì. wù yín, zhào gè shěng bǎo hù jiào táng jiào shì. miǎn dí dào bā yàn róng gé děng chù é fù.
十二月甲子,利津河決。己巳,免安州澇地租。乙亥,三岩野番就撫,改設土千戶,隸巴塘。罷朱窩、章谷兩土司歸流議。戊寅,詔各省保護教堂教士。免狄道、巴燕戎格等處額賦。
èr shí sì nián wù xū chūn zhēng yuè yǐ yǒu shuò, rì yǒu shí zhī. yuán dàn shòu lǐ gǎi yú qián qīng gōng, tíng zōng qīn yàn. wù zǐ, zhào gè shěng dà lì dìng yì chóu xiǎng liàn bīng, sù fù yǐ wén. gēng yín, dìng jīng jì tè kē jí suì jǔ fǎ. mìng zhòng wài bǎo jiàn kān yǔ tè kē zhě. yǐ wèi, miǎn jiàn shuǐ bèi hàn xià liáng. jǐ yǒu, jiàn gè guó gōng shǐ yú wén huá diàn. rén zǐ, miǎn shí píng kūn míng xià liáng.
二十四年戊戌春正月乙酉朔,日有食之。元旦受禮改於乾清宮,停宗親宴。戊子,詔各省大吏定議籌餉練兵,速覆以聞。庚寅,定經濟特科及歲舉法。命中外保薦堪與特科者。乙未,免建水被旱夏糧。己酉,見各國公使於文華殿。壬子,免石屏、昆明夏糧。
èr yuè jiǎ zǐ, mìng liào shòu héng zài jūn jī dà chén shàng xué xí xíng zǒu. bǐng yín, miǎn qīng hǎi a lǐ kè fān zú mǎ gòng yín. yǐ sì, liú jiāng běi cáo mǐ yī wàn dàn zhèn xú zhōu zāi. dīng chǒu, mìng shén jī yíng xuǎn liàn xiān fēng duì. gēng chén, zhào wǔ kē gǎi shì qiāng pào, tíng mò xiě wǔ jīng.
二月甲子,命廖壽恆在軍機大臣上學習行走。丙寅,免清海阿里克番族馬貢銀。乙巳,留江北漕米一萬石賑徐州災。丁丑,命神機營選練先鋒隊。庚辰,詔武科改試槍炮,停默寫武經。
sān yuè dīng hài, zhào lì yì cāng. wù zǐ, é shǐ bā bù luó fú jìn jiàn. yǐ sì, chú xīn huà bèi shuǐ é fù. shì yuè, kāi zhí lì běi dài hé zhì qín wáng dǎo hú nán yuè zhōu fú jiàn sān dū ào kǒu àn.
三月丁亥,詔立義倉。戊子,俄使巴布羅福覲見。乙巳,除新化被水額賦。是月,開直隸北戴河至秦王島、湖南嶽州、福建三都澳口岸。
rùn sān yuè yǐ mǎo, zhào zhāng zhī dòng lái jīng. bǐng chén, lín shū zú. gēng shēn, yǐ dé rén rù jí mò wén miào, huǐ shèng xián xiàng, xià zǒng shǔ chá wèn. yǐ chǒu, lín gōng qīn wáng dǐ shì jí. jiǎ xū, shàng shì huáng tài hòu xìng wài huǒ qì yíng jiào chǎng, yuè huǒ qì jiàn ruì shén jī sān yíng jí wǔ shèng xīn duì cāo, fán sān rì. dīng chǒu, yǐ hú běi shā shì fén huǐ jiào táng, yù zhāng zhī dòng huí rèn. xù zhèn xú hǎi zāi. wù yín, jiàn dé qīn wáng hēng lì yú yù lán táng. jǐ mǎo, hái gōng. miǎn xīn xīng bèi hàn é fù. gēng chén, jiàn fǎ shǐ bì shèng yú wén huá diàn. rén wǔ, ān huī fèng yǐng sì zāi.
閏三月乙卯,召張之洞來京。丙辰,麟書卒。庚申,以德人入即墨文廟,毀聖賢像,下總署察問。乙丑,臨恭親王邸視疾。甲戌,上侍皇太后幸外火器營教場,閱火器、健銳、神機三營及武勝新隊操,凡三日。丁丑,以湖北沙市焚毀教堂,諭張之洞回任。續賑徐、海災。戊寅,見德親王亨利於玉瀾堂。己卯,還宮。免新興被旱額賦。庚辰,見法使畢勝於文華殿。壬午,安徽鳳、潁、泗災。
shì chūn, yǐ jiāo zhōu wān zū jiè yú dé yì zhì, lǚ shùn kǒu dà lián wān liáo dōng bàn dǎo zū jiè yú é luó sī.
是春,以膠州灣租借於德意志,旅順口、大連灣、遼東半島租借於俄羅斯。
xià sì yuè rén chén, gōng qīn wáng yì hōng, chuò cháo wǔ rì, sù fú shí wǔ rì, lín dǐ cì diàn. yì zhǐ tè shì yuē zhōng. shǒu wèi yuán qǐn zēng shè dīng hù, měi jì sì guān jīng lǐ zhī. sūn bèi lè pǔ wěi xí. jiǎ wǔ, yì zhǐ, gōng zhōng qīn wáng gōng zài shè jì, yīng pèi xiǎng tài miào. zhào zhōng wài chén gōng dāng fǎ gōng zhōng qīn wáng, gè shū zhōng kǔn, gòng jì shí jiān. jǐ hài, shòu róng lù wéi wén yuān gé dà xué shì, gāng yì wèi bīng bù shàng shū xié bàn dà xué shì. yǐ sì, zhào dìng guó shì, yù:" zhōng wài dà xiǎo zhū chén, zì wáng gōng zhì yú shì shù, gè yí fā fèn wèi xióng. yǐ shèng xián yì lǐ zhī xué zhí qí gēn běn, jiān bó cǎi xī xué zhī qiè shí shì zhě, shí lì jiǎng qiú, yǐ chéng tōng dá jì biàn zhī cái. jīng shī dà xué táng wèi xíng shěng chàng, yóu yīng shǒu xiān jǔ bàn. jūn jī dà chén wáng dà chén tuǒ sù huì yì yǐ wén." bǐng wǔ, zhào gè shěng lì shāng wù jú. cì xià tóng hé děng sān bǎi sì shí èr rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. jǐ yǒu, wēng tóng hé bà. xuǎn pài zōng shì wáng gōng chū yáng yóu lì. jìn zhī wáng bèi lè děng, shàng qīn chá zhī gōng yǐ xià jí xián sǎn rén yuán, yóu zōng rén fǔ bǎo jiàn. zhào wáng wén sháo lái jīng. cái dū bàn jūn wù chù. gēng xū, zhào jiàn gōng bù zhǔ shì kāng yǒu wéi, mìng chōng zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén zhāng jīng. xīn hài, qián cáng dá lài lǎ ma gòng fāng wù.
夏四月壬辰,恭親王奕薨,輟朝五日,素服十五日,臨邸賜奠。懿旨特諡曰忠。守衛園寢增設丁戶,每祭祀官經理之。孫貝勒溥偉襲。甲午,懿旨,恭忠親王功在社稷,應配饗太廟。詔中外臣工當法恭忠親王,各攄忠悃,共濟時艱。己亥,授榮祿為文淵閣大學士,剛毅為兵部尚書協辦大學士。乙巳,詔定國是,諭:「中外大小諸臣,自王公至於士庶,各宜發憤為雄。以聖賢義理之學植其根本,兼博採西學之切時勢者,實力講求,以成通達濟變之才。京師大學堂為行省倡,尤應首先舉辦。軍機大臣、王大臣妥速會議以聞。」丙午,詔各省立商務局。賜夏同龢等三百四十二人進士及第出身有差。己酉,翁同龢罷。選派宗室王公出洋遊歷。近支王、貝勒等,上親察之;公以下及閒散人員,由宗人府保薦。召王文韶來京。裁督辦軍務處。庚戌,召見工部主事康有為,命充總理各國事務衙門章京。辛亥,前藏達賴喇嘛貢方物。
wǔ yuè guǐ chǒu shuò, zhào lù jūn gǎi liàn yáng cāo, lìng yíng biàn xué chéng zhě jiào liàn, yú běi yóu xīn jiàn lù jūn, yú nán yóu zì qiáng jūn pài wǎng. gè jiāng chén xiàn liù yuè yuè, jǔ bìng xiǎng liàn bīng jí fēn zhù dì, tuǒ yì yǐ wén. qí jūn xiè qiāng pào, gè shěng jī qì jú zhuó dìng gé shì, jīng qiú zhì zào. jiǎ yín, zhèn qī xiá huǒ zāi. dīng sì, zhào zì xià kē shǐ, xiāng huì suì kē gè shì, xiàng yòng sì shū wén zhě, gǎi shì cè lùn. mìng sūn jiā nài yǐ lì bù shàng shū xié bàn dà xué shì, wáng wén sháo yǐ hù bù shàng shū wèi jūn jī dà chén jiān zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. shòu róng lù zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén. gēng shēn, qù shèng xuān huái lú hàn tiě lù kè rì xīng gōng, bìng kāi bàn yuè hàn níng hù gè lù. jiǎ zǐ, zhào yǐ jīng jì suì jǔ guī bìng zhèng kē, suì kē shì xī gǎi cè lùn, wú dài lái nián. dīng mǎo, zhào lì jīng shī dà xué táng, mìng sūn jiā nài guǎn lǐ. shǎng jǔ rén liáng qǐ chāo liù pǐn xián, bàn lǐ yì shū jú. wù chén, zhào xìng nóng xué. yù yuē:" zhèn xīng shù wù, shǒu zài gǔ lì rén cái. gè shěng shì mín zhe yǒu xīn shū, jí chuàng xīn fǎ, chéng xīn qì, kān zī shí yòng zhě, yí xuán shǎng yǐ quàn. huò shì zhī shí zhí, huò xī zhī zhāng fú. suǒ zhì qì gěi quàn, xiàn nián zhuān lì shòu mài. qí yǒu dú lì chuàng jiàn xué táng, kāi pì dì lì, xìng zào qiāng pào chǎng zhě, bìng zhào jūn gōng lì shǎng lì zhī." xīn wèi, miǎn lù quàn bèi shuǐ tián liáng. guǐ yǒu, zhào bā qí liǎng yì zhū yíng, jūn yǐ qí bàn gǎi xí yáng qiāng tái qiāng. yǐ yì kuāng děng guǎn lǐ xiāo qí yíng, chóng lǐ děng guǎn lǐ hù jūn yíng. jiǎ xū, zhào gǎi zhí shěng gè shǔ shū yuàn wèi jiān xí zhōng xī xué xiào, yǐ shěng shū yuàn wèi gāo děng xué, jùn shū yuàn wèi zhōng děng xué, zhōu xiàn shū yuàn wèi xiǎo xué. qí dì fāng yì xué shè xué yì rú zhī. yǐ hài, mìng yù lù wèi jūn jī dà chén. bǐng zǐ, yù gè shěng zhōu xiàn shí lì bǎo hù jiào táng. dīng chǒu, mìng sān pǐn yǐ shàng jīng táng jí gè shěng dū fǔ xué zhèng jǔ kān yǔ jīng jì tè kē zhě. bān shì mín zhù shū, zhì qì jì chuàng xīng xīn zhèng jiǎng lì zhāng chéng. mìng zhòng wài jǔ zhì zào jià shǐ shēng guāng huà diàn rén cái. wù yín, zhào gè shěng bǎo hù shāng wù. miǎn hǎi kāng suì xī shàng nián bèi zāi é fù. zhèn cháng ān děng zhōu xiàn shuǐ zāi báo zāi.
五月癸丑朔,詔陸軍改練洋操,令營弁學成者教練,於北由新建陸軍,於南由自強軍派往。各疆臣限六閱月,舉並餉練兵及分駐地,妥議以聞。其軍械槍炮,各省機器局酌定格式,精求製造。甲寅,賑棲霞火災。丁巳,詔自下科始,鄉、會、歲、科各試,向用四書文者,改試策論。命孫家鼐以吏部尚書協辦大學士,王文韶以戶部尚書為軍機大臣兼總理各國事務衙門行走。授榮祿直隸總督兼北洋大臣。庚申,趣盛宣懷蘆漢鐵路刻日興工,並開辦粵漢、寧滬各路。甲子,詔以經濟歲舉歸併正科,歲、科試悉改策論,毋待來年。丁卯,詔立京師大學堂,命孫家鼐管理。賞舉人梁啓超六品銜,辦理譯書局。戊辰,詔興農學。諭曰:「振興庶務,首在鼓勵人材。各省士民著有新書,及創新法,成新器,堪資實用者,宜懸賞以勸。或試之實職,或錫之章服。所制器給券,限年專利售賣。其有獨力創建學堂,開闢地利,興造槍炮廠者,並照軍功例賞勵之。」辛未,免祿勸被水田糧。癸酉,詔八旗兩翼諸營,均以其半改習洋槍、抬槍。以奕劻等管理驍騎營,崇禮等管理護軍營。甲戌,詔改直省各屬書院為兼習中西學校,以省書院為高等學,郡書院為中等學,州、縣書院為小學。其地方義學、社學亦如之。乙亥,命裕祿為軍機大臣。丙子,諭各省州縣實力保護教堂。丁丑,命三品以上京堂及各省督撫、學政舉堪與經濟特科者。頒士民著書,制器暨創興新政獎勵章程。命中外舉製造、駕駛、聲光化電人材。戊寅,詔各省保護商務。免海康、遂谿上年被災額賦。賑長安等州縣水災雹災。
liù yuè guǐ wèi shuò, zhào gǎi dìng kē jǔ xīn zhāng. bǐng xū, zhèn xú hǎi zāi. jǐ chǒu, zhào bān zhāng zhī dòng zhe quàn xué piān, lìng zhí shěng kān bù. mìng kāng yǒu wéi dū bàn guān bào. rén chén, mìng róng lù huì tóng zhāng zhī dòng dū bàn lú hàn tiě lù. yù lín wú zhōu tǔ fěi huì fěi xiāng jié wèi luàn, xiàn róng xīng yè lù chuān sān xiàn, guān jūn jiǎo píng zhī. bǐng shēn, ráo yīng qí jìn huí bù gòng jīn. dīng yǒu, mìng hàn zhān kē dào lún bān zhào duì. bù yuàn sī yuán tiáo liè shí shì, táng guān dài chén. shì mín dé shàng shū yán shì. shè kuàng wù tiě lù zǒng jú yú jīng shī, wáng wén sháo zhāng yīn huán zhuān lǐ zhī. gēng zǐ, hú nán shè zhì zào qiāng pào liǎng chǎng. xīn chǒu, zhèn níng qiāng huǒ zāi, xún yáng děng xiàn shuǐ zāi báo zāi. guǐ mǎo, mìng wǔ tíng fāng zhèn gǔ bā huá mín. yǐ sì, yù yuē:" shí jú jiān nán, jí xū tú zì qiáng zhī cè. zhōng wài chén gōng mò shǒu jiù zhāng, qián jīng yù lìng jiǎng qiú shí wù, wù dǎo sòng míng jī xí, xùn jiè zhūn zhūn. wéi shì gēng xīn yào wù, zào duān hóng dà, tiáo mù fán duō, bù dé bù guǎng jí zhòng zhǎng, shé zhōng yī shì. zhū chén yú jiāo yì zhī shì, dāng zhōu zī bó fǎng, xiáng xì tǎo lùn. wú yuán shì jīng shù, fù huì gǔ yì, wú jiāo zhí chéng jiàn, yǐn biàn shēn tú. tǎng miàn cóng xīn wéi, zhì shī cháo tíng shí shì qiú shì běn zhǐ, fēi zhèn suǒ wàng yě. zhèn shēn wéi qióng biàn tōng jiǔ zhī yì, chuàng jiàn yī qiè, shí jù wàn bù dé yǐ zhī kǔ zhōng. yòng shēn yù ěr zhū chén, qí gè jīng bái nǎi xīn, lì chú yōng bì, shàng xià yī chéng xiāng gǎn, shù guó shì yǐ dìng, ér zhì dào zhēng zhēng yǐ." yù nán běi yáng dà chén chóu bàn shuǐ shī jí lù kuàng xué táng. yù gè shěng guǎng kāi tōng shāng kǒu àn. mìng huáng zūn xiàn yǐ sān pǐn jīng táng chōng zhù cháo xiǎn dà chén.
六月癸未朔,詔改定科舉新章。丙戌,賑徐、海災。己丑,詔頒張之洞著勸學篇,令直省刊布。命康有為督辦官報。壬辰,命榮祿會同張之洞督辦蘆漢鐵路。鬱林、梧州土匪、會匪相結為亂,陷容、興業、陸川三縣,官軍剿平之。丙申,饒應祺進回部貢金。丁酉,命翰詹、科道輪班召對。部院司員條列時事,堂官代陳。士民得上書言事。設礦務鐵路總局於京師,王文韶、張蔭桓專理之。庚子,湖南設製造槍炮兩廠。辛丑,賑寧羌火災,洵陽等縣水災雹災。癸卯,命伍廷芳賑古巴華民。乙巳,諭曰:「時局艱難,亟須圖自強之策。中外臣工墨守舊章,前經諭令講求時務,勿蹈宋、明積習,訓誡諄諄。惟是更新要務,造端宏大,條目繁多,不得不廣集眾長,折衷一是。諸臣於交議之事,當周諮博訪,詳細討論。毋緣飾經術,附會古義,毋膠執成見,隱便身圖。倘面從心違,致失朝廷實事求是本旨,非朕所望也。朕深惟窮變通久之義,創建一切,實具萬不得已之苦衷。用申諭爾諸臣,其各精白乃心,力除壅蔽,上下一誠相感,庶國是以定,而治道蒸蒸矣。」諭南北洋大臣籌辦水師及路礦學堂。諭各省廣開通商口岸。命黃遵憲以三品京堂充駐朝鮮大臣。
shì xià, guǎng dōng jiǔ lóng bàn dǎo shān dōng wēi hǎi wèi jù zū jiè yú yīng jí lì.
是夏,廣東九龍半島、山東威海衛俱租借於英吉利。
qiū qī yuè jiǎ yín, zhào tíng xīn jìn shì cháo kǎo, bìng bà shì shī fù. zhèn fèng tiān bèi zéi gè tīng xiàn zāi. bǐng chén, zhào yú jīng shī shè nóng gōng shāng zǒng jú, yǐ duān fāng xú jiàn yín wú mào dǐng dū lǐ, bìng jiā sān pǐn qīng xián. mìng chū shǐ dà chén shè qiáo mín xué táng yú yīng měi rì běn gè guó. dīng sì, hé jué shān dōng shàng zhōng yóu, jì yáng děng liù xiàn tóng shí bìng yì. jǐ wèi, zhào dìng yú jiǔ yuè shí wǔ rì fèng huáng tài hòu xìng tiān jīn yuè bīng. yí shā shì guān jiān dū jīng yí shī dào jiāng líng xiàn bìng zhù shā shì zhèn. rén xū, zhèn nán yáng shuǐ zāi. yǐ chǒu, zhào cái zhān shì fǔ, tōng zhèng sī, dà lǐ guāng lù tài pú hóng lú zhū sì, guī bìng qí shì yú nèi gé lǐ bīng xíng bù jiān lǐ zhī. cái hú běi guǎng dōng yún nán xún fǔ, yǐ zǒng dū jiān guǎn zhī. hé dōng hé dào zǒng dū bìng yú hé nán xún fǔ. jiān cái gè shěng liáng dào yán dào. gēng wǔ, yǐ yì gé yán lù, shǒu wéi zhào zhǐ, duó lǐ bù shàng shū huái tǎ bù xǔ yīng kuí, shì láng kūn xiù xú huì fēng pǔ tǐng céng guǎng hàn děng zhí. shǎng shàng shū zhǔ shì wáng zhào sì pǐn jīng táng. xīn wèi, bān zēng guó fān zhōu xiàn qīng sòng shì yí jí gōng guò zhāng chéng yú gè shěng, bìng zēng dào fǔ gōng guò. yù shū dǎo jīng shī hé dào gōu qú, píng zhì dào tú. yù gè shěng shí xíng tuán liàn. shǎng nèi gé shì dú yáng ruì zhōng shū lín xù xíng bù zhǔ shì liú guāng dì jiāng sū zhī fǔ tán sì tóng bìng jiā sì pǐn qīng xián, cān yù xīn zhèng. zhèn jiàn shuǐ shuǐ zāi. guǐ yǒu, bà lǐ hóng zhāng zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. yǐ yù lù wèi lǐ bù shàng shū, zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. yǐ hài, zhì sān sì wǔ pǐn qīng, sān sì wǔ liù pǐn xué shì. bǐng zǐ, zhèn tài hé shuǐ zāi. dīng chǒu, zhào yuán shì kǎi lái jīng. yù yuē:" guó jiā zhèn xīng shù zhèng, jiān cǎi xī fǎ, chéng yǐ wéi mín lì zhèng, zhōng xī suǒ tóng, ér xī fǎ kě bǔ wǒ suǒ wèi jí. jīn shì dài fū mèi yú yù wài zhī guān, zhé wèi bǐ zhōng quán wú tiáo jiào. bù zhī xī zhèng wàn duān, dà shuài zhǔ yú wèi mín kāi zhì huì, yù shēn jiā. qí jīng zhě nǎi néng shū xìng yán shòu. shēng rén lì yì, tuī kuò wú yí. zhèn sù yè zī zī, gǎi tú bǎi dù, qǐ wèi chóng shàng xīn qí. nǎi juàn huái chì zǐ, jiē shàng tiān suǒ bì, zǔ zōng suǒ yí, fēi xī shǐ zhī kāng lè hé qīn, wèi wèi jìn zhí. jiā yǐ gè guó huán xiāng líng bī, fēi qǔ rén zhī suǒ zhǎng, bù néng quán wǒ zhī suǒ yǒu. zhèn yòng xīn zhì kǔ, ér lí shù yóu yǒu wèi zhī. zhí yóu bù xiào guān lì yǔ shǒu jiù shì fū bù néng guǎng xuān zhèn yì. nǎi zhì xū dòng fú yán, xiǎo mín yáo huò jīng kǒng, shān gǔ fú zhàng zhī mín, yǒu bù huò wén xīn zhèng zhě, zhèn shí wèi tàn hèn. jīn jiāng biàn fǎ zhī yì, bù gào tiān xià, shǐ bǎi xìng xián yù zhèn xīn, gòng zhī qí jūn zhī kě shì. shàng xià tóng xīn, yǐ chéng xīn zhèng, yǐ qiáng zhōng guó, zhèn bù shèng hòu wàng yān." yù gè shěng chè yì zhàn, shè yóu zhèng. yán mǐ liáng chū kǒu jìn.
秋七月甲寅,詔停新進士朝考,並罷試詩賦。賑奉天被賊各廳縣災。丙辰,詔於京師設農工商總局,以端方、徐建寅、吳懋鼎督理,並加三品卿銜。命出使大臣設僑民學堂於英、美、日本各國。丁巳,河決山東上中游,濟陽等六縣同時並溢。己未,詔定於九月十五日奉皇太后幸天津閱兵。移沙市關監督、荊宜施道、江陵縣並駐沙市鎮。壬戌,賑南陽水災。乙丑,詔裁詹事府,通政司,大理、光祿、太僕、鴻臚諸寺,歸併其事於內閣、禮、兵、刑部兼理之。裁湖北、廣東、雲南巡撫,以總督兼管之。河東河道總督並於河南巡撫。兼裁各省糧道、鹽道。庚午,以抑格言路,首違詔旨,奪禮部尚書懷塔布、許應騤,侍郎堃岫、徐會灃、溥頲、曾廣漢等職。賞上書主事王照四品京堂。辛未,頒曾國藩州縣清訟事宜及功過章程於各省,並增道府功過。諭疏導京師河道溝渠,平治道塗。諭各省實行團練。賞內閣侍讀楊銳、中書林旭、刑部主事劉光第、江蘇知府譚嗣同並加四品卿銜,參預新政。賑建水水災。癸酉,罷李鴻章總理各國事務衙門行走。以裕祿為禮部尚書,在總理各國事務衙門行走。乙亥,置三、四、五品卿,三、四、五、六品學士。丙子,賑泰和水災。丁丑,召袁世凱來京。諭曰:「國家振興庶政,兼采西法,誠以為民立政,中西所同,而西法可補我所未及。今士大夫昧於域外之觀,輒謂彼中全無條教。不知西政萬端,大率主於為民開智慧,裕身家。其精者乃能淑性延壽。生人利益,推擴無遺。朕夙夜孜孜,改圖百度,豈為崇尚新奇。乃眷懷赤子,皆上天所畀,祖宗所遺,非悉使之康樂和親,未為盡職。加以各國環相陵逼,非取人之所長,不能全我之所有。朕用心至苦,而黎庶猶有未知。職由不肖官吏與守舊士夫不能廣宣朕意。乃至胥動浮言,小民搖惑驚恐,山谷扶杖之民,有不獲聞新政者,朕實為嘆恨。今將變法之意,布告天下,使百姓咸喻朕心,共知其君之可恃。上下同心,以成新政,以強中國,朕不勝厚望焉。」諭各省撤驛站,設郵政。嚴米糧出口禁。
bā yuè rén wǔ shuò, mìng hù bù biān dìng suì chū rù biǎo bān xíng zhī. yù chū shǐ dà chén zhēng sòng qiáo mín guī guó bèi rèn shǐ. mìng yuán shì kǎi yǐ shì láng hòu bǔ, zhuān rèn liàn bīng shì yí. bǐng xū, jiàn rì běn hóu jué yī téng bó wén shǔ shǐ lín quán zhù yú qín zhèng diàn. zhèn shè hóng děng xiàn shuǐ zāi, lüè yáng děng xiàn shuǐ zāi báo zāi. dīng hài, huáng tài hòu fù chuí lián yú biàn diàn xùn zhèng. zhào yǐ kāng yǒu wéi jié dǎng yíng sī, yǒu yán luàn zhèng, chǐ qí zhí, yǔ qí dì guǎng rén jiē dǎi xià yù. yǒu wéi zǒu miǎn. wù zǐ, zhào bǔ kāng yǒu wéi yǔ liáng qǐ chāo. gēng yín, hù bù shì láng zhāng yīn huán hàn lín yuàn shì dú xué shì xú zhì jìng yù shǐ yáng shēn xiù jì yáng ruì lín xù liú guāng dì tán sì tóng bìng zuò kāng yǒu wéi dǎng dǎi xià yù. xīn mǎo, shàng chēng jí, zhēng yī tiān xià. zhào róng lù lái jīng. mìng dǎi wén tíng shì, bǔ sūn wén. rén chén, zhào fù shè zhān shì fǔ, tōng zhèng sī, dà lǐ guāng lù tài pú hóng lú zhū sì. jìn guān mín shàn dì fēng zhāng. bà shí wù guān bào. gè shěng cí miào wú gǎi xué táng. mìng lì bù shì láng xú yòng yí zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. guǐ sì, bō jiāng cáo bā wàn dàn gǎi zhé, bèi xú hǎi zhèn. zhèn gāo zhōu shuǐ zāi. jiǎ wǔ, yáng shēn xiù yáng ruì lín xù liú guāng dì tán sì tóng kāng guǎng rén jù chǔ zhǎn. zhé zhāng yīn huán xīn jiāng. xú zhì jìng jìn gù. mìng róng lù wèi jūn jī dà chén. yǐ yù lù wèi zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén. yǐ wèi, yǐ kāng yǒu wéi dà nì bù dào, gòu shān yīn móu, bān zhū yù xuān shì chén xià. bà xún xìng tiān jīn yuè cāo. mìng róng lù guǎn bīng bù shì, jiān jié zhì běi yáng zhū jūn jí sòng qìng jūn. dīng yǒu, jí kāng yǒu wéi liáng qǐ chāo jiā. mìng zhào shū qiào huì tóng wáng wén sháo dū bàn kuàng lù zǒng jú. yù sū zhè xīn cáo yùn jīng, bà gǎi zhé yì. liú shān dōng xīn cáo mǐ shí bèi zhèn. wù xū, shǎng yuán chǎng sān pǐn jīng táng, zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. gēng zǐ, lǐ duān fēn yǐ làn bǎo chǐ zhí, shù xīn jiāng. chǐ wáng zhào zhí, jí qí jiā, dài bǔ. xīn chǒu, shǎng qián yù shǐ wén tì zhī fǔ. rén yín, huáng zūn xiàn yǐ jí miǎn, shǎng lǐ shèng duó sì pǐn jīng táng chōng chū shǐ rì běn dà chén. chén bǎo zhēn yǐ làn bǎo duó hú nán xún fǔ rèn. guǐ mǎo, zhào jiāng chén chì lì zhì, péi rén cái, kāi cái yuán, xiū wǔ bèi, jǔ hé mù lìng, zhěng qí yíng guī. zhào yán zé zhū chén zhǐ chén guó jì dé shī, qí xiáo luàn shì fēi shì gōng jié zhě zuì zhī. yǐ sì, yì zhǐ fù xiāng huì shì jí suì kē kǎo jiù zhì, bà jīng jì tè kē, bà nóng gōng shāng jú. bǐng wǔ, duān fāng jìn suǒ biān quàn shàn gē, zhào bān xíng. yì zhǐ mìng jiāng chén bǎo wèi mín shēng, shèn xuǎn xún liáng, zhěng chì bǎo jiǎ tuán liàn. fán shuǐ lì cán sāng, jí zhì zào fàn yùn, zī mín jiān lì lài zhě, yǐ shí jiào dǎo zhī. shēn lián míng jié huì zhī jìn. shòu róng lù wèi qīn chāi dà chén. jǐ yǒu, mìng yù lù huì bàn lú hàn děng chù tiě lù. shè shàng hǎi hàn kǒu shuǐ lì jú.
八月壬午朔,命戶部編定歲出入表頒行之。諭出使大臣徵送僑民歸國備任使。命袁世凱以侍郎候補,專任練兵事宜。丙戌,見日本侯爵伊藤博文、署使林權助於勤政殿。賑射洪等縣水災,略陽等縣水災雹災。丁亥,皇太后復垂簾於便殿訓政。詔以康有為結黨營私,莠言亂政,褫其職,與其弟廣仁皆逮下獄。有為走免。戊子,詔捕康有為與梁啓超。庚寅,戶部侍郎張蔭桓、翰林院侍讀學士徐致靖、御史楊深秀暨楊銳、林旭、劉光第、譚嗣同並坐康有為黨逮下獄。辛卯,上稱疾,徵醫天下。召榮祿來京。命逮文廷式,捕孫文。壬辰,詔復設詹事府,通政司,大理、光祿、太僕、鴻臚諸寺。禁官民擅遞封章。罷時務官報。各省祠廟毋改學堂。命吏部侍郎徐用儀在總理各國事務衙門行走。癸巳,撥江漕八萬石改折,備徐、海賑。賑高州水災。甲午,楊深秀、楊銳、林旭、劉光第、譚嗣同、康廣仁俱處斬。謫張蔭桓新疆。徐致靖禁錮。命榮祿為軍機大臣。以裕祿為直隸總督兼北洋大臣。乙未,以康有為大逆不道,構煽陰謀,頒硃諭宣示臣下。罷巡幸天津閱操。命榮祿管兵部事,兼節制北洋諸軍及宋慶軍。丁酉,籍康有為、梁啓超家。命趙舒翹會同王文韶督辦礦路總局。諭蘇、浙新漕運京,罷改折議。留山東新漕米石備賑。戊戌,賞袁昶三品京堂,在總理各國事務衙門行走。庚子,李端棻以濫保褫職,戍新疆。褫王照職,籍其家,逮捕。辛丑,賞前御史文悌知府。壬寅,黃遵憲以疾免,賞李盛鐸四品京堂充出使日本大臣。陳寶箴以濫保奪湖南巡撫任。癸卯,詔疆臣飭吏治,培人才,開財源,修武備,舉劾牧令,整齊營規。詔言責諸臣指陳國計得失,其淆亂是非事攻訐者罪之。乙巳,懿旨復鄉、會試及歲、科考舊制,罷經濟特科,罷農工商局。丙午,端方進所編勸善歌,詔頒行。懿旨命疆臣保衛民生,慎選循良,整飭保甲團練。凡水利蠶桑,及製造販運,資民間利賴者,以時教導之。申聯名結會之禁。授榮祿為欽差大臣。己酉,命裕祿會辦蘆漢等處鐵路。設上海、漢口水利局。
jiǔ yuè xīn hài shuò, yì zhǐ, yī qiè zhèng zhì guān guó jì mín shēng zhě, wú lùn xīn jiù, réng cì dì tuī xíng. jiàn yán zhū chén zhāng zòu wù bì shí jú, wú wàng yì chuǎi mó. guǐ chǒu, fā nèi tǎng èr shí wàn zhèn shān dōng shuǐ zāi. gān sù xīn jiāng dì zhèn. dīng sì, guǎng xī fěi píng. jǐ wèi, mìng jūn jī dà chén huì dà xué shì jí bù yuàn yì zhì hé zhī cè. xīn yǒu, chū, qiáng jié dào àn, bù fēn shǒu cóng. zhì shì, mìng shū chén jì fǎ sī xiáng yì qū bié. dài zhōu dì zhèn. rén xū, miǎn shǎn xī xián níng děng chù bū kè. wù chén, fù wǔ xiāng huì shì jí tóng shì jiù zhì, wéi yíng yòng wǔ jìn shì jí tóu biāo wǔ jǔ lìng xí qiāng pào. fù zhì hú běi guǎng dōng yún nán xún fǔ, hé dōng hé dào zǒng dū. miǎn cái liáng dào děng quē. jǐ sì, mìng xǔ jǐng chéng zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. jiǎ xū, fù xíng míng jiě kān jiù zhì, chú jūn wù shěng fēn jí qíng shì zhòng dà zhě, réng jiù dì zhèng fǎ, yú bù zhǔn xíng. bǐng zǐ, mìng hú yù fēn zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. jǐ mǎo, quán tíng fú zhōu chuán chǎng zhì zào. gēng chén, mìng lǐ hóng zhāng wǎng kān shān dōng huáng hé. shì yuè, zhèn zhí shǎn chuān è sū diān jìn xīn děng gè shěng zāi.
九月辛亥朔,懿旨,一切政治關國計民生者,無論新舊,仍次第推行。建言諸臣章奏務裨時局,毋妄意揣摩。癸丑,發內帑二十萬賑山東水災。甘肅、新疆地震。丁巳,廣西匪平。己未,命軍機大臣會大學士及部院議治河之策。辛酉,初,強劫盜案,不分首從。至是,命樞臣暨法司詳議區別。代州地震。壬戌,免陝西咸寧等處逋課。戊辰,復武鄉、會試及童試舊制,惟營用武進士及投標武舉令習槍炮。復置湖北、廣東、雲南巡撫,河東河道總督。免裁糧道等缺。己巳,命許景澄在總理各國事務衙門行走。甲戌,復刑名解勘舊制,除軍務省分及情事重大者,仍就地正法,餘不准行。丙子,命胡燏棻在總理各國事務衙門行走。己卯,權停福州船廠製造。庚辰,命李鴻章往勘山東黃河。是月,賑直、陝、川、鄂、蘇、滇、晉、新等各省災。
dōng shí yuè xīn sì shuò, xiǎng tài miào, lǐ qīn wáng shì duó shè xíng, shì hòu jiāo miào sì diǎn jiē qiǎn dài, zhì xīn chǒu dōng zì xī ān hái jīng, shǐ qīn yì. bǐng xū, mìng dào yuán zhāng yì dū bàn zhí lì jì rè hé kuàng wù, lì gōng sī. zhèn shùn tiān gè shǔ zāi. bǐng shēn, zhèn hán chéng děng xiàn zāi. jǐ hài, mìng hù bù bō tǎng bā wàn bèi ān huī zhèn. xīn chǒu, zhuī duó wēng tóng hé zhí. qián hú nán xún fǔ wú dà chéng zuò shì chǐ zhí. jì yáng jué kǒu hé lóng. rén yín, xuán shǎng gòu bǔ kāng yǒu wéi liáng qǐ chāo wáng zhào. jiǎ chén, yǔn róng lù qǐng, yǐ sòng qìng niè shì chéng yuán shì kǎi dǒng fú xiáng suǒ bù fèn lì sì jūn, bié mù wàn rén wéi zhōng jūn. yǐ sì, jiàn é shǐ gé ěr sī yú qín zhèng diàn. mìng hú yù fēn dū bàn jīn zhèn tiě lù, yǐ zhāng yì fù zhī. dīng wèi, zhèn luó píng shuǐ zāi báo zāi.
冬十月辛巳朔,享太廟,禮親王世鐸攝行,是後郊廟祀典皆遣代,至辛丑冬自西安還京,始親詣。丙戌,命道員張翼督辦直隸暨熱河礦務,立公司。賑順天各屬災。丙申,賑韓城等縣災。己亥,命戶部撥帑八萬備安徽賑。辛丑,追奪翁同龢職。前湖南巡撫吳大澂坐事褫職。濟陽決口合龍。壬寅,懸賞購捕康有為、梁啓超、王照。甲辰,允榮祿請,以宋慶、聶士成、袁世凱、董福祥所部分立四軍,別募萬人為中軍。乙巳,見俄使格爾思於勤政殿。命胡燏棻督辦津鎮鐵路,以張翼副之。丁未,賑羅平水災雹災。
shí yī yuè guǐ chǒu, yù zhāng rǔ méi bàn shān dōng zāi zhèn. shǎng guì chūn sān pǐn jīng táng, mìng zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. jiǎ yín, mìng qǐ xiù wèi jūn jī dà chén, zhào shū qiào lián yuán bìng zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. dīng sì, liú hé nán cáo zhé yú huá xiàn bèi zhèn. bō kù tǎng èr shí wàn yú jiāng sū bèi zhèn. jǐ sì, mìng pǔ liáng chá shān dōng zhèn. gēng wǔ, mìng yù gēng zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. xīn wèi, mìng jiāng chén jūn jiān zǒng lǐ gè guó shì wù dà chén xián. rén shēn, zhèn tǔ lǔ fān děng chù shuǐ zāi huáng zāi. dīng chǒu, yǐ chēng jí tíng nián jié shēng diàn yán yàn. wù yín, bà zhí lì liàn jūn.
十一月癸丑,諭張汝梅辦山東災賑。賞桂春三品京堂,命在總理各國事務衙門行走。甲寅,命啟秀為軍機大臣,趙舒翹、聯元並在總理各國事務衙門行走。丁巳,留河南漕折於滑縣備賑。撥庫帑二十萬於江蘇備賑。己巳,命溥良察山東賑。庚午,命裕庚在總理各國事務衙門行走。辛未,命疆臣均兼總理各國事務大臣銜。壬申,賑吐魯番等處水災蝗災。丁丑,以稱疾停年節升殿筵宴。戊寅,罷直隸練軍。
shí èr yuè bǐng xū, hú běi xún fǔ céng hé zuò shì miǎn. guǐ sì, mìng mǎ yù kūn wǎng hé nán bàn lǐ fáng jiǎo. bà hú yù fēn jīn lú lù dū bàn, yǐ xǔ jǐng chéng dài zhī. dīng yǒu, miǎn hàn yáng děng zhōu xiàn bèi zāi é fù. rén yín, gǎi hú běi hàn kǒu tóng zhī wèi xià kǒu fǔ mín tóng zhī. wù shēn, fā nèi tǎng wǔ wàn yú qīng huái bèi zhèn.
十二月丙戌,湖北巡撫曾鉌坐事免。癸巳,命馬玉昆往河南辦理防剿。罷胡燏棻津蘆路督辦,以許景澄代之。丁酉,免漢陽等州縣被災額賦。壬寅,改湖北漢口同知為夏口撫民同知。戊申,發內帑五萬於清、淮備賑。
èr shí wǔ nián jǐ hài chūn zhēng yuè gēng xū, fǔ xù yù wǎn bèi zéi zhōu xiàn zāi mín. bǐng chén, zhào qīng shù yù. gēng shēn, miǎn guō yáng děng zhōu xiàn bèi zéi shuì liáng. xīn yǒu, zhǐ gè guó zhù jīng gōng shǐ jìn hè. rén xū, zài bō bù tǎng wǔ wàn yú ān huī bèi zhèn. bǐng yín, zhào lǐ bǐng héng lái jīng.
二十五年己亥春正月庚戌,撫恤豫、皖被賊州縣災民。丙辰,詔清庶獄。庚申,免渦陽等州縣被賊稅糧。辛酉,止各國駐京公使覲賀。壬戌,再撥部帑五萬於安徽備賑。丙寅,召李秉衡來京。
èr yuè jiǎ shēn, shēn yù gè shěng bàn jī gǔ qīng sòng tuán liàn bǎo jiǎ. dīng hài, mìng wǔ shèng xīn duì míng yuē hǔ shén yíng. jǔ xíng jīng shī bǎo jiǎ. wù xū, jiāo zhōu wān dé bīng jí cí hù jiào, rù yí zhōu jìng. mìng lǚ hǎi huán gào dé guó wài bù, zhǐ qí jìn bīng. yǐ xīn jiàn lù jūn xùn liàn yǒu xiào, yǔ yuán shì kǎi yōu xù. gēng zǐ, mìng fù dū tǒng shòu shān mù liàn shí liù yíng, wèi zhèn biān xīn jūn. jiǎ chén, dé bīng zhì lán shān. dīng wèi, xiàn rì zhào chéng.
二月甲申,申諭各省辦積穀、清訟、團練、保甲。丁亥,命武勝新隊名曰虎神營。舉行京師保甲。戊戌,膠州灣德兵藉詞護教,入沂州境。命呂海寰告德國外部,止其進兵。以新建陸軍訓練有效,予袁世凱優敘。庚子,命副都統壽山募練十六營,為鎮邊新軍。甲辰,德兵至蘭山。丁未,陷日照城。
sān yuè yǐ mǎo, yù yǒu cáo gè tīng zhōu xiàn, zì jīn dōng shǐ, gǎi zhēng běn shǎi yùn jīng shī. dīng chǒu, zhào sū yuán chūn lái jīng.
三月乙卯,諭有漕各廳州縣,自今冬始,改徵本色運京師。丁丑,召蘇元春來京。
xià sì yuè guǐ wèi, yù yuē:" jìn yīn shí shì jiān nán, cháo tíng zī zī qiú zhì, dié yù jiāng chén zhěng dùn yī qiè. xuán jù fù chén liàn bīng chóu xiǎng bǎo jiǎ tuán liàn jī gǔ gè shì, suī fěi kōng yán, shàng xū què xiào. yòng zài yù lìng suǒ chóu zhū wù, sù jí xīng bàn. réng jiāng yǒu wú chéng xiào, jù shí yǐ wén." shēn yù jiāng chén qiè shí jiào yuè yíng wǔ. yòu yù chá kān huāng tián, quàn dǎo mín kěn, wù rèn lì xū é rǎo, yì wú jù nǐ shēng kē. yì rén yǐ bīng jiàn lái, tú dēng sān mén wān, yù yán jiè bèi. jǐ chǒu, mìng gāng yì wǎng jiāng nán zhū shěng hé kù cáng chū nà shí shù. guǐ sì, mìng niè shì chéng jūn mǎ bù sì yíng zhù rè hé, shí biān fáng. bǐng shēn, yù liú kūn yī děng jí zhòng bīng wèi bèi, yì bīng dēng lù, jí yíng jī zhī. dīng yǒu, mìng àn chá shǐ lǐ guāng jiǔ dū bàn zhè jiāng fáng jiǎo, cháng shùn wǎng jí lín jī chá liàn bīng. yǐ sì, zhào:" guān shuì lí yán zhū kè, suì yǒu cháng jīng, jiāng lì zhān xùn, bù néng lì chú jī bì. dà xué shì jūn jī dà chén qí xiáng hé huì yì yǐ wén."
夏四月癸未,諭曰:「近因時事艱難,朝廷孜孜求治,疊諭疆臣整頓一切。旋據覆陳練兵、籌餉、保甲、團練、積穀各事,雖匪空言,尚虛確效。用再諭令所籌諸務,速即興辦。仍將有無成效,據實以聞。」申諭疆臣切實校閱營伍。又諭察勘荒田,勸導民墾,勿任吏胥訛擾,亦毋遽擬升科。義人以兵艦來,圖登三門灣,諭嚴戒備。己丑,命剛毅往江南諸省覈庫藏出納實數。癸巳,命聶士成軍馬步四營駐熱河,實邊防。丙申,諭劉坤一等集重兵為備,義兵登陸,即迎擊之。丁酉,命按察使李光久督辦浙江防剿,長順往吉林稽察練兵。乙巳,詔:「關稅、釐、鹽諸課,歲有常經,疆吏瞻徇,不能力除積弊。大學士、軍機大臣其詳覈會議以聞。」
wǔ yuè rén zǐ, mìng wú tíng fēn zài zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén xíng zǒu. jiǎ yín, shén jī yíng bīng chǎng yào kù huǒ. yǐ mǎo, mìng tài pú shǎo qīng yù gēng chōng chū shǐ fǎ guó dà chén. yǐ chǒu, mìng zhèng dìng zhèn zǒng bīng yáng yù shū tǒng liàn jūn zhù rè hé. chú ān huà wǔ gāng xīn níng bèi shuǐ tián fù. jǐ sì, yuè zhōu kāi shāng bù, yí yuè cháng lǐ dào zhù zhī, jiān yuè zhōu guān jiān dū.
五月壬子,命吳廷棻在總理各國事務衙門行走。甲寅,神機營兵廠藥庫火。乙卯,命太僕少卿裕庚充出使法國大臣。乙丑,命正定鎮總兵楊玉書統練軍駐熱河。除安化、武岡、新寧被水田賦。己巳,岳州開商埠,移岳常澧道駐之,兼岳州關監督。
liù yuè wù zǐ, miǎn dí huà děng shǔ bū fù. dīng yǒu, yù zhěng chì hǎi jūn, chú jī bì. gēng zǐ, zhèn lú líng děng xiàn shuǐ zāi.
六月戊子,免迪化等屬逋賦。丁酉,諭整飭海軍,除積弊。庚子,賑廬陵等縣水災。
qiū qī yuè gēng xū, yǐ fǎ rén zū jiè guǎng zhōu wān, mìng sū yuán chūn wǎng huì kān. yǐ mǎo, dìng cháo xiǎn tōng shāng tiáo yuē. dīng sì, kāi qín huáng dǎo shāng bù. jǐ sì, mìng gāng yì wǎng guǎng dōng qīng lí cái zhèng. gēng wǔ, mìng sū yuán chūn fù huái xú liàn bīng, tīng róng lù jié zhì.
秋七月庚戌,以法人租借廣州灣,命蘇元春往會勘。乙卯,訂朝鮮通商條約。丁巳,開秦皇島商埠。己巳,命剛毅往廣東清釐財政。庚午,命蘇元春赴淮、徐練兵,聽榮祿節制。
bā yuè dīng hài, gān sù hǎi chéng huí luàn, guān jūn jiǎo píng zhī. jǐ hài, zhào gè shěng xuān jiǎng shèng yù guǎng xùn. jiǎ chén, jǐn zhōu guǎng níng fěi luàn, jiǎo píng zhī.
八月丁亥,甘肅海城回亂,官軍剿平之。己亥,詔各省宣講聖諭廣訓。甲辰,錦州、廣寧匪亂,剿平之。
jiǔ yuè dīng wèi, yǐ hàn zhào qiú zhí yán. gēng xū, zhào qīng sòng yù, huǎn zhēng shū. yù jiāng lì zhěng gōng lǜ shǔ, chí gōng dào, shùn yú qíng. jǐ wèi, fù dū tǒng shòu zhǎng yǐ fèi chí yíng wù, chǐ zhí zhé shù, róng hé chǐ zhí dǎi wèn. xīn yǒu, mìng lǐ zhēng yōng chōng dū bàn sì chuān shāng kuàng dà chén. jiǎ xū, yì rén bīng jiàn xù zhì, yù zhí lǔ jiāng zhè yán fáng.
九月丁未,以旱詔求直言。庚戌,詔清訟獄,緩徵輸。諭疆吏整躬率屬,持公道,順輿情。己未,副都統壽長以廢弛營務,褫職謫戍,榮和褫職逮問。辛酉,命李徵庸充督辦四川商礦大臣。甲戌,義人兵艦續至,諭直、魯、江、浙嚴防。
shì qiū, zhèn zhè jiāng hú nán gān sù shuǐ zāi, shǎn xī hàn zāi.
是秋,賑浙江、湖南、甘肅水災,陝西旱災。
dōng shí yuè gēng yín, mìng lǐ bǐng héng xún yuè cháng jiāng shuǐ shī. bǐng shēn, mìng lǐ hóng zhāng wèi tōng shāng dà chén, kǎo chá shāng bù. rén yín, miǎn shǎn xī xián níng děng chù qián suì bū fù.
冬十月庚寅,命李秉衡巡閱長江水師。丙申,命李鴻章為通商大臣,考察商埠。壬寅,免陝西咸寧等處前歲逋賦。
shí yī yuè guǐ chǒu, mìng tài pú sì qīng xú shòu péng chōng chū shǐ hán guó dà chén. jiǎ yín, liào shòu héng bà jūn jī dà chén, mìng zhào shū qiào zài jūn jī dà chén shàng xué xí xíng zǒu. miǎn běi liú bèi zéi shàng nián bū fù. rén xū, zài bào kāng yǒu wéi liáng qǐ chāo zuì zhuàng, xuán shǎng yán bǔ. wù chén, sūn jiā nài yǐ jí miǎn. jǐ sì, yǐ hù bù shàng shū wáng wén sháo xié bàn dà xué shì.
十一月癸丑,命太僕寺卿徐壽朋充出使韓國大臣。甲寅,廖壽恆罷軍機大臣,命趙舒翹在軍機大臣上學習行走。免北流被賊上年逋賦。壬戌,再暴康有為、梁啓超罪狀,懸賞嚴捕。戊辰,孫家鼐以疾免。己巳,以戶部尚書王文韶協辦大學士。
shí èr yuè jiǎ xū shuò, zhào tíng nián jié shēng diàn yán yàn. bǐng zǐ, jǔ xíng chá diǎn, chì wú mào làn. yǐ yǒu, miǎn yú lín děng chù bèi zāi tián liáng. jǐ chǒu, bà sū yuán chūn jiāng nán liàn bīng, huí guǎng xī tí dū rèn. yǐ wèi, mìng chén zé lín mù yǒng zhù jiāng běi cāo liàn, wèi wǔ wèi xiān fēng yòu jūn. dīng yǒu, zhào yǐ duān jùn wáng zài yī zhī zǐ pǔ jùn wèi mù zōng sì, fēng huáng zǐ. mìng chóng qǐ zhí hóng dé diàn, shòu huáng zǐ pǔ jùn dú. rén yín, zhào lái nián sān xún shòu chén, tíng cháo hè yán yàn, zhǐ wén wǔ dà lì lái jīng zhù gǔ. tè jǔ ēn kē, míng nián gēng zǐ xiāng shì, cì nián xīn chǒu huì shì. qí zhèng kē xiāng huì shì, dì tuī yú xīn chǒu rén yín nián jǔ xíng.
十二月甲戌朔,詔停年節升殿筵宴。丙子,舉行察典,敕毋冒濫。乙酉,免榆林等處被災田糧。己丑,罷蘇元春江南練兵,回廣西提督任。乙未,命陳澤霖募勇駐江北操練,為武衛先鋒右軍。丁酉,詔以端郡王載漪之子溥俊為穆宗嗣,封皇子。命崇綺直弘德殿,授皇子溥俊讀。壬寅,詔來年三旬壽辰,停朝賀筵宴,止文武大吏來京祝嘏。特舉恩科,明年庚子鄉試,次年辛丑會試。其正科鄉、會試,遞推於辛丑、壬寅年舉行。
shì dōng, zhèn shān xī yún nán shǎn xī gān sù shān dōng děng shǔ zāi.
是冬,賑山西、雲南、陝西、甘肅、山東等屬災。
shì suì, guǎng zhōu wān zū jiè yú fǎ láng xī, bìng kāi diān yuè tiě lù.
是歲,廣州灣租借於法郎西,並開滇越鐵路。
èr shí liù nián gēng zǐ chūn zhēng yuè jiǎ chén shuò, zhào yǐ sān xún qìng chén, jiā zōng zhī jìn chén ēn lài. jǐ yǒu, mìng chún qīn wáng zài fēng zhí nèi tíng, mìng shì jiǎng bǎo fēng zhí hóng dé diàn. tíng běn nián qiū jué. rén zǐ, xiān shì, zhī fǔ jīng yuán shàn lián míng shàng shū jiàn lì sì. zhì shì, zhào yán bǔ zhì zuì, xún jí qí jiā. wù zǐ, zhào dà suǒ kāng yǒu wéi liáng qǐ chāo, huǐ suǒ zhù shū, yuè qí bào zhāng zhě bìng zuì zhī. rén xū, sān yán yí píng, zēng shè bā táng děng chù tǔ guān gè zhí. guǐ hài, zǒng shǔ yǔ fǎ rén yì guǎng zhōu wān zū yuē, dìng qī jiǔ shí jiǔ nián. jiǎ zǐ, liú nán cáo sān wàn dàn zhèn hé běi zāi mín. shì yuè, quán fěi qǐ shān dōng, hào" yì hé quán huì", jiǎ chóu jiào wéi míng, jié shā xiāng xún, màn yán zī hài.
二十六年庚子春正月甲辰朔,詔以三旬慶辰,加宗支近臣恩賚。己酉,命醇親王載灃直內廷,命侍講寶豐直弘德殿。停本年秋決。壬子,先是,知府經元善聯名上書諫立嗣。至是,詔嚴捕治罪,尋籍其家。戊子,詔大索康有為、梁啓超,毀所著書,閱其報章者並罪之。壬戌,三嚴夷平,增設巴塘等處土官各職。癸亥,總署與法人議廣州灣租約,訂期九十九年。甲子,留南漕三萬石賑河北災民。是月,拳匪起山東,號「義和拳會」,假仇教為名,劫殺相尋,蔓延滋害。
èr yuè bǐng zǐ, hé jué bīn zhōu. yǐ yǒu, miǎn kūn míng děng zhōu xiàn bèi zāi é fù. wù xū, dìng mò guó tiáo yuē.
二月丙子,河決濱州。乙酉,免昆明等州縣被災額賦。戊戌,定墨國條約。
sān yuè wù shēn, mìng lǐ shèng duó shǐ rì běn, hè qí tài zǐ lián yīn lǚ hǎi huán shǐ dé, hè qí tài zǐ jiā guàn. rén zǐ, bīn zhōu jué kǒu hé lóng. guǐ chǒu, yǐ hàn zhào zhōng wài lǜ qiú. jiǎ yín, shǎng gāo gēng ēn sì pǐn jīng táng, zhí hóng dé diàn. dīng sì, mìng nèi gé xué shì guì chūn chōng chū shǐ é guó dà chén, xún mìng jiān shǐ ào guó. bō bù tǎng shí wàn zhèn shān dōng guì zhōu gè shǔ shuǐ zāi. jǐ wèi, jìng yuǎn yí jiù fǔ, zhì zhū yí tǔ guān. rén xū, mìng yuán shì kǎi jí xīn bīng èr shí yíng, zēng lì yī jūn, míng wéi wǔ wèi yòu jūn xiān fēng duì.
三月戊申,命李盛鐸使日本,賀其太子聯姻;呂海寰使德,賀其太子加冠。壬子,濱州決口合龍。癸丑,以旱詔中外慮囚。甲寅,賞高賡恩四品京堂,直弘德殿。丁巳,命內閣學士桂春充出使俄國大臣,尋命兼使奧國。撥部帑十萬賑山東、貴州各屬水災。己未,靖遠夷就撫,置諸夷土官。壬戌,命袁世凱集新兵二十營,增立一軍,名為武衛右軍先鋒隊。
xià sì yuè yǐ yǒu, shàn lián bà, yǐ xǔ yīng kuí jiān guǎn chuán zhèng dà chén. gēng yín, yì hé quán rù jīng shī, zhào bù jūn tǒng lǐng děng huì yì fáng jìn yǐ wén. xīn mǎo, miǎn xuān wēi sōng míng bèi shuǐ qiū fù. bǐng shēn, zhèn chóng qìng děng chù shuǐ hàn zāi. dīng yǒu, zǒng shǔ yán quán huì zào yán shān huò, rén xīn fú dòng, yì zhào xìn duān. yù suǒ sī tuǒ yì. shòu lǐ hóng zhāng liǎng guǎng zǒng dū. gēng zǐ, miǎn xīn huà děng zhōu xiàn bèi shuǐ é fù. shì yuè, quán fěi fén huǐ bǎo dìng tiě lù, fù jiāng yáng fú tóng wǎng zhèn shè, xíng jí lái shuǐ, bèi qiāng.
夏四月乙酉,善聯罷,以許應騤兼管船政大臣。庚寅,義和拳入京師,詔步軍統領等會議防禁以聞。辛卯,免宣威、嵩明被水秋賦。丙申,賑重慶等處水旱災。丁酉,總署言拳會造言煽惑,人心浮動,易肇釁端。諭所司妥議。授李鴻章兩廣總督。庚子,免新化等州縣被水額賦。是月,拳匪焚毀保定鐵路,副將楊福同往鎮攝,行及淶水,被戕。
wǔ yuè guǐ mǎo, quán fěi huǐ liú lí hé zhǎng xīn diàn chē zhàn jú chǎng. mìng niè shì chéng hù lú bǎo jīn lú liǎng lù, fáng yù zhī. jiǎ yín, mìng zài yī guǎn zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén, qǐ xiù pǔ xìng nà tóng tóng shí jiān xíng zǒu, bà liào shòu héng. yǐ mǎo, quán fěi shā rì běn shǐ guǎn shū jì shān shān bīn yú yǒng dìng mén wài. dīng sì, yù lìng mǎ yù kūn fù jīng xī jiǎo quán fěi. dà gū jiè yán. jǐ wèi, quán fěi rǎo wǔ chéng, fāng shì liú xiě. zhào bù jūn tǒng lǐng shén jī yíng hǔ shén yíng wǔ wèi zhōng jūn huì xún, dà chén xún chá jiē mò, fēn zhù jiǔ mén jiān qǐ bì. zhào lǐ hóng zhāng yuán shì kǎi rù wèi. gēng shēn, róng lù yǐ wǔ wèi zhōng jūn hù gè guó shǐ guǎn. mìng lǐ duān yù wáng yì róng wèi jīng shī tuán liàn dà chén. zhào lǐ bǐng héng jí mǎ yù kūn tǒng bīng lái jīng. shì xī, quán fěi fén zhèng yáng mén chéng lóu, lǘ shì huī jìn. gēng shēn, zhào gāng yì dǒng fú xiáng mù quán mín jīng zhuàng zhě chéng jūn, zì yú qiǎn sàn. xīn yǒu, zhào gè shěng yǐ bīng rù wèi. wài jūn gōng dà gū kǒu, tí dū luó róng guāng bù néng yù, zǒu tiān jīn, sǐ zhī, dà gū suì xiàn. yù lù yǐ jié wén, zhào fā nèi tǎng shí wàn kào shī. rén xū, mìng xú tóng chóng qǐ huì tóng yì kuāng zài lián děng shāng jūn wù. guǐ hài, mìng xǔ jǐng chéng nà tóng wǎng gào gè guó gōng shǐ sù chū jīng. zì gēng shēn zhì yú shì rì, huáng tài hòu lián zhào wáng dà chén děng rù jiàn, zī zhòng lùn. zài yī chí zhàn yì shén jiān. zài xūn zài lián zài lán xú tóng chóng qǐ qǐ xiù pǔ liáng xú chéng yù děng, gèng xiāng fù hè. róng lù yī wéi qí jiān. dú xǔ jǐng chéng yuán chǎng yán fěi yí jiǎo, xìn bù kě kāi, shā shǐ chén, bèi gōng fǎ, cí shū qiè zhí. gù yǒu shì mìng. jiǎ zǐ, quán fěi qiāng dé shǐ kè lín dé yú chóng wén mén nèi. yǐ chǒu, zhào yǐ zhōng wài xìn qǐ, chì zhàn bèi. bà chóng lǐ bù jūn tǒng lǐng. yǐ zài xūn dài zhī. fā cāng mǐ kāi tiào jì mín shí. gēng wǔ, zhào lù chuán lín lái jīng.
五月癸卯,拳匪毀琉璃河、長辛店車站局廠。命聶士成護蘆保、津蘆兩路,防禦之。甲寅,命載漪管總理各國事務衙門,啟秀、溥興、那桐同時兼行走,罷廖壽恆。乙卯,拳匪殺日本使館書記杉山彬於永定門外。丁巳,諭令馬玉昆赴京西剿拳匪。大沽戒嚴。己未,拳匪擾五城,坊市流血。詔步軍統領神機營、虎神營、武衛中軍會巡,大臣巡察街陌,分駐九門監啟閉。召李鴻章、袁世凱入衛。庚申,榮祿以武衛中軍護各國使館。命李端遇、王懿榮為京師團練大臣。召李秉衡及馬玉昆統兵來京。是夕,拳匪焚正陽門城樓,閭市灰燼。庚申,詔剛毅、董福祥募拳民精壯者成軍,自餘遣散。辛酉,詔各省以兵入衛。外軍攻大沽口,提督羅榮光不能御,走天津,死之,大沽遂陷。裕祿以捷聞,詔發內帑十萬犒師。壬戌,命徐桐、崇綺會同奕劻、載濂等商軍務。癸亥,命許景澄、那桐往告各國公使速出京。自庚申至於是日,皇太后連召王大臣等入見,諮眾論。載漪持戰議甚堅。載勛、載濂、載瀾、徐桐、崇綺、啟秀、溥良、徐承煜等,更相附和。榮祿依違其間。獨許景澄、袁昶言匪宜剿,釁不可開,殺使臣,悖公法,辭殊切直。故有是命。甲子,拳匪戕德使克林德於崇文門內。乙丑,詔以中外釁啟,飭戰備。罷崇禮步軍統領。以載勛代之。發倉米開糶濟民食。庚午,召鹿傳霖來京。
liù yuè xīn wèi shuò, yù shùn tiān fǔ wǔ chéng píng tiào, yì jiào mín bào hái. guǐ yǒu, mìng cāng chǎng shì láng liú ēn pǔ wǎng tiān jīn mù shuǐ huì qiáng zhuàng zhě, biān lì chéng jūn, yǔ tōng zhōu wǔ qīng dōng ān tuán mín zhù zhí lì, jì zhī xiǎng xiè. fā cāng yú tōng zhōu kāi tiào. zhǎng cuì děng yán jīn tōng dào zǔ, qǐng zàn tíng cáo yùn, bù xǔ. yǐ hài, yù gè shěng hù jiào shì huí guó, jiào mín huǐ wù zì shǒu zhě xǔ zì xīn. jǐ mǎo, nán cáo yùn zǔ, mìng qīng jiāng pǔ zhì jú, cǎi mǎi yùn jīng. rén wǔ, diào lǐ hóng zhāng wèi zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén, qù jiān chéng lái jīng. yǐ yǒu, zhào zhǎn huǎn běn nián ēn kē xiāng shì, míng nián sān yuè bā rì jǔ xíng, huì shì bā yuè bā rì jǔ xíng, gēng zǐ zhèng kē xiāng shì jí huì shì yǐ cì dì tuī. wài bīng xí tiān jīn, niè shì chéng zhàn yú bā lǐ tái, sǐ zhī. wù zǐ, yǐ lǚ běn yuán wèi zhí lì tí dū. tiān jīn xiàn, yù lù sòng qìng mǎ yù kūn bìng tuì shǒu běi cāng. gēng yín, mìng gù huáng zhāng rén fǔ huì bàn hé nán tuán fáng. xià hù bù shàng shū lì shān yú yù. xīn mǎo, zhào jī qiāng hài dé shǐ xiōng fàn. é lēi hé bù zú. bǐng shēn, shàng sān xún wàn shòu, dōng huá mén bù qǐ, qún chén cháo hè jiē zì shén wǔ mén rù. miǎn shū fù bài chéng bèi zāi é fù. zhèn fú jiàn shuǐ zāi.
六月辛未朔,諭順天府五城平糶,瘞教民暴骸。癸酉,命倉場侍郎劉恩溥往天津募水會強壯者,編立成軍,與通州、武清、東安團民駐直隸,濟之餉械。發倉於通州開糶。長萃等言津通道阻,請暫停漕運,不許。乙亥,諭各省護教士回國,教民悔悟自首者許自新。己卯,南漕運阻,命清江浦置局,採買運京。壬午,調李鴻章為直隸總督兼北洋大臣,趣兼程來京。乙酉,詔展緩本年恩科鄉試,明年三月八日舉行,會試八月八日舉行,庚子正科鄉試及會試以次遞推。外兵襲天津,聶士成戰於八里台,死之。戊子,以呂本元為直隸提督。天津陷,裕祿、宋慶、馬玉昆並退守北倉。庚寅,命顧璜、張仁黼會辦河南團防。下戶部尚書立山於獄。辛卯,詔緝戕害德使兇犯。額勒和布卒。丙申,上三旬萬壽,東華門不啟,群臣朝賀皆自神武門入。免疏附、拜城被災額賦。賑福建水災。
qiū qī yuè gēng zǐ shuò, mìng lǐ bǐng héng bāng bàn wǔ wèi jūn shì, zhāng chūn fā chén zé lín wàn běn huá xià xīn yǒu zhū jūn bìng tīng jié zhì. rén yín, shā lì bù shì láng xǔ jǐng chéng tài cháng sì qīng yuán chǎng. yǐ sì, diào mǎ yù kūn wèi zhí lì tí dū. dīng wèi, mìng róng lù yǐ bīng hù gè guó gōng shǐ wǎng tiān jīn. jǐ yǒu, wài bīng jù běi cāng. gēng xū, xiàn yáng cūn, zhí lì zǒng dū yù lù zì shā. rén zǐ, shòu lǐ hóng zhāng quán quán dà chén, yǔ gè guó yì tíng zhàn. wài bīng xí cài cūn. guǐ chǒu, lǐ bǐng héng zhàn yú cài cūn, bài jī. wài bīng jìn zhàn hé xī wù. jiǎ yín, zēng qí yán gài píng xióng yuè xiān hòu shī shǒu. bǐng chén, shā hù bù shàng shū lì shān bīng bù shàng shū xú yòng yí nèi gé xué shì lián yuán. lǐ bǐng héng zhàn bài yú zhāng jiā wān, sǐ zhī. dīng sì, wài bīng xiàn tōng zhōu. mìng gāng yì bāng bàn wǔ wèi jūn shì. jǐ wèi, dé ào měi fǎ yīng yì rì é bā guó lián bīng xiàn jīng shī. gēng shēn, shàng fèng huáng tài hòu rú tài yuán, xíng zài guàn shì. rén xū, cì huái lái. mìng róng lù xú tóng chóng qǐ liú jīng bàn shì. guǐ hài, guǎng dōng bù zhèng shǐ cén chūn xuān lǜ bīng rù wèi, suì mìng hù bì. jiǎ zǐ, cì shā chéng bǎo. yì zhǐ mìng cén chūn xuān dū lǐ qián lù liáng tái. dīng chǒu, cì jī míng yì, xià zhào zuì jǐ, jiān jiè zhōng wài qún chén. bǐng yín, cì xuān huà. mìng wàn běn huá sūn wàn lín qí kè shēn bù jūn tīng mǎ yù kūn jié zhì, zhù hòu lù. dīng mǎo, zhào qiú zhí yán. miǎn bì lù suǒ guò wǎn píng chāng píng děng chù qián liáng yī nián.
秋七月庚子朔,命李秉衡幫辦武衛軍事,張春發、陳澤霖、萬本華、夏辛酉諸軍並聽節制。壬寅,殺吏部侍郎許景澄、太常寺卿袁昶。乙巳,調馬玉昆為直隸提督。丁未,命榮祿以兵護各國公使往天津。己酉,外兵據北倉。庚戌,陷楊村,直隸總督裕祿自殺。壬子,授李鴻章全權大臣,與各國議停戰。外兵襲蔡村。癸丑,李秉衡戰於蔡村,敗績。外兵進占河西塢。甲寅,增祺言蓋平、熊岳先後失守。丙辰,殺戶部尚書立山、兵部尚書徐用儀、內閣學士聯元。李秉衡戰敗於張家灣,死之。丁巳,外兵陷通州。命剛毅幫辦武衛軍事。己未,德、奧、美、法、英、義、日、俄八國聯兵陷京師。庚申,上奉皇太后如太原,行在貫市。壬戌,次懷來。命榮祿、徐桐、崇綺留京辦事。癸亥,廣東布政使岑春煊率兵入衛,遂命扈蹕。甲子,次沙城堡。懿旨命岑春煊督理前路糧台。丁丑,次雞鳴驛,下詔罪己,兼誡中外群臣。丙寅,次宣化。命萬本華、孫萬林、奇克伸布軍聽馬玉昆節制,駐後路。丁卯,詔求直言。免蹕路所過宛平、昌平等處錢糧一年。
bā yuè gēng wǔ shuò, cì zuǒ wèi. xīn wèi, cì huái ān. rén shēn, cì tiān zhèn. zhào yì kuāng hái jīng, huì lǐ hóng zhāng yì hé. guǐ yǒu, cì yáng gāo. jiǎ xū, cì jù lè zhèn. tài jiàn zhāng tiān shùn sāo rǎo yì zhàn, chǔ zhǎn. yǐ hài, cì dà tóng. mìng liú kūn yī zhāng zhī dòng huì yì hé jú. yǐ zài yī wèi jūn jī dà chén. wù yín, shǎng suí hù wáng gōng jì dà xiǎo chén gōng jīn tiē yín liǎng. jǐ mǎo, cì huái rén. mìng jīng shī bù yuàn qīng sì táng guān jì nèi tíng xíng zǒu zhě, chú liú jīng wài, jūn lǜ sī yuán fù xíng zài. xīn sì, cì guǎng wǔ zhèn. mìng chéng wén bǐng tǒng jūn zhù tóng guān. rén wǔ, cì yáng míng bǎo. yù róng lù shōu jí zhěng lǐ wǔ wèi zhōng jūn. guǐ wèi, cì yuán píng zhèn. yù tíng yōng dū jiǎo zhí shǔ quán fěi. jiǎ shēn, cì xīn zhōu. bǐng xū, cì tài yuán, yù xún fǔ shǔ wèi xíng gōng. miǎn bì lù suǒ guò tiān zhèn yáng gāo děng zhōu xiàn jīn suì é fù. dīng hài, xī ān děng fǔ hàn. wù zǐ, yù róng lù yuē shù wǔ wèi zhōng jūn. guǐ sì, zhào yǒu sī quàn jiào mín ān yè, quán mín bèi xié zhě lìng guī nóng. yǐ wèi, zhèn sì chuān gè shǔ zāi.
八月庚午朔,次左衛。辛未,次懷安。壬申,次天鎮。詔奕劻還京,會李鴻章議和。癸酉,次陽高。甲戌,次聚樂鎮。太監張天順騷擾驛站,處斬。乙亥,次大同。命劉坤一、張之洞會議和局。以載漪為軍機大臣。戊寅,賞隨扈王公暨大小臣工津貼銀兩。己卯,次懷仁。命京師部、院、卿寺堂官暨內廷行走者,除留京外,均率司員赴行在。辛巳,次廣武鎮。命程文炳統軍駐潼關。壬午,次陽明堡。諭榮祿收集整理武衛中軍。癸未,次原平鎮。諭廷雍督剿直屬拳匪。甲申,次忻州。丙戌,次太原,御巡撫署為行宮。免蹕路所過天鎮、陽高等州縣今歲額賦。丁亥,西安等府旱。戊子,諭榮祿約束武衛中軍。癸巳,詔有司勸教民安業,拳民被脅者令歸農。乙未,賑四川各屬災。
rùn bā yuè gēng zǐ shuò, zhèn lí shuǐ děng xiàn shuǐ zāi. xīn chǒu, zhuī dào dé shǐ kè lín dé, mìng kūn gāng wǎng diàn zhī. lùn bì quán qǐ xìn zuì, xuē zhuāng qīn wáng zài xūn yí qīn wáng pǔ jìng bèi lè zài lián zài yíng jué. bà zài yī zài lán gāng yì zhào shū qiào yīng nián zhí, bìng xià fǔ bù yì. mìng lù chuán lín wèi jūn jī dà chén. rén yín, yǐ rì shū jì shān shān bīn bèi qiāng, qiǎn nà tóng shǐ rì běn zhì jì fù. yù xián bà. yǐ sì, zhào xìng xī ān. dīng wèi, qǐ bì. shì rì, cì xú gōu. wù shēn, cì qí xiàn. jǐ yǒu, cì píng yáo. gēng xū, cì jiè xiū. xīn hài, cì líng shí. rén zǐ, cì huò zhōu. zhào róng lù fù xíng zài. jiǎ yín, zhào gǎi shǎn xī xún fǔ shǔ wèi xíng gōng. yǐ mǎo, cì píng yáng. bǐng chén, cì shǐ cūn yì. yù běi wǔ shěng yán bǔ zì lì huì dǎng. wù wǔ, cì wén xǐ. jǐ wèi, zhào yǐ xī xìng, líng qǐn tán miào jiǔ shū duì yuè, mìng yì kuāng lín jìn zhī wáng bèi lè dài xiǎng tài miào jí jì dōng xī líng, tài cháng sì pài yuán jì tán miào. xún lìng jīn suì chú xī lái suì yuán dàn sì diǎn, bìng qiǎn dài xíng. qù jìn shěng jiě jīng xiǎng gěi zài jīng guān biàn fèng liáng. shòu yì kuāng quán quán dà chén, huì lǐ hóng zhāng yì hé yuē, liú kūn yī zhāng zhī dòng réng huì shāng. xīn yǒu, cì lín jìn. guǐ hài, cì pú zhōu. yù jiāng sū děng shěng jiè kuǎn bǎi wàn jì jīng chéng fèng xiǎng. miǎn bì lù suǒ guò tài yuán yáng qǔ děng shǔ jīn suì é fù. yǐ chǒu, cì tóng guān. zhèn fú zhōu shuǐ zāi. dīng mǎo, cì huá yīn. mìng jìng xìn pǔ xìng guǎn lǐ hǔ shén yíng. wù chén, cì huá zhōu.
閏八月庚子朔,賑麗水等縣水災。辛丑,追悼德使克林德,命崑岡往奠之。論庇拳啟釁罪,削莊親王載勛、怡親王溥靜、貝勒載濂、載瀅爵。罷載漪、載瀾、剛毅、趙舒翹、英年職,並下府部議。命鹿傳霖為軍機大臣。壬寅,以日書記杉山彬被戕,遣那桐使日本致祭賻。毓賢罷。乙巳,詔幸西安。丁未,啟蹕。是日,次徐溝。戊申,次祈縣。己酉,次平遙。庚戌,次介休。辛亥,次靈石。壬子,次霍州。召榮祿赴行在。甲寅,詔改陝西巡撫署為行宮。乙卯,次平陽。丙辰,次史村驛。諭北五省嚴捕自立會黨。戊午,次聞喜。己未,詔以西幸,陵寢壇廟久疏對越,命奕劻遴近支王貝勒代享太廟及祭東西陵,太常寺派員祭壇廟。尋令今歲除夕、來歲元旦祀典,並遣代行。趣近省解京餉給在京官弁俸糧。授奕劻全權大臣,會李鴻章議和約,劉坤一、張之洞仍會商。辛酉,次臨晉。癸亥,次蒲州。諭江蘇等省解款百萬濟京城俸饟。免蹕路所過太原、陽曲等屬今歲額賦。乙丑,次潼關。賑福州水災。丁卯,次華陰。命敬信、溥興管理虎神營。戊辰,次華州。
jiǔ yuè jǐ sì shuò, cì wèi nán. rén shēn, zhì xī ān fǔ, yù xún fǔ shǔ wèi xíng gōng. jiǎ shēn, yǐ yù gāng wèi zhù cáng bàn shì dà chén. bǐng zǐ, yǔ xùn nàn jì jiǔ wáng yì róng shì zhí, bìng jīng qí qī xiè shì zi fù zhāng shì. yǐ mǎo, lǐ hóng zhāng zòu zhū fù fěi chěng luàn dào yuán tán wén huàn. rén wǔ, dé rén xiàn zǐ jīng guān, bù zhèng shǐ shēng yǔn tuì jūn fú tú yì. xún zòu dé bīng tuì yì zhōu, shàng yǐ qí zhāng huáng, qiè zé zhī. jǐ chǒu, bà bǎo dé gòng huáng hé bīng yú. gēng yín, xuē zài yī jué, yǔ zài xūn pǔ jìng zài yíng bìng jiāo zōng rén fǔ quān jìn. zài lán yīng nián juān jí. zhào shū qiào duó zhí liú rèn. gāng yì bìng gù, miǎn yì. yù xián shù jí biān. rén chén, yǔ hé jiā zì fén hēi lóng jiāng jiāng jūn yán mào jì jiǔ xī yuán shì dú bǎo fēng chóng shòu děng xù. yǐ wèi, zhèn shǎn xī huāng. bǐng shēn, miǎn shǎn xī xián níng děng xiàn bū fù. wù xū, miǎn yún nán gè tīng zhōu xiàn jì tǔ sī bèi zāi bū fù.
九月己巳朔,次渭南。壬申,至西安府,御巡撫署為行宮。甲申,以裕鋼為駐藏辦事大臣。丙子,予殉難祭酒王懿榮世職,並旌其妻謝氏、子婦張氏。乙卯,李鴻章奏誅附匪逞亂道員譚文煥。壬午,德人陷紫荊關,布政使升允退軍浮圖億。尋奏德兵退易州,上以其張皇,切責之。己丑,罷保德貢黃河冰魚。庚寅,削載漪爵,與載勛、溥靜、載瀅並交宗人府圈禁。載瀾、英年鐫級。趙舒翹奪職留任。剛毅病故,免議。毓賢戍極邊。壬辰,予闔家自焚黑龍江將軍延茂、祭酒熙元、侍讀寶豐、崇壽等恤。乙未,賑陝西荒。丙申,免陝西咸寧等縣逋賦。戊戌,免雲南各廳州縣暨土司被災逋賦。
dōng shí yuè wù shēn, huáng tài hòu shèng shòu jié, tíng yán yàn. gēng xū, zhào dǒng fú xiáng bù ān wài qíng, yù shì lǔ mǎng, duó tí dū, réng liú rèn. xīn hài, fā nèi tǎng sì shí wàn zhèn shǎn xī jī mín, qù jiāng è zhuǎn cáo gòu liáng yǐ jì. guǐ chǒu, shòu wáng wén sháo wèi tǐ rén gé dà xué shì, chóng lǐ xú fǔ bìng xié bàn dà xué shì. dīng sì, yù kuò ěr kā qián hòu cáng jí gè tǔ sī zàn wù gòng xiàn. guǐ hài, kāi qín jìn shí guān juān lì zhèn hàn zāi.
冬十月戊申,皇太后聖壽節,停筵宴。庚戌,詔董福祥不諳外情,遇事鹵莽,奪提督,仍留任。辛亥,發內帑四十萬賑陝西饑民,趣江、鄂轉漕購糧以濟。癸丑,授王文韶為體仁閣大學士,崇禮、徐郙並協辦大學士。丁巳,諭廓爾喀、前後藏及各土司暫勿貢獻。癸亥,開秦、晉實官捐例賑旱災。
shí yī yuè rén shēn, miǎn cháng ān é fù shí zhī wǔ. yǐ hài, qīng píng miáo fěi wáng lǎo jiǔ děng zuò luàn, guān jūn jiǎo qín zhī. gēng chén, mìng yáng rú wèi quán quán dà chén, yǔ é yì jiāo shōu dōng sān xǐng shì. xīn sì, yǐ cháng shā děng fǔ hàn zāi, kāi zhèn juān shì lì. rén wǔ, miǎn bì lù suǒ jīng shān xī gè zhōu xiàn é fù shí zhī èr. guǐ wèi, mìng shèng xuān huái wèi huì bàn shāng wù dà chén. yǐ yǒu, mìng xú shòu péng fù jīng suí bàn shāng yuē. guǐ sì, ān huī kāi chóu xiǎng juān lì. bǐng yín, zēng qí zuò shàn yǔ é rén lì jiāo huán fèng tiān zàn xíng yuē, yǔ yán yì, xún chǐ zhí.
十一月壬申,免長安額賦十之五。乙亥,清平苗匪王老九等作亂,官軍剿擒之。庚辰,命楊儒為全權大臣,與俄議交收東三省事。辛巳,以長沙等府旱災,開賑捐事例。壬午,免蹕路所經山西各州縣額賦十之二。癸未,命盛宣懷為會辦商務大臣。乙酉,命徐壽朋赴京隨辦商約。癸巳,安徽開籌餉捐例。丙寅,增祺坐擅與俄人立交還奉天暫行約,予嚴議,尋褫職。
shí èr yuè jiǎ chén, zhào miǎn míng nián yuán dàn lǐ jié. dīng wèi, zhào yì biàn fǎ, jūn jī dà chén dà xué shì liù bù jiǔ qīng chū shǐ dà chén zhí shěng dū fǔ cān zhuó zhōng xī zhèng yào, tiáo jǔ yǐ wén. gēng xū, yù zhí shěng dà xiǎo guān lì bǎo hù wài qiáo, wéi zhě zhòng qiǎn. yán lì huì chóu jiào zhī jìn, fàn zhě wèn sǐ xíng. rén zǐ, mìng zuǒ dōu yù shǐ zhāng bǎi xī chōng zhuān shǐ yīng guó dà chén. jiǎ yín, liú jīng dà chén zòu jīng shī dào fēng shén chì, quán yòng zhòng diǎn, yǔn zhī. gēng shēn, shǎng zhāng pèi lún biān xiū, suí lǐ hóng zhāng bàn jiāo shè. rén xū, zhào fù yuān xiàn zhū chén lì shān xú yòng yí xǔ jǐng chéng lián yuán yuán chǎng zhí. zài lùn zòng fěi zhào luàn shǒu huò zhū chén zuì, duó zài lán jué zhí, yǔ zài yī bìng zhé xīn jiāng jìn gù. chǐ gāng yì zhí. yīng nián zhào shū qiào bìng chǐ zhí lùn zhǎn. zhuī chǐ xú tóng lǐ bǐng héng zhí. qǐ xiù xú chéng yù chǐ zhí tīng kān. dǒng fú xiáng chǐ zhí jiě rèn. guǐ hài, xià zhào zì zé. yǐ dāng shí wěi qū kǔ zhōng shì tiān xià. bìng jiè zhōng wài zhū chén jī fā zhōng chéng, qù sī xīn, pò jī xí, lì tú zhèn zuò.
十二月甲辰,詔免明年元旦禮節。丁未,詔議變法,軍機大臣、大學士、六部、九卿、出使大臣、直省督撫參酌中西政要,條舉以聞。庚戌,諭直省大小官吏保護外僑,違者重譴。嚴立會仇教之禁,犯者問死刑。壬子,命左都御史張百熙充專使英國大臣。甲寅,留京大臣奏京師盜風甚熾,權用重典,允之。庚申,賞張佩綸編修,隨李鴻章辦交涉。壬戌,詔復冤陷諸臣立山、徐用儀、許景澄、聯元、袁昶職。再論縱匪肇亂首禍諸臣罪,奪載瀾爵職,與載漪並謫新疆禁錮。褫剛毅職。英年、趙舒翹並褫職論斬。追褫徐桐、李秉衡職。啟秀、徐承煜褫職聽勘。董福祥褫職解任。癸亥,下詔自責。以當時委曲苦衷示天下。並誡中外諸臣激發忠誠,去私心,破積習,力圖振作。
èr shí qī nián xīn chǒu, xíng zài xī ān. chūn zhēng yuè wù chén shuò, zhào yǐ jiù jì shùn zhí bīng zāi, kāi shí guān juān lì. bà duō lún nuò ěr suì gòng hǎi lóng zhū pí. gēng wǔ, cì zài xūn zì jìn. xīn wèi, yù xián chǔ zhǎn. guǐ yǒu, yīng nián zhào shū qiào bìng cì zì jìn. gāng yì xú tóng lǐ bǐng héng bìng lùn zhǎn, yǐ qián méi miǎn. yǐ hài, qǐ xiù xú chéng yù chǔ zhǎn. gēng chén, miǎn rén hé děng xiàn huāng fèi tián liáng. xīn sì, miǎn xīn huì gòng chéng.
二十七年辛丑,行在西安。春正月戊辰朔,詔以救濟順直兵災,開實官捐例。罷多倫諾爾歲貢海龍諸皮。庚午,賜載勛自盡。辛未,毓賢處斬。癸酉,英年、趙舒翹並賜自盡。剛毅、徐桐、李秉衡並論斬,以前沒免。乙亥,啟秀、徐承煜處斬。庚辰,免仁和等縣荒廢田糧。辛巳,免新會貢橙。
èr yuè jǐ hài, bō bù tǎng bǎi wàn yú shān xī bèi zhèn. rén zǐ, guǎng dōng láng zhōng lí guó lián děng jìn fāng wù, shēng xù yǒu chà.
二月己亥,撥部帑百萬於山西備賑。壬子,廣東郎中黎國廉等進方物,升敘有差。
sān yuè wù chén, miǎn bì lù suǒ guò jì bèi zāi shǎn xī xián níng děng chù shuì liáng. jǐ sì, zhào lì dū bàn zhèng wù chù, yì kuāng lǐ hóng zhāng róng lù kūn gāng wáng wén sháo lù chuán lín bìng wèi dū lǐ dà chén, liú kūn yī zhāng zhī dòng yáo wèi cān yù. jiǎ xū, miǎn yún nán lín ān děng chù bū liáng. dīng chǒu, lùn quán fěi chóu jiào bǎo hù bù lì zuì, duó yǐ gù zǒng dū yù lù zhù cáng dà chén qìng shàn yuán zhí, chǐ zhè jiāng xún fǔ liú shù táng zhí, bù zhèng shǐ róng quán fù dū tǒng jìn chāng chǐ zhí shù jí biān, dào yuán zhèng wén qīn zhī xiàn bái chǎng dū sī zhōu zhī dé bìng chǔ zhǎn, yú chǐ zhé yǒu chà. bō shān dōng cáo mǐ wǔ wàn dàn zhèn zhí lì zāi mín. rén wǔ, yù miǎn zì jīng lái xíng zài gè shǔ sī yuán tíng bǔ kòu zī.
三月戊辰,免蹕路所過暨被災陝西咸寧等處稅糧。己巳,詔立督辦政務處,奕劻、李鴻章、榮祿、崑岡、王文韶、鹿傳霖並為督理大臣,劉坤一、張之洞遙為參預。甲戌,免雲南臨安等處逋糧。丁丑,論拳匪仇教保護不力罪,奪已故總督裕祿、駐藏大臣慶善原職,褫浙江巡撫劉樹棠職,布政使榮銓、副都統晉昌褫職戍極邊,道員鄭文欽、知縣白昶、都司周之德並處斬,餘褫謫有差。撥山東漕米五萬石賑直隸災民。壬午,諭免自京來行在各署司員停補扣資。
xià sì yuè dīng yǒu, shǎng zài jīng wáng gōng bǎi guān bàn fèng, qí lù yíng bīng dīng yī yuè qián liáng. xīn chǒu, mìng mǎ yù kūn jiǎo jìn jī yú fěi, qú hóng jī zài jūn jī dà chén shàng xué xí xíng zǒu. dīng wèi, mìng qú hóng jī jiān zhèng wù chù dà chén. jǐ yǒu, zhèn zhí lì hàn zāi. rén zǐ, zhào kāi jīng jì tè kē, mìng zhòng wài jǔ kān yǔ shì zhě. miǎn gè shěng lì gòng, chú chá yè yào cái jí guān jì pǐn zhě, yī qiè shí wù xī bà zhī. guǐ chǒu, mìng zài fēng chōng dé guó zhuān shǐ dà chén. gēng shēn, zhào cóng gè guó yì, tíng shùn tiān fèng tiān hēi lóng jiāng zhí lì shān xī hé nán shǎn xī zhè jiāng jiāng xī hú nán zhū shěng kǎo shì wǔ nián. rén xū, mìng zhāng bǎi xī děng xiū jīng shī bì lù. guǐ hài, tíng jí lín jīn suì gòng.
夏四月丁酉,賞在京王公百官半俸,旗、綠營兵丁一月錢糧。辛丑,命馬玉昆剿近畿餘匪,瞿鴻禨在軍機大臣上學習行走。丁未,命瞿鴻禨兼政務處大臣。己酉,賑直隸旱災。壬子,詔開經濟特科,命中外舉堪與試者。免各省例貢,除茶葉藥材及關祭品者,一切食物悉罷之。癸丑,命載灃充德國專使大臣。庚申,詔從各國議,停順天、奉天、黑龍江、直隸、山西、河南、陝西、浙江、江西、湖南諸省考試五年。壬戌,命張百熙等修京師蹕路。癸亥,停吉林今歲貢。
wǔ yuè yǐ chǒu, mìng nà tóng chōng rì běn zhuān shǐ dà chén. zhǎn shān xī běn nián ēn zhèng liǎng kē xiāng shì. guǐ wèi, shǎng dào yuán cài jūn sì pǐn jīng táng, chōng chū shǐ rì běn dà chén. jiǎ wǔ, zhèn mò ěr gēn děng chù zāi.
五月乙丑,命那桐充日本專使大臣。展山西本年恩、正兩科鄉試。癸未,賞道員蔡鈞四品京堂,充出使日本大臣。甲午,賑墨爾根等處災。
liù yuè bǐng shēn, mìng fù dū tǒng yīn chāng chōng chū shǐ dé guó dà chén, xún mìng wèi hé lán jiān shǐ. shǎng zhī fǔ xǔ tái shēn dào yuán, chōng chū shǐ hán guó dà chén. gēng zǐ, wàn shòu jié, tíng cháo hè yán yàn. guǐ mǎo, zhào zhì wài wù bù, yǐ zǒng lǐ gè guó shì wù yá mén gǎi shè zhī, mìng yì kuāng zǒng lǐ, wáng wén sháo wèi huì bàn dà chén, qú hóng jī rèn shàng shū bìng huì bàn dà chén, xú shòu péng lián fāng wèi shì láng. gēng xū, gè guó lián jūn qù jīng shī. rén zǐ, fā nèi tǎng wǔ wàn yú jiāng xī bèi zhèn. zhèn qī xiá huǒ zāi.
六月丙申,命副都統蔭昌充出使德國大臣,尋命為荷蘭兼使。賞知府許台身道員,充出使韓國大臣。庚子,萬壽節,停朝賀筵宴。癸卯,詔置外務部,以總理各國事務衙門改設之,命奕劻總理,王文韶為會辦大臣,瞿鴻禨任尚書並會辦大臣,徐壽朋、聯芳為侍郎。庚戌,各國聯軍去京師。壬子,發內帑五萬於江西備賑。賑棲霞火災。
qiū qī yuè jiǎ zǐ shuò, mìng dèng zēng jié zhì suí hù zhū jūn. miǎn shǎn xī hé nán zhí lì bì lù suǒ guò dì é fù. yǐ chǒu, zhào chú cáo wù jī bì, hé yùn hǎi yùn bìng gǎi zhēng zhé sè, zài jīng cāng cǎi yùn shōu chǔ. shì duó bà zhí jūn jī. jǐ sì, hé jué zhāng qiū huì mín. jǐ mǎo, zhào gǎi kē jǔ zì míng nián shǐ, bà shí wén shì tiě, yǐ jīng yì shí wù cè wèn shì shì, tíng wǔ kē. yǔ luó fēng lù sān pǐn jīng táng, chōng chū shǐ é guó dà chén. wù zǐ, quán quán dà chén yì kuāng lǐ hóng zhāng yǔ shí yī guó gōng shǐ yì dìng hé yuē shí èr kuǎn chéng. jǐ chǒu, zhǎn shǎn xī xiāng shì yú míng nián jǔ xíng. rén chén, zhào yǒng bà shí guān juān lì. yù gè shěng jiàn wǔ bèi xué táng. guǐ sì, yù gè shěng cái bīng yǒng, gǎi liàn cháng bèi xù bèi jǐng chá děng jūn.
秋七月甲子朔,命鄧增節制隨扈諸軍。免陝西、河南、直隸蹕路所過地額賦。乙丑,詔除漕務積弊,河運海運並改徵折色,在京倉採運收儲。世鐸罷直軍機。己巳,河決章丘、惠民。己卯,詔改科舉自明年始,罷時文試帖,以經義、時務策問試士,停武科。予羅豐祿三品京堂,充出使俄國大臣。戊子,全權大臣奕劻、李鴻章與十一國公使議訂和約十二款成。己丑,展陝西鄉試於明年舉行。壬辰,詔永罷實官捐例。諭各省建武備學堂。癸巳,諭各省裁兵勇,改練常備、續備、警察等軍。
bā yuè jiǎ wǔ shuò, yǐ huí luán yǒu rì, qiǎn guān gào jì xī yuè zhōng yuè. bì lù suǒ jīng míng shān dà chuān gǔ dì wáng líng qǐn xiān rú míng chén cí mù, bìng yóu jiāng lì qiǎn guān zhì jì. yǐ wèi, zhào zhí shěng lì xué táng. wù shēn, fèi nèi wài gè shǔ tí běn, chú hè běn wài, jūn gǎi wéi zòu. rén zǐ, mìng shèng xuān huái wèi bàn lǐ shāng shuì dà chén. guǐ chǒu, zhào yǐ biàn fǎ tú qiáng shì tiān xià, bìng yǐ liú kūn yī zhāng zhī dòng tiáo zòu mìng gè jiāng lì jǔ yào tōng chóu. dīng sì, chē jià fā xī ān. jǐ wèi, shēng yǔn zòu lín tóng zhī xiàn xià liáng cái wù gōng yìng, qǐng chǐ zhí. huáng tài hòu mìng cóng qīng yì. shēng yǔn zì qǐng chǔ fèn, yuán zhī.
八月甲午朔,以迴鑾有日,遣官告祭西嶽、中嶽。蹕路所經名山大川、古帝王陵寢、先儒名臣祠墓,並由疆吏遣官致祭。乙未,詔直省立學堂。戊申,廢內外各署題本,除賀本外,均改為奏。壬子,命盛宣懷為辦理商稅大臣。癸丑,詔以變法圖強示天下,並以劉坤一、張之洞條奏命各疆吏舉要通籌。丁巳,車駕發西安。己未,升允奏臨潼知縣夏良材誤供應,請褫職。皇太后命從輕議。升允自請處分,原之。
jiǔ yuè jǐ yǒu, lǐ hóng zhāng zú, zèng tài fù, jìn yī děng hóu jué. mìng wáng wén sháo shǔ quán quán dà chén, yuán shì kǎi shǔ zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén.
九月己酉,李鴻章卒,贈太傅,晉一等侯爵。命王文韶署全權大臣,袁世凱署直隸總督兼北洋大臣。
shì qiū, fā tǎng shí wǔ wàn zhèn shǎn xī ān huī zāi, liú cáo kuǎn shí wàn cáo mǐ liù wàn dàn bèi ān huī jiāng sū zhèn. yòu zhèn liǎng hú ān huī yún nán shuǐ zāi, jiāng sū cháo zāi.
是秋,發帑十五萬賑陝西、安徽災,留漕款十萬、漕米六萬石備安徽、江蘇賑。又賑兩湖、安徽、雲南水災,江蘇潮災。
dōng shí yuè guǐ sì shuò, rì yǒu shí zhī. jiǎ wǔ, cì kāi fēng. huì mín jué kǒu hé lóng. bǐng shēn, shǎng dào yuán zhāng dé yí sān pǐn qīng xián, chōng chū shǐ yīng guó dà chén, xuán mìng jiān shǐ yì bǐ. rén yín, huáng tài hòu shèng shòu jié, tíng cháo hè. rén zǐ, yì zhǐ chè pǔ jùn huáng zǐ míng hào. bǐng chén, zhào zhǎn huì shì yú guǐ mǎo nián. qí míng nián shùn tiān xiāng shì jí guǐ mǎo kē huì shì, quán yí hé nán gòng yuàn jǔ xíng.
冬十月癸巳朔,日有食之。甲午,次開封。惠民決口合龍。丙申,賞道員張德彝三品卿銜,充出使英國大臣,旋命兼使義比。壬寅,皇太后聖壽節,停朝賀。壬子,懿旨撤溥俊皇子名號。丙辰,詔展會試於癸卯年。其明年順天鄉試及癸卯科會試,權移河南貢院舉行。
shí yī yuè bǐng zǐ, tè yǔ gù dà xué shì lǐ hóng zhāng jiàn cí jīng shī. wù zǐ, mìng yí gǔ dū jìn biān kěn wù. zhāng qiū jué kǒu hé lóng. gēng yín, shàng fèng huáng tài hòu zhì zì xī ān. xīn mǎo, zhào yǐ zhēn fēi shàng nián xùn jié gōng zhōng, zhuī jìn guì fēi. mìng hàn zhān kē dào jí gè shǔ sī yuán, àn rì yù bèi zhào jiàn.
十一月丙子,特予故大學士李鴻章建祠京師。戊子,命貽穀督晉邊墾務。章丘決口合龍。庚寅,上奉皇太后至自西安。辛卯,詔以珍妃上年殉節宮中,追晉貴妃。命翰、詹、科道及各署司員,按日預備召見。
shí èr yuè guǐ sì shuò, mìng wáng wén sháo réng dū bàn lù kuàng, qú hóng jī fù zhī, yuán shì kǎi dū bàn guān nèi wài tiě lù shì yí, hú yù fēn huì bàn. bǐng shēn, shēn yù zhōng wài chén gōng, zhòng bāng jiāo, ān mín jiào. yǐ bǐ fěi wù guó, fù hè quán guì, chǐ zuǒ fù dōu yù shǐ hé nǎi yíng shì jiǎng xué shì péng qīng lí biān xiū wáng lóng wén zhī fǔ lián wén chōng céng lián zhí. dīng yǒu, zhèn bì lù suǒ guò sān shí lǐ nèi pín mín. jǐ hài, sì tiān yú yuán qiū. zì wù xū nián bā yuè zhì yú shì yuè, shǐ qīn yì. gēng zǐ, jì dà shè dà jì. qiǎn ruì qīn wáng kuí bīn děng gào jì fāng zé cháo rì tán xī yuè tán, gōng qīn wáng pǔ wěi bèi zǐ pǔ lún yì dōng xī líng gào jì. rén yín, mìng yuán shì kǎi cān yù zhèng wù chù. jiǎ chén, mìng zhèn guó jiāng jūn zài zhèn chōng yīng guó zhuān shǐ, hè qí jūn jiā miǎn, xún jìn bèi zǐ xián. miǎn bì lù suǒ guò hé nán zhōu xiàn é fù shí zhī sān. zhèn guǎng xī huǒ zāi. xīn hài, liǎng gōng jiàn gè guó gōng shǐ yú qián qīng gōng. miǎn yún nán tóng chǎng jī nián mín qiàn. jiǎ yín, yǐ qú hóng jī wèi jūn jī dà chén. shòu sūn jiā nài tǐ rén gé dà xué shì. yǐ mǎo, liǎng gōng jiàn gè guó gōng shǐ jì qí fū rén děng yú yǎng xìng diàn. dīng sì, miǎn shān xī zhōu xiàn lì nián bū fù cāng gǔ. gēng shēn, xiá jì tài miào. xīn yǒu, shàng shǐ fù yù bǎo hé diàn, yán yàn méng gǔ wáng gōng jì wén wǔ dà chén. miǎn zhè jiāng rén qián děng zhōu xiàn, háng yán jiā hú èr wèi wèi kěn dì mǔ liáng fù.
十二月癸巳朔,命王文韶仍督辦路礦,瞿鴻禨副之,袁世凱督辦關內外鐵路事宜,胡燏棻會辦。丙申,申諭中外臣工,重邦交,安民教。以比匪誤國,附和權貴,褫左副都御史何乃瑩、侍講學士彭清藜、編修王龍文、知府連文沖、曾廉職。丁酉,賑蹕路所過三十里內貧民。己亥,祀天於圜丘。自戊戌年八月至於是月,始親詣。庚子,祭大社、大稷。遣睿親王魁斌等告祭方澤、朝日壇、夕月壇,恭親王溥偉、貝子溥倫詣東西陵告祭。壬寅,命袁世凱參預政務處。甲辰,命鎮國將軍載振充英國專使,賀其君加冕,尋晉貝子銜。免蹕路所過河南州縣額賦十之三。賑廣西火災。辛亥,兩宮見各國公使於乾清宮。免雲南銅廠積年民欠。甲寅,以瞿鴻禨為軍機大臣。授孫家鼐體仁閣大學士。乙卯,兩宮見各國公使暨其夫人等於養性殿。丁巳,免山西州縣歷年逋賦倉穀。庚申,祫祭太廟。辛酉,上始復御保和殿,筵宴蒙古王公暨文武大臣。免浙江仁、錢等州縣,杭嚴、嘉湖二衛未墾地畝糧賦。
èr shí bā nián rén yín chūn zhēng yuè gēng wǔ, xiǎng tài miào. xīn wèi, qí gǔ yú shàng dì. guǐ yǒu, sì chuān tí dū sòng qìng zú, jìn fēng sān děng nán jué. dīng chǒu, mìng zhāng yì zǒng bàn lù kuàng shì yí, wáng wén sháo qú hóng jī wèi dū lǐ, lǚ hǎi huán huì shèng xuān huái yì shāng yuē. wù yín, bà hé dōng hé dào zǒng dū. mìng gè shěng dà lì qīng lí tún dì, gǎi tún xiǎng wèi dīng liáng, chè wèi guān guī yíng, tún dīng yùn jūn bìng bà. yù gè shěng lì nóng gōng xué táng. wù zǐ, bà zhān shì fǔ tōng zhèng shǐ sī.
二十八年壬寅春正月庚午,享太廟。辛未,祈穀於上帝。癸酉,四川提督宋慶卒,晉封三等男爵。丁丑,命張翼總辦路礦事宜,王文韶、瞿鴻禨為督理,呂海寰會盛宣懷議商約。戊寅,罷河東河道總督。命各省大吏清釐屯地,改屯饟為丁糧,撤衛官歸營,屯丁、運軍並罷。諭各省立農工學堂。戊子,罷詹事府、通政使司。
èr yuè rén chén shuò, mìng zhāng dé yí chōng rì sī bā ní yà zhuān shǐ, hè qí jūn jiā miǎn. guǐ sì, yù gè shěng jí lì xué táng jì wǔ bèi xué táng, kāi guǎn biān zuǎn xīn lǜ. jiǎ wǔ, guǎng xī yóu fěi qiāng fǎ bīng guān, jiǎo bàn zhī. dīng yǒu, shì diàn yú xiān shī. wù xū, jì dà shè dà jì. gēng xū, liú kūn yī qǐ jí, wèi liú.
二月壬辰朔,命張德彝充日斯巴尼亞專使,賀其君加冕。癸巳,諭各省亟立學堂暨武備學堂,開館編纂新律。甲午,廣西遊匪戕法兵官,剿辦之。丁酉,釋奠於先師。戊戌,祭大社、大稷。庚戌,劉坤一乞疾,慰留。
sān yuè xīn yǒu shuò, jiāo shōu dōng sān xǐng tiáo yuē chéng. jiǎ zǐ, jiàn yì shǐ gā lí nà yú qián qīng gōng. yǐ chǒu, sì xiān nóng, qīn gēng jí tián. bǐng yín, shàng fèng huáng tài hòu yè dōng líng, miǎn bì lù suǒ guò zhōu xiàn é fù shí zhī sān. jǐ sì zhì gēng wǔ, yè zhū líng. jiǎ xū, xìng nán yuàn, zhù bì tuán hé xíng gōng. rén wǔ, zhì zì dōng líng. guǐ wèi, huáng hòu sì xiān cán.
三月辛酉朔,交收東三省條約成。甲子,見義使嘎釐納於乾清宮。乙丑,祀先農,親耕耤田。丙寅,上奉皇太后謁東陵,免蹕路所過州縣額賦十之三。己巳至庚午,謁諸陵。甲戌,幸南苑,駐蹕團河行宮。壬午,至自東陵。癸未,皇后祀先蠶。
shì chūn, miǎn xuān wēi kūn míng jí qí qí hā ěr mò ěr gēn qí tún zāi zhèn. miǎn yú lín děng chù bū fù, xī ān děng tīng xiàn qiū liáng shí zhī èr.
是春,免宣威、昆明及齊齊哈爾、墨爾根旗屯災賑。免榆林等處逋賦,西安等廳縣秋糧十之二。
xià sì yuè rén chén, jiàn é shǐ léi sà ěr yú qián qīng gōng. jiǎ wǔ, cháng yú sì tiān. bǐng shēn, mìng shěn jiā běn wǔ tíng fāng cān dìng xiàn xíng fǎ lǜ. wù xū, lǐ jīng xī yǐ chén zòu shī cí, miǎn yún nán xún fǔ, xià bù yì. rén yín, mìng xǔ láng chōng chū shǐ yì guó dà chén, wú dé zhāng chōng chū shǐ ào guó dà chén, yáng zhào yún chōng chū shǐ bǐ guó dà chén. guǐ mǎo, huáng hòu gōng sāng. jiǎ chén, cái yín duàn pǐ yán liào sān kù, bà guǎn kù dà chén. yǐ mǎo, miǎn luán píng bèi zāi dì kè.
夏四月壬辰,見俄使雷薩爾於乾清宮。甲午,常雩祀天。丙申,命沈家本、伍廷芳參訂現行法律。戊戌,李經羲以陳奏失辭,免雲南巡撫,下部議。壬寅,命許鎯充出使義國大臣,吳德章充出使奧國大臣,楊兆鋆充出使比國大臣。癸卯,皇后躬桑。甲辰,裁銀、緞匹、顏料三庫,罷管庫大臣。乙卯,免灤平被災地課。
wǔ yuè rén xū, shòu yuán shì kǎi zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén. miǎn shuāng chéng bū fù. jiǎ zǐ, jiàn gè guó gōng shǐ děng yú lè shòu táng. bǐng yín, guǎng xī fěi xiàn guǎng nán zhī guī cháo, yún nán guān jūn jī zǒu zhī, fù qí chéng. bǐng zǐ, xià zhì, jì dì yú fāng zé. wù yín, jiàn měi shǐ kāng gé děng yú qián qīng gōng.
五月壬戌,授袁世凱直隸總督兼北洋大臣。免雙城逋賦。甲子,見各國公使等於樂壽堂。丙寅,廣西匪陷廣南之皈朝,雲南官軍擊走之,復其城。丙子,夏至,祭地於方澤。戊寅,見美使康格等於乾清宮。
liù yuè jǐ chǒu shuò, miǎn hè qìng bīn chuān bèi zāi zá fù. bǐng shēn, mìng sūn bǎo qí chōng chū shǐ fǎ guó dà chén, hú wéi dé chōng chū shǐ é guó dà chén, liáng chéng chōng chū shǐ měi rì mì dà chén. gēng xū, jiàn měi shǐ kāng gé jí bó lǎn huì cháng bā lǐ dé yú qián qīng gōng. xīn hài, mìng zhāng zhī dòng wèi dū bàn shāng wù dà chén. guǐ chǒu, zhèn sì chuān nán chōng jiǎn děng shǔ zāi.
六月己丑朔,免鶴慶、賓川被災雜賦。丙申,命孫寶琦充出使法國大臣,胡惟德充出使俄國大臣,梁誠充出使美日秘大臣。庚戌,見美使康格及博覽會長巴禮德於乾清宮。辛亥,命張之洞為督辦商務大臣。癸丑,賑四川南充、簡等屬災。
qiū qī yuè gēng wǔ, bān xíng xué táng zhāng chéng.
秋七月庚午,頒行學堂章程。
bā yuè jiǎ shēn, yí yún nán yí xī dào zhù téng yuè, jiān jiān dū guān wù. wù xū, yuán shì kǎi qǐng cái lòu guī jiā gōng fèi, mìng tā shěng fǎng xíng. guǐ mǎo, hé jué lì jīn shòu zhāng děng chù. jǐ yǒu, jiàn dé shǐ gé ěr shì děng yú rén shòu diàn. gēng xū, hé fù jué huì mín.
八月甲申,移雲南迤西道駐騰越,兼監督關務。戊戌,袁世凱請裁陋規加公費,命他省仿行。癸卯,河決利津、壽張等處。己酉,見德使葛爾士等於仁壽殿。庚戌,河複決惠民。
jiǔ yuè guǐ sì, liǎng jiāng zǒng dū liú kūn yī zú, zhuī fēng yī děng nán, zèng tài fù. mìng zhāng zhī dòng shǔ liǎng jiāng zǒng dū jiān nán yáng dà chén. miǎn tiān jīn bèi bīng xīn jiù é fù. dīng yǒu, jiàn fǎ shǐ jiǎ sī nà děng yú rén shòu diàn. jiǎ chén, jiàn gè guó gōng shǐ yú rén shòu diàn. rén zǐ, mìng yuán shì kǎi chōng dū bàn shāng wù dà chén, wǔ tíng fāng fù zhī, jiān yì gè guó shāng yuē.
九月癸巳,兩江總督劉坤一卒,追封一等男,贈太傅。命張之洞署兩江總督兼南洋大臣。免天津被兵新舊額賦。丁酉,見法使賈斯那等於仁壽殿。甲辰,見各國公使於仁壽殿。壬子,命袁世凱充督辦商務大臣,伍廷芳副之,兼議各國商約。
shì qiū, fā kù tǎng sān shí wàn, xù bō yì zhèn shí èr wàn, bìng yú sì chuān bèi zhèn. yòu zhèn shān dōng guǎng dōng yún nán fú jiàn guì zhōu děng shǔ shuǐ zāi.
是秋,發庫帑三十萬,續撥義賑十二萬,並於四川備賑。又賑山東、廣東、雲南、福建、貴州等屬水災。
dōng shí yuè wù zǐ, zhōng yīng shāng yuē chéng. jǐ chǒu, hú nán dū sī liú zhǎng rú zuò bù bǎo hù jiào shì chǔ zhǎn. shì yuè, zhèn shān shǎn gè shǔ zāi. yún nán jiàn chuān hè qìng zhōu, xīn jiāng shū lè děng tīng xiàn jù dì zhèn.
冬十月戊子,中英商約成。己丑,湖南都司劉長儒坐不保護教士處斬。是月,賑山、陝各屬災。雲南劍川、鶴慶州,新疆疏勒等廳縣俱地震。
shí yī yuè wù wǔ, zhào zì míng nián huì shì shǐ, fán shòu biān jiǎn jí gǎi shù cháng yǔ bù shǔ zhōng shū yòng zhě, xū yì yè jīng shī dà xué táng, qí dé wén píng, shǐ xǔ sàn guǎn jí zòu liú. fēn shěng zhī xiàn yì gè rù kè lì guǎn xué xí. jǐ wèi, yǐ yǒu tài wèi zhù cáng dà chén. xīn yǒu, fā nèi tǎng bù tǎng gè wǔ wàn yú shān dōng bèi zhèn. rén xū, diào wèi guāng dào wèi liǎng jiāng zǒng dū jiān nán yáng dà chén. bǐng yín, miǎn lín tóng bèi shuǐ dì kè wǔ nián. gēng chén, dōng zhì, sì tiān yú yuán qiū. shì yuè, jiàn fǎ shǐ lǚ bān měi shǐ kāng gé yú qián qīng gōng.
十一月戊午,詔自明年會試始,凡授編、檢及改庶常與部屬中書用者,胥肄業京師大學堂,俟得文憑,始許散館及奏留。分省知縣亦各入課吏館學習。己未,以有泰為駐藏大臣。辛酉,發內帑、部帑各五萬於山東備賑。壬戌,調魏光燾為兩江總督兼南洋大臣。丙寅,免臨潼被水地課五年。庚辰,冬至,祀天於圜丘。是月,見法使呂班、美使康格於乾清宮。
shí èr yuè guǐ mǎo, mìng yuán shì kǎi chōng dū bàn diàn wù dà chén. xīn hài, jīng xùn qīn yì yù shǐ é dà chén yáng rú zi xī chén xiào xíng. shì yuè, miǎn jiāng zhè gè tīng zhōu xiàn wèi é fù, yí liáng bèi shuǐ zū liáng.
十二月癸卯,命袁世凱充督辦電務大臣。辛亥,旌殉親異域使俄大臣楊儒子錫宸孝行。是月,免江、浙各廳州縣衛額賦,宜良被水租糧。
èr shí jiǔ nián guǐ mǎo chūn zhēng yuè dīng sì shuò, tíng yán yàn. yǐ míng suì huáng tài hòu qī xún shèng shòu, zhào kāi qìng bǎng, běn nián wèi guǐ mǎo ēn kē xiāng shì, lái nián wèi jiǎ chén ēn kē huì shì, qí zhèng kē xiāng huì shì bìng yú xià jiè jǔ xíng. yǐ chǒu, jiàn měi shǐ kāng gé děng yú qián qīng gōng. dīng mǎo, mìng róng qìng tóng guǎn dà xué táng shì. jǐ sì, jiàn gè guó gōng shǐ děng yú yǎng xìng diàn. dīng hài, miǎn zhèn xī shū fù bèi zāi liáng fù.
二十九年癸卯春正月丁巳朔,停筵宴。以明歲皇太后七旬聖壽,詔開慶榜,本年為癸卯恩科鄉試,來年為甲辰恩科會試,其正科鄉、會試並於下屆舉行。乙丑,見美使康格等於乾清宮。丁卯,命榮慶同管大學堂事。己巳,見各國公使等於養性殿。丁亥,免鎮西、疏附被災糧賦。
èr yuè rén zǐ, huì mín jué kǒu hé lóng.
二月壬子,惠民決口合龍。
sān yuè bǐng chén shuò, rì yǒu shí zhī. gēng shēn, jiàn dé qīn wáng hēng lì gōng shǐ gé ěr shì děng yú qián qīng gōng. zhào yǐ yè líng qǔ dào tiě lù, jìn tān pài chà yáo, hù cóng bìng miǎn gōng jǐ. xīn yǒu, cái guān xué mǎn hàn zǒng cái jí jiào xí. guǐ hài, sì xiān nóng, qīn gēng jí tián. shàng fèng huáng tài hòu yè xī líng. yǐ chǒu, xìng bǎo dìng fǔ zhù bì, miǎn bì lù suǒ guò zhōu xiàn é fù shí zhī sān. jǐ sì, róng lù zú, zèng tài fù, jìn yī děng nán. bà yìn huā shuì jí yī qiè kē xì zá juān, kē pài qīn yú zhě lùn rú lǜ. gēng wǔ, mìng yì kuāng wèi jūn jī dà chén. guǐ hài, xìng nán yuàn. jiǎ xū, xìng tuán hé zhù bì. gēng chén, mìng yì kuāng qú hóng jī huì hù bù zhěng lǐ cái zhèng. lì yín qián zhù zào zǒng chǎng yú jīng shī. mìng zài zhèn yuán shì kǎi wǔ tíng fāng cān dìng shāng lǜ. xīn sì, zhì zì nán yuàn. shì yuè, miǎn shǎn xī gēng zǐ nián bū fù.
三月丙辰朔,日有食之。庚申,見德親王亨利、公使葛爾士等於乾清宮。詔以謁陵取道鐵路,禁攤派差徭,扈從並免供給。辛酉,裁官學滿、漢總裁及教習。癸亥,祀先農,親耕耤田。上奉皇太后謁西陵。乙丑,幸保定府駐蹕,免蹕路所過州縣額賦十之三。己巳,榮祿卒,贈太傅,晉一等男。罷印花稅及一切苛細雜捐,科派侵漁者論如律。庚午,命奕劻為軍機大臣。癸亥,幸南苑。甲戌,幸團河駐蹕。庚辰,命奕劻、瞿鴻禨會戶部整理財政。立銀錢鑄造總廠於京師。命載振、袁世凱、伍廷芳參訂商律。辛巳,至自南苑。是月,免陝西庚子年逋賦。
xià sì yuè jǐ hài, jiàn gè guó gōng shǐ yú rén shòu diàn. jǐ yǒu, yún nán fěi xiàn lín ān fǔ chéng. gēng xū, miǎn bì lù suǒ guò zhōu xiàn qí zū. xīn hài, mìng chóng lǐ wèi dōng gé dà xué shì, jìng xìn xié bàn dà xué shì.
夏四月己亥,見各國公使於仁壽殿。己酉,雲南匪陷臨安府城。庚戌,免蹕路所過州縣旗租。辛亥,命崇禮為東閣大學士,敬信協辦大學士。
wǔ yuè guǐ hài, mìng tiě liáng huì yuán shì kǎi liàn jīng qí bīng. wù chén, hù bù huǒ. jiǎ xū, mìng yáng shū chōng chū shǐ rì běn dà chén. yǐ hài, yún nán luǒ yí píng. rén wǔ, cì wáng shòu péng děng sān bǎi yī shí wǔ rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà.
五月癸亥,命鐵良會袁世凱練京旗兵。戊辰,戶部火。甲戌,命楊樞充出使日本大臣。乙亥,雲南倮夷平。壬午,賜王壽彭等三百一十五人進士及第出身有差。
rùn wǔ yuè jiǎ shēn shuò, mìng féng zi cái huì cén chūn xuān bàn lǐ guǎng xī jūn wù. bǐng xū, mìng zhāng zhī dòng huì zhāng bǎi xī róng qìng lí dìng dà xué táng zhāng chéng. gēng yín, diān jūn fù lín ān fǔ chéng, shí píng fěi shǒu zhōu yún xiáng fú zhū. rén chén, zì sì yuè bù yǔ, zhì yú shì rì yǔ. bǐng shēn, guǎng xī xún fǔ wáng zhī chūn tí dū sū yuán chūn bìng chǐ zhí, yǐ kē féng shí wéi guǎng xī xún fǔ, liú guāng cái wèi guǎng xī tí dū. jǐ hài, yù shì jīng jì tè kē rén yuán yú bǎo hé diàn. rén yín, mìng mǎ yù kūn xún jī jìn jī dào zéi. jiǎ chén, zhōng yīng xù dìng shāng yuē chéng.
閏五月甲申朔,命馮子材會岑春煊辦理廣西軍務。丙戌,命張之洞會張百熙、榮慶釐定大學堂章程。庚寅,滇軍復臨安府城,石屏匪首周雲祥伏誅。壬辰,自四月不雨,至於是日雨。丙申,廣西巡撫王之春、提督蘇元春並褫職,以柯逢時為廣西巡撫,劉光才為廣西提督。己亥,御試經濟特科人員於保和殿。壬寅,命馬玉昆巡緝近畿盜賊。甲辰,中英續訂商約成。
liù yuè rén xū, yǔ kǎo qǔ tè kē yuán jiā gǔ děng shēng xù yǒu chà. guǐ hài, dǎi sū yuán chūn xià yù. dīng mǎo, shì duó děng qǐng jiā shang huáng tài hòu huī hào. yì zhǐ yǐ guǎng xī bīng shì fāng yīn, mín shēng kùn kǔ, bù xǔ. dīng chǒu, hé jué lì jīn. shì yuè, jiàn rì shǐ nèi tián kāng zāi děng yì shǐ gā lí nà děng yú rén shòu diàn. shān dōng yān tái shuǐ zāi, zhèn zhī.
六月壬戌,予考取特科袁嘉穀等升敘有差。癸亥,逮蘇元春下獄。丁卯,世鐸等請加上皇太后徽號。懿旨以廣西兵事方殷,民生困苦,不許。丁丑,河決利津。是月,見日使內田康哉等、義使嘎釐納等於仁壽殿。山東煙臺水災,賑之。
qiū qī yuè yǐ yǒu, kāi xià mén gǔ làng yǔ wèi gè guó gōng dì. xīn mǎo, shǎng zhèng xiào xū sì pǐn jīng táng, dū bàn guǎng xī biān fáng, dé zhuān zòu. kūn gāng zhì shì. wù xū, chū zhì shāng bù, yǐ zài zhèn wèi shàng shū.
秋七月乙酉,開廈門、鼓浪嶼為各國公地。辛卯,賞鄭孝胥四品京堂,督辦廣西邊防,得專奏。崑岡致仕。戊戌,初置商部,以載振為尚書。
bā yuè rén zǐ shuò, wáng gōng bǎi guān yù qǐng lái nián huáng tài hòu qī xún wàn shòu bào xiào lián fèng shēn zhù, yì zhǐ zhǐ zhī. guǐ chǒu, miǎn líng zhōu bīn hé dì liáng. dīng mǎo, rì běn shāng yuē chéng. gēng yín, jiàn gè guó gōng shǐ yú rén shòu diàn. rén shēn, yǐ jìng xìn wèi tǐ rén gé dà xué shì, yù dé xié bàn dà xué shì. dīng chǒu, jiàn fǎ shǐ lǚ bān dé shǐ mù mò yú rén shòu diàn.
八月壬子朔,王公百官豫請來年皇太后七旬萬壽報效廉俸申祝,懿旨止之。癸丑,免靈州瀕河地糧。丁卯,日本商約成。庚寅,見各國公使於仁壽殿。壬申,以敬信為體仁閣大學士,裕德協辦大學士。丁丑,見法使呂班、德使穆默於仁壽殿。
jiǔ yuè bǐng shēn, mìng róng qìng zài jūn jī dà chén shàng xué xí xíng zǒu. diào nà tóng wèi wài wù bù shàng shū jiān huì bàn dà chén. dīng yǒu, mìng nà tóng yǔ yì kuāng qú hóng jī zhěng lǐ hù bù cái zhèng, róng qìng chōng zhèng wù chù dà chén. wù xū, mìng sūn jiā nài zhāng bǎi xī bìng chōng zhèng wù chù dà chén.
九月丙申,命榮慶在軍機大臣上學習行走。調那桐為外務部尚書兼會辦大臣。丁酉,命那桐與奕劻、瞿鴻禨整理戶部財政,榮慶充政務處大臣。戊戌,命孫家鼐、張百熙並充政務處大臣。
shì qiū, zhèn hú běi shǎn xī děng shǔ shuǐ zāi, huái róu báo zāi, yún nán gè shǔ shuǐ hàn zāi báo zāi, zhèn xī suí lái huáng zāi dòng zāi.
是秋,賑湖北、陝西等屬水災,懷柔雹災,雲南各屬水旱災雹災,鎮西、綏來蝗災凍災。
shí yuè xīn hài shuò, jiàn hé shǐ xī tè sī yú qián qīng gōng. wù wǔ, yǐ yīng xiù jiē shōu ā lēi tái jiè dì, lǜ yì zhǎn huǎn, mìng ruì xún wǎng àn zhī. bǐng yín, zhì liàn bīng chù, mìng yì kuāng zǒng lǐ, yuán shì kǎi tiě liáng fù zhī. jiǎ xū, mìng cén chūn xuān zǒng tǒng guǎng xī zhū jūn. yǐ hài, shǎng yáng chéng sì pǐn qīng xián, chōng chū shǐ ào guó dà chén. bǐng zǐ, yuán shì kǎi hé zhāng yì shàn shòu kāi píng méi kuàng jì qín wáng dǎo kǒu àn yú wài rén. zhào chǐ zhí, zé lìng shōu huí.
十月辛亥朔,見荷使希特斯於乾清宮。戊午,以英秀接收阿勒台借地,率議展緩,命瑞洵往按之。丙寅,置練兵處,命奕劻總理,袁世凱、鐵良副之。甲戌,命岑春煊總統廣西諸軍。乙亥,賞楊晟四品卿銜,充出使奧國大臣。丙子,袁世凱劾張翼擅售開平煤礦暨秦王島口岸於外人。詔褫職,責令收回。
shí yī yuè bǐng wǔ, yù yuē:" xīng xué yù cái, dāng wù zhī jí. jù zhāng zhī dòng tóng guǎn xué dà chén huì dìng xué zhāng suǒ chēng, xué táng kē jǔ hé wéi yī tú, bǐ shì jiē shí xué, xué jiē shí yòng. zhe zì bǐng wǔ kē shǐ, xiāng huì zhōng é, jí gè shěng xué é, zhú kē dì jiǎn. qí gè shěng xué táng bàn qí yǒu xiào, kē jǔ xué é fēn bié tíng zhǐ, yǐ hòu jūn guī xué táng kǎo qǔ." dīng wèi, gǎi guǎn xué dà chén wéi xué wù dà chén, yǐ sūn jiā nài rèn zhī.
十一月丙午,諭曰:「興學育才,當務之急。據張之洞同管學大臣會訂學章所稱,學堂、科舉合為一途,俾士皆實學,學皆實用。著自丙午科始,鄉、會中額,及各省學額,逐科遞減。俟各省學堂辦齊有效,科舉學額分別停止,以後均歸學堂考取。」丁未,改管學大臣為學務大臣,以孫家鼐任之。
shí èr yuè bǐng chén, guǎng xī fěi shǒu tán zhì fā děng fú zhū. wù wǔ, zhào nèi wù fǔ zài jiǎn gōng tíng yòng fèi, bà yī qiè bù jí gōng zuò. jǐ sì, zhì hàn lín xué shì zhuàn wén, bìng zēng yuán quē, gēng dìng pǐn jí. bǐng zǐ, yǐ rì é gòu bīng, zhōng guó shǒu jú wài zhōng lì lì, xuān yù chén mín. jǐ mǎo, shòu róng qìng jūn jī dà chén. shì yuè, miǎn ān zhōu bèi lào kūn míng bèi hàn dì mǔ zū liáng.
十二月丙辰,廣西匪首覃志發等伏誅。戊午,詔內務府再減宮廷用費,罷一切不急工作。己巳,置翰林學士撰文,並增員缺,更定品級。丙子,以日、俄搆兵,中國守局外中立例,宣諭臣民。己卯,授榮慶軍機大臣。是月,免安州被澇、昆明被旱地畝租糧。
shì dōng, zhèn gān sù yún nán gè zhōu xiàn shuǐ zāi, nán zhōu xīn huà jiāo zāi, lú zhōu huǒ zāi.
是冬,賑甘肅、雲南各州縣水災,南州、新化蛟災,瀘州火災。
sān shí nián jiǎ chén chūn zhēng yuè guǐ wèi, yí guǎng xī yán dào zhù wú zhōu, jiān guān jiān dū. hé jué lì jīn wáng zhuāng. jiǎ shēn, jiàn měi yīng fǎ dé rì yì bǐ hé pú gè shǐ kāng gé děng yú qián qīng gōng. jǐ chǒu, yún nán tí dū zhāng chūn fā yǒu zuì, chǐ zhí shù jūn tái. jiǎ wǔ, yǐ huáng tài hòu qī xún shèng shòu, shàng yù tài hé diàn, bān zhào tiān xià, tán ēn yǒu chà. yǐ hài, yún nán pǔ ěr zhèn zǒng bīng gāo dé yuán zuò wán kòu yāng mín chǔ zhǎn. jǐ yǒu, zhào tíng běn nián qiū jué.
三十年甲辰春正月癸未,移廣西鹽道駐梧州,兼關監督。河決利津王莊。甲申,見美、英、法、德、日、義、比、荷、葡各使康格等於乾清宮。己丑,雲南提督張春發有罪,褫職戍軍台。甲午,以皇太后七旬聖壽,上御太和殿,頒詔天下,覃恩有差。已亥,雲南普洱鎮總兵高德元坐玩寇殃民處斬。己酉,詔停本年秋決。
èr yuè gēng xū shuò, rì yǒu shí zhī. jǐ wèi, jiàn pú shǐ bái lǎng gǔ yú qián qīng gōng. bǐng yín, lì jīn jué kǒu hé lóng.
二月庚戌朔,日有食之。己未,見葡使白朗穀於乾清宮。丙寅,利津決口合龍。
sān yuè gēng chén shuò, jiàn dé shǐ mù mò děng yú qián qīng gōng. guǐ wèi, yù shǐ jiǎng shì xīng yǐ shū hé yì kuāng yǔ wú gēn jù, zé huán běn guān. wù zǐ, xià wáng zhào yú yù. gēng yín, miǎn yú lín děng zhōu xiàn bū kè. dīng wèi, zhāng dé yí yǔ yīng dìng bǎo gōng tiáo yuē chéng.
三月庚辰朔,見德使穆默等於乾清宮。癸未,御史蔣式瑆以疏劾奕劻語無根據,責還本官。戊子,下王照於獄。庚寅,免榆林等州縣逋課。丁未,張德彝與英訂保工條約成。
xià sì yuè xīn hài, jiàn dé qīn wáng ā lā bài ěr gōng shǐ mù mò yú qián qīng gōng. yǐ hài, sū yuán chūn shù xīn jiāng. shì yuè, miǎn dèng chuān shàng nián zāi liáng, xīn huà bèi jiāo, hū lán suí huà děng shǔ bèi bīng bū fù.
夏四月辛亥,見德親王阿拉拜爾、公使穆默於乾清宮。乙亥,蘇元春戍新疆。是月,免鄧川上年災糧,新化被蛟,呼蘭、綏化等屬被兵逋賦。
wǔ yuè xīn sì, mìng dào yuán yuán dà huà bàn lǐ ān huī kuàng wù. yǐ yǒu, rè hé xíng gōng zāi. bǐng xū, yì zhǐ tè shè wù xū dǎng jí, chú kāng yǒu wéi liáng qǐ chāo sūn wén wài, chǐ zhí zhě fù yuán xián, tōng jī jiān jìn biān guǎn zhě shì miǎn zhī. wù xū, guǎng xī pàn yǒng xiàn liǔ chéng, zhǎn tǒng lǐng zǔ shéng wǔ yú jūn qián. jǐ hài, jīng jiǔ shì tóng jū xíng tái gòng shēng fàn fèng yí. guǐ mǎo, cì liú chūn lín děng èr bǎi qī shí sān rén jìn shì jí dì chū shēn yǒu chà. yǐ sì, yì zhǐ, běn nián qī xún shòu jié tíng yán yàn, jiāng jūn dū fǔ děng wú lái jīng zhù gǔ, bìng miǎn jìn xiàn. bà yuè hǎi huái ān guān jiān dū, jiāng níng zhī zào.
五月辛巳,命道員袁大化辦理安徽礦務。乙酉,熱河行宮災。丙戌,懿旨特赦戊戌黨籍,除康有為、梁啓超、孫文外,褫職者復原銜,通緝、監禁、編管者釋免之。戊戌,廣西叛勇陷柳城,斬統領祖繩武於軍前。己亥,旌九世同居邢台貢生范鳳儀。癸卯,賜劉春霖等二百七十三人進士及第出身有差。乙巳,懿旨,本年七旬壽節停筵宴,將軍、督撫等毋來京祝嘏,並免進獻。罷粵海、淮安關監督,江寧織造。
liù yuè jǐ yǒu, yù yuē:" shí jiān mín kùn, guān lì yōng bì, xià qíng bù tōng. shèn zhì zhōu xiàn qián liáng fú shōu zhōng bǎo, yǐ wán zuò qiàn, bǎi bì cóng shēng, dà fù cháo tíng xù mín zhī yì. gè dū fǔ sù jiāng liáng é jǐ hé, shí zhēng jǐ hé, zhèng hào shōu mǐ huò zhé sè jǐ hé, jù liè jiǎn míng biǎo cè. cǐ wài yǒu wú guī fèi, yī yī dēng míng shēng xù, wú shì wú lòu, jù shí zòu wén." rén zǐ, mìng tiě liáng wǎng jiāng nán kǎo qiú zhì zào jú chǎng, chóu huà suǒ yí, bìng chá chū rù kuǎn mù, jí gè sī kù jú suǒ lì bì. wù wǔ, qù cén chūn xuān fù guì liǔ dū shī. guǐ hài, qīng hǎi zhù mù méng cháng chē lín duān duō bù děng, qǐng jí nián bān jī gòng wù fù jīng zhù gǔ. yì zhǐ jiā jiǎng, réng què zhī. guǐ yǒu, yǒng dìng hé jué. bǐng zǐ, hé jué lì jīn báo zhuāng.
六月己酉,諭曰:「時艱民困,官吏壅蔽,下情不通。甚至州縣錢糧浮收中飽,以完作欠,百弊叢生,大負朝廷恤民之意。各督撫速將糧額幾何,實徵幾何,正耗收米或折色幾何,具列簡明表冊。此外有無規費,一一登明聲敘,毋飾毋漏,據實奏聞。」壬子,命鐵良往江南考求製造局廠,籌畫所宜,並察出入款目,及各司庫局所利弊。戊午,趣岑春煊赴桂、柳督師。癸亥,青海住牧盟長車琳端多布等,請藉年班齎貢物赴京祝嘏。懿旨嘉獎,仍卻之。癸酉,永定河決。丙子,河決利津薄莊。
qiū qī yuè wù yín, jiàn bǐ shǐ gé fēi yè yú qián qīng gōng. bà fú jiàn shuǐ shī tí dū, guī bìng yú lù lù tí dū, yí zhù xià mén. jiǎ shēn, yǒng dìng hé běi xià xùn fù jué. wù zǐ, fā nèi tǎng shí wàn zhèn sì chuān shuǐ hàn zāi. rén chén, yīng bīng rù cáng jìng, dá lài táo, chǐ qí míng hào, mìng bān chán é ěr dé ní shè zhī. jiǎ wǔ, gān sù huáng hé jué, gāo lán bèi zāi, mìng sōng fān zhèn jì. yǐ wèi, tíng jiǔ jiāng jìn cí qì. bǐng shēn, mìng lǐ xìng ruì shǔ liǎng jiāng zǒng dū jiān nán yáng dà chén. shì yuè, shǎng tāng shòu qián sì pǐn qīng xián, dū bàn zhè jiāng tiě lù.
秋七月戊寅,見比使葛飛業於乾清宮。罷福建水師提督,歸併於陸路提督,移駐廈門。甲申,永定河北下汛複決。戊子,發內帑十萬賑四川水旱災。壬辰,英兵入藏境,達賴逃,褫其名號,命班禪額爾德尼攝之。甲午,甘肅黃河決,皋蘭被災,命崧蕃賑濟。乙未,停九江進瓷器。丙申,命李興銳署兩江總督兼南洋大臣。是月,賞湯壽潛四品卿銜,督辦浙江鐵路。
bā yuè dīng wèi shuò, cái bìng nèi wù fǔ sī yuán. guǐ hài, shǎng táng shào yí fù dū tǒng xián, wǎng xī zàng chá bàn shì jiàn. xīn wèi, jiàn yì shǐ gā ní nà yú rén shòu diàn. guǐ yǒu, jiàn mò shǐ lì huá yú qián qīng gōng.
八月丁未朔,裁併內務府司員。癸亥,賞唐紹儀副都統銜,往西藏查辦事件。辛未,見義使嘎尼納於仁壽殿。癸酉,見墨使酈華於乾清宮。
jiǔ yuè bǐng zǐ shuò, jiàn yīng shǐ sà dào yì yú qián qīng gōng. guǐ wèi, jìng xìn yǐ jí miǎn. jǐ hài, lǐ xìng ruì zú, mìng zhōu fù shǔ liǎng jiāng zǒng dū jiān nán yáng dà chén. yǐ yīng bīng rù cáng, dá lài qiú jiù, mìng dé lín ān fǔ zhī. yīng bīng xuán tuì. chì táng shào yí wèi yì yuē quán quán dà chén. guǐ mǎo, gǎi hú běi liáng dào wèi shī hè bīng bèi dào.
九月丙子朔,見英使薩道義於乾清宮。癸未,敬信以疾免。己亥,李興銳卒,命周馥署兩江總督兼南洋大臣。以英兵入藏,達賴求救,命德麟安撫之。英兵旋退。敕唐紹儀為議約全權大臣。癸卯,改湖北糧道為施鶴兵備道。
shì qiū, miǎn jí lín bèi bīng yún nán shuǐ hàn bīng zāi bū fù, wǔ wēi jīn zhōu é fù. zhèn yún nán shùn tiān fú jiàn gān sù jiāng xī shuǐ zāi, shān xī zhè jiāng guǎng dōng děng chù zāi.
是秋,免吉林被兵、雲南水旱兵災逋賦,武威、金州額賦。賑雲南、順天、福建、甘肅、江西水災,山西、浙江、廣東等處災。
dōng shí yuè bǐng wǔ, lǚ hǎi huán xù dìng zhōng pú shāng yuē chéng. yǐ yù dé wèi tǐ rén gé dà xué shì, shì xù xié bàn dà xué shì. gēng xū, jiàn ào měi dé é bǐ zhū shǐ qí gàn děng yú huáng jí diàn. yǒng dìng hé jué kǒu hé lóng. rén zǐ, shàng fèng huáng tài hòu yù rén shòu diàn, cì jìn zhī zōng fān děng yàn, lǜ wáng bèi lè bèi zǐ gōng děng jìn wǔ. jiǎ yín, huáng tài hòu shèng shòu jié, shàng yì pái yún diàn jìn biǎo hè. xīn yǒu, jiàn yīng rì fǎ hán zhū shǐ sà dào yì děng yú huáng jí diàn. bǐng yín, yì zhǐ jìn gè shěng jí xīn zhèng qiǎo lì míng mù, kē xì sī juān. yī qiè xué táng gōng yì yǒu guān jiào yǎng zhě, dāng guān wèi quàn dǎo, shēn mín zì chóu, wú zī kē rǎo. chú zhè jiāng duò mín jí, zhǔn rù xué táng, bì yè zhě yǔ chū shēn.
冬十月丙午,呂海寰續訂中葡商約成。以裕德為體仁閣大學士,世續協辦大學士。庚戌,見奧、美、德、俄、比諸使齊幹等於皇極殿。永定河決口合龍。壬子,上奉皇太后御仁壽殿,賜近支宗藩等宴,率王、貝勒、貝子、公等進舞。甲寅,皇太后聖壽節,上詣排雲殿進表賀。辛酉,見英、日、法、韓諸使薩道義等於皇極殿。丙寅,懿旨禁各省藉新政巧立名目,苛細私捐。一切學堂工藝有關教養者,當官為勸導,紳民自籌,毋滋苛擾。除浙江墮民籍,准入學堂,畢業者予出身。
shí yī yuè yǐ hài shuò, mìng yīn chāng réng chōng chū shǐ dé guó dà chén, céng guǎng quán chōng chū shǐ hán guó dà chén. sì chuān dǎ jiàn lú dì zhèn. dīng chǒu, jiàn yì shǐ bā lè lǐ yú qián qīng gōng. rén wǔ, guǎng xī fěi shǒu lù yà fā fú zhū. wù zǐ, dìng xīn jūn guān zhì. jiǎ chén, yù zēng qí zhèn fǔ dōng sān xǐng nàn mín.
十一月乙亥朔,命蔭昌仍充出使德國大臣,曾廣銓充出使韓國大臣。四川打箭爐地震。丁丑,見義使巴樂禮於乾清宮。壬午,廣西匪首陸亞發伏誅。戊子,定新軍官制。甲辰,諭增祺賑撫東三省難民。
shí èr yuè wù shēn, jiàn yì shǐ bā lè lǐ hé shǐ xī tè sī pú shǐ ā méi dá děng yú huáng jí diàn. jiǎ yín, cái jiāng ān liáng dào, gǎi jiāng nán yán dào wèi yán liáng dào. dīng sì, fā nèi tǎng sān shí wàn zhèn fèng tiān nàn mín. rén xū, zhí lì shǐ xíng gōng zhài piào. bǐng yín, bà cáo yùn zǒng dū, zhì jiāng huái xún fǔ. dīng mǎo, lì guì zhòu xué táng. wù chén, zhì hēi lóng jiāng xún dào jiān àn chá shǐ xián, lán suí hǎi bīng bèi dào, hū lán suí huà èr fǔ. xīn wèi, xiū sì chuān dū jiāng yàn.
十二月戊申,見義使巴樂禮、荷使希特斯、葡使阿梅達等於皇極殿。甲寅,裁江安糧道,改江南鹽道為鹽糧道。丁巳,發內帑三十萬賑奉天難民。壬戌,直隸始行公債票。丙寅,罷漕運總督,置江淮巡撫。丁卯,立貴胄學堂。戊辰,置黑龍江巡道兼按察使銜,蘭綏海兵備道,呼蘭、綏化二府。辛未,修四川都江堰。
shì dōng, cái hú běi yún nán xún fǔ, hú nán shǎn xī liáng dào. miǎn shí píng zhào zhōu qiū liáng, chén liú děng zhōu xiàn bū fù, cháo yì bèi shuǐ é fù.
是冬,裁湖北、雲南巡撫,湖南、陝西糧道。免石屏、趙州秋糧,陳留等州縣逋賦,朝邑被水額賦。
sān shí yī nián yǐ sì chūn zhēng yuè dīng chǒu, jiàn dé yīng rì běn fǎ hé bǐ yì rì pú mò měi hán ào zhū shǐ yú qián qīng gōng. dá lài lǎ ma qǐng yú kù lún jiàn miào fěng jīng, bù xǔ. mìng réng hái cáng, shàn fǔ zhòng shēng. guǐ sì, tiě liáng yán chá yuè zhū shěng yíng wǔ, hú běi lù jūn wèi zuì yōu, zhào jiā jiǎng. jiāng nán gè jūn tǒng lǐng chéng fá yǒu chà. mìng táng shào yí chōng chū shǐ yīng guó dà chén.
三十一年乙巳春正月丁丑,見德、英、日本、法、荷、比、義、日、葡、墨、美、韓、奧諸使於乾清宮。達賴喇嘛請於庫倫建廟諷經,不許。命仍還藏,善撫眾生。癸巳,鐵良言察閱諸省營伍,湖北陸軍為最優,詔嘉獎。江南各軍統領懲罰有差。命唐紹儀充出使英國大臣。
èr yuè yǐ sì, yì zhǐ fā nèi tǎng sān shí wàn fǔ xù dōng sān xǐng nàn mín. gēng xū, mìng cháng gēng xú shì chāng kǎo yàn gǎi biān sān zhèn xīn jūn. bǐng yín, jǐng líng lóng ēn diàn zāi. gēng wǔ, jiàn měi shǐ kāng gé yú hǎi yàn táng. rén shēn, zhèn a lā shàn yóu mù. guǐ yǒu, miǎn shǎn xī qián suì bū liáng.
二月乙巳,懿旨發內帑三十萬撫恤東三省難民。庚戌,命長庚、徐世昌考驗改編三鎮新軍。丙寅,景陵隆恩殿災。庚午,見美使康格於海晏堂。壬申,賑阿拉善遊牧。癸酉,免陝西前歲逋糧。
sān yuè yǐ hài, fèng tiān jī. é bīng rù cháng chūn, jù zhī. bǐng zǐ, bā táng fān rén fén huǐ fǎ guó jiào táng, zhù cáng bāng bàn fèng quán jiǎo bǔ, yù fú sǐ. chì sì chuān tí dū mǎ wéi qí jiǎo zhī. mìng kē féng shí guǎn lǐ bā shěng tǔ gāo tǒng juān shì yí. dīng chǒu, jiàn dé qīn wáng fú lǐ liú bó gōng shǐ mù mò yú qián qīng gōng. jǐ mǎo, zhào dū fǔ jǔ kān shèng tí zhèn guān zhě. jǐ chǒu, yún nán shěng chéng kāi shāng bù. gēng yín, bà xīn zhì jiāng huái xún fǔ, gǎi huái yáng zǒng bīng wèi jiāng běi tí dū. guǐ sì, yù gēng dìng fǎ lǜ. sǐ zuì zhì zhǎn jué zhǐ, chú líng chí xiāo shǒu lù shī děng xíng. zhǎn jiǎo jiān hòu zhě yǐ cì dì jiǎn. yuán zuò gè tiáo, chú zhī qíng wài, yú xī kuān miǎn. cì zì zhū lì bìng chú zhī. jiǎ wǔ, yǐ jìn zhǐ xíng xùn, biàn tōng chī zhàng, qīng zhā jiān yù jī suǒ, yù dū fǔ shí lì fèng xíng. yǐ wèi, qián wéi fěi tú zuò luàn, guān jūn jiǎo píng zhī. bǐng shēn, mìng zhōu fù wǎng jiāng běi chóu huà lì zhì hǎi fáng hé gōng bǔ wù.
三月乙亥,奉天飢。俄兵入長春,據之。丙子,巴塘番人焚毀法國教堂,駐藏幫辦鳳全剿捕,遇伏死。飭四川提督馬維騏剿之。命柯逢時管理八省土膏統捐事宜。丁丑,見德親王福禮留伯、公使穆默於乾清宮。己卯,詔督撫舉堪勝提鎮官者。己丑,雲南省城開商埠。庚寅,罷新置江淮巡撫,改淮揚總兵為江北提督。癸巳,諭更定法律。死罪至斬決止,除凌遲、梟首、戮屍等刑。斬、絞、監候者以次遞減。緣坐各條,除知情外,餘悉寬免。刺字諸例並除之。甲午,以禁止刑訊,變通笞、杖,清查監獄羈所,諭督撫實力奉行。乙未,犍為匪徒作亂,官軍剿平之。丙申,命周馥往江北籌畫吏治、海防、河工、捕務。
xià sì yuè jiǎ chén, yǐ é jiàn zhì nán yáng, yù suǒ zài yù fáng, bìng jìn shāng rén yùn méi jiē jì. gēng dìng qiè dào tiáo kuǎn. fán yīng nǐ chī zhàng zhě gǎi fá gōng zuò. yǐ sì, yù gè shěng fǔ zhōu xiàn lì zuì fàn xí yì suǒ. bǐng wǔ, shǎng liú yǒng qìng shì láng xián, shǔ jiāng běi tí dū, zhèn dào yǐ xià guī jié zhì. dīng wèi, cái guǎng dōng liáng dào, zhì lián qīn bīng bèi dào. jǐ yǒu, mìng chéng dé quán shǔ hēi lóng jiāng jiāng jūn. rén zǐ, dé bīng jiàn tū zhì hǎi zhōu cè liáng, chì yán jí.
夏四月甲辰,以俄艦至南洋,諭所在預防,並禁商人運煤接濟。更定竊盜條款。凡應擬笞、杖者改罰工作。乙巳,諭各省府州縣立罪犯習藝所。丙午,賞劉永慶侍郎銜,署江北提督,鎮、道以下歸節制。丁未,裁廣東糧道,置廉欽兵備道。己酉,命程德全署黑龍江將軍。壬子,德兵艦突至海州測量,飭嚴詰。
wǔ yuè dīng hài, jiàn rì shǐ jiǎ sī lǐ měi shǐ róu kè yì yú qián qīng gōng. guǐ sì, jiàn mò shǐ hú ěr dá yú huáng jí diàn. gēng zǐ, wáng wén sháo bà jūn jī dà chén, mìng xú shì chāng zài jūn jī dà chén shàng xué xí xíng zǒu, jiān zhèng wù chù dà chén, tiě liáng xú shì chāng huì bàn liàn bīng shì.
五月丁亥,見日使賈思理、美使柔克義於乾清宮。癸巳,見墨使胡爾達於皇極殿。庚子,王文韶罷軍機大臣,命徐世昌在軍機大臣上學習行走,兼政務處大臣,鐵良、徐世昌會辦練兵事。
liù yuè bǐng wǔ, jiàn é shǐ pú kē dì yú rén shòu diàn. miǎn zhōng mù děng zhōu xiàn bū fù. jiǎ yín, yǔ kǎo shì liú xué shēng jīn bāng píng děng jìn shì jǔ rén chū shēn yǒu chà. mìng zài zé dài hóng cí xú shì chāng duān fāng wǎng dōng xī yáng gè guó kǎo chá zhèng zhì. wù wǔ, zhào zhì shèng jīng sān líng shǒu hù dà chén. cái shèng jīng hù lǐ bīng xíng gōng wǔ bù shì láng. jǐ wèi, yǐ shì xù wèi tǐ rén gé dà xué shì, nà tóng xié bàn dà xué shì. guǐ hài, cái guǎng dōng xún fǔ. gēng wǔ, qián fěi xiàn dū yún zhī sì zhài, guān jūn kè fù zhī.
六月丙午,見俄使璞科第於仁壽殿。免中牟等州縣逋賦。甲寅,予考試留學生金邦平等進士舉人出身有差。命載澤、戴鴻慈、徐世昌、端方往東西洋各國考察政治。戊午,詔置盛京三陵守護大臣。裁盛京戶、禮、兵、刑、工五部侍郎。己未,以世續為體仁閣大學士,那桐協辦大學士。癸亥,裁廣東巡撫。庚午,黔匪陷都勻之四寨,官軍克復之。
qī yuè bǐng zǐ, bà yù shǐ xún shì wǔ chéng jí jiē dào tīng, gǎi liàn yǒng wèi xún bǔ. yǐ yǒu, xù pài shào yīng wèi chū yáng kǎo chá zhèng zhì dà chén. jǐ chǒu, yǐ bā táng bīng shì, kāi shí guān juān yī nián. bǐng shēn, shǎng tíng jié shì láng, wǎng fèng tiān bàn kěn huāng shì wù. cháng dé xiāng tán kāi shāng bù. dīng yǒu, mìng tiě liáng zài jūn jī dà chén shàng xué xí xíng zǒu, xún jiān zhèng wù chù dà chén.
七月丙子,罷御史巡視五城及街道廳,改練勇為巡捕。乙酉,續派紹英為出洋考察政治大臣。己丑,以巴塘兵事,開實官捐一年。丙申,賞廷傑侍郎,往奉天辦墾荒事務。常德、湘潭開商埠。丁酉,命鐵良在軍機大臣上學習行走,尋兼政務處大臣。
bā yuè rén yín, yù:" gè shěng gōng shāng dǐ zhì měi yuē, jì ài bāng jiāo, yì sǔn shāng wù. jiāng lì dāng kǎi qiē kāi dǎo, yǐ shí jī chá zhī." jiǎ chén, zhào fèi kē jǔ. bǐng wǔ, cái fèng tiān fǔ yǐn fǔ chéng, gǎi zhì dōng sān xǐng xué zhèng. mìng liú shì xùn chōng chū shǐ fǎ rì dà chén, huáng gào chōng chū shǐ yì guó dà chén, zhōu róng yào chōng chū shǐ bǐ guó dà chén. róng yào xuán bà, gǎi rèn lǐ shèng duó. dīng wèi, miǎn fèng tiān běi lù bèi bīng é fù. xīn hài, fā nèi tǎng sān wàn yú jiāng sū bèi jí zhèn. guǐ chǒu, zhào gè shěng xué zhèng zhuān sī kǎo xiào xué táng, sì hòu xué zhèng shì yí, guī xué wù dà chén kǎo hé. wù wǔ, xīn jiāng xún fǔ pān xiào sū zuò qīn kuǎn chǐ zhí, shù jūn tái. jǐ wèi, mìng yuán shì kǎi tiě liáng jiào yuè xīn jūn qiū cāo. rén xū, mìng wāng dà xiè chōng chū shǐ yīng guó dà chén, yáng chéng chōng chū shǐ dé guó dà chén, lǐ jīng mài chōng chū shǐ ào guó dà chén. jiǎ zǐ, kāi hǎi zhōu shāng bù. yǐ chǒu, gǎi mìng lǐ jīng fāng wèi shāng yuē dà chén. dīng mǎo, zài zé děng qǐ xíng, fǔ dēng chē, yǒu rén cù zhì zhà dàn. shì shàng, zhào yán bǔ zhòng chéng. jǐ sì, bā táng luàn píng, fěi shǒu lǎ ma ā zé lóng běn láng jí děng fú zhū.
八月壬寅,諭:「各省工商抵制美約,既礙邦交,亦損商務。疆吏當剴切開導,以時稽察之。」甲辰,詔廢科舉。丙午,裁奉天府尹、府丞,改置東三省學政。命劉式訓充出使法日大臣,黃誥充出使義國大臣,周榮曜充出使比國大臣。榮曜旋罷,改任李盛鐸。丁未,免奉天北路被兵額賦。辛亥,發內帑三萬於江蘇備急賑。癸丑,詔各省學政專司考校學堂,嗣後學政事宜,歸學務大臣考核。戊午,新疆巡撫潘效蘇坐侵款褫職,戍軍台。己未,命袁世凱、鐵良校閱新軍秋操。壬戌,命汪大燮充出使英國大臣,楊晟充出使德國大臣,李經邁充出使奧國大臣。甲子,開海州商埠。乙丑,改命李經方為商約大臣。丁卯,載澤等啟行,甫登車,有人猝擲炸彈。事上,詔嚴捕重懲。己巳,巴塘亂平,匪首喇嘛阿澤、隆本郎吉等伏誅。
jiǔ yuè bǐng zǐ, yǐ sān pǐn jīng táng zhōu róng yào jiù chōng guān shū, qīn dào jù tǎng, chǐ zhí dǎi zhì, jí qí zī. gēng chén, chū zhì xún jǐng bù, yǐ xú shì chāng wèi shàng shū. gēng yín, běi xīn cāng huǒ. xīn mǎo, lùn sù qīng guǎng xī gōng, jìn cén chūn xuān tài zǐ shǎo bǎo xián, lǐ jīng xī yōu jiǎng. bǐng shēn, jiàn dé shǐ mù mò yú qín zhèng diàn. wù xū, mìng shàng qí hēng lǐ shèng duó huì tóng zài zé děng fù gè guó kǎo chá zhèng zhì.
九月丙子,以三品京堂周榮曜舊充關書,侵盜鉅帑,褫職逮治,籍其貲。庚辰,初置巡警部,以徐世昌為尚書。庚寅,北新倉火。辛卯,論肅清廣西功,晉岑春煊太子少保銜,李經羲優獎。丙申,見德使穆默於勤政殿。戊戌,命尚其亨、李盛鐸會同載澤等赴各國考察政治。
shì qiū, zhèn guì zhōu yún nán gè shǔ shuǐ zāi, tài kāng fēng zāi, zhèn fān jì bā yàn róng gé báo zāi fēng zāi.
是秋,賑貴州、雲南各屬水災,太康風災,鎮番暨巴燕戎格雹災風災。
dōng shí yuè guǐ mǎo, jiàn rì běn gōng shǐ nèi tián kāng zāi děng yú qín zhèng diàn. zhì jí lín hā ěr bīn dào. bǐng chén, lú hàn tiě lù chéng. yīng bīng rù cáng, suǒ péi kuǎn yī bǎi èr shí yú wàn. yù guó jiā dài gěi, yǐ xù fān jiān. rén xū, dìng zhù zào yín bì jí xíng yòng zhāng chéng. yǐ chǒu, yǐ lù zhēng xiáng chōng chū shǐ hé guó dà chén, jiān lǐ hǎi yá hé píng huì shì. wù chén, zhì kǎo chá zhèng zhì guǎn, zé gè guó zhèng fǎ yí yú zhōng guó zhì tǐ zhě, zhēn zhuó sǔn yì, zuǎn dìng chéng shū, qǔ zhǐ cái dìng. zhào:" jìn yǒu bù chěng zhī tú, zào wèi gé mìng pái mǎn zhī shuō, jiǎ jiè dǎng pài, yīn xíng pàn nì. gè jiāng chén yīng yán jìn mì jī. shǒu cóng gè fàn, lùn rú móu nì lì."
冬十月癸卯,見日本公使內田康哉等於勤政殿。置吉林哈爾濱道。丙辰,蘆漢鐵路成。英兵入藏,索賠款一百二十餘萬。諭國家代給,以恤番艱。壬戌,訂鑄造銀幣及行用章程。乙丑,以陸徵祥充出使荷國大臣,兼理海牙和平會事。戊辰,置考察政治館,擇各國政法宜於中國治體者,斟酌損益,纂訂成書,取旨裁定。詔:「近有不逞之徒,造為革命排滿之說,假借黨派,陰行叛逆。各疆臣應嚴禁密緝。首從各犯,論如謀逆例。」
shí yī yuè gēng wǔ shuò, shǎn luò huì fěi píng. xīn wèi, yù dé zú. bǐng zǐ, bà zhù hán shǐ chén, gǎi zhì zǒng lǐng shì. jǐ mǎo, zhào zhì xué bù, yǐ guó zǐ jiàn guī bìng zhī, diào róng qìng wèi shàng shū. yǐ wèi, zhōng rì xīn yuē chéng.
十一月庚午朔,陝、洛會匪平。辛未,裕德卒。丙子,罷駐韓使臣,改置總領事。己卯,詔置學部,以國子監歸併之,調榮慶為尚書。乙未,中日新約成。
shí èr yuè xīn hài, shòu nà tóng tǐ rén gé dà xué shì, róng qìng xié bàn dà xué shì. guǐ hài, zhì jīng shī nèi wài chéng xún jǐng zǒng tīng. bà gōng xún jú. mìng xú shì chāng tiě liáng bìng wèi jūn jī dà chén. shì yuè, miǎn shèng jīng gè qí shǎn xī gè shǔ bèi bīng bū fù, ān zhōu jī lào hán chéng shuǐ chōng dì zū.
十二月辛亥,授那桐體仁閣大學士,榮慶協辦大學士。癸亥,置京師內外城巡警總廳。罷工巡局。命徐世昌、鐵良並為軍機大臣。是月,免盛京各旗、陝西各屬被兵逋賦,安州積澇、韓城水沖地租。
shì dōng, zhèn huì zé lǎo zāi, jīng zhōu shuǐ zāi, yīng jí shā ěr shuǐ zāi báo zāi.
是冬,賑會澤潦災,荊州水災,英吉沙爾水災雹災。
sān shí èr nián bǐng wǔ chūn zhēng yuè bǐng zǐ, huǎn bù tè hā gòng diāo. dīng chǒu, jiàn dé yīng fǎ měi rì běn hé yì é ào bǐ pú mò zhū shǐ mù mò děng yú qián qīng gōng. dīng hài, zhāng pǔ fěi shǒu zhāng yīng fú zhū. rén chén, xú fǔ yǐ chá diǎn bà. jiǎ wǔ, mìng qú hóng jī xié bàn dà xué shì.
三十二年丙午春正月丙子,緩布特哈貢貂。丁丑,見德、英、法、美、日本、荷、義、俄、奧、比、葡、墨諸使穆默等於乾清宮。丁亥,漳浦匪首張嬰伏誅。壬辰,徐郙以察典罷。甲午,命瞿鴻禨協辦大學士。
èr yuè wù chén, zhào gè shěng bǎo hù jiào táng jí wài rén shēn jiā. yǐ chǒu, jiàn dé shǐ mù mò děng yú qín zhèng diàn. shì yuè, bān tǎng shí wàn zhù zhèn rì běn zāi.
二月戊辰,詔各省保護教堂及外人身家。乙丑,見德使穆默等於勤政殿。是月,頒帑十萬助賑日本災。
sān yuè wù chén shuò, yǐ zhōng jūn zūn kǒng shàng gōng shàng wǔ shàng shí wǔ dà gāng wèi jiào yù zōng zhǐ, xuān zhào tiān xià. gēng wǔ, bà xuǎn bā qí xiù nǚ. bǐng zǐ, mìng wāng dà xiè wǎng hè rì jūn hūn lǐ. bǐng xū, kāi jiāng sū tōng zhōu shāng bù. dīng yǒu, měi guó jiù jīn shān dì zhèn, bān tǎng shí wàn zhèn huá mín. shì yuè, ào shǐ gù xīn sī jī yì shǐ bā lè lǐ děng dé shǐ mù mò děng fǎ shǐ lǚ bān xiān hòu jìn jiàn.
三月戊辰朔,以忠君、尊孔、尚公、尚武、尚實五大綱為教育宗旨,宣詔天下。庚午,罷選八旗秀女。丙子,命汪大燮往賀日君婚禮。丙戌,開江蘇通州商埠。丁酉,美國舊金山地震,頒帑十萬賑華民。是月,奧使顧新斯基、義使巴樂禮等、德使穆默等、法使呂班先後覲見。
shì chūn, miǎn zhè jiāng rén hé děng chǎng yǔ gè zhōu xiàn, háng yán qú sān suǒ zào kè jí huāng dì shān táng zá kè, yún nán hú nán xīn jiāng zāi liáng, shǎn xī bū fù.
是春,免浙江仁和等場與各州縣,杭、嚴、衢三所灶課及荒地山塘雜課,雲南、湖南、新疆災糧,陝西逋賦。
xià sì yuè wù xū shuò, mìng lù zhēng xiáng wǎng ruì shì yì hóng shí zì huì gōng yuē. jǐ hài, cái gè shěng xué zhèng, gǎi zhì tí xué shǐ. gēng zǐ, jiàn rì běn gōng shǐ nèi tián kāng zāi yú qín zhèng diàn. guǐ chǒu, mìng tiě liáng chōng dū bàn shuì wù dà chén, táng shào yí fù zhī. dīng sì, fā hú nán kù tǎng shí wàn zhèn shuǐ zāi.
夏四月戊戌朔,命陸徵祥往瑞士議紅十字會公約。己亥,裁各省學政,改置提學使。庚子,見日本公使內田康哉於勤政殿。癸丑,命鐵良充督辦稅務大臣,唐紹儀副之。丁巳,發湖南庫帑十萬賑水災。
rùn sì yuè bǐng xū, yǐ yáng yǔ shī shí, piān zāi lǚ gào, yì zhǐ chì jūn chén shàng xià jiāo jǐng. wù zǐ, táng jiǒng yǐ shuāi jí jiě yún nán kuàng wù.
閏四月丙戌,以暘雨失時,偏災屢告,懿旨飭君臣上下交儆。戊子,唐炯以衰疾解雲南礦務。
wǔ yuè wù xū, fā kù tǎng wǔ wàn zhèn guǎng dōng shuǐ lào zāi. guǐ mǎo, hé nán qìn hé yì, zhèn zāi mín. shì yuè, jiàn fǎ shǐ bā sī dé yì qīn wáng fèi ěr dí ān dé děng yú qián qīng gōng.
五月戊戌,發庫帑五萬賑廣東水澇災。癸卯,河南沁河溢,賑災民。是月,見法使巴思德、義親王費爾迪安德等於乾清宮。
liù yuè dīng mǎo, dé guó jiǎn zhí lì zhù bīng, guī wǒ láng fáng yáng cūn běi dài hé qín wáng dǎo shān hǎi guān dì. gēng chén, yuán líng fěi shǒu tán jiā wèi fú zhū.
六月丁卯,德國減直隸駐兵,歸我廊坊、楊村、北戴河、秦王島、山海關地。庚辰,沅陵匪首覃加位伏誅。
shì xià, miǎn làng qióng jiù bū, shā chē fù huāng é fù, gān sù yún nán bèi zāi bū fù. zhèn wǔ zhì shuǐ zāi, zhāo yáng huǒ zāi.
是夏,免浪穹舊逋,莎車復荒額賦,甘肅、雲南被災逋賦。賑武陟水災,朝陽火災。
qiū qī yuè wù xū, zhì chuān diān biān wù dà chén, yǐ zhào ěr fēng rèn zhī, shǎng shì láng xián. qìn hé jué kǒu hé lóng. gēng zǐ, jiāng sū shuǐ lù gè yíng qí fáng jūn gǎi biān xún fáng duì. xīn chǒu, kǎo chá zhèng zhì dà chén zài zé děng hái jīng, shàng fēng shì. mìng chún qīn wáng jūn jī zhèng wù chù dà chén dà xué shì běi yáng dà chén gōng yuè, qǔ jìn zhǐ. yǐ sì, fèng tiān kāi shāng bù dà dōng gōu, zhì hǎi guān, yǐ dōng biān dào jiān jiān dū. wù shēn, yù yuē:" zài zé děng chén zòu, wèi guó shì bù zhèn, yóu shàng xià xiāng kuí, nèi wài gé hé. guān bù zhī suǒ yǐ bǎo mín, mín bù zhī suǒ yǐ wèi guó. ér gè guó suǒ yóu fù qiáng, zài shí xíng xiàn fǎ, qǔ jué gōng lùn. shí chù jīn rì, wéi yǒu fǎng xíng xiàn zhèng, dà quán tǒng yú cháo tíng, shù zhèng gōng zhū yú lùn. yù bèi lì xiàn jī chǔ, nèi wài chén gōng qiè shí zhèn xīng. qí shù nián hòu guī mó cū jù, cān yòng gè guó chéng fǎ, zài dìng qī xiàn shí xíng." jǐ yǒu, yù lì xiàn yù bèi, xū xiān lí dìng guān zhì, mìng dà chén biān zuǎn, yì kuāng sūn jiā nài qú hóng jī zǒng sī hé dìng, qǔ zhǐ zūn xíng. diào duān fāng wèi liǎng jiāng zǒng dū jiān nán yáng dà chén. jiǎ zǐ, fā jiāng sū kù chǔ shí wàn zhèn xú hǎi huái xī shuǐ zāi.
秋七月戊戌,置川滇邊務大臣,以趙爾豐任之,賞侍郎銜。沁河決口合龍。庚子,江蘇水陸各營旗防軍改編巡防隊。辛丑,考察政治大臣載澤等還京,上封事。命醇親王、軍機政務處大臣、大學士、北洋大臣公閱,取進止。乙巳,奉天開商埠大東溝,置海關,以東邊道兼監督。戊申,諭曰:「載澤等陳奏,謂國勢不振,由上下相暌,內外隔閡。官不知所以保民,民不知所以衛國。而各國所由富強,在實行憲法,取決公論。時處今日,惟有仿行憲政,大權統於朝廷,庶政公諸輿論。預備立憲基礎,內外臣工切實振興。俟數年後規模粗具,參用各國成法,再定期限實行。」己酉,諭立憲預備,須先釐定官制,命大臣編纂,奕劻、孫家鼐、瞿鴻禨總司核定,取旨遵行。調端方為兩江總督兼南洋大臣。甲子,發江蘇庫儲十萬賑徐、海、淮西水災。
bā yuè dīng hài, chú lín chuān shuǐ chōng dì é fù. gēng yín, jiàn rì běn wáng jué bó gōng gōng shǐ lín quán zhù yú rén shòu diàn. shì yuè, zhèn ān huī shuǐ zāi, guǎng dōng fēng zāi, hú zhōu lào zāi.
八月丁亥,除臨川水沖地額賦。庚寅,見日本王爵博恭、公使林權助於仁壽殿。是月,賑安徽水災,廣東風災,湖州澇災。
jiǔ yuè guǐ mǎo, jiàn gè guó gōng shǐ děng yú rén shòu diàn. bǐng wǔ, cì yóu xué bì yè chén jǐn tāo děng gè kē jìn shì jǔ rén chū shēn yǒu chà. jiǎ yín, zhào gēng dìng guān zhì. nèi gé jūn jī chù wài wù lì lǐ xué bù zōng rén fǔ hàn lín yuàn děng réng jiù. gǎi xún jǐng bù wèi mín zhèng bù, hù bù wèi dù zhī bù, bīng bù wèi lù jūn bù, xíng bù wèi fǎ bù, gōng bù bìng rù shāng bù wèi nóng gōng shāng bù, lǐ fān yuàn wèi lǐ fān bù. gè shè shàng shū yī rén, shì láng èr rén, bù fēn mǎn hàn. dū chá yuàn dōu yù shǐ yī rén, fù dōu yù shǐ èr rén. gǎi liù kē jǐ shì zhōng wèi jǐ shì zhōng, dà lǐ sì wèi dà lǐ yuàn. zēng shè yóu chuán bù hǎi jūn bù jūn zī fǔ zī zhèng yuàn shěn jì yuàn. yǐ cái zhèng chù guī dù zhī bù, tài cháng guāng lù hóng lú sān sì guī lǐ bù. tài pú sì liàn bīng chù guī lù jūn bù. gè bù shàng shū jù chōng cān yù zhèng wù chù dà chén. mìng shì xù wèi jūn jī dà chén, lín shào nián jūn jī dà chén shàng xué xí xíng zǒu, lù chuán lín róng qìng xú shì chāng tiě liáng bìng bà jūn jī, zhuān lǐ bù wù. yǐ mǎo, fā guǎng dōng kù chǔ shí wàn zhèn xiāng gǎng jí cháo gāo léi qīn lián shǔ fēng zāi. dīng sì, gǎi zhèng wù chù wèi huì yì zhèng wù chù. wù wǔ, mìng céng guǎng quán yǐ sān pǐn jīng táng chōng chū shǐ dé guó dà chén.
九月癸卯,見各國公使等於仁壽殿。丙午,賜遊學畢業陳錦濤等各科進士、舉人出身有差。甲寅,詔更定官制。內閣、軍機處、外務、吏、禮、學部、宗人府、翰林院等仍舊。改巡警部為民政部,戶部為度支部,兵部為陸軍部,刑部為法部,工部併入商部為農工商部,理藩院為理藩部。各設尚書一人,侍郎二人,不分滿、漢。都察院都御史一人,副都御史二人。改六科給事中為給事中,大理寺為大理院。增設郵傳部、海軍部、軍諮府、資政院、審計院。以財政處歸度支部,太常、光祿、鴻臚三寺歸禮部。太僕寺、練兵處歸陸軍部。各部尚書俱充參預政務處大臣。命世續為軍機大臣,林紹年軍機大臣上學習行走,鹿傳霖、榮慶、徐世昌、鐵良並罷軍機,專理部務。乙卯,發廣東庫儲十萬賑香港及潮、高、雷、欽、廉屬風災。丁巳,改政務處為會議政務處。戊午,命曾廣銓以三品京堂充出使德國大臣。
dōng shí yuè guǐ yǒu, huáng tài hòu shèng shòu jié, tíng yán yàn. guǐ wèi, jiàn yīng shǐ zhū ěr diǎn bǐ shǐ kē ní yǎ yú qián qīng gōng. yǐ yǒu, cái bìng guǎng dōng lù lù shuǐ lù tí dū wèi guǎng dōng tí dū. dīng hài, jiàn rì běn gōng shǐ lín quán zhù děng yú qín zhèng diàn. wù zǐ, liú yáng lǐ líng fěi wū wáng yǒng qiú chén xiǎn lóng chàng luàn, guān jūn qín zhǎn zhī. jǐ chǒu, bō cáo zhé sān shí wàn bèi zhèn jiāng sū. xīn mǎo, lì guān bào jú yú jīng shī.
冬十月癸酉,皇太后聖壽節,停筵宴。癸未,見英使朱邇典、比使柯霓雅於乾清宮。乙酉,裁併廣東陸路、水路提督為廣東提督。丁亥,見日本公使林權助等於勤政殿。戊子,瀏陽、醴陵匪巫王永求、陳顯龍倡亂,官軍擒斬之。己丑,撥漕折三十萬備賑江蘇。辛卯,立官報局於京師。
shí yī yuè jǐ hài, liú guǎng dōng jīng xiǎng shí wàn bèi zhèn. rén yín, miǎn guǎng xī tī kuàng chū jǐng shuì. jiǎ chén, bō shǎn xī guān tǎng bā wàn zhù zhèn jiāng sū. wù shēn, zhào shēng kǒng zǐ wèi dà sì, suǒ sī yì diǎn lǐ yǐ wén. guǐ chǒu, zhào gè shěng yì bì zhì. dīng mǎo, jiàn qū fù xué táng, fā nèi tǎng shí wàn jì gōng. shì yuè, jiàn mò shǐ hú ěr dá yú qín zhèng diàn, dé shǐ léi kè sī fǎ shǐ bā sī dé yīng shǐ zhū ěr diǎn yú qián qīng gōng.
十一月己亥,留廣東京餉十萬備賑。壬寅,免廣西銻礦出井稅。甲辰,撥陝西官帑八萬助賑江蘇。戊申,詔升孔子為大祀,所司議典禮以聞。癸丑,詔各省議幣制。丁卯,建曲阜學堂,發內帑十萬濟工。是月,見墨使胡爾達於勤政殿,德使雷克司、法使巴思德、英使朱邇典於乾清宮。
shí èr yuè guǐ hài shuò, rì yǒu shí zhī. dīng mǎo, jiā jīng guān yǎng lián. jiǎ xū, gǎi zhù gè guó gōng shǐ wèi èr pǐn shí guān.
十二月癸亥朔,日有食之。丁卯,加京官養廉。甲戌,改駐各國公使為二品實官。
shì dōng, zhèn pǔ níng zhào zhōu luó píng shī zōng zāi, jiāng níng yáng zhōu shuǐ zāi. miǎn luán píng ān zhōu lào zāi liáng fù, yǒng chéng é fù, shǎn xī xián níng děng chù bū fù, yǒng píng tài hé kūn míng zāi dì qiàn liáng.
是冬,賑普寧、趙州、羅平、師宗災,江寧、揚州水災。免灤平、安州澇災糧賦,永城額賦,陝西咸寧等處逋賦,永平、太和、昆明災地欠糧。
sān shí sān nián dīng wèi chūn zhēng yuè jiǎ chén, jiàn gè guó gōng shǐ yú qián qīng gōng. gēng xū, cái gè bù xiǎo jīng guān.
三十三年丁未春正月甲辰,見各國公使於乾清宮。庚戌,裁各部小京官。
èr yuè jiǎ zǐ, yǒu tài yǐ yí wù cáng shì chǐ zhí, zhé shù jūn tái. rén shēn, liú sū cáo shí wǔ wàn bèi zhèn.
二月甲子,有泰以貽誤藏事褫職,謫戍軍台。壬申,留蘇漕十五萬備賑。
sān yuè bǐng shēn, jiàn rì běn gōng shǐ lín quán zhù děng yú qín zhèng diàn. wù xū, cháng chūn hā ěr bīn pì shāng bù. jǐ hài, gǎi shèng jīng jiāng jūn wèi dōng sān xǐng zǒng dū, cái jí lín hēi lóng jiāng jiāng jūn, gǎi zhì fèng jí hēi sān xún fǔ, shòu xú shì chāng qīn chāi dà chén, wèi dōng sān xǐng zǒng dū. rén yín, mìng fǔ yǐn sūn bǎo qí chōng chū shǐ dé guó dà chén. rén zǐ, mìng tiān jīn dào liáng dūn yàn chōng chū shǐ měi mò mì gǔ dà chén. bǐng shēn, mìng lù zhēng xiáng chōng bǎo hé huì zhuān shǐ dà chén, lǐ jīng fāng chōng chū shǐ yīng guó dà chén, qián xún chōng chū shǐ hé guó dà chén. dīng sì, kūn gāng zú.
三月丙申,見日本公使林權助等於勤政殿。戊戌,長春、哈爾濱辟商埠。己亥,改盛京將軍為東三省總督,裁吉林、黑龍江將軍,改置奉、吉、黑三巡撫,授徐世昌欽差大臣,為東三省總督。壬寅,命府尹孫寶琦充出使德國大臣。壬子,命天津道梁敦彥充出使美墨秘古大臣。丙申,命陸徵祥充保和會專使大臣,李經方充出使英國大臣,錢恂充出使荷國大臣。丁巳,崑岡卒。
shì chūn, miǎn zhōng wèi bèi shuǐ jí yú lín děng shǔ bū fù, yún nán hàn zāi děng zhōu xiàn bū liáng jí é fù.
是春,免中衛被水及榆林等屬逋賦,雲南旱災等州縣逋糧及額賦。
sì yuè jiǎ zǐ, cái gè shěng mín zhuàng bǔ yì, gǎi shè xún jǐng. suí lái dì zhèn. yǐ chǒu, yù shǐ zhào qǐ lín zuò wū miè qīn guì chǐ zhí. xīn wèi, gēng dìng dōng sān xǐng guān zhì, fèng tiān jí lín hēi lóng jiāng gè shè xíng shěng gōng shǔ, yǐ zǒng dū wèi zhǎng guān, xún fǔ wèi cì guān, zhì zuǒ yòu cān zàn, fēn lǐng chéng xuān zī yì liǎng tīng, fēn shè jiāo shè qí wù mín zhèng tí xué dù zhī quàn yè méng wù qī sī, gè zhì sī shǐ, jí tí fǎ shǐ dū liàn chù děng guān. jǐ mǎo, qí yǔ. xīn sì, yǐ jiāng běi shuǐ zāi, yán mǐ liáng chū kǒu jìn. dīng hài, dìng lù hǎi jūn guān zhì, lù jūn bù shè liǎng tīng shí sī, jūn zī chù wǔ sī, hǎi jūn bù liù sī. wù zǐ, mìng yǎn shèng gōng kǒng lìng yí jī chá shān dōng xué wù.
四月甲子,裁各省民壯捕役,改設巡警。綏來地震。乙丑,御史趙啟霖坐污衊親貴褫職。辛未,更定東三省官制,奉天、吉林、黑龍江各設行省公署,以總督為長官,巡撫為次官,置左右參贊,分領承宣、諮議兩廳,分設交涉、旗務、民政、提學、度支、勸業、蒙務七司,各置司使,及提法使、督練處等官。己卯,祈雨。辛巳,以江北水災,嚴米糧出口禁。丁亥,定陸海軍官制,陸軍部設兩廳十司,軍諮處五司,海軍部六司。戊子,命衍聖公孔令貽稽察山東學務。
wǔ yuè guǐ sì, bā táng děng shǔ lǎ ma xié hé xī mán zuò luàn, guān jūn tǎo píng zhī. yǐ wèi, mìng wáng shì zhēn yǐ shì láng xián shǔ jiāng běi tí dū. bǐng shēn, xī líng jìn shān huǒ. dīng yǒu, qú hóng jī bà. jǐ hài, shòu lù chuán lín jūn jī dà chén. mìng chún qīn wáng zhí jūn jī. xīn chǒu, wáng wén zhào bà, mìng zhāng zhī dòng xié bàn dà xué shì. guǐ mǎo, chóng lǐ zú. dīng sì, gǎi àn chá shǐ wèi tí fǎ shǐ, zhì xún jǐng quàn yè dào, cái fēn shǒu fèn xún gè dào, zhuó liú bīng bèi dào, jí fēn shè shěn pàn tīng, bèi sī fǎ dú lì, zēng yì zuǒ zhì yuán, bèi dì fāng zì zhì, qī shí wǔ nián nèi tōng xíng. wù wǔ, zhào:" xiàn fǎ, guān mín jūn yǒu zé rèn, fán zhī suǒ yǐ yù bèi zhī fāng shī xíng zhī xù zhě, xǔ gè tiáo jǔ, zhǔ zhě zhēn cǎi yǐ wén." ān huī hòu bǔ dào xú xī lín cì shā xún fǔ ēn míng, xī lín bǔ dé fú zhū.
五月癸巳,巴塘等屬喇嘛脅河西蠻作亂,官軍討平之。乙未,命王士珍以侍郎銜署江北提督。丙申,西陵禁山火。丁酉,瞿鴻禨罷。己亥,授鹿傳霖軍機大臣。命醇親王直軍機。辛丑,王文詔罷,命張之洞協辦大學士。癸卯,崇禮卒。丁巳,改按察使為提法使,置巡警、勸業道,裁分守、分巡各道,酌留兵備道,及分設審判廳,備司法獨立,增易佐治員,備地方自治,期十五年內通行。戊午,詔:「憲法,官民均有責任,凡知所以預備之方、施行之序者,許各條舉,主者甄采以聞。」安徽候補道徐錫麟刺殺巡撫恩銘,錫麟捕得伏誅。
liù yuè xīn yǒu, mìng lǐ jiā jū chōng chū shǐ rì běn dà chén. bǐng yín, fù yù shǐ zhào qǐ lín guān. rén shēn, zì sì yuè bù yǔ zhì yú shì rì yǔ. shòu zhāng zhī dòng tǐ rén gé dà xué shì, lù chuán lín xié bàn dà xué shì. yǐ yǒu, tíng wàn shòu yán yàn. yǒng dìng hé jué.
六月辛酉,命李家駒充出使日本大臣。丙寅,復御史趙啟霖官。壬申,自四月不雨至於是日雨。授張之洞體仁閣大學士,鹿傳霖協辦大學士。乙酉,停萬壽筵宴。永定河決。
shì xià, miǎn xīn huà bèi shuǐ é fù, yī tōng bèi zéi bū kè, yún nán hàn zāi děng zhōu xiàn yín mǐ. zhèn yún nán jī jí zhí lì shuǐ zāi.
是夏,免新化被水額賦,伊通被賊逋課,雲南旱災等州縣銀米。賑雲南飢及直隸水災。
qiū qī yuè xīn mǎo, zhào zhōng wài chén gōng yì huà chú mǎn hàn. jiǎ wǔ, gǎi kǎo zhā zhèng zhì guǎn wèi xiàn zhèng biān chá guǎn. qí jūn jī dà chén dà xué shì cān yù zhèng wù dà chén huì yì shì, yú nèi gé xíng zhī. rén yín, yì zhǐ qiǎn yáng shì qí fù nán yáng gè bù kǎo chá, jiǎng lì huá qiáo. miǎn zhào zhōu lù fēng bèi zāi é fù. zhèn shùn tiān děng shǔ zāi mín, jí liú yáng shào yáng jiāo zāi. jiǎ chén, zhào yǐ fěi tú móu nì, wǎng wǎng jiǎ gé mìng míng cí, qiǎo wèi shān yòu. gè dū fǔ dāng shè fǎ jiě sàn. huò fàn nǐ zuì, fēn bié pàn nì dào fěi kē lùn, bèi xié jí jiā shǔ bù zhī qíng zhě wù zhū lián. mìng zhāng yīn táng wèi quán quán dà chén, yǔ yīng rén yì cáng yuē. jìng xìn zú. jǐ yǒu, dìng xiàn nián biān liàn lù jūn sān shí liù zhèn. bǐng chén, mìng zhāng zhī dòng yuán shì kǎi bìng wèi jūn jī dà chén, yǐ yuán shì kǎi wèi wài wù bù shàng shū. dīng sì, mìng yáng shì xiāng shǔ zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén. wù wǔ, lǐ jīng mài yǐ mǔ bìng miǎn, mìng léi bǔ tóng chōng chū shǐ ào guó dà chén. jǐ wèi, hé jué mèng xiàn.
秋七月辛卯,詔中外臣工議化除滿、漢。甲午,改考查政治館為憲政編查館。其軍機大臣、大學士、參預政務大臣會議事,於內閣行之。壬寅,懿旨遣楊士琦赴南洋各埠考察,獎勵華僑。免趙州、祿豐被災額賦。賑順天等屬災民,及瀏陽、邵陽蛟災。甲辰,詔以匪徒謀逆,往往假革命名詞,巧為煽誘。各督撫當設法解散。獲犯擬罪,分別叛逆、盜匪科論,被脅及家屬不知情者勿株連。命張蔭棠為全權大臣,與英人議藏約。敬信卒。己酉,定限年編練陸軍三十六鎮。丙辰,命張之洞、袁世凱並為軍機大臣,以袁世凱為外務部尚書。丁巳,命楊士驤署直隸總督兼北洋大臣。戊午,李經邁以母病免,命雷補同充出使奧國大臣。己未,河決孟縣。
bā yuè xīn yǒu, shàng bù yù, zhào gè shěng jiàn jīng tōng yī lǐ zhě. mìng wāng dà xiè shǐ yīng guó, dá shòu shǐ rì běn, yú shì méi shǐ dé guó, jù chōng kǎo chá xiàn zhèng dà chén. rén xū, zhì jīng shī gāo děng shěn pàn tīng. jǐ sì, zhì zǒng jiǎn chá tīng. gēng shēn, lì zī zhèng yuàn, yǐ bèi zǐ pǔ lún sūn jiā nài wèi zǒng cái. yǐ hài, mìng wǔ tíng fāng chōng chū shǐ měi guó dà chén, sà yīn tú chōng chū shǐ é guó dà chén. jǐ mǎo, zhào yǐ gè shěng zhù fáng xí wèi yóu duò, mìng gè jiāng jūn děng shòu tián dū gēng, guī nóng hòu, yī qiè guī yǒu sī zhì lǐ. gēng chén, cái fèng tiān yì zhàn, shè wén bào jú. rén wǔ, zhào zhōng wài chén gōng yán jiū jūn zhǔ lì xiàn zhèng tǐ. yù dìng zì zhì zhāng chéng. jiǎ chén, jiàn dé shǐ léi kè sī rì shǐ ā bù shǒu tài láng yú rén shòu diàn. yù shén jī yíng wèi duì jí guān bīng guī lù jūn bù guǎn xiá.
八月辛酉,上不豫,詔各省薦精通醫理者。命汪大燮使英國,達壽使日本,于式枚使德國,俱充考察憲政大臣。壬戌,置京師高等審判廳。己巳,置總檢察廳。庚申,立資政院,以貝子溥倫、孫家鼐為總裁。乙亥,命伍廷芳充出使美國大臣,薩蔭圖充出使俄國大臣。己卯,詔以各省駐防習為游惰,命各將軍等授田督耕,歸農後,一切歸有司治理。庚辰,裁奉天驛站,設文報局。壬午,詔中外臣工研究君主立憲政體。諭定自治章程。甲辰,見德使雷克司、日使阿部守太郎於仁壽殿。諭神機營衛隊及官兵歸陸軍部管轄。
jiǔ yuè xīn mǎo, zhào yì dìng mǎn hàn lǐ zhì xíng lǜ, kǎo dìng dù liàng quán héng huà yī zhì dù zhāng chéng. shì rì, yǐ yān xí wèi chú, chì zé zhuāng qīn wáng zài gōng ruì qīn wáng kuí bīn dōu yù shǐ lù bǎo zhōng fù dōu yù shǐ chén míng kǎn jiě zhí, xùn sù jiè duàn. bìng yù nèi wài wén wǔ, xiàn sān yuè jìng jìn, fǒu jí yán chéng. guǐ sì, mìng shěn jiā běn yú lián sān yīng ruì chōng xiū dìng fǎ lǜ dà chén. jǐ hài, mìng gè shěng lì zī yì jú, gōng jǔ yì yuán, bìng chóu shè zhōu xiàn yì shì huì. rén yín, rì běn yǐ shuǐ zāi lái gào dí, shū jiāng wǎn zhè è zhū shěng mǐ liáng liù shí wàn dàn jì zhī. jiǎ chén, mìng gè shěng lì diào chá jú, gè bù yuàn shè tǒng jì chù. yǔ yóu xué bì yè shēng zhāng zōng yuán děng jìn shì jǔ rén chū shēn yǒu chà. wù shēn, hú běi àn chá shǐ liáng dǐng fēn yán wǎn huí shí jú, mò jí yú jìn huì lù, jué qǐng tuō, hé yì kuāng yuán shì kǎi děng yín yuán bǐ fù, tān sī wù guó. tíng zhǐ yǐ yǒu yì gū míng, chì zhī. shì yuè, miǎn yún nán hàn shāng děng zhōu xiàn shuì liáng. zhèn huái níng děng xiàn shuǐ zāi.
九月辛卯,詔議定滿、漢禮制、刑律,考定度量權衡畫一制度章程。是日,以煙習未除,敕責莊親王載功、睿親王魁斌、都御史陸寶忠、副都御史陳名侃解職,迅速戒斷。並諭內外文武,限三月淨盡,否即嚴懲。癸巳,命沈家本、俞廉三、英瑞充修訂法律大臣。己亥,命各省立諮議局,公舉議員,並籌設州、縣議事會。壬寅,日本以水災來告糴,輸江、皖、浙、鄂諸省米糧六十萬石濟之。甲辰,命各省立調查局,各部、院設統計處。予遊學畢業生章宗元等進士、舉人出身有差。戊申,湖北按察使梁鼎芬言挽回時局,莫亟於禁賄賂,絕請託,劾奕劻、袁世凱等夤緣比附,貪私誤國。廷旨以有意沽名,斥之。是月,免雲南旱傷等州縣稅糧。賑懷寧等縣水災。
dōng shí yuè yǐ chǒu, mìng pài sūn jiā nài róng qìng lù rùn xiáng zhāng yīng lín táng jǐng chóng bǎo xī zhū yì fān jìn jiǎng jīng shǐ jí guó cháo zhǎng gù. yǒng dìng hé hé lóng. wù chén, huáng tài hòu shèng shòu jié, tíng yán yàn. rén shēn, jiàn rì shǐ lín quán zhù děng yú qín zhèng diàn. bǐng xū, zhé bù zūn bā dān hú tú kè tú jìn fāng wù.
冬十月乙丑,命派孫家鼐、榮慶、陸潤庠、張英麟、唐景崇、寶熙、朱益藩進講經史及國朝掌故。永定河合龍。戊辰,皇太后聖壽節,停筵宴。壬申,見日使林權助等於勤政殿。丙戌,哲布尊巴丹胡圖克圖進方物。
shí yī yuè gēng yín, guǎng xī fěi jù nán guān pào tái, zé zhāng míng qí dū jiǎo, xún fù zhī. wù shēn, yán jù zhòng kāi huì yǎn shuō zhī jìn. yù gè shěng zhěng dùn xué táng, zēng dìng kǎo hé quàn jiè fǎ. rén zǐ, jiàn é shǐ pú kē dì děng yú qián qīng gōng. yǐ nèi wài chén gōng tiáo yì bì zhì, yòng liǎng yòng yuán, hù yǒu lì hài, yù gè dū fǔ tǐ chá chóu yì yǐ wén. fā tǎng wǔ shí wàn jì guǎng xī jūn.
十一月庚寅,廣西匪踞南關炮台,責張鳴岐督剿,尋復之。戊申,嚴聚眾開會演說之禁。諭各省整頓學堂,增訂考核勸戒法。壬子,見俄使璞科第等於乾清宮。以內外臣工條議幣制,用兩用元,互有利害,諭各督撫體察籌議以聞。發帑五十萬濟廣西軍。
shí èr yuè wù wǔ shuò, fù fēn zhì guǎng dōng lù lù tí dū shuǐ shī tí dū. guǐ hài, cái jí lín fù dū tǒng, zhì jiāo shè mín zhèng dù zhī sān sī shǐ jì tí fǎ shǐ quàn yè dào. yǔ jìn shì guǎn yóu xué bì yè xué yuán yáng zhào lín děng jìn xù yǒu chà. rén shēn, cái shān dōng liáng dào, zhì xún jǐng quàn yè èr dào. jiǎ xū, yù rè hé wéi chǎng bàn tún kěn, cái zhù fáng guān bīng. yǐ hài, mìng lǚ hǎi huán chōng dū bàn jīn pǔ tiě lù dà chén. bǐng zǐ, nà tóng jiān dū bàn shuì wù dà chén. xīn sì, shǎng zǒng shuì wù sī hè dé shàng shū xián. bǐng xū, zài tíng bù tè hā gòng diāo yī nián.
十二月戊午朔,復分置廣東陸路提督、水師提督。癸亥,裁吉林副都統,置交涉、民政、度支三司使暨提法使、勸業道。予進士館遊學畢業學員楊兆麟等進敘有差。壬申,裁山東糧道,置巡警、勸業二道。甲戌,諭熱河圍場辦屯墾,裁駐防官兵。乙亥,命呂海寰充督辦津浦鐵路大臣。丙子,那桐兼督辦稅務大臣。辛巳,賞總稅務司赫德尚書銜。丙戌,再停布特哈貢貂一年。
shì dōng, miǎn yún nán bèi hàn zhí lì bèi lǎo jì shǎn xī bū fù. zhèn yún nán děng shǔ jiāo zāi, sì chuān shuǐ zāi, guǎng dōng fēng zāi shuǐ zāi.
是冬,免雲南被旱、直隸被潦暨陝西逋賦。賑雲南等屬蛟災,四川水災,廣東風災水災。
sān shí sì nián wù shēn chūn zhēng yuè dīng hài shuò, shòu chún qīn wáng zài fēng wèi jūn jī dà chén. gēng yín, jiàn gè guó gōng shǐ yú qián qīng gōng. jǐ hài, yǐ jīng shī yín jià zhòu gāo, wù zhí yǒng guì, fā tǎng wǔ shí wàn, mìng shùn tiān fǔ yǐn biǎn jià shōu qián, bìng lìng gè shěng chǎng zhù dāng shí tóng yuán, dìng é wài jiā zhù sān chéng yī wén xīn qián, yǐ zī bǔ jiù. jiǎ yín, jiàn lán zhōu huáng hé tiě qiáo. bǐng wǔ, jiàn ào shǐ gù xīn sī jī yú qín zhèng diàn. shì yuè, miǎn yún nán kūn míng děng xiàn bū fù, zhè jiāng rén hé děng chǎng zào kè, hú nán shào yáng é fù.
三十四年戊申春正月丁亥朔,授醇親王載灃為軍機大臣。庚寅,見各國公使於乾清宮。己亥,以京師銀價驟高,物直踴貴,發帑五十萬,命順天府尹貶價收錢,並令各省廠鑄當十銅元,定額外加鑄三成一文新錢,以資補救。甲寅,建蘭州黃河鐵橋。丙午,見奧使顧新斯基於勤政殿。是月,免雲南昆明等縣逋賦,浙江仁和等場灶課,湖南邵陽額賦。
èr yuè wù wǔ, jì dà shè dà jì, shì hòu sì diǎn bù kè qīn xíng, jiē qiǎn dài. gēng shēn, shǎng zhào ěr fēng shàng shū xián, wèi zhù cáng dà chén, réng jiān biān wù dà chén. guǐ hài, zhào zēng gěi mǎn dà chén jì gè qí guān shí chéng yǎng lián, gēng dìng yù qián dà chén yǐ xià děng yuán jīn tiē. bǐng yín, yù jīng wài qīng shù yù. jiǎ xū, jīng shī quàn gōng chén liè suǒ zāi. bǐng zǐ, yù yǐ" jìn yān yì chéng, yīng rén xǔ fēn nián jiǎn yùn, jiàn yǐ shí xíng dì jiǎn. xiāng yuē shì xíng sān nián, xiàn mǎn zài wèi tuī jiǎn. zhuǎn shùn qī zhì, qí hé yǐ dá yǒu bāng. mín zhèng dù zhī èr bù xùn dìng jī hé zhāng chéng, zé chéng dū fǔ chì shǔ jiāng jiǎn zhǒng jiǎn shí, qiè shí jǔ bàn yǐ wén". dīng chǒu, zhào dá shòu hái, mìng lǐ jiā jū wèi kǎo chá xiàn zhèng dà chén, hú wéi dé chōng chū shǐ rì běn dà chén. rén wǔ, huáng gào bà, diào qián xún wèi chū shǐ yì guó dà chén, yǐ lù zhēng xiáng wèi chū shǐ hé guó dà chén.
二月戊午,祭大社、大稷,是後祀典不克親行,皆遣代。庚申,賞趙爾豐尚書銜,為駐藏大臣,仍兼邊務大臣。癸亥,詔增給滿大臣暨各旗官十成養廉,更定御前大臣以下等員津貼。丙寅,諭京、外清庶獄。甲戌,京師勸工陳列所災。丙子,諭以「禁煙議成,英人許分年減運,見已實行遞減。相約試行三年,限滿再為推減。轉瞬期至,其何以答友邦。民政、度支二部迅訂稽核章程,責成督撫飭屬將減種、減食,切實舉辦以聞」。丁丑,召達壽還,命李家駒為考察憲政大臣,胡惟德充出使日本大臣。壬午,黃誥罷,調錢恂為出使義國大臣,以陸徵祥為出使荷國大臣。
sān yuè rén chén, mìng gōng qīn wáng pǔ wěi lù chuán lín jǐng xīng dīng zhèn duó chōng jìn yān dà chén, lì jiè yān suǒ, zhuān sī chá yàn. bǐng wǔ, kuò ěr kā gòng fāng wù. jiǎ yín, yǐ zhàn shēn jīng shù, cì xiāng tán jǔ rén wáng kǎi yùn jiǎn tǎo. shì yuè, miǎn yún nán bèi zāi xīn jiù é fù.
三月壬辰,命恭親王溥偉、鹿傳霖、景星、丁振鐸充禁煙大臣,立戒煙所,專司查驗。丙午,廓爾喀貢方物。甲寅,以湛深經術,賜湘潭舉人王闓運檢討。是月,免雲南被災新舊額賦。
xià sì yuè bǐng chén, jiàn rì shǐ lín quán zhù děng yú qín zhèng diàn. suí yuǎn chéng jiāng jūn yí gǔ yǒu zuì chǐ zhí, dǎi xià xíng bù yù, xún jí qí jiā. mìng xìn qín chōng kěn wù dà chén, jiān shǔ suí yuǎn chéng jiāng jūn. dīng sì, cái ān huī ān lú chú hé dào. jǐ wèi, yuè fěi xiàn hé kǒu, mìng liú chūn lín yǐ sān pǐn jīng táng bāng bàn yún nán biān fáng, qián dí zhū jūn guī jié zhì. wù chén, cái guì zhōu liáng dào guì xī dào. jǐ sì, jiàn gè guó gōng shǐ xī tè sī děng yú rén shòu diàn, cì yàn. gēng chén, yún nán guān jūn bài fěi yú tián fáng, fù sì ài, xuán kè dà xiǎo nán xī jí hé kǒu, fā tǎng kào jūn.
夏四月丙辰,見日使林權助等於勤政殿。綏遠城將軍貽穀有罪褫職,逮下刑部獄,尋籍其家。命信勤充墾務大臣,兼署綏遠城將軍。丁巳,裁安徽安廬滁和道。己未,越匪陷河口,命劉春霖以三品京堂幫辦雲南邊防,前敵諸軍歸節制。戊辰,裁貴州糧道、貴西道。己巳,見各國公使希特斯等於仁壽殿,賜宴。庚辰,雲南官軍敗匪於田房,復四隘,旋克大小南溪及河口,發帑犒軍。
wǔ yuè yǐ yǒu shuò, diān fěi píng. dīng hài, cái bā táng lǐ táng tǔ sī, zhì liú guān. rén chén, shàng jí fù zuò, mìng zhí shěng jiàn jīng tōng yī lǐ zhě. guǐ sì, lù zhōng xīng gōng chén duō lóng ā xiàng róng jiāng zhōng yuán luó zé nán luò bǐng zhāng zhāng guó liáng lǐ xù bīn péng yù lín yáng yuè bīn bào chāo lǐ mèng qún chéng xué qǐ liú sōng shān féng zi cái děng hòu, shēng xù yǒu chà. jiǎ wǔ, xiū qū fù kǒng zǐ miào. guǐ mǎo, xiāng hé jué, jù fēng wèi zāi. gēng xū, láng zhōng cáo yuán bì jìn suǒ zhe lǐ jīng xiào shì, shǎng biān xiū. guǐ chǒu, guǎng dōng dà yǔ, dōng xī běi sān jiāng bìng yì, chōng jué wéi dī.
五月乙酉朔,滇匪平。丁亥,裁巴塘、里塘土司,置流官。壬辰,上疾復作,命直省薦精通醫理者。癸巳,錄中興功臣多隆阿、向榮、江忠源、羅澤南、駱秉章、張國樑、李續賓、彭玉麟、楊岳斌、鮑超、李孟群、程學啟、劉松山、馮子材等後,升敘有差。甲午,修曲阜孔子廟。癸卯,襄河決,颶風為災。庚戌,郎中曹元弼進所著禮經校釋,賞編修。癸丑,廣東大雨,東西北三江並溢,衝決圍堤。
liù yuè dīng sì, qián jì jiǔ wáng xiān qiān jìn suǒ zhe shàng shū kǒng chuán cān zhèng hàn shū bǔ zhù xún zǐ jí jiě rì běn yuán liú kǎo, shǎng nèi gé xué shì xián. jiǎ zǐ, miǎn guǎng xī kuàng dì chū jǐng chū kǒu liǎng shuì wǔ nián. gēng wǔ, yǔ jìn shì guǎn yóu xué bì yè xué yuán lí zhàn zhī děng jìn xù yǒu chà. jiǎ xū, mìng zhāng zhī dòng jiān dū bàn yuè hàn tiě lù. yǐ hài, yǔn dá lài lǎ ma rù jìn. bǐng zǐ, yǐ měi guó jiǎn shōu péi kuǎn, mìng táng shào yí chōng zhuān shǐ zhì xiè, jiān fù dōng xī yáng kǎo chá cái zhèng. yì miǎn lí jiā shuì. yǐ mǎo, shòu yáng shì xiāng zhí lì zǒng dū jiān běi yáng dà chén. xīn sì, fǎ bù zhǔ shì chén jǐng rén děng qǐng sān nián hòu kāi guó huì. zhào yǐ jǐng rén chàng lǜ shēng shì, chǐ zhí jiāo guǎn shù.
六月丁巳,前祭酒王先謙進所著尚書孔傳參正、漢書補註、荀子集解、日本源流考,賞內閣學士銜。甲子,免廣西礦地出井、出口兩稅五年。庚午,予進士館遊學畢業學員黎湛枝等進敘有差。甲戌,命張之洞兼督辦粵漢鐵路。乙亥,允達賴喇嘛入覲。丙子,以美國減收賠款,命唐紹儀充專使致謝,兼赴東西洋考察財政。議免釐加稅。乙卯,授楊士驤直隸總督兼北洋大臣。辛巳,法部主事陳景仁等請三年後開國會。詔以景仁倡率生事,褫職交管束。
shì xià, miǎn yún nán shuǐ hàn báo zāi, fèng tiān shuǐ zāi huāng dì é fù. zhèn jiāng sū fēng báo zāi, hú běi shuǐ zāi. fā bù tǎng wǔ wàn zhèn chá hā ěr méng qí jí liǎng yì mù qún zāi, yòu bù tǎng shí wàn zhèn guǎng dōng guǎng zhōu zhào qìng yáng jiāng gè shǔ shuǐ zāi.
是夏,免雲南水旱雹災,奉天水災荒地額賦。賑江蘇風雹災,湖北水災。發部帑五萬賑察哈爾蒙旗及兩翼牧群災,又部帑十萬賑廣東廣州、肇慶、陽江各屬水災。
qiū qī yuè rén chén, cái hēi lóng jiāng ài huī děng sān fù dū tǒng, zēng zhì ài huī dào hū lún bèi ěr dào. bǐng shēn, shì sū yuán chūn huí. jǐ hài, miǎn tiě lù gōng sī shuì sān nián. gēng zǐ, yǐ gè shěng shè zhèng wén shè liǎn cái jié dǎng, yīn rǎo zhì ān, yù suǒ zài yán jìn. xīn chǒu, xiū zhè jiāng hǎi táng. guǐ mǎo, guǎng xī xún yǒng pàn biàn, qiāng shā tǒng jiāng, zhāng rén jùn dū jiǎo zhī. bǐng wǔ, mìng sān pǐn qīng xián hú guó lián zǒng lǐ qióng yá kěn kuàng shì. gēng xū, zhì yún nán jiāo shè shǐ. shì yuè, shān dōng ān huī huáng.
秋七月壬辰,裁黑龍江愛琿等三副都統,增置璦琿道、呼倫貝爾道。丙申,釋蘇元春回。己亥,免鐵路公私稅三年。庚子,以各省設政聞社斂財結黨,陰擾治安,諭所在嚴禁。辛丑,修浙江海塘。癸卯,廣西巡勇叛變,戕殺統將,張人駿督剿之。丙午,命三品卿銜胡國廉總理瓊、崖墾礦事。庚戌,置雲南交涉使。是月,山東、安徽蝗。
bā yuè jiǎ yín shuò, xiàn zhèng biān chá guǎn zī zhèng yuàn shàng xiàn fǎ yì yuàn xuǎn jǔ gè gāng yào, jì zhú nián chóu bèi shì yí. zhào bān xíng jīng wài guān shǔ, yī xiàn jǔ bàn, měi liù yuè yuè, lú liè chéng jī yǐ wén. xīn wèi, mìng jiāng guì tí zǒng tǒng wǔ wèi zuǒ jūn. wù yín, jiàn é shǐ kuò suǒ wéi cí hé shǐ xī tè sī děng yú rén shòu diàn. jǐ mǎo, mìng yīn chāng duān fāng jiào yuè qiū cāo. gēng chén, mǎ yù kūn zú, jìn èr děng qīng chē dū wèi. xīn sì, mìng yīn chāng chōng chū shǐ dé guó dà chén. rén wǔ, qiǎn yù qián dà chén bó dí sū wǎng bǎo dìng yíng láo dá lài lǎ ma.
八月甲寅朔,憲政編查館、資政院上憲法、議院、選舉各綱要,暨逐年籌備事宜。詔頒行京、外官署,依限舉辦,每六閱月,臚列成績以聞。辛未,命薑桂題總統武衛左軍。戊寅,見俄使廓索維慈、荷使希特斯等於仁壽殿。己卯,命蔭昌、端方校閱秋操。庚辰,馬玉昆卒,晉二等輕車都尉。辛巳,命蔭昌充出使德國大臣。壬午,遣御前大臣博迪蘇往保定迎勞達賴喇嘛。
jiǔ yuè guǐ wèi shuò, yǔ xiān rú gù yán wǔ wáng fū zhī huáng zōng xī cóng sì wén miào. yǐ yǒu, měi jūn jiàn yóu lì zhì xià mén, qiǎn bèi lè yù lǎng liáng dūn yàn wǎng láo wèn. jǐ chǒu, kāi níng xià qú kěn tián. gēng yín, dá lài lǎ ma zhì jīng, xún yú rén shòu diàn jìn jiàn. guǐ sì, bān huà yī bì zhì. bǐng shēn, yǔn yóu chuán bù qǐng, shì bàn běn guó gōng zhài. wù xū, yǔ jìn shì guǎn bì yè chén yún gào děng xù jìn yǒu chà. gēng zǐ, jiàn yīng shǐ zhū ěr diǎn děng yú rén shòu diàn. guǐ mǎo, yǔ yóu xué bì yè chén zhèn xiān děng chū shēn, jìn shì guǎn bì yè yè guāng qí děng xù jìn gè yǒu chà. jǐ yǒu, cái sì chuān chéng jiào lóng mào dào, zēng zhì xún jǐng quàn yè liǎng dào. xīn hài, zhào yǐ qián chóu bèi xiàn zhèng shì yí shàng yǒu wèi jǐn, yù gè bù yuàn yī qián gé shì, gè jiù zhí sī suǒ xì, fēn qī lú liè zòu míng, jiāo biān chá guǎn fù hé, qǔ zhǐ zūn xíng.
九月癸未朔,予先儒顧炎武、王夫之、黃宗羲從祀文廟。乙酉,美軍艦遊歷至廈門,遣貝勒毓朗、梁敦彥往勞問。己丑,開寧夏渠墾田。庚寅,達賴喇嘛至京,尋於仁壽殿覲見。癸巳,頒畫一幣制。丙申,允郵傳部請,試辦本國公債。戊戌,予進士館畢業陳雲誥等敘進有差。庚子,見英使朱邇典等於仁壽殿。癸卯,予遊學畢業陳振先等出身,進士館畢業葉光圻等敘進各有差。己酉,裁四川成釂龍茂道,增置巡警、勸業兩道。辛亥,詔以前籌備憲政事宜尚有未盡,諭各部院依前格式,各就職司所系,分期臚列奏明,交編查館覆核,取旨遵行。
shì qiū, miǎn yún nán huì zé bèi shuǐ bū fù, chǔ xióng děng xiàn jí hú nán xù pǔ bèi shuǐ é liáng. fā tǎng shí wàn zhèn hú běi hú nán zāi mín. fù zhèn gān sù zāi, guǎng dōng fēng zāi shuǐ zāi, guǎng xī zhè jiāng hēi lóng jiāng fú jiàn shuǐ zāi.
是秋,免雲南會澤被水逋賦,楚雄等縣及湖南漵浦被水額糧。發帑十萬賑湖北、湖南災民。復賑甘肅災,廣東風災水災,廣西、浙江、黑龍江、福建水災。
dōng shí yuè jiǎ yín, jiàn rì shǐ yī jí yuàn yàn jí yú qín zhèng diàn. guǎng zhōu zhào qìng děng shǔ jù fēng wèi zāi, yù shī jí zhèn. wù wǔ, cì dá lài yàn yú zǐ guāng gé. rén xū, huáng tài hòu shèng shòu jié, tíng yán yàn. dá lài zhù gǔ, jìn fāng wù, yì zhǐ jiā fēng chéng shùn zàn huà xī tiān dà shàn zì zài fú, suì cì lǐn xì wàn jīn, qiǎn guī cáng.
冬十月甲寅,見日使伊集院彥吉於勤政殿。廣州、肇慶等屬颶風為災,諭施急賑。戊午,賜達賴宴於紫光閣。壬戌,皇太后聖壽節,停筵宴。達賴祝嘏,進方物,懿旨加封誠順贊化西天大善自在佛,歲賜廩餼萬金,遣歸藏。
rén shēn, shàng jí shén. yì zhǐ, chún qīn wáng zài fēng zhī zǐ pǔ yí zài gōng zhōng jiào yǎng, fù mìng zài fēng jiān guó wèi shè zhèng wáng. guǐ yǒu, shàng jí dà jiàn, bēng yú yíng tái hán yuán diàn, nián sān shí yǒu bā. yí zhào shè zhèng wáng zài fēng zi pǔ yí rù chéng dà tǒng, wèi sì huáng dì. huáng tài hòu yì zhǐ, mìng sì huáng dì chéng jì mù zōng wèi sì, jiān chéng dà xíng huáng dì zhī tiāo. xuān tǒng yuán nián zhēng yuè jǐ yǒu, shàng zūn shì yuē tóng tiān chóng yùn dà zhōng zhì zhèng jīng wén wěi wǔ rén xiào ruì zhì duān jiǎn kuān qín jǐng huáng dì, miào hào dé zōng, zàng chóng líng.
壬申,上疾甚。懿旨,醇親王載灃之子溥儀在宮中教養,復命載灃監國為攝政王。癸酉,上疾大漸,崩於瀛台涵元殿,年三十有八。遺詔攝政王載灃子溥儀入承大統,為嗣皇帝。皇太后懿旨,命嗣皇帝承繼穆宗為嗣,兼承大行皇帝之祧。宣統元年正月己酉,上尊諡曰同天崇運大中至正經文緯武仁孝睿智端儉寬勤景皇帝,廟號德宗,葬崇陵。
lùn yuē: dé zōng qīn zhèng zhī shí, chūn qiū fāng fù, bào dà yǒu wéi zhī zhì, yù zhāng tà fá, yǐ jiān guó chǐ. yǐ ér shī tú náo bài, gē dì shū píng, suì yǐn xīn jìn xiǎo chén, ruì yì gēng zhāng, wèi fā fèn zì qiáng zhī jì. rán gōng míng zhī shì, xiǎn zào zì jīn, wàng tóu shǔ zhī jì, ér fú xù qí wǎng jì, yán zhī kě wèi yú yì. jì chuí lián zài chū, tāo huì yíng tái. wài wǔ zhī lái, xìn zì nèi zuò. zú shǐ bā guó lián bīng, liù lóng xī shòu. gēng zǐ yǐ hòu, fú yù cuī shāng, yǎn zhì cú luò, ér guó yùn yì yīn cǐ ér qīng yǐ. wū hū, qǐ fēi tiān zāi!
論曰:德宗親政之時,春秋方富,抱大有為之志,欲張撻伐,以湔國恥。已而師徒撓敗,割地輸平,遂引新進小臣,銳意更張,為發奮自強之計。然功名之士,險躁自矜,忘投鼠之忌,而弗恤其罔濟,言之可為於邑。洎垂廉再出,韜晦瀛台。外侮之來,釁自內作。卒使八國連兵,六龍西狩。庚子以後,怫鬱摧傷,奄致殂落,而國運亦因此而傾矣。嗚呼,豈非天哉!