strong jué strong
爵
tiān zǐ zhě, jué chēng yě. jué suǒ yǐ chēng tiān zǐ zhě hé? wáng zhě fù tiān mǔ dì, wèi tiān zhī zǐ yě. gù yuán shén qì yuē: tiān fù dì zǎi wèi zhī tiān zǐ, shàng fǎ dòu jí." gōu mìng jué yuē:" tiān zǐ, jué chēng yě." dì wáng zhī dé yǒu yōu liè, suǒ yǐ jù chēng tiān zǐ zhě hé? yǐ qí jù mìng yú tiān, ér wáng zhì wǔ qiān lǐ nèi yě. shàng shū yuē: tiān zǐ zuò mín fù mǔ, yǐ wéi tiān xià wáng." hé yǐ zhī dì yì chēng tiān zǐ yě, yǐ fǎ tiān xià yě? zhōng hòu yuē:" tiān zǐ chén fàng xūn." shū yì piān yuē:" jué zhào tiān zǐ jué." hé yǐ" yán huáng" yì chēng tiān zǐ yě? yǐ qí yán tiān fù dì zǎi jù wáng tiān xià yě. gù yì yuē:" fú xī shì zhī wáng tiān xià yě."
天子者,爵称也。爵所以称天子者何?王者父天母地,为天之子也。故《援神契》曰:天覆地载谓之天子,上法斗极。”《钩命决》曰:“天子,爵称也。”帝王之德有优劣,所以俱称天子者何?以其俱命于天,而王治五千里内也。《尚书》曰:天子作民父母,以为天下王。”何以知帝亦称天子也,以法天下也?《中候》曰:“天子臣放勋。”《书 逸篇》曰:“厥兆天子爵。”何以“言皇”亦称天子也?以其言天覆地载俱王天下也。故《易》曰:“伏羲氏之王天下也。”
jué yǒu wǔ děng, yǐ fǎ wǔ xíng yě huò sān děng zhě, fǎ sān guāng yě. huò fǎ sān guāng, huò fǎ wǔ xíng hé? zhì jiā zhě jù tiān, gù fǎ sān guāng wén jiā zhě jù dì, gù fǎ wǔ xíng. hán wén jiā yuē:" yīn jué sān děng, zhōu jué wǔ děng, gè yǒu yí yě." wáng zhì yuē:" wáng zhě zhī zhì lù jué fán wǔ děng." wèi gōng hóu bó zǐ nán. cǐ zhōu zhì yě. suǒ yǐ míng zhī wèi gōng hóu zhě hé. gōng zhě tōng gōng zhèng wú sī zhī yì yě. hóu zhě, hòu yě. hòu nì shùn yě. chūn qiū chuán yuē:" wáng zhě zhī hòu chēng gōng, qí yú rén jiē qiān shèng, xiàng léi zhèn bǎi lǐ suǒ rùn tóng. dà guó chēng hóu, xiǎo zhě bó zǐ nán yě." wáng zhì yuē:" gōng hóu tián fāng bǎi lǐ, bó qī shí lǐ, zǐ nán wǔ shí lǐ." bó zhě bǎi yě. zi zhě zī yě zī zī wú yǐ yě. nán zhě, rèn yě. rén jiē wǔ shí lǐ, chà cì gōng dé, xiǎo zhě bù mǎn wèi fù yōng, fù yōng zhě, fù dà guó yǐ míng tōng yě. bǎi lǐ liǎng jué gōng hóu gòng zhī, qī shí lǐ yī jué, wǔ shí lǐ fù liǎng jué hé? gōng zhě, jiā zūn èr wáng zhī hòu, hóu zhě bǎi lǐ zhī zhèng jué shì, shàng yǒu kě cì, xià yǒu kě dì, zhōng yāng gù wú èr. wǔ shí lǐ yǒu liǎng jué zhě, suǒ yǐ jiā miǎn jìn rén yě. xiǎo guó xià jué, yóu yǒu zūn bēi, yì yǐ quàn rén yě. yīn jué sān děng, wèi gōng hóu bó yě, suǒ yǐ hé zǐ nán cóng bó zhě hé? wáng zhě shòu mìng, gǎi wén cóng zhì, wú xū tuì rén zhī yì, gù shàng jiù bó yě. shàng shū yuē:" hóu diān rèn wèi, zuò guó bó." wèi yīn yě. chūn qiū chuán yuē:" hé bó zǐ nán wèi yī jué." huò yuē: hé cóng zǐ, guì zhōng yě. yǐ chūn qiū míng zhèng hū, hū zhě, zhèng bó yě. cǐ wèi yú nián zhī jūn dāng chēng zi, xián wèi gǎi fù. gù míng zhī yě. dì yǒu sān děng bù biàn, zhì jué dú biàn zhě hé? dì bǐ jué wèi zhì, gù bù biàn. wèi zhì gù bù biàn, wáng zhě yǒu gǎi dào zhī wén, wú gǎi dào zhī shí. jiā suǒ yǐ lìng gōng jū bǎi lǐ hóu jū qī shí lǐ hé yě? fēng xián jí yú bǎi lǐ. qí zhèng yě, bù kě kōng tuì rén, shì yōu xián zhī yì, yù bāo zūn ér shàng zhī. hé yǐ zhī yīn jiā hóu rén bù guò qī shí lǐ zhě yě? yuē: shì shàng yǒu sān děng, yǒu bǎi lǐ yǒu qī shí lǐ, yǒu wǔ shí lǐ. qí dì bàn zhě qí shù bèi, zhì dì zhī lǐ tǐ yě, duō shǎo bù xiāng pèi.
爵有五等,以法五行也;或三等者,法三光也。或法三光,或法五行何?质家者据天,故法三光;文家者据地,故法五行。《含文嘉》曰:“殷爵三等,周爵五等,各有宜也。”《王制》曰:“王者之制禄爵凡五等。”谓公、侯、伯、子、男。此周制也。所以名之为公侯者何。公者通公正无私之意也。侯者,候也。候逆顺也。《春秋传》曰:“王者之后称公,其余人皆千乘,象雷震百里所润同。大国称侯,小者伯、子、男也。”《王制》曰:“公、侯田方百里,伯七十里,子、男五十里。”伯者百也。子者孳也孳孳无已也。男者,任也。人皆五十里,差次功德,小者不满为附庸,附庸者,附大国以名通也。百里两爵、公侯共之,七十里一爵,五十里复两爵何?公者,加尊二王之后,侯者百里之正爵士,上有可次,下有可第,中央故无二。五十里有两爵者,所以加勉进人也。小国下爵,犹有尊卑,亦以劝人也。殷爵三等,谓公、侯、伯也,所以合子、男从伯者何?王者受命,改文从质,无虚退人之义,故上就伯也。《尚书》曰:“侯、甸、任、卫,作国伯。”谓殷也。《春秋传》曰:“合伯、子、男为一爵。”或曰:合从子,贵中也。以《春秋》名郑忽,忽者,郑伯也。此未逾年之君当称子,嫌为改赴。故名之也。地有三等不变,至爵独变者何?地比爵为质,故不变。为质故不变,王者有改道之文,无改道之实。家所以令公居百里、侯居七十里何也?封贤极于百里。其政也,不可空退人,示优贤之意,欲褒尊而上之。何以知殷家侯人不过七十里者也?曰:士上有三等,有百里、有七十里,有五十里。其地半者其数倍,制地之理体也,多少不相配。
gōng qīng dài fū zhě, hé wèi yě? nèi jué chēng yě. yuē gōng qīng dài fū hé? jué zhě, jǐn yě, gè liàng qí zhí jǐn qí cái yě. gōng zhī wèi yán gōng zhèng wú sī yě qīng zhī wèi yán zhāng, shàn míng lǐ yě dài fū zhī wèi yán dà, fú jìn rén zhě yě. gù chuán yuē:" jìn xián dá néng, wèi zhī dài fū yě. shì zhě shì yě, rèn shì zhī chēng yě." gù chuán yuē:" gǔ jīn biàn rán fǒu, wèi zhī shì." lǐ yuē:" sì shí qiáng ér shì." bù yán" jué wèi shì". zhì wǔ shí jué wèi dài fū hé. hé yǐ zhī shì fēi jué? hé yǐ zhī qīng wèi jué yě. yǐ dài fū zhī qīng yì jué yě. hé yǐ zhī gōng wèi jué yě? chūn qiū chuán yuē:" zhū hóu sì yì, zhū gōng liù yì." hé ér yán zhī, yǐ shì zhī gōng qīng wèi jué. nèi jué suǒ yǐ sān děng hé? yì fǎ sān guāng yě. suǒ yǐ bù biàn zhì wén hé? nèi zhě wèi běn, gù bù gǎi nèi yě. zhū hóu suǒ yǐ wú gōng jué zhě, xià tiān zǐ yě. gù wáng zhì yuē:" shàng dài fū xià dài fū shàng shì zhōng shì xià shì, fán wǔ děng." cǐ wèi zhū hóu chén yě. dài fū dàn yǒu shàng xià hé? míng bēi zhě duō yě. jué jiē yī zì yě, dài fū dú liǎng zì hé? chūn qiū chuán yuē:" dài fū wú suì shì." yǐ wéi dài fū, zhí zài zhī shì sì fāng, shòu jūn zhī fǎ, shī zhī yú mín, gù dú liǎng zì xià zhī. huò yuē dài fū, jué zhī xià zhě yě. chēng dài fū, míng cóng dài fū yǐ shàng shòu xià shī, jiē dà zì zhe yě. tiān zǐ zhī shì dú chēng yuán shì hé? shì jiàn bù dé tǐ jūn zhī zūn, gù jiā yuán yǐ bié zhū hóu zhī shì yě. lǐ jīng yuē:" shì jiàn dài fū." zhū hóu zhī shì. wáng zhì yuē:" wáng zhě bā shí yī yuán shì." tiān zǐ jué lián yán tiān zǐ, zhū hóu jué bù lián yán wáng hóu hé? jí yán wáng hóu, yǐ wáng zhě tóng chēng, wèi shuāi ruò rén tì chà shēng cuàn shì, yóu bù néng wéi tiān zǐ yě, gù lián yán tiān zǐ yě. huò yuē: wáng zhě tiān jué, wáng zhě bù néng shēng zhū hóu, gù bù yán wáng hóu zhū hóu rén shì zì zhe, gù bù zháo yě. wáng zhě tài zǐ yì chēng shì hé? jǔ cóng xià shēng, yǐ wéi rén wú shēng de guì zhě, mò bù yóu shì qǐ, shì yǐ shùn shí chēng wéi tiān zǐ, bì xiān shì yú shì lǐ. shì guān jīng yuē:" tiān zǐ zhī yuán zǐ shì yě."
公、卿、大夫者,何谓也?内爵称也。曰公、卿、大夫何?爵者,尽也,各量其职尽其才也。公之为言公正无私也;卿之为言章,善明理也;大夫之为言大,扶进人者也。故《传》曰:“进贤达能,谓之大夫也。士者事也,任事之称也。”故《传》曰:“古今辩然否,谓之士。”《礼》曰:“四十强而士。”不言“爵为士”。至五十爵为大夫何。何以知士非爵?何以知卿为爵也。以大夫知卿亦爵也。何以知公为爵也?《春秋传》曰:“诸侯四佾,诸公六佾。”合而言之,以是知公卿为爵。内爵所以三等何?亦法三光也。所以不变质文何?内者为本,故不改内也。诸侯所以无公爵者,下天子也。故《王制》曰:“上大夫、下大夫、上士、中士、下士,凡五等。”此谓诸侯臣也。大夫但有上、下何?明卑者多也。爵皆一字也,大夫独两字何?《春秋传》曰:“大夫无遂事。”以为大夫,职在之适四方,受君之法,施之于民,故独两字下之。或曰大夫,爵之下者也。称大夫,明从大夫以上受下施,皆大自着也。天子之士独称元士何?士贱不得体君之尊,故加元以别诸侯之士也。《礼经》曰:“士见大夫。”诸侯之士。《王制》曰:“王者八十一元士。”天子爵连言天子,诸侯爵不连言王侯何?即言王侯,以王者同称,为衰弱亻替差生篡弑,犹不能为天子也,故连言天子也。或曰:王者天爵,王者不能生诸侯,故不言王侯;诸侯人事自着,故不着也。王者太子亦称士何?举从下升,以为人无生得贵者,莫不由士起,是以舜时称为天子,必先试于士礼。《士冠经》曰:“天子之元子士也。”
fù rén wú jué hé? yīn bēi wú wài shì, shì yǐ yǒu" sān cóng" zhī yì: wèi jià cóng fù, jì jià cóng fū, fū sǐ cóng zǐ. gù fū zūn yú cháo, qī róng yú shì, suí fū zhī xíng, gù lǐ jiāo tè shēng yuē:" fù rén wú jué, zuò yǐ fū zhī chǐ." lǐ yuē:" shēng wú jué, sǐ wú shì." chūn qiū lù fū rén jiē yǒu shì, fū rén hé yǐ zhī fēi jué yě? lún yǔ yuē:" bāng jūn zhī qī, jūn chēng zhī yuē fū rén, guó rén chēng zhī yuē jūn fū rén." jí lìng shì jué, jūn chēng zhī yǔ guó rén chēng zhī bù dàng yì yě. shù rén, chēng pǐ fū zhě. pǐ, ǒu yě. yǔ qí qī wèi ǒu, yīn yáng xiāng chéng zhī yì yě, yī fū yī fù chéng yī shì. míng jūn rén zhě, bù dàng shǐ nán nǚ yǒu guò, shí wú pǐ ǒu yě. lún yǔ yuē:" pǐ fū pǐ fù zhī wèi liàng yě."
妇人无爵何?阴卑无外事,是以有“三从”之义:未嫁从父,既嫁从夫,夫死从子。故夫尊于朝,妻荣于室,随夫之行,故《礼 郊特牲》曰:“妇人无爵,坐以夫之齿。”《礼》曰:“生无爵,死无谥。”《春秋》录夫人皆有谥,夫人何以知非爵也?《论语》曰:“邦君之妻,君称之曰夫人,国人称之曰君夫人。”即令是爵,君称之与国人称之不当异也。庶人,称匹夫者。匹,偶也。与其妻为偶,阴阳相成之义也,一夫一妇成一室。明君人者,不当使男女有过,时无匹偶也。《论语》曰:“匹夫匹妇之为谅也。”
jué rén yú cháo zhě, shì bù sī rén yǐ guān, yǔ zhòng gòng zhī yì yě. fēng zhū hóu yú miào zhě, shì bù zì zhuān yě, míng fǎ dù, jiē zǔ zhī zhì yě, jǔ shì bì gào yān. wáng zhì yuē:" jué rén yú cháo, yǔ zhòng gòng zhī yě." shī yún:" wáng mìng qīng shì, nán zhòng tài zǔ." lǐ jì tǒng yuē:" gǔ zhě míng jūn jué yǒu dé, bì yú tài zǔ. jūn jiàng lì yú zuò jiē nán miàn xiàng, suǒ mìng běi xiàng, yāng yóu jūn yòu zhí cè mìng zhī."
爵人于朝者,示不私人以官,与众共之义也。封诸侯于庙者,示不自专也,明法度,皆祖之制也,举事必告焉。《王制》曰:“爵人于朝,与众共之也。”《诗》云:“王命卿士,南仲太祖。”《礼 祭统》曰:“古者明君爵有德,必于太祖。君降立于阼阶南面向,所命北向,央由君右执策命之。”
dài fū gōng chéng wèi fēng ér sǐ, bù dé zhuī jué cì zhī zhě, yǐ qí wèi dāng gǔ gōng yě. chūn qiū gǔ liáng zhuàn yuē:" zhuī xī sǐ zhě, fēi lǐ yě." wáng zhì yuē:" zàng cóng sǐ zhě, jì cóng shēng zhě, suǒ yǐ zhuī xiào jì yǎng yě." zàng cóng sǐ zhě hé? zi wú jué fù zhī yì yě. lǐ zhōng yōng jì yuē:" fù wèi dài fū, zi wèi shì, zàng yǐ dài fū jì yǐ shì zǐ wèi dài fū, fù wèi shì, jì yǐ dài fū zàng yǐ shì yě."
大夫功成未封而死,不得追爵赐之者,以其未当股肱也。《春秋谷梁传》曰:“追锡死者,非礼也。”《王制》曰:“葬从死者,祭从生者,所以追孝继养也。”葬从死者何?子无爵父之义也。《礼 中庸》记曰:“父为大夫,子为士,葬以大夫祭以士;子为大夫,父为士,祭以大夫葬以士也。”
fù zài chēng shì zǐ hé? xì yú jūn yě. fù méi chēng zi mǒu zhě hé? qū yú shī jiù yě. jì zàng chēng xiǎo zi zhě, jí zūn zhī jiàn yě. yú nián chēng gōng zhě, yuán mín zhī xīn bù kě yī rì wú jūn yě. yuán zhōng shǐ zhī yì, yī nián bù kě yǒu èr jūn yě. gù yú nián jí wèi, suǒ yǐ xì mín chén zhī xīn yě. rán hòu jué zhě, yuán xiào zǐ zhī xīn wèi rěn ān jí. gù chūn qiū:" lǔ xī gōng sān shí sān nián shí èr yuè yǐ sì, hōng yú xiǎo qǐn. wén gōng yuán nián chūn, wáng zhēng yuè, gōng jí wèi. sì yuè dīng sì zàng wǒ jūn xī gōng." hán shī nèi zhuàn yuē:" zhū hóu shì zǐ sān nián sàng bì, shàng shòu jué mìng yú tiān zǐ." suǒ yǐ míng zhī wèi shì zǐ hé? yán yù qí shì shì bù jué yě. hé yǐ zhī tiān zǐ zi yì chēng shì zǐ yě? chūn qiū chuán yuē:" gōng huì shì zǐ yú shǒu zhǐ." huò yuē: tiān zǐ zhī zǐ chēng tài zǐ. shàng shū yuē:" tài zǐ fā shēng yú zhōu yě." huò yuē:" zhū hóu zhī chēng dài zi." zé chuán yuē: jìn yǒu tài zǐ shēn shēng, zhèng yǒu tài zǐ huá qí. yǒu tài zǐ guāng. yóu shì guān zhī, zhōu zhì tài zǐ dài zi yì bù dìng yě. hàn zhì tiān zǐ chēng huáng dì. qí dí sì chēng huáng tài zǐ. zhū hóu wáng zhī dí chēng dài zi. hòu dài xián yīn zhī. shì zǐ sān nián sàng bì, bì shàng shòu jué mìng yú tiān zǐ hé? míng jué tǔ zhě tiān zǐ zhī yǒu yě, chén wú zì jué zhī yì. tóng zǐ dāng shòu fù jué mìng, shǐ dài fū jiù qí guó mìng zhī, míng wáng zhě bù yǔ tóng zǐ wèi lǐ yě. yǐ chūn qiū lǔ chéng gōng yòu shǎo, yǔ zhū hóu huì, gōng bú jiàn zhī, jīng bù yǐ wéi lǔ chǐ, míng bù yǔ tóng zǐ wèi lǐ yě. shì zǐ shàng shòu jué mìng, yī shì fú hé? qiān bù gǎn zì zhuān yě. gù shī yuē:" mèi gé yǒu xì." shì zǐ shǐ xíng yě.
父在称世子何?系于君也。父没称子某者何?屈于尸柩也。既葬称小子者,即尊之渐也。逾年称公者,缘民之心不可一日无君也。缘终始之义,一年不可有二君也。故逾年即位,所以系民臣之心也。然后爵者,缘孝子之心未忍安吉。故《春秋》:“鲁僖公三十三年十二月乙巳,薨于小寝。文公元年春,王正月,公即位。四月丁巳葬我君僖公。”《韩诗内传》曰:“诸侯世子三年丧毕,上受爵命于天子。”所以名之为世子何?言欲其世世不绝也。何以知天子子亦称世子也?《春秋传》曰:“公会世子于首止。”或曰:天子之子称太子。《尚书》曰:“太子发升于舟也。”或曰:“诸侯之称代子。”则传曰:晋有太子申生,郑有太子华齐。有太子光。由是观之,周制太子代子亦不定也。汉制天子称皇帝。其嫡嗣称皇太子。诸侯王之嫡称代子。后代咸因之。世子三年丧毕,必上受爵命于天子何?明爵土者天子之有也,臣无自爵之义。童子当受父爵命,使大夫就其国命之,明王者不与童子为礼也。以《春秋》鲁成公幼少,与诸侯会,公不见之,《经》不以为鲁耻,明不与童子为礼也。世子上受爵命,衣士服何?谦不敢自专也。故《诗》曰:“韎韐有赩。”世子始行也。
tiān zǐ dà liǎn zhī hòu chēng wáng zhě, míng shì bù kě yī rì wú jūn yě. gù shàng shū yuē:" wáng má miǎn fǔ shang." cǐ liǎn zhī hòu yě. hé yǐ zhī wáng cóng sǐ hòu jiā wáng yě? yǐ shàng shū yán yíng zi liú. bù yán yíng wáng. wáng zhě jì bìn ér jí jì tǐ zhī wèi hé? yuán mín chén zhī xīn bù kě yī rì wú jūn, gù xiān jūn bù kě dé jiàn zé hòu jūn jì tǐ yǐ. shàng shū yuē:" zài bài xìng duì, nǎi shòu tóng." míng wèi jì tǐ jūn yě. yuán shǐ zhōng zhī yì, yī nián bù kě yǒu èr jūn yě. gù shàng shū yuē:" wáng shì miǎn sāng fú." jí miǎn shòu tóng chēng wáng, yǐ jiē zhū hóu, míng jǐ jì tǐ wèi jūn yě. shì miǎn cáng tóng, fǎn sàng, míng wèi chēng wáng yǐ tǒng shì yě. bù kuàng nián wú jūn, gù yú nián nǎi jí wèi gǎi yuán, míng yuán nián, nián yǐ jì shì, jūn míng qí shì yǐ, ér wèi fā hào lìng yě. hé yǐ yán yú nián jí wèi wèi gǎi yuán wèi? chūn qiū chuán yuē:" yǐ zhū hóu yú nián jí wèi, yì zhī, tiān zǐ yú nián jí wèi yě." chūn qiū yuē:" yuán nián chūn wáng zhēng yuè, gōng jí wèi." gǎi yuán wèi yě. wáng zhě gǎi yuán nián, jí shì tiān dì zhū hóu gǎi yuán, jí shì shè jì. wáng zhì yuē:" fū sàng sān nián bù jì, wéi jì tiān dì shè jì, wèi yuè fú ér xíng shì." chūn qiū chuán yuē" tiān zǐ sān nián rán hòu chēng wáng" zhě, wèi chēng wáng tǒng shì fā hào lìng yě. shàng shū yuē" gāo zōng liàng yīn sān nián" shì yě. lún yǔ yuē:" jūn hōng, bǎi guān zǒng jǐ tīng yú zhǒng zǎi sān nián." yuán xiào zǐ zhī xīn, zé sān nián bù dàng yě, gù sān nián chú sàng, nǎi jí wèi tǒng shì. jí wèi jiàn zuò wéi zhǔ, nán miàn cháo chén xià chēng wáng, yǐ fā hào lìng yě. gù tiān zǐ zhū hóu fán sān nián jí wèi, zhōng shǐ zhī yì nǎi bèi, suǒ yǐ liàng yīn sān nián, zú xiào zǐ zhī dào. gù lún yǔ yuē:" gǔ zhī rén jiē rán, jūn hōng, bǎi guān zǒng jǐ tīng yú zhǒng zǎi sān nián." suǒ yǐ tīng yú zhǒng zǎi sān nián zhě hé? yǐ wéi zhǒng zǎi zhí zài zhì guó zhī yòng, shì yǐ yóu zhī yě, gù wáng zhì yuē:" dà zhǒng zǎi zhì guó yòng." suǒ yǐ míng zhī wèi zhǒng zǎi hé? zhǒng zhě, dà yě zǎi zhě, zhì yě dà zhì shì yě. gù wáng dù jì yuē:" tiān zǐ zhǒng zǎi yī rén, jué lù rú tiān zǐ zhī dài fū." huò yuē zhǒng zǎi shì qīng, zhōu guān suǒ yún yě.
天子大敛之后称王者,明士不可一日无君也。故《尚书》曰:“王麻冕黼裳。”此敛之后也。何以知王从死后加王也?以尚书言迎子刘。不言迎王。王者既殡而即继体之位何?缘民臣之心不可一日无君,故先君不可得见则后君继体矣。《尚书》曰:“再拜兴对,乃受铜。”明为继体君也。缘始终之义,一年不可有二君也。故《尚书》曰:“王释冕丧服。”吉冕受铜称王,以接诸侯,明己继体为君也。释冕藏铜,反丧,明未称王以统事也。不旷年无君,故逾年乃即位改元,名元年,年以纪事,君名其事矣,而未发号令也。何以言逾年即位谓改元位?《春秋传》曰:“以诸侯逾年即位,亦知,天子逾年即位也。”《春秋》曰:“元年春王正月,公即位。”改元位也。王者改元年,即事天地;诸侯改元,即事社稷。《王制》曰:“夫丧三年不祭,唯祭天地社稷,为越绋而行事。”《春秋传》曰“天子三年然后称王”者,谓称王统事发号令也。《尚书》曰“高宗谅阴三年”是也。《论语》曰:“君薨,百官总己听于冢宰三年。”缘孝子之心,则三年不当也,故三年除丧,乃即位统事。即位践阼为主,南面朝臣下称王,以发号令也。故天子、诸侯凡三年即位,终始之义乃备,所以谅阴三年,卒孝子之道。故《论语》曰:“古之人皆然,君薨,百官总己听于冢宰三年。”所以听于冢宰三年者何?以为冢宰职在制国之用,是以由之也,故《王制》曰:“大冢宰制国用。”所以名之为冢宰何?冢者,大也;宰者,制也;大制事也。故《王度记》曰:“天子冢宰一人,爵禄如天子之大夫。”或曰冢宰视卿,《周官》所云也。
strong hào strong
号
dì wáng zhě hé? hào yě. hào zhě, gōng zhī biǎo yě, suǒ yǐ biǎo gōng míng dé, hào lìng chén xià zhě yě. dé hé tiān dì zhě chēng dì, rén yì hé zhě chēng wáng, bié yōu liè yě. lǐ jì shì fǎ yuē:" dé xiàng tiān dì chēng dì, rén yì suǒ zài chēng wáng." dì zhě tiān hào, wáng zhě wǔ xíng zhī chēng yě. huáng zhě hé wèi yě? yì hào yě. huáng, jūn yě, měi yě, dà yě. tiān zhī zǒng, měi dà chēng yě, shí zhì, gù zǒng zhī yě. hào zhī wèi huáng zhě, huáng huáng rén mò wéi yě. fán yī fū rǎo yī shì yǐ láo tiān xià bù wéi huáng yě, bù rǎo pǐ fū pǐ fù gù wèi huáng. gù huáng jīn qì yú shān, zhū yù juān yú yuān, yán jū xué chǔ, yī pí máo, yǐn quán yè, shǔn lù yīng, xū wú liáo kuò, yǔ tiān dì tōng líng yě. hào yán wèi dì zhě hé? dì zhě, dì yě, xiàng kě chéng yě wáng zhě, wǎng yě, tiān xià suǒ guī wǎng. gōu mìng jué yuē:" sān huáng bù, wǔ dì qū, sān wáng chí, wǔ bó wù."
帝王者何?号也。号者,功之表也,所以表功明德,号令臣下者也。德合天地者称帝,仁义合者称王,别优劣也。《礼记 谥法》曰:“德象天地称帝,仁义所在称王。”帝者天号,王者五行之称也。皇者何谓也?亦号也。皇,君也,美也,大也。天之总,美大称也,时质,故总之也。号之为皇者,煌煌人莫违也。烦一夫、扰一士以劳天下不为皇也,不扰匹夫匹妇故为皇。故黄金弃于山,珠玉捐于渊,岩居穴处,衣皮毛,饮泉液,吮露英,虚无寥廓,与天地通灵也。号言为帝者何?帝者,谛也,象可承也;王者,往也,天下所归往。《钩命决》曰:“三皇步,五帝趋,三王驰,五伯骛。”
huò chēng tiān zǐ, huò chēng dì wáng hé? yǐ wéi jiē shàng chēng tiān zǐ zhě, míng yǐ jué shì tiān yě jiē xià chēng dì wáng zhě, dé hào tiān xià zhì zūn yán chēng, yǐ hào lìng chén xià yě. gù shàng shū yuē:"' zī sì yuè', yuē:' yù rǔ zhòng'." huò yǒu yī rén. wáng zhě zì wèi yī rén zhě, qiān yě, yù yán sì cái néng dāng yī rén ěr. gù lún yǔ yuē:" bǎi xìng yǒu guò, zài yǔ yī rén." chén wèi zhī yī rén hé? yì suǒ yǐ zūn wáng zhě yě. yǐ tiān xià zhī dà sì hǎi zhī nèi, suǒ gòng zūn zhě yī rén ěr. gù shàng shū yuē:" bù shī yǔ yī rén." huò chēng zhèn hé? yì wáng zhě zhī qiān yě. zhèn, wǒ yě. huò chēng yǔ zhě, yǔ yì wǒ yě. bù yǐ zūn chēng zì yě, dàn zì wǒ jiē qiān.
或称天子,或称帝王何?以为接上称天子者,明以爵事天也;接下称帝王者,得号天下至尊言称,以号令臣下也。故《尚书》曰:“‘谘四岳’,曰:‘裕汝众’。”或有一人。王者自谓一人者,谦也,欲言巳材能当一人耳。故《论语》曰:“百姓有过,在予一人。”臣谓之一人何?亦所以尊王者也。以天下之大、四海之内,所共尊者一人耳。故《尚书》曰:“不施予一人。”或称朕何?亦王者之谦也。朕,我也。或称予者,予亦我也。不以尊称自也,但自我皆谦。
huò chēng jūn zǐ hé? dào dé zhī chēng yě. jūn zhī wèi yán qún yě zi zhě, zhàng fū zhī tōng chēng yě. gù xiào jīng yuē:" jūn zǐ zhī jiào yǐ xiào yě, xià yán jìng tiān xià zhī wéi rén fù zhě yě." hé yǐ yán zhī qí tōng chēng yě, yǐ tiān zǐ zhì yú mín. gù shī yún:" kǎi dì jūn zǐ, mín zhī fù mǔ." lún yǔ yún:" jūn zǐ zāi ruò rén." cǐ wèi dì zǐ. dì zǐ zhě, mín yě.
或称君子何?道德之称也。君之为言群也;子者,丈夫之通称也。故《孝经》曰:“君子之教以孝也,下言敬天下之为人父者也。”何以言知其通称也,以天子至于民。故《诗》云:“凯弟君子,民之父母。”《论语》云:“君子哉若人。”此谓弟子。弟子者,民也。
sān huáng zhě, hé wèi yě? wèi fú xī shén nóng suì rén yě. huò yuē fú xī shén nóng zhù róng yě. lǐ yuē:" fú xī shén nóng zhù róng, sān huáng yě." wèi zhī fú xī zhě hé. gǔ zhī shí wèi yǒu sān gāng liù jì, mín rén dàn zhī qí mǔ, bù zhī qí fù, néng fù qián ér bù néng fù hòu, wò zhī qǔ qǔ, qǐ zhī xū xū, jī jí qiú shí, bǎo jí qì yú, rú máo yǐn xuè ér yī pí wěi. yú shì fú xī yǎng guān xiàng yú tiān, fǔ chá fǎ yú dì, yīn fū fù zhèng wǔ xíng, shǐ dìng rén dào, huà bā guà yǐ zhì xià. zhì xià fú ér huà zhī, gù wèi zhī fú xī yě. wèi zhī shén nóng hé? gǔ zhī rén mín, jiē shí qín shòu ròu, zhì yú shén nóng, rén mín zhòng duō, qín shòu bù zú. yú shì shén nóng yīn tiān zhī shí, fēn dì zhī lì, zhì lěi sì, jiào mín nóng zuò. shén ér huà zhī, shǐ mín yí zhī, gù wèi zhī shén nóng yě. wèi zhī suì rén hé? zuān mù suì qǔ huǒ, jiào mín shú shí, yǎng rén lì xìng, bì chòu qù dú, wèi zhī suì rén yě. wèi zhī zhù róng hé? zhù zhě, shǔ yě róng zhě, xù yě. yán néng shǔ xù sān huáng zhī dào ér xíng zhī, gù wèi zhù róng yě.
三皇者,何谓也?谓伏羲、神农、燧人也。或曰伏羲、神农、祝融也。《礼》曰:“伏羲、神农、祝融,三皇也。”谓之伏羲者何。古之时未有三纲、六纪,民人但知其母,不知其父,能覆前而不能覆后,卧之詓詓,起之吁吁,饥即求食,饱即弃余,茹毛饮血而衣皮苇。于是伏羲仰观象于天,俯察法于地,因夫妇正五行,始定人道,画八卦以治下。治下伏而化之,故谓之伏羲也。谓之神农何?古之人民,皆食禽兽肉,至于神农,人民众多,禽兽不足。于是神农因天之时,分地之利,制耒耜,教民农作。神而化之,使民宜之,故谓之神农也。谓之燧人何?钻木燧取火,教民熟食,养人利性,避臭去毒,谓之燧人也。谓之祝融何?祝者,属也;融者,续也。言能属续三皇之道而行之,故谓祝融也。
wǔ dì zhě, hé wèi yě? lǐ yuē: huáng dì zhuān xū dì kù dì yáo dì shùn, wǔ dì yě. yì yuē:" huáng dì yáo shùn shì zuò." shū yuē:" dì yáo dì shùn." huáng zhě zhōng hé zhī sè, zì rán zhī xìng, wàn shì bù yì. huáng dì shǐ zuò zhì dù, dé qí zhōng hé, wàn shì cháng cún, gù chēng huáng dì yě. wèi zhī zhuān xū hé? zhuān zhě, zhuān yě xū zhě, zhèng yě néng zhuān zhèng tiān rén zhī dào, gù wèi zhī zhuān xū yě. wèi zhī dì kù zhě hé yě? kù zhě, jí yě, yán qí néng shī xíng qióng jí dào dé yě. wèi zhī yáo zhě hé? yáo yóu yáo yáo yě, zhì gāo zhī mào, qīng miào gāo yuǎn, yōu yóu bó yǎn, zhòng shèng zhī zhǔ, bǎi wáng zhī zhǎng yě. wèi zhī shùn zhě hé? shùn yóu chuǎn chuǎn yě, yán néng tuī xìn yáo dào ér xíng zhī.
五帝者,何谓也?《礼》曰:黄帝、颛顼、帝喾、帝尧、帝舜,五帝也。《易》曰:“黄帝、尧舜、氏作。”《书》曰:“帝尧、帝舜。”黄者中和之色,自然之姓,万世不易。黄帝始作制度,得其中和,万世常存,故称黄帝也。谓之颛顼何?颛者,专也;顼者,正也;能专正天人之道,故谓之颛顼也。谓之帝喾者何也?喾者,极也,言其能施行穷极道德也。谓之尧者何?尧犹峣峣也,至高之貌,清妙高远,优游博衍,众圣之主,百王之长也。谓之舜者何?舜犹舛舛也,言能推信尧道而行之。
sān wáng zhě, hé wèi yě? xià yīn zhōu yě. gù lǐ shì guān jīng yuē:" zhōu biàn yīn hān xià shōu, sān wáng gòng pí biàn yě." suǒ yǐ yǒu xià yīn zhōu hào hé, yǐ wéi wáng zhě shòu mìng, bì lì tiān xià zhī měi hào yǐ biǎo gōng zì kè, míng yì xìng wèi zǐ sūn zhì yě. xià yīn zhōu zhě, yǒu tiān xià zhī dà hào yě. bǎi wáng tóng tiān xià, wú yǐ xiāng bié, gǎi zhì tiān zǐ zhī dà lǐ hào, yǐ zì bié yú qián, suǒ yǐ biǎo zhe yǐ zhī gōng yè yě. bì gǎi hào zhě, suǒ yǐ míng tiān mìng sì zhe, yù xiǎn yáng sì yú tiān xià yě. jǐ fù xí xiān wáng zhī hào yǔ jì tǐ shǒu wén zhī jūn, wú yǐ yì yě, bù xiǎn bù míng, fēi tiān yì yě. gù shòu mìng wáng zhě bì zé tiān xià měi hào, biǎo zhe yǐ zhī gōng yè, míng dāng zhì shī shì yě. suǒ yǐ yù zì biǎo kè yú qián yě.
三王者,何谓也?夏、殷、周也。故《礼 士冠经》曰:“周弁、殷鼾、夏收,三王共皮弁也。”所以有夏殷周号何,以为王者受命,必立天下之美号以表功自克,明易姓为子孙制也。夏、殷、周者,有天下之大号也。百王同天下,无以相别,改制天子之大礼号,以自别于前,所以表著已之功业也。必改号者,所以明天命巳著,欲显扬巳于天下也。己复袭先王之号与继体守文之君,无以异也,不显不明,非天意也。故受命王者必择天下美号,表著已之功业,明当致施是也。所以预自表克于前也。
dì wáng zhě jū tiān xià zhī zūn hào yě. suǒ yǐ chà yōu hào lìng chén xià. shì zhě xíng zhī jī yě. suǒ yǐ bié yú hòu dài. zhe shàn è. zhòng wú qióng, wú zì tuī guān shī hòu shì jiē yǐ quàn shàn zhe jiè è. míng bù miǎn yě, bù yǐ xìng wèi hào hé? xìng zhě, yí dìng zhī chēng yě, zūn bēi suǒ tóng yě. zhū hóu gè chēng yī guó zhī hào ér yǒu bǎi xìng yǐ, tiān zǐ zhì zūn, jí bèi yǒu tiān xià zhī hào, ér jiān wàn guó yǐ. xià zhě, dà yě, míng dāng shǒu chí dà dào. yīn zhě, zhōng yě, míng dāng wèi zhōng hé zhī dào yě. wén yě, jiàn yě, wèi dāng dào zhe jiàn zhōng hé zhī wèi yě. zhōu zhě, zhì yě, mì yě, dào dé zhōu mì, wú suǒ bù zhì yě. hé yǐ zhī jí zhèng lì hào yě? shī yún:" mìng cǐ wén wáng, yú zhōu yú jīng." cǐ gǎi hào wèi zhōu, yì yì wèi jīng yě. chūn qiū chuán yuē:" wáng zhě shòu mìng ér wáng, bì zé tiān xià zhī měi hào yǐ zì chēng yě." wǔ dì wú yǒu tiān xià zhī hào hé? wǔ dì dé dà néng chán, yǐ mín wèi zi, chéng yú tiān xià, wú wéi lì hào yě. huò yuē: táng yú jiē hào yě. táng, dàng dàng yě, dàng dàng zhě, dào dé zhì dà zhī mào yě. yú zhě, lè yě, yán tiān xià yǒu dào, rén jiē lè yě. gù lún yǔ yuē:" táng yú zhī jì." dì kù yǒu tiān xià, hào gāo xīn, zhuān xū yǒu tiān xià. hào yuē gāo yáng, huáng dì yǒu tiān hào yuē zì rán zhě, dú hóng dà dào dé yě. gāo yáng zhě, yáng yóu míng yě, dào dé gāo míng yě. gāo xīn zhě, dào dé dà xìn yě.
帝王者居天下之尊号也。所以差优号令臣下。谥者行之迹也。所以别于后代。著善恶。重无穷,无自推观施后世皆以劝善著戒恶。明不勉也,不以姓为号何?姓者,一定之称也,尊卑所同也。诸侯各称一国之号而有百姓矣,天子至尊,即备有天下之号,而兼万国矣。夏者,大也,明当守持大道。殷者,中也,明当为中和之道也。闻也,见也,谓当道著见中和之为也。周者,至也,密也,道德周密,无所不至也。何以知即政立号也?《诗》云:“命此文王,于周于京。”此改号为周,易邑为京也。《春秋传》曰:“王者受命而王,必择天下之美号以自称也。”五帝无有天下之号何?五帝德大能禅,以民为子,成于天下,无为立号也。或曰:唐、虞皆号也。唐,荡荡也,荡荡者,道德至大之貌也。虞者,乐也,言天下有道,人皆乐也。故《论语》曰:“唐、虞之际。”帝喾有天下,号高辛,颛顼有天下。号曰高阳,黄帝有天号曰自然者,独宏大道德也。高阳者,阳犹明也,道德高明也。高辛者,道德大信也。
wǔ bà zhě, hé wèi yě? kūn wú shì dà péng shì shǐ wéi shì qí huán gōng jìn wén gōng yě. xī sān wáng zhī dào shuāi, ér wǔ bà cún qí zhèng, lǜ zhū hóu cháo tiān zǐ, zhèng tiān xià zhī huà, xīng fù zhōng guó, rǎng chú yí dí, gù wèi zhī bà yě. xī kūn wú shì, bà yú xià zhě yě dà péng shì shǐ wéi shì, bà yú yīn zhě yě qí huán jìn wén, bà yú zhōu zhě yě. huò yuē: wǔ bà, wèi qí huán gōng jìn wén gōng qín mù gōng chǔ zhuāng wáng wú wáng hé lǘ yě. bà zhě, bó yě, xíng fāng bó zhī zhí, huì zhū hóu, cháo tiān zǐ, bù shī rén chén zhī yì, gù shèng rén yǔ zhī. fēi míng wáng zhī zhāng fǎ. bà yóu pò yě, bǎ yě, pò xié zhū hóu, bǎ chí qí zhèng. lún yǔ yuē:" guǎn zhòng xiāng huán gōng, bà zhū hóu." chūn qiū yuē:" gōng cháo yú wáng suǒ." yú shì shí jìn wén zhī bà. shàng shū yuē:" bāng zhī róng huái, yì shàng yī rén zhī qìng." zhī qín mù zhī bà yě. chǔ shèng zhèng ér bù gào, cóng ér gōng zhī, yòu lìng hái shī, ér yì jìn kòu. wéi sòng, sòng yīn ér yǔ zhī píng, yǐn shī ér qù. zhī chǔ zhuāng zhī bà yě. cài hóu wú zuì ér jū yú chǔ, wú yǒu yōu zhōng guó xīn, xīng shī fá chǔ, zhū hóu mò gǎn bù zhì. zhī wú zhī bà yě. huò yuē: wǔ bà, wèi qí huán gōng jìn wén gōng qín mù gōng sòng xiāng gōng chǔ zhuāng wáng yě. sòng xiāng fá qí, luàn qí huán gōng, bù qín èr máo, bù gǔ bù chéng liè. chūn qiū chuán yuē:" suī wén wáng zhī zhàn bú shì guò." zhī qí bà yě.
五霸者,何谓也?昆吾氏、大彭氏、豕韦氏、齐桓公、晋文公也。昔三王之道衰,而五霸存其政,率诸侯朝天子,正天下之化,兴复中国,攘除夷狄,故谓之霸也。昔昆吾氏,霸于夏者也;大彭氏、豕韦氏,霸于殷者也;齐桓、晋文,霸于周者也。或曰:五霸,谓齐桓公、晋文公、秦穆公、楚庄王、吴王阖闾也。霸者,伯也,行方伯之职,会诸侯,朝天子,不失人臣之义,故圣人与之。非明王之张法。霸犹迫也,把也,迫胁诸侯,把持其政。《论语》曰:“管仲相桓公,霸诸侯。”《春秋》曰:“公朝于王所。”于是时晋文之霸。《尚书》曰:“邦之荣怀,亦尚一人之庆。”知秦穆之霸也。楚胜郑而不告,从而攻之,又令还师,而佚晋寇。围宋,宋因而与之平,引师而去。知楚庄之霸也。蔡侯无罪而拘于楚,吴有忧中国心,兴师伐楚,诸侯莫敢不至。知吴之霸也。或曰:五霸,谓齐桓公、晋文公、秦穆公、宋襄公、楚庄王也。宋襄伐齐,乱齐桓公,不擒二毛,不鼓不成烈。《春秋传》曰:“虽文王之战不是过。”知其霸也。
bó zǐ nán chén zǐ yú qí guó zhōng, bāo qí jūn wèi gōng. wáng zhě chén zǐ dú bù dé xiāng qí jūn wèi zhī wèi dì hé? yǐ wéi zhū hóu yǒu huì jù zhī shì, xiāng cháo pìn zhī dào. huò chēng gōng ér zūn, huò chēng bó zǐ nán ér bēi. wèi jiāo jiē zhī shí, bù sī qí chén zǐ zhī yì, xīn jù yù zūn qí jūn fù, gù jiē lìng chén zǐ dé chēng qí jūn wèi gōng yě. dì wáng yì shí, wú huì tóng zhī yì, gù wú wéi tóng yě. hé yǐ zhū hóu dé gōng qí hóu huán gōng. shàng shū yuē:" gōng yuē:' jiē.'" qín bó yě. shī yún:" tán gōng wéi sī." tán zi yě. chūn qiū yuē:" zàng jiē móu gōng", xǔ nán yě. lǐ dà shè jīng yuē:" zé zé huò." dà shè zhě, zhū hóu zhī lǐ yě, bó zǐ nán jiē zài yě.
伯、子、男臣子于其国中,褒其君为公。王者臣子独不得襄其君谓之为帝何?以为诸侯有会聚之事,相朝聘之道。或称公而尊,或称伯、子、男而卑。为交接之时,不私其臣子之义,心俱欲尊其君父,故皆令臣子得称其君为公也。帝、王异时,无会同之义,故无为同也。何以诸侯德公齐侯桓公。《尚书》曰:“公曰:‘嗟。’”秦伯也。《诗》云:“覃公惟私。”覃子也。《春秋》曰:“葬皆缪公”,许男也。《礼 大射经》曰:“则择获。”大射者,诸侯之礼也,伯、子、男皆在也。
strong shì strong
谥
shì zhě hé yě? shì zhī wèi yán yǐn yě, yǐn liè xíng zhī jī yě. suǒ yǐ jìn quàn chéng dé, shǐ shàng wù jié yě. gù lǐ tè shēng yuē:" gǔ zhě shēng wú jué, sǐ wú shì." cǐ yán shēng yǒu jué, sǐ dàng yǒu shì yě. sǐ nǎi shì zhī hé? yán rén xíng zhōng shǐ bù néng ruò yī, gù jù qí zhōng shǐ, hòu kě zhī yě. shì guān jīng yuē:" sǐ ér shì zhī. jīn yě suǒ yǐ lín zàng ér shì zhī hé? yīn zhòng huì, yù xiǎn yáng zhī yě. gù chūn qiū yuē:" gōng zhī sàng zì gān hóu." zhāo gōng sǐ yú jìn gān hóu zhī dì, shù yuè guī, zhì jí, dāng wèi yǒu shì yě. chūn qiū yuē:" dīng sì zàng, wù wǔ rì xià cè, nǎi kè zàng." míng zǔ zài ér yǒu shì yě.
谥者何也?谥之为言引也,引烈行之迹也。所以进劝成德,使上务节也。故《礼 特牲》曰:“古者生无爵,死无谥。”此言生有爵,死当有谥也。死乃谥之何?言人行终始不能若一,故据其终始,后可知也。士冠经曰:“死而谥之。今也所以临葬而谥之何?因众会,欲显扬之也。故《春秋》曰:“公之丧自乾侯。”昭公死于晋乾侯之地,数月归,至急,当未有谥也。《春秋》曰:“丁巳葬,戊午日下侧,乃克葬。”明祖载而有谥也。
huáng dì, xiān huáng hòu dì hé? gǔ zhě shùn sǐ shēng zhī chēng. gè chí xíng hé ér yán zhī. měi zhě zài shàng, huáng dì shǐ zhì fǎ dù. dé dào zhī zhōng, wàn shì bù yì. míng huáng zì rán yě, hòu shì suī shèng, mò néng yǔ tóng yě. hòu shì dé yǔ tiān tóng, yì dé chēng dì, bù néng lì zhì zuò zhī shí, gù bù dé fù huáng yě. shì, huò yī yán, huò liǎng yán hé? wén zhě, yǐ yī yán wèi shì zhì zhě, yǐ liǎng yán wèi shì. gù shàng shū yuē: gāo zōng yīn zōng yě. tāng sǐ hòu chēng chéng tāng, yǐ liǎng yán wèi shì yě. hào wú zhì wén shì yǒu zhì wén hé? hào zhě, shǐ yě, wèi běn, gù bù kě biàn yě. zhōu sì hòu yòng yì, yóu wén yǐ wéi běn. shēng shí hào lìng shàn, gù yǒu shàn shì, gù shě wén wǔ wáng yě. hé yán zhī, zé shàng qí shì, míng bié shàn è, suǒ yǐ quàn rén wéi shàn jiè rén wéi è yě.
黄帝,先黄后帝何?古者顺死生之称。各持行合而言之。美者在上,黄帝始制法度。得道之中,万世不易。名黄自然也,后世虽圣,莫能与同也。后世得与天同,亦得称帝,不能立制作之时,故不得复黄也。谥,或一言,或两言何?文者,以一言为谥;质者,以两言为谥。故尚书曰:高宗殷宗也。汤死后称成汤,以两言为谥也。号无质文、谥有质文何?号者,始也,为本,故不可变也。周巳后用意,尤文以为本。生时号令善,故有善谥,故舍文武王也。合言之,则上其谥,明别善恶,所以劝人为善、戒人为恶也。
dì zhě, tiān hào yě, yǐ wéi yáo yóu shì, gù shàng shì zhì zhí, sǐ hòu yǐ qí míng wéi hào ěr. suǒ yǐ shì zhī wèi yáo hé? wèi shì yǒu qī shí èr pǐn. lǐ jì shì fǎ yuē:" yì shàn chuán shèng shì yuē yáo, rén shèng shèng míng shì yuē shùn, cí huì ài mín shì yuē wén, qiáng lǐ zhí shì yuē wǔ."
帝者,天号也,以为尧犹谥,顾上世质直,死后以其名为号耳。所以谥之为尧何?为谥有七十二品。《礼 记谥法》曰:“翼善传圣谥曰尧,仁圣盛明谥曰舜,慈惠爱民谥曰文,强理直谥曰武。”
tiān zǐ bēng, chén xià zhì nán jiāo shì zhī zhě hé? yǐ wéi rén chén zhī yì, mò bù yù bāo dà qí jūn, yǎn è yáng shàn zhě yě. gù zhī nán jiāo, míng bù dé qī tiān yě. gù zēng zǐ wèn:" kǒng zǐ yuē: tiān zǐ bēng, chén xià zhī nán jiāo, gào shì zhī."
天子崩,臣下至南郊谥之者何?以为人臣之义,莫不欲褒大其君,掩恶扬善者也。故之南郊,明不得欺天也。故《曾子问》:“孔子曰:天子崩,臣下之南郊,告谥之。”
zhū hóu hōng, shì zǐ fù gào tiān zǐ, tiān zǐ qiǎn dài fū huì qí zàng ér shì zhī hé? yòu bù lěi zhǎng, jiàn bù lěi guì, zhū hóu xiāng lěi, fēi lǐ yě. chén dāng shòu shì yú jūn yě.
诸侯薨,世子赴告天子,天子遣大夫会其葬而谥之何?幼不诔长,贱不诔贵,诸侯相诔,非礼也。臣当受谥于君也。
qīng dài fū lǎo guī sǐ yǒu shì hé? shì zhě, bié zūn bēi zhāng yǒu dé yě. qīng dài fū guī, wú guò, yóu yǒu lù wèi, gù yǒu shì yě.
卿大夫老归死有谥何?谥者,别尊卑、彰有德也。卿大夫归,无过,犹有禄位,故有谥也。
fū rén wú shì zhě hé? wú jué gù wú shì. huò yuē: fū rén yǒu shì. fū rén yī guó zhī mǔ, xiū guī mén zhī nèi, qún xià yì huà zhī, gù shè shì yǐ zhāng qí shàn è. chūn qiū chuán yuē:" zàng zōng gōng jī." chuán yuē:" chēng shì hé? xián yě." chuán yuē:" āi jiāng zhě hé? zhuāng gōng fū rén yě." qīng dài fū qī wú shì hé? jiàn yě. bā qiè suǒ yǐ wú shì hé? bēi jiàn wú suǒ néng wù, yóu shì bēi xiǎo, bù dé yǒu shì yě. tài zǐ fū rén wú shì hé? běn fù rén suí fū, tài zǐ wú shì, qí fū rén bù dé yǒu shì yě. tiān zǐ tài zǐ yuán shì yě. shì wú shì, zhī tài zǐ yì wú shì yě. fù yōng suǒ yǐ wú shì hé? bēi xiǎo wú jué yě. wáng zhì yuē:" jué lù fán wǔ děng." fù yōng běn fēi jué yě.
夫人无谥者何?无爵故无谥。或曰:夫人有谥。夫人一国之母,修闺门之内,群下亦化之,故设谥以彰其善恶。《春秋传》曰:“葬宗恭姬。”《传》曰:“称谥何?贤也。”《传》曰:“哀姜者何?庄公夫人也。”卿大夫妻无谥何?贱也。八妾所以无谥何?卑贱无所能务,犹士卑小,不得有谥也。太子夫人无谥何?本妇人随夫,太子无谥,其夫人不得有谥也。天子太子元士也。士无谥,知太子亦无谥也。附庸所以无谥何?卑小无爵也。《王制》曰:“爵禄凡五等。”附庸本非爵也。
hòu fū rén yú hé suǒ shì zhī? yǐ wéi yú cháo tíng. cháo tíng běn suǒ yǐ zhì zhèng zhī chù, chén zǐ gòng shěn shì, bái zhī yú jūn, rán hòu jiā zhī. fù rén dài fū, gù dàn bái jūn ér yǐ. hé yǐ zhī bù zhī nán jiāo yě? fù rén běn wú wài shì, hé wéi yú jiāo yě? lǐ zēng zǐ wèn yuē:" wéi tiān zǐ chēng tiān yǐ zhū zhī." wéi zhě, dú yě, míng tiān zǐ dú yú nán jiāo ěr.
后夫人于何所谥之?以为于朝廷。朝廷本所以治政之处,臣子共审谥,白之于君,然后加之。妇人大夫,故但白君而已。何以知不之南郊也?妇人本无外事,何为于郊也?《礼 曾子问》曰:“唯天子称天以诛之。”唯者,独也,明天子独于南郊耳。
xiǎn hào shì hé fǎ? fǎ yuē wèi chū ér míng. yǐ rù yǒu yú guāng yě.
显号谥何法?法曰未出而明。已入有馀光也。