guō xiù　 hé shì kāi　 mù tí pó　 gāo ā nà gōng　 hán fèng　 hán bǎo yè děng
郭秀　和士開　穆提婆　高阿那肱　韓鳳　韓寶業等

shén zāi qí mò zhī bì xìng yě, gài shū qì yǐ jiàng wèi zhī yǒu yān. xīn lì zhuī dāo, jū tái dǐng zhī rèn zhì hūn shū mài, dāng jī héng zhī zhòng. xíng cán yān huàn cāng tóu lú ér xī yù chǒu hú guī zī zá jì, fēng wáng zhě jiē wǔ, kāi fǔ zhě bǐ jiān. fēi zhí dú shǒu nòng chén, qiě fù duō gàn cháo zhèng. cì yǔ zhī fèi, tǎng zàng yǐ xū zhù zhóu zhī zī, bō lüè jiāng jǐn. zòng guī dǐng zhī zuò, bo shì líng zhǎng, shǔ cǐ yín hūn, wú bù wáng zhī lǐ, qí yùn duǎn cù, gù qí yí zāi. gāo zǔ shì zōng qíng cún shù zhèng, wén wǔ rèn jì, duō zhēn gàn zhī chén, wéi guō xiù xiǎo rén, yǒu lèi míng dé. tiān bǎo wǔ nián zhī hòu, suī wǎng niàn zuò kuáng, suǒ xìng zhī tú wéi zuǒ yòu qū chí, nèi wài xiè xiá, qí cháo tíng zhī shì yī bù yǔ wén. dà níng zhī hòu, jiān nìng jìn fán, shèng yè hóng jī, yǐ zhī diān fù. shēng mín miǎn fū bèi fā zuǒ, fēi bù xìng yě. jīn jī zhū xiōng zú wèi nìng xìng chuán yún. qí huàn zhě zhī tú, yóu shì wáng qí zhī yī wù. chǒu shēng huì jī, qiān duān wàn xù, qí shì què ér bù shū, réng lüè cún xìng míng, fù zhī cǐ chuán zhī mò. qí dì jiā zhū nú jí hú rén lè gōng, dāo qiè guì xìng, jīn yì chū yān.
甚哉齊末之嬖倖也，蓋書契以降未之有焉。心利錐刀，居台鼎之任；智昏菽麥，當機衡之重。刑殘閹宦、蒼頭盧兒、西域丑胡、龜茲雜伎，封王者接武，開府者比肩。非直獨守弄臣，且復多干朝政。賜予之費，帑藏以虛；杼軸之資，剝掠將盡。縱龜鼎之祚，卜世靈長，屬此淫昏，無不亡之理，齊運短促，固其宜哉。高祖、世宗情存庶政，文武任寄，多貞干之臣，唯郭秀小人，有累明德。天保五年之後，雖罔念作狂，所幸之徒唯左右驅馳，內外褻狎，其朝廷之事一不與聞。大寧之後，奸佞浸繁，盛業鴻基，以之顛覆。生民免夫被發左□，非不幸也。今緝諸凶族為佞幸傳雲。其宦者之徒，尤是亡齊之一物。醜聲穢跡，千端萬緒，其事闕而不書，仍略存姓名，附之此傳之末。其帝家諸奴及胡人樂工，叨竊貴幸，今亦出焉。

guō xiù, fàn yáng zhuō rén. èr shì gāo zǔ wèi xíng tái yòu chéng, qīn chǒng rì lóng, duō shòu lù yí. xiù yù jí, gāo zǔ qīn lín shì zhī, wèn suǒ yù guān. nǎi qǐ wèi qī bīng shàng shū, chú shū wèi zhì ér zú. jiā wú chéng rén zǐ dì, gāo zǔ zì zhì qí zhái, qīn shǐ lù zhī qí jiā zī sù bó duō shǎo, rán hòu qù. mìng qí zi xiào yì yǔ tài yuán gōng sì xià tóng xué dú shū. chū xiù jì yáng yīn, kuáng xié lìng qí táo wáng. xiù sǐ hòu, yīn hái, gāo zǔ zhuī fèn xiù, jí rì chì xiào yì, zhōng shēn bù chǐ.
郭秀，范陽涿人。[二]事高祖為行台右丞，親寵日隆，多受賂遺。秀遇疾，高祖親臨視之，問所欲官。乃啟為七兵尚書，除書未至而卒。家無成人子弟，高祖自至其宅，親使錄知其家資粟帛多少，然後去。命其子孝義與太原公巳下同學讀書。初秀忌楊愔，誑脅令其逃亡。秀死後，愔還，高祖追忿秀，即日斥孝義，終身不齒。

hé shì kāi, zì yàn tōng, qīng dōu lín zhāng rén yě. qí xiān xī yù shāng hú, běn xìng sù hé shì. fù ān, gōng mǐn shàn shì rén, shāo qiān zhōng shū shè rén. wèi xiào jìng cháng yè zhōng yǔ cháo xián jiǎng jí, mìng ān kàn dǒu bǐng suǒ zhǐ, ān dá yuē:" chén bù shí běi dǒu." gāo zǔ wén zhī, yǐ wèi chún zhí. hòu wèi yí zhōu cì shǐ.
和士開，字彥通，清都臨漳人也。其先西域商胡，本姓素和氏。父安，恭敏善事人，稍遷中書舍人。魏孝靜嘗夜中與朝賢講集，命安看斗柄所指，安答曰："臣不識北斗。"高祖聞之，以為淳直。後為儀州刺史。

shì kāi yòu ér cōng huì, xuǎn wèi guó zi xué shēng, jiě wù jié jí, wèi tóng yè suǒ shàng. tiān bǎo chū, shì zǔ fēng zhǎng guǎng wáng, pì shì kāi fǔ xíng cān jūn. shì zǔ xìng hǎo wò shuò, shì kāi shàn yú cǐ xì, yóu shì suì yǒu sī jǔ. jiā yǐ qīng qiǎo biàn pì, yòu néng dàn hú pí pá, yīn cǐ qīn xiá. cháng wèi wáng yuē:" diàn xià fēi tiān rén yě, shì tiān dì yě." wáng yuē:" qīng fēi shì rén yě, shì shì shén yě." qí shēn xiāng ài rú cǐ. xiǎn zǔ zhī qí qīng báo, bù lìng wáng yǔ xiǎo rén xiāng qīn shàn, zé qí xì xiá guò dù, xǐ zhǎng chéng. hòu chú jīng jī shì cáo cān jūn, zhǎng guǎng wáng qǐng zhī yě.
士開幼而聰慧，選為國子學生，解悟捷疾，為同業所尚。天保初，世祖封長廣王，辟士開府行參軍。世祖性好握槊，士開善於此戲，由是遂有斯舉。加以傾巧便僻，又能彈胡琵琶，因此親狎。嘗謂王曰："殿下非天人也，是天帝也。"王曰："卿非世人也，是世神也。"其深相愛如此。顯祖知其輕薄，不令王與小人相親善，責其戲狎過度，徙長城。後除京畿士曹參軍，長廣王請之也。

shì zǔ jiàn zuò, lèi chú shì zhōng, jiā kāi fǔ. zāo mǔ liú shì yōu, dì wén ér bēi wǎn, qiǎn wǔ jiāng jūn lǚ fēn yì zhái, zhòu yè fú shì, chéng fú hòu fāng hái. qí rì, dì yòu qiǎn yǐ dú chē yíng shì kāi rù nèi, dì jiàn, qīn zì wò shǒu, chuàng cè xià qì, xiǎo yù liáng jiǔ, rán hòu qiǎn hái, bìng zhū dì sì rén bìng qǐ fù běn guān. qí jiàn qīn zhòng rú cǐ. chú yòu pú shè. dì xiān huàn qì jí, yīn yǐn jiǔ zhé dà fā dòng, shì kāi měi jiàn bù cóng. shǔ dì qì jí fā, yòu yù yǐn, shì kāi lèi xià xū xī bù néng yán. dì yuē:" qīng cǐ shì bù yán zhī jiàn." yīn bù fù yǐn. yán cí róng zhǐ, jí zhū bǐ xiè, yǐ yè jì zhòu, wú fù jūn chén zhī lǐ. zhì shuō shì zǔ yún:" zì gǔ dì wáng, jǐn wèi huī jìn, yáo shùn jié zhòu, jìng fù hé yì. bì xià yí jí shǎo zhuàng, zì yì zuò lè, zòng héng xíng zhī, jí shì yī rì kuài huó dí qiān nián. guó shì fēn fù dà chén, hé lǜ bù bàn, wú wèi zì qín kǔ yě." shì zǔ dà yuè. qí nián shí èr yuè, sān shì zǔ qǐn jí yú gàn shòu diàn, shì kāi rù shì yī yào. shì zǔ wèi shì kāi yǒu yī huò zhī cái, yīn qín shǔ yǐ hòu shì, lín bēng, wò shì kāi zhī shǒu yuē:" wù fù wǒ yě." réng jué yú shì kāi zhī shǒu.
世祖踐祚，累除侍中，加開府。遭母劉氏憂，帝聞而悲惋，遣武□將軍呂芬詣宅，晝夜扶侍，成服後方還。其日，帝又遣以犢車迎士開入內，帝見，親自握手，愴惻下泣，曉喻良久，然後遣還，並諸弟四人並起複本官。其見親重如此。除右僕射。帝先患氣疾，因飲酒輒大發動，士開每諫不從。屬帝氣疾發，又欲飲，士開淚下歔欷不能言。帝曰："卿此是不言之諫。"因不復飲。言辭容止，極諸鄙褻，以夜繼晝，無復君臣之禮。至說世祖云："自古帝王，盡為灰燼，堯、舜、桀、紂，竟復何異。陛下宜及少壯，恣意作樂，縱橫行之，即是一日快活敵千年。國事分付大臣，何慮不辦，無為自勤苦也。"世祖大悅。其年十二月，[三]世祖寢疾於干壽殿，士開入侍醫藥。世祖謂士開有伊、霍之才，殷勤屬以後事，臨崩，握士開之手曰："勿負我也。"仍絕於士開之手。

hòu zhǔ yǐ shì zǔ gù tuō, shēn wěi zhàng zhī. yòu xiān de xìng yú hú tài hòu, shì yǐ mí jiàn qīn mì. zhào jùn wáng ruì yǔ lóu dìng yuǎn děng móu chū shì kāi, yǐn zhū guì rén gòng wèi jì cè. shǔ tài hòu shāng cháo guì yú qián diàn, ruì miàn chén shì kāi zuì shī, yún:" shì kāi xiān dì nòng chén, chéng hú shè shǔ, shòu nà huò huì, huì luàn gōng yē, chén děng yì wú dù kǒu, mào sǐ yǐ chén." tài hòu yuē:" xiān dì zài shí, wáng děng hé bù dào, jīn rì yù qī gū guǎ yé! dàn yǐn jiǔ, wù duō yán." ruì cí sè yù lì. huò yuē:" bù chū shì kāi, cháo yě bù dìng." ruì děng huò tóu guān yú dì, huò fú yī ér qǐ, yán cí páo bó, wú suǒ bù zhì. míng rì, ruì děng gòng yì yún lóng mén, lìng wén yáo rù zòu zhī, tài hòu bù tīng. duàn sháo hū hú zhǎng càn chuán yán, tài hòu yuē:" zǐ gōng zài bìn, shì dà sù, yù wáng děng gèng sī liang." zhào jùn wáng děng suì bìng bài xiè, gèng wú yú yán. tài hòu jí hòu zhǔ zhào jiàn wèn shì kāi, shì kāi yuē:" xiān dì guān zhī zhōng, dài chén zuì zhòng, bì xià liàng àn shǐ ěr, dà chén jiē yǒu jì yú xīn, ruò chū chén, zhèng shì jiǎn bì xià yǔ yì. yí wèi ruì děng yún: lìng shì kāi wèi zhōu, dài guò shān líng, rán hòu fā qiǎn. ruì děng wèi chén zhēn chū, bì xīn xǐ zhī." hòu zhǔ jí tài hòu rán zhī, gào ruì děng rú shì kāi zhǐ, yǐ shì kāi wèi yǎn zhōu cì shǐ. shān líng bì, ruì děng cù shì kāi jiù lù. shì kāi zài měi nǚ zhū lián jí tiáo zhū bǎo wán yǐ yì dìng yuǎn, xiè yuē:" zhū guì yù shā shì kāi, méng wáng tè cì xìng mìng, yòng zuò fāng bó. jīn yù fèng bié, jǐn jù shàng èr nǚ zǐ yī zhū lián." dìng yuǎn xǐ, wèi shì kāi yuē:" yù de hái rù bù?" shì kāi yuē:" zài nèi jiǔ, cháng bù zì ān, jīn dé chū, shí chēng běn yì, bù yuàn gèng rù, dàn qǐ wáng bǎo hù, zhǎng zuò dà zhōu cì shǐ. jīn rì yuǎn chū, yuàn dé yī cí jìn èr gōng." dìng yuǎn xǔ zhī. shì kāi yóu shì de jiàn tài hòu jí hòu zhǔ, jìn shuō yuē:" xiān dì yī dàn dēng xiá, chén kuì bù néng zì sǐ. guān cháo guì shì yù yǐ bì xià wèi gàn míng. chén chū zhī hòu, bì yǒu dà biàn, fù hé miàn jiàn xiān dì yú dì xià." yīn tòng kū. dì jí tài hòu jiē qì, wèn jì jiāng ān chū. shì kāi yuē:" chén yǐ dé rù, fù hé suǒ lǜ, zhèng xū shù xíng zhào shū ěr." yú shì zhào chū dìng yuǎn qīng zhōu cì shǐ, zé zhào jùn wáng ruì yǐ bù chén zhī zuì, zhào rù ér shā zhī. fù chú shì kāi shì zhōng yòu pú shè. dìng yuǎn guī shì kāi suǒ yí, jiā yǐ yú zhēn lù zhī. wǔ píng yuán nián, fēng huái yáng wáng, chú shàng shū lìng lù shàng shū shì, fù běn guān xī dé rú gù.
後主以世祖顧托，深委仗之。又先得幸於胡太后，是以彌見親密。趙郡王叡與婁定遠等謀出士開，引諸貴人共為計策。屬太后觴朝貴於前殿，叡面陳士開罪失，云："士開先帝弄臣，城狐社鼠，受納貨賄，穢亂宮掖，臣等義無杜口，冒死以陳。"太后曰："先帝在時，王等何不道，今日欲欺孤寡耶！但飲酒，勿多言。"叡詞色愈厲。或曰："不出士開，朝野不定。"叡等或投冠於地，或拂衣而起，言詞咆勃，無所不至。明日，叡等共詣雲龍門，令文遙入奏之，太后不聽。段韶呼胡長粲傳言，太后曰："梓宮在殯，事大□速，欲王等更思量。"趙郡王等遂並拜謝，更無餘言。太后及後主召見問士開，士開曰："先帝□官之中，待臣最重，陛下諒闇始爾，大臣皆有覬覦心，若出臣，正是剪陛下羽翼。宜謂叡等云：『令士開為州，待過山陵，然後發遣。』叡等謂臣真出，必心喜之。"後主及太后然之，告叡等如士開旨，以士開為兗州刺史。山陵畢，叡等促士開就路。士開載美女珠簾及條諸寶玩以詣定遠，謝曰："諸貴欲殺士開，蒙王特賜性命，用作方伯。今欲奉別，謹具上二女子、一珠簾。"定遠喜，謂士開曰："欲得還入不？"士開曰："在內久，常不自安，今得出，實稱本意，不願更入，但乞王保護，長作大州刺史。今日遠出，願得一辭覲二宮。"定遠許之。士開由是得見太后及後主，進說曰："先帝一旦登遐，臣愧不能自死。觀朝貴勢欲以陛下為干明。臣出之後，必有大變，復何面見先帝於地下。"因慟哭。帝及太后皆泣，問計將安出。士開曰："臣已得入，復何所慮，正須數行詔書耳。"於是詔出定遠青州刺史，責趙郡王叡以不臣之罪，召入而殺之。復除士開侍中、右僕射。定遠歸士開所遺，加以餘珍賂之。武平元年，封淮陽王，除尚書令、錄尚書事，複本官悉得如故。

shì zǔ shí, héng lìng shì kāi yǔ tài hòu wò shuò, yòu chū rù wò nèi wú fù qī xiàn, suì yǔ tài hòu wèi luàn. jí shì zǔ bēng hòu, mí zì fàng zì, láng yá wáng yǎn è zhī, yǔ lǐng jūn shè dí fú lián shì zhōng féng zi cóng yù shǐ wáng zǐ yí wǔ gāo shě luò děng móu zhū zhī. fú lián fā jīng jī jūn shì, tiē shén wǔ qiān qiū mén wài, bìng sī yuē shù, bù tīng shì kāi rù diàn. qí nián qī yuè èr shí wǔ rì dàn, sì shì kāi yī shì zǎo cān, fú lián qián bǎ shì kāi shǒu yuē:" jīn yǒu yī dà hǎo shì." wáng zǐ yí biàn shòu yī hán, yún:" yǒu lìng wáng xiàng tái." qiǎn bīng shì fáng sòng, jìn yú zhì shū shì yù tīng shì. yǎn qiǎn dū du féng yǒng luò jiù tái zhǎn zhī, shí nián sì shí bā, bù lù qí jiā kǒu. hòu zhū yǎn děng. shàng āi dào, bù shì shì shù rì, zhuī yì bù yǐ. zhào qǐ fù qí zǐ dào shèng wèi cháng shì, yòu qí dì shì xiū rù nèi shěng cān diǎn jī mì, wǔ zhào zèng shì kāi jiǎ huáng yuè shí zhōu zhū jūn shì zuǒ chéng xiàng tài zǎi rú gù. liù
世祖時，恆令士開與太后握槊，又出入臥內無復期限，遂與太后為亂。及世祖崩後，彌自放恣，琅邪王儼惡之，與領軍厙狄伏連、侍中馮子琮、御史王子宜、武□高舍洛等謀誅之。伏連發京畿軍士，帖神武、千秋門外，並私約束，不聽士開入殿。其年七月二十五日旦，[四]士開依式早參，伏連前把士開手曰："今有一大好事。"王子宜便授一函，云："有□令王向台。"遣兵士防送，禁於治書侍御廳事。儼遣都督馮永洛就台斬之，時年四十八，簿錄其家口。後誅儼等。上哀悼，不視事數日，追憶不已。詔起復其子道盛為常侍，又□其弟士休入內省參典機密，[五]詔贈士開假黃鉞、十州諸軍事、左丞相、太宰如故。[六]

shì kāi xìng yōng bǐ, bù kuī shū chuán, fā yán tǔ lùn, wéi yǐ chǎn mèi zì zī. hé qīng tiān tǒng yǐ hòu, wēi quán zhuǎn shèng, fù shāng dà jiǎ zhāo xī tián mén, cháo shì bù zhī lián chǐ zhě duō xiāng fù huì, shèn zhě wèi qí jiǎ zǐ, yǔ shì dào xiǎo rén tóng zài kūn jì háng liè. yòu yǒu yī rén shì, céng cān shì kāi, zhí jí. yī rén yún:" wáng shāng hán jí zhòng, jìn yào wú, yīng fú huáng lóng tāng." shì kāi yǒu nán sè. shì rén yún:" cǐ wù shén yì yǔ, wáng bù xū yí huò, qǐng wèi wáng xiān cháng zhī." yī jǔ biàn jǐn. shì kāi shēn gǎn cǐ xīn, wèi zhī qiáng fú, suì dé hàn bìng yù. qí shì qīng cháo tíng yě rú cǐ. suī yǐ zuǒ dào shì zhī zhě, bù wèn xián yú wú bù jìn zhuó ér yǐ zhèng lǐ gàn wǔ zhě, yì pō néng shě zhī. shì kāi jiàn rén jiāng jiā xíng lù, duō suǒ yíng jiù, jì dé miǎn zuì, jí mìng fěng yù, zé qí zhēn bǎo, wèi zhī shú mìng wù. suī yǒu quán jì, jiē fēi zhí dào yún.
士開□性庸鄙，不窺書傳，發言吐論，惟以諂媚自資。河清、天統以後，威權轉盛，富商大賈朝夕填門，朝士不知廉恥者多相附會，甚者為其假子，與市道小人同在昆季行列。又有一人士，曾參士開，值疾。醫人云："王傷寒極重，進藥無□，應服黃龍湯。"士開有難色。是人云："此物甚易與，王不須疑惑，請為王先嘗之。"一舉便盡。士開深感此心，為之強服，遂得汗病癒。其勢傾朝廷也如此。雖以左道事之者，不問賢愚無不進擢；而以正理干忤者，亦頗能舍之。士開見人將加刑戮，多所營救，既得免罪，即命諷喻，責其珍寶，謂之贖命物。雖有全濟，皆非直道雲。

mù tí pó, běn xìng luò, hàn yáng rén yě. fù chāo, yǐ móu pàn fú zhū. tí pó mǔ lù lìng xuān cháng pèi rù yè tíng, hòu zhǔ qiǎng bǎo zhī zhōng, lìng qí jū yǎng, wèi zhī gàn ā nǎi, suì dà wèi hú hòu suǒ nì ài. lìng xuān jiān qiǎo duō jī biàn, qǔ mèi bǎi duān, gōng yē zhī zhōng, dú shàn wēi fú. tiān tǒng chū, zòu yǐn tí pó rù shì hòu zhǔ, zhāo xī zuǒ yòu, dà bèi qīn xiá, xī xì chǒu xiè, wú suǒ bù wèi. chǒng yù mí lóng, guān jué bù zhī jì jí, suì zhì lù shàng shū shì, fēng chéng yáng wáng. lìng xuān yòu nìng mèi, mù zhāo yí yǎng zhī wèi mǔ, shì yǐ tí pó gǎi xìng mù shì. jí mù hòu lì, lìng xuān hào yuē tài jī, cǐ jí qí cháo huáng hòu mǔ shì zhī wèi hào yě, shì dì yī pǐn, bān zài zhǎng gōng zhǔ zhī shàng. zì wǔ píng zhī hòu, lìng xuān mǔ zǐ shì qīng nèi wài yǐ. yōng liè zhī tú jiē zhòng jī píng qì yān. zì wài shā shēng yǔ duó bù kě jǐn yán. jìn zhōu jūn bài, hòu zhǔ hái yè, tí pó bēn tóu zhōu jūn, lìng xuān zì shā, zi sūn dà xiǎo jiē qì shì, jí méi qí jiā.
穆提婆，本姓駱，漢陽人也。父超，以謀叛伏誅。提婆母陸令萱嘗配入掖庭，後主襁褓之中，令其鞠養，謂之干阿妳，遂大為胡後所昵愛。令萱奸巧多機辯，取媚百端，宮掖之中，獨擅威福。天統初，奏引提婆入侍後主，朝夕左右，大被親狎，嬉戲丑褻，無所不為。寵遇彌隆，官爵不知紀極，遂至錄尚書事，封城陽王。令萱又佞媚，穆昭儀養之為母，是以提婆改姓穆氏。及穆後立，令萱號曰太姬，此即齊朝皇后母氏之位號也，視第一品，班在長公主之上。自武平之後，令萱母子勢傾內外矣。庸劣之徒皆重跡屏氣焉。自外殺生予奪不可盡言。晉州軍敗，後主還鄴，提婆奔投周軍，令萱自殺，子孫大小皆棄市，籍沒其家。

gāo ā nà gōng, shàn wú rén yě. qí fù shì guì, cóng gāo zǔ qǐ yì. nà gōng wèi kù diǎn, qī cóng zhēng tǎo, yǐ gōng qín zhuó wèi wǔ jiāng jūn. gōng miào yú qí shè, biàn pì shàn shì rén, měi yàn shè zhī cì, dà wèi shì zǔ suǒ ài zhòng. yòu chǎn yuè hé shì kāi, yóu xiāng xiè xiá, shì kāi měi wèi zhī yán, mí jiàn qīn dài. hòu zhǔ jí wèi, lèi qiān bìng shěng shàng shū zuǒ pú shè, fēng huái yīn wáng, yòu chú bìng shěng shàng shū lìng.
高阿那肱，善無人也。其父市貴，從高祖起義。那肱為庫典，[七]從征討，以功勤擢為武□將軍。肱妙於騎射，便僻善事人，每宴射之次，大為世祖所愛重。又諂悅和士開，尤相褻狎，士開每為之言，彌見親待。後主即位，累遷並省尚書左僕射，封淮陰王，又除並省尚書令。

gōng cái jì yōng liè, bù shè wén shǐ, shí yòng yóu zài shì kāi zhī xià, ér jiān qiǎo jì shù yì bù dǎi shì kāi. jì wèi shì zǔ suǒ xìng, duō lìng zài dōng gōng shì hòu zhǔ, suǒ yǐ dà bèi chǒng yù. shì kāi sǐ hòu, hòu zhǔ wèi qí shí dù zú jì shì kāi, suì zhì wèi zǎi fǔ. wǔ píng sì nián, lìng qí lù shàng shū shì, yòu zǒng zhī wài bīng jí nèi shěng jī mì. shàng shū láng zhōng yuán shī cháng zī gōng yún:" lóng jiàn, dāng yú." wèn shī yún:" hé chù lóng jiàn? zuò hé wù yán sè?" shī yún:" cǐ shì lóng xīng jiàn, xū yú jì, fēi shì zhēn lóng jiàn." gōng yún:" hàn ér qiáng zhī xīng xiù!" qí qiáng miàn rú cǐ. yòu wèi yòu chéng xiàng, yú rú gù.
肱才伎庸劣，不涉文史，識用尤在士開之下，而奸巧計數亦不逮士開。既為世祖所幸，多令在東宮侍後主，所以大被寵遇。士開死後，後主謂其識度足繼士開，遂致位宰輔。武平四年，令其錄尚書事，又總知外兵及內省機密。尚書郎中源師嘗諮肱云："龍見，當雩。"問師云："何處龍見？作何物顏色？"師云："此是龍星見，須雩祭，非是真龍見。"肱云："漢兒強知星宿！"其牆面如此。又為右丞相，余如故。

zhōu shī bī píng yáng, hòu zhǔ yú tiān chí xiào liè, jìn zhōu pín qiǎn chí zòu, cóng dàn zhì wǔ, yì mǎ sān zhì, gōng yún:" dà jiā zhèng zuò lè, hé jí zòu wén." zhì mù, shǐ gèng zhì, yún:" píng yáng chéng yǐ xiàn, zéi fāng zhì." nǎi zòu zhī. míng zǎo dàn, jí yù yǐn jūn, shū fēi yòu qǐng gèng hé yī wéi. jí jūn fù jìn zhōu, lìng gōng lǜ qián jūn xiān jìn, réng zǒng jié dù zhū jūn. hòu zhǔ wèi gōng yuē:" zhàn shì yé, bù zhàn shì yé?" gōng yuē:" wù zhàn, shǒu gāo liáng qiáo." ān tǔ gēn yuē:" yī bà zi zéi, mǎ shàng cì qǔ zhì fén hé zhōng." bā dì yì wèi jué. zhū nèi cān yuē:" bǐ yì tiān zǐ, wǒ yì tiān zǐ, bǐ shàng néng yuǎn lái, wǒ hé wèi shǒu shì ruò?" dì yuē:" cǐ yán shì yě." yú shì jiàn jìn. tí pó guān zhàn, dōng piān pō yǒu tuì zhě, tí pó qù yuē:" dà jiā qù! dà jiā qù!" dì yǐ shū fēi bēn gāo liáng guān. kāi fǔ xī zhǎng jiàn yuē: jiǔ" bàn jìn bàn tuì, zhàn zhī cháng tǐ, jīn bīng quán zhěng, wèi yǒu shāng bài, bì xià shě cǐ ān zhī? yù mǎ yī dòng, rén qíng jīng luàn, qiě sù hái ān wèi zhī." wǔ zhāng cháng shān zì hòu zhì, yì yuē:" jūn xún shōu huí, shén zhěng dùn, wéi chéng bīng yì bù dòng, zhì zūn yí huí, bù xìn chén yán, qǐ jiāng nèi cān wǎng shì." dì jiāng cóng zhī. tí pó yǐn dì zhǒu yuē:" cǐ yán nán xìn." dì suì běi chí. yǒu jūn shì gào chēng nà gōng qiǎn chén zhāo yǐn xī jūn, jīn gù wén zòu. hòu zhǔ lìng shì zhōng hú lǜ xiào qīng jiǎn xiào, xiào qīng yún:" cǐ rén wàng yǔ." hái zhì jìn, nà gōng fù xīn gào gōng móu fǎn, yòu yǐ wèi wàng, zhǎn zhī. nǎi diān pèi hái yè, shì táo sàn, wéi nà gōng jí nèi guān shù shí qí cóng xíng.
周師逼平陽，後主於天池校獵，晉州頻遣馳奏，從旦至午，驛馬三至，肱云："大家正作樂，何急奏聞。"至暮，使更至，云："平陽城已陷，賊方至。"乃奏知。明早旦，即欲引軍，淑妃又請更合一圍。及軍赴晉州，令肱率前軍先進，仍總節度諸軍。後主謂肱曰："戰是耶，不戰是耶？"肱曰："勿戰，□守高梁橋。"安吐根曰："一把子賊，馬上刺取擲□汾河中。"[八]帝意未決。諸內參曰："彼亦天子，我亦天子，彼尚能遠來，我何為守示弱？"帝曰："此言是也。"於是漸進。提婆觀戰，東偏頗有退者，提婆去曰："大家去！大家去！"帝以淑妃奔高梁關。開府奚長諫曰：[九]"半進半退，戰之常體，今兵□全整，未有傷敗，陛下舍此安之？御馬一動，人情驚亂，且速還安慰之。"武□張常山自後至，亦曰："軍尋收回，甚整頓，圍城兵亦不動，至尊宜回，不信臣言，乞將內參往視。"帝將從之。提婆引帝肘曰："此言難信。"帝遂北馳。有軍士告稱那肱遣臣招引西軍，今故聞奏。後主令侍中斛律孝卿檢校，孝卿云："此人妄語。"還至晉，那肱腹心告肱謀反，又以為妄，斬之。乃顛沛還鄴，侍□逃散，唯那肱及內官數十騎從行。

hòu zhǔ zǒu dù tài xíng hòu, nà gōng yǐ shù qiān rén tóu jì zhōu guān, réng qiǎn chān hòu. měi zòu:" zhōu jūn wèi zhì, qiě zài qīng zhōu jí bīng, wèi xū nán xíng." jí zhōu jiāng jūn wèi chí jiǒng zhì guān, yī gōng suì jiàng. shí rén jiē yún gōng biǎo zhōu wǔ, bì yǎng shēng zhì qí zhǔ, gù bù sù bào bīng zhì, shǐ hòu zhǔ bèi qín. gōng zhì zhǎng ān, shòu dà jiāng jūn, fēng gōng, wèi lóng zhōu cì shǐ, zhū. chū tiān bǎo zhōng, xiǎn zǔ zì jìn yáng hái yè, yáng yú sēng ā tū shī yú lù zhōng dà jiào, hū xiǎn zǔ xìng míng yún:" ā nà zhōng pò nǐ guó." shì shí rú rú zhǔ ā nà zài sài běi qiáng shèng, xiǎn zǔ yóu jì zhī, suǒ yǐ měi suì tǎo jī, hòu wáng qí zhě suì shǔ ā nà gōng yún. suī zuò" gōng" zì, shì rén jiē chēng wèi"" yīn, sī gù" wáng qín zhě hú", gài xuán dìng yú yǎo míng yě.
後主走度太行後，那肱以數千人投濟州關，仍遣覘候。每奏："周軍未至，且在青州集兵，未須南行。"及周將軍尉遲迥至關，[一○]肱遂降。時人皆雲肱表□周武，必仰生致齊主，故不速報兵至，使後主被擒。肱至長安，授大將軍，封公，為隆州刺史，誅。初天保中，顯祖自晉陽還鄴，陽愚僧阿禿師於路中大叫，呼顯祖姓名云："阿那終破你國。"是時茹茹主阿那在塞北強盛，顯祖尤忌之，所以每歲討擊，後亡齊者遂屬阿那肱雲。雖作"肱"字，世人皆稱為""音，斯固"亡秦者胡"，蓋懸定於窈冥也。

hán fèng, zì zhǎng luán, chāng lí rén yě. fù yǒng xìng, qīng zhōu cì shǐ. fèng shǎo ér cōng chá, yǒu lǚ lì, shàn qí shè. shāo qiān dū du, hòu zhǔ jū dōng gōng, nián yòu zhì, shì zǔ jiǎn dū du èr shí rén sòng lìng shì, fèng zài qí shù. hòu zhǔ qīn jiù zhōng qiān fèng shǒu yuē:" dū du kàn ér lái." yīn cǐ bèi shí, shù huàn gòng xì.
韓鳳，字長鸞，昌黎人也。父永興，青州刺史。鳳少而聰察，有膂力，善騎射。稍遷都督，後主居東宮，年幼稚，世祖簡都督二十人送令侍□，鳳在其數。後主親就□中牽鳳手曰："都督看兒來。"因此被識，數喚共戲。

hòu zhǔ jí wèi, lèi qiān shì zhōng lǐng jūn, zǒng zhī nèi shěng jī mì. zǔ tǐng céng yǔ fèng yú hòu zhǔ qián lùn shì. tǐng yǔ fèng yún:" qiáng gōng zhǎng máo wú róng xiāng xiè, jūn guó móu suàn, hé yóu de zhēng." fèng dá yuē:" gè chū yì jiàn, qǐ zài wén wǔ yōu liè." fēng chāng lí jùn wáng. nán bǎo rén shàng gōng zhǔ, yī yī zài jìn yáng cì dì yī qū, qí gōng zhǔ shēng nán chāng mǎn yuè, jià xìng fèng zhái, yàn huì jǐn rì. jūn guó yào mì. wú bù jīng shǒu, yǔ gāo ā nà gōng mù tí pó gòng chù héng zhóu, hào yuē sān guì, sǔn guó hài zhèng, rì yuè zī shén. shòu yáng xiàn méi, fèng yǔ mù tí pó wén gào bài, wò shuò bù chuò, yuē:" tā jiā wù, cóng tā qù." hòu dì shǐ yú lí yáng lín hé zhú chéng shù, yuē:" jí shí qiě shǒu cǐ zuò guī zī guó zi, gèng kě lián rén shēng rú jì, wéi dāng xíng lè, hé yīn chóu wèi?" jūn chén yīng hé ruò cǐ. qí dì wàn suì, jí èr zi bǎo xíng bǎo xìn bìng kāi fǔ yí tóng. bǎo xìn shàng gōng zhǔ, jià fù xìng qí zhái, qīn qī xián méng guān shǎng.
後主即位，累遷侍中、領軍，總知內省機密。祖珽曾與鳳於後主前論事。珽語鳳云："強弓長矛無容相謝，軍國謀算，何由得爭。"鳳答曰："各出意見，豈在文武優劣。"封昌黎郡王。男寶仁尚公主，[一一]在晉陽賜第一區，其公主生男昌滿月，駕幸鳳宅，宴會盡日。軍國要密。無不經手，與高阿那肱、穆提婆共處衡軸，號曰三貴，損國害政，日月滋甚。壽陽陷沒，鳳與穆提婆聞告敗，握槊不輟，曰："他家物，從他去。"後帝使於黎陽臨河築城戍，曰："急時且守此作龜茲國子，更可憐人生如寄，唯當行樂，何因愁為？"君臣應和若此。其弟萬歲，及二子寶行、寶信並開府儀同。寶信尚公主，駕復幸其宅，親戚咸蒙官賞。

fèng mǔ xiān yú, duàn xiào yán zhī cóng mǔ zǐ zǐ yě, wèi cǐ piān xiāng cān fù, zòu qiǎn jiān zào jìn yáng gōng. chén dé xìn chí yì jiǎn xíng, jiàn xiào yán yì guān fū jiàng zì yíng zhái, jí yǔ yún:" pú shè wèi zhì zūn qǐ tái diàn wèi qì, hé róng xiān zì yíng zào?" fèng jí mù tí pó yì qiǎn xiào yán fēn gōng jiàng wèi jǐ zào zhái, dé xìn hái jù zòu wén. jí xìng jìn yáng, yòu yǐ guān mǎ yǔ tā rén chéng qí. shàng yīn cǐ fā fèn, yǔ tí pó bìng chú míng, yì bù lù qí zuì. réng huǐ qí zhái, gōng zhǔ lí hūn. fù bèi qiǎn xiàng yè lì bù mén cān. jí hòu zhǔ jìn yáng zǒu hái, bèi rù nèi, xún zhào fù jué. cóng hòu zhǔ zǒu dù hé, dào qīng zhōu, bìng wèi zhōu jūn suǒ huò.
鳳母鮮于，段孝言之從母子姊也，為此偏相參附，奏遣監造晉陽宮。陳德信馳驛檢行，見孝言役官夫匠自營宅，即語云："僕射為至尊起台殿未訖，何容先自營造？"鳳及穆提婆亦遣孝言分工匠為己造宅，德信還具奏聞。及幸晉陽，又以官馬與他人乘騎。上因此發忿，與提婆並除名，亦不露其罪。仍毀其宅，公主離婚。復被遣向鄴吏部門參。及後主晉陽走還，被□入內，尋詔復爵。從後主走度河，到青州，並為周軍所獲。

fèng yú quán yào zhī zhōng, yóu jí rén shì, cuī jì shū děng kù, jiē fèng suǒ wèi. měi cháo shì zī shì, mò gǎn yǎng shì, dòng zhì hē chì, zhé lì yún:" gǒu hàn dà bù kě nài, wéi xū shā." ruò jiàn wǔ zhí, suī yǎng mò pǐn yì róng xià zhī. shì suí, wèi zhōng yú lǒng zhōu cì shǐ.
鳳於權要之中，尤嫉人士，崔季舒等□酷，皆鳳所為。每朝士諮事，莫敢仰視，動致呵叱，輒詈云："狗漢大不可耐，唯須殺□。"若見武職，雖□養末品亦容下之。仕隋，位終於隴州刺史。

hán bǎo yè lú lēi chā qí shào, bìng gāo zǔ jiù zuǒ yòu, yī èr wéi mén yān qū shǐ, bù bèi ēn yù. lì tiān bǎo huáng jiàn zhī cháo, yì bù zhì chǒng xìng, dàn jiàn yǒu zhí rèn. bǎo yè zhì zhǎng qiū qīng, lēi chā děng huò wèi zhōng cháng shì. shì zǔ shí yǒu cáo wén biāo dèng zhǎng yóng bèi, yì yǒu zhì yí tóng shí gàn zhě, wéi zhǎng yóng wǔ píng zhōng rèn cān zǎi xiàng, gàn yù cháo quán. hòu bǎo yè lēi chā qí shào zi zhēng bìng fēng wáng, bù guò qīn bào. yú hòu zhǔ zhī cháo, yǒu chén dé xìn děng shù shí rén, bìng sì qí jiān nìng, bài zhèng nüè rén, gǔ jīn wèi yǒu. duō shòu kāi fǔ, hǎn zhǐ yí tóng, yì yǒu jiā guāng lù dài fū, jīn zhāng zǐ shòu zhě. duō dài shì zhōng zhōng cháng shì, yī sān cǐ èr zhí nǎi shù shí rén, yòu jiē fēng wáng kāi fǔ. héng chū rù mén jìn, wǎng lái yuán yuàn, qū shì zuǒ yòu, tōng xiāo lèi rì. chéng hòu yán sè, jìng jìn chǎn yú, mò bù fā yán dòng yì, duō huì shēn zhǐ. yī xì zhī shǎng, dòng yú jù wàn, qiū shān zhī jī, tān lìn wú yàn. yóu yǐ bō sī gǒu wèi yí tóng jùn jūn, fēn qí gàn lù. shén shòu mén wài yǒu zhāo guì qì xī zhī suǒ, shí rén hào wèi jiě xiè tīng. zhū yān huò zài nèi duō rì, zàn fàng guī xiū, suǒ chéng zhī mǎ qiān zhì shén shòu mén jiē, rán hòu shēng qí, fēi biān jìng zǒu, shù shí wèi, mǎ chén bì bèn. zhū cháo guì yuán zhì táng zhào hán luò jiē yǐn tīng qū bì, bù gǎn wèi yán.
韓寶業、盧勒叉、齊紹，並高祖舊左右，[一二]唯門閹驅使，不被恩遇。歷天保、皇建之朝，亦不至寵幸，但漸有職任。寶業至長秋卿，勒叉等或為中常侍。世祖時有曹文摽、鄧長顒輩，亦有至儀同食干者，唯長顒武平中任參宰相，干預朝權。後寶業、勒叉、齊紹、子征並封王，不過侵暴。於後主之朝，有陳德信等數十人，並肆其奸佞，敗政虐人，古今未有。多授開府，罕止儀同，亦有加光祿大夫，金章紫綬者。多帶侍中、中常侍，[一三]此二職乃數十人，又皆封王、開府。恆出入門禁，往來園苑，趨侍左右，通宵累日。承候顏色，競進諂諛，莫不發言動意，多會深旨。一戲之賞，動踰巨萬，丘山之積，貪吝無厭。猶以波斯狗為儀同、郡君，分其干祿。神獸門外有朝貴憩息之所，時人號為解卸廳。諸閹或在內多日，暫放歸休，所乘之馬牽至神獸門階，然後升騎，飛鞭競走，數十為□，馬塵必坌。諸朝貴爰至唐、趙、韓、駱皆隱聽趨避，不敢為言。

gāo zǔ shí yǒu cāng tóu chén shān tí gài fēng lè liú táo zhī děng shù shí rén, jù qū chí biàn pì, pō méng ēn yù. tiān bǎo dà níng zhī cháo, jiàn yǐ guì shèng, zhì wǔ píng shí jiē yǐ kāi fǔ fēng wáng, qí bù jí wǔ píng zhě zé zhuī zèng wáng jué.
高祖時有蒼頭陳山提、蓋豐樂、劉桃枝等數十人，俱驅馳便僻，頗蒙恩遇。天保、大寧之朝，漸以貴盛，至武平時皆以開府、封王，其不及武平者則追贈王爵。

yòu yǒu hé hǎi jí zi hóng zhēn jiē wèi wáng, yī sì yóu wèi qīn yào. hóng zhēn wǔ nòng quán shì, yù yù mài guān. yòu yǒu shǐ chǒu duō zhī tú hú xiǎo ér děng shù shí, yī wǔ xián néng wǔ gōng gē, yì zhì yí tóng kāi fǔ fēng wáng. zhū huàn zhě yóu yǐ gōng yē qū chí, biàn fán zuǒ yòu, jiàn yīn nì xiá, yǐ zhì dà guān. cāng tóu shǐ zì jiā rén, qíng jì shēn mì, jí yú hòu zhǔ, zé shì xiān cháo jiù rén, yǐ qín jiù zhī láo, zhì cǐ dāo qiè. zhì yú hú xiǎo ér děng yǎn bí shēn xiǎn, yī wú kě yòng, fēi lǐ ài hǎo, pái tū cháo guì, yóu wèi rén shì zhī suǒ jí è. qí yǐ yīn lè zhì dà guān zhě: shěn guò ér guān zhì kāi fǔ yí tóng, wáng zhǎng tōng nián shí sì wǔ, biàn jiǎ jié tōng zhōu cì shǐ.
又有何海及子洪珍皆為王，[一四]尤為親要。洪珍侮弄權勢，鬻獄賣官。又有史丑多之徒胡小兒等數十，[一五]咸能舞工歌，亦至儀同開府、封王。諸宦者猶以宮掖驅馳，便煩左右，漸因昵狎，以至大官。蒼頭始自家人，情寄深密，及於後主，則是先朝舊人，以勤舊之勞，致此叨竊。至於胡小兒等眼鼻深嶮，一無可用，非理愛好，排突朝貴，尤為人士之所疾惡。其以音樂至大官者：沈過兒官至開府儀同，王長通年十四五，便假節通州刺史。

shí yòu yǒu kāi fǔ xuē róng zōng, cháng zì yún néng shǐ guǐ. jí zhōu bīng zhī bī, yán yú hòu zhǔ yuē:" chén yǐ fā qiǎn hú lǜ míng yuè jiāng dà bīng zài qián qù." dì xìn zhī. jīng gǔ, róng zōng wèi shè rén yuán xíng gōng shì shuí, xíng gōng xì zhī yuē:" lín zōng." fù wèn lín zōng shì shuí, xíng gōng yuē:" guō yuán zhēn fù." róng zōng qián zòu yuē:" chén xiàng jiàn guō lín zōng cóng chū, dà mào, jí mò xuē, chā mǎ biān, wèn chén wǒ ā zhēn lái bù." shì shí wàng duō jiē lèi cǐ.
時又有開府薛榮宗，常自雲能使鬼。及周兵之逼，言於後主曰："臣已發遣斛律明月將大兵在前去。"帝信之。經古□，榮宗謂舍人元行恭是誰□，行恭戲之曰："林宗□。"復問林宗是誰，行恭曰："郭元貞父。"榮宗前奏曰："臣向見郭林宗從□出，□大帽，吉莫靴，插馬鞭，問臣『我阿貞來不』。"是時□妄多皆類此。

zàn yuē: wēi wáng zhī zuò, hūn luàn zhī cháo, xiǎo rén dào zhǎng, jūn zǐ dào xiāo.
贊曰：危亡之祚，昏亂之朝，小人道長，君子道消。

jiào kān jì
校勘記

yī　 běi qí shū juǎn wǔ shí　 àn cǐ juǎn qián yǒu xù, hòu yǒu zàn, chēng qí dì miào hào. qián shì xiào yì juǎn sān yī rèn wèi shì běi qí shū yuán wén. dàn zhū chuán nèi róng jī běn shàng bù chū běi shǐ suǒ yǒu, qiě jiào běi shǐ jiǎn lüè, liǎng xiāng bǐ jiào, shān jié hén jī xiǎn zhe, bìng yǒu shān jié bù dāng zhī chù. dàn qí zhōng yě yǒu yì chū běi shǐ de zì jù, qí xù yǔ běi shǐ ēn xìng chuán xù chū rù jiào duō, zàn zé běi shǐ suǒ wú. yí cǐ juǎn réng chū zì gāo shì xiǎo shǐ zhī lèi shǐ chāo. zhè zhǒng shǐ chāo jī běn shàng yǐ běi shǐ juǎn jiǔ èr ēn xìng chuán zhōng xiāng guān zhū chuán wèi zhǔ, gǎi dì hào wèi miào hào, ér jiā shang běi qí shū xù zàn, chā rù běi qí shū de gè bié zì jù, bìng fēi zhí lù běi qí shū yuán wén.
[一]　北齊書卷五十　按此卷前有序，後有贊，稱齊帝廟號。錢氏孝異卷三一認為是北齊書原文。但諸傳內容基本上不出北史所有，且較北史簡略，兩相比較，刪節痕跡顯著，並有刪節不當之處。但其中也有溢出北史的字句，其序與北史恩幸傳序出入較多，贊則北史所無。疑此卷仍出自高氏小史之類史鈔。這種史鈔基本上以北史卷九二恩幸傳中相關諸傳為主，改帝號為廟號，而加上北齊書序贊，插入北齊書的個別字句，並非直錄北齊書原文。

èr　 fàn yáng zhuō rén　 zhū běn" zhuō" xià yǎn" jùn" zì, jīn jù běi shǐ juǎn jiǔ èr guō xiù chuán shān.
[二]　范陽涿人　諸本"涿"下衍"郡"字，今據北史卷九二郭秀傳刪。

sān　 qí nián shí èr yuè　 běi shǐ juǎn jiǔ èr hé shì kāi chuán wú" qí nián shí èr yuè" wǔ zì. àn běi shǐ shàng wén zài tiān tǒng sì nián shì kāi lì guān, cǐ chuán lüè qù, hū biāo" qí nián", bù zhī dào jiū shì nǎ yī nián. cǐ wǔ zì yí shì zhāi zì běi qí shū, wàng qù qián wén shān jié.
[三]　其年十二月　北史卷九二和士開傳無"其年十二月"五字。按北史上文載天統四年士開歷官，此傳略去，忽標"其年"，不知道究是哪一年。此五字疑是摘自北齊書，□忘去前文刪節。

sì　 qí nián qī yuè èr shí wǔ rì dàn　 běi shǐ juǎn jiǔ èr wú cǐ jù. àn cǐ chéng shàng wén wǔ píng yuán nián," qí nián" zì jí zhǐ wǔ píng yuán nián, dàn shì kāi bèi shā shí zài wǔ píng èr nián qī yuè, jiàn juǎn bā hòu zhǔ jì bǔ juǎn yī èr láng yá wáng yǎn chuán bǔ. zhè yòu shì jù běi qí shū chā rù cǐ jù, wàng qián wén méi yǒu jì wǔ píng èr nián běi qí shū yuán wén dāng yǒu, zhì yǒu cǐ wù.
[四]　其年七月二十五日旦　北史卷九二無此句。按此承上文武平元年，"其年"自即指武平元年，但士開被殺實在武平二年七月，見卷八後主紀補、卷一二琅邪王儼傳補。這又是據北齊書插入此句，忘□前文沒有記武平二年北齊書原文當有，致有此誤。

wǔ　 yòu qí dì shì xiū rù nèi shěng cān diǎn jī mì　 zhū běn" xiū" zuò" pī", běi shǐ juǎn jiǔ èr zuò" xiū". àn hé shì xiū, jiàn běn shū juǎn bā hòu zhǔ jì bǔ wǔ píng sì nián sān yuè, běi shǐ juǎn wǔ wǔ féng zi cóng chuán. běn shū juǎn sì féng zi cóng chuán bǔ zuò" xiū", nǎi shuāng míng dān chēng." pī" zì é, jīn jù běi shǐ gǎi.
[五]　又□其弟士休入內省參典機密　諸本"休"作"伾"，北史卷九二作"休"。按和士休，見本書卷八後主紀補武平四年三月，北史卷五五馮子琮傳。本書卷四○馮子琮傳補作"休"，乃雙名單稱。"伾"字訛，今據北史改。

liù　 zhào zèng shì kāi jiǎ huáng yuè shí zhōu zhū jūn shì zuǒ chéng xiàng tài zǎi rú gù　 běi shǐ juǎn jiǔ èr zuò" zhào zèng shì kāi jiǎ huáng yuè yòu chéng xiàng tài zǎi sī tú gōng lù shàng shū shì." àn zuǒ chéng xiàng tài zǎi dōu bú shì shì kāi yuán guān, zěn me néng shuō" rú gù"," rú gù" shàng dāng yǒu" lù shàng shū shì"" wáng" děng yuán lái guān jué. zhè yī tiáo dāng shì jù běi qí shū suǒ jì zèng guān shān jié ér wù.
[六]　詔贈士開假黃鉞十州諸軍事左丞相太宰如故　北史卷九二作"詔贈士開假黃鉞右丞相太宰司徒公錄尚書事。"按左丞相、太宰都不是士開原官，怎麼能說"如故"，"如故"上當有"錄尚書事""王"等原來官爵。這一條當是據北齊書所記贈官刪節而誤。

qī　 nà gōng wèi kù diǎn　 běi shǐ juǎn jiǔ èr gāo ā nà gōng chuán" diǎn" zuò" zhí". àn" kù zhí" huò" kù zhēn" lǚ jiàn shǐ jí, yí" diǎn" zì é.
[七]　那肱為庫典　北史卷九二高阿那肱傳"典"作"直"。按"庫直"或"庫真"屢見史籍，疑"典"字訛。

bā　 yī bà zi zéi mǎ shàng cì qǔ zhì fén hé zhōng　 sān cháo běn bǎi nà běn" zhì" é zuò" láng zhě", nán běi diàn sān zì yī běi shǐ juǎn jiǔ èr gāo ā nà gōng chuán dān zuò" zhì", wú"" zì, jí jú èr běn" zhì" zuò" yī zhì". àn tōng jiàn juǎn yī qī èr wǔ sān wǔ bā yè yù lǎn juǎn sān èr sān yī sì bā qī yè yǐn sān guó diǎn lüè dōu zuò" zhì", sān cháo běn bǎi nà běn" láng zhě" nǎi xíng jìn ér é. jīn jù gǎi.
[八]　一把子賊馬上刺取擲□汾河中　三朝本、百衲本"擲□"訛作"郎者"，南、北、殿三字依北史卷九二高阿那肱傳單作"擲"，無"□"字，汲、局二本"擲□"作"一擲"。按通鑑卷一七二五三五八頁、御覽卷三二三一四八七頁引三國典略都作"擲□"，三朝本、百衲本"郎者"乃形近而訛。今據改。

jiǔ　 dì yǐ shū fēi bēn gāo liáng guān kāi fǔ xī zhǎng jiàn yuē　 sān cháo běn bǎi nà běn zuò" dì yǐ shū fēi bēn gāo liáng yīng xián fǔ xī zhǎng jiàn yuē". nán běn yǐ xià gè běn jí běi shǐ juǎn jiǔ èr" gāo liáng" xià wú" guān" zì," xī zhǎng" xià yǒu" lè" zì. àn tōng jiàn juǎn yī qī èr wǔ sān wǔ jiǔ yè" gāo liáng guān" zuò" gāo liáng qiáo", yù lǎn juǎn sān èr sān yī sì bā qī yè yǐn sān guó diǎn lüè zuò" gāo liáng guān", sān cháo běn bǎi nà běn" yīng xián" nǎi" guān kāi" èr zì xíng jìn ér é. jù tōng jiàn," xī zhǎng" xià yì wú" lè" zì, nǎi shuāng míng dān chēng, bìng fēi tuō wén. jīn jù yù lǎn tōng jiàn gǎi zhèng sān cháo běn é wén.
[九]　帝以淑妃奔高梁關開府奚長諫曰　三朝本、百衲本作"帝以淑妃奔高梁應閒府奚長諫曰"。南本以下各本及北史卷九二"高梁"下無"關"字，"奚長"下有"樂"字。按通鑑卷一七二五三五九頁"高梁關"作"高梁橋"，御覽卷三二三一四八七頁引三國典略作"高梁關"，三朝本、百衲本"應閒"乃"關開"二字形近而訛。據通鑑，"奚長"下亦無"樂"字，乃雙名單稱，並非脫文。今據御覽、通鑑改正三朝本訛文。

yī　 jí zhōu jiāng jūn wèi chí jiǒng zhì guān　 àn zhōu shū juǎn liù wǔ dì jì juǎn èr yī wèi chí jiǒng chuán bǔ dōu méi yǒu shuō wèi chí jiǒng cān jiā zhè cì zhàn zhēng, wǔ dì jì jiàn dé liù nián wǔ qī qī zhēng yuè chēng" qí zhǔ zǒu qīng zhōu, qiǎn dà jiāng jūn wèi chí qín lǜ èr qiān qí zhuī zhī."" jiǒng" nǎi" qín" zhī wù.
[一○]　及周將軍尉遲迥至關　按周書卷六武帝紀、卷二一尉遲迥傳補都沒有說尉遲迥參加這次戰爭，武帝紀建德六年五七七正月稱"齊主走青州，遣大將軍尉遲勤率二千騎追之。""迥"乃"勤"之誤。

yī yī　 nán bǎo rén shàng gōng zhǔ　 běi shǐ juǎn jiǔ èr hán fèng chuán" bǎo rén" zuò" bǎo xíng". àn xià wén yún:" èr zi, bǎo xíng bǎo xìn" yí běi shǐ shì.
[一一]　男寶仁尚公主　北史卷九二韓鳳傳"寶仁"作"寶行"。按下文云："二子，寶行、寶信"疑北史是。

yī èr　 hán bǎo yè lú lēi chā qí shào bìng gāo zǔ jiù zuǒ yòu　 běi shǐ juǎn jiǔ èr" hán bǎo yè" shàng yǒu" huàn zhě" èr zì," qí shào" xià yǒu" qín zi zhēng" sān zì. àn zì hán bǎo yè yǐ xià zhū rén dōu shì" huàn zhě", yīng dāng biāo míng. xià wén shuō" bǎo yè lēi chā qí shào zi zhēng bìng fēng wáng." cǐ chù bù jǔ qín zi zhēng, xià wén hū yǒu méi yǒu xìng de zǐ zhēng, shén wèi tū rán, xiǎn shì shān jié bù dāng.
[一二]　韓寶業盧勒叉齊紹並高祖舊左右　北史卷九二"韓寶業"上有"宦者"二字，"齊紹"下有"秦子征"三字。按自韓寶業以下諸人都是"宦者"，應當標明。下文說"寶業、勒叉、齊紹、子征並封王。"此處不舉秦子征，下文忽有沒有姓的子征，甚為突然，顯是刪節不當。

yī sān　 duō dài shì zhōng zhōng cháng shì　 běi shǐ juǎn jiǔ èr" dài" xià yǒu" jiǎ" zì. àn suí shū juǎn èr qī bǎi guān zhì zhōng chēng hòu qí yǒu" zhōng shì zhōng shěng", guān yǒu" zhōng shì zhōng zhōng cháng shì zhōng gěi shì zhōng", dōu shì huàn guān chōng dāng. běi shǐ" jiǎ" nǎi" zhōng" zhī é, cǐ chuán" dài" xià tuō" zhōng" zì.
[一三]　多帶侍中中常侍　北史卷九二"帶"下有"甲"字。按隋書卷二七百官志中稱後齊有"中侍中省"，官有"中侍中、中常侍、中給事中"，都是宦官充當。北史"甲"乃"中"之訛，此傳"帶"下脫"中"字。

yī sì　 yòu yǒu hé hǎi jí zi hóng zhēn jiē wèi wáng　 àn běi shǐ juǎn jiǔ èr zhè jù shàng miàn yǒu" wǔ píng shí yǒu hú xiǎo ér" yún yún qī shí yú zì, zhī hé hǎi shì hú rén. běn shū juǎn sì sì zhāng jǐng rén chuán zhāng diāo chuán bìng jiàn hú rén hé hóng zhēn, kě zhèng. cǐ chuán shān qù shàng wén, zhí chéng shù cāng tóu yī duàn, jiù xiàng hé hǎi fù zǐ yě shì cāng tóu, xiǎn jiàn shān jié shī dāng.
[一四]　又有何海及子洪珍皆為王　按北史卷九二這句上面有"武平時有胡小兒"云云七十餘字，知何海是胡人。本書卷四四張景仁傳、張雕傳並見胡人何洪珍，可證。此傳刪去上文，直承□述蒼頭一段，就像何海父子也是蒼頭，顯見刪節失當。

yī wǔ　 yòu yǒu shǐ chǒu duō zhī tú hú xiǎo ér děng shù shí　 àn běi shǐ shàng wén yǐ biāo míng" hú xiǎo ér", suǒ yǐ zhè lǐ zhǐ shuō" qí hé zhū ruò shǐ chǒu duō zhī tú shí shù rén", wú xū zài shuō míng qí wèi" hú xiǎo ér." cǐ chuán shān qù shàng wén, zài zhè lǐ biāo shàng" hú xiǎo ér" míng mù, jiù bǎ shàng miàn hé hǎi fù zǐ nà rù cāng tóu yī lèi zhōng le. shān jié yí yì de hén jī shén xiǎn, qí fēi běi qí shū yuán wén gèng wú kě yí.
[一五]　又有史丑多之徒胡小兒等數十　按北史上文已標明"胡小兒"，所以這裡只說"其何朱弱、史丑多之徒十數人"，無須再說明其為"胡小兒。"此傳刪去上文，□在這裡標上"胡小兒"名目，就把上面何海父子納入蒼頭一類中了。刪節移易的痕跡甚顯，其非北齊書原文更無可疑。