yóu yǎ cóng zǔ dì míng gēn gāo lǘ zhào yì xiōng zi yǎn hú sǒu hú fāng huí zhāng zhàn duàn chéng gēn zōng qīn kàn yīn liú yán míng zhào róu suǒ chǎng sòng yáo sūn yóu dào jiāng shì
游雅從祖弟明根 高閭 趙逸兄子琰 胡叟 胡方回 張湛 段承根 宗欽 闞駰 劉延明 趙柔 索敞 宋繇孫游道 江式
yóu yǎ, zì bó dù, xiǎo míng huáng tóu, guǎng píng rèn rén yě. tài wǔ shí, yǔ bó hǎi gāo yǔn děng jù zhī míng, zhēng bài zhōng shū bó shì. hòu shǐ sòng, shòu sàn qí shì láng, cì jué guǎng píng zi. shāo qiān tài zǐ shǎo fù, lǐng jìn bīng, jìn jué wèi hóu. shòu zhào yǔ zhōng shū shì láng hú fāng huí děng gǎi dìng lǜ zhì. chū wèi dōng yōng zhōu cì shǐ, jiǎ liáng jùn gōng. zài rèn lián bái, shén yǒu huì zhèng. zhēng wèi mì shū jiān, wěi yǐ guó shǐ zhī rèn, jìng wú suǒ chéng. yǎ xìng gāng zhuàng, hǎo zì jīn dàn, líng liè rén wù. gāo yǔn zhòng yǎ wén xué, ér yǎ qīng yǔn cái, yǔn xìng róu kuān, bù yǐ wèi hèn. yǔn jiāng hūn yú xíng shì, yǎ quàn yǔn qǔ qí zú, yǔn bù cóng. yǎ yuē: rén guì hé jiān xíng, bù shèng guǎng píng yóu rén zì qì bó dù, wǒ zì jìng huáng tóu. qí guì jǐ jiàn rén, jiē cǐ lèi yě. yǔn zhe zhēng shì sòng, shū zhòng yǎ. yǎ yīn yì lùn zhǎng duǎn, fèn rú zhě chén qí, suì xiàn qí zhì zú. yì zhě shēn zé zhī. zú, zèng xiāng zhōu cì shǐ, shì yuē xuān hóu.
游雅,字伯度,小名黃頭,廣平任人也。太武時,與勃海高允等俱知名,征拜 中書博士。後使宋,授散騎侍郎,賜爵廣平子。稍遷太子少傅,領禁兵,進爵為侯。 受詔與中書侍郎胡方回等改定律制。出為東雍州刺史,假梁郡公。在任廉白,甚有 惠政。征為秘書監,委以國史之任,竟無所成。雅性剛戇,好自矜誕,凌獵人物。 高允重雅文學,而雅輕允才,允性柔寬,不以為恨。允將婚於邢氏,雅勸允娶其族, 允不從。雅曰:「人貴河間邢,不勝廣平游;人自棄伯度,我自敬黃頭。」其貴己 賤人,皆此類也。允著《徵士頌》,殊重雅。雅因議論長短,忿儒者陳奇,遂陷奇 至族。議者深責之。卒,贈相州刺史,諡曰宣侯。
míng gēn zì zhì yuǎn, yǎ cóng zǔ dì yě. zǔ shàn, mù róng xī lè làng tài shǒu. fù yòu, féng bá jiǎ guǎng píng tài shǒu.
明根字志遠,雅從祖弟也。祖鱓,慕容熙樂浪太守。父幼,馮跋假廣平太守。
míng gēn yòu nián zāo luàn, wèi lì yáng wáng shì nú. zhǔ shǐ mù yáng, míng gēn yǐ jiāng hú qiàn rén shū zì lù biān, shū dì xué zhī. zhǎng ān zhèn jiāng dòu jǐn jiàn zhī, hū wèn, zhī qí xìng míng, nǎi gào yóu yǎ. yǎ shǐ rén shú zhī, jiào shū. nián shí liù, cí yǎ guī xiāng lǐ, yú bái qú kǎn wèi kū, dú shū jī suì. yǎ chēng jiàn zhī, tài wǔ zhuó wèi zhōng shū xué shēng. xìng guǎ yù, zōng xí jīng shǐ. wén chéng jiàn zuò, wèi dōu cáo zhǔ shū. dì yǐ qí jìng shèn, měi jiē měi zhī. jiǎ yuán wài sàn qí cháng shì ān lè hóu, shǐ sòng. sòng xiào wǔ chēng qí zhǎng zhě, yíng sòng lǐ jiā cháng shǐ. xiàn wén shí, lèi qiān dōng yǎn zhōu cì shǐ, fēng xīn tài hóu, wèi zhèng qīng píng. xiào wén shí wèi yí cáo zhǎng, qīng yuē gōng jǐn, hào wèi chēng zhí. lì yí cáo shàng shū, jiā sàn qí cháng shì. qiān dà hóng lú qīng hé nán wáng gàn shī, shàng shū rú gù, suí lì jiàng hóu wèi bó. yòu cān dìng lǜ lìng, lǚ jìn dǎng yán.
明根幼年遭亂,為櫟陽王氏奴。主使牧羊,明根以漿壺倩人書字路邊,書地學 之。長安鎮將竇瑾見之,呼問,知其姓名,乃告游雅。雅使人贖之,教書。年十六, 辭雅歸鄉里,於白渠坎為窟,讀書積歲。雅稱薦之,太武擢為中書學生。性寡慾, 綜習經史。文成踐阼,為都曹主書。帝以其敬慎,每嗟美之。假員外散騎常侍、安 樂侯,使宋。宋孝武稱其長者,迎送禮加常使。獻文時,累遷東兗州刺史,封新泰 侯,為政清平。孝文時為儀曹長,清約恭謹,號為稱職。歷儀曹尚書,加散騎常侍。 遷大鴻臚卿、河南王干師,尚書如故,隨例降侯為伯。又參定律令,屢進讜言。
míng gēn yǐ nián yú qī shí, biǎo qiú zhì shì, yōu zhào xǔ zhī. yǐn rù chén xiè, bēi bù zì shèng. dì yán bié yīn qín, réng wèi liú tì, cì qīng shā dān yī wěi mào guān bèi rù jǐn páo děng wù. qí nián, yǐ sī tú wèi yuán wèi sān lǎo, míng gēn wèi wǔ gēng, xíng lǐ bì yōng, cì bù wǎn yī chéng, gěi shàng qīng lù, gōng shí zhī wèi, tài guān jiù dì yuè sòng. yǐ dìng lǜ lìng. cì bù bó děng. guī běn jùn, yòu cì ān chē liǎng mǎ wò zhàng bèi rù. chē jià xìng yè, míng gēn cháo yú xíng gōng, yōu zhào cì yǐ gǔ bó, chì tài guān bèi sòng zhēn xiū, wèi zào jiǎ dì. guó yǒu dà shì, héng xǐ shū fǎng zhī. jiù jí fā dòng, shǒu zhào wèn jí, tài yī sòng yào. zú yú jiā, xuān wǔ diào jì zèng fèng shén hòu, zèng guāng lù dài fū, jīn zhāng zǐ shòu, shì jìng hóu.
明根以年逾七十,表求致仕,優詔許之。引入陳謝,悲不自勝。帝言別殷勤, 仍為流涕,賜青紗單衣、委貌冠、被褥、錦袍等物。其年,以司徒尉元為三老,明 根為五更,行禮辟雍,賜步挽一乘,給上卿祿,供食之味,太官就第月送。以定律 令。賜布帛等。歸本郡,又賜安車、兩馬、幄帳、被褥。車駕幸鄴,明根朝於行宮, 優詔賜以谷帛,敕太官備送珍羞,為造甲第。國有大事,恆璽書訪之。舊疾發動, 手詔問疾,太醫送藥。卒於家,宣武弔祭贈賵甚厚,贈光祿大夫,金章紫綬,諡靖 侯。
míng gēn lì guān nèi wài wǔ shí yú nián, chù shēn yǐ rén hé, jiē wù yǐ lǐ ràng, shí lùn guì zhī. xiào wén chū, míng gēn yǔ gāo lǘ yǐ rú lǎo xué yè, tè bèi lǐ yù, gōng sī chū rù, měi xiāng zhuī suí ér lǘ yǐ cái bǐ, shí wǔ míng gēn. shì hào gāo yóu yān.
明根歷官內外五十餘年,處身以仁和,接物以禮讓,時論貴之。孝文初,明根 與高閭以儒老學業,特被禮遇,公私出入,每相追隨;而閭以才筆,時侮明根。世 號高、游焉。
zi zhào xí, zì bó shǐ, xiào wén cì míng yān. bó zōng jīng shǐ. xiào wén chū, wèi nèi mì shū shì yù zhōng sàn, shāo qiān diǎn mìng zhòng dài fū. chē jià nán fá, zhào biǎo jiàn, bù nà. xún qiān tài zǐ zhōng shù zǐ. zhào qiān sù dūn zhòng, wén yǎ jiàn rèn. yǐ fù lǎo, qiú jiě guān fú shì. xiào wén yù lìng lù yǎng, chū wèi běn zhōu nán ān wáng zhēn zhèn běi fǔ zhǎng shǐ, dài wèi jùn tài shǒu. wáng hōng, fù wèi gāo yáng wáng yōng zhèn běi fǔ zhǎng shǐ, tài shǒu rú gù. wèi zhèng qīng jiǎn, jiā yǐ kuāng zàn, lì zuǒ èr wáng, shén yǒu shēng jī. yǐ fù yōu jiě rèn. fù shòu huáng mén shì láng, jiān shì zhōng, wèi jī nèi dà shǐ, chù zhì shàn è, shǎng fá fēn míng. lì tài fǔ tíng wèi qīng, jiān yù shǐ zhōng wèi, huáng mén rú gù. zhào rú zhě, dòng cún míng jiào, zhí shéng suǒ jǔ, mò fēi shāng fēng bài sú. chí fǎ rén píng, duàn yù wù yú jīn shù. shàng shū lìng gāo zhào, xuān wǔ zhī jiù, bǎi liáo shè dàn, yǐ zhào míng yǔ jǐ tóng, yù lìng gǎi yì. zhào yǐ xiào wén suǒ cì, zhí zhì bù xǔ, gāo zhào shén xián zhī, xuān wǔ jiā qí gāng gěng.
子肇襲,字伯始,孝文賜名焉。博綜經史。孝文初,為內秘書侍御中散,稍遷 典命中大夫。車駕南伐,肇表諫,不納。尋遷太子中庶子。肇謙素敦重,文雅見任。 以父老,求解官扶侍。孝文欲令祿養,出為本州南安王楨鎮北府長史,帶魏郡太守。 王薨,復為高陽王雍鎮北府長史,太守如故。為政清簡,加以匡贊,歷佐二王,甚 有聲績。以父憂解任。復授黃門侍郎,兼侍中,為畿內大使,黜陟善惡,賞罰分明。 歷太府、廷尉卿,兼御史中尉,黃門如故。肇儒者,動存名教,直繩所舉,莫非傷 風敗俗。持法仁平,斷獄務於矜恕。尚書令高肇,宣武之舅,百僚懾憚,以肇名與 己同,欲令改易。肇以孝文所賜,執志不許,高肇甚銜之,宣武嘉其剛梗。
lú chǎng zhī zài qú shān yě, zhào jiàn yuē: qú shān zuì ěr, pì zài hǎi bīn, yú wǒ fēi jí, yú zéi wèi lì. rú wén zéi jiāng lǚ yǐ sù yù qiú yì qú shān, chí cǐ wú yòng zhī dì, fù bǐ jiù yǒu zhī jiāng, bīng yì shí jiě, qí lì wèi dà. dì jiāng cóng zhī, xún ér chǎng bài. qiān shì zhōng. liáng jūn zhǔ xú xuán míng zhǎn qí qīng jì èr zhōu cì shǐ zhāng jì shǒu, yǐ yù zhōu nèi fù. cháo yì qiǎn bīng fù yuán, zhào biǎo yǐ wèi bù yí láo shī zhēng hǎi dǎo zhī dì, dì bù nà. jí dà jiāng jūn gāo zhào fá shǔ, zhào yòu chén yuàn qí hòu tú, yòu bù nà. míng dì jí wèi, qiān zhōng shū lìng xiāng zhōu cì shǐ, yǒu huì zhèng. zài qiān shàng shū yòu pú shè. zhào yú lì shì duàn jué bù sù, zhǔ zhě zī chéng fǎn fù, zhì yú zài sān, bì qióng qí lǐ, rán hòu xià bǐ. suī chǒng shì gàn qǐng, zhōng wú huí náo, fāng zhèng zhī cāo, shí rén fú zhī. jí yuán chā fèi líng tài hòu, jiāng hài tài fù qīng hé wáng yì, nǎi jí gōng qīng huì yì qí shì. yú shí, jūn guān mò bù shī sè shùn zhǐ, zhào dú kàng yán, yǐ wèi bù kě, zhōng bù xià shǔ. zú, shì wén zhēn gōng.
盧昶之在朐山也,肇諫曰:「朐山蕞爾,僻在海濱,於我非急,於賊為利。如 聞賊將屢以宿豫求易朐山,持此無用之地,復彼舊有之疆,兵役時解,其利為大。」 帝將從之,尋而昶敗。遷侍中。梁軍主徐玄明斬其青、冀二州刺史張稷首,以郁州 內附。朝議遣兵赴援,肇表以為不宜勞師爭海島之地,帝不納。及大將軍高肇伐蜀, 肇又陳願俟後圖,又不納。明帝即位,遷中書令、相州刺史,有惠政。再遷尚書右 僕射。肇於吏事斷決不速,主者諮呈反覆,至於再三,必窮其理,然後下筆。雖寵 勢干請,終無回撓,方正之操,時人服之。及元叉廢靈太后,將害太傅、清河王懌, 乃集公卿會議其事。於時,君官莫不失色順旨,肇獨抗言,以為不可,終不下署。 卒,諡文貞公。
zhào wài kuān róu, nèi gāng zhí, dān hǎo jīng chuán, shǒu bù shì shū. shàn zhōu yì máo shī, yóu jīng sān lǐ. wèi yì jí jiě, zhuàn guān hūn yí bái guī lùn, shī fù biǎo qǐ fán qī shí wǔ piān. qiān lián bù jìng, céng zhuàn rú qí, yǐ biǎo qí zhì. qīng pín guǎ yù, zī yǎng fèng lù ér yǐ. wèi tíng wèi shí, xuān wǔ cháng chì zhào yǒu suǒ jiàng shù, zhí ér bù cóng, yuē: bì xià zì néng shù zhī, qǐ kě lìng chén qū bǐ yě. qí zhí yì rú cǐ. jí míng dì chū, jìn shì qún guān yù zài fèng yíng zhě, zì shì zhōng cuī guāng yǐ xià bìng jiā fēng, fēng zhào wén ān xiàn hóu. zhào dú yuē: zi xí fù wèi, jīn gǔ zhī cháng, yīn cǐ huò fēng, hé yǐ zì chù? gù cí bù yīng. lùn zhě gāo zhī.
肇外寬柔,內剛直,耽好經傳,手不釋書。善《周易》、《毛詩》,尤精《三 禮》。為《易集解》,撰《冠婚儀》、《白圭論》,詩賦表啟凡七十五篇。謙廉不 競,曾撰《儒棋》,以表其志。清貧寡慾,資仰俸祿而已。為廷尉時,宣武嘗敕肇 有所降恕,執而不從,曰:「陛下自能恕之,豈可令臣曲筆也。」其執意如此。及 明帝初,近侍群官預在奉迎者,自侍中崔光以下並加封,封肇文安縣侯。肇獨曰: 「子襲父位,今古之常,因此獲封,何以自處?」固辭不應。論者高之。
zi xiáng, zì zōng liáng, pō yǒu cái xué. xí jué xīn tài bó, wèi guó zi bó shì, lǐng shàng shū láng zhōng. míng dì yǐ zhào xī cí wén ān zhī fēng, fù yù fēng xiáng, xiáng shǒu qí fù zhì, zú bù shòu. yòu zhuī lùn zhào qián yì qīng hé, shǒu zhèng bù qū, nǎi fēng xiáng gāo yì xiàn hóu. zú, zèng gěi shì huáng mén shì láng yōu zhōu cì shǐ, shì yuē wén.
子祥,字宗良,頗有才學。襲爵新泰伯,位國子博士,領尚書郎中。明帝以肇 昔辭文安之封,復欲封祥,祥守其父志,卒不受。又追論肇前議清河,守正不屈, 乃封祥高邑縣侯。卒,贈給事黃門侍郎、幽州刺史,諡曰文。
gāo lǘ, zì yán shì, yú yáng yōng nú rén yě. wǔ shì zǔ yuán, jìn ān běi jiāng jūn shàng gǔ tài shǒu guān zhōng hóu, yǒu bēi zài jì zhōng. zǔ yǎ, shǎo yǒu lìng míng, wèi zhōu bié jià. fù hóng, zì jì yuàn, wèi chén liú wáng cóng shì zhōng láng. lǘ guì, nǎi zèng yōu zhōu cì shǐ gù ān zhēn zi.
高閭,字閻士,漁陽雍奴人也。五世祖原,晉安北將軍、上谷太守、關中侯, 有碑在薊中。祖雅,少有令名,位州別駕。父洪,字季願,位陳留王從事中郎。閭 貴,乃贈幽州刺史、固安貞子。
lǘ zǎo gū, shǎo hǎo xué, bó zōng jīng shǐ, xià bǐ chéng zhāng. shǎo wèi chē zi, sòng zū zhì píng chéng, xiū lá yì cuī hào. hào yǔ yǔ qí zhī, shǐ wèi xiè zhōng shū jiān biǎo. míng rì, hào lì zū chē guò, zhù mǎ hū lǘ, zhū chē zi jiē jīng. lǘ běn míng lǘ, hào nǎi gǎi wèi lǘ, ér zì yān, yóu shì zhī míng. hé píng mò, wèi zhōng shū shì láng. wén chéng bēng, yǐ hún shàn quán, nèi wài wēi jù, wén míng tài hòu lín cháo zhū hún, yǐn lǘ yǔ zhōng shū lìng gāo yǔn rù jìn zhōng cān jué dà zhèng, cì jué ān lè zi. yǔ zhèn nán dà jiāng jūn wèi yuán nán fù xú zhōu, yǐ gōng jìn jué wèi hóu. xiàn wén jí wèi, xǐ chóng guāng gōng, lǘ biǎo shàng zhì dé sòng. gāo yǔn yǐ lǘ wén zhāng fù yì, jǔ yǐ zì dài, suì wèi xiàn wén suǒ zhī, cān lùn zhèng shì. yǒng míng chū, wèi zhōng shū lìng gěi shì zhōng, wěi yǐ jī mì. wén míng tài hòu shén zhòng lǘ, zhào lìng shū xí bēi míng zàn sòng jiē qí wén yě. tài hé sān nián, chū shī tǎo huái běi, lǘ biǎo jiàn, chén sì yí, qǐng shí sù fǎn pèi. wén míng tài hòu yuē: liù jūn diàn fā, yǒu ruò cuī xiǔ, hé lǜ sì nán yě. qiān shàng shū zhōng shū jiān. huái nán wáng tā zòu qiú yī jiù duàn lù, lǘ biǎo yǐ wèi ruò bù bān lù, zé tān zhě sì qí jiān qíng, qīng zhě bù néng zì bǎo, zhào cóng lǘ yì.
閭早孤,少好學,博綜經史,下筆成章。少為車子,送租至平城,修剌詣崔浩。 浩與語奇之,使為謝中書監表。明日,浩歷租車過,駐馬呼閭,諸車子皆驚。閭本 名驢,浩乃改為閭,而字焉,由是知名。和平末,為中書侍郎。文成崩,乙渾擅權, 內外危懼,文明太后臨朝誅渾,引閭與中書令高允入禁中參決大政,賜爵安樂子。 與鎮南大將軍尉元南赴徐州,以功進爵為侯。獻文即位,徙崇光宮,閭表上《至德 頌》。高允以閭文章富逸,舉以自代,遂為獻文所知,參論政事。永明初,為中書 令、給事中,委以機密。文明太后甚重閭,詔令書檄碑銘讚頌皆其文也。太和三年, 出師討淮北,閭表諫,陳四疑,請時速返旆。文明太后曰:「六軍電發,有若摧朽, 何慮四難也。」遷尚書、中書監。淮南王他奏求依舊斷祿,閭表以為若不班祿,則 貪者肆其姦情,清者不能自保,詔從閭議。
xiào wén yòu yǐn jiàn wáng gōng yǐ xià yú huáng xìn táng, lìng biàn zhōng nìng. lǘ yuē: nìng zhě shì zhī yǐ xíng shì, zhōng zhě fā xīn yǐ fù dào, pì rú yù shí, jiǎo rán kě zhī. dì yuē: yù shí tóng tǐ ér yì míng, zhōng nìng yì míng ér tóng lǐ. qiú zhī yú tóng, zé dé qí suǒ yǐ yì xún zhī yú yì, zé shī qí suǒ yǐ tóng. chū chù tóng yì zhī jiān, jiāo huàn zhōng nìng zhī jìng, qǐ shì jiǎo rán yì míng zāi? huò yǒu tuō nìng yǐ chéng zhōng, huò yǒu jiǎ zhōng yǐ shì nìng, rú chǔ zhī zǐ qí, hòu shì suī zhōng, chū fēi nìng yě? lǘ yuē: zi qí jiàn chǔ, chū suī suí shù, zhōng zhì zhōng yán, cǐ shì yù jǐ jiàn, fēi wèi nìng yě. zi qí ruò bù shè chū quán, hòu zhōng wú yóu de xiǎn. dì shàn lǘ duì. hòu shàng biǎo yuē:
孝文又引見王公以下於皇信堂,令辯忠佞。閭曰:「佞者飾知以行事,忠者發 心以附道,譬如玉石,皦然可知。」帝曰:「玉石同體而異名,忠佞異名而同理。 求之於同,則得其所以異;尋之於異,則失其所以同。出處同異之間,交換忠佞之 境,豈是皦然易明哉?或有托佞以成忠,或有假忠以飾佞,如楚之子綦,後事雖忠, 初非佞也?」閭曰:「子綦諫楚,初雖隨述,終致忠言,此適欲幾諫,非為佞也。 子綦若不設初權,後忠無由得顯。」帝善閭對。後上表曰:
chén wén wèi guó zhī dào, qí yào yǒu wǔ: yī yuē wén dé, èr yuē wǔ gōng, sān yuē fǎ dù, sì yuē fáng gù, wǔ yuē xíng shǎng. gù yuǎn rén bù fú, zé xiū wén dé yǐ lái zhī huāng jiǎo fàng mìng, zé bō wǔ gōng yǐ wēi zhī rén wèi zhī zhàn, zé zhì fǎ dù yǐ qí zhī bào dí qīng qīn, zé shè fáng gù yǐ yù zhī lín shì zhì shèng, zé míng shǎng fá yǐ quàn zhī. yòng néng pì guó níng fāng, zhēng fá sì kè. běi dí hàn yú, tóng yú qín shòu, suǒ zhǎng zhě yě zhàn, suǒ duǎn zhě gōng chéng. ruò yǐ dí zhī suǒ duǎn, duó qí suǒ zhǎng, zé suī zhòng bù néng chéng huàn, suī lái bù néng nèi bī. yòu dí sǎn jū yě zé, suí zhú shuǐ cǎo, zhàn zé yǔ shì jiā bìng zhì, bēn zé yǔ xù mù jù táo. shì yǐ gǔ rén fá běi fāng, rǎng qí qīn lüè ér yǐ. lì dài wèi biān huàn zhě, liáng yǐ shū hū wú cháng gù yě. liù zhèn shì fēn, bèi zhòng bù dòu, hù xiāng wéi bī, nán yǐ zhì zhī. xī zhōu mìng nán zhòng, chéng bǐ shuò fāng, zhào líng qín shǐ, zhǎng chéng shì zhú hàn zhī xiào wǔ, zhǒng qí qián shì. cǐ sì dài zhī jūn, jiē dì wáng zhī xióng jié, suǒ yǐ tóng cǐ yì zhě, fēi zhì shù zhī bù zhǎng, bīng zhòng zhī bù zú, nǎi fáng dí zhī yào shì, lǐ yí rán yě.
臣聞為國之道,其要有五:一曰文德,二曰武功,三曰法度,四曰防固,五曰 刑賞。故遠人不服,則修文德以來之;荒狡放命,則播武功以威之;人未知戰,則 製法度以齊之;暴敵輕侵,則設防固以御之;臨事制勝,則明賞罰以勸之。用能辟 國寧方,征伐四克。北狄悍愚,同於禽獸,所長者野戰,所短者攻城。若以狄之所 短,奪其所長,則雖眾不能成患,雖來不能內逼。又狄散居野澤,隨逐水草,戰則 與室家並至,奔則與畜牧俱逃。是以古人伐北方,攘其侵掠而已。歷代為邊患者, 良以倏忽無常故也。六鎮勢分,倍眾不鬥,互相圍逼,難以制之。昔周命南仲,城 彼朔方,趙靈、秦始,長城是築;漢之孝武,踵其前事。此四代之君,皆帝王之雄 傑,所以同此役者,非智術之不長,兵眾之不足,乃防狄之要事,理宜然也。
jīn gù yí yú liù zhèn zhī běi zhú zhǎng chéng, yǐ yù běi lǔ, suī yǒu zàn láo zhī qín, nǎi yǒu yǒng yì zhī yì. jí yú yào hài, wǎng wǎng kāi mén, zào xiǎo chéng yú qí cè, yīn shī què dí, duō zhì gōng nǔ. dí lái, yǒu chéng kě shǒu, yǒu bīng kě hàn. jì bù gōng chéng, yě lüè wú huò, cǎo jǐn zé zǒu, zhōng shǐ bì chéng. yòu yí fā jìn zhōu wǔ yǒng sì wàn rén, jí jīng shī èr wàn rén, hé liù wàn rén, wèi wǔ shì yú yuàn nèi lì zhēng běi dà jiāng jūn fǔ, xuǎn zhōng yǒng yǒu zhì gàn zhě yǐ chōng qí xuǎn. xià zhì guān shǔ, fēn wèi sān jūn: èr wàn rén zhuān xí gōng shè, èr wàn rén zhuān xí dāo dùn, èr wàn rén zhuān xí qí shuò. xiū lì zhàn chǎng, shí rì yī xí. cǎi zhū gé liàng bā zhèn zhī fǎ, wèi píng dì yù dí zhī fāng, shǐ qí jiě bīng gé zhī yí, shí jīng qí zhī jié. bīng qì jīng jiān, bì kān yù kòu. shǐ jiāng yǒu dìng bīng, bīng yǒu cháng zhǔ, shàng xià xiāng xìn, zhòu yè rú yī. qī yuè, fā liù jùn bīng wàn rén, gè bèi róng zuò zhī jù, chì tái běi zhū tún cāng kù, suí jìn wǎng lái, jù sòng běi zhèn. zhì bā yuè, zhēng běi bù lǜ suǒ zhèn, yǔ liù zhèn zhī bīng, zhí zhì qì nán, yáng wēi mò běi. dí ruò lái jù, yǔ jué zhàn ruò qí bù lái, rán hòu sàn fēn qí dì, yǐ zhú zhǎng chéng. jì liù zhèn, dōng xī bù guò qiān lǐ, ruò yī fū yī yuè zhī gōng dāng èr bù zhī dì, sān bǎi rén sān lǐ, sān qiān rén sān shí lǐ, sān wàn rén sān bǎi lǐ, zé qiān lǐ zhī dì, qiáng ruò xiāng jiān, jì shí wàn rén yī yuè bì jiù. jūn liáng yī yuè, bù zú wèi duō, rén huái yǒng yì, láo ér wú yuàn. jì zhú zhǎng chéng, qí lì yǒu wǔ: bà yóu fáng zhī kǔ, qí lì yī yě běi bù fàng mù, wú chāo lüè zhī huàn, qí lì èr yě dēng chéng guān dí, yǐ yì dài láo, qí lì sān yě shěng jìng fáng zhī yú, xī wú shí zhī bèi, qí lì sì yě suì cháng yóu yùn, yǒng dé bù guì, qí lì wǔ yě.
今故宜於六鎮之北築長城,以御北虜,雖有暫勞之勤,乃有永逸之益。即於要 害,往往開門,造小城於其側,因施卻敵,多置弓弩。狄來,有城可守,有兵可捍。 既不攻城,野掠無獲,草盡則走,終始必懲。又宜發近州武勇四萬人,及京師二萬 人,合六萬人,為武士;於苑內立征北大將軍府,選忠勇有志干者以充其選。下置 官屬,分為三軍:二萬人專習弓射,二萬人專習刀楯,二萬人專習騎槊。修立戰場, 十日一習。采諸葛亮八陣之法,為平地禦敵之方,使其解兵革之宜,識旌旗之節。 兵器精堅,必堪禦寇。使將有定兵,兵有常主,上下相信,晝夜如一。七月,發六 郡兵萬人,各備戎作之具,敕台北諸屯倉庫,隨近往來,俱送北鎮。至八月,征北 部率所鎮,與六鎮之兵,直至磧南,揚威漠北。狄若來拒,與決戰;若其不來,然 後散分其地,以築長城。計六鎮,東西不過千里,若一夫一月之功當二步之地,三 百人三里,三千人三十里,三萬人三百里,則千里之地,強弱相兼,計十萬人一月 必就。軍糧一月,不足為多,人懷永逸,勞而無怨。計築長城,其利有五:罷游防 之苦,其利一也;北部放牧,無抄掠之患,其利二也;登城觀敵,以逸待勞,其利 三也;省境防之虞,息無時之備,其利四也;歲常游運,永得不匱,其利五也。
xiào wén zhào yuē: bǐ dāng yǔ qīng miàn lùn. yòu zhào lǘ wèi shū wèn rú rú. shí rú rú guó yǒu sàng ér shū bù xù xiōng shì. dì yuē: qīng zhí diǎn wén cí, bù lùn bǐ zhī xiōng shì, ruò zhī ér bù zuò, zuì zài zhuó rán ruò qíng sī bù zhì, yīng xiè suǒ rèn. duì yuē: xī rú rú zhǔ dūn chóng hé qīn, qí zi lǚ fàn biān jìng, rú chén yú jiàn, wèi bù yí diào. dì yuē: jìng qí fù zé zi yuè, jìng qí jūn zé chén yuè, qīng yún bù hé diào wèi, shì hé yán yú? lǘ suì miǎn guān xiè zuì. dì yuē: rú rú shǐ móu tí, xiǎo xīn gōng shèn, tóng háng jí qí dūn hòu, kǒng qí hái běi, bì bèi bàng wū. xī liú zhǔn shǐ yīn líng dàn, měi jìn xià rén bù wèi fēi lǐ shì, jí hái, guǒ bèi zèn sù, yǐ zhì jí xíng. jīn shū kě míng móu tí zhōng yú qí guó, shǐ rú rú zhǔ zhī zhī.
孝文詔曰:「比當與卿面論。」又詔閭為書問蠕蠕。時蠕蠕國有喪而書不敘凶 事。帝曰:「卿職典文辭,不論彼之凶事,若知而不作,罪在灼然;若情思不至, 應謝所任。」對曰:「昔蠕蠕主敦崇和親,其子屢犯邊境,如臣愚見,謂不宜吊。」 帝曰:「敬其父則子悅,敬其君則臣悅,卿雲不合弔慰,是何言歟?」閭遂免冠謝 罪。帝曰:「蠕蠕使牟提,小心恭慎,同行疾其敦厚,恐其還北,必被謗誣。昔劉 准使殷靈誕,每禁下人不為非禮事,及還,果被譖訴,以致極刑。今書可明牟提忠 於其國,使蠕蠕主知之。」
shì nián dōng zhì, dà xiǎng qún guān, xiào wén qīn wǔ yú tài hòu qián, qún chén jiē wǔ. dì nǎi zhǎng gē, réng lǜ qún chén zài bài shàng shòu. lǘ jìn yuē: chén wén dài fū xíng xiào, xíng hé yī jiā zhū hóu xíng xiào, shēng zhe yī guó tiān zǐ xíng xiào, dé bèi sì hǎi. jīn bì xià dūn xíng xiào dào, chén děng bù shèng qìng yǒng, jǐn shàng qiān wàn suì shòu. dì dà yuè. yòu yì zhèng yú huáng xìn táng, lǘ yuē: fú sī tài huáng tài hòu shí bā tiáo zhī lìng, jí yǎng xún shèng cháo suǒ xíng, shì zhōu yú bǎi kuí, yuàn zhōng chéng qí shì. dì yuē: xíng fǎ zhě, wáng dào suǒ yòng. hé zhě wèi fǎ? hé zhě wèi xíng? shī xíng zhī rì, hé xiān hé hòu? duì yuē: xíng zhì zhī huì, guǐ wù qí zhòng, wèi zhī fǎ fàn wéi zhì yuē, zhì zhī yú xiàn, wèi zhī xíng. rán zé fǎ bì xiān shī, xíng bì hòu zhe. dì yuē: lùn yǔ chēng: rǎn zi tuì cháo, kǒng zǐ yuē: hé yàn yě? yuē: yǒu zhèng. zǐ yuē: qí shì yě, rú qí yǒu zhèng, suī bù wú yǐ, wú qí yǔ wén zhī. hé zhě wèi zhèng? hé zhě wèi shì? duì yuē: zhèng zhě, shàng zhī suǒ xíng shì zhě, xià zhī suǒ zōng. hòu zhào lǘ yǔ tài cháng cǎi yǎ lè yǐ yíng jīn shí. yòu lǐng guǎng líng wáng shī, chū chú zhèn nán jiāng jūn xiāng zhōu cì shǐ. yǐ cān dìng lǜ lìng zhī qín, cì bù bó sù niú mǎ děng. qiān dōu luò yáng, lǘ biǎo jiàn, yán qiān yǒu shí sǔn, bì bù huò yǐ, qǐng qiān yú yè. dì pō xián zhī.
是年冬至,大饗群官,孝文親舞於太后前,群臣皆舞。帝乃長歌,仍率群臣再 拜上壽。閭進曰:「臣聞大夫行孝,行合一家;諸侯行孝,聲著一國;天子行孝, 德被四海。今陛下敦行孝道,臣等不勝慶踴,謹上千萬歲壽。」帝大悅。又議政於 皇信堂,閭曰:「伏思太皇太后十八條之令,及仰尋聖朝所行,事周於百揆,願終 成其事。」帝曰:「刑法者,王道所用。何者為法?何者為刑?施行之日,何先何 後?」對曰:「刑制之會,軌物齊眾,謂之法;犯違制約,致之於憲,謂之刑。然 則法必先施,刑必後著。」帝曰:「《論語》稱:冉子退朝,孔子曰:『何晏也?』 曰:『有政。』子曰:『其事也,如其有政,雖不吾以,吾其與聞之。』何者為政? 何者為事?」對曰:「政者,上之所行;事者,下之所綜。」後詔閭與太常采雅樂 以營金石。又領廣陵王師,出除鎮南將軍、相州刺史。以參定律令之勤,賜布帛粟 牛馬等。遷都洛陽,閭表諫,言遷有十損,必不獲已,請遷於鄴。帝頗嫌之。
yōng zhōu cì shǐ cáo wǔ jù xiāng yáng qǐng jiàng, chē jià qīn xìng xuán hù. lǘ biǎo jiàn: luò yáng cǎo chuàng, wǔ jì bù qiǎn zhì rèn, bì fēi chéng xīn, dì bù nà. wǔ guǒ xū zhà, zhū jiāng jiē wú gōng ér hái. chē jià hái xìng shí jì, lǘ cháo yú xíng gōng. dì wèi yuē: zhèn wǎng nián zhī yì, bù yù jué zhēng. dàn bīng shì yǐ jí, kǒng wèi yōu wáng zhī shī, bù róng zhōng zhǐ, suì zhì huái nán. ér bǐ zhū jiāng bìng liè zhōu zhèn, zhì wú suǒ huò, shí yóu wǎn yī yuè rì gù ěr. lǘ yuē: gǔ gōng zhàn fǎ, bèi zé gōng zhī, shí zé wéi zhī. shèng jià qīn zhēng, chéng yīng dà jié, suǒ yǐ wú dà huò, liáng yóu bīng shǎo gù yě. jīn jīng yì fǔ ěr, shù shì zào chuàng, yuàn bì xià dāng cóng róng yī chán, shǐ dé bèi sì hǎi. dì yuē: yuàn cóng róng yī chán, shí yì bù shǎo, dàn wèi huò ěr. lǘ yuē: sī mǎ xiàng rú lín zhōng, hèn bù fēng chán. jīn suī jiāng jiè bù bīn, rán zhōng zhōu dì lüè yǐ jǐn píng, qǐ kě shèng míng zhī chén, ér què shèng lǐ? dì yuē: jīng yáng wèi yī, qǐ dé rú qīng yán yě? lǘ yǐ jiāng nán fēi zhōng guó, qiě sān dài zhī jìng, yì bù néng yuǎn. dì yuē: huái hǎi wéi yáng zhōu, jīng jí héng yáng wéi jīng zhōu, cǐ fēi jìn zhōng guó hū?
雍州刺史曹武據襄陽請降,車駕親幸懸瓠。閭表諫:洛陽草創,武既不遣質任, 必非誠心,帝不納。武果虛詐,諸將皆無功而還。車駕還幸石濟,閭朝於行宮。帝 謂曰:「朕往年之意,不欲決征。但兵士已集,恐為幽王之失,不容中止,遂至淮 南。而彼諸將並列州鎮,至無所獲,實由晚一月日故耳。」閭曰:「古攻戰法,倍 則攻之,十則圍之。聖駕親征,誠應大捷,所以無大獲,良由兵少故也。今京邑甫 爾,庶事造創,願陛下當從容伊、瀍,使德被四海。」帝曰:「願從容伊、瀍,實 亦不少,但未獲耳。」閭曰:「司馬相如臨終,恨不封禪。今雖江介不賓,然中州 地略以盡平,豈可聖明之辰,而闕盛禮?」帝曰:「荊揚未一,豈得如卿言也?」 閭以江南非中國,且三代之境,亦不能遠。帝曰:「淮海惟揚州,荊及衡陽惟荊州, 此非近中國乎?」
jí chē jià zhì yè, xiào wén pín xìng qí zhōu guǎn, xià zhào bāo yáng zhī. lǘ měi qǐng běn zhōu yǐ zì xiào, zhào yuē: lǘ yǐ xuán chē zhī nián, fāng qiú yī jǐn. zhī jìn wàng tuì, yǒu chén qiān dé, kě jiàng hào píng běi jiāng jūn. cháo zhī lǎo chéng, yí suì qíng yuàn, xǐ shòu yōu zhōu cì shǐ, lìng cún quàn jiān xíng, ēn fǎ bìng jǔ. lǘ yǐ zhū zhōu bà cóng shì, yī fǔ zhì cān jūn, yú zhèng tǐ bù biàn, biǎo yí fù jiù. dì bù yuè. suì yú, biǎo qiú zhì shì, yōu dá bù xǔ. zhēng wèi tài cháng qīng, pín biǎo chén xùn, bù tīng. yòu chē jià nán tǎo hàn yáng, lǘ shàng biǎo jiàn qiú huí shī, dì bù nà. hàn yáng píng, cì lǘ xǐ shū, lǘ shàng biǎo chén xiè.
及車駕至鄴,孝文頻幸其州館,下詔褒揚之。閭每請本州以自效,詔曰:「閭 以懸車之年,方求衣錦。知進忘退,有塵謙德,可降號平北將軍。朝之老成,宜遂 情願,徙授幽州刺史,令存勸兼行,恩法並舉。」閭以諸州罷從事,依府置參軍, 於政體不便,表宜復舊。帝不悅。歲余,表求致仕,優答不許。征為太常卿,頻表 陳遜,不聽。又車駕南討漢陽,閭上表諫求回師,帝不納。漢陽平,賜閭璽書,閭 上表陳謝。
xuān wǔ jiàn zuò, lǘ lèi biǎo xùn wèi, yōu zhào shòu guāng lù dài fū, jīn zhāng zǐ shòu shǐ lì bù shàng shū xíng luán jiù jiā bài shòu. jí cí, yǐn jiàn dōng táng, cì yǐ yáo xiū, fǎng zhī dà zhèng. yǐ qí xiān cháo rú jiù, gào lǎo qiú guī, dì wèi zhī liú tì. yōu zhào cì ān chē jǐ zhàng yú mǎ huì cǎi yī fú bù bó, shì cóng fēng hòu. bǎi liáo jiàn zhī, yóu qún gōng zhī zǔ èr shū yě. lǘ jìn zhì běi máng, shàng wàng què biǎo yǐ shì liàn mù zhī chéng. zú yú jiā, shì wén zhēn.
宣武踐阼,閭累表遜位,優詔授光祿大夫,金章紫綬;使吏部尚書邢巒就家拜 授。及辭,引見東堂,賜以餚羞,訪之大政。以其先朝儒舊,告老求歸,帝為之流 涕。優詔賜安車、几杖、輿馬、繪彩、衣服、布帛,事從豐厚。百寮餞之,猶群公 之祖二疏也。閭進陟北芒,上《望闕表》以示戀慕之誠。卒於家,諡文貞。
lǘ hǎo wèi wén zhāng, jí sì shí juǎn. qí wén yì gāo yǔn zhī liú, hòu chēng èr gāo, wèi dāng shí suǒ fú. lǘ qiáng guǒ gǎn zhí jiàn, qí zài sī shì, yán cái wén ěr jí yú cháo tíng guǎng zhòng zhī zhōng, zé tán lùn fēng qǐ, rén mò néng dí. xiào wén yǐ qí wén yǎ zhī měi, měi yōu lǐ zhī. rán tān biǎn jīn màn. chū zài zhōng shū, hǎo lì rǔ zhū bó shì. xué shēng bǎi yú rén, yǒu suǒ gàn qiú zhě, wú bù shòu qí huì. jí lǎo wèi èr zhōu, nǎi gèng lián jiǎn zì jǐn, yǒu liáng mù zhī yù. zi yuán chāng xí jué, wèi liáo xī bó líng èr jùn tài shǒu. lǘ dì yuè, dǔ zhì hǎo xué, yǒu měi yú lǘ, zǎo zú.
閭好為文章,集四十卷。其文亦高允之流,後稱二高,為當時所服。閭強果敢 直諫,其在私室,言裁聞耳;及於朝廷廣眾之中,則談論鋒起,人莫能敵。孝文以 其文雅之美,每優禮之。然貪褊矜慢。初在中書,好詈辱諸博士。學生百餘人,有 所干求者,無不受其賄。及老為二州,乃更廉儉自謹,有良牧之譽。子元昌襲爵, 位遼西、博陵二郡太守。閭弟悅,篤志好學,有美於閭,早卒。
zhào yì, zì sī qún, tiān shuǐ rén yě. fù chāng, shí lè huáng mén láng. yì hǎo xué sù chéng, shì yáo xìng, lì zhōng shū shì láng. hòu wèi hè lián qū gài suǒ lǔ, bài zhù zuò láng. tài wǔ píng tǒng wàn, jiàn yì suǒ zhe, yuē: cǐ shù wú dào, ān dé wèi cǐ yán hū! zuò zhě shuí yě? sù tuī zhī. sī tú cuī hào jìn yuē: bǐ zhī miù shù, yì zi yún měi xīn, gù yí róng zhī. dì nǎi zhǐ. lì zhōng shū shì láng chì chéng zhèn jiāng, pín biǎo qǐ miǎn, jiǔ nǎi jiàn xǔ. xìng hǎo fén diǎn, bái shǒu mí qín, nián yú qī shí, shǒu bù shì juǎn, fán suǒ zhù shù, shī fù míng sòng wǔ shí yú piān.
趙逸,字思群,天水人也。父昌,石勒黃門郎。逸好學夙成,仕姚興,歷中書 侍郎。後為赫連屈丐所虜,拜著作郎。太武平統萬,見逸所著,曰:「此豎無道, 安得為此言乎!作者誰也?速推之。」司徒崔浩進曰:「彼之謬述,亦子云《美新》, 固宜容之。」帝乃止。歷中書侍郎、赤城鎮將,頻表乞免,久乃見許。性好墳典, 白首彌勤,年逾七十,手不釋卷,凡所著述,詩賦銘頌五十餘篇。
yì xiōng wēn, zì sī gōng, bó xué yǒu gāo míng, wèi yáo hóng tiān shuǐ tài shǒu. liú yù miè hóng, suì méi yú dī. dī wáng yáng nán dāng chēng fān, tài wǔ yǐ wēn wèi nán dāng fǔ sī mǎ, zú yú chóu chí lìng.
逸兄溫,字思恭,博學有高名,為姚泓天水太守。劉裕滅泓,遂沒於氐。氐王 楊難當稱籓,太武以溫為難當府司馬,卒於仇池令。
wēn zi yǎn, zì shū qǐ. chū, fú shì luàn, yǎn wèi rǔ mǔ xié bēn shòu chūn, nián shí sì nǎi guī. xiào xīn sè yǎng, rèn shú zhī jié, bì qīn diào zhī. huáng xìng zhōng, jīng shī jiǎn, bì jiǎn sù tiào zhī, yǎn yù jiàn, qiè zé, chì liú qīng bǐ. cháng sòng zi yīng jì zhōu pīng shì, cóng zhě yú lù yù dé yī yáng, xíng sān shí lǐ ér yǎn zhī zhī, lìng sòng yú běn chù. yòu guò lù páng, zhǔ rén shè yáng gēng, yǎn fǎng zhī dào shā, zú cí bù shí. qiǎn rén mǎi sì rèn, dé shèng liù sì, jí mìng sòng hái rèn zhǔ. rèn zhǔ gāo zhī, yì ér bù shòu, yǎn mìng wěi zhī ér qù. chū wèi yǎn zhōu sī mǎ, zhuǎn tuán chéng zhèn fù jiāng. hái jīng, wèi huái nán wáng tā fǔ zhǎng shǐ. shí jìn zhì shén yán, bù tīng yuè guān zàng yú jiù zhào, yǎn jī sì shí yú nián bù dé zàng èr qīn. jí zhēng cháng bài xiàn, wèi zēng bù yīng mù zú shì. měi yú shí jié, bù shòu zi sūn qìng hè. nián yú ěr shùn, ér xiào sī mí dǔ, kǎi suì yuè tuī yí, qiān biǎn wú jì, nǎi jué yán sù, duàn zhū yáo wèi, shí mài ér yǐ. nián bā shí zú. qiān dōu luò yáng, zi yīng děng nǎi hái xiāng zàng yān. yīng dì xù, zì bīn yù, hǎo yīn lǜ, yǐ shàn gē wén yú shì, wèi qín zhōu cì shǐ.
溫子琰,字叔起。初,苻氏亂,琰為乳母攜奔壽春,年十四乃歸。孝心色養, 飪熟之節,必親調之。皇興中,京師儉,婢簡粟糶之,琰遇見,切責,敕留輕比。 嘗送子應冀州娉室,從者於路遇得一羊,行三十里而琰知之,令送於本處。又過路 旁,主人設羊羹,琰訪知盜殺,卒辭不食。遣人買耜刃,得剩六耜,即命送還刃主。 刃主高之,義而不受,琰命委之而去。初為兗州司馬,轉團城鎮副將。還京,為淮 南王他府長史。時禁制甚嚴,不聽越關葬於舊兆,琰積四十餘年不得葬二親。及蒸 嘗拜獻,未曾不嬰慕卒事。每於時節,不受子孫慶賀。年余耳順,而孝思彌篤,慨 歲月推移,遷窆無冀,乃絕鹽粟,斷諸餚味,食麥而已。年八十卒。遷都洛陽,子 應等乃還鄉葬焉。應弟煦,字賓育,好音律,以善歌聞於世,位秦州刺史。
hú sǒu, zì lún xǔ, ān dìng lín jīng rén yě, shì wèi xī xià zhe xìng. sǒu shǎo cōng huì, nián shí sān, biàn yí shì lǐ, xiān yǒu qū yān. xué bù shī shòu, bá dú qún jí, zài yuè yú mù, jiē sòng yān. hǎo shǔ wén, jì shàn diǎn yǎ zhī cí, yòu gōng bǐ yù zhī jù.
胡叟,字倫許,安定臨涇人也,世為西夏著姓。叟少聰慧,年十三,辯疑釋理, 鮮有屈焉。學不師受,拔讀群籍,再閱於目,皆誦焉。好屬文,既善典雅之詞,又 工鄙欲之句。
yǐ yáo shì jiāng shuāi, suì rù zhǎng ān guān fēng huà. yǐn nì míng xíng, jù rén jiàn zhī. shí jīng zhào wéi zǔ sī shǎo yuè diǎn fén, duō miè shí yàn, dài sǒu bù zú. sǒu fú yī ér chū, zǔ sī gù liú zhī yuē: dāng yǔ jūn lùn tiān rén zhī jì, hé jù fǎn hū? sǒu yuē: lùn tiān rén zhě qí wáng jiǔ yǐ, yǔ jūn xiāng zhī, hé kuā yán ruò shì. suì guī zhǔ rén, fù wéi dù èr zú, yī xiǔ ér chéng. shí nián shí bā yǐ. qí shù qián zài, wú wéi jiù měi xù zhōng shì, yǒu xié shí shì ér mò jí bǐ dú. rén jiē qí qí cái, wèi qí bǐ.
以姚氏將衰,遂入長安觀風化。隱匿名行,懼人見知。時京兆韋祖思少閱典墳, 多蔑時彥,待叟不足。叟拂衣而出,祖思固留之曰:「當與君論天人之際,何遽返 乎?」叟曰:「論天人者其亡久矣,與君相知,何夸言若是。」遂歸主人,賦韋、 杜二族,一宿而成。時年十八矣。其述前載,無違舊美;敘中世,有協時事;而末 及鄙黷。人皆奇其才,畏其筆。
sǒu gū piāo kǎn lǎn, wèi yǒu shì lù, suì rù hàn zhōng. sòng liáng qín èr zhōu cì shǐ féng yì jí hàn pō xiāng lǐ jiē. shòu sǒu mò zuǒ, bù chēng qí huái. wèi jǐ, hàn qiān yì zhōu, sǒu suí rù shǔ. shí shǔ shā mén fǎ chéng lǜ sēng shù qiān rén zhù zhàng liù jīn xiàng, sòng wén dì è qí jù zhòng, jiāng jiā dà pì. sǒu wén zhī, jí fù dān yáng, qǐ shēn qí měi, suì miǎn. fù hái shǔ, fǎ chéng yí qí zhēn wù, jià zhí qiān yú pǐ, sǒu yī wú suǒ shòu.
叟孤飄坎壈,未有仕路,遂入漢中。宋梁、秦二州刺史馮翊吉翰頗相禮接。授 叟末佐,不稱其懷。未幾,翰遷益州,叟隨入蜀。時蜀沙門法成率僧數千人鑄丈六 金像,宋文帝惡其聚眾,將加大辟。叟聞之,即赴丹楊,啟申其美,遂免。復還蜀, 法成遺其珍物,價直千餘匹,叟一無所受。
hòu rù jǔ qú mù jiān, mù jiān yù zhī bù zhòng, sǒu nǎi wèi shī, shì suǒ zhī guǎng píng chéng bó dá. qí lüè yuē: qún quǎn fèi xīn kè, nìng àn pái shū bīn zhí tú jì yǐ sāi, qū lù fēi suǒ zūn. wàng wèi wǎn zhù tuó, miǎn chǔ dào líng jūn. hé yòng xuān yōu huái, tuō hàn jì fǔ rén. bó dá jiàn shī, wèi yuē: liáng zhōu suī dì jū róng yù, rán zì zhāng shì yǐ lái, hào yǒu huá fēng. jīn zé xiàn zhāng wú kuī, hé zhù tuó zhī yǒu? sǒu yuē: guì zhǔ fèng zhēng shuò ér fú chún, mù rén yì ér wèi yǔn. wú zhī zé mù, sù zài dà wèi, yǔ zi zàn wéi, fēi jiǔ kuò yě. suì yú, mù jiān pò jiàng.
後入沮渠牧犍,牧犍遇之不重,叟乃為詩,示所知廣平程伯達。其略曰:「群 犬吠新客,佞暗排疏賓;直途既已塞,曲路非所遵。望衛惋祝鮀,眄楚悼靈均。何 用宣憂懷,托翰寄輔仁。」伯達見詩,謂曰:「涼州雖地居戎域,然自張氏以來, 號有華風。今則憲章無虧,何祝鮀之有?」叟曰:「貴主奉正朔而弗淳,慕仁義而 未允。吾之擇木,夙在大魏,與子暫違,非久闊也。」歲余,牧犍破降。
sǒu jì xiān guī wèi, cháo tíng yǐ qí shí jī, cì jué shǐ fù nán. jiā yú mì yún, péng shì cǎo yán, wéi yǐ jiǔ zì shì. wèi yǒu rén jīn chéng zōng shū yuē: wǒ cǐ shēng huó, shì shèng jiāo xiān, zhì yì suǒ qī, xiè qí gāo yǐ. wén chéng shí, zhào sǒu jí shū, bìng shǐ zuò xí, xí sòng rú rú. shū wén liè yú sǒu. xún guī jiā, bù shì chǎn yè, cháng kǔ jī pín, rán bù yǐ wèi chǐ. yǎng zi zì míng líng, yǐ zì gěi yǎng. měi zhì guì shèng mén, héng chéng yī zì niú, bì wéi kù zhě ér yǐ. zuò bù náng. róng sān sì hú, yǐn dàn zuì bǎo, shèng yú ròu bǐng yǐ fù míng líng. jiàn chē mǎ róng huá zhě, shì zhī miè rú yě. shàng shū lǐ fū cháng yí yǐ cái, dōu wú suǒ qǔ. chū, sǒu yī jiàn gāo yǔn yuē: wú zhèng zhī jiāo, yǐ sī níng gǎo wèi měi tán wú zhī yú zi, yǐ xián wéi wèi yōu zhì. yǐ cǐ yán zhī, bǐ kě wú kuì yě. yú yǔn guǎn jiàn zhōng shū shì láng zhào jùn lǐ càn, bèi fú huá mí sǒu pín lǎo yī hè, càn pō hū zhī. sǒu wèi yuē: lǐ zǐ, jīn ruò xiāng tuō tǐ shàng kù zhě yī mào, jūn yù zuò hé xǔ yě? jī qí wéi jiǎ shèng fú. càn tì rán shī sè. sǒu shǎo gū, měi yán jí fù mǔ, zé lèi xià ruò rú zǐ hào. chūn qiū dāng jì zhī qián, zé xiān qiú zhǐ jiǔ měi shàn, jiāng qí suǒ zhī guǎng níng cháng shùn yáng féng yì tián wén zōng shàng gǔ hóu fǎ jùn, tí hú zhí zǔ, zhì guō wài kōng jìng chù, shè zuò diàn bài, jǐn xiào sī zhī jìng. shí dùn huáng sì qián jiā shàn niàng jiǔ, měi jié sòng yī hú yǔ sǒu. zhù zuò zuǒ láng bó líng xǔ chì wǔ hé dōng péi dìng zōng děng wèi qián yuē: zài sān zhī huì, yǐ wèi guò hòu, zǐ huì yú sǒu, hé qí héng yě? qián yuē: wǒ héng gěi jì zhě, yǐ qí héng yú xiào sī yě. lùn zhě yǐ qián wèi jūn zǐ yǐ. shùn yáng děng shù zi, bǐng sǒu jiǎng shì, pō shè wén liú.
叟既先歸魏,朝廷以其識機,賜爵始復男。家於密雲,蓬室草筵,唯以酒自適。 謂友人金城宗舒曰:「我此生活,似勝焦先,志意所棲,謝其高矣。」文成時,召 叟及舒,並使作檄,檄宋、蠕蠕。舒文劣於叟。尋歸家,不事產業,常苦飢貧,然 不以為恥。養子字螟蛉,以自給養。每至貴勝門,恆乘一牸牛,弊韋袴褶而已。作 布囊。容三四斛,飲啖醉飽,盛余肉餅以付螟蛉。見車馬榮華者,視之蔑如也。尚 書李敷嘗遺以財,都無所取。初,叟一見高允曰:「吳、鄭之交,以糹寧縞為美談; 吾之於子,以弦韋為幽贄。以此言之,彼可無愧也。」於允館見中書侍郎趙郡李璨, 被服華靡;叟貧老衣褐,璨頗忽之。叟謂曰:「李子,今若相脫體上袴褶衣帽,君 欲作何許也?」譏其惟假盛服。璨惕然失色。叟少孤,每言及父母,則淚下若孺子 號。春秋當祭之前,則先求旨酒美膳,將其所知廣寧常順陽、馮翊田文宗、上谷侯 法俊,提壺執俎,至郭外空靜處,設坐奠拜,盡孝思之敬。時燉煌汜潛家善釀酒, 每節送一壺與叟。著作佐郎博陵許赤武、河東裴定宗等謂潛曰:「再三之惠,以為 過厚,子惠於叟,何其恆也?」潛曰:「我恆給祭者,以其恆於孝思也。」論者以 潛為君子矣。順陽等數子,稟叟獎示,頗涉文流。
gāo lǘ céng zào qí jiā, yù sǒu duǎn hè yè chái, cóng tián guī shě, wèi lǘ shè zhuó jiǔ shū shí, jiē shǒu zì bàn. rán àn qí guǎn yǔ bēi lòu, yuán chóu biǎn jú, ér fàn cài jīng jié, hǎi jiàng diào měi. jiàn qí èr qiè, bìng nián shuāi bǒ miǎo, yī bù chuān bì. lǘ jiàn qí pín, yǐ yī wù zhí shí yú pǐ zèng zhī, yì wú cí miǎn. lǘ zuò xuān mìng fù, sǒu wèi zhī xù. mì yún zuǒ yòu jiē zhī yǎng qí dé, suì shí fèng yǐ bù má gǔ mài, sǒu suí fēn sǎn zhī, jiā wú yú cái. zú, wú zi. wú jiā rén yíng zhǔ xiōng shì, hú shǐ chāng yíng bìn zhī yú jiā, zàng yú mù cì. jí lìng dì jì zhī, xí qí jué shǐ fù nán wǔ wēi jiāng jūn. sǒu yǔ shǐ chāng suī zōng shì, xìng qì shū guǐ, bù xiāng fù, qí cún, wǎng lái nǎi jiǎn jí wáng, ér shōu xù zhì hòu. yì zhě yǐ wèi fēi bì dūn āi shū zōng, huò yuán qiú lì pǐn zhì yě.
高閭曾造其家,遇叟短褐曳柴,從田歸舍,為閭設濁酒蔬食,皆手自辦。然案 其館宇卑陋,園疇褊局,而飯菜精潔,醢醬調美。見其二妾,並年衰跛眇,衣布穿 弊。閭見其貧,以衣物直十餘匹贈之,亦無辭免。閭作《宣命賦》,叟為之序。密 雲左右皆祗仰其德,歲時奉以布麻谷麥,叟隨分散之,家無餘財。卒,無子。無家 人營主凶事,胡始昌迎殯之於家,葬於墓次。即令弟繼之,襲其爵始復男、武威將 軍。叟與始昌雖宗室,性氣殊詭,不相附,其存,往來乃簡;及亡,而收恤至厚。 議者以為非必敦哀疏宗,或緣求利品秩也。
hú fāng huí, ān dìng lín jīng rén yě. fù yì zhōu, yáo hóng huáng mén shì láng. fāng huí shì hè lián qū gài wèi zhōng shū shì láng. shè liè shǐ jí, cí cǎi kě guān, wèi qū gài tǒng wàn chéng míng shé cí bēi zhū wén, pō xíng yú shì. tài wǔ pò hè lián chāng, fāng huí rù wèi, wèi wèi shí zhī. hòu wèi běi zhèn sī mǎ, wèi zhèn xiū biǎo, yǒu suǒ chēng jiàn, dì lǎn zhī jiē měi. lǘ zhī fāng huí, zhào wèi zhōng shū bó shì, cì jué lín jīng zi. qiān shì láng, yǔ tài zǐ shǎo fù yóu yǎ děng gǎi dìng lǜ zhì. sī tú cuī hào jí dāng shí cháo xián, bìng ài zhòng zhī. qīng pín shǒu dào, yǐ shòu zhōng.
胡方回,安定臨涇人也。父義周,姚泓黃門侍郎。方回仕赫連屈丐為中書侍郎。 涉獵史籍,辭彩可觀,為屈丐《統萬城銘》、《蛇祠碑》諸文,頗行於世。太武破 赫連昌,方回入魏,未為時知。後為北鎮司馬,為鎮修表,有所稱薦,帝覽之嗟美。 閭知方回,召為中書博士,賜爵臨涇子。遷侍郎,與太子少傅游雅等改定律制。司 徒崔浩及當時朝賢,並愛重之。清貧守道,以壽終。
zhāng zhàn, zì zi rán, yī zì zhòng xuán, dùn huáng shēn quán rén yě. wèi zhí jīn wú gōng jiǔ yè sūn, wèi hé xī zhe xìng. zǔ zhì, shì liáng, wèi jīn chéng tài shǒu. fù xiǎn, yǒu yuǎn liàng, wǔ zhāo wáng jù yǒu xī xià, yǐn wèi gōng cáo, shén qì yì zhī. cháng chēng yuē: wú zhī zāng zi yuán yě. wèi jiǔ quán tài shǒu.
張湛,字子然,一字仲玄,燉煌深泉人也。魏執金吾恭九葉孫,為河西著姓。 祖質,仕涼,位金城太守。父顯,有遠量,武昭王據有西夏,引為功曹,甚器異之。 嘗稱曰:「吾之臧子原也。」位酒泉太守。
zhàn ruò guàn zhī míng liáng tǔ, hǎo xué néng shǔ wén, chōng sù yǒu dà zhì. shì jǔ qú méng xùn, wèi bīng bù shàng shū. liáng zhōu píng, bài níng yuǎn jiāng jūn, cì jué nán pú nán. sī tú cuī hào shí ér lǐ zhī. hào zhù yì, xù yuē: dūn huáng zhāng zhàn jīn chéng zōng qīn wǔ wēi duàn chéng gēn sān rén jiē rú zhě, bìng yǒu jùn cái, jiàn chēng xī zhōu. měi yǔ yú lùn yì, yú yǐ zuǒ shì chuán guà jiě zhī, suì xiāng quàn wèi jiě zhù, gù wèi zhī jiě. qí jiàn chēng rú cǐ.
湛弱冠知名涼土,好學能屬文,沖素有大志。仕沮渠蒙遜,位兵部尚書。涼州 平,拜寧遠將軍,賜爵南蒲男。司徒崔浩識而禮之。浩注《易》,敘曰:「敦煌 張湛、金城宗欽、武威段承根三人皆儒者,並有俊才,見稱西州。每與餘論《易》, 余以《左氏傳》卦解之,遂相勸為解注,故為之解。」其見稱如此。
zhàn zhì jīng shī, jiā pín bù lì, cāo shàng wú kuī. hào cháng gěi qí yī shí, jiàn wèi zhōng shū shì láng zhàn zhī hào bì bài, gù cí. měi zèng hào shī sòng, duō zhēn guī zhī yán. hào yì qīn jìng qí zhì, měi cháng bào dá, jí tuī chóng zhī měi. hào zhū, zhàn jù, xī shāo zhī, bì mén què sǎo, qìng diào jiē jué, yǐ shòu zhōng.
湛至京師,家貧不立,操尚無虧。浩常給其衣食,薦為中書侍郎;湛知浩必敗, 固辭。每贈浩詩頌,多箴規之言。浩亦欽敬其志,每常報答,極推崇之美。浩誅, 湛懼,悉燒之,閉門卻掃,慶弔皆絕,以壽終。
xiōng xiǎn, zì huái yì, xián cuì yǒu cái gàn, shì jǔ qú méng xùn, wèi jiàn chāng lìng. xìng zhì xiào, mǔ yōu, āi huǐ guò rén, fú zhì suī chú, ér shū lì fú gǎi. cuī hào lǐ zhī yǔ zhàn děng. zú yú zhēng xī cān jūn.
兄銑,字懷義,閒粹有才幹,仕沮渠蒙遜,位建昌令。性至孝,母憂,哀毀過 人,服制雖除,而蔬糲弗改。崔浩禮之與湛等。卒於征西參軍。
huái yì sūn tōng, zì yàn chuò, bó tōng jīng shǐ, shěn míng bù yù shí shì. dùn qiū lǐ biāo qīn qí xué xíng, yǔ zhī yóu kuǎn. jí biāo yòng shì, yán yú zhōng shū lìng lǐ chōng, chōng zhào jiàn, shén qì zhòng zhī. tài hé zhōng, zhēng zhōng shū bó shì zhōng shū shì láng, yǒng píng zhōng, yòu zhēng fén zhōu cì shǐ, jiē bù fù, zhōng yú jiā.
懷義孫通,字彥綽,博通經史,沈冥不預時事。頓丘李彪欽其學行,與之游款。 及彪用事,言於中書令李沖,沖召見,甚器重之。太和中,征中書博士、中書侍郎, 永平中,又征汾州刺史,皆不赴,終於家。
tōng sì zǐ, chè lín jiǎn fèng, jiē chuán jiā yè, zhī míng yú shì. chè zi fāng míng, wèi shì zhōng wèi wèi qīng, fēng xī píng xiàn gōng. zi gǎn zhī xí, wèi tài zhōng dài fū lè líng jùn shǒu. lín zì jiā yīng, wèi guǎng píng tài shǒu. jiǎn zì yuán shèn, wèi liáng zhōu cì shǐ. fèng zì kǒng luán, wèi guó zi bó shì sàn qí cháng shì. zhe wǔ jīng yì tóng píng shí juǎn, wèi rú zhě suǒ chēng.
通四子,徹、麟、儉、鳳,皆傳家業,知名於世。徹子方明,位侍中、衛尉卿, 封西平縣公。子敢之襲,位太中大夫、樂陵郡守。麟字嘉應,位廣平太守。儉字元 慎,位涼州刺史。鳳字孔鸞,位國子博士、散騎常侍。著《五經異同評》十卷,為 儒者所稱。
duàn chéng gēn, wǔ wēi gū zāng rén, zì yún hàn tài wèi jiǒng jiǔ shì sūn yě. fù huī, zì zhǎng zuò, shēn bā chǐ yú. shī shì ōu yáng tāng, tāng shén qì ài zhī. yǒu yī tóng zǐ yǔ huī tóng zhì, hòu èr nián, tóng zǐ cí guī, cóng huī qǐng mǎ. huī xì zuò mù mǎ yǔ tóng zǐ. shén yuè, xiè huī yuē: wú tài shān fǔ jūn zǐ, fèng chì yóu xué, jīn jiāng guī, sǔn zi hòu zèng, wú yǐ bào dé. zi hòu zhì cháng bó fēng hóu, fēi bào yě, qiě yǐ wèi hǎo. yán zhōng, chéng mǎ téng xū ér qù. huī nǎi zì zhī bì jiāng guì. shì qǐ fú chì pán wèi fǔ guó dà jiāng jūn liáng zhōu cì shǐ yù shǐ dài fū xī hǎi hóu. chì pán zi mù mò xí wèi, zhèng luàn, huī fù zǐ bēn tǔ gǔ hún. mù róng guī nèi fù, huī yǔ chéng gēn guī wèi.
段承根,武威姑臧人,自雲漢太尉熲九世孫也。父暉,字長祚,身八尺余。師 事歐陽湯,湯甚器愛之。有一童子與暉同志,後二年,童子辭歸,從暉請馬。暉戲 作木馬與童子。甚悅,謝暉曰:「吾太山府君子,奉敕遊學,今將歸,損子厚贈, 無以報德。子後至常伯封侯,非報也,且以為好。」言終,乘馬騰虛而去。暉乃自 知必將貴。仕乞伏熾盤為輔國大將軍、涼州刺史、御史大夫、西海侯。熾盤子慕末 襲位,政亂,暉父子奔吐谷渾。慕容璝內附,暉與承根歸魏。
tài wǔ zhì zhǎng ān, rén gào huī yù nán bēn, yún zhì jīn yú mǎ jiān zhōng. dì mì qiǎn shì zhī, guǒ rú gào zhě yán, zhǎn zhī yú shì, bào shī shù rì. shí yǒu rú shēng jīng zhào lín bái nú, qīn huī dé yīn, yè qiè qí shī, zhì zhī kū jǐng. nǚ wèi dùn huáng zhāng shì fù, wén zhī, nǎi xiàng zhǎng ān shōu zàng.
太武至長安,人告暉欲南奔,雲置金於馬韉中。帝密遣視之,果如告者言,斬 之於市,暴屍數日。時有儒生京兆林白奴,欽暉德音,夜竊其屍,置之枯井。女為 燉煌張氏婦,聞之,乃向長安收葬。
chéng gēn hǎo xué jī biàn, yǒu wén sī, ér xìng xíng shū báo, yǒu shǐ wú zhōng. sī tú cuī hào jiàn ér qí zhī, yǔ tóng jùn yīn zhòng dá jù bèi hào yǐn, yǐ wèi jù liáng tǔ wén huá, cái kān zhù shù. yán zhī tài wǔ, bìng qǐng wèi zhù zuò láng, yǐn yǔ tóng shì. shì xián zhòng chéng gēn wén ér báo qí xíng. shén wèi dùn huáng gōng lǐ bǎo suǒ jìng dài. hào zhū, chéng gēn yǔ zōng qīn děng jù sǐ.
承根好學機辯,有文思,而性行疏薄,有始無終。司徒崔浩見而奇之,與同郡 陰仲達俱被浩引,以為俱涼土文華,才堪注述。言之太武,並請為著作郎,引與同 事。世咸重承根文而薄其行。甚為燉煌公李寶所敬待。浩誅,承根與宗欽等俱死。
zōng qīn zì jǐng ruò, jīn chéng rén. shǎo hǎo xué, yǒu rú zhě fēng. shì jǔ qú méng xùn wèi zhōng shū láng shì zǐ xǐ mǎ. shàng dōng gōng shì chén zhēn. tài wǔ píng liáng zhōu, rù wèi, cì jué wò shù nán, bài zhù zuò láng. yǔ gāo yǔn shū, zèng shī, yǔn dá shū bìng shī, shén xiāng bāo měi. zài hé xī zhuàn méng xùn jì shí juǎn, wú zú kě chēng.
宗欽字景若,金城人。少好學,有儒者風。仕沮渠蒙遜為中書郎、世子洗馬。 上《東宮侍臣箴》。太武平涼州,入魏,賜爵臥樹男,拜著作郎。與高允書,贈詩, 允答書並詩,甚相褒美。在河西撰《蒙遜記》十卷,無足可稱。
kàn yīn, zì xuán yīn, dùn huáng rén yě. zǔ jìng, fù jiǔ, bìng yǒu míng yú xī tǔ, jiǔ wèi huì jī lìng. yīn bó tōng jīng chuán, cōng mǐn guò rén, sān shǐ qún yán, jīng mù zé sòng, shí rén wèi zhī sù dú. zhù wáng lǎng yì chuán, zhuàn shí sān zhōu zhì. jǔ qú méng xùn shén zhòng zhī, cháng shì zuǒ yòu, fǎng yǐ zhèng shì sǔn yì. bài mì shū kǎo kè láng zhōng, gěi wén lì sān shí rén, diǎn xiào jīng jí, kān dìng zhū zi sān qiān yú juǎn. mù jiān dài zhī mí zhòng, bài dà xíng tái, qiān shàng shū. jí gū zāng píng, lè ān wáng pī zhèn liáng zhōu, yǐn wèi cóng shì zhōng láng. wáng hōng, qiān jīng shī. jiā shén pín, bù miǎn jī hán. xìng néng duō shí, yī fàn zhì sān shēng nǎi bǎo. zú, wú hòu.
闞駰,字玄陰,燉煌人也。祖倞,父玖,並有名於西土,玖位會稽令。駰博通 經傳,聰敏過人,三史群言,經目則誦,時人謂之宿讀。注王朗《易傳》,撰《十 三州志》。沮渠蒙遜甚重之,常侍左右,訪以政事損益。拜秘書、考課郎中,給文 吏三十人,典校經籍,刊定諸子三千餘卷。牧犍待之彌重,拜大行台,遷尚書。及 姑臧平,樂安王丕鎮涼州,引為從事中郎。王薨,遷京師。家甚貧,不免饑寒。性 能多食,一飯至三升乃飽。卒,無後。
liú yán míng, dùn huáng rén yě. fù bǎo, zì zi yù, yǐ rú xué chēng. yán míng nián shí sì, jiù bó shì guō yǔ. yǔ dì zǐ wǔ bǎi yú rén, tōng jīng yè zhě bā shí yú rén. yǔ yǒu nǚ shǐ jī, miào xuǎn liáng ǒu, yǒu xīn yú yán míng. suì bié shè yī xí, wèi dì zǐ yuē: wú yǒu yī nǚ, yù mì yī kuài nǚ xù, shuí zuò cǐ xí zhě, wú dāng hūn yān. yán míng suì fèn yī zuò, shén zhì zhàn rán yuē: yán míng qí rén yě. yǔ suì yǐ nǚ qī zhī. yán míng hòu yǐn jū jiǔ quán, bù yīng zhōu jùn mìng, dì zǐ shòu yè zhě wǔ bǎi yú rén.
劉延明,燉煌人也。父寶,字子玉,以儒學稱。延明年十四,就博士郭瑀。瑀 弟子五百餘人,通經業者八十餘人。瑀有女始笄,妙選良偶,有心於延明。遂別設 一席,謂弟子曰:「吾有一女,欲覓一快女婿,誰坐此席者,吾當婚焉。」延明遂 奮衣坐,神志湛然曰:「延明其人也。」瑀遂以女妻之。延明後隱居酒泉,不應州 郡命,弟子受業者五百餘人。
liáng wǔ zhāo wáng zhēng wèi rú lín jì jiǔ cóng shì zhōng láng. zhāo wáng hào shàng wén diǎn, shū shǐ chuān luò zhě, qīn zì bǔ qì. yán míng shí shì cè, qǐng dài qí shì. wáng yuē: gōng zì zhí zhě, yù rén zhòng cǐ diǎn jí. wú yǔ qīng xiàng yù, hé yì kǒng míng zhī huì xuán dé. qiān fǔ yí hù jūn, suī yǒu zhèng wù, shǒu bù shì juǎn. zhāo wáng yuē: qīng zhù jì piān jí, yǐ zhú jì zhòu, bái rì qiě rán, yè kě xiū xī. yán míng yuē: cháo wén dào, xī sǐ kě yǐ, bù zhī lǎo zhī jiāng zhì, kǒng shèng chēng yān. yán míng hé rén sī, gǎn bù rú cǐ. yán míng yǐ sān shǐ wén fán, zhe lüè jì bǎi sān shí piān bā shí sì juǎn, dùn huáng shí lù èr shí juǎn, fāng yán sān juǎn, jìng gōng táng míng yī juàn, zhù zhōu yì hán zi rén wù zhì huáng shí gōng sān lüè xíng yú shì.
涼武昭王征為儒林祭酒、從事中郎。昭王好尚文典,書史穿落者,親自補葺。 延明時侍側,請代其事。王曰:「躬自執者,欲人重此典籍。吾與卿相遇,何異孔 明之會玄德。」遷撫夷護軍,雖有政務,手不釋卷。昭王曰:「卿註記篇籍,以燭 繼晝,白日且然,夜可休息。」延明曰:「朝聞道,夕死可矣,不知老之將至,孔 聖稱焉。延明何人斯,敢不如此。」延明以三史文繁,著《略記》百三十篇、八十 四卷,《燉煌實錄》二十卷,《方言》三卷,《靖恭堂銘》一卷,注《周易》、 《韓子》、《人物誌》、《黃石公三略》行於世。
méng xùn píng jiǔ quán, bài mì shū láng, zhuān guǎn zhù jì. zhú lù shěn guān yú xī yuàn, gōng wǎng lǐ yān, hào xuán chù xiān shēng. xué tú shù bǎi, yuè zhì yáng jiǔ. mù jiān zūn wèi guó shī, qīn zì zhì bài mìng guān shǔ yǐ xià, jiē běi miàn shòu yè. shí tóng jùn suǒ chǎng yīn xìng wèi zhù jiào, bìng yǐ wén xué jiàn chēng, měi jīn yī ér rù. tài wǔ píng liáng zhōu, shì shù dōng qiān, sù wén qí míng, bài lè píng wáng cóng shì zhōng láng. tài wǔ zhào zhū nián qī shí yǐ shàng, tīng liú běn xiāng, yī zi fú yǎng. yán míng shí lǎo yǐ, zài gū zāng suì yú, sī xiāng ér fǎn, zhì liáng zhōu xī sì bǎi lǐ cao jiǔ gǔ kū, jí zú.
蒙遜平酒泉,拜秘書郎,專管註記。築陸沈觀於西苑,躬往禮焉,號玄處先生。 學徒數百,月致羊酒。牧犍尊為國師,親自致拜;命官屬以下,皆北面受業。時同 郡索敞、陰興為助教,並以文學見稱,每巾衣而入。太武平涼州,士庶東遷,夙聞 其名,拜樂平王從事中郎。太武詔諸年七十已上,聽留本鄉,一子扶養。延明時老 矣,在姑臧歲余,思鄉而返,至涼州西四百里{艹韭}谷窟,疾卒。
tài hé shí sì nián, shàng shū lǐ chōng zòu: yán míng hé yòu shuò rú, jīn zi sūn shěn qū, wèi yǒu lù rùn xián zhě zi sūn, yí méng xiǎn yì. yú shì chú qí yī zi wèi yǐng zhōu yún yáng lìng. zhèng guāng sān nián, tài bǎo cuī guāng zòu yuē: gù lè píng wáng cóng shì zhōng láng dùn huáng liú yán míng, zhe yè liáng chéng, yí wén zài zī. rú huò qiān xìn, dāng méng shù shì zhī yòu. kuàng nǎi wéi zǔ dǎi sūn, xiāng qù wèi yuǎn, ér lìng jiǔ lún zào lì, bù huò shōu yì, rú xué zhī shì, suǒ wèi qiè tàn. qǐ chì shàng shū, tuī jiǎn suǒ shǔ, zhēn miǎn suì yì, dūn huà lì sú, yú shì hū zài. zhào yuē: tài bǎo qǐ chén, shēn hé quàn shàn, qí sūn děng sān jiā, tè kě tīng miǎn. hé xī rén yǐ wèi róng.
太和十四年,尚書李沖奏:延明河右碩儒,今子孫沈屈,未有祿潤;賢者子孫, 宜蒙顯異。於是除其一子為郢州雲陽令。正光三年,太保崔光奏曰:「故樂平王從 事中郎燉煌劉延明,著業涼城,遺文在茲。如或愆釁,當蒙數世之宥。況乃維祖逮 孫,相去未遠,而令久淪皁隸,不獲收異,儒學之士,所為竊嘆。乞敕尚書,推檢 所屬,甄免碎役,敦化厲俗,於是乎在。」詔曰:「太保啟陳,深合勸善,其孫等 三家,特可聽免。」河西人以為榮。
zhào róu, zì yuán shùn, jīn chéng rén yě, shǎo yǐ dé xíng cái xué, zhī míng hé yòu. jǔ qú mù jiān shí, wèi jīn bù láng. tài wǔ píng liáng zhōu, nèi xǐ jīng shī. lì zhù zuò láng hé nèi tài shǒu, shén zhe xìn huì. róu cháng zài lù, dé rén suǒ yí jīn zhū yī guàn, jià zhí shù bǎi jiān, róu hū zhǔ hái zhī. hòu yǒu rén yí róu huá shù bǎi méi zhě, róu yǔ zi shàn míng yù zhī shì. yǒu rén cóng róu mǎi, róu suǒ juàn èr shí pǐ. yǒu shāng rén zhī qí jiàn, yǔ róu sān shí pǐ. shàn míng yù qǔ zhī, róu yuē: yǔ rén jiāo yì, yī yán biàn dìng, qǐ kě yǐ lì dòng xīn? suì yǔ zhī. jìn shēn zhī liú, wén ér jìng fú. lǒng xī wáng yuán hè cǎi fú jīng yōu zhǐ zuò zhī huán jīng shè tú jì liù juǎn, róu wèi zhī zhù jiě, wèi dāng shí jùn sēng suǒ qīn wèi. yòu píng lì míng zàn, pō xíng yú shì. zi mò, zì chōng míng, wǔ wēi tài shǒu.
趙柔,字元順,金城人也,少以德行才學,知名河右。沮渠牧犍時,為金部郎。 太武平涼州,內徙京師。歷著作郎、河內太守,甚著信惠。柔嘗在路,得人所遺金 珠一貫,價直數百縑,柔呼主還之。後有人遺柔鏵數百枚者,柔與子善明鬻之市。 有人從柔買,柔索絹二十疋。有商人知其賤,與柔三十匹。善明欲取之,柔曰: 「與人交易,一言便定,豈可以利動心?」遂與之。晉紳之流,聞而敬服。隴西王 源賀采佛經幽旨作《祗洹精舍圖偈》六卷,柔為之註解,為當時俊僧所欽味。又憑 立銘贊,頗行於世。子默,字沖明,武威太守。
suǒ chǎng, zì jù zhèn, dùn huáng rén yě. wèi liú yán míng zhù jiào, zhuān xīn jīng jí, jǐn néng chuán yán míng yè. liáng zhōu píng, rù wèi, yǐ rú xué wèi zhōng shū bó shì. jīng shī guì yóu zhī zǐ, jiē jìng dàn wēi yán, duō suǒ chéng yì, qián hòu xiǎn dá wèi zhì shàng shū mù shǒu zhě shù shí rén, jiē shòu yè yú chǎng. chǎng yǐ sàng fú sàn zài zhòng piān, suì zhuàn bǐ wèi sàng fú yào jì. chū bǔ fú fēng tài shǒu, zài wèi qīng pín, zú guān. shí jiù tóng xué shēng děng wèi qǐng shì, zhào zèng liáng zhōu cì shǐ, shì yuē xiàn.
索敞,字巨振,燉煌人也。為劉延明助教,專心經籍,盡能傳延明業。涼州平, 入魏,以儒學為中書博士。京師貴游之子,皆敬憚威嚴,多所成益,前後顯達位至 尚書、牧、守者數十人,皆受業於敞。敞以喪服散在眾篇,遂撰比為《喪服要記》。 出補扶風太守,在位清貧,卒官。時舊同學生等為請諡,詔贈涼州刺史,諡曰獻。
chū, chǎng zhī zài liáng zhōu, yǔ xiāng rén yīn shì lóng, wén cái xiāng yǒu. shì lóng zhì jīng shī, bèi zuì, xǐ hé lóng, qū shàng gǔ, kùn bù qián dá, tǔ rén xú néng yì lüè wèi nú. chǎng yīn xíng zhì shàng gǔ, yù jiàn shì lóng, duì qì ér bié. chǎng wèi sù lǐ, dé miǎn. shì lóng zǐ mèng guì, xìng zhì xiào. měi xiàng tián yún nòu, zǎo cháo bài fù, lái yì rú zhī, xiāng rén qīn yān.
初,敞之在涼州,與鄉人陰世隆,文才相友。世隆至京師,被罪,徙和龍,屈 上谷,困不前達,土人徐能抑掠為奴。敞因行至上谷,遇見世隆,對泣而別。敞為 訴理,得免。世隆子孟貴,性至孝。每向田芸耨,早朝拜父,來亦如之,鄉人欽焉。
sòng yáo, zì tǐ yè, dùn huáng rén yě, shì shì zhāng shì. fù liáo, zhāng xuán jìng wǔ xìng tài shǒu. yáo shēng ér liáo wèi zhāng yōng suǒ zhū. wǔ suì sàng mǔ, shì bó mǔ zhāng shì yǐ xiào wén. bā suì ér zhāng shì zú, jū sàng guò lǐ. kuì rán wèi mèi fū zhāng yàn yuē: mén hù qīng fù, suì hé zài yáo, bù xián dǎn zì lì, hé yǐ jì chéng xiān yè. suì suí yàn zhì jiǔ quán, zhuī shī jiù xué, bì shì dú shū, zhòu yè bù juàn, bó tōng jīng shǐ. lǚ guāng shí, jǔ xiù cái, chú láng zhōng. hòu bēn duàn yè, wèi zhōng sàn qí cháng shì. yǐ yè wú yuǎn lüè, xī bēn liáng wǔ zhāo wáng. lì wèi tōng xiǎn, jiā wú yú cái suī bīng gé jiān, jiǎng sòng bù fèi. měi wén rú shì zài mén, cháng dào xǐ chū yíng, yǐn tán jīng jí. yóu míng duàn jué, shí shì yì wú zhì yě. jǔ qú méng xùn píng jiǔ quán, yú yáo shì dé shū shù qiān juǎn yán mǐ shù shí hú ér yǐ. méng xùn tàn yuē: gū bù xǐ kè lǐ shì, xīn dé sòng yáo ěr. bài shàng shū lì bù láng zhōng, wěi yǐ quán héng. méng xùn jiāng sǐ, yǐ zi mù jiān tuō zhī. mù jiān yǐ wèi zuǒ chéng, sòng qí mèi xìng píng gōng zhǔ yú jīng shī. tài wǔ bài yáo hé xī wáng yòu chéng xiàng, xī jué qīng shuǐ gōng. jí píng liáng zhōu, cóng mù jiān zhì jīng shī, zú, shì gōng gōng.
宋繇,字體業,燉煌人也,世仕張氏。父僚,張玄靚武興太守。繇生而僚為張 邕所誅。五歲喪母,事伯母張氏以孝聞。八歲而張氏卒,居喪過禮。喟然謂妹夫張 彥曰:「門戶傾覆,歲荷在繇,不銜膽自厲,何以繼承先業。」遂隨彥至酒泉,追 師就學,閉室讀書,晝夜不倦,博通經史。呂光時,舉秀才,除郎中。後奔段業, 為中散騎常侍。以業無遠略,西奔涼武昭王。歷位通顯,家無餘財;雖兵革間,講 誦不廢。每聞儒士在門,常倒屣出迎,引談經籍。尤明斷決,時事亦無滯也。沮渠 蒙遜平酒泉,於繇室得書數千卷、鹽米數十斛而已。蒙遜嘆曰:「孤不喜克李氏, 欣得宋繇耳。」拜尚書吏部郎中,委以銓衡。蒙遜將死,以子牧犍托之。牧犍以為 左丞,送其妹興平公主於京師。太武拜繇河西王右丞相,錫爵清水公。及平涼州, 從牧犍至京師,卒,諡恭公。
zhǎng zi yán xí jué, gǎi wèi xī píng hóu. yán zi yìn, zhōng shū yì láng lè ān wáng fàn cóng shì zhōng láng, zú, zèng xián yáng tài shǒu.
長子岩襲爵,改為西平侯。岩子廕,中書議郎、樂安王范從事中郎,卒,贈咸 陽太守。
yìn zi jì yù, xìng qīng yán, jū jiā rú guān, wèi bó hǎi tài shǒu. zi yóu dào.
廕子季預,性清嚴,居家如官,位勃海太守。子游道。
yóu dào ruò guàn suí fù zài jùn, fù wáng, lì rén zèng yí wú suǒ shòu, shì mǔ yǐ xiào wén. yǔ shū fù bié jū. shū fù wèi nú wū yǐ gòu nì, yóu dào yòu lìng fǎn, xuě ér shā zhī. wèi guǎng yáng wáng shēn běi fá, qǐng wèi kǎi cáo, jí wèi dìng zhōu cì shǐ, yòu yǐ wèi fǔ zuǒ. guǎng yáng wèi gé róng suǒ shā, yuán huī wū qí jiàng zéi, shōu lù qī zǐ, yóu dào wèi sù dé shì, yǔ guǎng yáng zi yíng sàng fǎn zàng. zhōng wèi lì shàn zhǎng jiā qí qì jié, yǐn wèi diàn zhōng shì yù shǐ. tái zhōng yǔ yuē: jiàn è néng tǎo, sòng yóu dào.
游道弱冠隨父在郡,父亡,吏人贈遺無所受,事母以孝聞。與叔父別居。叔父 為奴誣以構逆,游道誘令返,雪而殺之。魏廣陽王深北伐,請為鎧曹,及為定州刺 史,又以為府佐。廣陽為葛榮所殺,元徽誣其降賊,收錄妻子,游道為訴得釋,與 廣陽子迎喪返葬。中尉酈善長嘉其氣節,引為殿中侍御史。台中語曰:「見惡能討, 宋游道。」
xiào zhuāng jí wèi, chú zuǒ bīng zhōng jūn. wèi shàng shū lìng lín huái wáng yù qiǎn zé, yóu dào nǎi zhí bǎn zhǎng yī yuē: xià guān xiè wáng chēn, bù xiè wáng lǐ. jí rì yì què shàng shū yuē: xú zhōu cì shǐ yuán fú pín yǒu biǎo, yún wěi liáng guǎng fā shì zú, tú péng chéng, qǐ zēng yǔ lín èr qiān. yǐ fú zōng shì zhòng chén, gào qǐng yīng shí, suǒ yǐ liàng zòu gěi wǔ guān qiān rén. fú jīn dài xià, yǐ lù zǔ zì fáng, suì nà zài fáng yǔ lín bā bǎi rén cí yún jiāng jìng wú shì, qǐ jiāng hái jiā. chén tiǎn jú sī, shēn zhī bù kě. shàng shū lìng lín huái wáng yù, jí fú zhī xiōng zi, qiǎn shěng shì xiè yuǎn, sān rì zhī zhōng, bā dù bī pò, yún yí yī pàn xǔ. chén bù gǎn fù xià wǎng shàng, gū fù shèng míng. dàn fú shēn zài rèn, qǐ shī xiāng jì jí qí dài xià, biàn qǐng fàng hái. jìn tuì wèi shēn, wú yōu guó zhī yì. suǒ qǐng bù hé, qí zuì xià kē. yù nǎi zhào chén yú shàng shū dōu táng yún: qīng yī xiǎo láng, yōu guó zhī xīn, qǐ hòu yú wǒ? chǒu mà yì kǒu, bù gù cháo zhāng. yòu pú shè chén shì lóng lì bù láng zhōng chén xuē chù yǐ xià bǎi yú rén, bìng jiē wén jiàn. chén shí xiàn zhí yán yún: zhōng chén fèng guó, shì zài qí xīn, yì fù hé jiǎn guì jiàn? bǐ zì běi hǎi rù luò, wáng bù néng zhì shēn sǐ nán, fāng qīng gōng yǐ yíng cuàn zéi zhèng xiān hù lì yì guǎng zhōu, wáng fù jiàn qí wǎng tǎo. qù è rú liú, fá shàn hé sù? jīn dé guān miǎn bǎi liáo, nǎi yù wèi sī hài zhèng! wèi chén cǐ yán, yù cì nù gèng shén. chén jì bù nìng, gān fàn guì chén, qǐ jiě láng zhōng. dì zhào jiàn yóu dào, jiā láo zhī. yù yì zòu yán: chén tiǎn guān bǎi liáo, suì shǐ yī láng rǎng mèi gāo shēng, sì yán dùn cuò, qǐ jiě shàng shū lìng. dì nǎi xià chì, tīng jiě tái láng. hòu chú sī zhōu zhōng cóng shì.
孝莊即位,除左兵中軍。為尚書令臨淮王彧譴責,游道乃執版長揖曰:「下官 謝王瞋,不謝王理。」即日詣闕上書曰:「徐州刺史元孚頻有表,雲偽梁廣發士卒, 圖彭城,乞增羽林二千。以孚宗室重臣,告請應實,所以量奏給武官千人。孚今代 下,以路阻自防,遂納在防羽林八百人;辭雲疆境無事,乞將還家。臣忝局司,深 知不可。尚書令臨淮王彧,即孚之兄子,遣省事謝遠,三日之中,八度逼迫,雲宜 依判許。臣不敢附下罔上,孤負聖明。但孚身在任,乞師相繼;及其代下,便請放 還。進退為身,無憂國之意。所請不合,其罪下科。彧乃召臣於尚書都堂云:『卿 一小郎,憂國之心,豈厚於我?』丑罵溢口,不顧朝章。右僕射臣世隆、吏部郎中 臣薛琡已下百餘人,並皆聞見。臣實獻直言云:『忠臣奉國,事在其心,亦復何簡 貴賤?比自北海入洛,王不能致身死難,方清宮以迎篡賊;鄭先護立義廣州,王復 建旗往討。趣惡如流,伐善何速?」今得冠冕百寮,乃欲為私害政!』為臣此言, 彧賜怒更甚。臣既不佞,干犯貴臣,乞解郎中。」帝召見游道,嘉勞之。彧亦奏言: 「臣忝冠百寮,遂使一郎攘袂高聲,肆言頓挫,乞解尚書令。」帝乃下敕,聽解台 郎。後除司州中從事。
shí jiāng hái yè, huì lín yǔ, xíng lǚ yōng yú hé qiáo. yóu dào yú mù xià zhāo xī yàn gē. xíng zhě yuē: hé shí jié zuò cǐ shēng yě? gù dà chī! yóu dào yīng yuē: hé shí jié ér bù zuò cǐ shēng yě? yì dà chī! hòu qí shén wǔ zì tài yuán lái cháo, jiàn zhī yuē: cǐ rén shì yóu dào xié? cháng wén qí míng, jīn rì shǐ shí qí miàn. qiān yóu dào bié jià, hòu rì, shén wǔ zhī sī zhōu, xiǎng cháo shì, jǔ shāng shǔ yóu dào yuē: yǐn gāo huān shǒu zhōng jiǔ zhě dà zhàng fū, qīng zhī wèi rén, hé yǐn cǐ jiǔ. jí hái jìn yáng, bǎi guān cí yú zǐ mò, shén wǔ zhí yóu dào shǒu yuē: shén zhī cháo guì zhōng yǒu zēng jì qīng zhě. dàn yòng xīn, mò huái wèi lǜ, dāng shǐ qīng wèi yǔ zhī xiāng sì. yú shì qǐ yǐ yóu dào wèi zhōng wèi. wén xiāng zhí qǐng, nǎi yǐ lì bù láng zhōng cuī xiān wèi yù shǐ zhōng wèi, yǐ yóu dào wèi shàng shū zuǒ chéng. wén xiāng wèi xiān yóu dào yuē: qīng yī rén chù nán tái, yī rén chù běi shěng, dāng shǐ tiān xià sù rán.
時將還鄴,會霖雨,行旅擁於河橋。游道於幕下朝夕宴歌。行者曰:「何時節 作此聲也?固大痴!」游道應曰:「何時節而不作此聲也?亦大痴!」後齊神武自 太原來朝,見之曰:「此人是游道邪?常聞其名,今日始識其面。」遷游道別駕, 後日,神武之司州,饗朝士,舉觴屬游道曰:「飲高歡手中酒者大丈夫,卿之為人, 合飲此酒。」及還晉陽,百官辭於紫陌,神武執游道手曰:「甚知朝貴中有憎忌卿 者。但用心,莫懷畏慮,當使卿位與之相似。」於是啟以游道為中尉。文襄執請, 乃以吏部郎中崔暹為御史中尉,以游道為尚書左丞。文襄謂暹、游道曰:「卿一人 處南台,一人處北省,當使天下肅然。」
yóu dào rù shěng, hé tài shī xián yáng wáng dàn tài bǎo sūn téng sī tú gāo lóng zhī sī kōng hóu jǐng lù shàng shū yuán bì shàng shū lìng sī mǎ zi rú guān dài jīn yín, cuī zhēng chóu jià. suī fēi zhǐ shì zāng huì, zhōng shì bù bì quán háo. yòu zòu bó shàng shū wéi shī shù bǎi tiáo shěng zhōng háo lì wáng rú zhī tú, bìng biān chì zhī shǐ yī gù shì yú shàng shū shěng lì mén míng, yǐ jì chū rù zǎo wǎn. lìng pū yǐ xià jiē cè mù.
游道入省,劾太師咸陽王但、太保孫騰、司徒高隆之、司空侯景、錄尚書元弼、 尚書令司馬子如官貸金銀,催征酬價。雖非指事贓賄,終是不避權豪。又奏駁尚書 違失數百條;省中豪吏王儒之徒,並鞭斥之;始依故事於尚書省立門名,以記出入 早晚。令仆已下皆側目。
wèi ān píng wáng zuò shì wáng, zhāng wǔ èr wáng jí zhū wáng fēi tài fēi shì qí jìn qīn zhě, jiē bèi zhēng zé. dōu guān láng zhōng bì yì yún zhǔ qí shì, yǒu zòu ér jìn, yǒu bù zòu zhé jìn zhě. yóu dào pàn xià tíng wèi kē zuì. gāo lóng zhī bù tóng, yú shì fǎn wū yóu dào lì sè cuò rǔ jǐ, suì wǎng kǎo qún lìng shǐ zhèng chéng zhī. yǔ zuǒ pú shè xiāng chéng wáng xù shàng shū zhèng shù zǔ děng shàng yán yuē:
魏安平王坐事亡,章武二王及諸王妃、太妃是其近親者,皆被征責。都官郎中 畢義雲主其事,有奏而禁,有不奏輒禁者。游道判下廷尉科罪。高隆之不同,於是 反誣游道厲色挫辱己,遂枉拷群令史證成之。與左僕射襄城王旭、尚書鄭述祖等上 言曰:
shì wěi luàn zhēn, guó fǎ suǒ bì qù fù xià wǎng shàng, wáng zhèng suǒ bù róng. jǐn àn: shàng shū zuǒ chéng sòng yóu dào, míng wàng běn què, gōng jī hé jì? shǔ yǒng ān zhī shǐ, cháo shì wáng sàn, fá rén zhī jì, dāo qiè tái láng. zào xíng tāo yán, sì qí jiān zhà, kōng shí míng yì, bù gù diǎn wén. rén bǐ qí xīn, zhòng wèi qí kǒu. chū zhōu rù shěng, lì tiǎn qīng zī, ér zhǎng è bù quān, céng wú jì huì, huǐ yù yóu jǐ, zēng è rèn qíng. bǐ yīn ān píng wáng shì, suì sì qí biǎn xīn, yīn gōng bào xì, yǔ láng zhōng bì yì yún dì xiāng jiū jǔ.
飾偽亂真,國法所必去;附下罔上,王政所不容。謹案:尚書左丞宋游道,名 望本闕,功績何紀?屬永安之始,朝士亡散,乏人之際,叨竊台郎。躁行謟言,肆 其奸詐,空識名義,不顧典文。人鄙其心,眾畏其口。出州入省,歷忝清資,而長 惡不悛,曾無忌諱,毀譽由己,憎惡任情。比因安平王事,遂肆其褊心,因公報隙, 與郎中畢義雲遞相糾舉。
yòu zài wài bīng láng zhōng wèi shū dào dié yún: jú nèi jiàng rén zuǒ zé děng wèi jīng jī sòng shěng, lìng qǔ bǎo fàng chū. dà jiāng jūn zài shěng rì, pàn tīng. yóu dào fā nù yuē: wǎng rì guān fǔ chéng hé wù guān fǔ? jiāng cǐ wèi lì! yòu yún: chéng qián zhǐ gé, chéng hé wù zhǐ gé? yī shì qǐng wèn, yóu dào bìng jiē chéng yǐn. àn lǜ: duì hàn zhào shǐ, wú rén chén zhī lǐ dà bù jìng zhě, sǐ. duì hàn shǐ zhě shàng de sǐ zuò, kuàng yóu dào tǔ bù chén zhī yán, fàn màn shàng zhī zuì? kǒu chēng yí qí, xīn huái dào zhí, qī gōng mài fǎ, shòu nà bāo jū, chǎn suí guān hòu, cái yǔ wèi jī. suī zāng wū wèi lù, ér jiān xǔ rú shì, jǔ cǐ yī yú, yú zhà kě yàn. jīn yī lǐ jù lǜ, chù yóu dào sǐ zuì.
又在外兵郎中魏叔道牒云:「局內降人左澤等為京畿送省,令取保放出。」大 將軍在省日,判聽。游道發怒曰:「往日官府成何物官府?將此為例!」又云: 「乘前旨格,成何物旨格?」依事請問,游道並皆承引。案律:「對捍詔使,無人 臣之禮大不敬者,死。」對捍使者尚得死坐,況游道吐不臣之言,犯慢上之罪?口 稱夷、齊,心懷盜跖,欺公賣法,受納苞苴,產隨官厚,財與位積。雖贓污未露, 而奸許如是,舉此一隅,余詐可驗。今依禮據律,處游道死罪。
shì shí cháo shì jiē fèn wèi yóu dào bù jì. ér wén xiāng wén qí yǔ lóng zhī xiāng kàng zhī yán, wèi yáng zūn yàn yuē: cǐ zhēn shì gěng zhí dà gāng è rén. zūn yàn yuē: pì zhī chù gǒu, běn qǔ qí fèi, jīn yǐ shù fèi shā zhī, kǒng jiāng lái wú fù fèi gǒu. zhào fù tíng wèi, yóu dào zuò chú míng. wén xiāng shǐ yuán jǐng kāng wèi yuē: qīng zǎo zhú wǒ xiàng bīng zhōu tā jīng lüè, bù rěn shā qīng. yóu dào cóng zhì jìn yáng, yǐ wèi dà xíng tái lì bù, yòu yǐ wèi tài yuán gōng kāi fǔ zī yì. jí píng yáng gōng wèi zhōng wèi, yóu dào yǐ zī yì lǐng shū shì yù shǐ. xún yǐ běn guān jiān sī tú zuǒ zhǎng shǐ.
是時朝士皆忿為游道不濟。而文襄聞其與隆之相抗之言,謂楊遵彥曰:「此真 是鯁直大剛惡人。」遵彥曰:「譬之畜狗,本取其吠,今以數吠殺之,恐將來無復 吠狗。」詔付廷尉,游道坐除名。文襄使元景康謂曰:「卿早逐我向并州他經略, 不忍殺卿。」游道從至晉陽,以為大行台吏部,又以為太原公開府諮議。及平陽公 為中尉,游道以諮議領書侍御史。尋以本官兼司徒左長史。
jí wén xiāng yí huáng mén láng wēn zi shēng zhī yuán jǐn zhī móu, xì zhū yù ér è zhī, shí bì rú ér sǐ, qì shī lù yú, yóu dào shōu ér zàng zhī. wén xiāng wèi yuē: wú jìn shū yǔ jīng shī zhū guì, lùn jí cháo shì, yún qīng pì yú péng dǎng, jiāng wèi yī bìng. jīn qīng zhēn shì zhòng jiù jié yì rén, cǐ qíng bù kě duó. zi shēng wú běn bù shā zhī, qīng zàng zhī hé suǒ dàn? tiān xià rén dài qīng bù zhě, shì bù zhī wú xīn yě. xún chú yù shǐ zhōng wèi. dōng lái wáng dào xí cān yù shǐ xuǎn, xiàn wài tóu zhuàng, dào xí yǔ yóu dào yǒu jiù, shǐ lìng shǐ shòu zhī. wén xiāng nù, shōu yóu dào, biàn ér pàn zhī yuē: yóu dào bǐng xìng guǎng hàn, shì fēi sì jǐ, chuī máo xǐ gòu, chuàng cī rén wù. wǎng yǔ láng zhōng lán jǐng yún fèn jìng, liè shì shí tiáo, jí jiā tuī qióng, biàn shì xū wàng. fāng gòng dào xí, líng wǔ cháo diǎn. fǎ guān ér fàn, tè shì nán yuán, yí fù shěng kē. yóu dào bèi jìn, yù lì yù wèi tuō jiā, yóu dào bù kěn yuē: cǐ lìng gōng mìng suǒ zhe, bù kě zhé tuō. wén xiāng wén ér miǎn zhī. yóu dào kàng zhì bù gǎi.
及文襄疑黃門郎溫子升知元瑾之謀,系諸獄而餓之,食弊襦而死,棄屍路隅, 游道收而葬之。文襄謂曰:「吾近書與京師諸貴,論及朝士,雲卿僻於朋黨,將為 一病。今卿真是重舊節義人,此情不可奪。子升吾本不殺之,卿葬之何所憚?天下 人代卿怖者,是不知吾心也。」尋除御史中尉。東萊王道習參御史選,限外投狀, 道習與游道有舊,使令史受之。文襄怒,收游道,辯而判之曰:「游道稟性獷悍, 是非肆己,吹毛洗垢,創疵人物。往與郎中蘭景雲忿競,列事十條,及加推窮,便 是虛妄。方共道習,陵侮朝典。法官而犯,特是難原,宜付省科。」游道被禁,獄 吏欲為脫枷,游道不肯曰:「此令公命所著,不可輙脫。」文襄聞而免之。游道抗 志不改。
tiān bǎo yuán nián, yǐ yóu dào jiān tài fǔ qīng, nǎi yú shào fǔ fù jiǎn zhǔ sī dào jié, dé jù wàn jì. jiān lì fǎn wū zòu zhī, xià yù. xún dé chū, bù guī jiā, jìng zhī fǔ lǐ shì. zú, yí lìng báo zàng, bù lì bēi biǎo, bù qiú zèng shì. zèng guā zhōu cì shǐ. wǔ píng zhōng, yǐ zi shì sù jiǔ diǎn jī mì, zhòng zèng yí tóng sān sī, shì yuē zhēn huì.
天保元年,以游道兼太府卿,乃於少府覆檢主司盜截,得鉅萬計。奸吏反誣奏 之,下獄。尋得出,不歸家,徑之府理事。卒,遺令薄葬,不立碑表,不求贈諡。 贈瓜州刺史。武平中,以子士素久典機密,重贈儀同三司,諡曰貞惠。
yóu dào gāng zhí, jí è rú chóu, jiàn rén fàn zuì, jiē yù zhì zhī jí fǎ. dàn jiū jiàn shì, yòu hǎo chá yīn sī, wèn yù chá qíng, chuí tà yán kù. yǎn zhōu cì shǐ lǐ zǐ zhēn zài zhōu tān bào, yóu dào àn zhī. wén xiāng yǐ zi zhēn yù jiàn yì xūn, yì jiāng hán rěn. yóu dào yí chén yuán kāng wèi qí nèi zhù, mì qǐ yún: zi zhēn yuán kāng jiāo yóu, kǒng qí bié yǒu qǐng shǔ. wén xiāng nù, yú shàng shū dōu táng jí bǎi liáo, pū shā zi zhēn. yòu yǎn zhōu rén wèi yóu dào shēng lì cí táng, xiàng tí yuē zhōng qīng jūn. yóu dào bié hé jí níng děng wǔ rén tóng sǐ, yǒu xīn yuè sè. cháo shì shén bǐ zhī. rán zhòng jiāo yóu, cún rán nuò zhī fēn. lì guān yán zhěng, ér shí dà nà huì, fēn jí qīn gù zhī jiān guì zhě, qí nán nǚ gū ruò, wèi jià qǔ zhī, lín sàng bì āi, gōng qīn yíng shì. wèi sī zhōu gāng jì, yǔ mù chāng lè xī hé èr wáng guāi wǔ, jí èr wáng hōng, měi shì jīng xù zhī. yǔ dùn qiū lǐ jiǎng, yī miàn biàn dìng sǐ jiāo. jiǎng yuē: wǒ nián wèi yǐ gāo, huì yòng dì wèi zuǒ shǐ, lìng dì běi miàn yú wǒ zú yǐ. yóu dào yuē: bù néng. jì ér jiǎng wèi hé nán yǐn, pì yóu dào wèi zhōng zhèng, biàn zhě xiāng shǔ, yǐ yī qià dài zhī, wò shǒu huān xuè. yuán hào rù luò, jiǎng shòu qí mìng. chū shǐ xú zhōu, dū du yuán fú yǔ chéng rén zhào shào bīng shā zhī. yóu dào wèi jiǎng sòng yuān, dé xuě. yòu biǎo wèi qǐng zèng, huí jǐ kǎo yī fàn jiē yǐ yì zhī. yòu yǔ liú xīn jié jiāo, tuō xīn dì cuì yú xú zhōu shā zhào shào. hòu liú xīn fú fǎ yú luò yáng, cuì yǐ xú zhōu pàn, guān jūn tǎo píng zhī, xiāo cuì shǒu yú yè shì. sūn téng shǐ kè gào shì sī, dé wǔ bǎi pǐ hòu, tīng shōu. yóu dào shí wèi sī zhōu zhōng cóng shì, lìng jiā rén zuò liú cuì suǒ shì, yú zhōu chén sù, yī lǜ pàn xǔ, ér zòu zhī. chì zhì, shì sī yóu bù xǔ, yóu dào zhàng shì sī, lēi shǐ sù fù. téng wén dà nù, yóu dào lì lǐ yǐ kàng zhī. jì shōu cuì shī, hòu jiā zèng yí. lǐ jiǎng èr zi gòu xùn jū pín, yóu dào hòu lìng qí qiú sān fù rén sǐ shì pàn miǎn zhī, fán dé qián bǎi wǔ shí wàn, jǐn yǐ rù gòu xùn. qí shǐ qì dǎng xiá rú cǐ. shí rén yǔ yuē: yóu dào mí hóu miàn, lù cāo kē dǒu xíng, yì shí bù guān jiàn, hé wèi chǒu zhě bì wú qíng.
游道剛直,疾惡如仇,見人犯罪,皆欲致之極法。彈糾見事,又好察陰私,問 獄察情,捶撻嚴酷。兗州刺史李子貞在州貪暴,游道案之。文襄以子貞預建義勛, 意將含忍。游道疑陳元康為其內助,密啟云:「子貞、元康交遊,恐其別有請屬。」 文襄怒,於尚書都堂集百寮,撲殺子貞。又兗州人為游道生立祠堂,像題曰「忠清 君」。游道別劾吉寧等五人同死,有欣悅色。朝士甚鄙之。然重交遊,存然諾之分。 歷官嚴整,而時大納賄,分及親故之艱匱者,其男女孤弱,為嫁娶之,臨喪必哀, 躬親營視。為司州綱紀,與牧昌樂、西河二王乖忤,及二王薨,每事經恤之。與頓 丘李獎,一面便定死交。獎曰:「我年位已高,會用弟為佐史,令弟北面於我足矣。」 游道曰:「不能。」既而獎為河南尹,辟游道為中正,便者相屬,以衣帢待之,握 手歡謔。元顥入洛,獎受其命。出使徐州,都督元孚與城人趙紹兵殺之。游道為獎 訟冤,得雪。又表為請贈,回己考一泛階以益之。又與劉廞結交,托廞弟粹於徐州 殺趙紹。後劉廞伏法於洛陽,粹以徐州叛,官軍討平之,梟粹首於鄴市。孫騰使客 告市司,得五百匹後,聽收。游道時為司州中從事,令家人作劉粹所視,於州陳訴, 依律判許,而奏之。敕至,市司猶不許,游道杖市司,勒使速付。騰聞大怒,游道 立理以抗之。既收粹屍,厚加贈遺。李獎二子構、訓居貧,游道後令其求三富人死 事判免之,凡得錢百五十萬,盡以入構、訓。其使氣黨俠如此。時人語曰:「游道 獼猴面,陸操科斗形,意識不關見,何謂丑者必無情。」
gòu cháng yīn yóu dào huì kè, yīn xì zhī yuē: xián cóng zài mén wài, dà hǎo rén, yí zì yíng jiē. wèi tōng míng, chēng zú dì yóu shān. yóu dào chū jiàn zhī, nǎi mí hóu ér yī mào yě. jiāng yǔ gòu jué, gòu xiè zhī, huò rán rú jiù. yóu dào sǐ hòu, gòu wèi dìng zhōu zhǎng shǐ, yóu dào dì sān zi shì xùn wèi mò cáo bó líng wáng guǎn jì, yǔ diǎn qiān gòng wū zòu gòu. gòu yú jìn suǒ jì yóu dào ér sù yān. shì xùn zhòu wò rú mèng zhě, jiàn yóu dào nù jǐ yuē: wǒ yǔ gòu ēn yì, rǔ qǐ bù zhī? hé gòng xiǎo rén móu xiàn qīng zhí zhī shì! shì xùn jīng guì yuē: bù gǎn! bù gǎn! xún rì ér zú.
構嘗因游道會客,因戲之曰:「賢從在門外,大好人,宜自迎接。」為通名, 稱族弟游山。游道出見之,乃獼猴而衣帽也。將與構絕,構謝之,豁然如舊。游道 死後,構為定州長史,游道第三子士遜為墨曹、博陵王管記,與典簽共誣奏構。構 于禁所祭游道而訴焉。士遜晝臥如夢者,見游道怒己曰:「我與構恩義,汝豈不知? 何共小人謀陷清直之士!」士遜驚跪曰:「不敢!不敢!」旬日而卒。
yóu dào měi jiè qí zi shì sù shì yuē shì shèn děng yuē: wú zhí fǎ tài gāng, shù zāo tún jiǎn, xìng zì rú cǐ, zi sūn bù zú yǐ shī zhī. zhū zi fèng fù yán, róu hé lián xùn.
游道每戒其子士素、士約、士慎等曰:「吾執法太剛,數遭屯蹇,性自如此, 子孫不足以師之。諸子奉父言,柔和廉遜。
shì sù chén mì shǎo yán, yǒu cái shí, shāo qiān zhōng shū shè rén. zhào yàn shēn yǐn rù nèi shěng, cān diǎn jī mì. lì zhōng shū huáng mén shì láng, qiān yí tóng sān sī sàn qí cháng shì, héng lǐng huáng mén shì láng. zì chù jī yào, jìn èr shí nián, zhōu shèn wēn gōng, shén wèi yàn shēn suǒ zhòng. chū, zǔ tǐng zhī cháo zhèng, chū yàn shēn wèi cì shǐ. tǐng zòu yǐ shì sù wèi dōng jùn shǒu, zhōng shū shì láng lǐ dé lín bái tǐng liú zhī, yóu shì hái chú huáng mén shì láng, gòng diǎn jī mì. shì yuē yì zhòng shàn shì, guān shàng shū zuǒ chéng.
士素沉密少言,有才識,稍遷中書舍人。趙彥深引入內省,參典機密。歷中書、 黃門侍郎,遷儀同三司、散騎常侍,恆領黃門侍郎。自處機要,近二十年,周慎溫 恭,甚為彥深所重。初,祖珽知朝政,出彥深為刺史。珽奏以士素為東郡守,中書 侍郎李德林白珽留之,由是還除黃門侍郎,共典機密。士約亦重善士,官尚書左丞。
jiāng shì, zì fǎ zì, chén liú jì yáng rén yě. liù shì zǔ qióng, zì mèng jū, jìn féng yì tài shǒu, shàn chóng zhuàn gǔ xùn. yǒng jiā dà luàn, qióng qì guān tóu zhāng guǐ, zi sūn yīn jū liáng shì, shì chuán jiā yè. zǔ qiáng, zì wén wēi, liáng zhōu píng, nèi xǐ dài jīng. shàng shū sān shí yú fǎ, gè yǒu tǐ lì, yòu xiàn jīng shǐ zhū zi qiān yú juǎn, yóu shì bài zhōng shū bó shì. zú, zèng dūn huáng tài shǒu. fù shào xìng, gāo yǔn zòu wèi mì shū láng, zhǎng guó shǐ èr shí yú nián, yǐ jǐn hòu chēng. zú yú zhào jùn tài shǒu. shì shǎo zhuān jiā xué, shù nián zhōng, cháng mèng liǎng rén shí xiāng jiào shòu jí wù, měi yǒu jì shí. chū bài sī tú zhǎng shǐ jiān xíng cān jūn, jiǎn xiào yù shǐ, xún chú fú jié lìng. yǐ shū wén zhāo tài hòu zūn hào shì cè, chú fèng cháo qǐng, réng fú jié lìng. zhuàn tǐ yóu gōng, luò jīng gōng diàn zhū mén bǎn tí, jiē shì shū yě. yán chāng sān nián sān yuè, shì biǎo yuē:
江式,字法字,陳留濟陽人也。六世祖瓊,字孟琚,晉馮翊太守,善蟲篆詁訓。 永嘉大亂,瓊棄官投張軌,子孫因居涼士,世傳家業。祖強,字文威,涼州平,內 徙代京。上書三十餘法,各有體例,又獻經史諸子千餘卷,由是拜中書博士。卒, 贈敦煌太守。父紹興,高允奏為秘書郎,掌國史二十餘年,以謹厚稱。卒於趙郡太 守。式少專家學,數年中,常夢兩人時相教授;及寤,每有記識。初拜司徒長史兼 行參軍,檢校御史,尋除符節令。以書文昭太后尊號諡冊,除奉朝請,仍符節令。 篆體尤工,洛京宮殿諸門板題,皆式書也。延昌三年三月,式表曰:
chén wén fú xī shì zuò ér bā guà xíng qí huà, xuān yuán shì xìng ér líng guī zhāng qí cǎi. gǔ shǐ cāng xié lǎn èr xiàng zhī yáo, guān niǎo shòu zhī jī, bié chuàng wén zì, yǐ dài jié shéng, yòng shū qì yǐ wéi shì. xuān zhī wáng jī, zé bǎi gōng yǐ xù zài zhī fāng cè, zé wàn pǐn yǐ míng. qì yú sān dài, jué tǐ pō yì, suī yī lèi qǔ zhì, wèi néng shū cāng shì yǐ. gù zhōu lǐ: bā suì rù xiǎo xué, bǎo shì jiào guó zi yǐ liù shū: yī yuē zhǐ shì, èr yuē xiàng xíng, sān yuē xíng shēng, sì yuē huì yì, wǔ yuē zhuǎn zhù, liù yuē jiǎ jiè. gài shì shǐ xié zhī yí fǎ. jí xuān wáng tài shǐ shǐ zhòu zhe dà zhuàn shí wǔ piān, yǔ gǔ wén huò tóng huò yì, shí rén jí wèi zhī zhòu shū. kǒng zǐ xiū liù jīng, zuǒ qiū míng shù chūn qiū, jiē yǐ gǔ wén, jué yì kě dé ér yán. qí hòu qī guó shū guǐ, wén zì guāi bié. jì qín jiān tiān xià, chéng xiàng lǐ sī nǎi zòu juān bà bù hé qín wén zhě. sī zuò cāng xié piān, chē fǔ lìng zhào gāo zuò yuán lì piān, tài shǐ lìng hú mǔ jìng zuò bó xué piān, jiē qǔ shǐ zhòu shì, pō yǒu shěng gǎi, suǒ wèi xiǎo zhuàn zhě yě. yú shì qín shāo jīng shū, dí chú jiù diǎn, guān yù fán duō, yǐ qù yuē yì, shǐ yòng lì shū, gǔ wén yóu cǐ xī yǐ. lì shū zhě, shǐ huáng shǐ xià dù rén chéng miǎo fù yú xiǎo zhuàn suǒ zuò yě. shì rén yǐ miǎo tú lì, jí wèi zhī lì shū. gù qín yǒu bā tǐ: yī yuē dà zhuàn, èr yuē xiǎo zhuàn, sān yuē fú shū, sì yuē chóng shū, wǔ yuē mó yìn, liù yuē shǔ shū, qī yuē shū shū, bā yuē lì shū.
臣聞伏羲氏作而八卦形其畫,軒轅氏興而靈龜彰其彩。古史倉頡覽二象之爻, 觀鳥獸之跡,別創文字,以代結繩,用書契以維事。宣之王跡,則百工以敘;載之 方冊,則萬品以明。迄於三代,厥體頗異,雖依類取制,未能殊倉氏矣。故《周禮》: 八歲入小學,保氏教國子以六書:一曰指事,二曰象形,三曰形聲,四曰會意,五 曰轉注,六曰假借。蓋是史頡之遺法。及宣王太史史籀著《大篆》十五篇,與古文 或同或異,時人即謂之籀書。孔子修《六經》,左丘明述《春秋》,皆以古文,厥 意可得而言。其後七國殊軌,文字乖別。暨秦兼天下,丞相李斯乃奏蠲罷不合秦文 者。斯作《倉頡篇》,車府令趙高作《爰歷篇》,太史令胡母敬作《博學篇》,皆 取史籀式,頗有省改,所謂小篆者也。於是秦燒經書,滌除舊典,官獄繁多,以趣 約易,始用隸書,古文由此息矣。隸書者,始皇使下杜人程邈附於小篆所作也。世 人以邈徒隸,即謂之隸書。故秦有八體:一曰大篆,二曰小篆,三曰符書,四曰蟲 書,五曰摹印,六曰署書,七曰殳書,八曰隸書。
hàn xìng, yǒu wèi lǜ xué, fù jiào yǐ zhòu shū, yòu xí bā tǐ, shì zhī kè zuì, yǐ wèi shàng shū shǐ. shū shěng zì bù zhèng, zhé jǔ hé yān. yòu yǒu cǎo shū, mò zhī shuí shǐ, qí xíng shū suī wú jué yì, yì shì yī shí zhī biàn tōng yě. xiào xuān shí, zhào tōng cāng xié dú zhě, dú zhāng chǎng cóng shòu zhī. liáng zhōu cì shǐ dù yè pèi rén yuán lǐ jiǎng xué, dài fū qín jìn yì néng yán zhī. xiào píng shí, zhēng lǐ děng bǎi yú rén shuō wén zì yú wèi yāng gōng zhōng, yǐ lǐ wèi xiǎo xué yuán shì. huáng mén shì láng yáng xióng cǎi yǐ zuò xùn zuǎn piān. jí wáng xīn jū shè, zì yǐ yùn yīng zhì zuò, dà sī mǎ zhēn fēng xiào wén zì zhī bù, pō gǎi dìng gǔ wén. shí yǒu liù shū: yī yuē gǔ wén, kǒng zǐ bì zhōng shū yě èr yuē qí zì, jí gǔ wén ér yì zhě sān yuē zhuàn shū, yún xiǎo zhuàn yě sì yuē zuǒ shū, qín lì shū yě wǔ yuē móu zhuàn, suǒ yǐ mó yìn yě liù yuē niǎo chóng, suǒ yǐ fān xìn yě. bì zhōng shū zhě, lǔ gōng wáng huài kǒng zǐ zhái ér dé shàng shū chūn qiū lùn yǔ xiào jīng yě. yòu běi píng hóu zhāng cāng xiàn chūn qiū zuǒ shì chuán, shū tǐ yǔ kǒng shì xiāng lèi, jí qián dài zhī gǔ wén yǐ. hòu hàn láng zhōng fú fēng cáo xǐ hào yuē gōng zhuàn, xiǎo yì sī fǎ, ér shén jīng qiǎo, zì shì hòu xué, jiē qí fǎ yě. yòu zhào shì zhōng jiǎ kuí xiū lǐ jiù wén, shū yì yì shù, wáng jiào yī duān, gǒu yǒu kě yǐ jiā yú guó zhě, mí bù xī jí. kuí jí rǔ nán xǔ shèn gǔ xué zhī shī yě. hòu shèn jiē shí rén zhī hào qí, tàn sú rú zhī chuān záo, gù zhuàn shuō wén jiě zì shí wǔ piān, shǒu yī zhōng hài, gè yǒu bù shǔ, kě wèi lèi jù qún fēn, zá ér bù yuè, wén zhì bīn bīn, zuì kě dé ér lùn yě. zuǒ zhōng láng jiāng chén liú cài yōng cǎi lǐ sī cáo xǐ zhī fǎ, wèi gǔ jīn zá xíng, zhào yú tài xué lì shí bēi, kān zài wǔ jīng, tí shū kǎi fǎ, duō shì yōng shū yě. hòu kāi hóng dōu, shū huà qí néng, mò bù yún jí. shí zhū fāng xiàn zhuàn, wú chū yōng zhě.
漢興,有尉律學,復教以籀書,又習八體,試之課最,以為尚書史。書省字不 正,輒舉劾焉。又有草書,莫知誰始,其形書雖無厥誼,亦是一時之變通也。孝宣 時,召通《倉頡》讀者,獨張敞從受之。涼州刺史杜業、沛人爰禮講學,大夫秦近 亦能言之。孝平時,征禮等百餘人說文字於未央宮中,以禮為小學元士。黃門侍郎 揚雄采以作《訓纂篇》。及亡新居攝,自以運應製作,大司馬甄豐校文字之部,頗 改定古文。時有六書:一曰古文,孔子壁中書也;二曰奇字,即古文而異者;三曰 篆書,雲小篆也;四曰佐書,秦隸書也;五曰繆篆,所以摹印也;六曰鳥蟲,所以 幡信也。壁中書者,魯恭王壞孔子宅而得《尚書》、《春秋》、《論語》、《孝經》 也。又北平侯張倉獻《春秋左氏傳》,書體與孔氏相類,即前代之古文矣。後漢郎 中扶風曹喜號曰工篆,小異斯法,而甚精巧,自是後學,皆其法也。又詔侍中賈逵 修理舊文,殊藝異術,王教一端,苟有可以加於國者,靡不悉集。逵即汝南許慎古 學之師也。後慎嗟時人之好奇,嘆俗儒之穿鑿,故撰《說文解字》十五篇,首一終 亥,各有部屬,可謂類聚群分,雜而不越,文質彬彬,最可得而論也。左中郎將陳 留蔡邕采李斯、曹喜之法,為古今雜形,詔於太學立石碑,刊載《五經》,題書楷 法,多是邕書也。後開鴻都,書畫奇能,莫不雲集。時諸方獻篆,無出邕者。
wèi chū, bó shì qīng hé zhāng yī zhe pí cāng guǎng yǎ gǔ jīn zì gǔ. jiū zhū pí guǎng, zhuì shí yí lòu, zēng zhǎng shì lèi, yì yì yú wén wèi yì zhě. rán qí zì gǔ, fāng zhī xǔ piān, gǔ jīn tǐ yòng, huò dé huò shī. chén liú hán dān chún yì yǔ yī tóng, bó kāi gǔ yì, tè shàn cāng yǎ. xǔ shì zì zhǐ bā tǐ liù shū, jīng jiū xián lǐ, yǒu míng yú yī. yǐ shū jiào zhū huáng zǐ. yòu jiàn sān zì shí jīng yú hàn bēi xī, qí wén wèi huàn, sān tǐ fù xuān. xiào zhī shuō wén, zhuàn lì dà tóng, ér gǔ zì shǎo yì. yòu yǒu jīng zhào wéi dàn hé dōng wèi jì èr jiā, bìng hào néng zhuàn. dāng shí tái guān bǎng tí, bǎo qì zhī míng, xī shì dàn shū. xián chuán zhī zǐ sūn, shì chēng qí miào. jìn shì yì yáng wáng diǎn cí lìng rèn chéng lǚ chén biǎo shàng zì lín liù juǎn, xún qí kuàng qù, fù tuō xǔ shèn shuō wén, ér àn ǒu zhāng jù, yǐn bié gǔ zhòu qí huò zhī zì, wén dé zhèng lì, bù chà zhuàn yì yě. chén dì jìng bié fàng gù zuǒ xiào lìng lǐ dēng shēng lèi zhī fǎ, zuò yùn jí wǔ juǎn, shǐ gōng shāng jiǎo zhēng yǔ gè wèi yī piān, ér wén zì yǔ xiōng biàn shì lǔ wèi, yīn dú chǔ xià, shí yǒu bù tóng. huáng wèi chéng bǎi wáng zhī jì, shào wǔ yùn zhī xù. shì yì fēng yí, wén zì gǎi biàn, zhuàn xíng miù cuò, lì tǐ shī zhēn. sú xué bǐ xí, fù jiā xū zào. qiǎo tán biàn shì, yǐ yì wèi yí, xuàn huò yú shí, nán yǐ lí gǎi. nǎi yuē: zhuī lái wèi guī, qiǎo yán wèi biàn, xiǎo miǎn wèi, shén yán wèi cán. rú sī shén zhòng, jiē bù hé kǒng shì gǔ shū shǐ zhòu dà zhuàn xǔ shì shuō wén shí jīng sān zì yě. fán suǒ guān gǔ, mò bù chóu chàng yān. jiē fū! wén zì zhě liù jí zhī zōng, wáng jiào zhī shǐ, qián rén suǒ yǐ chuí jīn, jīn rén suǒ yǐ shí gǔ.
魏初,博士清河張揖著《埤倉》、《廣雅》、《古今字詁》。究諸《埤》、 《廣》,綴拾遺漏,增長事類,抑亦於文為益者。然其《字詁》,方之許篇,古今 體用,或得或失。陳留邯鄲淳亦與揖同,博開古藝,特善《倉》、《雅》。許氏字 指、八體、六書,精究閒理,有名於揖。以書教諸皇子。又建《三字石經》於漢碑 西,其文蔚煥,三體復宣。校之《說文》,篆、隸大同,而古字少異。又有京兆韋 誕、河東衛覬二家,並號能篆。當時台觀榜題,寶器之銘,悉是誕書。咸傳之子孫, 世稱其妙。晉世義陽王典祠令任城呂忱表上《字林》六卷,尋其況趣,附托許慎 《說文》,而按偶章句,隱別古籀奇惑之字,文得正隸,不差篆意也。忱弟靜別放 故左校令李登《聲類》之法,作《韻集》五卷,使宮、商、角、徵、羽各為一篇, 而文字與兄便是魯、衛,音讀楚、夏,時有不同。皇魏承百王之季,紹五運之緒。 世易風移,文字改變,篆形謬錯,隸體失真。俗學鄙習,復加虛造。巧談辯士,以 意為疑,炫惑於時,難以釐改。乃曰:追來為歸,巧言為辯,小免為,神嵒為蠶。 如斯甚眾,皆不合孔氏古書、史籀《大篆》、許氏《說文》、《石經》三字也。凡 所關古,莫不惆悵焉。嗟夫!文字者六籍之宗,王教之始,前人所以垂今,今人所 以識古。
chén liù shì zǔ qióng, jiā shì chén liú, wǎng jìn zhī chū, yǔ cóng fù xiōng jù shòu xué yú wèi jì, gǔ zhuàn zhī fǎ, cāng yǎ fāng yán shuō wén zhī yì, dāng shí bìng shōu shàn yù. ér zǔ yù luò yáng zhī luàn, bì dì hé xī, shù shì chuán xí, sī yè suǒ yǐ bù zhuì yě. shì zǔ tài yán zhōng, mù jiān nèi fù, chén wáng zǔ wén wēi zhàng cè guī guó, fèng xiàn wǔ shì chuán zhǎng zhī shū, gǔ zhuàn bā tǐ zhī fǎ. shí méng bāo lù, xù liè yú rú lín, guān bān wén shěng, jiā hào shì yè.
臣六世祖瓊,家世陳留,往晉之初,與從父兄俱受學於衛覬,古篆之法,《倉》、 《雅》、《方言》、《說文》之誼,當時並收善譽。而祖遇洛陽之亂,避地河西, 數世傳習,斯業所以不墜也。世祖太延中,牧犍內附,臣亡祖文威杖策歸國,奉獻 五世傳掌之書,古篆八體之法。時蒙褒錄,敘列於儒林,官班文省,家號世業。
jì chén àn duǎn, shí xué yōng báo, jiàn zì jiā fēng, yǒu tiǎn wú xiǎn. shì jí liù shì zhī zī, fèng zūn zǔ kǎo zhī xùn, qiè mù gǔ rén zhī guǐ, qǐ jiàn rú mén zhī zhé. qiú zhuàn jí gǔ lái wén zì, yǐ xǔ shèn shuō wén wèi zhǔ, jí kǒng shì shàng shū wǔ jīng yīn zhù zhòu piān ěr yǎ sān cāng fán jiāng fāng yán tōng sú wén zǔ wén zōng pí cāng guǎng yǎ gǔ jīn zì gǔ sān zì shí jīng zì lín yùn jí zhū fù wén zì yǒu liù shū zhī yì zhě, yǐ lèi biān lián, wén wú fù zhòng, tǒng wèi yī bù. qí gǔ zhòu qí huò sú lì zhū tǐ, xián shǐ bān yú zhuàn xià, gè yǒu qū bié. gǔ xùn jiǎ jiè zhī yì, qiān suí wén ér jiě yīn dú chǔ xià zhī shēng, bìng zhú zì ér zhù. qí suǒ bù zhī zhě, zé què rú yě. tuō méng suì xǔ, jì shěng bǎi shì zhī guān, ér tóng wén zì zhī yù. diǎn shū mì shū suǒ xū zhī shū, qǐ chuí chì gěi bìng xué shì wǔ rén cháng xí wén zì zhě, zhù chén pī lǎn shū shēng gè wǔ rén, zhuān lìng chāo xiě. shì zhōng huáng mén guó zi jì jiǔ yī yuè yī jiān, wū yì yí yǐn, shù wú pī móu. suǒ zhuàn míng mù, fú tīng míng zhǐ.
暨臣闇短,識學庸薄,漸漬家風,有忝無顯。是藉六世之資,奉遵祖考之訓, 竊慕古人之軌,企踐儒門之轍。求撰集古來文字,以許慎《說文》為主,及孔氏 《尚書》、《五經音注》、《籀篇》、《爾雅》、《三倉》、《凡將》、《方言》、 《通俗文》、祖文宗《埤倉》、《廣雅》、《古今字詁》、《三字石經》、《字林》、 《韻集》、諸賦文字有六書之誼者,以類編聯,文無復重,統為一部。其古籀、奇 惑、俗隸諸體,咸使班於篆下,各有區別。詁訓假借之誼,僉隨文而解;音讀楚、 夏之聲,並逐字而注。其所不知者,則闕如也。脫蒙遂許,冀省百氏之觀,而同文 字之域。典書秘書所須之書,乞垂敕給;並學士五人嘗習文字者,助臣披覽;書生 各五人,專令抄寫。侍中、黃門、國子祭酒一月一監,誣議疑隱,庶無紕繆。所撰 名目,伏聽明旨。
zhào yuē: kě rú suǒ qǐng, bìng jiù tài cháng, jì jiān jiào bā shū shǐ yě. qí yǒu suǒ xū, yī qǐng gěi zhī. míng mù dài shū chéng zhòng wén. shì yú shì zhuàn jí zì shū, hào yuē gǔ jīn wén zì, fán sì shí juǎn, dà tǐ yī xǔ shì shuō wén wèi běn, shàng zhuàn xià lì. zhèng guāng zhōng, jiān zhù zuò láng. zú guān, zèng bā zhōu cì shǐ. qí shū jìng wèi néng chéng. shì xiōng zi zhēng lǔ jiāng jūn shùn hé, yì gōng zhuàn shū.
詔曰:「可如所請,並就太常,冀兼教八書史也。其有所須,依請給之。名目 待書成重聞。」式於是撰集字書,號曰《古今文字》,凡四十卷,大體依許氏《說 文》為本,上篆下隸。正光中,兼著作郎。卒官,贈巴州刺史。其書竟未能成。式 兄子征虜將軍順和,亦工篆書。
xiān shì, tài hé zhōng, yǎn zhōu rén shěn fǎ huì néng lì shū. xuān wǔ zhī zài dōng gōng, chì fǎ huì shì shū. hòu yǐ lì jī jiàn zhī yú lǘ lǐ zhě shén zhòng, wèi yǒu rú cuī hào zhī miào.
先是,太和中,兗州人沈法會能隸書。宣武之在東宮,敕法會侍書。後以隸跡 見知於閭里者甚眾,未有如崔浩之妙。
lùn yuē: yóu yǎ cái yè, yì gāo yǔn zhī yà, zhì yú xiàn zú chén qí, sī suǒ yǐ jué shì ér mò sì. míng gēn yǎ dào rú fēng, zhōng shòu fēi cháng zhī yù. yǐ tài hé zhī shèng, yǒu qǐ yán zhī zhòng, yì nǎi kuàng shì yī shí. zhào jì yù xiū, kè lóng táng gòu, zhèng qīng gěng gài, diān pèi bù yú cí jué zhǔ yòu zhī nián, kàng jié chén quán zhī rì, gù shì qún gōng, qí fēng gù yǐ yuǎn yǐ. gāo lǘ fā yán yǒu zhāng jù, xià bǐ fù wén cí, gù néng shòu yù lèi cháo, jiàn zhòng míng zhǔ, guà guān xiè shì, lǐ bèi xuán yú. měi yǐ! zhào yì wén yǎ zì yè, yǎn jiā zhī xiào yì, kě wèi shì yǒu rén yān. hú sǒu xiǎn huì zhī jiān, yōu yóu wú mèn, yì yī dài zhī yì rén yú! hú fāng huí zhāng zhàn duàn chéng gēn kàn yīn liú yán míng zhào róu suǒ chǎng jiē tōng shè jīng shǐ, cái zhì bù qún, jià zhòng xī zhōu, yǒu wén dōng guó, gù liú bō zhī zhōng, zì bá ní zǐ. rén zhī bù kě yǐ wú néng, xìn yě. sòng yáo chù qū néng shēn, zhōng zhì xiǎn dá. yóu dào gāng zhí zì lì, rèn shǐ wèi lèi. jiāng shì néng shì qí yè, yì zú chēng yún.
論曰:游雅才業,亦高允之亞,至於陷族陳奇,斯所以絕世而莫祀。明根雅道 儒風,終受非常之遇。以太和之盛,有乞言之重,抑乃曠世一時。肇既聿修,克隆 堂構,正清梗概,顛沛不渝;辭爵主幼之年,抗節臣權之日,顧視群公,其風固已 遠矣。高閭發言有章句,下筆富文詞,故能受遇累朝,見重明主,掛冠謝事,禮備 懸輿。美矣!趙逸文雅自業,琰加之孝義,可謂世有人焉。胡叟顯晦之間,優遊無 悶,亦一代之異人歟!胡方回、張湛、段承根、闞駰、劉延明、趙柔、索敞皆通涉 經史,才志不群,價重西州,有聞東國,故流播之中,自拔泥滓。人之不可以無能, 信也。宋繇處屈能申,終致顯達。游道剛直自立,任使為累。江式能世其業,亦足 稱雲。