wèi shōu wèi zhǎng xián wèi jì jǐng zi dàn wèi lán gēn zú zi kǎi
魏收 魏長賢 魏季景子澹 魏蘭根族子愷
wèi shōu, zì bó qǐ, xiǎo zì fú zhù, jù lù xià qū yáng rén yě. zì xù: hàn chū wèi wú zhī fēng gāo liáng hóu, zi jūn. jūn zi huī. huī zi yàn. yàn zi xīn, zì zi hú, yòu gū, yǒu zhì cāo, bó qià jīng shǐ, wèi zhōng běn jùn tài shǒu. zi yuè, zì chù dé, xìng chén hòu, yǒu dù liàng, xuān chéng gōng zhào guó lǐ xiào bó jiàn ér zhòng zhī, yǐ nǚ qī yān. wèi jì yīn tài shǒu, yǐ shàn zhèng chēng.
魏收,字伯起,小字佛助,鉅鹿下曲陽人也。自序:漢初魏無知封高良侯,子 均。均子恢。恢子彥。彥子歆,字子胡,幼孤,有志操,博洽經史,位終本郡太守。 子悅,字處德,性沉厚,有度量,宣城公趙國李孝伯見而重之,以女妻焉。位濟陰 太守,以善政稱。
yuè zi zi jiàn, zì jìng zhōng, shì hè fèng cháo qǐng, lèi qiān tài wèi cóng shì zhōng láng. chū, xuān wǔ shí píng shì, suì yú wǔ xìng lì zhèn, xún gǎi wèi dōng yì zhōu. qí hòu zhèn jiāng cì shǐ, guāi shī rén hé, qún shì zuò gěng, suì wèi biān huàn. nǎi chú zi jiàn dōng yì zhōu cì shǐ. zi jiàn bù yǐ ēn xìn, yuǎn jìn qīng jìng. zhèng guāng wǔ nián, nán běi èr qín chéng rén mò zhé niàn shēng hán zǔ xiāng zhāng zhǎng mìng xiāng jì gòu nì. qiān yǐ zhōu chéng zhī rén, mò bù jìn yǒng, tóng lèi xī fǎn, yí xiān shōu qí qì xiè. zi jiàn yǐ wèi chéng rén shù dāng xíng zhèn, jǐn jiē xiāo guǒ, ān zhī zú yǐ wèi yòng, jí zhī fù bèi wèi yōu. nǎi xī zhào jū chéng lǎo zhuàng, xiǎo shì zhī, bìng shàng yán zhū chéng rén běn fēi zuì zuò ér lái zhě, xī qiú tīng miǎn. míng dì yōu zhào cóng zhī. zi jiàn jiàn fēn qí fù xiōng zǐ dì, wài jū jùn shù, nèi wài xiāng gù, zhōng huò bǎo quán. jí qín zéi chéng shèng, tún yíng hēi shuǐ, zi jiàn nǎi qián shǐ yǎn xí, qián hòu zhǎn huò shén zhòng, wēi míng hè rán. xiān fǎn zhě, jí cǐ xī jiàng. nǎi jiān shǐ shàng wén, dì shén jiā zhī, zhào zi jiàn jiān shàng shū, wèi xíng tái cì shǐ rú gù. yú shì wēi zhèn shǔ tǔ. qí liáng bā èr yì liǎng qín zhī shì, jiē suǒ jié dù.
悅子子建,字敬忠,釋褐奉朝請,累遷太尉從事中郎。初,宣武時平氏,遂於 武興立鎮,尋改為東益州。其後鎮將刺史,乖失人和,群氏作梗,遂為邊患。乃除 子建東益州刺史。子建布以恩信,遠近清靜。正光五年,南北二秦城人莫折念生、 韓祖香、張長命相繼構逆。僉以州城之人,莫不勁勇,同類悉反,宜先收其器械。 子建以為城人數當行陣,盡皆驍果,安之足以為用,急之腹背為憂。乃悉召居城老 壯,曉示之,並上言諸城人本非罪坐而來者,悉求聽免。明帝優詔從之。子建漸分 其父兄子弟,外居郡戍,內外相顧,終獲保全。及秦賊乘勝,屯營黑水,子建乃潛 使掩襲,前後斬獲甚眾,威名赫然。先反者,及此悉降。乃間使上聞,帝甚嘉之, 詔子建兼尚書,為行台刺史如故。於是威振蜀土。其梁、巴、二益、兩秦之事,皆 所節度。
liáng zhōu cì shǐ fù shù yǎn zǐ jìng zhòng xīn yǐ wèi kuì, zài luò dà xíng huò huì, yǐ tú xíng tái. xiān shì zi jiàn yì lǚ qiú guī jīng shī, zhì cǐ, nǎi qiǎn cì shǐ táng yǒng dài yān. shù yǎn yīn wèi xíng tái. zi jiàn jiāng hái, qún shì mù liàn, xiāng shuài duàn dào. zhǔ bù yáng sēng fù xiān xíng xiǎo yù, zhū shì fèn yuē: wǒ liú cì shǐ, ěr sòng chū yě? zhuó zhī shù chuàng, jǐ sǐ. zi jiàn xú jiā wèi pì, xún yuè fāng dé qián xíng. lì rén zèng yí, yī wú suǒ shòu. ér dōng yì shì shǔ xún fǎn, gōng bī táng yǒng, yǒng qì chéng ér zǒu, nǎi sàng yī fān yǐ. chū yǒng zhī zǒu, zi jiàn kè yǒu shā mén yún càn jí jù lù rén gěng xiǎn jiē méi luò shì shǒu, jí zhī zi jiàn zhī kè, chuí qì zhuī yī wù hái zhī, sòng chū bái mǎ. yí ài suǒ bèi rú cǐ.
梁州刺史傅豎眼子敬仲心以為愧,在洛大行貨賄,以圖行台。先是子建亦屢求 歸京師,至此,乃遣刺史唐永代焉。豎眼因為行台。子建將還,群氏慕戀,相率斷 道。主簿楊僧覆先行曉喻,諸氏忿曰:「我留刺史,爾送出也?」斫之數創,幾死。 子建徐加慰譬,旬月方得前行。吏人贈遺,一無所受。而東益氏、蜀尋反,攻逼唐 永,永棄城而走,乃喪一籓矣。初永之走,子建客有沙門雲璨及鉅鹿人耿顯皆沒落 氏手,及知子建之客,垂泣追衣物還之,送出白馬。遺愛所被如此。
chū, zi jiàn wèi qián jūn jiāng jūn, shí nián bù xǐ, zài luò xián xiá, yǔ lì bù shàng shū lǐ xīn xīn cóng dì yán shí pō wèi yì qí, shí rén wèi wèi dān hǎo. zi jiàn měi yuē: qí yú lián yǒng zhī jì, dé zhī shēn yǐ. qiě wú wèi wèi shí yòng, bó yì kě yě. jí yī lín biān shì, fán jīng wǔ nián, wèi zēng duì jú.
初,子建為前軍將軍,十年不徙,在洛閒暇,與吏部尚書李歆、歆從弟延寔頗 為弈棋,時人謂為耽好。子建每曰:「棋於廉勇之際,得之深矣。且吾未為時用, 博弈可也。」及一臨邊事,凡經五年,未曾對局。
hái luò hòu, lèi qiān wèi wèi qīng. chū, yuán hào nèi bī, zhuāng dì běi xìng, zi jiàn wèi suǒ qīn lú yì xī yuē: běi hǎi zì jué shè jì, chēng fān xiāo yǎn, wú lǎo yǐ, qǐ néng wèi péi chén! suì xié jiā kǒu jū luò nán. hào píng nǎi guī. xiān kǔ fēng bì, jí cǐ suì shén. yǐ qīng rèn yǒu wù, lǚ shàng shū qǐ shēn, tè chú yòu guāng lù dài fū. xíng gǎo zhī píng, tài fù lǐ yán shí zi shì zhōng yù wèi dà shǐ, fǔ wèi dōng tǔ. shí wài qī guì shèng, sòng kè tián mén, zi jiàn yì wǎng hòu bié. yán shí yuē: xiǎo ér jīn xíng, hé yǐ xiāng zhù? zi jiàn yuē: yì yǐ yíng mǎn wèi jiè. yán shí chàng rán jiǔ zhī. jí zhuāng dì shā ěr zhū róng, yù huò yú hé yīn zhě, qí jiā lǜ xiāng diào hè. tài wèi lǐ qián dì èr zi rén yào, zi jiàn zhī nǚ xù, wǎng yì jiàn hài. zi jiàn wèi yí dì lú dào qián yuē: cháo tíng zhū jiǎn quán qiáng, xiōng tú shàng gěng, wèi wén yǒu qí móu yì lüè, kǒng bù kě jì. cǐ nǎi lǐ mén huò shǐ, diào hè wú nǎi cōng cōng! jí yǒng ān zhī hòu, lǐ shì zōng zú liú lí, huò yù zhū yí, rú qí suǒ lǜ. hòu lì zuǒ guāng lù dài fū, jiā sàn qí cháng shì biāo qí dà jiāng jūn.
還洛後,累遷衛尉卿。初,元顥內逼,莊帝北幸,子建謂所親盧義僖曰:「北 海自絕社稷,稱籓蕭衍,吾老矣,豈能為陪臣!」遂攜家口居洛南。顥平乃歸。先 苦風痹,及此遂甚。以卿任有務,屢上書乞身,特除右光祿大夫。邢杲之平,太傅 李延寔子侍中彧為大使,撫慰東土。時外戚貴盛,送客填門,子建亦往候別。延實 曰:「小兒今行,何以相助?」子建曰:「益以盈滿為誡。」延實悵然久之。及莊 帝殺爾硃榮,遇禍於河陰者,其家率相吊賀。太尉李虔第二子仁曜,子建之女婿, 往亦見害。子建謂姨弟盧道虔曰:「朝廷誅翦權強,兇徒尚梗,未聞有奇謀異略, 恐不可濟。此乃李門禍始,吊賀無乃匆匆!」及永安之後,李氏宗族流離,或遇誅 夷,如其所慮。後歷左光祿大夫,加散騎常侍、驃騎大將軍。
zi jiàn zì chū wèi fān mù, dǒng sī shān nán, jū zhī gāo zhī zhōng, yù tiān xià duō shì, zhèng shēn jié yǐ, bù yǐ cái lì jīng huái. jí guī jīng shī, jiā rén yī shí, cháng bù zhōu shàn, qīng sù zhī jī, zhe yú zhōng shǐ. xìng cún zhòng shèn, bù zá jiāo yóu, wéi yǔ shàng shū lú yì xī yí dì jīng zhōu cì shǐ lú dào yù yǎ xiàng qīn nì. jí jí dǔ, gù chì èr zǐ yuē: sǐ shēng dà fēn, hán qì suǒ tóng. shì yǒu hòu zàng, wú píng shēng bù qǔ jù chú luǒ shēn, yòu fēi wú yì. qì jué zhī hòu, liǎn yǐ shí fú. wú píng shēng qì kuò, qián hòu sān qǔ, hé zàng zhī shì, yì yòu fēi gǔ. qiě rǔ èr mǔ, xiān zài jiù yíng, fén dì jiǔ gù, yǐ yǒu dìng bié. wéi rǔ cì mǔ mù zài wài ěr, kě qiān rù zhào yù, yī bān ér dìng xíng yú wú mù zhī hòu, rú cǐ zú yǐ, bù xū fù hé. dāng shùn wú xīn, wù lìng wú yǒu yí hèn. yǒng xī èr nián chūn, zú yú luò yáng xiào yì lǐ shě, shí nián liù shí. yòu zèng yí tóng sān sī dìng zhōu cì shǐ, shì yuē wén jìng.
子建自出為籓牧,董司山南,居脂膏之中,遇天下多事,正身潔已,不以財利 經懷。及歸京師,家人衣食,常不周贍,清素之跡,著於終始。性存重慎,不雜交 游,唯與尚書盧義僖、姨弟涇州刺史盧道裕雅相親昵。及疾篤,顧敕二子曰:「死 生大分,含氣所同。世有厚葬,吾平生不取;遽除裸身,又非吾意。氣絕之後,斂 以時服。吾平生契闊,前後三娶,合葬之事,抑又非古。且汝二母,先在舊塋,墳 地久固,已有定別。唯汝次母墓在外耳,可遷入兆域,依班而定行於吾墓之後,如 此足矣,不須附合。當順吾心,勿令吾有遺恨。」永熙二年春,卒於洛陽孝義里舍, 時年六十。又贈儀同三司、定州刺史,諡曰文靜。
èr zi, shōu zuò.
二子,收、祚。
shōu shǎo jī jǐng, bù chí xì xíng. nián shí wǔ, pō yǐ shǔ wén. jí suí fù fù biān, hǎo xí qí shè, yù yǐ wǔ yì zì dá. xíng yáng zhèng bó diào zhī yuē: wèi láng nòng jǐ duō shǎo? shōu cán, suì zhé jié dú shū. xià yuè, zuò bǎn chuáng, suí shù yīn fěng sòng. jī nián, chuáng bǎn wèi zhī ruì jiǎn, ér jīng lì bù chuò. yǐ wén huá xiǎn.
收少機警,不持細行。年十五,頗已屬文。及隨父赴邊,好習騎射,欲以武藝 自達。滎陽鄭伯調之曰:「魏郎弄戟多少?」收慚,遂折節讀書。夏月,坐板床, 隨樹陰諷誦。積年,床板為之銳減,而精力不輟。以文華顯。
chū chú tài xué bó shì. jí ěr zhū róng yú hé yīn làn hài cháo shì, shōu yì zài wéi zhōng, yǐ rì yàn huò miǎn. lì bù shàng shū lǐ shén juàn zhòng shōu cái xué, zòu shòu sī tú jì shì cān jūn. yǒng ān sān nián, chú běi zhǔ kè láng zhōng. jié mǐn dì lì, miào jiǎn jìn shì, zhào shì shōu wèi fēng chán shū. shōu xià bǐ biàn jiù, bù lì gǎo cǎo, wén jiāng qiān yán, suǒ gǎi wú jǐ. shí huáng mén láng jiǎ sī tóng shì lì, shēn qí zhī, bái dì yuē: suī qī bù zhī cái, wú yǐ guò cǐ. qiān sàn qí shì láng, xún chì diǎn qǐ jū zhù, bìng xiū guó shǐ, é jiān zhōng shū shì láng, shí nián èr shí liù.
初除太學博士。及爾硃榮於河陰濫害朝士,收亦在圍中,以日晏獲免。吏部尚 書李神雋重收才學,奏授司徒記室參軍。永安三年,除北主客郎中。節閔帝立,妙 簡近侍,詔試收為封禪書。收下筆便就,不立藁草,文將千言,所改無幾。時黃門 郎賈思同侍立,深奇之,白帝曰:「雖七步之才,無以過此。」遷散騎侍郎,尋敕 典起居注,並修國史,俄兼中書侍郎,時年二十六。
xiào wǔ chū, yòu zhào shōu shè běn zhí, wén gào tián jī, shì xián chēng zhǐ. huáng mén láng cuī yǎn cóng qí shén wǔ rù cháo, xūn zhuó yú shì, shōu chū bù yì mén. yǎn wèi dì dēng zuò shè yún: zhèn tuō tǐ xiào wén. shōu chī qí shuài zhí. zhèng yuán láng lǐ shèn yǐ gào zhī, yǎn shēn fèn jì. shí jié mǐn dì cú, lìng shōu wèi zhào. yǎn nǎi xuān yán: shōu pǔ tài shì chū rù wéi xin wū, yī rì zào zhào, yōu wèi cí zhǐ, rán zé yì qí zhī shì, jǐn wèi nì rén. yòu shōu fù lǎo, hé jiě guān guī shì. nán tái jiāng jiā dàn hé, lài shàng shū xīn xióng wèi yán yú zhōng wèi qí jùn, nǎi jiě. shōu yǒu jiàn shēng dì zhòng tóng, xiān wèi chǐ lù, yīn cǐ bù jù, shàng jí, qiǎn hái xiāng fú shì. xiào wǔ cháng dà fā shì zú, shòu yú sōng shān zhī nán, xún yǒu liù rì. shí hán, cháo yě jiē yuàn. dì yǔ cóng guān jí zhū fēi wáng, qí jì yì shì, duō fēi lǐ dù. shōu yù yán zé jù, yù mò bù néng yǐ, nǎi shàng nán shòu fù yǐ fěng yān, nián èr shí qī. suī fù yán yín lì, ér zhōng guī yǎ zhèng. dì shǒu zhào bào yān, shén jiàn bāo měi. zhèng bó wèi yuē: qīng bù yù lǎo fū, yóu yīng zhú tù.
孝武初,又詔收攝本職,文誥填積,事咸稱旨。黃門郎崔甗從齊神武入朝,熏 灼於世,收初不詣門。甗為帝登阼赦云:「朕托體孝文。」收嗤其率直。正員郎李 慎以告之,甗深忿忌。時節閔帝殂,令收為詔。甗乃宣言:收普泰世出入幃忄屋, 一日造詔,優為詞旨,然則義旗之士,盡為逆人。又收父老,合解官歸侍。南台將 加彈劾,賴尚書辛雄為言於中尉綦俊,乃解。收有賤生弟仲同,先未齒錄,因此怖 懼,上籍,遣還鄉扶侍。孝武嘗大發士卒,狩於嵩山之南,旬有六日。時寒,朝野 嗟怨。帝與從官及諸妃王,奇伎異飾,多非禮度。收欲言則懼,欲默不能已,乃上 《南狩賦》以諷焉,年二十七。雖富言淫麗,而終歸雅正。帝手詔報焉,甚見褒美。 鄭伯謂曰:「卿不遇老夫,猶應逐兔。」
shén wǔ gù ràng tiān zhù dà jiāng jūn, wèi dì chì shōu wèi zhào, lìng suì suǒ qǐng. yù jiā xiāng guó, wèn shōu xiāng guó pǐn zhì, shōu yǐ shí duì, dì suì zhǐ. shōu jì wèi cè zhǔ xiāng zhī yì, yǐ qián shì bù ān, qiú jiě, zhào xǔ yān. jiǔ zhī, chú dì xiōng zi guǎng píng wáng zàn kāi fǔ cóng shì zhōng láng, shōu bù gǎn cí, nǎi wèi tíng zhú fù yǐ zhì yǐ yì. xún jiān zhōng shū shě rén. yǔ jì yīn wēn zi shēng hé jiān xíng zi cái qí yù, shì hào sān cái. shí xiào wǔ nèi yǒu jiān xì, shōu suì yǐ jí gù cí ér miǎn. jiù cuī xiào fēn guài ér wèn zhī, shōu yuē: jù yǒu jìn yáng zhī jiǎ. xún ér shén wǔ nán shàng, dì xī rù guān.
神武固讓天柱大將軍,魏帝敕收為詔,令遂所請。欲加相國,問收相國品秩, 收以實對,帝遂止。收既未測主、相之意,以前事不安,求解,詔許焉。久之,除 帝兄子廣平王贊開府從事中郎,收不敢辭,乃為《庭竹賦》以致已意。尋兼中書舍 人。與濟陰溫子升、河間邢子才齊譽,世號「三才」。時孝武內有間隙,收遂以疾 固辭而免。舅崔孝芬怪而問之,收曰:「懼有晉陽之甲。」尋而神武南上,帝西入 關。
shōu jiān tōng zhí sàn qí cháng shì, fù wáng xīn pìn liáng. xīn fēng liú wén biàn, shōu cí zǎo fù yì, liáng zhǔ jí qí qún chén xián jiā jìng yì. xiān shì, nán běi chū hé, lǐ xié lú yuán míng shǒu tōng shǐ mìng, èr rén cái qì, bìng wèi lín guó suǒ zhòng. zhì cǐ, liáng zhǔ chēng yuē: lú lǐ mìng shì, wáng wèi zhōng xìng, wèi zhī hòu lái, fù hé rú ěr. shōu zài guǎn, suì mǎi wú bì rù guǎn qí bù xià yǒu mài bì zhě, shōu yì huàn qǔ, biàn xíng jiān huì. liáng cháo guǎn sī, jiē wèi zhī huò zuì. rén chēng qí cái, ér bǐ qí xíng. zài tú zuò pìn yóu fù, cí shén měi shèng. shǐ hái, shàng shū yòu pú shè gāo lóng zhī qiú nán huò yú xīn shōu, bù néng rú zhì, suì fěng yù shǐ zhōng wèi gāo zhòng mì jìn zhǐ xīn shōu yú qí tái, jiǔ zhī dé shì.
收兼通直散騎常侍,副王昕聘梁。昕風流文辯,收辭藻富逸,梁主及其群臣咸 加敬異。先是,南北初和,李諧、盧元明首通使命,二人才器,並為鄰國所重。至 此,梁主稱曰:「盧、李命世,王、魏中興,未知後來,復何如耳。」收在館,遂 買吳婢入館;其部下有賣婢者,收亦喚取,遍行奸穢。梁朝館司,皆為之獲罪。人 稱其才,而鄙其行。在途作《聘游賦》,辭甚美盛。使還,尚書右僕射高隆之求南 貨於昕、收,不能如志,遂諷御史中尉高仲密禁止昕、收於其台,久之得釋。
jí sūn qiān sǐ, sī mǎ zi rú jiàn shōu, zhào fù jìn yáng, yǐ wèi zhōng wài fǔ zhǔ bù. yǐ shòu zhǐ guāi chàn, pín bèi xián zé, jiā yǐ chuí chǔ, jiǔ bù dé zhì. huì sī mǎ zi rú fèng shǐ bà cháo, shōu jià qí yú guāng. zi rú yīn yàn xì yán yú shén wǔ yuē: wèi shōu, tiān zǐ zhōng shū láng, yī guó dà cái, yuàn dài wáng jiè yǔ yán sè. yóu cǐ zhuǎn fǔ shǔ, rán wèi shén yōu lǐ.
及孫搴死,司馬子如薦收,召赴晉陽,以為中外府主簿。以受旨乖懺,頻被嫌 責,加以箠楚,久不得志。會司馬子如奉使霸朝,收假其餘光。子如因宴戲言於神 武曰:「魏收,天子中書郎,一國大才,願大王借與顏色。」由此轉府屬,然未甚 優禮。
shōu cóng shū jì jǐng yǒu wén xué, lì guān zhù míng, bìng zài shōu qián, rán shōu cháng suǒ qī hū. jì jǐng shōu chū fù bìng, dùn qiū lǐ shù zhě, gù dà sī nóng xié zhī zǐ yě, yǐ huá biàn jiàn chēng, céng wèi shōu yuē: bà cháo biàn yǒu èr wèi. shōu lǜ ěr yuē: yǐ cóng shū jiàn bǐ, lì xié shū zhī bǐ qīng. xié shū zhě, gù shàng shū lìng chén liú gōng jì bó zhī zǐ, yú chī yǒu míng, hǎo zì rù shì sì, gāo jià mǎi wù, shāng mǎi gòng suǒ chī wán. shōu hū yǐ jì jǐng fāng zhī, bù xùn lì duō rú cǐ.
收從叔季景有文學,歷官著名,並在收前,然收常所欺忽。季景、收初赴並, 頓丘李庶者,故大司農諧之子也,以華辯見稱,曾謂收曰:「霸朝便有二魏。」收 率爾曰:「以從叔見比,例邪輸之比卿。」邪輸者,故尚書令陳留公繼伯之子,愚 痴有名,好自入市肆,高價買物,商買共所嗤玩。收忽以季景方之,不遜例多如此。
shōu běn yǐ wén cái, bì wàng yǐng tuō jiàn zhī, wèi jì bù suí, qiú xiū guó shǐ. cuī xiān wèi yán yú wén xiāng yuē: guó shǐ shì zhòng, gōng jiā fù zǐ bà wáng gōng yè, jiē xū jù zài, fēi shōu bù kě. wén xiāng nǎi qǐ shōu jiān sàn qí cháng shì, xiū guó shǐ. wǔ dìng èr nián, chú zhèng cháng shì, lǐng jiān zhōng shū shì láng, réng xiū guó shǐ.
收本以文才,必望穎脫見知,位既不遂,求修國史。崔暹為言於文襄曰:「國 史事重,公家父子霸王功業,皆須具載,非收不可。」文襄乃啟收兼散騎常侍,修 國史。武定二年,除正常侍,領兼中書侍郎,仍修國史。
wèi dì yàn bǎi liáo, wèn hé gù míng rén rì, jiē mò néng zhī. shōu duì yuē: jìn yì láng dǒng xūn dá wèn lǐ sú yún: zhēng yuè yī rì wèi jī, èr rì wèi gǒu, sān rì wèi zhū, sì rì wèi yáng, wǔ rì wèi niú, liù rì wèi mǎ, qī rì wèi rén. shí xíng shào yì zài cè, shén nǜ yān. zì wèi liáng hé hǎo, shū xià zhǐ měi yún: xiǎng bǐ jìng nèi níng jìng, cǐ lǜ tǔ ān hé. liáng hòu shǐ qí shū nǎi qù bǐ zì, zì chēng yóu zhe cǐ, yù shì wú wài zhī yì. shōu dìng bào shū yún: xiǎng jìng nèi qīng yàn, jīn wàn guó ān hé. liáng rén fù shū, yī yǐ wèi tǐ.
魏帝宴百僚,問何故名「人日」,皆莫能知。收對曰:「晉議郎董勛答問禮俗 云:正月一日為雞,二日為狗,三日為豬,四日為羊,五日為牛,六日為馬,七日 為人。」時邢邵亦在側,甚恧焉。自魏、梁和好,書下紙每云:「想彼境內寧靜, 此率土安和。」梁後使其書乃去「彼」字,自稱猶著「此」,欲示無外之意。收定 報書云:「想境內清晏,今萬國安和。」梁人復書,依以為體。
hòu shén wǔ rù cháo, jìng dì shòu xiāng guó, gù ràng, lìng shōu wèi qǐ. qǐ chéng chéng shàng, wén xiāng shí shì cè, shén wǔ zhǐ shōu yuē cǐ rén dāng fù wèi cuī guāng. sì nián, shén wǔ yú xī mén bào cí yàn jí, wèi sī mǎ zi rú yuē: wèi shōu wèi shǐ guān, shū wú shàn è, wén běi biàn lì shí zhū guì cháng xiǎng shǐ guān yǐn shí, sī mǎ pú shè pō céng xiǎng bù? yīn gòng dà xiào. réng wèi shōu yuē: qīng wù jiàn yuán kāng děng zài wú mù xià qū zǒu, wèi wú yǐ wèi qín láo. wǒ hòu shì shēn míng zài qīng shǒu, wù wèi wǒ bù zhī. xún jiā jiān zhù zuò láng.
後神武入朝,靜帝授相國,固讓,令收為啟。啟成呈上,文襄時侍側,神武指 收曰「此人當復為崔光。」四年,神武於西門豹祠宴集,謂司馬子如曰:「魏收為 史官,書吾善惡,聞北便利時諸貴常餉史官飲食,司馬僕射頗曾餉不?」因共大笑。 仍謂收曰:「卿勿見元康等在吾目下趨走,謂吾以為勤勞。我後世身名在卿手,勿 謂我不知。」尋加兼著作郎。
shōu xī zài jīng luò, qīng báo yóu shén, rén hào yún wèi shōu jīng jiá dié. wén xiāng céng yóu dōng shān, lìng gěi shì huáng mén shì láng hào děng yàn. wén xiāng yuē: wèi shōu shì cái wú yí shì, xū chū qí duǎn. wǎng fù shù fān, shōu hū dà chàng yuē: yáng zūn yàn lǐ qū, yǐ dào. yīn cóng róng yuē: wǒ chuò yǒu yú xiá, shān lì bù dòng. ruò yù dāng tú, kǒng piān piān suì shì. dāng tú zhě wèi, piān piān zhě dié yě. wén xiāng xiān zhī zhī, dà xiào chēng shàn. wén xiāng yòu yuē: xiàng yǔ yóu wēi, yí gèng zhǐ chì. yīn yīng shēng yuē: wèi shōu zài bìng zuò yī piān shī, duì zhòng dú qì, yún: dǎ cóng shū jì jǐng chū liù bǎi dòu mǐ, yì bù biàn cǐ. yuǎn jìn suǒ zhī, fēi gǎn wàng shuō. wén xiāng xǐ yuē: wǒ yì xiān wén. zhòng rén jiē xiào. shōu suī zì shēn xuě, bù fù kàng jù, zhōng shēn bìng zhī.
收昔在京洛,輕薄尤甚,人號雲「魏收驚蛺蝶。」文襄曾游東山,令給事黃門 侍郎顥等宴。文襄曰:「魏收恃才無宜適,須出其短。」往複數番,收忽大唱曰: 「楊遵彥理屈,已倒。」愔從容曰:「我綽有餘暇,山立不動。若遇當塗,恐翩翩 遂逝。」當塗者魏,翩翩者蝶也。文襄先知之,大笑稱善。文襄又曰:「向語猶微, 宜更指斥。」愔應聲曰:「魏收在並作一篇詩,對眾讀訖,云:『打從叔季景出六 百斗米,亦不辨此。』遠近所知,非敢妄說。」文襄喜曰:「我亦先聞。」眾人皆 笑。收雖自申雪,不復抗拒,終身病之。
hóu jǐng pàn rù liáng, kòu nán jìng. wén xiāng shí zài jìn yáng, lìng shōu wèi xí wǔ shí yú zhǐ, bù rì ér jiù. yòu xí liáng cháo, lìng sòng hóu jǐng, chū yè zhí bǐ, sān gēng biàn liǎo, wén guò qī zhǐ. wén xiāng shàn zhī. wèi dì céng wěi qiū dà shè, pǔ lìng fù shī, shōu shī mò yún: chǐ shū zhēng jiàn yè, zhé jiǎn zhào zhǎng ān. wén xiāng zhuàng zhī, gù wèi rén yuē: zài cháo jīn yǒu wèi shōu, biàn shì guó zhī guāng cǎi. yǎ sú wén mò, tōng dá zòng héng. wǒ yì shǐ zi cái zǐ shēng, shí yǒu suǒ zuò, zhì yú cí qì, bìng bù jí zhī. wú huò jué yǒu suǒ huái, wàng ér bù yǔ, yǔ ér bù jǐn, yì yǒu wèi jí, shōu chéng cǎo, jiē yǐ zhōu xī. cǐ yì nán yǒu. yòu chì jiān zhǔ kè láng, jiē liáng shǐ xiè tǐng xú líng. hóu jǐng jì xiàn liáng, liáng pó yáng wáng fàn shí wèi hé zhōu cì shǐ, wén xiāng chì shōu yǐ shū yù zhī. fàn dé shū, réng lǜ bù wǔ xī shàng, zhōu cì shǐ cuī shèng niàn rù jù qí chéng. wén xiāng wèi shōu yuē: jīn dìng yī zhōu, qīng yǒu qí lì, yóu hèn chǐ shū zhēng jiàn yè wèi xiào ěr.
侯景叛入梁,寇南境。文襄時在晉陽,令收為檄五十餘紙,不日而就。又檄梁 朝,令送侯景,初夜執筆,三更便了,文過七紙。文襄善之。魏帝曾委秋大射,普 令賦詩,收詩末云:「尺書征建鄴,折簡召長安。」文襄壯之,顧謂人曰:「在朝 今有魏收,便是國之光采。雅俗文墨,通達縱橫。我亦使子才、子升,時有所作, 至於詞氣,並不及之。吾或決有所懷,忘而不語,語而不盡,意有未及,收呈草, 皆以周悉。此亦難有。」又敕兼主客郎,接梁使謝珽、徐陵。侯景既陷梁,梁鄱陽 王范時為合州刺史,文襄敕收以書喻之。范得書,仍率部伍西上,州刺史崔聖念入 據其城。文襄謂收曰:「今定一州,卿有其力,猶恨『尺書征建鄴』未效耳。」
wén xiāng bēng, wén xuān rú jìn yáng, lìng yǔ huáng mén láng cuī jì shū gāo dé zhèng lì bù láng zhōng wèi jǐn yú běi dì cān zhǎng jī mì. zhuǎn mì shū jiān, jiān zhù zuò láng, yòu chú dìng zhōu dà zhōng zhèng. shí qí jiāng shòu chán, yáng yīn zòu shōu zhì zhī bié guǎn, lìng zhuàn chán dài zhào cè zhū wén, qiǎn xú zhī cái shǒu mén, bù tīng chū.
文襄崩,文宣如晉陽,令與黃門郎崔季舒、高德正、吏部郎中尉瑾於北第參掌 機密。轉秘書監,兼著作郎,又除定州大中正。時齊將受禪,楊愔奏收置之別館, 令撰禪代詔冊諸文,遣徐之才守門,不聽出。
tiān bǎo yuán nián, chú zhōng shū lìng, réng jiān zhù zuò láng, fēng fù píng xiàn zi. èr nián, zhào zhuàn wèi shǐ. sì nián, chú wèi yǐn, gù yōu yǐ lù lì, zhuān zài shǐ gé, bù zhī jùn shì. chū, dì lìng qún chén gè yán zhì, shōu yuē: chén yuàn dé zhí bǐ dōng guān, zǎo chū wèi shū. gù dì shǐ shōu zhuān qí rèn. yòu zhào píng yuán wáng gāo lóng zhī zǒng jiān zhī, shǔ míng ér yǐ. dì chì shōu yuē: hǎo zhí bǐ, wǒ zhōng bù zuò wèi tài wǔ zhū shǐ guān.
天保元年,除中書令,仍兼著作郎,封富平縣子。二年,詔撰魏史。四年,除 魏尹,故優以祿力,專在史閣,不知郡事。初,帝令群臣各言志,收曰:「臣願得 直筆東觀,早出魏書。」故帝使收專其任。又詔平原王高隆之總監之,署名而已。 帝敕收曰:「好直筆,我終不作魏太武誅史官。」
shǐ, wèi chū dèng yàn hǎi zhuàn dài jì shí yú juǎn, qí hòu cuī hào diǎn shǐ, yóu yǎ gāo yǔn chéng jùn lǐ biāo cuī guāng lǐ yǎn zhī láng zhī shì xiū qí yè. hào wèi biān nián tǐ, biāo shǐ fēn zuò jì biǎo zhì chuán, shū yóu wèi chū. yí wǔ shí, mìng xíng luán zhuī zhuàn xiào wén qǐ jū zhù, shū zhì tài hé shí sì nián. yòu mìng cuī hóng wáng zūn yè bǔ xù yān, xià qì xiào míng, shì shén wěi xī. jì yīn wáng huī yè zhuàn biàn zōng shì lù sān shí juǎn. shōu yú shì yǔ tōng zhí cháng shì fáng yán yòu sī kōng sī mǎ xīn yuán zhí guó zi bó shì diāo róu péi áng zhī shàng shū láng gāo xiào gàn zhuān zǒng zhēn zhuó, yǐ chéng wèi shū. biàn dìng míng chēng, suí tiáo zhēn jǔ. yòu sōu cǎi wáng yí, zhuì xù hòu shì, bèi yī dài shǐ jí, biǎo ér shàng wén zhī. lēi chéng yī dài dà diǎn: fán shí èr jì, jiǔ shí èr liè chuán, hé yī bǎi yī shí juǎn. wǔ nián sān yuè, zòu shàng zhī. qiū, chú liáng zhōu cì shǐ. shōu yǐ zhì wèi chéng, zòu qǐng zhōng yè, xǔ zhī. shí yī yuè fù zòu shí zhì: tiān xiàng sì juǎn, dì xíng sān juǎn, lǜ lì èr juǎn, lǐ lè sì juǎn, shí huò yī juàn, xíng fá yī juàn, líng zhēng èr juǎn, guān shì èr juǎn, shì lǎo yī juàn, fán èr shí juǎn. xù yú jì chuán, hé yī bǎi sān shí juǎn. fēn wèi shí èr biǎo, qí shǐ sān shí wǔ lì, èr shí wǔ xù, jiǔ shí sì lùn, qián hòu èr biǎo yī qǐ, jiē dú chū yú shōu.
始,魏初鄧彥海撰代記十餘卷,其後崔浩典史,游雅、高允、程駿、李彪、崔 光、李琰之郎知世修其業。浩為編年體,彪始分作紀、表、志、傳,書猶未出。宜 武時,命邢巒追撰孝文起居注,書至太和十四年。又命崔鴻、王遵業補續焉,下訖 孝明,事甚委悉。濟陰王暉業撰辨宗室錄三十卷。收於是與通直常侍房延佑、司空 司馬辛元植、國子博士刁柔、裴昂之、尚書郎高孝干專總斟酌,以成魏書。辯定名 稱,隨條甄舉。又搜采亡遺,綴續後事,備一代史籍,表而上聞之。勒成一代大典: 凡十二紀,九十二列傳,合一百一十卷。五年三月,奏上之。秋,除梁州刺史。收 以志未成,奏請終業,許之。十一月復奏十志:天象四卷,地形三卷,律歷二卷, 禮樂四卷,食貨一卷,刑罰一卷,靈徵二卷,官氏二卷,釋老一卷,凡二十卷。續 於紀傳,合一百三十卷。分為十二表,其史三十五例,二十五序,九十四論,前後 二表一啟,皆獨出於收。
shōu suǒ yǐn shǐ guān, kǒng qí líng bī, wéi qǔ xué liú xiān xiāng yī fù zhě. qí fáng yán yòu xīn yuán zhí suī zhòng ràng suī sù shè cháo wèi, bìng fēi shǐ cái diāo róu péi áng zhī yǐ rú yè jiàn zhī, quán bù kān biān jī gāo xiào gàn yǐ zuǒ dào qiú jìn. xiū shǐ zhū rén, zōng zǔ yīn qī, duō bèi shū lù, shì yǐ měi yán. shōu pō jí, bù shèn néng píng, sù yǒu yuàn zhě, duō méi qí shàn. měi yán: hé wù xiǎo zi, gǎn gòng wèi shōu zuò sè! jǔ zhī zé shǐ shàng tiān, àn zhī dāng shǐ rù dì. chū, shōu zài shén wǔ shí wèi tài cháng shǎo qīng, xiū guó shǐ, dé yáng xiū zhī zhù. yīn xiè xiū zhī yuē: wú yǐ xiè dé, dāng wèi qīng zuò jiā chuán. xiū zhī fù gù, wèi shì wèi běi píng tài shǒu, yǐ tān nüè wèi zhōng wèi lǐ píng suǒ dàn huò zuì, zài zài wèi qǐ jū zhù. shōu shū yún: gù wèi běi píng, shén yǒu huì zhèng, zuò gōng shì miǎn guān. yòu yún: lǐ píng shēn xiāng jìng zhòng. ěr zhū róng yú wèi wèi zéi, shōu yǐ gāo shì chū zì ěr zhū, qiě nà róng zǐ jīn, gù jiǎn qí è ér zēng qí shàn, lùn yún: ruò xiū dé yì zhī fēng, tóng hán péng yī huò, fū hé zú shù.
收所引史官,恐其陵逼,唯取學流先相依附者。其房延祐、辛元植、眭仲讓雖 夙涉朝位,並非史才;刁柔、裴昂之以儒業見知,全不堪編緝;高孝干以左道求進。 修史諸人,宗祖姻戚,多被書錄,飾以美言。收頗急,不甚能平,夙有怨者,多沒 其善。每言:「何物小子,敢共魏收作色!舉之則使上天,按之當使入地。」初, 收在神武時為太常少卿,修國史,得陽休之助。因謝休之曰:「無以謝德,當為卿 作佳傳。」休之父固,魏世為北平太守,以貪虐為中尉李平所彈獲罪,載在魏起居 注。收書云:「固為北平,甚有惠政,坐公事免官。」又云:「李平深相敬重。」 爾硃榮於魏為賊,收以高氏出自爾硃,且納榮子金,故減其惡而增其善,論云: 「若修德義之風,同韓、彭、伊、霍,夫何足數。」
shí lùn jì yán shōu zhe shǐ bù píng, wén xuān zhào shōu yú shàng shū shěng yǔ zhū jiā zǐ sūn gòng jiā lùn tǎo. qián hòu tóu sù, bǎi yǒu yú rén, yún yí qí shì zhí wèi huò yún qí jiā bù jiàn jì lù huò yún wàng yǒu fēi huǐ. shōu jiē suí zhuàng dá zhī., fàn yáng lú fěi fù tóng fù chū zú zǔ xuán chuán xià dùn qiū lǐ shù jiā chuán, chēng qí běn shì liáng guó jiā rén. fěi shù jī yì, yún shǐ shū bù zhí. shōu xìng jí, bù shèng qí fèn, qǐ wū qí yù jiā tú hài. dì dà nù, qīn zì jié zé. fěi yuē: chén fù shì wèi. wèi zhì yí tóng, gōng yè xiǎn zhe, míng wén tiān xià, yǔ shōu wú qīn, suì bù lì chuán. bó líng cuī chuò, wèi zhì běn jùn gōng cáo, gèng wú shì jī, shì shōu wài qīn, nǎi wèi chuán shǒu. shōu yuē: chuò suī wú wèi, dào yì kě jiā, suǒ yǐ hé chuán. dì yuē: qīng hé yóu zhī qí hǎo rén? shōu yuē: gāo yǔn céng wèi chuò zàn, chēng yǒu dào dé. dì yuē: sī kōng cái shì, wèi rén zuò zàn, zhèng yīng chēng yáng. yì rú qīng wèi rén zuò wén zhāng, dào qí hǎo zhě, qǐ néng jiē shí? shōu wú yǐ duì, zhàn lì ér yǐ. dàn dì xiān zhòng shōu cái, bù yù jiā zuì. shí tài yuán wáng sōng nián yì bàng shǐ, jí fěi shù bìng huò zuì, gè bèi biān pèi jiǎ fāng, huò yīn yǐ zhì sǐ. lú sī dào yì dǐ zuì. rán yóu yǐ qún kǒu fèi téng, chì wèi shǐ qiě wù shī xíng, lìng qún guān bó yì. tīng yǒu jiā shì zhě rù shǔ, bù shí zhě chén dié. yú shì zhòng kǒu xuān rán, hào wèi huì shǐ, tóu dié zhě xiāng cì, shōu wú yǐ kàng zhī. shí zuǒ pú shè yáng yīn yòu pú shè gāo dé zhèng èr rén shì qīng cháo yě, yǔ shōu jiē qīn. shōu suì wèi qí jiā bìng zuò chuán, èr rén bù yù yán shǐ bù shí, yì sāi chāi cí, zhōng wén xuān shì, gèng bù zhòng lùn.
時論既言收著史不平,文宣詔收於尚書省與諸家子孫共加論討。前後投訴,百 有餘人,雲遺其世職位;或雲其家不見記錄;或雲妄有非毀。收皆隨狀答之。,范 陽盧斐父同附出族祖玄傳下;頓丘李庶家傳,稱其本是梁國家人。斐、庶譏議,雲 史書不直。收性急,不勝其憤,啟誣其欲加屠害。帝大怒,親自詰責。斐曰:「臣 父仕魏。位至儀同,功業顯著,名聞天下,與收無親,遂不立傳。博陵崔綽,位至 本郡功曹,更無事跡,是收外親,乃為傳首。」收曰:「綽雖無位,道義可嘉,所 以合傳。」帝曰:「卿何由知其好人?」收曰:「高允曾為綽贊,稱有道德。」帝 曰:「司空才士,為人作贊,正應稱揚。亦如卿為人作文章,道其好者,豈能皆實?」 收無以對,戰慄而已。但帝先重收才,不欲加罪。時太原王松年亦謗史,及斐、庶 並獲罪,各被鞭配甲坊,或因以致死。盧思道亦抵罪。然猶以群口沸騰,敕魏史且 勿施行,令群官博議。聽有家事者入署,不實者陳牒。於是眾口喧然,號為「穢史」, 投牒者相次,收無以抗之。時左僕射楊愔、右僕射高德正二人勢傾朝野,與收皆親。 收遂為其家並作傳,二人不欲言史不實,抑塞拆辭,終文宣世,更不重論。
yòu shàng shū lù cāo cháng wèi yīn yuē: wèi shōu wèi shū kě wèi bó wù hóng cái, yǒu dà gōng yú wèi shì. yīn cháng wèi shōu yuē: cǐ wèi bù kān zhī shū, chuán zhī wàn gǔ. dàn hèn lùn jí zhū jiā zhī yè qīn yīn, guò wèi fán suì, yǔ jiù shǐ tǐ lì bù tóng ěr. shōu yuē: wǎng yīn zhōng yuán sàng luàn, rén shì pǔ dié yí yì lüè jǐn, shì yǐ jù jǐn qí zhī pài. wàng gōng guān guò zhī rén, yǐ miǎn yóu zé.
又尚書陸操嘗謂愔曰:「魏收魏書可謂博物宏才,有大功於魏室。」愔嘗謂收 曰:「此謂不刊之書,傳之萬古。但恨論及諸家枝葉親姻,過為繁碎,與舊史體例 不同耳。」收曰:「往因中原喪亂,人士譜牒遺逸略盡,是以具盡其枝派。望公觀 過知仁,以免尤責。」
bā nián xià, chú tài zǐ shǎo fù, jiān guó shǐ. fù cān xiū lǜ lìng. sān tái chéng, wén xuān yuē: tái chéng, xū yǒu fù. yīn xiān yǐ gào shōu, shōu shàng huáng jū xīn diàn tái fù, qí wén shén zhuàng lì. shí suǒ zuò zhě zì xíng shào yǐ xià, xián bù dǎi yān. shōu shàng fù qián shù rì, nǎi gào xíng shào, shào hòu gào rén yuē: shōu shén è rén, bù zǎo yán zhī. dì céng yóu dōng shān, chì shōu zuò zhào, xuān yáng wēi dé, pì yù guān xī. é qǐng ér qì, cí lǐ hóng zhuàng, dì duì bǎi liáo dà jiē shǎng zhī. réng jiān tài zǐ zhān shì. shōu qǔ qí jiù nǚ, cuī áng zhī mèi, chǎn yī nǚ, wú zi. wèi tài cháng liú fāng sūn nǚ zhōng shū láng cuī zhào shī nǚ, fū jiā zuò shì, dì bìng cì shōu wèi qī. shí rén bǐ zhī jiǎ chōng zhì zuǒ yòu fū rén. rán wú zi. hòu bìng shén, kǒng shēn hòu dí yìng bù píng, nǎi fàng èr jī. jí jí chōu zhuī yì, zuò huái lí fù yǐ shēn yì.
八年夏,除太子少傅,監國史。復參修律令。三台成,文宣曰:「台成,須有 賦。」愔先以告收,收上《皇居新殿台賦》,其文甚壯麗。時所作者自邢邵已下, 咸不逮焉。收上賦前數日,乃告邢邵,邵後告人曰:「收甚惡人,不早言之。」帝 曾游東山,敕收作詔,宣揚威德,譬喻關西。俄頃而訖,辭理宏壯,帝對百僚大嗟 賞之。仍兼太子詹事。收娶其舅女,崔昂之妹,產一女,無子。魏太常劉芳孫女、 中書郎崔肇師女,夫家坐事,帝並賜收為妻。時人比之賈充置左右夫人。然無子。 後病甚,恐身後嫡媵不平,乃放二姬。及疾瘳追憶,作《懷離賦》以申意。
wén xuān měi yǐ hān yàn zhī cì, yún tài zǐ xìng nuò, zōng shè shì zhòng, zhōng dāng chuán wèi cháng shān. shōu wèi yáng yīn yuē: gǔ rén yún: tài zǐ guó zhī gēn běn, bù kě dòng yáo. zhì zūn sān jué hòu, měi yán chuán wèi cháng shān, lìng chén xià yí èr. ruò shí, biàn xū jué xíng ruò xì cǐ yán, wèi shōu jì tiǎn shī fù, zhèng dāng shǒu zhī yǐ sǐ, dàn kǒng guó jiā bù ān. yīn yǐ shōu yán zòu dì, zì cǐ biàn zhǐ. dì shù yàn xǐ, shōu měi yù shì cóng. huáng tài zǐ zhī nà zhèng liáng dì yě, yǒu sī bèi shè láo zhuàn. dì jì hān yǐn, qǐ ér zì huǐ fù zhī, réng zhào shōu yuē: zhī wǒ yì bù? shōu yuē: chén yú wèi liáng dì jì dōng gōng zhī qiè, lǐ bù xū láo, yǎng wéi shèng huái, yuán cǐ huǐ qù. dì dà xiào, wò shōu shǒu yuē: qīng zhī wǒ yì. ān dé wáng yán zōng nà zhào jùn lǐ zǔ shōu nǚ wèi dāo, hòu dì xìng lǐ zhái yàn, ér fēi mǔ sòng shì jiàn èr shí liú yú dì qián. wèn zhū rén, mò zhī qí yì, dì tóu zhī. shōu yuē: shí liú fáng zhōng duō zǐ, wáng xīn hūn, fēi mǔ yù zi sūn zhòng duō. dì dà xǐ, zhào shōu: qīng hái jiāng lái. réng cì shōu měi jǐn èr pǐ.
文宣每以酣宴之次,雲太子性懦,宗社事重,終當傳位常山。收謂楊愔曰: 「古人云:太子國之根本,不可動搖。至尊三爵後,每言傳位常山,令臣下疑貳。 若實,便須決行;若戲此言,魏收既忝師傅,正當守之以死,但恐國家不安。」愔 以收言奏帝,自此便止。帝數宴喜,收每預侍從。皇太子之納鄭良娣也,有司備設 牢饌。帝既酣飲,起而自毀覆之,仍詔收曰:「知我意不?」收曰:「臣愚謂良娣 既東宮之妾,理不須牢,仰惟聖懷,緣此毀去。」帝大笑,握收手曰:「卿知我意。」 安德王延宗納趙郡李祖收女為刀,後帝幸李宅宴,而妃母宋氏薦二石榴於帝前。問 諸人,莫知其意,帝投之。收曰:「石榴房中多子,王新婚,妃母欲子孫眾多。」 帝大喜,詔收:「卿還將來。」仍賜收美錦二疋。
shí nián, chú yí tóng sān sī. dì zài yàn xí, kǒu chì yǐ wèi zhōng shū jiān, mìng zhòng shū láng lǐ yīn yǐ shōu yī dài shèng cái, nán yú lǜ ěr, jiǔ ér wèi qì. bǐ chéng, dì yǐ zuì xǐng, suì bù zhòng yán, yīn réng bù zòu, shì jìng qǐn. jí dì bēng yú jìn yáng, yì zhào shōu jí zhōng shān tài shǒu yáng xiū zhī cān yì jí xiōng zhī lǐ, bìng zhǎng zhào gào. réng chú shì zhōng, qiān tài cháng qīng, wén xuān shì jí miào hào líng míng, jiē shōu yì yě.
十年,除儀同三司。帝在宴席,口敕以為中書監,命中書郎李愔以收一代盛才, 難於率爾,久而未訖。比成,帝已醉醒,遂不重言,愔仍不奏,事竟寢。及帝崩於 晉陽,驛召收及中山太守陽休之參議吉凶之禮,並掌詔誥。仍除侍中,遷太常卿, 文宣諡及廟號、陵名,皆收議也。
jí xiào zhāo jū zhōng zǎi shì, mìng shōu jìn zhōng wèi zhū zhào wén, jī rì bù chū. zhuǎn zhōng shū jiān. huáng jiàn yuán nián, chú jiān shì zhōng yòu guāng lù dài fū, réng yí tóng, jiān shǐ. shōu xiān fù wáng xīn shǐ liáng, bù xiāng xié mù, shí xīn dì xī qīn mì, ér xiào zhāo bié lìng xiū zhī jiān zhōng shū, zài jìn yáng diǎn gào zhào, shōu liú zài yè, gài xī suǒ wèi. shōu dà bù píng, wèi tài zǐ shè rén lú xún zǔ: ruò shǐ qīng zuò wén gào, wǒ yì bù yán. yòu chú zǔ tǐng wèi zhù zuò láng, yù yǐ dài shōu. sī kōng zhǔ bù lǐ zhù, wén cí shì yě, wén ér gào rén yuē: zhào gào xī guī yáng zi liè, zhù zuò fù qiǎn zǔ xiào zhēng, wén shǐ dùn shī, kǒng wèi gōng fā bèi. yú shí zhào yì èr wáng sān kè, shōu zhí wáng sù dù yù yì, yǐ yuán sī mǎ shì wèi èr wáng, tōng cáo bèi sān kè. zhào zhū lǐ xué zhī guān jiē zhí zhèng xuán wǔ dài zhī yì. xiào zhāo hòu xìng yuán, yì kè bù yù guǎng jí, gù yì cóng shōu. yòu chú jiān tài zǐ shǎo fù, jiě shì zhōng.
及孝昭居中宰事,命收禁中為諸詔文,積日不出。轉中書監。皇建元年,除兼 侍中、右光祿大夫,仍儀同,監史。收先副王昕使梁,不相協睦,時昕弟晞親密, 而孝昭別令休之兼中書,在晉陽典誥詔,收留在鄴,蓋晞所為。收大不平,謂太子 舍人盧詢祖:「若使卿作文誥,我亦不言。」又除祖珽為著作郎,欲以代收。司空 主簿李翥,文詞士也,聞而告人曰:「詔誥悉歸陽子烈,著作復遣祖孝征,文史頓 失,恐魏公發背。」於時詔議二王三恪,收執王肅、杜預義,以元、司馬氏為二王, 通曹備三恪。詔諸禮學之官皆執鄭玄五代之議。孝昭后姓元,議恪不欲廣及,故議 從收。又除兼太子少傅,解侍中。
dì yǐ wèi shǐ wèi xíng, zhào shōu gèng jiā yán shěn, shōu fèng zhào, pō yǒu gǎi zhèng. jí zhào xíng wèi shǐ, shōu yǐ wèi zhí zhì mì gé, wài rén wú yóu de jiàn, yú shì mìng sòng yī běn fù bìng shěng, yī běn fù yè xià, rèn rén xiě zhī.
帝以魏史未行,詔收更加研審,收奉詔,頗有改正。及詔行魏史,收以為直置 秘閣,外人無由得見,於是命送一本付並省,一本付鄴下,任人寫之。
tài níng yuán nián, jiā kāi fǔ. hé qīng èr nián, jiān yòu pú shè. shí wǔ chéng hān yǐn zhōng rì, cháo shì zhuān wěi shì zhōng gāo yuán hǎi, fán yōng bù kān dà rèn. yǐ shōu cái míng zhèn sú, dōu guān shàng shū bì yì yún zhǎng yú duàn gē, nǎi xū xīn yǐ zhàng. shōu wèi bì, bù néng kuāng jiù, wèi yì zhě suǒ jī. dì yú huá lín bié qǐ xuán zhōu yuàn, bèi shān shuǐ tái guān zhī lì, zhào yú gé shàng huà shōu, qí jiàn zhòng rú cǐ.
太寧元年,加開府。河清二年,兼右僕射。時武成酣飲終日,朝事專委侍中高 元海,凡庸不堪大任。以收才名振俗,都官尚書畢義雲長於斷割,乃虛心倚仗。收 畏避,不能匡救,為議者所譏。帝於華林別起玄洲苑,備山水台觀之麗,詔於閣上 畫收,其見重如此。
shǐ shōu bǐ wēn zi shēng xíng shào shāo wèi hòu jìn, shào jì bèi shū chū, zi shēng yǐ zuì sǐ, shōu suì dà bèi rèn yòng, dú bù yī shí. yì lùn gèng xiāng zī huǐ, gè yǒu péng dǎng. shōu měi yì lòu xíng wén. shào yòu yún: jiāng nán rèn fǎng, wén tǐ běn shū, wèi shōu fēi zhí mó nǐ, yì dà tōu qiè. shōu wén nǎi yuē: yī cháng yú shěn yuē jí zhōng zuò zéi, hé yì dào wǒ tōu rèn. rèn shěn jù yǒu zhòng míng, xíng wèi gè yǒu suǒ hào. wǔ píng zhōng, huáng mén láng yán zhī tuī yǐ èr gōng yì wèn pú shè zǔ tǐng. tǐng dá yuē: jiàn xíng wèi zhī zāng bù, jí shì rèn shěn zhī yōu liè. shōu yǐ wēn zi shēng quán bù zuò fù, xíng suī yǒu yī liǎng shǒu, yòu fēi suǒ zhǎng, cháng yún: huì xū néng zuò fù, shǐ chéng dà cái shì. wéi yǐ zhāng biǎo bēi zhì zì xǔ, cǐ wài gèng tóng ér xì. zì wǔ dìng èr nián yǐ hòu, guó jiā dà shì zhào mìng, jūn guó wén cí, jiē shōu suǒ zuò. měi yǒu jǐng jí, shòu zhào lì chéng. huò shí zhōng shǐ cuī cù, shōu bǐ xià yǒu tóng sù gòu, mǐn sù zhī gōng, xíng wēn suǒ bù dǎi yě. qí cān yì diǎn lǐ, yǔ xíng xiāng liè.
始收比溫子升、邢邵稍為後進,邵既被疏出,子升以罪死,收遂大被任用,獨 步一時。議論更相訾毀,各有朋黨。收每議陋邢文。邵又云:「江南任昉,文體本 疏,魏收非直模擬,亦大偷竊。」收聞乃曰:「伊常於沈約集中作賊,何意道我偷 任。」任、沈俱有重名,邢、魏各有所好。武平中,黃門郎顏之推以二公意問僕射 祖珽。珽答曰:「見邢、魏之臧不,即是任、沈之優劣。」收以溫子升全不作賦, 邢雖有一兩首,又非所長,常云:「會須能作賦,始成大才士。唯以章表碑誌自許, 此外更同兒戲。」自武定二年以後,國家大事詔命,軍國文詞,皆收所作。每有警 急,受詔立成。或時中使催促,收筆下有同宿構,敏速之工,邢、溫所不逮也。其 參議典禮,與邢相埒。
jì ér zhào jùn gōng zēng nián huò miǎn, shōu zhī ér guò zhī, shì fā chú míng. qí nián, yòu yǐ tuō fù chén shǐ fēng xiào yǎn, dié lìng qí mén kè yǔ xíng, yù kūn lún bó zhì, dé qí huò: guǒ rán rù biǎo měi yù yíng chǐ děng shù shí jiàn. zuì dāng liú, yǐ shú lùn. sān nián, qǐ chú qīng jùn yǐn. xún qiǎn huáng mén láng yuán wén yáo chì shōu yuē: qīng jiù rén, shì wǒ jiā zuì jiǔ, qián zhě zhī zuì, qíng zài kě shù. bǐ lìng qīng wèi yǐn, fēi wèi měi shòu, dàn chū qǐ qīng, zhēn zhuó rú cǐ. zhèn qǐ kě yòng qīng zhī cái ér wàng qīng shēn? dài zhì shí yuè, dāng hái qīng kāi fǔ. tiān tǒng yuán nián, chú zuǒ guāng lù dài fū. èr nián, xíng qí zhōu cì shǐ, xún wèi zhēn.
既而趙郡公增年獲免,收知而過之,事發除名。其年,又以託附陳使封孝琰, 牒令其門客與行,遇崑崙舶至,得奇貨:猓然褥表、美玉盈尺等數十件。罪當流, 以贖論。三年,起除清郡尹。尋遣黃門郎元文遙敕收曰:「卿舊人,事我家最久, 前者之罪,情在可恕。比令卿為尹,非謂美授,但初起卿,斟酌如此。朕豈可用卿 之才而忘卿身?待至十月,當還卿開府。」天統元年,除左光祿大夫。二年,行齊 州刺史,尋為真。
shōu yǐ zǐ zhí nián shào, shēn yǐ jiè lì, zhe zhěn zhōng piān. qí cí yuē:
收以子侄年少,申以戒歷,著枕中篇。其詞曰:
wú céng lǎn guǎn zǐ zhī shū, qí yán yuē: rèn zhī zhòng zhě mò rú shēn, tú zhī wèi zhě mò rú kǒu, qī zhī yuǎn zhě mò rú nián. yǐ zhòng rèn xíng wèi tú zhì yuǎn qī, wéi jūn zǐ wèi néng jí yǐ. zhuī ér wèi zhī, kuì rán zhǎng xī.
吾曾覽管子之書,其言曰:「任之重者莫如身,途之畏者莫如口,期之遠者莫 如年。以重任行畏途至遠期,惟君子為能及矣。」追而味之,喟然長息。
ruò fú yuè lì ér zhòng, yǒu qián dài ér bù qīng shān cáng chēng gù, yì qū fù ér bù tíng lǚ liáng dú jùn, néng xíng gē ér fěi tì jiāo yuán zuò xiǎn, huò jī zhǒng ér bù jīng. jiǔ gāi fāng jí, gù miǎo rán ér xùn jǔ wǔ jì dāng dìng, xiǎng yǎo hū ér shàng zhēng. gǒu rèn zhòng yě yǒu dù, zé rèn zhī ér yù gù. chéng wēi yě yǒu shù, gài chéng zhī ér mí xù. bǐ qī yuǎn ér néng tōng, guǒ yīng zhī ér kě bì. qǐ shén lǐ zhī dú ěr, yì rén shì qí rú yī.
若夫岳立而重,有潛戴而不傾;山藏稱固,亦趨負而不停;呂梁獨浚,能行歌 而匪惕;焦原作險,或躋踵而不驚。九陔方集,故眇然而迅舉;五紀當定,想窅乎 而上征。苟任重也有度,則任之而愈固。乘危也有術,蓋乘之而靡恤。彼期遠而能 通,果應之而可必。豈神理之獨爾,亦人事其如一。
wū hū! chù tiān rǎng zhī jiān, láo sǐ shēng zhī dì, gōng zhī yǐ shì yù, qiān zhī yǐ míng lì, liáng ròu bù qī ér gòng zhēn, zhū yù wú zú ér jù zhì, yú shì hū jiāo shē réng zuò, wēi wáng xuán zhì. rán tóng shàng zhì dà xián, wéi jǐ wéi zhé, huò chū huò chù, bù cháng qí shí. qí shū yě jì shì chéng wù, qí juǎn yě shēng xiāo jī miè. yù bó zǐ nǚ, jiāo lán lǜ lǚ, chǎn yú wú suǒ xiān chēng ròu dù gǔ, gāo rǔ tiāo shé, yuàn è mò zhī qián. xūn míng gòng shān hé tóng jiǔ, zhì yè yǔ jīn shí bǐ jiān. sī gài hòu dòng bù ráo, yóu rèn huò rán. dǎi yú jué dé bù cháng, sàng qí jīn pú, chí wù rén shì, gǔ dòng liú sú, xié tāng rì ér wèi hán, bāo xī hè ér wèi zú. yuán bù qīng ér liú zhuó, biǎo bù duān ér yǐng qū. jiē hū! jiāo qī jù jiān, hán shǔ shén cù, fǎn lì ér chéng hài, huà róng ér jiù rǔ, xīn qī gèng lái, dé sàng réng xù. zhì yǒu shēn yù chī mèi, hún chén bì yù. jù fēi zú lì bù qiáng, mí zài dāng jú! shú kě wèi chē jiè qián qīng, rén shī xiān jué?
嗚呼!處天壤之間,勞死生之地,攻之以嗜欲,牽之以名利,粱肉不期而共臻, 珠玉無足而俱致,於是乎驕奢仍作,危亡旋至。然同上智大賢,惟幾惟哲,或出或 處,不常其時。其舒也濟世成務,其卷也聲銷跡滅。玉帛子女,椒蘭律呂,諂諛無 所先;稱肉度骨,膏辱挑舌,怨惡莫之前。勛名共山河同久,志業與金石比堅。斯 蓋厚棟不橈,遊刃砉然。逮於厥德不常,喪其金璞,馳騖人世,鼓動流俗,挾湯日 而謂寒,包溪壑而未足。源不清而流濁,表不端而影曲。嗟乎!膠漆詎堅,寒暑甚 促,反利而成害,化榮而就辱,欣戚更來,得喪仍續。至有身御魑魅,魂沉狴獄。 詎非足力不強,迷在當局!孰可謂車戒前傾,人師先覺?
wén zhū jūn zǐ, yǎ dào zhī shì, yóu áo jīng shù, yàn yù wén shǐ. bǐ yǒu qí fēng, tán yǒu shèng lǐ. xiào tì zhī zhì, shén míng tōng yǐ. shěn dǎo ér xíng, liàng lù ér zhǐ. zì wǒ jí wù, xiān rén hòu yǐ. qíng wú xì yú róng cuì, xīn mí zhì yú yùn xǐ. bù yǎng wàng yú qiū hè, bù dài jià yú chéng shì. yán xíng xiāng gù, shèn zhōng yóu shǐ. yǒu yī yú sī, yù wèi yǔ yí. kè jū zhǎn shì, zhī wú bù wèi, huò zuǒ huò yòu, zé máo shì yōu yí, wú huǐ wú lìn, gù gāo ér bù wēi. yì hū yǒng jìn wàng tuì, gǒu dé huàn shī shè qiān jīn zhī chǎn, jiǎo wàn zhōng zhī zhì tóu liè fēng zhī mén, qù yán huǒ zhī shì. zài jué ér zhuì qí yí yàn, huò dūn nǎi sàng qí zhēn jí. kě bù wèi yú! kě bù jiè yú!
聞諸君子,雅道之士,游遨經術,厭飫文史。筆有奇鋒,談有勝理。孝悌之至, 神明通矣。審蹈而行,量路而止。自我及物,先人後已。情無繫於榮悴,心靡滯於 慍喜。不養望於丘壑,不待價於城市。言行相顧,慎終猶始。有一於斯,郁為羽儀。 恪居展事,知無不為,或左或右,則髦士攸宜,無悔無吝,故高而不危。異乎勇進 忘退,苟得患失;射千金之產,徼萬鍾之秩;投烈風之門,趣炎火之室。載蹶而墜 其貽宴,或蹲乃喪其貞吉。可不畏歟!可不戒歟!
mén yǒu yǐ huò, shì bù kě bù mì qiáng yǒu fú kòu, yán bù kě ér shī. yí dì qí yán, yí duān qí xíng. yán zhī bù shàn, xíng zhī bù zhèng, guǐ zhí qiáng liáng, rén qiú jìng tíng, yōu duó qí pò, míng yāo qí mìng. bù fú fēi fǎ, bù xíng fēi dào. gōng dǐng wèi jǐ xìn, sī yù fēi shēn bǎo. guò niè wèi gàn, yú lán zuò qīng, chí shéng qīn zhí, zhì shuǐ guān píng. shí rán hòu qǔ, wèi ruò wú yù, zhī zhǐ zhī zú, shù miǎn yú rǔ. shì yǐ wèi bì chá qí jǐ, jǔ bì shèn yú wēi. zhī jǐ lǜ wēi, sī wáng zé xī jì chá qiě shèn, fú lù yōu guī. xī qú yuàn shí sì shí jiǔ fēi, yán zi lín jǐ sān yuè bù wéi. kuǐ bù wú yǐ, zhì yú qiān lǐ fù kuì ér jìn, jí yú wàn rèn. gù yún xíng yuǎn zì ěr, dēng gāo zì bēi, kě dà kě jiǔ, yǔ shì tuī yí.
門有倚禍,事不可不密;牆有伏寇,言不可而失。宜諦其言,宜端其行。言之 不善,行之不正,鬼執強梁,人囚徑廷,幽奪其魄,明夭其命。不服非法,不行非 道。公鼎為己信,私玉非身寶。過涅為紺,逾藍作青,持繩親直,置水觀平。時然 後取,未若無欲,知止知足,庶免於辱。是以為必察其幾,舉必慎於微。知幾慮微, 斯亡則稀;既察且慎,福祿攸歸。昔蘧瑗識四十九非,顏子鄰幾三月不違。跬步無 已,至於千里;覆蕢而進,及於萬仞。故云行遠自邇,登高自卑,可大可久,與世 推移。
yuè mǎn rú guī, hòu yè zé kuī jǐn róng yú zhī, wàng mù ér wēi. fū xī yì ér bù sǔn? shú yǒu sǔn ér bù hài? yì bù yù duō, lì bù yù dà. wéi jū dé zhě wèi qí shén, tǐ zhēn zhě jù qí dà. dào zūn zé qún bàng jí, rèn zhòng ér zhòng yuàn huì. qí dá yě zé ní fù qī huáng, qí zhōng yě ér zhōu gōng láng bèi. wú yuē rén zhī wǒ xiá, zài wǒ bù kě ér fù wú yuē rén zhī wǒ hòu, zài wǒ bù kě ér jiù. rú shān zhī dà, wú bù yǒu yě rú gǔ zhī xū, wú bù shòu yě. néng gāng néng róu, zhòng kě fù yě néng xìn néng shùn, xiǎn kě zǒu yě néng zhì néng yú, qī kě jiǔ yě.
月滿如規,後夜則虧;槿榮於枝,望暮而萎。夫奚益而不損?孰有損而不害? 益不欲多,利不欲大。唯居德者畏其甚,體真者懼其大。道尊則群謗集,任重而眾 怨會。其達也則尼父棲遑,其忠也而周公狼狽。無曰人之我狹,在我不可而覆;無 曰人之我厚,在我不可而咎。如山之大,無不有也;如谷之虛,無不受也。能剛能 柔,重可負也;能信能順,險可走也;能智能愚,期可久也。
zhōu miào zhī rén, sān jiān qí kǒu, lòu yì zài qián, yī qì liú hòu, bǐ zhū lái yì, chuán zhī zuò yòu.
周廟之人,三緘其口,漏邑在前,欹器留後,俾諸來裔,傳之坐右。
qí hòu qún chén duō yán wèi shǐ bù shí, wǔ chéng fù chì gèng shěn. shōu yòu huí huàn, suì wèi lú tóng lì chuán, cuī chuò fǎn gèng fù chū. yáng yīn jiā chuán běn yún yǒu wèi yǐ lái, yī mén ér yǐ, zhì shì gǎi cǐ bā zì. yòu xiān yún hóng nóng huá yīn rén, nǎi gǎi zì yún hóng nóng yǐ pèi wáng huì lóng zì yún tài yuán rén, cǐ qí shī yě. xún chú kāi fǔ zhōng shū jiān. wǔ chéng bēng, wèi fā sàng, zài nèi zhū gōng yǐ hòu zhǔ jí wèi yǒu nián, yí yú shè lìng. zhū gōng yǐn shōu fǎng yān. shōu gù zhí yí yǒu ēn zé, nǎi cóng zhī. zhǎng zhào gào, chú shàng shū yòu pú shè, zǒng yì jiān yī lǐ shì, wèi tè jìn. shōu zòu qǐng zhào yàn shēn hé shì kāi xú zhī cái gòng jiān, xiān yǐ gào shì kāi, shì kāi jīng, cí yǐ bù xué. shōu yuē: tiān xià shì jiē yóu wáng, wǔ lǐ fēi wáng bù jué. shì kāi xiè ér xǔ zhī. duō yǐn wén shì lìng zhí bǐ, rú zhě mǎ jìng dé xióng ān shēng quán huì shí zhǔ zhī.
其後群臣多言魏史不實,武成復敕更審。收又回換,遂為盧同立傳,崔綽反更 附出。楊愔家傳本雲「有魏以來,一門而已」,至是改此八字。又先雲「弘農華陰 人」,乃改「自雲弘農」以配王慧龍「自雲太原人」,此其失也。尋除開府、中書 監。武成崩,未發喪,在內諸公以後主即位有年,疑於赦令。諸公引收訪焉。收固 執宜有恩澤,乃從之。掌詔誥,除尚書右僕射,總議監一禮事,位特進。收奏請趙 彥深、和士開、徐之才共監,先以告士開,士開驚,辭以不學。收曰:「天下事皆 由王,五禮非王不決。」士開謝而許之。多引文士令執筆,儒者馬敬德、熊安生、 權會實主之。
wǔ píng sān nián hōng, zèng sī kōng shàng shū zuǒ pú shè, shì wén zhēn. yǒu jí qī shí juǎn.
武平三年薨,贈司空、尚書左僕射,諡文貞。有集七十卷。
shōu shuò xué dà cái, rán xìng biǎn, bù néng dá mìng tǐ dào. jiàn dāng tú guì yóu, měi yǐ yán sè xiàng yuè. rán tí jiǎng hòu bèi, yǐ míng xíng wèi xiān, fú huá qīng xiǎn zhī tú, suī yǒu cái néng, fú zhòng yě. chū, hé jiān xíng zi cái zǐ míng jí jì jǐng yǔ shōu, bìng yǐ wén zhāng yè, shì chēng dà xíng xiǎo wèi, yán yóu jùn yě. shōu shǎo zǐ cái shí suì, zi cái měi yuē: fú zhù, liáo rén zhī wěi. hòu shōu shāo yǔ zi cái zhēng míng, wén xuān biǎn zi cái yuē: ěr cái bù jí wèi shōu. shōu yì dé zhì, zì xù yún: xiān chēng wēn xíng, hòu yuē xíng wèi. rán shōu nèi lòu xíng, xīn bù xǔ yě. shōu jì qīng jí, hǎo shēng lè, shàn hú wǔ. wén xuān mò, shù yú dōng shān yǔ zhū yōu wèi mí hóu yǔ gǒu dòu, dì chǒng xiá zhī. shōu wài xiōng bó líng cuī yán cháng yǐ shuāng shēng cháo shōu yuē: yù wèi shōu shuāi rì yú wèi. wèi dá yuē: yán yán xīng shòu, shì shuí suǒ shēng, yáng yí gǒu jiá, tóu tuán bí píng, fàn fáng dá lóng, zhe kǒng cháo dīng. qí biàn jié bù jū ruò shì. jì yuán shǐ bǐ, duō hàn yú rén, qí wáng zhī suì, shōu zhǒng bèi fā, qì qí gǔ yú wài.
收碩學大才,然性褊,不能達命體道。見當塗貴游,每以言色相悅。然提獎後 輩,以名行為先,浮華輕險之徒,雖有才能,弗重也。初,河間邢子才、子明及季 景與收,並以文章業,世稱大邢小魏,言尤俊也。收少子才十歲,子才每曰:「佛 助,僚人之偉。」後收稍與子才爭名,文宣貶子才曰:「爾才不及魏收。」收益得 志,自序云:「先稱溫、邢,後曰邢、魏。」然收內陋邢,心不許也。收既輕疾, 好聲樂,善胡舞。文宣末,數於東山與諸優為獼猴與狗斗,帝寵狎之。收外兄博陵 崔岩嘗以雙聲嘲收曰:「遇魏收衰日愚魏。」魏答曰:「顏岩腥瘦,是誰所生,羊 頤狗頰,頭團鼻平,飯房答籠,著孔嘲玎。」其辯捷不拘若是。既緣史筆,多憾於 人,齊亡之歲,收冢被發,棄其骨於外。
xiān yǎng dì zǐ rén biǎo wèi sì, wèi zhì shàng shū shàn bù láng zhōng. suí kāi huáng zhōng, zú yú wēn xiàn lìng.
先養弟子仁表為嗣,位至尚書膳部郎中。隋開皇中,卒於溫縣令。
zi jiàn zú zi dūn, zì zhòng ràng. róng mào kuí wěi, xìng tōng lǜ. yǒng ān mò, chú ān dōng jiāng jūn guāng lù dài fū. ěr zhū zhòng yuǎn zhèn dōng jùn, yǐ shì bǔ dūn, yù chū wài, zhí dūn xiōng zi yìn ér qù. dūn wén kū yuē: ruò hài yìn níng wú wú yě. nǎi jiàn zhòng yuǎn, kòu tóu yuē: jiā shì zài dūn, yìn hé zhī yě? qǐ yǐ shēn zuì. zhòng yuǎn yì ér shě zhī. tiān píng zhōng, bài wèi jiāng jūn, yòu guāng lù dài fū, zú.
子建族子惇,字仲讓。容貌魁偉,性通率。永安末,除安東將軍、光祿大夫。 爾硃仲遠鎮東郡,以事捕惇,遇出外,執惇兄子胤而去。惇聞哭曰:「若害胤寧無 吾也。」乃見仲遠,叩頭曰:「家事在惇,胤何知也?乞以身罪。」仲遠義而舍之。 天平中,拜衛將軍,右光祿大夫,卒。
dūn shū yǎn, zì pán dǒu. yǒu dāng shì gàn yòng, wèi xiāo qí jiāng jūn. xìng fú dòng, wǎn nǎi qū fù gāo zhào. péng chéng wáng xié zhī sǐ yě, yǎn gòu chéng qí shì, wèi shí suǒ è.
惇叔偃,字盤蚪。有當世干用,位驍騎將軍。性浮動,晚乃曲附高肇。彭城王 勰之死也,偃構成其事,為時所惡。
zi zhì, zì huái sù. yòu yǒu lì zhì, nián shí sì, qǐ mǔ qiú jiù xú zūn míng shòu yè, mǔ yǐ qí nián yòu, bù xǔ. zhì suì mì jiāng yī nú, yuǎn fù xú xué, liú shū yī zhǐ, zhì suǒ wò chuáng. nèi wài jiàn zhī, xiāng shì bēi tàn. wǔ liù nián zhōng, biàn tōng zhū jīng dà yì. zì xué yán guī, shēng tú fú còu, jiē tóng yī shí, qíng ruò xiōng dì. hòu bì gé róng nán, kè jū zhào guó fēi lóng shān, wèi luàn zéi suǒ hài. shì yǒu shāng xī zhī. xìng hé èr nián, shì zhōng lǐ jùn mì shū jiān cháng jǐng děng sān shí èr rén shēn cí yú shàng shū, wèi qǐng zèng shì. shì xià tài cháng, bó shì kǎo xíng, shì yuē zhēn liè xiān shēng.
子質,字懷素。幼有立志,年十四,啟母求就徐遵明受業,母以其年幼,不許。 質遂密將一奴,遠赴徐學,留書一紙,置所臥床。內外見之,相視悲嘆。五六年中, 便通諸經大義。自學言歸,生徒輻湊,皆同衣食,情若兄弟。後避葛榮難,客居趙 國飛龍山,為亂賊所害。士友傷惜之。興和二年,侍中李俊、秘書監常景等三十二 人申辭於尚書,為請贈諡。事下太常,博士考行,諡曰貞烈先生。
wèi zhǎng xián, shōu zhī zú shū yě. zǔ zhāo, běn míng xiǎn yì, zì hóng lǐ, wèi shì zǔ cì míng, réng mìng yǐ xiǎn yì wèi zì. yǎ xìng jùn biàn, bó shè qún shū, yǒu dāng shì cái, jiān zī wén wǔ, zhī míng liáng chǔ huái sì zhī jiān. shì zǔ nán fá, wén ér zhào zhī, jì zhì, yǔ yǔ dà yuè. wèi zhāo yuē: jīn wǒ cǐ xíng, shì qīng jiàn gōng zhī rì, miǎn zhī, wù yōu bù fù guì yě. shòu nèi dōu zhí, shì zuǒ yòu. shī cì huái nán, zhū chéng wèi yǒu xià zhě. zhāo nǎi jìn yuē: bì xià bǎi wàn zhī jūn, fēng xíng diàn sǎo, gōng chéng lüè dì, suǒ xiàng wú qián, suī yǒu zhì zhě, mò néng wèi jì. rán ér shī cì huái nán, yǐ jīng lèi rì, yì yáng zhū chéng, yóu gǎn jù shǒu, cǐ fēi bù jù wáng miè, zì wèi bì kě bǎo quán yě. dàn bì xià zú tú guǒ ruì, shā lüè shàng duō, rén jiē wèi wēi, wèi shén huái huì, kǒng yī dàn jiàng xià, qī zǐ bù quán, suǒ yǐ chí yí, wèi kěn xiān fā. chén qǐng jiān rù chéng nèi, jiàn qí háo yòu, xuān dá shèng xīn, shì yǐ chéng xìn, bì dāng dà xiǎo xiāng shuài, miàn fù qǐng zuì. bì xià bá qí yīng chǔ, yīn ér rèn zhī, cǐ wài zhū chéng, kě bù láo bīng ér zì dìng. shì zǔ dà xǐ yuē: suǒ yǐ zhào qīng, běn wèi shì ěr. qīng jīn suǒ yán, fù wú suǒ wàng. zhāo suì yè rù chéng zhōng, shì yǐ wēi wáng zhī qī, kāi yǐ shēng quán zhī lù, chéng zhōng dà xiǎo xīn yuè, míng dàn kāi mén chū jiàng. zì cǐ ér nán, wàng chén kuǎn fù. shì zǔ wèi zhāo yuē: qīng zhī yī yán, yú yú shí wàn zhī shī. yáng wǒ xìn yì, bō yú sì biǎo, shí qīng yī rén zhī lì. jí shòu yì yáng tài shǒu líng jiāng jiāng jūn. yòu lìng zhāo yǔ zhū jiāng, tǒng bīng tǎo xí, suǒ dāng wú bù cuī pò, jūn zhōng fú qí yǒng gǎn. shì zǔ yì xǐ, wèi qún chén yuē: zhōng guó shì rén, wú bá zhuó xián jǐn, wén wǔ dǎn lüè, wèi yǒu ruò zhāo chóu. jiā shòu jiàn zhōng jiāng jūn, zhuī zèng qí fù chù shùn zhōu cì shǐ. shí jīng lüè jiāng zuǒ, fāng dà yòng zhī, yù fēng jí fā dòng, pín jiàng yī yào, jìng bù quán fù. zú shí nián liù shí sì.
魏長賢,收之族叔也。祖釗,本名顯義,字弘理,魏世祖賜名,仍命以顯義為 字。雅性俊辯,博涉群書,有當世才,兼資文武,知名梁、楚、淮、泗之間。世祖 南伐,聞而召之,既至,與語大悅。謂釗曰:「今我此行,是卿建功之日,勉之, 勿憂不富貴也。」授內都直,侍左右。師次淮南,諸城未有下者。釗乃進曰:「陛 下百萬之軍,風行電掃,攻城略地,所向無前,雖有智者,莫能為計。然而師次淮 南,已經累日,義陽諸城,猶敢拒守,此非不懼亡滅,自謂必可保全也。但陛下卒 徒果銳,殺掠尚多,人皆畏威,未甚懷惠,恐一旦降下,妻子不全,所以遲疑,未 肯先發。臣請間入城內,見其豪右,宣達聖心,示以誠信,必當大小相率,面縛請 罪。陛下拔其英楚,因而任之,此外諸城,可不勞兵而自定。」世祖大喜曰:「所 以召卿,本為是耳。卿今所言,副吾所望。」釗遂夜入城中,示以危亡之期,開以 生全之路,城中大小欣悅,明旦開門出降。自此而南,望塵款附。世祖謂釗曰: 「卿之一言,逾於十萬之師。揚我信義,播於四表,實卿一人之力。」即授義陽太 守、陵江將軍。又令釗與諸將,統兵討襲,所當無不摧破,軍中服其勇敢。世祖益 喜,謂群臣曰:「中國士人,吾拔擢咸盡,文武膽略,未有若釗儔。」加授建忠將 軍,追贈其父處順州刺史。時經略江左,方大用之,遇風疾發動,頻降醫藥,竟不 痊復。卒時年六十四。
fù yàn, zì huì qīng, bó xué shàn shǔ wén. zhào jùn wáng gàn bì kāi fǔ cān jūn, guǎng líng wáng yǔ pì jì shì, bìng bù xíng. chén liú gōng lǐ chóng shén zhòng zhī, yǐn wèi zhèn xī cān jūn shì. chóng tǎo pàn shì yáng zhēn pàn mán lǔ běi yàn, yòu qǐng wèi jì shì cān jūn. zhōng shān wáng yīng tǎo huái nán, yòu qǐng wèi jì shì cān jūn. jūn hái, qiú wèi zhù zuò láng, sī shù bù xiǔ zhī yè. yǐ jìn shū zuò zhě duō jiā, tǐ zhì fán zá, yù zhèng qí pī móu, shān qí yóu cí, lēi chéng yī jiā zhī diǎn. é ér péng chéng wáng wén lǐ chóng chēng zhī, fù qǐng wèi yuàn, jiān zhī zhǔ kè láng zhōng, shū suì bù chéng. wáng yù hài, tuì guī tián lǐ. qīng hé wáng fù yǐn wèi zī yì. wáng shì gāo míng zhòng, shēn wèi quán xìng suǒ jí, kǒng lí qí huò, gù cí yǐ jí. sù zōng chū, bài biāo qí zhǎng shǐ, xún zhuǎn guāng zhōu cì shǐ. nián liù shí bā, zú.
父彥,字惠卿,博學善屬文。趙郡王干避開府參軍,廣陵王羽辟記室,並不行。 陳留公李崇甚重之,引為鎮西參軍事。崇討叛氏陽珍、叛蠻魯北燕,又請為記室參 軍。中山王英討淮南,又請為記室參軍。軍還,求為著作郎,思樹不朽之業。以晉 書作者多家,體制繁雜,欲正其紕繆,刪其游辭,勒成一家之典。俄而彭城王聞李 崇稱之,復請為掾,兼知主客郎中,書遂不成。王遇害,退歸田裡。清河王復引為 諮議。王勢高名重,深為權幸所疾,恐罹其禍,固辭以疾。肅宗初,拜驃騎長史, 尋轉光州刺史。年六十八,卒。
xiōng bó yìn zhī guī yě, liú zhǎng xián yǔ dì dé zhèn, shǐ huàn xué yú luò zhōng. xiào jìng běi qiān, yì xǐ jū yè. bó shè jīng shǐ, cí zǎo qīng huá, jǔ xiù cái, chú rǔ nán wáng yuè cān jūn shì. rù qí, píng yáng wáng yān pì wèi fǎ cáo cān jūn, zhuǎn zhù zuò zuǒ láng. gèng zhuàn jìn shū, yù hái chéng xiān zhì.
兄伯胤之歸也,留長賢與弟德振,使宦學於洛中。孝靜北遷,亦徙居鄴。博涉 經史,詞藻清華,舉秀才,除汝南王悅參軍事。入齊,平陽王淹闢為法曹參軍,轉 著作佐郎。更撰晉書,欲還成先志。
hé qīng zhōng, shàng shū jī cì shí zhèng, dà wǔ quán xìng, wèi shàng dǎng tún liú lìng. qīn gù yǐ zhǎng xián bù xiāng shí ér dòng, huò wèi shū yǐ xiāng guī zé. zhǎng xián fù shū yuē:
河清中,上書譏刺時政,大忤權幸,為上黨屯留令。親故以長賢不相時而動, 或為書以相規責。長賢復書曰:
rì zhě huì shū, yì gāo zhǐ yuǎn. huì pū yǐ zì qiú zhū yǐ, sī bù chū wèi, guó zhī dà shì, jūn yǔ zhí zhèng suǒ tú. yòu wèi pū lù bù zú yǐ dài gēng, wèi bù dēng yú zhí jǐ, gàn fēi qí yì, zì yí huǐ jiù. qín qín kěn kěn, chéng jiàn gù rén zhī xīn. jìng yán zài sī, wú wàng wù mèi.
日者惠書,義高旨遠。誨仆以自求諸已,思不出位,國之大事,君與執政所圖。 又謂仆祿不足以代耕,位不登於執戟,干非其議,自貽悔咎。勤勤懇懇,誠見故人 之心。靜言再思,無忘寤寐。
pū suī gù lòu, yì cháng fèng jiào yú jūn zǐ yǐ. yǐ wèi shì zhī lì shēn, qí lù bù yī. gù yǒu fù dǐng zǔ yǐ qū shì, yǐn yú diào yǐ dài shí, cāo zhú fù yán zhī xià, qǔ lǚ yí qiáo zhī shàng zhě yǐ. huò yǒu shì lìn chē yǐ kuāng bà yè, wěi wǎn hé yǐ dìng wáng jī, yóu zhǎn qū yǐ jiàn lǐ, yīn shè gōu ér shòu xiāng zhě yǐ. huò yǒu sān chù bù yí, qū shēn yǐ zhí dào jiǔ sǐ bù wǔ, gān xīn yú kǔ jié zhě yǐ. jiē fèn yú ní zǐ, zì zhì qīng yún. suī shì yǒu wàn shū, ér lǐ zhōng yī zhì, què qí dà yào, guī hū zhōng xiào ér yǐ yǐ.
仆雖固陋,亦嘗奉教於君子矣。以為士之立身,其路不一。故有負鼎俎以趨世, 隱漁釣以待時,操築傅岩之下,取履圯橋之上者矣。或有釋賃車以匡霸業,委挽輅 以定王基,由斬祛以見禮,因射鈎而受相者矣。或有三黜不移,屈身以直道;九死 不侮,甘心於苦節者矣。皆奮於泥滓,自致青雲。雖事有萬殊,而理終一致,榷其 大要,歸乎忠孝而已矣。
fū xiào zé jié lì suǒ shēng, zhōng zé zhì shēn suǒ shì, wèi yǒu xiào ér yí qí qīn, zhōng ér hòu qí jūn zhě yě. pū zì shè cè jīn mǎ, jì yán lín gé, hán shǔ dié yùn, wǔ rěn yú zī. bù néng lēi chéng yī jiā, rùn sè hóng yè, shàn shù rén shì, gōng jì què rú, xiǎn qīn yáng míng, miǎo yān wú jì. měi yī niàn zhī, hé yún qí yǐ. zì qǐng wáng shì bǎn dàng, yí lún yōu yì, dà chén chí lù ér mò jiàn, xiǎo chén wèi zuì ér bù yán, xū tòng cháo wēi, kōng āi zhǔ rǔ. fěi gōng zhī gù, tú wén qí yǔ yǒu fàn wú yǐn, wèi jiàn qí rén. cǐ méi fú suǒ yǐ xiàn shū, zhū yún suǒ yǐ qǐng jiàn zhě yě. yì yòu wén zhī, lí bù xù wěi ér yōu zōng zhōu zhī wáng, nǚ bù huái guī ér bēi tài zǐ zhī shǎo, kuàng pū zhī xiān rén, shì chuán rú yè, xùn pū yǐ wèi zi zhī dào, lì pū yǐ shì jūn zhī jié? jīn pū zhī wěi zhì, yǒu nián shì yǐ, ān kě zì tóng yú pǐ shù, qǔ xiào yú ér nǚ zǐ zāi! shì yǐ cháng yī xī ér jiǔ huí, xīn zhōng cháo ér bǎi lǜ, jù dāng nián zhī bù lì, chǐ méi shì ér wú wén, kāng kǎi huái gǔ, zì qiáng bù xī, shù jǐ bó yí zhī fēng, yǐ lì nuò fū zhī zhì. wú zi yòu wèi pū gàn jìn wù rù, bù wèi yǒu péng jū xià shàn shàng, yù yì fǎn sǔn. pū chéng bù mǐn, yǐ yí wú zi zhī xiū, mò mò gǒu róng, yòu fēi píng shēng zhī yì. gù yuàn dé chú bǐ cǎo máo, zhú zī niǎo què, qù yī è, shù yī shàn, bù wéi xiān zhǐ, yǐ méi jiǔ quán. qiú rén dé rén, qí shuí gǎn yuàn?
夫孝則竭力所生,忠則致身所事,未有孝而遺其親,忠而後其君者也。仆自射 策金馬,記言麟閣,寒暑迭運,五稔於茲。不能勒成一家,潤色鴻業,善述人事, 功既闕如,顯親揚名,邈焉無冀。每一念之,曷雲其已。自頃王室板蕩,彝倫攸斁, 大臣持祿而莫諫,小臣畏罪而不言,虛痛朝危,空哀主辱。匪躬之故,徒聞其語; 有犯無隱,未見其人。此梅福所以獻書,硃雲所以請劍者也。抑又聞之,嫠不恤緯 而憂宗周之亡,女不懷歸而悲太子之少,況仆之先人,世傳儒業,訓仆以為子之道, 歷仆以事君之節?今仆之委質,有年世矣,安可自同於匹庶,取笑於兒女子哉!是 以腸一夕而九回,心終朝而百慮,懼當年之不立,恥沒世而無聞,慷慨懷古,自強 不息,庶幾伯夷之風,以立懦夫之志。吾子又謂仆干進務入,不畏友朋;居下訕上, 欲益反損。仆誠不敏,以貽吾子之羞,默默苟容,又非平生之意。故願得鋤彼草茅, 逐茲鳥雀,去一惡,樹一善,不違先旨,以沒九泉。求仁得仁,其誰敢怨?
dàn yán yǔ bù yán zài wǒ, yòng yǔ bù yòng zài shí. ruò guó dào fāng tún, shí bù wǒ yǔ, yǐ zhōng huò zuì, yǐ xìn jiàn yí, bèi jǐn chéng zhāng, qīng yíng biàn sè, liáng tián bài yú xié jìng, huáng jīn shuò yú zhòng kǒu, qióng dá yùn yě, qí rú mìng hé! wú zi zhōng gào zhī yán, gǎn bù jìng chéng jiā huì. rán zé pū zhī suǒ huái, wèi kě yī èr wèi sú rén dào yě. tóu bǐ ér yǐ, yì fù hé yán!
但言與不言在我,用與不用在時。若國道方屯,時不我與,以忠獲罪,以信見 疑,貝錦成章,青蠅變色,良田敗於邪徑,黃金鑠於眾口,窮達運也,其如命何! 吾子忠告之言,敢不敬承嘉惠。然則仆之所懷,未可一二為俗人道也。投筆而已, 乂復何言!
shì chū yě, rén jiē wèi zhī yàng yàng, ér zhǎng xián chù zhī yí rán, bù xiè huái bào, shí zhě yǐ cǐ duō yān.
是出也,人皆為之怏怏,而長賢處之怡然,不屑懷抱,識者以此多焉。
wǔ píng zhōng, cí jí qù zhí, zhōng yú qí dài, bù fù chū shì. zhōu wǔ píng qí, sōu yáng cái jùn, pì shū lǚ jiàng, gù yǐ jí cí. zú nián qī shí sì. zhēn guān zhōng, zèng dìng zhōu cì shǐ. zi zhēng.
武平中,辭疾去職,終於齊代,不復出仕。周武平齊,搜揚才俊,辟書屢降, 固以疾辭。卒年七十四。貞觀中,贈定州刺史。子征。
wèi jì jǐng, shōu zú shū yě. fù luán zì shuāng hé, wèi wèi wén cì míng. yǒu qì gàn, tǐ mào kuí wěi, yǐ yǒu róng yí, wèi fèng chē dū wèi. céng shēng hé chē, chù huǐ jīn yì, liǎn róng qǐng zuì. dì xiào yuē: qīng tǐ mào guò rén, sù bù biàn xí, hé zú jù yě? chē jià nán zhēng hàn yáng, chú luán tǒng jūn. dì lì xìng qí yíng, tàn shǎng zhī. jí zài mǎ quān bù yù, chì jiān wǔ wèi jiāng jūn, lǐng sù wèi zuǒ yòu. jǐng míng zhōng, liù fǔ zhī fèi, luán pō yù qí shì. hòu chú guāng zhōu cì shǐ, gèng mǎn hái cháo, zú. shì yuē yí. zi jì jǐng shǎo gū, qīng kǔ zì lì, bó xué yǒu wén cái, ruò guàn yǒu míng jīng shī. shí xíng zi míng chēng yǒu cái xué, dài yǔ zi cái xiāng móu, jì jǐng yǔ shōu xiāng yà, luò zhōng hào liǎng xíng èr wèi. zhuāng dì shí, wèi zhōng shū shì láng. pǔ tài zhōng, wèi shàng shū yòu chéng. jì jǐng shàn fù huì, zǎi yào dāng cháo, bì xiān shì qí zuǒ yòu. ěr zhū shì lóng tè shǎng ài zhī. yú shí cái míng shén shèng, pō guò qí shí. tài chāng zhōng, wèi gěi shì huáng mén shì láng, shén jiàn xìn dài, chú dìng zhōu dà zhōng zhèng. xiào wǔ dì shì diàn, jì jǐng yǔ wēn zi shēng lǐ yè xìng dòu yuàn děng jù wèi zhāi jù. tiān píng chū, yīn qiān dōu, suì jū bǎi rén xī shān. nèi huái yōu huǐ, nǎi wèi zé jū fù. yuán xiàng chū, jiān gěi shì huáng mén shì láng, hòu jiān sàn qí cháng shì, shǐ liáng. hái, lì dà sī nóng qīng wèi jùn yǐn. zú, jiā wú yú cái, yí mìng bó zàng, zèng sàn qí cháng shì wèi wèi qīng. suǒ zhe wén bǐ èr bǎi yú piān. zi dàn zhī míng.
魏季景,收族叔也。父鸞字雙和,為魏文賜名。有器干,體貌魁偉,以有容儀, 為奉車都尉。曾升輅車,觸毀金翼,斂容請罪。帝笑曰:「卿體貌過人,素不便習, 何足懼也?」車駕南征漢陽,除鸞統軍。帝歷幸其營,嘆賞之。及在馬圈不豫,敕 兼武衛將軍,領宿衛左右。景明中,六輔之廢,鸞頗預其事。後除光州刺史,更滿 還朝,卒。諡曰夷。子季景少孤,清苦自立,博學有文才,弱冠有名京師。時邢子 明稱有才學,殆與子才相侔,季景與收相亞,洛中號兩邢二魏。莊帝時,為中書侍 郎。普泰中,為尚書右丞。季景善附會,宰要當朝,必先事其左右。爾硃世隆特賞 愛之。於時才名甚盛,頗過其實。太昌中,位給事黃門侍郎,甚見信待,除定州大 中正。孝武帝釋奠,季景與溫子升、李業興、竇瑗等俱為摘句。天平初,因遷都, 遂居柏人西山。內懷憂悔,乃為擇居賦。元象初,兼給事黃門侍郎,後兼散騎常侍, 使梁。還,歷大司農卿、魏郡尹。卒,家無餘財,遺命薄葬,贈散騎常侍、衛尉卿。 所著文筆二百餘篇。子澹知名。
dàn zi yàn shēn. nián shí wǔ ér gū, zhuān jīng hǎo xué, gāo cái shàn shǔ wén. shì qí, diàn zhōng shì yù shǐ, yù xiū wǔ lǐ, jí zhuàn yù lǎn. chú diàn zhōng láng zhōng shū shè rén, yǔ lǐ dé lín xiū guó shǐ. rù zhōu wèi nà yán zhōng shì. suí chū, wèi xíng tái lǐ bù shì láng, xún wèi pìn chén shǐ zhǔ. hái, chú tài zǐ shè rén. fèi tài zǐ yǒng shēn lǐ zhī, lìng zhù gēng xìn jí, zhuàn xiào yuàn, shì chēng bó wù. qiān zhù zuò láng, réng wèi tài zǐ xué shì.
澹子彥深。年十五而孤,專精好學,高才善屬文。仕齊,殿中侍御史,預修五 禮,及撰御覽。除殿中郎、中書舍人,與李德林修國史。入周為納言中士。隋初, 為行台禮部侍郎,尋為聘陳使主。還,除太子舍人。廢太子勇深禮之,令注庚信集, 撰笑苑,世稱博物。遷著作郎,仍為太子學士。
dì yǐ wèi shōu suǒ zhuàn hòu wèi shū bāo biǎn shī shí, píng huì wèi zhōng xìng shū shì bù lún xù, zhào dàn bié chéng wèi shǐ. dàn zì dào wǔ xià jí gōng dì, wèi shí èr jì, qī shí bā liè chuán. bié wèi shǐ lùn jí lì, gè yī juàn, hé jiǔ shí èr juǎn. yì lì yǔ wèi shōu duō suǒ bù tóng.
帝以魏收所撰後魏書褒貶失實,平繪為中興書事不倫序,詔澹別成魏史。澹自 道武下及恭帝,為十二紀,七十八列傳。別為史論及例,各一卷,合九十二卷。義 例與魏收多所不同。
qí yī yuē: chén wén tiān zǐ zhě jì tiān lì chēng, zhōng shǐ jué. gù gǔ liáng chuán: tài shàng bù míng. qū lǐ: tiān zǐ bù yán chū, zhū hóu bù shēng míng. zhū hóu shàng bù shēng míng, kuàng tiān zǐ hū? ruò wèi tài zǐ, bì xū shū míng. liáng yóu zi zhě duì fù shēng chēng, fù qián zi míng, lǐ zhī yì yě. zhì rú mǎ qiān, zhōu zhī tài zǐ, bìng jiē yán míng, hàn zhī chǔ liǎng, jù méi qí huì, yǐ zūn hàn bēi zhōu, chén zǐ zhī yì yě. qiè wèi suī lì cǐ lǐ, kǒng fēi qí yì. hé zhě? chūn qiū lǐ jì, tài zǐ bì shū míng, tiān wáng bù yán chū, cǐ zhòng ní zhī bāo biǎn, huáng wáng zhī chēng wèi, fēi dāng shí yǔ yì dài, suì wèi yōu liè yě. bān gù fàn yè chén shòu wáng yǐn shěn yuē cān chà bù tóng, zūn bēi shī xù. zhì yú wèi shōu huì chǔ jūn zhī míng, shū tiān zǐ zhī zì, guò yòu shén yān. jīn suǒ zhuàn, huì huáng dì míng, shū tài zǐ zì, yù zūn jūn bēi chén, yī chūn qiū zhī yì.
其一曰:「臣聞天子者繼天立稱,終始絕。故穀梁傳:『太上不名。』曲禮: 『天子不言出,諸侯不生名。』諸侯尚不生名,況天子乎?若為太子,必須書名。 良由子者對父生稱,父前子名,禮之意也。至如馬遷,周之太子,並皆言名,漢之 儲兩,俱沒其諱,以尊漢卑周,臣子之意也。竊謂雖立此理,恐非其義。何者?春 秋、禮記,太子必書名,天王不言出,此仲尼之褒貶,皇王之稱謂,非當時與異代, 遂為優劣也。班固、范曄、陳壽、王隱、沈約參差不同,尊卑失序。至於魏收諱儲 君之名,書天子之字,過又甚焉。今所撰,諱皇帝名,書太子字,欲尊君卑臣,依 春秋之義。」
èr yuē wèi shì píng wén yǐ qián, bù luò zhī jūn zhǎng ěr. tài zǔ yuǎn zhuī èr shí bā dì, bìng jí chóng gāo, wéi yáo shùn xiàn zhāng, yuè zhōu gōng diǎn lǐ. dàn dào wǔ chū zì jié shéng, wèi shī diǎn gào, dāng xū nán dǒng zhí bǐ, cái ér zhèng zhī fǎn gèng shì fēi, qǐ shì guān guò? dàn lì wēi tiān nǚ suǒ dàn, líng yì jué shì, zūn wèi shǐ zǔ, dé lǐ zhī yí. píng wén zhāo chéng, xióng jù sāi biǎo, yīng fēng jiàn shèng, tú nán zhī yè, jī zì cǐ shǐ. zhǎng sūn jīn zhī luàn yě, bīng jiāo yù zuò, tài zǐ shòu mìng, zhāo chéng huò miǎn. dào wǔ cǐ shí, hòu mín fāng shēn, zōng miào fù cún, shè jì yǒu zhǔ, dà gōng dà xiào, shí zài xiàn míng. cǐ zhī sān shì, chēng shì kě yě zì zī yǐ wài, wèi zhī gǎn wén.
二曰「魏氏平文以前,部落之君長耳。太祖遠追二十八帝,並極崇高,違堯舜 憲章,越周公典禮。但道武出自結繩,未師典誥,當須南董直筆,裁而正之;反更 飾非,豈是觀過?但力微天女所誕,靈異絕世,尊為始祖,得禮之宜。平文、昭成, 雄據塞表,英風漸盛,圖南之業,基自此始。長孫斤之亂也,兵交御坐,太子授命, 昭成獲免。道武此時,後緡方娠,宗廟復存,社稷有主,大功大孝,實在獻明。此 之三世,稱諡可也;自茲以外,未之敢聞。」
qí sān yuē: yōu wáng sǐ yú lí shān, lì wáng chū bēn yú zhì, wèi cháng yǐn huì, zhí bǐ shū zhī, yù yǐ quàn shàn chéng è, yí jiè jiāng lái. ér tài wǔ xiàn wén, bìng zāo fēi mìng, qián shǐ lì jì, bù yì tiān nián, yán lùn zhī jiān, pō lù shǒu wěi. shā zhǔ hài jūn, mò zhī xìng míng, nì chén zéi zi, hé suǒ jù zāi? jīn fēn míng zhí shū, bù gǎn huí bì.
其三曰:「幽王死於驪山,厲王出奔於彘,未嘗隱諱,直筆書之,欲以勸善懲 惡,詒誡將來。而太武、獻文,並遭非命,前史立紀,不異天年,言論之間,頗露 首尾。殺主害君,莫知姓名,逆臣賊子,何所懼哉?今分明直書,不敢迴避。」
sì yuē: zì jìn dé bù jìng, yǔ zhòu fēn bēng, huò dì huò wáng, gè zì shǔ zhì. qí shēng lüè rú dí guó, shū sǐ biàn tóng shù rén. fán chù huá xià zhī dì zhě, jiē shū yuē zú, tóng zhī wú chǔ.
四曰:「自晉德不競,宇宙分崩,或帝或王,各自署置。其生略如敵國,書死 便同庶人。凡處華夏之地者,皆書曰卒,同之吳、楚。」
dàn yòu yǐ wèi sī mǎ qiān chuàng lì jì chuán yǐ lái, shù zhě fēi yī, rén wú shàn è, jiē wèi lì lùn. jì zài shēn xíng jī, jù zài zhèng shū, shì jì wú qí, bù zú chéng quàn, zài shù zhà tóng míng sòng, zhòng xù wéi jué fán wén. àn qiū míng yà shèng zhī cái, fā yáng shèng zhǐ, yán jūn zǐ yuē zhě, wú fēi shén tài qí jiān xún cháng, zhí yán ér yǐ. jīn suǒ zhuàn shǐ, qiè yǒu mù yān, kě wèi quàn jiè zhě, lùn qí dé shī qí wú sǔn yì zhě, suǒ bù lùn yě. shàng lǎn ér shàn zhī. wèi jǐ ér zú. yǒu jí sān shí juǎn. zi hǎn yán.
澹又以為「司馬遷創立紀傳已來,述者非一,人無善惡,皆為立論。計在身行 跡,具在正書,事既無奇,不足懲勸,再述乍同銘頌,重敘唯覺繁文。案丘明亞聖 之才,發揚聖旨,言『君子曰』者,無非甚泰;其間尋常,直言而已。今所撰史, 竊有慕焉,可為勸戒者,論其得失;其無損益者,所不論也。」上覽而善之。未幾 而卒。有集三十卷。子罕言。
dàn dì yàn xuán, wèi wěi zhōu sī mǎ. zi mǎn xíng.
澹弟彥玄,位洧州司馬。子滿行。
wèi lán gēn, zì lán gēn, shōu zú shū yě. fù bó chéng, zhōng shān tài shǒu. lán gēn shēn zhǎng bā chǐ, yí mào qí wěi, bó xué gāo cái, jī jǐng yǒu shí wù. qǐ jiā běi hǎi wáng guó shì láng. mǔ yōu, jū sàng yǒu xiào chēng. jiāng zàng, cháng shān jùn jìng xiān yǒu dǒng zhuō cí, cí yǒu bǎi shù, lán gēn yǐ zhuō xiōng nì, bù yīng yí cí zhì jīn, nǎi qǐ cì shǐ, qǐng fá wèi guǒ. zuǒ yòu rén yán yǒu líng, lán gēn le wú yí jù. fù sàng, lú yú mù cè, fù tǔ chéng fén, yōu huǐ dài yú miè xìng.
魏蘭根,字蘭根,收族叔也。父伯成,中山太守。蘭根身長八尺,儀貌奇偉, 博學高才,機警有識悟。起家北海王國侍郎。母憂,居喪有孝稱。將葬,常山郡境 先有董卓祠,祠有柏樹,蘭根以卓凶逆,不應遺祠至今,乃啟刺史,請伐為槨。左 右人言有靈,蘭根了無疑懼。父喪,廬於墓側,負土成墳,憂毀殆於滅性。
zhèng guāng mò, shàng shū lìng lǐ chóng wèi dà dū dū, tǎo rú rú, yǐ lán gēn wèi zhǎng shǐ. yīn shuō chóng yuē: yuán biān zhū zhèn, kòng shè zhǎng yuǎn, xī shí chū zhì, dì guǎng rén xī, huò zhēng fā zhōng yuán qiáng zōng zǐ dì, huò guó zhī fèi fǔ jì yǐ zhǎo yá. zhōng nián yǐ lái, yǒu sī guāi shí, hào yuē fǔ hù, yì tóng sī yǎng, guān hūn bān chǐ, zhì shī qīng liú. ér běn zōng jiù lèi, gè gè róng xiǎn, gù zhān bǐ cǐ, lǐ dāng fèn yuàn. yí gǎi zhèn lì zhōu, fēn zhì jùn xiàn. fán shì fǔ hù, xī miǎn wèi píng rén, rù shì cì dì, yī zhǔn qí jiù. cǐ jì ruò xíng, guó jiā shù wú běi gù zhī lǜ. chóng yǐ zòu wén, shì qǐn bù bào.
正光末,尚書令李崇為大都督,討蠕蠕,以蘭根為長史。因說崇曰:「緣邊諸 鎮,控攝長遠,昔時初置,地廣人稀,或徵發中原強宗子弟,或國之肺腑寄以爪牙。 中年以來,有司乖實,號曰府戶,役同廝養,官婚班齒,致失清流。而本宗舊類, 各各榮顯,顧瞻彼此,理當憤怨。宜改鎮立州,分置郡縣。凡是府戶,悉免為平人, 入仕次第,一準其舊。此計若行,國家庶無北顧之慮。」崇以奏聞,事寢不報。
xiào chāng chū, wèi qí zhōu cì shǐ, cóng xíng tái xiāo shí yín tǎo pò wǎn chuān. fú qí rén wèi nú bì, yǐ měi nǚ shí rén shǎng lán gēn. lán gēn cí yuē: cǐ xiàn jiè yú qiáng lǔ, gù chéng bèi pàn. jīn dāng xù qí jī hán, nài hé bìng chōng pū lì? yú shì jǐn yǐ guī qí fù xiōng. bù nèi mài duō wǔ suì. lín zhōu tián shǔ wèi zāi, quǎn yá bù rù qí jìng. jí xiāo bǎo yín bài yú jīng zhōu, qí zhōu rén qiú lán gēn jiàng zéi. bǎo yín bīng wēi fù zhèn, chéng rén fù zhǎn zéi cì shǐ hóu mò chén zhòng hé, tuī lán gēn fù rèn. cháo tíng yǐ lán gēn dé xī tǔ rén xīn, jiā dū du jīng qí dōng qín nán qí sì zhōu zhū jūn shì, jiān sì zhōu xíng tái shàng shū.
孝昌初,為岐州刺史,從行台蕭實夤討破宛川。俘其人為奴婢,以美女十人賞 蘭根。蘭根辭曰:「此縣介於強虜,故成背叛。今當恤其饑寒,奈何並充仆隸?」 於是盡以歸其父兄。部內麥多五穗。鄰州田鼠為災,犬牙不入岐境。及蕭寶夤敗於 涇州,岐州人囚蘭根降賊。寶夤兵威復振,城人復斬賊刺史侯莫陳仲和,推蘭根復 任。朝廷以蘭根得西土人心,加都督涇、岐、東秦、南岐四州諸軍事,兼四州行台 尚書。
xiào chāng mò, hé běi liú rén nán dù, yǐ lán gēn jiān shàng shū, shǐ qí jì èr yǎn sì zhōu ān fǔ, bìng zhì jùn xiàn. lán gēn shēng xíng gǎo fǎn yú qīng guāng jiān, fù zhào lán gēn wèi láo. gǎo bù xià, réng suí yuán tiān mù tǎo zhī. hái, bài zhōng shū lìng.
孝昌末,河北流人南度,以蘭根兼尚書,使齊、濟、二兗四州安撫,並置郡縣。 蘭根甥邢杲反於青、光間,復詔蘭根慰勞。杲不下,仍隨元天穆討之。還,拜中書 令。
zhuāng dì zhī jiāng zhū ěr zhū róng, lán gēn xiè zhī yú xiōng zi zhōu dá, zhōu dá gào ěr zhū shì lóng. jí róng sǐ, lán gēn yōu, bù zhī suǒ chū. shí yīng zhào wáng dào xí jiàn xìn yú zhuāng dì, lán gēn nǎi tuō fù zhī, qiú chū lì gōng. nǎi jiān shàng shū yòu pú shè hé běi xíng tái, dìng zhōu lǜ mù xiāng qū, yù fáng jǐng xíng. wèi róng jiāng hóu shēn suǒ bài, zǒu yī bó hǎi gāo gān. shǔ gān xiōng dì yì jǔ, gù zài qí zhōng. shén wǔ yǐ sù wàng shēn lǐ zhī. zhōng xìng chū, wèi shàng shū yòu pú shè. shén wǔ jiāng rù luò yáng, shí fèi lì wèi jué, lìng lán gēn chá jié mǐn dì. dì shén cǎi gāo míng, lán gēn kǒng yú hòu nán cè, suì yǔ gāo gān xiōng dì jí huáng mén shì láng cuī yǎn tóng qǐng. shén wǔ bù dé yǐ, suì lì wǔ dì. tài chāng chū, jiā shì zhōng kāi fǔ yí tóng sān sī jù lù xiàn hóu, qǐ shòu xiōng zi zhōu dá. lán gēn jì yù xūn yè, wèi jū duān fù, shǐ xù fù qí zhōu xūn, fēng yǒng xìng hóu. gāo gān zhī sǐ, lán gēn jù, yǐ bìng miǎn. tiān píng chū, yán bìng dǔ, yǐ kāi fǔ yí tóng guī běn xiāng, mén shī xíng mǎ. wǔ dìng sān nián, hōng. zèng sī tú gōng, shì yuē wén xuān. zhǎng zi xiàng rú xí jué.
莊帝之將誅爾硃榮,蘭根泄之於兄子周達,周達告爾硃世隆。及榮死,蘭根憂, 不知所出。時應詔王道習見信於莊帝,蘭根乃託附之,求出立功。乃兼尚書右僕射、 河北行台,定州率募鄉曲,欲防井陘。為榮將侯深所敗,走依勃海高乾。屬乾兄弟 義舉,固在其中。神武以宿望深禮之。中興初,為尚書右僕射。神武將入洛陽,時 廢立未決,令蘭根察節閔帝。帝神采高明,蘭根恐於後難測,遂與高乾兄弟及黃門 侍郎崔甗同請。神武不得已,遂立武帝。太昌初,加侍中、開府儀同三司、鉅鹿縣 侯,啟授兄子周達。蘭根既預勳業,位居端副,始敘復岐州勛,封永興侯。高乾之 死,蘭根懼,以病免。天平初,言病篤,以開府儀同歸本鄉,門施行馬。武定三年, 薨。贈司徒公,諡曰文宣。長子相如襲爵。
xiàng rú xìng kàng zhí, yǒu wén zǎo, yǔ zú xiōng kǎi qí míng, yǎ wèi dāng shí suǒ guì. zǎo zú. xiào zhāo shí, zuǒ mìng gōng chén pèi xiǎng, bù jí lán gēn, cì zǐ jìng zhòng biǎo sù, jìng bù yǔn. jìng zhòng yǐ cái qì chēng, zú yú zhāng wǔ tài shǒu. zi xiǎng, zì xiào héng. yòu gū, xué shè yǒu shí yù, jū sàng yǐ xiào wén. suí ráo zhōu sī cāng cān jūn shì. zi jǐng yì jǐng lǐ bìng yǒu cái xíng, xiāng rén hū wèi shuāng fèng, zǎo zú. jìng zhòng dì shǎo zhèng, wèi zhì luò zhōu cì shǐ. zi xiào gāi xiào jǐ.
相如性亢直,有文藻,與族兄愷齊名,雅為當時所貴。早卒。孝昭時,佐命功 臣配饗,不及蘭根,次子敬仲表訴,竟不允。敬仲以才器稱,卒於章武太守。子餉, 字孝衡。幼孤,學涉有時譽,居喪以孝聞。隋饒州司倉參軍事。子景義、景禮並有 才行,鄉人呼為雙鳳,早卒。敬仲弟少政,位至洛州刺史。子孝該、孝幾。
kǎi zì sàn qí cháng shì qiān qīng zhōu zhǎng shǐ, gù cí. wén xuān dà nù yuē: hé wù hàn zi, yǔ guān bù jiù! shí dì yǐ shī dé, cháo tíng wèi zhī jù, kǎi róng sè tǎn rán. dì yuē: sǐ yǔ zhǎng shǐ, rèn qīng suǒ zé. dá yuē: néng shā chén zhě bì xià, bù shòu zhǎng shǐ zhě yú chén. dì wèi yáng yīn yuē: hé lǜ wú rén, kǔ yòng cǐ hàn! fàng hái, yǒng bù xū shōu. yóu shì jī nián shěn fèi. hòu yù yīn yú lù, wēi zì chén. yīn yún: xián yóu zhōng zhǐ. kǎi yīng shēng yuē suī fù líng yǔ zì tiān, zhōng dài yún xìng sì yuè, gōng qǐ dé yán bù zhī? yáng yīn xīn rán yuē: cǐ yán jí wèi jiǎn yào. shù rì, chú huò zhōu cì shǐ, zài zhí yǒu zhèng lǐ. hòu zú yú jiāo zhōu cì shǐ.
愷自散騎常侍遷青州長史,固辭。文宣大怒曰:「何物漢子,與官不就!」時 帝已失德,朝廷為之懼,愷容色坦然。帝曰:「死與長史,任卿所擇。」答曰: 「能殺臣者陛下,不受長史者愚臣。」帝謂楊愔曰:「何慮無人,苦用此漢!放還, 永不須收。」由是積年沈廢。後遇愔於路,微自陳。愔云:「咸由中旨。」愷應聲 曰;「雖復零雨自天,終待雲興四岳,公豈得言不知?」楊愔欣然曰:「此言極為 簡要。」數日,除霍州刺史,在職有政理。後卒於膠州刺史。
lùn yuē: bó qǐ shǎo pō shū fàng, bù jū xíng jiǎn, jí zhé jié dú shū, yù wèi wěi qì. xué bó jīn gǔ, cái jí cóng héng, tǐ wù zhī zhǐ, yóu wèi fù shàn, zú yǐ rù xiàng rú zhī shì, yóu ní fù zhī mén. lēi chéng wèi jí, zhuī cóng bān mǎ, wǎn ér yǒu zé, fán ér bù wú, chí lùn xù yán, gōu shēn zhì yuǎn. dàn yì cún shí lù, hǎo dǐ yīn sī, dào yú qīn gù zhī jiā, yī wú suǒ shuō, bù píng zhī yì, jiàn yú sī yǐ. wáng sōng nián lǐ shù děng bìng lùn zhèng jiā mén, wèi wèi bàng yì, suì píng fù shí zǎi, gǔ dòng yín xíng, shù yīn biān tà ér zhōng, cǐ gōng zhī shī dé. zhǎng xián sī shù fēng shēng, kàng yán hūn sú, yǒu zhū zi yóu zhī fēng. jì jǐng fù zǐ, yǎ yè xiāng chuán, yì gōng yě zhī yì. lán gēn dào guān shí yīng, gōng cān bà yè, yì yī dài zhī wěi rén yě.
論曰:伯起少頗疏放,不拘行檢,及折節讀書,郁為偉器。學博今古,才極從 橫,體物之旨,尤為富贍,足以入相如之室,游尼父之門。勒成魏籍,追從班、馬, 婉而有則,繁而不蕪,持論序言,鈎深致遠。但意存實錄,好抵陰私,到於親故之 家,一無所說,不平之議,見於斯矣。王松年、李庶等並論正家門,未為謗議,遂 憑附時宰,鼓動淫刑,庶因鞭撻而終,此公之失德。長賢思樹風聲,抗言昏俗,有 硃子游之風。季景父子,雅業相傳,抑弓冶之義。蘭根道冠時英,功參霸業,亦一 代之偉人也。