suí zōng shì zhū wáng
隋宗室諸王
cài jǐng wáng zhěng téng mù wáng zàn dào xuān wáng sōng wèi zhāo wáng shuǎng hé jiān wáng hóng yì chéng gōng chù gāng lí shí tài shǒu zi chóng wén dì sì wáng yáng dì sān zi
蔡景王整 滕穆王瓚 道宣王嵩 衛昭王爽 河間王弘 義城公處綱 離石太 守子崇 文帝四王 煬帝三子
cài jǐng wáng zhěng, suí wén dì zhī cì dì yě. wén dì sì dì, wéi zhěng jí téng mù wáng zàn yǔ dì tóng shēng, cì dào xuān wáng sōng, cì wèi zhāo wáng shuǎng bìng yì mǔ. zhěng, zhōu míng dì shí yǐ wǔ yuán jūn gōng, cì jué chén liú jùn gōng. wèi kāi fǔ chē qí dà jiāng jūn. cóng wǔ dì píng qí. lì zhàn ér sǐ. wén dì chū jū wǔ yuán zhī yōu, lǜ zhū dì fù tǔ wèi fén, rén zhí yī bǎi, sì gēn yù mào, xī běi yī gēn zhěng zāi zhě dú huáng. hòu yīn dà fēng yǔ, bìng gēn shī zhī, guǒ zhōng bù jí. wén dì zuò xiāng, zèng zhù guó dà sī tú bā zhōu lá shǐ. jí shòu chán, zhuī fēng shì yān.
蔡景王整,隋文帝之次弟也。文帝四弟,唯整及滕穆王瓚與帝同生,次道宣王 嵩,次衛昭王爽並異母。整,周明帝時以武元軍功,賜爵陳留郡公。位開府、車騎 大將軍。從武帝平齊。力戰而死。文帝初居武元之憂,率諸弟負土為墳,人植一栢, 四根郁茂,西北一根整栽者獨黃。後因大風雨,並根失之,果終不吉。文帝作相, 贈柱國、大司徒、八州剌史。及受禪,追封諡焉。
zi zhì jī xí. yòu fēng qí dì zhì míng wèi gāo yáng jùn gōng, zhì cái kāi fēng xiàn gōng. xún bài zhì jī kāi fǔ yí tóng sān sī, shòu tóng zhōu cì shǐ, yí wèi zī sòng shén shèng.
子智積襲。又封其弟智明為高陽郡公,智才開封縣公。尋拜智積開府儀同三司, 授同州刺史,儀衛資送甚盛。
zhěng qǔ tóng jùn wèi chí gāng nǚ, shēng zhì jī. kāi huáng zhōng, yǒu sī zòu zhì jī jiāng zàng wèi tài fēi, dì yuē: xī jǐ shā wǒ. wǒ yǒu tóng shēng èr dì, bìng yǐ fù jiā shì, cháng zēng jí wǒ. wǒ xiàng zhī xiào yún: ěr jì chēn wǒ, bù kě yǔ ěr jiǎo chēn. bìng yún: ā xiōng zhǐ yǐ tóu é. shí yǒu yī shī biān yǐn zhú shì, yán wǒ hòu bǎi rì dāng bìng diān. èr dì sī xǐ. yǐ gào fù mǔ. fù mǔ qì wèi wǒ yuē: ěr èr dì dà jù, bù néng ài xiōng. wǒ yīn yán: yī rì yǒu tiān xià, dāng gǎi qí xìng. fū bù shòu qí qīn ér ài tā rén zhě, wèi zhī bèi dé, dāng gǎi zhī wèi bèi. fù mǔ xǔ wǒ cǐ yán. fù mǔ wáng hòu, èr dì jí fù yòu chán wǒ, yán yú jìn gōng. yú shí měi hái, yù rù mén, cháng bù xǐ, rú jiàn yù mén. tuō yǐ huàn qì, cháng suǒ gé jìng zuò, wéi shí zhì shí zàn kāi gé. měi fēi yán rù ěr, qiè yún fù wèi xié? dāng shí shí bù kě nài, xiàn rén wú xiōng dì. shì jiān pín jiā xiōng dì duō xiāng ài, yóu xiāng jiǎ jiè dá guān xiōng dì duō xiāng zēng, zhēng míng lì gù yě.
整娶同郡尉遲綱女,生智積。開皇中,有司奏智積將葬尉太妃,帝曰:「昔幾 殺我。我有同生二弟,並倚婦家勢,常憎疾我。我向之笑云:『爾既嗔我,不可與 爾角嗔。』並云:『阿兄止倚頭額。』時有醫師邊隱逐勢,言我後百日當病癲。二 弟私喜。以告父母。父母泣謂我曰:『爾二弟大劇,不能愛兄。』我因言:『一日 有天下,當改其姓。夫不受其親而愛他人者,謂之悖德,當改之為悖。』父母許我 此言。父母亡後,二弟及婦又讒我,言於晉公。於時每還,欲入門,常不喜,如見 獄門。托以患氣,常鎖閤靜坐,唯食至時暫開閤。每飛言入耳,竊雲『復未邪?』 當時實不可耐,羨人無兄弟。世間貧家兄弟多相愛,由相假藉;達官兄弟多相憎, 爭名利故也。」
zhì jī zài tóng zhōu, wèi cháng xī xì yóu liè, tīng zhèng zhī xiá, duān zuò dú shū. mén wú sī yè. yǒu shì dú gōng sūn shàng yì, shān dōng rú shì, fǔ zuǒ yáng jūn yīng xiāo dé yán, bìng yǒu wén xué, shí yán yú zuò. suǒ shè wéi bǐng guǒ, jiǔ cái sān zhuó. jiā yǒu nǚ jì, wéi nián jié jiā qìng zòu yú tài fēi qián. shǐ, wén dì lóng qián shí, yǔ jǐng wáng bù mù, tài fēi wèi shì yòu yǔ dú gū huáng hòu bù xiāng xié, yǐ shì zhì jī cháng huái wēi jù, měi zì biǎn sǔn. dì yì yǐ shì āi lián zhī. rén huò quàn zhì jī wèi chǎn yè, zhì jī yuē: xī píng yuán lù xiǔ cái bó, kǔ qí duō yě. wú xìng wú kě lù, hé gèng yíng hū! yǒu wǔ nán, zhǐ jiào dú lùn yǔ xiào jīng ér yǐ, yì bù lìng jiāo tōng bīn kè. huò wèn qí gù, zhì jī yuē: kǒng ér zi yǒu cái néng yǐ zhì huò yě. kāi huáng èr shí nián, zhēng hái jīng, wú tā zhí rèn, hé mén zì shǒu, fēi cháo jìn bù chū. yáng dì jí wèi, téng wáng lún wèi wáng jí bìng yǐ chán gòu dé zuì, gāo yáng gōng zhì míng yì yǐ jiāo tōng duó jué, zhì jī yù jù. dà yè sān nián, shòu hóng nóng tài shǒu, wěi zhèng liáo zuǒ, qīng jìng zì jū. jí yáng xuán gǎn zuò nì, zì dōng dōu yǐn jūn ér xī, zhì jī wèi guān shǔ yuē: xuán gǎn yù xī tú guān zhōng, ruò chéng qí jì, zé gēn běn gù yǐ. dāng yǐ jì mí zhī, shǐ bù dé jìn. bù chū yī xún, zì kě qín ěr. jí xuán gǎn jūn zhì chéng xià, zhì jī dēng pí lì rǔ zhī, xuán gǎn nù shén, liú gōng zhī. chéng mén wèi zéi suǒ shāo, zhì jī nǎi gèng yì huǒ, zéi bù dé rù. shù rì, yǔ wén shù děng jūn zhì, hé jī pò zhī. xún bài zōng zhèng qīng.
智積在同州,未嘗嬉戲遊獵,聽政之暇,端坐讀書。門無私謁。有侍讀公孫尚 義,山東儒士,府佐楊君英、蕭德言,並有文學,時延於坐。所設唯餅果,酒才三 酌。家有女妓,唯年節嘉慶奏於太妃前。始,文帝龍潛時,與景王不睦,太妃尉氏 又與獨孤皇后不相諧,以是智積常懷危懼,每自貶損。帝亦以是哀憐之。人或勸智 積為產業,智積曰:「昔平原露朽財帛,苦其多也。吾幸無可露,何更營乎!」有 五男,止教讀《論語》、《孝經》而已,亦不令交通賓客。或問其故,智積曰: 「恐兒子有才能以致禍也。」開皇二十年,徵還京,無他職任,闔門自守,非朝覲 不出。煬帝即位,滕王綸、衛王集並以讒構得罪,高陽公智明亦以交通奪爵,智積 愈懼。大業三年,授弘農太守,委政僚佐,清靜自居。及楊玄感作逆,自東都引軍 而西,智積謂官屬曰:「玄感欲西圖關中,若成其計,則根本固矣。當以計縻之, 使不得進。不出一旬,自可禽耳。』及玄感軍至城下,智積登陴詈辱之,玄感怒甚, 留攻之。城門為賊所燒,智積乃更益火,賊不得入。數日,宇文述等軍至,合擊破 之。尋拜宗正卿。
shí èr nián, cóng jià jiāng dū, qǐn jí. dì shí shū báo gǔ ròu, zhì jī měi bù zì ān, jí yù huàn, bù hū yī. lín zhōng, wèi suǒ qīn yuē: wú jīn rì shǐ zhī dé bǎo shǒu lǐng méi yú dì yǐ! shí rén āi zhī. yǒu zǐ dào xuán.
十二年,從駕江都,寢疾。帝時疏薄骨肉,智積每不自安,及遇患,不呼醫。 臨終,謂所親曰:「吾今日始知得保首領沒於地矣!」時人哀之。有子道玄。
téng mù wáng zàn, zì héng shēng, yī míng huì. shì zhōu, yǐ wǔ yuán jūn gōng, fēng jìng líng jùn gōng, shàng zhōu wǔ dì mèi shùn yáng gōng zhǔ. bǎo dìng sì nián, lèi qiān nà yán. zàn guì gōng zǐ, yòu shàng gōng zhǔ, měi zī róng, hǎo shū ài shì, shén yǒu dāng shí yù, shí rén hào yuē yáng sān láng. wǔ dì shén qīn ài zhī. píng qí zhī yì, zhū wáng xián cóng, liú zàn jū shǒu, wèi yuē: liù fǔ shì yīn, yī yǐ xiāng fù, zhèn wú xī gù zhī yōu yǐ. xuān dì jí wèi, qiān lì bù zhōng dài fū, jiā shang yí tóng.
滕穆王瓚,字恆生,一名慧。仕周,以武元軍功,封竟陵郡公,尚周武帝妹順 陽公主。保定四年,累遷納言。瓚貴公子,又尚公主,美姿容,好書愛士,甚有當 時譽,時人號曰楊三郎。武帝甚親愛之。平齊之役,諸王咸從,留瓚居守,謂曰: 「六府事殷,一以相付,朕無西顧之憂矣。」宣帝即位,遷吏部中大夫,加上儀同。
xuān dì bēng, wén dì rù jìn zhōng, jiāng zǒng cháo zhèng, lìng fèi tài zǐ yǒng zhào zhī. zàn sù yǔ dì bù xié, bù cóng, yuē: zuò suí guó gōng kǒng bù néng bǎo, hé nǎi gèng wèi zú miè shì xié! wén dì zuò xiāng, bài dà zōng bó, diǎn xiū lǐ lǜ, jìn wèi shàng zhù guó shào guó gōng. zàn jiàn dì zhí zhèng, kǒng wèi jiā huò, yīn yǒu tú dì jì, dì měi yōu róng zhī. jí shòu chán, lì wèi téng wáng, bài yōng zhōu mù. dì shù yǔ tóng zuò, hū wèi ā sān. hòu zuò shì qù mù, yǐ wáng jiù dì.
宣帝崩,文帝入禁中,將總朝政,令廢太子勇召之。瓚素與帝不協,不從,曰: 「作隋國公恐不能保,何乃更為族滅事邪!」文帝作相,拜大宗伯,典修禮律,進 位上柱國、邵國公。瓚見帝執政,恐為家禍,陰有圖帝計,帝每優容之。及受禪, 立為滕王,拜雍州牧。帝數與同坐,呼為阿三。後坐事去牧,以王就第。
zàn fēi yǔ wén shì, sù yǔ dú gū huáng hòu bù píng, zhì shì yù yù bù dé zhì, yīn yǒu zhòu zǔ. dì mìng zàn chū zhī. zàn bù rěn lí jué, gù qǐng. dì bù dé yǐ, cóng zhī, yǔ wén shì jìng chú shǔ jí. yóu shì ēn lǐ gèng báo. kāi huáng shí yī nián, cóng xìng lì yuán, zuò shù xià, fāng yǐn jiǔ, bí hū liú xiě, bào hōng. shí nián sì shí sì. rén jiē yǐ wèi yù jiū. zi lún sì.
瓚妃宇文氏,素與獨孤皇后不平,至是鬱郁不得志,陰有咒詛。帝命瓚出之。 瓚不忍離絕,固請。帝不得已,從之,宇文氏竟除屬籍。由是恩禮更薄。開皇十一 年,從幸栗園,坐樹下,方飲酒,鼻忽流血,暴薨。時年四十四。人皆以為遇鳩。 子綸嗣。
lún zì bīn lí, xìng hóng hòu, měi zī róng, pō zhī zhōng lǜ. wén dì shòu chán, fēng shào guó gōng. míng nián, bài shào zhōu cì shǐ. jìn wáng guǎng nà fēi yú liáng, zhào lún zhì lǐ, shén wèi liáng rén suǒ jìng.
綸字斌褵,性弘厚,美姿容,頗知鐘律。文帝受禪,封邵國公。明年,拜邵州 刺史。晉王廣納妃於梁,詔綸致禮,甚為梁人所敬。
lún yǐ mù wáng gù, dāng wén dì shì, měi bù zì ān. yáng dì jí wèi, yóu bèi cāi jì. lún yōu jù, hū shù zhě wáng chēn wèn zhī. chēn dá yuē: wáng xiāng lù bù fán. téng jí téng yě, cǐ zì zú wèi shàn yīng. yǒu shā mén huì ēn jué duō děng, pō jiě zhàn hòu, lún měi yǔ jiāo tōng, cháng lìng xiē sān rén wèi yàn shèng fǎ. yǒu rén gào lún yuàn wàng zhòu zǔ, dì lìng huáng mén shì láng wáng hóng qióng yàn zhī. hóng xī zhǐ zòu lún yàn gǔ è nì, zuò dāng sǐ. dì lìng qīng yì zhī, sī tú yáng sù děng yuē: lún huái è zhī yóu, jī zì jiā shì. wéi huáng yùn zhī shǐ, sì hǎi tóng xīn, zài yú kǒng huái, mí xū xié lì. qí xiān nǎi lí zǔ dà móu, qì tóng jí yì. fù bèi yú qián, zi nì yú hòu, wèi è yǒu jiāng, qí zuì mò dà. qǐng yī qián kē. dì yǐ huáng zú bù rěn, chú míng xǐ biān jùn.
綸以穆王故,當文帝世,每不自安。煬帝即位,尤被猜忌。綸憂懼,呼術者王 琛問之。琛答曰:「王相祿不凡。滕即騰也,此字足為善應。」有沙門惠恩、崛多 等,頗解占候,綸每與交通,嘗令些三人為厭勝法。有人告綸怨望呪詛,帝令黃門 侍郎王弘窮驗之。弘希旨奏綸厭蠱惡逆,坐當死。帝令卿議之,司徒楊素等曰: 「綸懷惡之由,積自家世。惟皇運之始,四海同心,在於孔懷,彌須協力。其先乃 離阻大謀,棄同即異。父悖於前,子逆於後,為惡有將,其罪莫大。請依前科。」 帝以皇族不忍,除名徙邊郡。
dà yè qī nián, dì zhēng liáo dōng, lún yù shàng biǎo, qǐng cóng jūn zì xiào, wèi jùn sī suǒ è. shì jǐ, xǐ zhū yá. jí tiān xià dà luàn, wèi zéi lín shì hóng bī, xié qī zǐ cuàn dān ěr. hòu guī guó, fēng huái huà xiàn gōng. xún bìng zú.
大業七年,帝征遼東,綸欲上表,請從軍自效,為郡司所遏。示幾,徙珠崖。 及天下大亂,為賊林仕弘逼,攜妻子竄儋耳。後歸國,封懷化縣公。尋病卒。
lún dì tǎn, zì wén lí, chū fēng jìng líng jùn gōng, zuò lún xǐ zhǎng shā.
綸弟坦,字文褵,初封竟陵郡公,坐綸徙長沙。
tǎn dì měng, zì wǔ lí, xǐ héng shān.
坦弟猛,字武褵,徙衡山。
měng dì wēn, zì míng lí, chū xǐ líng líng. wēn hǎo xué, jiě shǔ wén, jì ér zuò líng líng fù yǐ zì jì, qí cí āi sī. dì jiàn ér nù zhī, zhuǎn xǐ nán hǎi.
猛弟溫,字明褵,初徙零陵。溫好學,解屬文,既而作《零陵賦》以自寄,其 詞哀思。帝見而怒之,轉徙南海。
wēn dì shēn, zì hóng lí, qián yì xǐ líng líng. dì yǐ qí xiū jǐn, xí fēng téng wáng, yǐ fèng mù wáng sì. dà yè mò, yú jiāng dū wèi yǔ wén huà jí suǒ hài.
溫弟詵,字弘褵,前亦徙零陵。帝以其修謹,襲封滕王,以奉穆王嗣。大業末, 於江都為宇文化及所害。
dào xuān wáng sōng, zài zhōu yǐ wǔ yuán jūn gōng, cì jué xìng chéng gōng. zǎo zú. wén dì shòu chán, zhuī fēng shì yān. yǐ téng mù wáng zàn zi jìng xí. zú, shì yuē dào. wú zi, yǐ cài wáng zhì jī zi shì chéng xí.
道宣王嵩,在周以武元軍功,賜爵興城公。早卒。文帝受禪,追封諡焉。以滕 穆王瓚子靜襲。卒,諡曰悼。無子,以蔡王智積子世澄襲。
wèi zhāo wáng shuǎng, zì shī rén, xiǎo zì míng dá. zài zhōu yǐ wǔ yuán jūn gōng, yú qiǎng bǎo zhōng fēng tóng ān jùn gōng. liù suì ér wǔ yuán bēng, wèi xiàn huáng hòu suǒ yǎng, yóu shì chǒng ài tè yì zhū dì. nián shí qī, wèi nèi shǐ shàng dài fū. wén dì zhí zhèng, shòu pú zhōu cì shǐ zhù guó. jí shòu chán, lì wèi wèi wáng, suǒ shēng lǐ shì wèi tài fēi. shuǎng wèi yōng zhōu mù yòu lǐng jūn dà jiāng jūn quán lǐng bīng zhōu zǒng guǎn shàng zhù guó liáng zhōu zǒng guǎn. shuǎng měi fēng yí, yǒu qì jú, zhèng shén yǒu shēng. dà jūn běi fá, hé jiān wáng hóng dòu lú jī dòu róng dìng gāo jiǒng yú qìng zé děng fēn dào ér jìn, yǐ shuǎng wèi yuán shuài, jù shòu shuǎng jié dù. qīn lǜ lǐ chōng děng sì jiāng chū shuò zhōu, yù shā bō lüè kè hán yú bái dào, jiē zhàn, dà pò zhī, shā bō lüè zhōng zhòng chuāng ér dùn. dì dà yuè, cì shuǎng zhēn shí liáng ān xiàn qiān hù. liù nián, fù wèi yuán shuài, bù qí shí wǔ wàn chū hé chuān, tū jué dùn táo. zhēng wèi nà yán. dì shén zhòng zhī. wèi jǐ, shuǎng jí, dì shǐ xuē róng zōng shì zhī, yún zhòng guǐ wèi lì. shuǎng lìng zuǒ yòu qū zhú zhī. jū shù rì, yǒu guǐ wù lái jī róng zōng, zǒu xià jiē ér bì. qí yè shuǎng hōng, nián èr shí wǔ. zèng tài wèi jì zhōu cì shǐ. zǐ jí sì.
衛昭王爽,字師仁,小字明達。在周以武元軍功,於襁褓中封同安郡公。六歲 而武元崩,為獻皇后所養,由是寵愛特異諸弟。年十七,為內史上大夫。文帝執政, 授蒲州刺史、柱國。及受禪,立為衛王,所生李氏為太妃。爽位雍州牧、右領軍大 將軍、權領并州總管、上柱國、涼州總管。爽美風儀,有器局,政甚有聲。大軍北 伐,河間王弘、豆盧勣、竇榮定、高熲、虞慶則等分道而進,以爽為元帥,俱受爽 節度。親率李充等四將出朔州,遇沙缽略可汗於白道,接戰,大破之,沙缽略中重 瘡而遁。帝大悅,賜爽真食梁安縣千戶。六年,復為元帥,步騎十五萬出合川,突 厥遁逃。徵為納言。帝甚重之。未幾,爽疾,帝使薛榮宗視之,雲眾鬼為厲。爽令 左右驅逐之。居數日,有鬼物來擊榮宗,走下階而斃。其夜爽薨,年二十五。贈太 尉、冀州刺史。子集嗣。
jí zì wén huì, chū fēng suì ān wáng, xún xí fēng wèi wáng. yáng dì shí, zhū hóu wáng ēn lǐ jiàn báo, cāi fáng rì shén, jí yōu jù, nǎi hū shù zhě yú pǔ míng zhāng jiào yǐ qí fú zhù. yǒu rén gào jí zhòu zǔ, xiàn sī xī zhǐ, duàn chéng qí yù, zòu jí è nì, zuò dāng sǐ. zhào xià qí yì, yáng sù děng yuē: jí mì huái zuǒ dào, yàn gǔ jūn qīn, shì jūn fù zhī zuì rén, fēi chén zǐ zhī suǒ shè, qǐng lùn rú lǜ. shí téng wáng lún zuò yǔ xiāng lián, dì bù rěn jiā zhū, chú míng yuǎn xǐ biān jùn. tiān xià luàn, bù zhī suǒ zhōng.
集字文會,初封遂安王,尋襲封衛王。煬帝時,諸侯王恩禮漸薄,猜防日甚, 集憂懼,乃呼術者俞普明章醮以祈福助。有人告集呪詛,憲司希旨,鍛成其獄,奏 集惡逆,坐當死。詔下其議,楊素等曰:「集密懷左道,厭蠱君親,是君父之罪人, 非臣子之所赦,請論如律。」時滕王綸坐與相連,帝不忍加誅,除名遠徙邊郡。天 下亂,不知所終。
hé jiān wáng hóng, zì pì è, wén dì cóng zǔ dì yě. zǔ ài jìng, zǎo zú. fù yuán sūn, shǎo gū, suí mǔ guō shì yǎng yú jiù zú. jí wǔ yuán dì yǔ zhōu wén jiàn yì guān zhōng, yuán sūn shí zài yè, jù wèi qí rén suǒ zhū, yīn jiǎ wài jiā xìng wèi guō shì. yuán sūn sǐ, qí wèi zhōu miè, hóng shǐ rù guān. yǔ wén dì xiāng de, dì āi zhī, wèi mǎi tián zhái.
河間王弘,字辟惡,文帝從祖弟也。祖愛敬,早卒。父元孫,少孤,隨母郭氏 養於舅族。及武元帝與周文建義關中,元孫時在鄴,懼為齊人所誅,因假外家姓為 郭氏。元孫死,齊為周滅,弘始入關。與文帝相得,帝哀之,為買田宅。
hóng xìng míng wù, yǒu wén wǔ gàn lüè. shù cóng zhēng fá, lèi qiān kāi fǔ yí tóng sān sī. wén dì wèi chéng xiàng, cháng zhì zuǒ yòu, wěi yǐ xīn fù. dì yì zhōu zhào wáng zhái, jiāng jí yú nán, hóng shí lì yú hù wài, yǐ wèi wén dì. xún jiā shang kāi fǔ, cì jué yǒng kāng xiàn gōng. jí ài chán, bài dà jiāng jūn, jìn jué jùn gōng. xún zèng qí fù zhù guó shàng shū lìng hé jiān jùn gōng. qí nián, lì hóng wèi hé jiān wáng, bài yòu wèi dà jiāng jūn. xún jìn zhù guó, yǐ xíng jūn yuán shuài chū líng zhōu dào zhēng tū jué, dà pò zhī. bài níng zhōu zǒng guǎn, jìn shàng zhù guó. zhèng shàng qīng jìng, shén yǒu ēn huì. qiān pú zhōu cì shǐ, dé yǐ pián yí cóng shì. shí hé dōng duō dào zéi, hóng zòu wèi dào zhě bǎi yú rén, tóu zhī biān yì, zhōu jìng tián rán, hào wèi liáng lì. měi jìn wáng guǎng rù cháo, hóng zhé lǐng yáng zhōu zǒng guǎn, jí wáng guī fān, hóng fù hái pú zhōu. zài zhōu shí yú nián, fēng jiào dà qià. yáng dì sì wèi, bài tài zǐ tài bǎo. suì yú, hōng. dà yè liù nián, zhuī fēng huán wáng. zi qìng sì.
弘性明悟,有文武幹略。數從征伐,累遷開府儀同三司。文帝為丞相,常置左 右,委以心腹。帝詣周趙王宅,將及於難,弘時立於戶外,以衛文帝。尋加上開府, 賜爵永康縣公。及愛禪,拜大將軍,進爵郡公。尋贈其父柱國、尚書令、河間郡公。 其年,立弘為河間王,拜右衛大將軍。尋進柱國,以行軍元帥出靈州道征突厥,大 破之。拜寧州總管,進上柱國。政尚清靜,甚有恩惠。遷蒲州刺史,得以便宜從事。 時河東多盜賊,弘奏為盜者百餘人,投之邊裔,州境恬然,號為良吏。每晉王廣入 朝,弘輒領揚州總管,及王歸籓,弘復還蒲州。在州十餘年,風教大洽。煬帝嗣位, 拜太子太保。歲余,薨。大業六年,追封郇王。子慶嗣。
qìng qīng qū shàn hòu shí biàn. dì cāi jì gǔ ròu, téng wáng lún děng jiē bèi fèi fàng, wéi qìng huò quán. lèi qiān xíng yáng tài shǒu, pō yǒu zhèng jī. jí lǐ mì jù luò kǒu cāng. xíng yáng zhū xiàn duō yīng mì. qìng lè bīng jù shǒu. suì yú, chéng zhōng liáng jǐn, bīng shì rì cù. mì yí qìng shū yuē: wáng zhī xiān shì, jiā zhù shān dōng, běn xìng guō shì, nǎi fēi yáng zú. lóu jìng zhī yú hàn gāo, shū fēi xuè yìn lǚ bù zhī yú dǒng zhuō, liáng yì tiān qīn. zhī fén huì tàn, shì bù tóng cǐ. jiāng dū huāng miǎn, liú dàng wàng guī, gǔ ròu bēng lí, rén shén yuàn fèn. jǔ fēng huǒ yú lí shān, zhū hóu mò zhì fú jiāo chuán yú hàn shuǐ, hái rì wèi qī. wáng dú shǒu gū chéng, yuán jué qiān lǐ, liáng hóu zhī jì, jǐn yǒu yuè yú, bì zú zhī duō, cái yíng shù bǎi. yǒu hé shì lài, yù xiāng kàng jù? qiú kū yú yú shì sì, jì shì fēi xū yīn guī yàn yǐ yùn liáng, jìng zhī hé rì! zhǐ kǒng huò shēng bǐ shǒu, xìn fā xiāo qiáng, kōng yǐ qī chǐ zhī qū, xuán shǎng qiān jīn zhī gòu, kě wèi suān bí zhě yě. xìng néng sān sī, zì qiú duō fú. yú shí jiāng dū bài wèn yì zhì, qìng dé shū, suì jiàng yú mì, gǎi xìng wèi guō shì. mì pò, guī dōng dōu, yòu wèi yáng shì, yuè wáng dòng bù zhī zé yě. jí dòng chēng zhì, bài zōng zhèng qīng.
慶傾曲善候時變。帝猜忌骨肉,滕王綸等皆被廢放,唯慶獲全。累遷滎陽太守, 頗有政績。及李密據洛口倉。滎陽諸縣多應密。慶勒兵拒守。歲余,城中糧盡,兵 勢日蹙。密遺慶書曰:「王之先世,家住山東,本姓郭氏,乃非楊族。婁敬之於漢 高,殊非血胤;呂布之於董卓,良異天親。芝焚蕙嘆,事不同此。江都荒湎,流宕 忘歸,骨肉崩離,人神怨憤。舉烽火於驪山,諸侯莫至;浮膠船於漢水,還日未期。 王獨守孤城,援絕千里,糧餱支計,僅有月余,弊卒之多,才盈數百。有何恃賴, 欲相抗拒?求枯魚於市肆,既事非虛;因歸雁以運糧,竟知何日!止恐禍生匕首, 釁發蕭牆,空以七尺之軀,懸賞千金之購,可為酸鼻者也。幸能三思,自求多福。」 於時江都敗問亦至,慶得書,遂降於密,改姓為郭氏。密破,歸東都,又為楊氏, 越王侗不之責也。及侗稱制,拜宗正卿。
shì chōng jì jiàn wěi hào, jiàng jué wèi huán guó gōng, fù wèi guō shì. shì chōng yǐ xiōng nǚ qī zhī, shǔ xíng zhōu cì shǐ. jí shì chōng jiāng bài, qìng yù jiāng qī tóng guī zhǎng ān, qí qī yuē: guó jiā yǐ qiè fèng jī zhǒu yú gōng zhě, yù yǐ shēn hòu yì, jié gōng xīn ěr. jīn fù shū qióng pò, jiā guó diàn wēi, ér bù gù hūn yīn, gū fù fù shǔ, wèi quán shēn zhī jì, fēi qiè suǒ néng zé gōng yě. qiè ruò zhì zhǎng ān, gōng jiā yī bì ěr, hé yòng qiè wèi! gù sòng hái dōng dōu, jūn zhī huì yě. qìng bù xǔ. qí qī suì mù yù jìng zhuāng. yǎng yào ér sǐ. qìng suì guī guó, wèi yí zhōu cì shǐ huán guó gōng, fù xìng yáng shì. qí dí mǔ yuán tài fēi, nián lǎo, liǎng mù sàng míng, shì chōng zhǎn zhī.
世充既僭偽號,降爵為郇國公,復為郭氏。世充以兄女妻之,署滎州刺史。及 世充將敗,慶欲將妻同歸長安,其妻曰:「國家以妾奉箕帚於公者,欲以申厚意, 結公心耳。今父叔窮迫,家國阽危,而不顧婚姻,孤負付屬,為全身之計,非妾所 能責公也。妾若至長安,公家一婢耳,何用妾為!顧送還東都,君之惠也。」慶不 許。其妻遂沐浴靚莊。仰藥而死。慶遂歸國,為宜州刺史、郇國公,複姓楊氏。其 嫡母元太妃,年老,兩目喪明,世充斬之。
yì chéng gōng chù gāng, wén dì zú fù yě. shēng zhǎng běi biān, shǎo xí qí shè. zài zhōu, yǐ jūn gōng bài shàng yí tóng. wén dì shòu chán, zèng qí fù zhōng kuí zhù guó shàng shū lìng yì chéng xiàn gōng, yǐ chù gāng xí yān. lèi qiān yòu lǐng jūn jiāng jūn. gāng suī wú cái yì, ér xìng zhì zhí, zài guān qiáng jì, yì wèi dāng shí suǒ chēng. bài pú zhōu cì shǐ, lì rén yuè zhī. zú yú qín zhōu zǒng guǎn, shì yuē gōng.
義城公處綱,文帝族父也。生長北邊,少習騎射。在周,以軍功拜上儀同。文 帝受禪,贈其父鍾葵柱國、尚書令、義城縣公,以處綱襲焉。累遷右領軍將軍。綱 雖無才藝,而性質直,在官強濟,亦為當時所稱。拜蒲州刺史,吏人悅之。卒於秦 州總管,諡曰恭。
dì chù lè, guān zhì luò zhōu cì shǐ. hàn wáng liàng fǎn, cháo tíng yǐ wèi èr xīn, fèi gù bù chǐ.
弟處樂,官至洛州刺史。漢王諒反,朝廷以為二心,廢錮不齒。
lí shí tài shǒu zi chóng, wǔ yuán dì zú dì yě. fù pén shēng, zèng jīng cì shǐ. zi chóng shǎo hǎo xué, shè liè shū jì, yǒu fēng yí, ài xián hǎo shì. kāi huáng chū, bài yí tóng, yǐ chē qí jiāng jūn héng diǎn sù wèi, hòu wèi sī mén shì láng. yáng dì sì wèi, lèi qiān hòu wèi jiāng jūn. zuò shì miǎn. wèi jǐ, fù jiǎn xiào jiāng jūn shì. cóng dì xìng fén yáng gōng, zi chóng zhī tū jué bì wèi kòu, lǚ qǐng zǎo hái jīng shī, bù nà. xún yǒu yàn mén zhī wéi. jí zéi tuì, dì nù zhī yuē: zi chóng qiè nuò, wàng yǒu chén qǐng, jīng dòng wǒ zhòng xīn, bù kě jū zhǎo yá jì. chū wèi lí shí jùn tài shǒu, yǒu néng míng. zì shì tū lǚ kòu biān sāi, hú zéi liú liù ér fù yōng zhòng jié lüè jùn jìng, zi chóng biǎo qǐng bīng zhèn è. dì fù dà nù, lìng zǐ chóng xíng zhǎng chéng. zi chóng xíng bǎi yú lǐ, sì miàn lù jué, bù dé jìn ér guī.
離石太守子崇,武元帝族弟也。父盆生,贈荊刺史。子崇少好學,涉獵書記, 有風儀,愛賢好士。開皇初,拜儀同,以車騎將軍恆典宿衛,後為司門侍郎。煬帝 嗣位,累遷候衛將軍。坐事免。未幾,復檢校將軍事。從帝幸汾陽宮,子崇知突厥 必為寇,屢請早還京師,不納。尋有雁門之圍。及賊退,帝怒之曰:「子崇怯懦, 妄有陳請,驚動我眾心,不可居爪牙寄。」出為離石郡太守,有能名。自是突屢寇 邊塞,胡賊劉六兒復擁眾劫掠郡境,子崇表請兵鎮遏。帝復大怒,令子崇行長城。 子崇行百餘里,四面路絕,不得進而歸。
suì yú, shuò fāng liáng shī dōu mǎ yì liú wǔ zhōu děng gè zuò luàn, jùn zhōng zhū hú fù fǎn. zi chóng huàn zhī, yán yù cháo jí, suì yǔ xīn fù shù bǎi rén zì mèng mén guān jiāng hái jīng shī. yù dào lù gé jué, tuì guī lí shí. zuǒ yòu wén tài yuán bīng qǐ, bù fù rù chéng, gè pàn qù. zi chóng xī shōu pàn zhě fù xiōng zhǎn zhī. hòu shù rì, yì bīng zhì, chéng zhōng yīng zhī. chéng xiàn, wèi chóu jiā suǒ shā.
歲余,朔方梁師都、馬邑劉武周等各作亂,郡中諸胡復反。子崇患之,言欲朝 集,遂與心腹數百人自孟門關將還京師。遇道路隔絕,退歸離石。左右聞太原兵起, 不復入城,各叛去。子崇悉收叛者父兄斬之。後數日,義兵至,城中應之。城陷, 為讎家所殺。
wén dì wǔ nán, jiē wén xiàn huáng hòu suǒ shēng. zhǎng yuē fáng líng wáng yǒng, cì yáng dì, cì qín xiào wáng jùn, cì shù rén xiù, cì shù rén liàng.
文帝五男,皆文獻皇后所生。長曰房陵王勇,次煬帝,次秦孝王俊,次庶人秀, 次庶人諒。
fáng líng wáng yǒng, xiǎo míng xiàn dì fá. zhōu shì yǐ wǔ yuán jūn gōng, fēng bó píng xiàn hóu. jí wén dì fǔ zhèng, lì wèi shì zi, bài dà jiāng jūn zuǒ sī wèi, fēng zhǎng níng jùn gōng. chū wèi luò zhōu zǒng guǎn dōng jīng shǎo zhǒng zǎi, zǒng tǒng jiù qí zhī dì. hòu zhēng hái jīng shī, jìn shàng zhù guó dà sī mǎ, lǐng nèi shǐ yù zhèng, zhū jìn wèi jiē shǔ yān. wén dì shòu chán, lì wèi huáng tài zǐ, jūn guó zhèng shì jí shàng shū zòu sǐ zuì yǐ xià, jiē lìng yǒng cān jué. dì yǐ shān dōng rén duō liú rǒng, qiǎn shǐ àn jiǎn, yòu yù xǐ rén běi shí biān sāi. yǒng shàng shū jiàn, yǐ wèi liàn tǔ huái jiù, rén zhī běn qíng, bō bèng liú lí, gài bù huò yǐ. yǒu qí zhī mò, zhǔ àn shí hūn, zhōu píng dōng xià, jì yǐ wēi nüè, rén bù kān mìng, zhì yǒu táo wáng, fēi yàn jiā xiāng, yuán wèi jī lǚ. ruò jiǎ yǐ shù suì, mù yù huáng fēng, táo cuàn zhī tú, zì rán guī běn. suī běi yí fàn biān, lìng suǒ zài yán gù, hé dài qiān pèi, yǐ zhì láo rǎo? shàng lǎn ér jiā zhī. shí jìn wáng guǎng yì biǎo yán bù kě, dì suì zhǐ. shì hòu shí zhèng bù biàn, duō suǒ sǔn yì, dì měi nà zhī. dì cháng cóng róng wèi qún chén yuē: qián shì huáng wáng, nì yú bì xìng, fèi lì zhī suǒ yóu shēng. zhèn bàng wú jī shì, wǔ zǐ tóng mǔ, kě wèi zhēn xiōng dì yě. qǐ ruò qián dài, duō zhū nèi chǒng, niè zǐ fèn zhēng, wèi wáng guó zhī dào xié!
房陵王勇,小名睍地伐。周世以武元軍功,封博平縣侯。及文帝輔政,立為世 子,拜大將軍、左司衛,封長寧郡公。出為洛州總管、東京少冢宰,總統舊齊之地。 後徵還京師,進上柱國、大司馬,領內史御正,諸禁衛皆屬焉。文帝受禪,立為皇 太子,軍國政事及尚書奏死罪已下,皆令勇參決。帝以山東人多流冗,遣使案檢, 又欲徙人北實邊塞。勇上書諫,以為「戀土懷舊,人之本情,波迸流離,蓋不獲已。 有齊之末,主暗時昏,周平東夏,繼以威虐,人不堪命,致有逃亡,非厭家鄉,原 為羈旅。若假以數歲,沐浴皇風,逃竄之徒,自然歸本。雖北夷犯邊,令所在嚴固, 何待遷配,以致勞擾?」上覽而嘉之。時晉王廣亦表言不可,帝遂止。是後時政不 便,多所損益,帝每納之。帝常從容謂群臣曰:「前世皇王,溺於嬖倖,廢立之所 由生。朕傍無姬侍,五子同母,可謂真兄弟也。豈若前代,多諸內寵,孽子忿爭, 為亡國之道邪!」
yǒng pō hǎo xué, jiě shǔ cí fù, xìng kuān rén hé hòu, shuài yì rèn qíng, wú jiǎo shì zhī xíng. yǐn míng kè ràng yáo chá lù kāi míng děng wèi zhī bīn yǒu. yǒng cháng wén shì shǔ kǎi, dì jiàn ér bù yuè, kǒng zhì shē chǐ zhī jiàn, yīn jiè zhī yuē: wǒ lì guān qián dài dì wáng, wèi yǒu shē huá ér néng zhǎng jiǔ zhě. rǔ dāng chǔ hòu, ruò bù shàng chēng dì xīn, xià hé rén yì, hé yǐ chéng zōng miào zhī zhòng, jū zhào rén zhī shàng? wú xī yī fú, gè liú yī wù, shí fù kàn yǐ zì jǐng jiè. yòu nǐ fēn cì rǔ xiōng dì. kǒng rǔ yǐ jīn rì huáng tài zǐ zhī xīn, wàng xī shí zhī shì, gù lìng gāo jiǒng cì rǔ wǒ jiù suǒ dài dāo zi yī méi, bìng jū jiàng yī hé, rǔ xī zuò shàng shì shí suǒ cháng shí rú cǐ. ruò cún yì qián shì, yīng zhī wǒ xīn.
勇頗好學,解屬詞賦,性寬仁和厚,率意任情,無矯飾之行。引明克讓、姚察、 陸開明等為之賓友。勇嘗文飾蜀鎧,帝見而不悅,恐致奢侈之漸,因誡之曰:「我 歷觀前代帝王,未有奢華而能長久者。汝當儲後,若不上稱帝心,下合人意,何以 承宗廟之重,居兆人之上?吾昔衣服,各留一物,時復看以自警戒。又擬分賜汝兄 弟。恐汝以今日皇太子之心,忘昔時之事,故令高熲賜汝我舊所帶刀子一枚,並菹 醬一合,汝昔作上士時所常食如此。若存憶前事,應知我心。」
hòu jīng dōng zhì, bǎi guān cháo yǒng, yǒng zhāng lè shòu hè. dì zhī zhī, wèn cháo chén: jìn wén zhì jié, nèi wài bǎi guān xiāng shuài cháo dōng gōng, shì hé lǐ yě? tài cháng shǎo qīng xīn dǎn duì yuē: yú dōng gōng shì hè, bù dé yán cháo. dì yuē: gǎi jié chēng hè, zhèng kě sān shù shí rén, zhú qíng gè qù, hé yīn yǒu sī zhēng zhào, yī zhāo pǔ jí, tài zǐ fǎ fú shè lè yǐ dài zhī? dōng gōng rú cǐ, shū guāi lǐ zhì. nǎi xià zhào yuē: huáng tài zǐ suī jū shàng sì, yì jiān chén zǐ, ér zhū fāng yuè mù zhèng dōng cháo hè, rèn tǔ zuò gòng, bié shàng dōng gōng. shì fēi diǎn zé, yí xī tíng duàn.
後經冬至,百官朝勇,勇張樂受賀。帝知之,問朝臣:「近聞至節,內外百官 相率朝東宮,是何禮也?」太常少卿辛亶對曰:「於東宮是賀,不得言朝。帝曰: 「改節稱賀,正可三數十人,逐情各去,何因有司徵召,一朝普集,太子法服設樂 以待之?東宮如此,殊乖禮制。」乃下詔曰:「皇太子雖居上嗣,義兼臣子,而諸 方岳牧正冬朝賀,任土作貢,別上東宮。事非典則,宜悉停斷。」
zì cǐ ēn chǒng shǐ shuāi, jiàn shēng níng zǔ. shí dì lìng xuǎn qiáng zōng rù shàng tái sù wèi, gāo jiǒng zòu: ruò jǐn qǔ qiáng zhě, kǒng dōng gōng sù wèi tài liè. dì zuò sè yuē: wǒ yǒu shí xíng dòng, sù wèi xū dé xióng yì. tài zǐ yù dé dōng gōng, zuǒ yòu hé xū qiáng wǔ? rú wǒ shāng liáng, héng yú jiāo fān zhī rì, fēn xiàng dōng gōng shàng xià, tuán wǔ bù bié, qǐ fēi hǎo shì xié? wǒ shú jiàn qián dài, gōng bù xū réng zhǒng jiù fēng! gài yí jiǒng nán shàng yǒng nǚ, xíng yú cǐ yán, yǐ fáng zhī.
自此恩寵始衰,漸生凝阻。時帝令選強宗入上台宿衛,高熲奏:「若盡取強者, 恐東宮宿衛太劣。」帝作色曰:「我有時行動,宿衛須得雄毅。太子毓德東宮,左 右何須強武?如我商量,恆於交番之日,分向東宮上下,團伍不別,豈非好事邪? 我熟見前代,公不須仍踵舊風!」蓋疑熲男尚勇女,形於此言,以防之。
yǒng duō nèi chǒng, zhāo xùn yún shì bì xìng, lǐ pǐ yú dí. ér fēi yuán shì wú chǒng, cháng yù xīn jí, èr rì ér hōng. xiàn huáng hòu yì yǒu tā gù, shén zé wàng yǒng. yòu zì fēi hōng, yún zhāo xùn zhuān shàn nèi zhèng, hòu mí bù píng, pō qiú yǒng zuì guò. jìn wáng guǎng zhī zhī, mí zì jiǎo shì, jī qiè héng bèi yuán shù, wéi yǔ xiāo fēi jū chù. huáng hòu yóu shì báo yǒng, yù chēng jìn wáng dé xíng, hòu jìn wáng lái cháo, chē mǎ shì cóng, jiē wèi jiǎn sù, jiē cháo chén, lǐ jí bēi qū, shēng míng jí shén, guān yú zhū wáng. lín hái yáng zhōu, rù nèi cí huáng hòu, yīn gěng yè liú tì, fú bù néng xìng. huáng hòu xuàn rán qì xià, xiāng duì xū xī. wáng yuē: chén xìng shí yú xià, cháng shǒu píng shēng kūn dì zhī yì, bù zhī hé zuì, shī ài dōng gōng, héng xù shèng nù, yù jiā tú xiàn. měi kǒng chán zèn chū yú zhù zhóu, jiū dú yù yú bēi biāo. huáng hòu fèn rán yuē: xiàn dì fá jiàn bù kě nài, wǒ wèi yī suǒ dé yuán jiā nǚ, wàng lóng jī yè, jìng bù wén zuò fū qī, zhuān chǒng ā yún, yǒu rú xǔ tún quǎn. qián xīn fù běn wú bìng tòng, hū ěr bào wáng, qiǎn rén tóu yào, zhì cǐ yāo shì. shì yǐ rú cǐ, wǒ yì bù qióng. hé yīn fù yú rǔ chù fā rú cǐ yì? wǒ zài shàng ěr, wǒ sǐ hòu dāng yú ròu rǔ hū? měi sī dōng gōng jìng wú zhèng dí, zhì zūn qiān qiū wàn suì hòu, qiǎn rǔ děng xiōng dì xiàng yáng yún ér qián zài bài wèn xùn, cǐ shì jǐ xǔ dà kǔ tòng xié! jìn wáng yòu bài, wū yàn bù néng zhǐ, huáng hòu yì bēi bù zì shèng. cǐ bié zhī hòu, zhī huáng hòu yì yí, shǐ gòu duó zōng zhī jì. yīn yǐn zhāng héng dìng cè, qiǎn bāo gōng yǔ wén shù shēn jiāo yáng yuē, lìng yù zhǐ yú yuè gōng sù, jù yán huáng hòu cǐ yǔ. sù qú rán yuē: dàn bù zhī huáng hòu rú hé? dàn rú suǒ yán, wú yòu hé wèi zhě! hòu shù rì, sù rù shì yàn, wēi chēng jìn wáng xiào tì gōng jiǎn yǒu lǐ, yòng cǐ chuāi huáng hòu yì, hòu qì yuē: gōng yán shì yě. wǒ ér dà xiào shùn, měi wén zhì zūn jí wǒ qiǎn nèi shǐ dào, bì yíng yú jìng shǒu. yòu qí xīn fù yì dà kě lián, wǒ shǐ bì qù, cháng yǔ tóng qǐn gòng shí. qǐ rú xiàn dì fá gòng ā yún xiāng duì ér zuò, zhōng rì hān yàn, nì jìn xiǎo rén, yí zǔ gǔ ròu! wǒ suǒ yǐ yì lián ā zhě, cháng kǒng àn dì shā zhī. sù jì zhī yì, shèng yán tài zǐ bù cái. huáng hòu suì yí sù jīn, shǐ yǒu fèi lì zhī yì.
勇多內寵,昭訓雲氏嬖倖,禮匹於嫡。而妃元氏無寵,嘗遇心疾,二日而薨。 獻皇后意有他故,甚責望勇。又自妃薨,雲昭訓專擅內政,後彌不平,頗求勇罪過。 晉王廣知之,彌自矯飾,姬妾恆備員數,唯與蕭妃居處。皇后由是薄勇,愈稱晉王 德行,後晉王來朝,車馬侍從,皆為儉素,接朝臣,禮極卑屈,聲名籍甚,冠於諸 王。臨還揚州,入內辭皇后,因哽咽流涕,伏不能興。皇后泫然泣下,相對歔欷。 王曰:「臣性識愚下,常守平生昆弟之意,不知何罪,失愛東宮,恆蓄盛怒,欲加 屠陷。每恐讒譖出於杼軸,鳩毒遇於杯杓。」皇后忿然曰:「睍地伐漸不可耐,我 為伊索得元家女,望隆基業,竟不聞作夫妻,專寵阿雲,有如許豚犬。前新婦本無 病痛,忽爾暴亡,遣人投藥,致此夭逝。事已如此,我亦不窮。何因復於汝處發如 此意?我在尚爾,我死後當魚肉汝乎?每思東宮竟無正嫡,至尊千秋萬歲後,遣汝 等兄弟向陽雲兒前再拜問訊,此是幾許大苦痛邪!」晉王又拜,嗚咽不能止,皇后 亦悲不自勝。此別之後,知皇后意移,始構奪宗之計。因引張衡定策,遣褒公宇文 述深交楊約,令喻旨于越公素,具言皇后此語。素瞿然曰:「但不知皇后如何?但 如所言,吾又何為者!」後數日,素入侍宴,微稱晉王孝悌恭儉有禮,用此揣皇后 意,後泣曰:「公言是也。我兒大孝順,每聞至尊及我遣內使到,必迎於境首。又 其新婦亦大可憐,我使婢去,常與同寢共食。豈如睍地伐共阿雲相對而坐,終日酣 宴,昵近小人,疑阻骨肉!我所以益憐阿者,嘗恐暗地殺之。」素既知意,盛言 太子不才。皇后遂遺素金,始有廢立之意。
yǒng pō zhī qí móu, yōu jù, jì wú suǒ chū. wén xīn fēng rén wáng fǔ xián néng zhàn hòu, zhào ér wèn zhī. fǔ xián yuē: bái hóng guàn dōng gōng mén, tài bái xí yuè, huáng tài zǐ fèi tuì xiàng yě. yǐ tóng tiě wǔ bīng zào zhū yàn shèng. yòu yú hòu yuán nèi zuò shù rén cūn, wū yǔ bēi lòu, tài zǐ shí yú zhōng qǐn xī, bù yī cǎo rù, jì yǐ dāng zhī. dì zhī qí bù ān, zài rén shòu gōng, shǐ yáng sù guān yǒng, sù zhì dōng gōng, yǎn xī wèi rù, yǒng shù dài dài zhī, gù yì bù jìn yǐ nù yǒng, yǒng xián zhī, xíng yú yán sè. sù hái, yán yǒng yuàn wàng, kǒng yǒu tā biàn. dì shén yí zhī. huáng hòu yòu qiǎn rén cì chān dōng gōng, xiān jiè shì jiē wén zòu, yīn jiā méi niè, gòu chéng qí zuì. dì huò zhī, suì shū jì yǒng. nǎi yú xuán wǔ mén dá zhì dé mén liàng zhì rén hòu, yǐ cì dòng jìng, jiē suí shì zòu wén. yòu dōng gōng sù wèi rén, shì guān yǐ shàng, míng jí xī lìng shǔ zhū wèi fǔ, yǒu jiàn ér zhě xián píng qù zhī. jìn wáng yòu lìng duàn dá sī huò dōng gōng xìng chén jī wēi, lìng qǔ tài zǐ xiāo xī, mì gào yáng sù. yú shì nèi wài xuān bàng, guò shī rì wén. duàn dá xié jī wēi yuē: dōng gōng zuì guò, zhǔ shàng jiē yǐ zhī zhī. yǐ fèng mì zhào, dìng dāng fèi lì. jūn néng gào zhī, zé dà fù guì. wēi suì xǔ nuò.
勇頗知其謀,憂懼,計無所出。聞新豐人王輔賢能占候,召而問之。輔賢曰: 「白虹貫東宮門,太白襲月,皇太子廢退象也。」以銅鐵五兵造諸厭勝。又於後園 內作庶人村,屋宇卑陋,太子時於中寢息,布衣草褥,冀以當之。帝知其不安,在 仁壽宮,使楊素觀勇,素至東宮,偃息未入,勇束帶待之,故亦不進以怒勇,勇銜 之,形於言色。素還,言勇怨望,恐有他變。帝甚疑之。皇后又遣人伺覘東宮,纖 介事皆聞奏,因加媒櫱,構成其罪。帝惑之,遂疏忌勇。乃於玄武門達至德門量置 人候,以伺動靜,皆隨事奏聞。又東宮宿衛人,侍官已上,名籍悉令屬諸衛府,有 健兒者咸屏去之。晉王又令段達私貨東宮幸臣姬威,令取太子消息,密告楊素。於 是內外宣謗,過失日聞。段達脅姬威曰:「東宮罪過,主上皆已知之。已奉密詔, 定當廢立。君能告之,則大富貴。」威遂許諾。
kāi huáng èr shí nián, chē jià zhì zì rén shòu gōng, yù dà xìng diàn, wèi shì chén yuē: wǒ xīn hái jīng shī, yīng kāi huái huān lè, bù zhī hé yì, fān yì rán chóu kǔ. lì bù shàng shū niú hóng duì yuē: yóu chén děng bù chēng zhí, gù zhì zūn yōu láo. dì jì shù wén chán zèn, yí cháo chén jù wěi, gù yǒu sī wèn, jì wén tài zǐ zhī qiān. hóng jì cǐ duì, dà guāi běn zhǐ. dì yīn zuò sè wèi dōng gōng guān shǔ yuē: rén shòu gōng qù cǐ bù yuǎn, lìng wǒ měi hái jīng shī, yán bèi rú rù dí guó. wǒ wèi huàn lì, bù tuō yī wò. yè yù de jìn cè, gù zài hòu fáng. kǒng yǒu jīng jí, hái jiù qián diàn. qǐ fēi ěr bèi yù huài wǒ jiā guó xié! nǎi zhí táng lìng zé děng shù rén, fù suǒ sī xùn jū. lìng yáng sù chén dōng gōng shì zhuàng, yǐ gào jìn chén. sù xiǎn yán zhī yuē: fèng chì xiàng jīng, lìng huáng tài zǐ jiǎn xiào liú jū shì yú dǎng. tài zǐ fèn rán zuò sè, ròu zhàn lèi xià, yún: jū shì dǎng yǐ jǐn, qiǎn wǒ hé chù qióng tǎo? ěr zuò yòu pú shè, shòu wěi zì qiú, hé guān wǒ shì! yòu yún: xī dà shì bù suí, wǒ xiān bèi zhū. jīn zuò tiān zǐ, jìng nǎi lìng wǒ bù rú dì, yī shì yǐ shàng, bù dé zì yóu. yīn zhǎng tàn huí shì yún: wǒ dà jué shēn fáng! yòu yún: zhū wáng jiē dé nú, dú bù yǔ wǒ! nǎi xiàng xī běi fèn tóu, nán nán xì yǔ. dì yuē: cǐ ér bù kān fáng chéng sì jiǔ yǐ. huáng hòu héng quàn wǒ fèi, wǒ yǐ bù sù shí shēng, fù zhǎng zi, wàng qí jiàn gǎi, yǐn rěn zhì jīn. yǒng xī cóng nán yǎn zhōu lái, yǔ wèi wáng yuē: ā niáng bù yǔ wǒ yī hǎo fù nǚ, yì shì kě hèn. yīn zhǐ huáng hòu shì ér yuē: jiē wǒ wù. cǐ yán jǐ xǔ yì shì! qí fù chū wáng, jí yǐ dòu zhàng ān yú lǎo yù. xīn fù chū wáng, wǒ shēn yí shǐ mǎ sì míng yào shā. wǒ céng zé zhī, biàn duì yuē: huì dāng shā yuán xiào jǔ. cǐ yù hài wǒ ér qiān nù ěr. chū, zhǎng níng dàn yù, zhèn yǔ huáng hòu gòng bào yǎng zhī, zì huái bǐ cǐ, lián qiǎn lái suǒ. qiě yún dìng xìng nǚ, zài wài sī hé ér shēng, xiǎng cǐ yóu lái, hé bì shì qí tǐ yìn? xī jìn tài zǐ qǔ tú jiā nǚ, qí ér jí hǎo tú gē. jīn tǎng fēi lèi, biàn luàn zōng yòu. yòu liú jīn lín, nìng rén yě, hū dìng xìng zuò jiā wēng. dìng xìng yú rén, shòu qí cǐ yǔ. wǒ qián jiě jīn lín zhě, wèi qí cǐ shì. yǒng xī zài gōng, yǐn cáo miào dá gòng dìng xìng nǚ tóng yàn, miào dá zài wài yún wǒ jīn dé quàn fēi jiǔ. zhí yǐ qí zhū zi piān shù, wèi rén bù fú, gù nì zòng zhī, yù shōu tiān xià wàng ěr. wǒ suī dé cán yáo shùn, zhōng bù yǐ wàn xìng fù bù xiào zi. wǒ héng wèi qí jiā hài, jiā fáng dà dí, lìng yù fèi zhī, yǐ ān tiān xià. zuǒ wèi dà jiāng jūn yuán mín jiàn yuē: fèi lì dà shì, tiān zǐ wú èr yán, zhào zhǐ ruò xíng, hòu huǐ wú jí. chán yán wǎng jí, wéi bì xià chá zhī. cí zhí zhēng qiáng, shēng sè jù lì, dì bù dá.
開皇二十年,車駕至自仁壽宮,御大興殿,謂侍臣曰:「我新還京師,應開懷 歡樂,不知何意,翻悒然愁苦。」吏部尚書牛弘對曰:「由臣等不稱職,故至尊憂 勞。帝既數聞讒譖,疑朝臣具委,故有斯問,冀聞太子之愆。弘既此對,大乖本指。 帝因作色謂東宮官屬曰:「仁壽宮去此不遠,令我每還京師,嚴備如入敵國。我為 患利,不脫衣臥。夜欲得近廁,故在後房。恐有驚急,還就前殿。豈非爾輩欲壞我 家國邪!」乃執唐令則等數人,付所司訊鞫。令楊素陳東宮事狀,以告近臣。素顯 言之曰:「奉敕向京,令皇太子檢校劉居士餘黨。太子忿然作色,肉戰淚下,云: 『居士黨已盡,遣我何處窮討?爾作右僕射,受委自求,何關我事!』又云:『昔 大事不遂,我先被誅。今作天子,竟乃令我不如弟,一事已上,不得自由。』因長 嘆回視云:『我大覺身妨!』又云:『諸王皆得奴,獨不與我!』乃向西北奮頭, 喃喃細語。」帝曰:「此兒不堪妨承嗣久矣。皇后恆勸我廢,我以布素時生,復長 子,望其漸改,隱忍至今。勇昔從南兗州來,語衛王曰:『阿娘不與我一好婦女, 亦是可恨。』因指皇后侍兒曰:『皆我物。』此言幾許異事!其婦初亡,即以斗帳 安余老嫗。新婦初亡,我深疑使馬嗣明藥殺。我曾責之,便懟曰:『會當殺元孝矩。』 此欲害我而遷怒耳。初,長寧誕育,朕與皇后共抱養之,自懷彼此,連遣來索。且 雲定興女,在外私合而生,想此由來,何必是其體胤?昔晉太子取屠家女,其兒即 好屠割。今儻非類,便亂宗祐。又劉金驎,佞人也,呼定興作家翁。定興愚人,受 其此語。我前解金驎者,為其此事。勇昔在宮,引曹妙達共定興女同宴,妙達在外 雲『我今得勸妃酒。』直以其諸子偏庶,畏人不服,故逆縱之,欲收天下望耳。我 雖德慚堯舜,終不以萬姓付不肖子。我恆畏其加害,加防大敵,令欲廢之,以安天 下。」左衛大將軍元旻諫曰:「廢立大事,天子無貳言,詔旨若行,後悔無及。讒 言罔極,惟陛下察之。」辭直爭強,聲色俱厲,帝不答。
shí jī wēi yòu biǎo gào tài zǐ fēi fǎ, dì shǐ wēi jǐn yán. wēi duì yuē: huáng tài zǐ yóu lái gòng chén yǔ, wéi yì zài jiāo shē, yù de fán chuān yǐ zhì sàn guān, zǒng guī wèi yuàn. jiān yún: xī hàn wǔ jiāng qǐ shàng lín yuàn, dōng fāng shuò jiàn, cì shuò huáng jīn bǎi jīn, jǐ xǔ kě xiào! wǒ shí wú jīn zhé cì cǐ děng. ruò yǒu jiàn zhě, zhèng dāng zhǎn zhī, bù guò shā bǎi xǔ rén, zì rán yǒng xī. qián sū xiào cí jiě zuǒ wèi lǜ, huáng tài zǐ fèn rán yáng zhǒu yuē: dà zhàng fū dāng yǒu yī rì, zhōng bù wàng zhī, jué dāng kuài yì. yòu gōng nèi suǒ xū, shàng shū duō zhí fǎ bù yǔ, biàn nù yuē: pú shè yǐ xià wǔ rén, huì zhǎn sān rén jiǎo, biàn shǐ zhī màn wǒ zhī huò. yòu yú yuàn nèi zhú yī xiǎo chéng, chūn xià qiū dōng zuò yì bù chuò, yíng qǐ tíng diàn, cháo zào xī gǎi. měi yún: zhì zūn chēn wǒ duō cè shù, gāo wěi chén shū bǎo qǐ shì niè zǐ hū? cháng lìng shī lǎo bo jí xiōng, yǔ chén yuē: zhì zūn jì zài shí bā nián, cǐ qī cù yǐ. dì xuàn rán yuē: shuí fēi fù mǔ shēng, nǎi zhì yú cǐ! wǒ yǒu jiù shǐ fù nǚ, lìng kàn dōng gōng. zòu yún: wù lìng guǎng píng wáng zhì huáng tài zǐ chù. dōng gōng zēng fù, yì guǎng píng wáng jiào zhī. yuán zàn yì zhī qí yīn è, quàn wǒ yú zuǒ cáng dōng jiā zhì liǎng duì. chū píng chén hòu, gōng rén hǎo zhě xī pèi chūn fāng, rú wén bù zhī yàn zú, yú wài gèng yǒu qiú fǎng. zhèn jìn lǎn qí shū, jiàn gāo huān zòng qí ér zi, bù shèng fèn fèn, ān kě xiào yóu! yú shì yǒng jí zhū zi jiē bèi jìn gù, bù fèn shōu qí dǎng yǔ. yáng sù wǔ wén duàn liàn, yǐ chéng qí yù. yǒng yóu shì suì bài.
時姬威又表告太子非法,帝使威盡言。威對曰:「皇太子由來共臣語,唯意在 驕奢,欲得樊川以至散關,總規為苑。兼云:『昔漢武將起上林苑,東方朔諫,賜 朔黃金百斤,幾許可笑!我實無金輒賜此等。若有諫者,正當斬之,不過殺百許人, 自然永息。』前蘇孝慈解左衛率,皇太子奮髯揚肘曰:『大丈夫當有一日,終不忘 之,決當快意。』又宮內所須,尚書多執法不與,便怒曰:『僕射已下五人,會展 三人腳,便使知慢我之禍。』又於苑內築一小城,春夏秋冬作役不輟,營起亭殿, 朝造夕改。每云:『至尊嗔我多側庶,高緯、陳叔寶豈是孽子乎?』嘗令師姥卜吉 凶,語臣曰:『至尊忌在十八年,此期促矣。』」帝泫然曰:「誰非父母生,乃至 於此!我有舊使婦女,令看東宮。奏云:『勿令廣平王至皇太子處。東宮憎婦,亦 廣平王教之。』元贊亦知其陰惡,勸我於左藏東加置兩隊。初平陳後,宮人好者悉 配春坊,如聞不知厭足,於外更有求訪。朕近覽《齊書》,見高歡縱其兒子,不勝 忿憤,安可效尤!」於是勇及諸子皆被禁錮,部分收其黨與。楊素舞文鍛煉,以成 其獄。勇由是遂敗。
jū shù rì, yǒu sī chéng sù yì, zòu yuán mín shēn bèi sù wèi, cháng qū shì yú yǒng, qíng yǒu fù tuō. zài rén shòu gōng, péi hóng jiāng yǒng shū yú cháo táng yǔ mín, tí fēng yún, wù lìng rén jiàn. dì yuē: zhèn zài rén shòu gōng. yǒu xiān xiǎo shì, dōng gōng bì zhī, jí yú yì mǎ, yì zhī shén jiǔ, qǐ fēi cǐ tú xié? qiǎn wǔ shì zhí mín jí hóng fù fǎ.
居數日,有司承素意,奏「元旻身備宿衛,常曲事於勇,情有附托。在仁壽宮, 裴弘將勇書於朝堂與旻,題封雲,勿令人見。」帝曰:「朕在仁壽宮。有纖小事, 東宮必知,疾於驛馬,懌之甚久,豈非此徒邪?」遣武士執旻及弘付法。
xiān shì, yǒng cháng yú rén shòu gōng cān qǐ jū hái, tú zhōng jiàn yī kū huái shù, gēn gàn pán cuò, dà qiě wǔ liù wéi, gù zuǒ yòu yuē: cǐ kān zuò hé qì yòng? huò duì yuē: gǔ huái yóu kān qǔ huǒ. yú shí wèi shì jiē pèi huǒ suì, yǒng yīn lìng jiàng zhě zào shù qiān méi, yù yǐ fēn cì zuǒ yòu. zhì shì, huò yú kù. yòu yào cáng jú zhù ài shù hú, yì sōu dé zhī. dà jiāng wèi guài, yǐ wèn jī wēi. wēi yuē: tài zǐ cǐ yì bié yǒu suǒ zài. bǐ lìng zhǎng níng wáng yǐ xià, yì rén shòu gōng hái, měi cháng jí xíng, yī xiǔ biàn zhì. héng sì mǎ qiān pǐ, yún jìng wǎng zhuō chéng mén, zì rán è sǐ. sù yǐ wēi yán jié yǒng, yǒng bù fú yuē: qiè wén gōng jiā mǎ shù wàn pǐ, yǒng tiǎn bèi wèi tài zǐ, yǒu mǎ qiān pǐ, nǎi shì fǎn hū? sù yòu fā xiè dōng gōng fú wán shì jiā diāo shì zhě, xī chén yú tíng, yǐ shì wén dì qún guān, wèi tài zǐ zuì. dì yuē: qián bù wáng shì jī, dé fù nǚ lǐng jīn, zhuàng shì shuò fān, dāng shí biàn shì bǎi guān, yù yǐ wèi jiè. jīn wǒ ér nǎi zì wèi zhī. lǐng jīn wèi shuò fān, cǐ shì fú yāo. shǐ jiāng zhū wù shì yǒng yǐ jié zhī. huáng hòu yòu zé zhī zuì. dì shǐ shǐ wèn yǒng, yǒng bù fú.
先是,勇嘗於仁壽宮參起居還,途中見一枯槐樹,根干蟠錯,大且五六圍,顧 左右曰:「此堪作何器用?」或對曰:「古槐尤堪取火。」於時衛士皆佩火燧,勇 因令匠者造數千枚,欲以分賜左右。至是,獲於庫。又藥藏局貯艾數斛,亦搜得之。 大將為怪,以問姬威。威曰:「太子此意別有所在。比令長寧王已下,詣仁壽宮還, 每常急行,一宿便至。恆飼馬千匹,雲徑往捉城門,自然餓死。」素以威言詰勇, 勇不服曰:「竊聞公家馬數萬匹,勇忝備位太子,有馬千匹,乃是反乎?」素又發 泄東宮服玩似加琱飾者,悉陳於庭,以示文帝群官,為太子罪。帝曰:「前簿王世 積,得婦女領巾,狀似槊幡,當時遍示百官,欲以為戒。今我兒乃自為之。領巾為 槊幡,此是服妖。」使將諸物示勇以詰之。皇后又責之罪。帝使使問勇,勇不服。
tài shǐ lìng yuán chōng jìn yuē: chén guān tiān wén, huáng tài zǐ dāng fèi. shàng yuē: xuán xiàng jiǔ jiàn yǐ. qún chén wú gǎn yán zhě. yú shì shǐ rén zhào yǒng. yǒng jiàn shǐ zhě, jīng yuē: dé wú shā wǒ xié? dì róng fú chén bīng, yù wǔ dé diàn, jí bǎi guān lì yú dōng miàn, zhū qīn lì yú xī miàn, yǐn yǒng jí zhū zi liè yú diàn tíng. mìng xuē dào héng xuān zhào fèi yǒng jí qí nán nǚ wèi wáng gōng zhǔ zhě bìng wèi shù rén. mìng dào héng wèi yǒng yuē: ěr zhī zuì è, rén shén suǒ qì, yù qiú bù fèi, qí kě dé xié! yǒng zài bài yuē: chén hé shī zhī dū shì, wèi jiāng lái jiàn jiè. xìng méng āi lián, dé quán xìng mìng. yán bì, qì xià liú jīn, jì ér wǔ dǎo ér qù. zuǒ yòu mò bù mǐn mò.
太史令袁充進曰:「臣觀天文,皇太子當廢。」上曰:「玄象久見矣。」群臣 無敢言者。於是使人召勇。勇見使者,驚曰:「得無殺我邪?」帝戎服陳兵,御武 德殿,集百官立於東面,諸親立於西面,引勇及諸子烈於殿庭。命薛道衡宣詔廢勇 及其男女為王、公主者並為庶人。命道衡謂勇曰:「爾之罪惡,人神所棄,欲求不 廢,其可得邪!」勇再拜曰:「臣合屍之都市,為將來鑒誡。幸蒙哀憐,得全性命」。 言畢,泣下流襟,既而舞蹈而去。左右莫不憫默。
yòu xià zhào: zuǒ wèi dà jiāng jūn yuán mín, rèn zhǎng jìn bīng, wěi yǐ xīn lǚ, nǎi bāo cáng jiān fú, lí jiān jūn qīn, chóng zhǎng lì jiē, zuì wèi kuí shǒu. tài zǐ zuǒ shù zǐ táng lìng zé, cè míng chǔ èr, wèi zhǎng gōng liáo, chǎn qū qǔ róng, yīn jì zì jìn, gōng zhí lè qì, qīn jiào nèi rén, zàn chéng jiāo chǐ, dǎo yǐn fēi fǎ. tài zǐ jiā lìng zōu wén téng, zhuān xíng zuǒ dào, piān bèi qīn nì, zhàn wèn guó jiā, xī jì zāi huò. zuǒ wèi lǜ sī mǎ xià hóu fú, nèi shì chǎn yú, wài zuò wēi shì, líng wǔ shàng xià, xiè zhuó gōng wéi. diǎn shàn jiān yuán yān, miù chén ài zēng, kāi shì yuàn xì, jìn yǐn yāo wū, yíng shì yàn dǎo. qián lì bù shì láng xiāo zi bǎo, wǎng jū shěng gé, jiù fēi gōng chén, jìn huà jiān móu, yào shè róng lì. qián zhǔ xǐ xià shì hé sǒng, jiǎ tuō xuán xiàng, wàng shuō yāo guài, zhì tú huò luàn, xīn zài sù fā jiān zhū qí fú, jiē sǒng guī mó, zēng zhǎng jiāo shē, mí fèi bǎi xìng. cǐ zhī qī rén, wèi hài sī shén, bìng chù zhǎn xíng, qī qiè zi sūn jiē méi guān. chē qí jiāng jūn yán pí dōng jùn gōng cuī jūn chuò yóu qí wèi shěn fú bǎo yíng zhōu rén zhāng chóu tài yì děng sì rén, suǒ wèi zhī shì, bìng shì bèi nì, lùn qí zhuàng jī, zuì hé jí xíng. dàn wèi néng jǐn lù, bìng tè miǎn sǐ, gè jué zhàng yī bǎi, shēn jí qī zǐ zī cái tián zhái xī méi guān. fù jiāng zuò dà jiàng gāo lóng chā, yù zhuī fān dīng, zhé pèi dōng gōng shǐ yì, yíng zào tíng shě, jìn rù chūn fāng lǜ gèng lìng jìn wén jiàn tōng zhí sàn qí shì láng pàn sī nóng shǎo qīng shì yuán héng, liào dù zhī wài, sī zì chū gěi, xū pò dīng gōng, shàn gē yuán dì. bìng chù zì jǐn, yú shì jí qún guān yú guǎng yáng mén wài, xuān zhào yǐ lù zhī. nǎi yí yǒng yú nèi shǐ shěng, gěi wǔ pǐn liào shí. lì jìn wáng guǎng wèi huáng tài zǐ, réng yǐ yǒng fù zhī, fù qiú yú dōng gōng. cì yáng sù wù sān qiān duàn, yuán zhòu yáng yuē bìng qiān duàn, yáng nán dí wǔ bǎi duàn, jiē jū yǒng zhī gōng shǎng yě.
又下詔:「左衛大將軍元旻,任掌禁兵,委以心膂,乃包藏奸伏,離間君親, 崇長厲階,最為魁首。太子左庶子唐令則,策名儲貳,位長宮僚,諂曲取容,音技 自進,躬執樂器,親教內人,贊成驕侈,導引非法。太子家令鄒文騰,專行左道, 偏被親昵,占問國家,希覬災禍。左衛率司馬夏侯福,內事諂諛,外作威勢,陵侮 上下,褻濁宮闈。典膳監元淹,謬陳愛憎,開示怨隙,進引妖巫,營事厭禱。前吏 部侍郎蕭子寶,往居省閣,舊非宮臣,進畫奸謀,要射榮利。前主璽下士何竦,假 托玄象,妄說妖怪,志圖禍亂,心在速發;兼諸奇服,皆竦規模,增長驕奢,糜費 百姓。此之七人,為害斯甚,並處斬刑,妻妾子孫皆沒官。車騎將軍閻毗、東郡公 崔君綽、游騎尉沈福寶、瀛州人章仇太翼等四人,所為之事,並是悖逆,論其狀跡, 罪合極刑。但未能盡戮,並特免死,各決杖一百,身及妻子資財田宅悉沒官。副將 作大匠高龍叉,預追番丁,輒配東宮使役,營造亭舍,進入春坊;率更令晉文建、 通直散騎侍郎判司農少卿事元衡,料度之外,私自出給,虛破丁功,擅割園地。並 處自盡,」於是集群官於廣陽門外,宣詔以戮之。乃移勇於內史省,給五品料食。 立晉王廣為皇太子,仍以勇付之,復囚於東宮。賜楊素物三千段,元胄、楊約並千 段,楊難敵五百段,皆鞫勇之功賞也。
shí wén lín láng yáng xiào zhèng shàng jǐn jiàn, yán: huáng tài zǐ wèi xiǎo rén suǒ wù, bù yí fèi chù. dì nù, tà qí xiōng. xún ér bèi zhōu zhǎng shǐ péi sù biǎo chēng: shù rén zuì chù yǐ jiǔ, dāng kè yǐ zì xīn, qǐng fēng yī xiǎo guó. dì zhī yǒng chù bù yǔn tiān xià qíng, nǎi zhēng sù rù cháo, jù chén fèi lì yì.
時文林郎楊孝政上盡諫,言:「皇太子為小人所誤,不宜廢黜。」帝怒,撻其 胸。尋而貝州長史裴肅表稱:「庶人罪黜已久,當克已自新,請封一小國。」帝知 勇黜不允天下情,乃徵肅入朝,具陳廢立意。
shí yǒng zì yǐ fèi fēi qí zuì, pín qǐng jiàn shàng, miàn shēn yuān qū. huáng tài zǐ è bù dé wén. yǒng yú shì shēng shù jiào, wén yú dì, jì dé yǐn jiàn. yáng sù yīn zòu yán: yǒng qíng zhì hūn luàn, yòu diān guǐ suǒ zhe, bù kě fù shōu. dì yǐ wèi rán, zú bù dé jiàn. dì yù jí yú rén shòu gōng, huáng tài zǐ rù shì yī, jiān luàn shì wén yú dì. dì dǐ chuáng yuē: wǎng fèi wǒ ér! qiǎn zhuī yǒng. wèi jí fā shǐ ér bēng, mì bù fā sàng. jù shōu liǔ shù yuán yán, xì dà lǐ yù, wěi chì cì shù rén sǐ. zhuī fēng fáng líng wáng, bù wèi lì sì.
時勇自以廢非其罪,頻請見上,面申冤屈。皇太子遏不得聞。勇於是升樹叫, 聞於帝,冀得引見。楊素因奏言:「勇情志昏亂,又癲鬼所著,不可復收。」帝以 為然,卒不得見。帝遇疾於仁壽宮,皇太子入侍醫,奸亂事聞於帝。帝抵床曰: 「枉廢我兒!」遣追勇。未及發使而崩,秘不發喪。遽收柳述、元岩,系大理獄, 偽敕賜庶人死。追封房陵王,不為立嗣。
yǒng yǒu shí nán: yún zhāo xùn shēng zhǎng níng wáng yǎn píng yuán wáng yù ān chéng wáng yún. gāo liáng dì shēng ān píng wáng yí xiāng chéng wáng kè. wáng liáng yuàn shēng gāo yáng wáng gāi jiàn ān wáng sháo. chéng jī shēng yǐng chuān wáng jiǒng. hòu gōng shēng xiào shí xiào fàn.
勇有十男:雲昭訓生長寧王儼、平原王裕、安城王筠。高良娣生安平王嶷、襄 城王恪。王良媛生高陽王該、建安王韶。成姬生潁川王煚。後宮生孝實、孝范。
chū, yǎn dàn, dì wén zhī yuē: cǐ nǎi huáng tài sūn, hé nǎi shēng bù de dì! yún dìng xìng zòu yuē: tiān shēng lóng zhǒng, suǒ yǐ yīn yún ér chū. shí rén yǐ wèi mǐn duì. liù suì, fēng zhǎng níng jùn wáng. yǒng bài, bìng zuò fèi. shàng biǎo qiú sù wèi, cí qíng āi qiē, dì lǎn zhī cè rán. yáng sù jìn yuē: fú yuàn shèng xīn tóng yú shì shǒu, bù yí liú yì. yáng dì jiàn zuò, yǎn cháng cóng xíng, yù zhèn zú. zhū dì fēn xǐ lǐng wài, jiē chì shā zhī.
初,儼誕,帝聞之曰:「此乃皇太孫,何乃生不得地!」雲定興奏曰:「天生 龍種,所以因雲而出。」時人以為敏對。六歲,封長寧郡王。勇敗,並坐廢。上表 求宿衛,辭情哀切,帝覽之惻然。楊素進曰:「伏願聖心同於螫手,不宜留意。」 煬帝踐祚,儼常從行,遇鴆卒。諸弟分徙嶺外,皆敕殺之。
qín wáng jùn, zì ā zhī. kāi huáng yuán nián, lì wèi qín wáng. èr nián, bài shàng zhù guó hé nán dào héng tái shàng shū lìng luò zhōu cì shǐ, shí nián shí èr. jiā yòu wǔ wèi dà jiāng jūn, lǐng guān dōng bīng. sān nián, qiān qín zhōu zǒng guǎn, lǒng yòu zhū zhōu jǐn lì yān. jùn rén shù cí ài, chóng jìng fú dào, qǐng wèi shā mén, bù xǔ. liù nián, qiān shān nán dào héng tái shàng shū lìng. fá chén zhī yì, wèi shān nán dào héng jūn yuán shuài, dū sān shí zǒng guǎn, shuǐ lù shí yú wàn, tún hàn kǒu, wèi shàng liú jié dù. xún shòu yáng zhōu zǒng guǎn sì shí sì zhōu zhū jūn shì, zhèn guǎng líng. zhuǎn bīng zhōu zǒng guǎn èr shí sì zhōu zhū jūn shì. chū pō yǒu lìng wèn, wén dì wén ér dà yuè. hòu jiàn shē chǐ, wéi fàn zhì dù, chū qián qiú xī. dì qiǎn àn qí shì, yǔ xiāng lián zuò zhě bǎi yú rén. yú shì shèng xiū gōng shì, qióng jí chǐ lì. jùn yǒu qiǎo sī, měi qīn yùn jīn fǔ, gōng qiǎo zhī qì, shì yǐ zhū yù. wèi fēi zuò qī bǎo mù lí, zhòng bù kě dài, yǐ mǎ fù zhī ér xíng. zhēng yì wú yǐ. zhì hún tiān yí cè jǐng biǎo. yòu wèi shuǐ diàn, xiāng tú fěn bì, yù qì jīn jiē, liáng zhù méi dòng zhī jiān, zhōu yǐ míng jìng, jiān yǐ bǎo zhū, jí yíng shì zhī měi. měi yǔ bīn kè jì nǚ xián gē yú shàng.
秦王俊,字阿祗。開皇元年,立為秦王。二年,拜上柱國、河南道行台尚書令、 洛州刺史,時年十二。加右武衛大將軍,領關東兵。三年,遷秦州總管,隴右諸州 盡隸焉。俊仁恕慈愛,崇敬佛道,請為沙門,不許。六年,遷山南道行台尚書令。 伐陳之役,為山南道行軍元帥,督三十總管,水陸十餘萬,屯漢口,為上流節度。 尋授揚州總管、四十四州諸軍事,鎮廣陵。轉并州總管、二十四州諸軍事。初頗有 令問,文帝聞而大悅。後漸奢侈,違犯制度,出錢求息。帝遣按其事,與相連坐者 百餘人。於是盛修宮室,窮極侈麗。俊有巧思,每親運斤斧,工巧之器,飾以珠玉。 為妃作七寶幕籬,重不可戴,以馬負之而行。徵役無已。置渾天儀、測景表。又為 水殿,香塗粉壁,玉砌金堦,樑柱楣棟之間,周以明鏡,間以寶珠,極瑩飾之美。 每與賓客伎女弦歌於上。
jùn pō hǎo nèi, fēi cuī shì xìng dù, shén bù píng zhī, suì yú guā zhōng jìn dú. jùn yóu shì yù jí, zhēng hái jīng shī. yǐ jùn shē zòng, miǎn guān, yǐ wáng jiù dì. zuǒ wǔ wèi jiāng jūn liú shēng jiàn yuē: qín wáng fēi yǒu tā guò, dàn fèi guān wù yíng xiè shě ér yǐ. chén wèi kě róng. dì yuē: fǎ bù kě wéi. shēng gù jiàn, dì fèn rán zuò sè, shēng nǎi zhǐ. yáng sù fù jìn jiàn, yǐ qín wáng guò bù yīng zhì cǐ. dì yuē: wǒ shì wǔ ér zhī fù, fēi zhào rén zhī fù. ruò rú gōng yì, hé bù bié zhì tiān zǐ ér lǜ! yǐ zhōu gōng wèi rén, shàng zhū guǎn cài. wǒ chéng bù jí zhōu gōng yuǎn yǐ, ān néng kuī fǎ hū! zú bù xǔ.
俊頗好內,妃崔氏性妒,甚不平之,遂於瓜中進毒。俊由是遇疾,徵還京師。 以俊奢縱,免官,以王就第。左武衛將軍劉升諫曰:「秦王非有他過,但費官物、 營廨舍而已。臣謂可容。」帝曰:「法不可違。」升固諫,帝忿然作色,升乃止。 楊素復進諫,以秦王過不應至此。帝曰:「我是五兒之父,非兆人之父。若如公意, 何不別制天子兒律!以周公為人,尚誅管、蔡。我誠不及周公遠矣,安能虧法乎!」 卒不許。
jùn jí dǔ, hán yín, yín sè biàn, yǐ wèi yù gǔ. wèi néng qǐ, qiǎn shǐ fèng biǎo chén xiè. dì zé yǐ shī dé. dà dū du huáng fǔ tǒng shàng biǎo qǐng fù wáng guān, bù xǔ. suì yú, yǐ jí dǔ, fù bài shàng zhù guó. èr shí nián liù yuè, hōng yú qín dǐ. dì kū zhī shù shēng ér yǐ, yuē: jìn wáng qián sòng yī lù, wǒ lìng zuò pú, nǐ cì qín wáng. jīn wáng. kě zhì líng zuò zhī qián. xīn yǐ xǔ zhī, bù kě kuī xìn. dì jí hòu wǎng shì, jiàn dà zhī zhū dà qiú sōu cóng zhěn tóu chū, qiú zhī bù jiàn. qióng zhī, zhī fēi suǒ wèi yě. jùn suǒ wèi chǐ lì wù xī mìng fén zhī. chì sòng zhōng zhī jù, wù cóng jiǎn yuē, yǐ wèi cóng shì fǎ. wáng fǔ liáo zuǒ qǐng lì bēi, dì yuē: yù qiú míng, yī juàn shǐ shū zú yǐ, hé yòng bēi wèi! ruò zi sūn bù néng bǎo jiā, tú yǔ rén zuò zhèn shí ěr.
俊疾篤,含銀,銀色變,以為遇蠱。未能起,遣使奉表陳謝。帝責以失德。大 都督皇甫統上表請復王官,不許。歲余,以疾篤,復拜上柱國。二十年六月,薨於 秦邸。帝哭之數聲而已,曰:「晉王前送一鹿,我令作脯,擬賜秦王。今亡。可置 靈坐之前。心已許之,不可虧信。」帝及後往視,見大蜘蛛、大蛷螋從枕頭出,求 之不見。窮之,知妃所為也。俊所為侈麗物悉命焚之。敕送終之具,務從儉約,以 為從世法。王府僚佐請立碑,帝曰:「欲求名,一卷史書足矣,何用碑為!若子孫 不能保家,徒與人作鎮石耳。」
fēi cuī shì yǐ dú wáng gù, xià zhào fèi jué, cì sǐ yú qí jiā. zi hào, cuī shì suǒ shēng yě. yǐ qí mǔ qiǎn sǐ, suì bù dé lì. yú shì yǐ qín guó guān wèi sàng zhǔ. jùn zhǎng nǚ yǒng fēng gōng zhǔ, nián shí sān, zāo fù yōu, āi mù jǐn lǐ, miǎn sàng, suì jué jiǔ ròu. měi jì rì, zhé liú tì bù shí. yǒu kāi fǔ wáng yán zhě, xìng zhōng hòu, lǐng jùn qīn xìn bīng shí yú nián, jùn shén lǐ zhī. jí jùn jí, yán héng zài gé xià, yī bù jiě dài. jùn hōng, sháo yǐn bù rù kǒu zhě shù rì, léi dùn gǔ lì. dì wén mǐn zhī, cì yǐ yù yào, shòu biāo qí jiāng jūn, diǎn sù wèi. jùn zàng rì, yán hào tòng ér jué. dì jiē yì zhī, lìng tōng shì shè rén diào jì, zhào zàng yán yú jùn mù cè.
妃崔氏以毒王故,下詔廢絕,賜死於其家。子浩,崔氏所生也。以其母譴死, 遂不得立。於是以秦國官為喪主。俊長女永豐公主,年十三,遭父憂,哀慕盡禮, 免喪,遂絕酒肉。每忌日,輒流涕不食。有開府王延者,性忠厚,領俊親信兵十餘 年,俊甚禮之。及俊疾,延恆在閤下,衣不解帶。俊薨,勺飲不入口者數日,羸頓 骨立。帝聞憫之,賜以御藥,授驃騎將軍,典宿衛。俊葬日,延號慟而絕。帝嗟異 之,令通事舍人弔祭,詔葬延於俊墓側。
yáng dì jí wèi, lì hào wèi qín wáng, yǐ fèng xiào wáng sì. fēng hào dì zhàn jì běi hóu. hòu yǐ hào wèi hé yáng dū wèi. yáng xuán gǎn zuò nì zhī jì, zuǒ yì wèi dà jiāng jūn yǔ wén shù lè bīng tǎo zhī. zhì hé yáng, xiū qǐ yú hào, hào yì shù yíng, gòng xiāng wǎng fù, yǒu sī hé hào yǐ zhū hóu jiāo tōng nèi chén, jìng zuò fèi miǎn. yǔ wén huà jí shì nì, lì hào wèi dì. huà jí bài yú lí yáng, běi zǒu wèi xiàn, zì jiàn wèi dì, yīn ér hài zhī.
煬帝即位,立浩為秦王,以奉孝王嗣。封浩弟湛濟北侯。後以浩為河陽都尉。 楊玄感作逆之際,左翊衛大將軍宇文述勒兵討之。至河陽,修啟於浩,浩詣述營, 共相往復,有司劾浩以諸侯交通內臣,竟坐廢免。宇文化及弒逆,立浩為帝。化及 敗於黎陽,北走魏縣,自僭為帝,因而害之。
zhàn xiāo guǒ yǒu dǎn liè. dà yè chū, wèi xíng yáng tài shǒu, zuò hào miǎn, yì wèi huà jí suǒ hài.
湛驍果有膽烈。大業初,為滎陽太守,坐浩免,亦為化及所害。
shù rén xiù, kāi huáng yuán nián, lì wèi yuè wáng. wèi jǐ, xǐ fēng yú shǔ, bài zhù guó yì zhōu zǒng guǎn èr shí sì zhōu zhū jūn shì. èr nián, jìn shàng zhù guó xī nán dào héng tái shàng shū lìng, běn guān rú gù. suì yú ér bà. shí èr nián, rù wèi nèi shǐ lìng yòu lǐng jūn dà jiāng jūn. xún chū zhèn yú shǔ.
庶人秀,開皇元年,立為越王。未幾,徙封於蜀,拜柱國、益州總管、二十四 州諸軍事。二年,進上柱國、西南道行台尚書令,本官如故。歲余而罷。十二年, 入為內史令、右領軍大將軍。尋出鎮於蜀。
xiù yǒu dǎn qì, róng mào guī wěi, měi yǒu xū rán, duō wǔ yì, shén wèi cháo chén suǒ dàn. dì měi wèi wén xiàn huáng hòu yuē: xiù bì yǐ è zhōng. wǒ zài dāng wú lǜ, zhì xiōng dì bì fǎn. bīng bù shì láng yuán héng shǐ yú shǔ, xiù shēn jié yú héng, yǐ zuǒ yòu wèi qǐng. héng jì hái jīng shī, qǐng yì zuǒ yòu, dì bù xǔ. dà jiāng jūn liú kuài zhī tǎo xī cuàn, dì lìng shàng kāi fǔ yáng wǔ tōng jiāng bīng jì jìn. xiù shǐ bì rén wàn zhī xiān wèi wǔ tōng xíng jūn sī mǎ, dì yǐ xiù rèn fēi qí rén, qiǎn zé zhī, yīn wèi qún chén yuē: huài wǒ fǎ zhě, bì zài zi sūn. pì rú měng shòu, wù bù néng hài, fǎn wèi máo jiān chóng suǒ sǔn shí ěr. yú shì suì fēn xiù suǒ tǒng.
秀有膽氣,容貌瑰偉,美有須髯,多武藝,甚為朝臣所憚。帝每謂文獻皇后曰: 「秀必以惡終。我在當無慮,至兄弟必反。」兵部侍郎元衡使於蜀,秀深結于衡, 以左右為請。衡既還京師,請益左右,帝不許。大將軍劉噲之討西爨,帝令上開府 楊武通將兵繼進。秀使嬖人萬知先為武通行軍司馬,帝以秀任非其人,譴責之,因 謂群臣曰:「壞我法者,必在子孫。譬如猛獸,物不能害,反為毛間蟲所損食耳。」 於是遂分秀所統。
xiù jiàn shē chǐ, wéi fàn zhì dù, chē mǎ bèi fú nǐ yú tiān zǐ. jí tài zǐ yǒng fèi, xiù shén bù píng. huáng tài zǐ kǒng xiù zhōng wèi hòu biàn, yīn lìng yáng sù qiú qí zuì zhuàng ér zèn zhī. rén shòu èr nián, zhēng hái jīng shī, jiàn bù yǔ yǔ. míng rì, shǐ shǐ qiè ràng zhī. huáng tài zǐ jí zhū wáng liú tì tíng xiè, dì yuē: qǐng zhě jùn mí fèi cái wù, wǒ yǐ fù dào xùn zhī. jīn xiù dù hài shēng líng, dāng yǐ jūn dào shéng zhī. nǎi xià yǐ fǎ. kāi fǔ qìng zhěng jiàn yuē: shù rén yǒng jì fèi, qín wáng yǐ hōng, bì xià ér zi wú duō, hé zhì rú shì! shǔ wáng xìng shén gěng jiè, jīn bèi zé, kǒng bù zì quán. dì dà nù, yù duàn qí shé. yīn wèi qún chén yuē: dāng zhǎn xiù yú shì yǐ xiè bǎi xìng. nǎi lìng yáng sù sū wēi niú hóng liǔ shù zhào chuò tuī zhī. tài zǐ yīn zuò ǒu rén, shū dì jí hàn wáng xìng zì, fù shǒu dīng xīn, lìng rén mái zhī huá shān xià, lìng yáng sù fā zhī. yòu zuò xí wén yuē nì chén zéi zi, zhuān nòng wēi bǐng, bì xià wéi shǒu xū qì, yī wú suǒ zhī, chén jiǎ bīng zhī shèng, yún zhǐ qī wèn zuì, zhì xiù jí zhōng, yīn yǐ wén zòu. dì yuē: tiān xià níng yǒu shì xié! nǎi fèi wèi shù rén, yōu zhī nèi shì shěng, bù dé yǔ qī zǐ xiāng jiàn, lìng gěi liáo bì èr rén qū shǐ zhī. yǔ lián zuò bǎi yú rén.
秀漸奢侈,違犯制度,車馬被服擬於天子。及太子勇廢,秀甚不平。皇太子恐 秀終為後變,陰令楊素求其罪狀而譖之。仁壽二年,徵還京師,見不與語。明日, 使使切讓之。皇太子及諸王流涕庭謝,帝曰:「頃者俊糜費財物,我以父道訓之。 今秀蠹害生靈,當以君道繩之。」乃下以法。開府慶整諫曰:「庶人勇既廢,秦王 已薨,陛下兒子無多,何至如是!蜀王性甚耿介,今被責,恐不自全。」帝大怒, 欲斷其舌。因謂群臣曰:「當斬秀於市以謝百姓。」乃令楊素、蘇威、牛弘、柳述、 趙綽推之。太子陰作偶人,書帝及漢王姓字,縛手釘心,令人埋之華山下,令楊素 發之。又作檄文曰「逆臣賊子,專弄威柄,陛下唯守虛器,一無所知」,陳甲兵之 盛,雲「指期問罪」,置秀集中,因以聞奏。帝曰:「天下寧有是邪!」乃廢為庶 人,幽之內侍省,不得與妻子相見,令給獠婢二人驅使之。與連坐百餘人。
xiù jì yōu bī, fèn mèn bù zhī suǒ wèi, nǎi shàng biǎo chén jǐ qiān, qǐng yǔ qí ài zi zhuǎ zǐ xiāng jiàn, bìng qǐng cì yī xué, jīn hái gǔ yǒu suǒ. dì nǎi xià zhào shù qí zuì yuē: rǔ dì jū chén zǐ, qíng jiān jiā guó, yōng shǔ xiǎn yào, wěi yǐ zhèn zhī. rǔ nǎi gàn jì luàn cháng, huái è lè huò, pì nì èr gōng, zhù wàng zāi xìn, róng nà bù chěng, jié gòu yì duān. wǒ yǒu bù hé, rǔ biàn chān hòu, wàng wǒ bù qǐ, biàn yǒu yì xīn. huáng tài zǐ, rǔ xiōng yě, cì dāng jiàn lì, rǔ jiǎ tuō yāo yán, nǎi yún bù zhōng qí wèi. wàng chēng guǐ guài, yòu dào bù dé rù gōng, zì yán gǔ xiāng fēi rén chén, dé yè kān chéng zhòng qì. wàng dào qīng chéng chū shèng, yù jǐ dāng zhī, zhà chēng yì zhōu lóng jiàn, tuō yán jí zhào. chóng shù mù yì zhī xìng, gèng xiū chéng dū zhī gōng. wàng shuō hé nǎi zhī míng, yǐ dāng bā qiān zhī yùn. héng shēng jīng shī yāo yì, yǐ zhèng fù xiōng zhī zāi wàng zào shǔ dì zhēng xiáng, yǐ fú yǐ shēn zhī lù. rǔ qǐ bù yù de guó jiā è yě? tiān xià luàn yě? zhé zào bái yù zhī tǐng, yòu wèi bái yǔ zhī jiàn, wén wù fú shì, qǐ shì yǒu jūn? jiū jí zuǒ dào, fú shū yàn zhèn, hàn wáng yǔ rǔ, qīn zé dì yě, nǎi huà qí xíng xiàng, tí qí xìng míng, fù shǒu dīng xīn, jiā suǒ chǒu xiè. réng yún qǐng xī yuè huá shān cí fù shèng mǔ shén bīng jiǔ yì wàn qí, shōu yáng liàng hún shén, bì zài huá shān xià, wù lìng sàn dàng. wǒ zhī yú rǔ, qīn zé fù yě, fù yún qǐng xī yuè huá shān cí fù shèng mǔ, cì wèi kāi huà yáng jiān fū qī, huí xīn huān xǐ. yòu huà wǒ xíng xiàng, fù shǒu cuō tóu, réng yún qǐng xī yuè shén bīng shōu yáng jiān hún shén. rú cǐ xíng zhuàng, wǒ jīn bù zhī yáng liàng yáng jiān shì rǔ hé qīn yě! bāo cáng xiōng nì, tú móu bù guǐ, nì chén zhī jī yě. xī fù zhī zāi, yǐ wèi shēn xìng, zéi zi zhī xīn yě. huái fēi fèn zhī wàng, sì dú xīn yú xiōng, bèi è zhī xíng yě. jí dù yú dì, wú è bù wèi, wú kǒng huái zhī qíng yě. wéi fàn zhì dù, huài luàn zhī jí yě. duō shā bù gū, chái láng zhī bào yě. bō xuē rén shù, kù nüè zhī shén yě. wéi qiú cái huò, shì jǐng zhī yè yě. zhuān shì yāo xié, wán xiāo zhī xìng yě. fú kè fù hé, bù cái zhī qì yě. fán cǐ shí zhě, miè tiān lǐ, nì rén lún, rǔ jiē wèi zhī, bù xiáng zhī shén yě. yù miǎn huàn huò, zhǎng shǒu fù guì, qí kě dé hū! hòu tīng yǔ qí zi tóng chù. yáng dì jí wèi, jìn gù rú chū. yǔ wén huà jí zhī shì nì yě, yù lì xiù wèi dì, qún yì bù xǔ. yú shì hài zhī, bìng qí zhū zi.
秀既幽逼,憤懣不知所為,乃上表陳己愆,請與其愛子爪子相見,並請賜一穴, 今骸骨有所。帝乃下詔數其罪曰:「汝地居臣子,情兼家國,庸蜀險要,委以鎮之。 汝乃干紀亂常,懷惡樂禍,辟睨二宮,佇望災釁,容納不逞,結構異端。我有不 和,汝便覘候,望我不起,便有異心。皇太子,汝兄也,次當建立,汝假託妖言, 乃雲不終其位。妄稱鬼怪,又道不得入宮,自言骨相非人臣,德業堪承重器。妄道 清城出聖,欲己當之,詐稱益州龍見,託言吉兆。重述木易之姓,更修成都之宮。 妄說禾乃之名,以當八千之運。橫生京師妖異,以證父兄之災;妄造蜀地徵祥,以 符已身之籙。汝豈不欲得國家惡也?天下亂也?輒造白玉之珽,又為白羽之箭,文 物服飾,豈似有君?鳩集左道,符書厭鎮,漢王與汝,親則弟也,乃畫其形像,題 其姓名,縛手釘心,枷鎖杻械。仍雲請西嶽華山慈父聖母神兵九億萬騎,收楊諒魂 神,閉在華山下,勿令散蕩。我之於汝,親則父也,復雲請西嶽華山慈父聖母,賜 為開化楊堅夫妻,回心歡喜。又畫我形像,縛手撮頭,仍雲請西嶽神兵收楊堅魂神。 如此形狀,我今不知楊諒、楊堅是汝何親也!包藏凶匿,圖謀不軌,逆臣之跡也。 希父之災,以為身幸,賊子之心也。懷非分之望,肆毒心於兄,悖惡之行也。嫉妒 於弟,無惡不為,無孔懷之情也。違犯制度,壞亂之極也。多殺不辜,豺狼之暴也。 剝削人庶,酷虐之甚也。唯求財貨,市井之業也。專事妖邪,頑囂之性也。弗克負 荷,不材之器也。凡此十者,滅天理,逆人倫,汝皆為之,不祥之甚也。欲免患禍, 長守富貴,其可得乎!」後聽與其子同處。煬帝即位,禁錮如初。宇文化及之弒逆 也,欲立秀為帝,群議不許。於是害之,並其諸子。
shù rén liàng, zì dé zhāng, yī míng jié, xiǎo zì yì qián. kāi huáng yuán nián, lì wèi hàn wáng. shí èr nián, wèi yōng zhōu mù, jiā shang zhù guó yòu wèi dà jiāng jūn. zhuǎn zuǒ wèi dà jiāng jūn. shí qī nián, chū wèi bīng zhōu zǒng guǎn, dì xìng wēn tāng ér sòng zhī. zì shān yǐ dōng, zhì yú cāng hǎi, nán jù huáng hé, wǔ shí èr zhōu jǐn lì yān. tè xǔ yǐ pián yí, bù jū lǜ lìng. shí bā nián, qǐ liáo dōng zhī yì, yǐ liàng wèi xíng jūn yuán shuài. zhì liáo shuǐ, shī yù jí yì, bù lì ér hái. shí jiǔ nián, tū jué fàn sāi, yǐ liàng wèi xíng jūn yuán shuài, jìng bù lín róng. wén dì shén chǒng ài zhī.
庶人諒,字德章,一名傑,小字益錢。開皇元年,立為漢王。十二年,為雍州 牧,加上柱國、右衛大將軍。轉左衛大將軍。十七年,出為并州總管,帝幸溫湯而 送之。自山以東,至於滄海,南拒黃河,五十二州盡隸焉。特許以便宜,不拘律令。 十八年,起遼東之役,以諒為行軍元帥。至遼水,師遇疾疫,不利而還。十九年, 突厥犯塞,以諒為行軍元帥,竟不臨戎。文帝甚寵愛之。
liàng zì yǐ jū tiān xià jīng bīng chù, yǐ tài zǐ chán fèi, jū cháng yàng yàng, yīn yǒu yì tú. suì fěng dì yún: tū jué fāng qiáng, tài yuán jí wèi zhòng zhèn, yí xiū wǔ bèi. dì cóng zhī. yú shì dà fā gōng yì, shàn xiū qì xiè, zhù nà yú bìng zhōu. zhāo jí wáng mìng, zuǒ yòu sī rén, dài jiāng shù wàn. wáng kuǐ zhě, liáng jiāng wáng sēng biàn zhī zǐ, shǎo tì tǎng, yǒu qí lüè, wèi liàng zī yì cān jūn. xiāo mó hē zhě, chén shì jiù jiāng. èr rén jù bù dé zhì, měi yù yù sī luàn, bìng wèi liàng qīn shàn.
諒自以居天下精兵處,以太子讒廢,居常怏怏,陰有異圖。遂諷帝云:「突厥 方強,太原即為重鎮,宜修武備。」帝從之。於是大發工役,繕修器械,貯納於並 州。招集亡命,左右私人,殆將數萬。王頍者,梁將王僧辯之子,少倜儻,有奇略, 為諒諮議參軍。蕭摩訶者,陳氏舊將。二人俱不得志,每鬱郁思亂,並為諒親善。
jí shǔ wáng yǐ zuì fèi, liàng yù bù zì ān. huì wén dì bēng, shǐ chē qí qū tū tōng zhēng zhī, bù fù, suì fā bīng fǎn. zǒng guǎn sī mǎ huáng fǔ dàn jiàn, liàng nù, shōu xì zhī. wáng kuǐ shuō liàng yuē: wáng suǒ bù jiāng lì jiā shǔ jǐn zài guān xī, ruò yòng cǐ děng, jí yí zhǎng qū shēn rù, zhí jù jīng dū, suǒ wèi jí léi bù jí yǎn ěr. ruò dàn yù gē jù jiù qí zhī dì, yí rèn dōng rén. liàng bù néng zhuān zhī. nǎi jiān yòng èr cè, chàng yán: yáng sù fǎn, jiāng zhū zhī.
及蜀王以罪廢,諒愈不自安。會文帝崩,使車騎屈突通徵之,不赴,遂發兵反。 總管司馬皇甫誕諫,諒怒,收系之。王頍說諒曰:「王所部將吏家屬盡在關西,若 用此等,即宜長驅深入,直據京都,所謂疾雷不及掩耳。若但欲割據舊齊之地,宜 任東人。」諒不能專之。乃兼用二策,唱言:「楊素反,將誅之。」
zǒng guǎn fǔ bīng cáo hé dōng péi wén ān shuō liàng yuē: jǐng xíng yǐ xī, shì wáng zhǎng jù nèi, shān dōng shì mǎ, yì wèi wǒ yǒu, yí xī fā zhī. fēn qiǎn léi bīng, tún shǒu yào lù, réng lìng suí fāng lüè dì lǜ qí jīng ruì, zhí rù pú jīn. wén ān qǐng wèi qián fēng, wáng yǐ dà jūn jì hòu, fēng xíng diàn jī, dùn yú bà shàng, xián yáng yǐ dōng kě zhǐ huī ér dìng. jīng shī zhèn rǎo, bīng bù xiá jí, shàng xià xiāng yí, qún qíng lí hài, wǒ jí chén bīng hào lìng, shuí gǎn bù cóng! xún rì zhī jiān, shì kě dìng yǐ. liàng dà yuè. yú shì qiǎn suǒ shǔ dà jiāng jūn yú gōng lǐ jiāng bīng chū tài gǔ, yǐ qù hé yáng. dà jiāng jūn qí liáng chū fǔ kǒu, yǐ qù lí yáng. dà jiāng jūn dèng jiàn chū jǐng xíng, yǐ lüè yàn zhào. zhù guó qiáo zhōng kuí chū yàn mén. shǔ wén ān wèi zhù guó, hé dān guì wáng dān dà jiāng jūn rú rú tiān bǎo hóu mò chén huì zhí zhǐ jīng shī. wèi zhì pú jīn bǎi yú lǐ. liàng hū gǎi tú, lìng hé dān guì duàn hé qiáo, shǒu pú zhōu, ér zhào wén ān. wén ān zhì yuē: bīng jī guǐ sù, běn yù chū qí bù yì. wáng jì bù xíng, wén ān yòu fǎn, shǐ bǐ jì chéng, dà shì qù yǐ. liàng bù duì. yú shì cóng luàn zhě shí jiǔ zhōu, nǎi yǐ wáng dān wèi pú zhōu cì shǐ, péi wén ān wèi jìn zhōu, xuē cuì wèi jiàng zhōu, liáng pú sà wèi lù zhōu, wéi dào zhèng wèi hán zhōu, zhāng bó yīng wèi zé zhōu. qiǎn wěi shǔ dà jiāng jūn cháng lún jìn bīng jiàng zhōu, yù jìn zhōu sī fǎ zhòng xiào jùn zhī zǐ, wèi yuē: wú xiǎo tiān wén dùn jiǎ, jīn nián qǐ bīng, dé jìn dì zhě wáng. xiào jùn wén zhī yuē: huáng tài zǐ cháng wèi jìn wáng, gù yuē jìn dì, fēi wèi fǎn tú yě. shí lù zhōu yǒu guān yáng shēng gāo, èr shǒu xiàng bèi, yǐ wèi liàng zhī jiù zhēng.
總管府兵曹河東裴文安說諒曰:「井陘以西,是王掌據內,山東士馬,亦為我 有,宜悉發之。分遣羸兵,屯守要路,仍令隨方略地;率其精銳,直入蒲津。文安 請為前鋒,王以大軍繼後,風行電擊,頓於霸上,咸陽以東可指麾而定。京師震擾, 兵不暇集,上下相疑,群情離駭,我即陳兵號令,誰敢不從!旬日之間,事可定矣。」 諒大悅。於是遣所署大將軍余公理將兵出太谷,以趣河陽。大將軍綦良出滏口,以 趣黎陽。大將軍鄧建出井陘,以略燕、趙。柱國喬鍾馗出雁門。署文安為柱國,紇 單貴、王聃、大將軍茹茹天保、侯莫陳惠直指京師。未至蒲津百餘里。諒忽改圖, 令紇單貴斷河橋,守蒲州,而召文安。文安至曰:「兵機詭速,本欲出其不意。王 既不行,文安又返,使彼計成,大事去矣。」諒不對。於是從亂者十九州,乃以王 聃為蒲州刺史,裴文安為晉州,薛粹為絳州,梁菩薩為潞州,韋道正為韓州,張伯 英為澤州。遣偽署大將軍常倫進兵絳州,遇晉州司法仲孝俊之子,謂曰:「吾曉天 文遁甲,今年起兵,得晉地者王。」孝俊聞之曰:「皇太子常為晉王,故曰晉地, 非謂反徒也。」時潞州有官羊生羔,二首相背,以為諒之咎徵。
yáng dì qiǎn yáng sù lǜ qí wǔ qiān, xí wáng dān hé dān guì yú pú zhōu, pò zhī, yú shì lǜ bù qí sì wàn qù tài yuán. liàng shǐ zhào zi kāi shǒu gāo bì, yáng sù jī zǒu zhī. liàng dà jù, jù sù yú hāo zé. shǔ tiān dà yǔ, liàng yù xuán shī, wáng kuǐ jiàn yuē: yáng sù xuán jūn, shì mǎ pí bì, wáng yǐ ruì zú qīn róng jī zhī, qí shì bì jǔ. jīn jiàn dí ér hái, shì rén yǐ qiè, zǔ zhàn shì zhī xīn, yì xī jūn zhī qì, yuàn bì wù hái. liàng bù cóng, tuì shǒu qīng yuán. sù jìn jī zhī, liàng yǔ guān bīng dà zhàn, sǐ zhě wàn bā qiān rén. liàng tuì bǎo bīng zhōu, yáng sù jìn jī zhī, liàng nǎi jiàng. bǎi liáo zòu liàng zuì dāng sǐ, dì yuē: zhèn zhōng xiān xiōng dì, qíng bù rěn yán, yù qū fǎ shù liàng yī sǐ. yú shì chú míng, jué qí shǔ jí, jìng yǐ yōu sǐ.
煬帝遣楊素率騎五千,襲王聃、紇單貴於蒲州,破之,於是率步騎四萬趣太原。 諒使趙子開守高壁,楊素擊走之。諒大懼,拒素於蒿澤。屬天大雨,諒欲旋師,王 頍諫曰:「楊素懸軍,士馬疲弊,王以銳卒親戎擊之,其勢必舉。今見敵而還,示 人以怯,阻戰士之心,益西軍之氣,願必勿還。」諒不從,退守清源。素進擊之, 諒與官兵大戰,死者萬八千人。諒退保并州,楊素進擊之,諒乃降。百僚奏諒罪當 死,帝曰:「朕終鮮兄弟,情不忍言,欲屈法恕諒一死。」於是除名,絕其屬籍, 竟以幽死。
xiān shì, bīng zhōu yáo yán: yī zhāng zhǐ, liǎng zhāng zhǐ, kè liàng xiǎo ér zuò tiān zǐ. shí wěi shǔ guān gào shēn jiē yī zhǐ, bié shòu zé èr zhǐ. liàng wén yáo xǐ yuē: wǒ yòu zì ā kè, liàng yǔ liàng tóng yīn, wú yú huáng jiā zuì xiǎo. yǐ wèi yīng zhī.
先是,并州謠言:「一張紙,兩張紙,客量小兒作天子。」時偽署官告身皆一 紙,別授則二紙。諒聞謠喜曰:「我幼字阿客,『量』與『諒』同音,吾於皇家最 小。」以為應之。
zi hào, yīn ér jìn gù. yǔ wén huà jí shì nì zhī jì, yù hài.
子顥,因而禁錮。宇文化及弒逆之際,遇害。
yáng dì sān nán: xiāo huáng hòu shēng yuán dé tài zǐ zhāo qí wáng jiǎn. xiāo pín shēng zhào wáng gǎo.
煬帝三男:蕭皇后生元德太子昭、齊王暕。蕭嬪生趙王杲。
yuán dé tài zǐ zhāo, yáng dì zhǎng zi yě. chū, wén dì yǐ kāi huáng sān nián sì yuè gēng wǔ, mèng shén zì tiān ér jiàng, yún shì tiān shén jiāng shēng jiàng. wù, zhào nà yán sū wēi yǐ gào zhī. jí wén xiāo fēi zài bīng zhōu yǒu shēn, yíng zhì dà xìng gōng zhī kè shěng. míng nián zhēng yuè wù chén ér shēng zhāo, yǎng yú gōng zhōng, hào dà cáo zhǔ. sān suì shí, yú xuán wǔ mén nòng shí shī zi, wén dì yǔ wén xiàn huáng hòu zhì qí suǒ. wén dì shì huàn yāo tòng, jǔ shǒu féng hòu, zhāo yīn bì qù, rú cǐ zhě zài sān. wén dì tàn yuē: tiān shēng zhǎng zhě, shuí fù jiào hū! yóu shì dà qí zhī. wén dì cháng wèi yuē: dāng wèi ěr qǔ fù. yīng shēng ér qì. wén dì wèn qí gù, duì yuē: hàn wáng wèi hūn shí, héng zài zhì zūn suǒ, yī zhāo qǔ fù, biàn zé chū wài. jù jiāng wéi lí, shì yǐ tí ěr. shàng tàn qí yǒu zhì xìng, tè zhōng ài yān. nián shí èr, lì wèi hé nán wáng. rén shòu chū, xǐ wèi jìn wáng. bài nèi shǐ lìng, jiān zuǒ wèi dà jiāng jūn. zhuǎn yōng zhōu mù. yáng dì jí wèi, biàn xìng luò yáng gōng, zhāo liú shǒu jīng shī. jí dà yè yuán nián, dì qiǎn shǐ zhě lì wèi huáng tài zǐ.
元德太子昭,煬帝長子也。初,文帝以開皇三年四月庚午,夢神自天而降,雲 是天神將生降。寤,召納言蘇威以告之。及聞蕭妃在并州有娠,迎置大興宮之客省。 明年正月戊辰而生昭,養於宮中,號大曹主。三歲時,於玄武門弄石師子,文帝與 文獻皇后至其所。文帝適患腰痛,舉手馮後,昭因避去,如此者再三。文帝嘆曰: 「天生長者,誰復教乎!」由是大奇之。文帝嘗謂曰:「當為爾娶婦。」應聲而泣。 文帝問其故,對曰:「漢王未婚時,恆在至尊所,一朝娶婦,便則出外。懼將違離, 是以啼耳。」上嘆其有至性,特鍾愛焉。年十二,立為河南王。仁壽初,徙為晉王。 拜內史令,兼左衛大將軍。轉雍州牧。煬帝即位,便幸洛陽宮,昭留守京師。及大 業元年,帝遣使者立為皇太子。
zhāo yǒu wǔ lì, néng yǐn qiáng. xìng qiān chōng, yán sè xún xún, wèi cháng fèn nù. qí yǒu shēn kě xián zé zhě, dàn yún dà bú shì. suǒ shàn bù xǔ duō pǐn, wéi xí jí yú jiǎn sù. chén lì yǒu lǎo fù mǔ, bì qīn wèn qí ān fǒu, suì shí jiē yǒu huì cì. qí rén ài rú cǐ. míng nián, cháo yú luò yáng, hòu shù yuè, jiāng hái jīng shī, yuàn dé shǎo liú, dì bù xǔ. bài qǐng wú shù, tǐ sù féi, yīn zhì láo jí. dì lìng wū zhě shì zhī, yún fáng líng wáng wèi suì. wèi jǐ ér hōng, shí nián èr shí sān. xiān shì, tài shǐ zòu yán chǔ fēn yǒu sàng, yú shì gǎi fēng yuè gōng yáng sù yú chǔ. jí zhāo hōng rì, ér sù yì hōng, gài suí chǔ tóng fēn yě. zhào nèi shǐ shì láng yú shì jī wèi āi cè wén, dì shēn zhuī dào zhī.
昭有武力,能引強。性謙沖,言色恂恂,未嘗忿怒。其有深可嫌責者,但云 「大不是」。所膳不許多品,帷席極於儉素。臣吏有老父母,必親問其安否,歲時 皆有惠賜。其仁愛如此。明年,朝於洛陽,後數月,將還京師,願得少留,帝不許。 拜請無數,體素肥,因致勞疾。帝令巫者視之,雲房陵王為祟。未幾而薨,時年二 十三。先是,太史奏言楚分有喪,於是改封越公楊素於楚。及昭薨日,而素亦薨, 蓋隋、楚同分也。詔內史侍郎虞世基為哀冊文,帝深追悼之。
zhāo fēi cí zhōu cì shǐ bó líng cuī hóng shēng nǚ. hòu qín wáng fēi yǐ gǔ dú huò qiǎn, zhāo zòu yuē: è nì zhě, nǎi xīn fù zhī gū, qǐng lí zhī. nǎi qǔ huá guó gōng jīng zhào wéi shòu nǚ wèi fēi. zhāo yǒu zi sān rén: wéi fēi shēng gōng huáng dì, dà liú liáng dì shēng yàn wáng tán, xiǎo liú liáng dì shēng yuè wáng dòng.
昭妃慈州刺史博陵崔弘升女。後秦王妃以蠱毒獲譴,昭奏曰:「惡逆者,乃新 婦之姑,請離之。」乃娶滑國公京兆韋壽女為妃。昭有子三人:韋妃生恭皇帝,大 劉良娣生燕王倓,小劉良娣生越王侗。
tán zì rén ān, mǐn huì měi zī róng, yáng dì yú zhū sūn zhōng tè suǒ zhōng ài, cháng zhì zuǒ yòu. xìng hǎo dú shū, yóu zhòng rú sù, zào cì suǒ jí, yǒu ruò chéng rén. liáng dì zǎo zhōng, měi jì rì wèi cháng bù liú tì wū yàn, dì yóu shì yì qí zhī. yǔ wén huà jí shì nì zhī jì, tán jué biàn, yù rù zòu, kǒng lù qí shì, yīn yǔ liáng gōng xiāo jù qiān niú yǔ wén jīng děng chuān fāng lín mén cè shuǐ dòu rù. zhì xuán wǔ mén, guǐ zòu yuē: chén cù zhòng è, mìng xuán é qǐng, qǐng dé miàn cí, sǐ wú suǒ hèn. jì jiàn dì, wèi sī gōng zhě suǒ è, jìng bù dé wén. é ér nán zuò, yù hài, shí nián shí liù.
倓字仁安,敏慧美咨容,煬帝於諸孫中特所鍾愛,常置左右。性好讀書,尤重 儒素,造次所及,有若成人。良娣早終,每忌日未嘗不流涕嗚咽,帝由是益奇之。 宇文化及弒逆之際,倓覺變,欲入奏,恐露其事,因與梁公蕭鉅、千牛宇文晶等穿 芳林門側水竇入。至玄武門,詭奏曰:「臣卒中惡,命懸俄頃,請得面辭,死無所 恨。」冀見帝,為司宮者所遏,竟不得聞。俄而難作,遇害,時年十六。
yuè wáng dòng, zì rén jǐn, měi zī róng, xìng kuān hòu. dà yè sān nián, lì wèi yuè wáng. dì měi xún xìng, dòng cháng liú shǒu dōng dōu. yáng xuán gǎn fǎn, yǔ hù bù shàng shū fán zi gài jù zhī. shì píng, cháo yú gāo yáng, bài gāo yáng tài shǒu. é yǐ běn guān liú shǒu dōng dōu. shí sān nián, dì xìng jiāng dū, fù lìng dòng yǔ jīn zǐ guāng lù dài fū duàn dá tài fǔ qīng yuán wén dōu shè hù bù shàng shū wéi jīn yòu wǔ wèi jiāng jūn huáng fǔ wú yì děng zǒng liú tái shì.
越王侗,字仁謹,美姿容,性寬厚。大業三年,立為越王。帝每巡幸,侗常留 守東都。楊玄感反,與戶部尚書樊子蓋拒之。事平,朝於高陽,拜高陽太守。俄以 本官留守東都。十三年,帝幸江都,復令侗與金紫光祿大夫段達、太府卿元文都、 攝戶部尚書韋津、右武衛將軍皇甫無逸等總留台事。
yǔ wén huà jí zhī shì nì, wén dōu děng yì zūn lì dòng, dà shè, gǎi yuán yuē huáng tài. shì dì yuē míng, miào hào shì zǔ, zhuī zūn yuán dé tài zǐ wèi xiào chéng huáng dì, miào hào shì zōng, zūn qí mǔ liú liáng dì wèi huáng tài hòu. yǐ duàn dá wèi nà yán yòu yì wèi dà jiāng jūn shè lǐ bù shàng shū, wáng shì chōng wèi nà yán zuǒ yì wèi dà jiāng jūn shè lì bù shàng shū, yuán wén dōu wèi nèi shǐ lìng zuǒ xiāo wèi dà jiāng jūn, lú chǔ yì nèi shǐ lìng, huáng fǔ wú yì wèi bīng bù shàng shū yòu wǔ wèi dà jiāng jūn, guō wén yì wèi nèi shǐ shì láng, zhào zhǎng wén wèi huáng mén shì láng, wěi yǐ jī wù, wèi jīn shū tiě quàn, cáng zhī gōng yē. yú shí luò yáng chēng duàn dá děng wèi qī guì.
宇文化及之弒逆,文都等議尊立侗,大赦,改元曰皇泰。諡帝曰明,廟號世祖, 追尊元德太子為孝成皇帝,廟號世宗,尊其母劉良娣為皇太后。以段達為納言、右 翊衛大將軍、攝禮部尚書,王世充為納言、左翊衛大將軍、攝吏部尚書,元文都為 內史令、左驍衛大將軍,盧楚亦內史令,皇甫無逸為兵部尚書、右武衛大將軍,郭 文懿為內史侍郎,趙長文為黃門侍郎,委以機務,為金書鐵券,藏之宮掖。於時洛 陽稱段達等為「七貴」。
wèi jǐ, yǔ wén huà jí yǐ qín wáng hào wèi tiān zǐ, lái cì péng chéng, suǒ jīng chéng yì, duō cóng nì dǎng. dòng jù, qiǎn shǐ zhě gài cóng mǎ gōng zhèng zhāo huái lǐ mì. mì suì qǐng jiàng, dòng dà xīn yuè, lǐ qí shǐ shén hòu. jí bài mì wèi tài wèi shàng shū lìng wèi guó gōng, lìng jù huà jí. réng xià shū yuē:
未幾,宇文化及以秦王浩為天子,來次彭城,所經城邑,多從逆黨。侗懼,遣 使者蓋琮、馬公政招懷李密。密遂請降,侗大忻悅,禮其使甚厚。即拜密為太尉、 尚書令、魏國公,令拒化及。仍下書曰:
wǒ dà suí zhī yǒu tiān xià, yú zī sān shí bā zài. gāo zǔ wén huáng dì shèng lüè shén gōng. zài zào qū xià. shì zǔ míng huáng dì zé tiān fǎ dì, hùn yī huá róng. dōng jì pán mù, xī tōng xì liǔ, qián yú dān jiǎo, hòu yuè yōu dōu, rì yuè zhī suǒ lín, fēng yǔ zhī suǒ zhì, yuán shǒu fāng zú, bǐng qì shí máo, mò bù jǐn rù tí fēng, jiē wèi chén qiè. jiā yǐ bǎo kuàng bì jí, yún ruì xián zhēn, zuò lè zhì lǐ, yí fēng yì sú. zhì zhōu huán hǎi, wàn wù xián shòu qí cì dào jì tiān xià, bǎi xìng yòng ér bù zhī. shì zǔ wǎng yīn lì shì, tǒng lín nán fú, zì jū huáng jí, shùn zī wàng xìng. suǒ yǐ wǎng suì xǐng fāng, zhǎn lǐ sì guān, tíng luán zhù bì, àn jià qīng dào, bā tún rú xī, qī cuì bù yí. qǐ yì xìn qǐ fēi cháng, dǎi yú xuān bì, zāi shēng bù yì, tíng jí miǎn liú. fèng huì zhī rì, wǔ qíng bēng yǔn, pān hào tú dú, bù néng zì shèng.
我大隋之有天下,於茲三十八載。高祖文皇帝聖略神功。載造區夏。世祖明皇 帝則天法地,混一華戎。東暨蟠木,西通細柳,前逾丹徼,後越幽都,日月之所臨, 風雨之所至,圓首方足,稟氣食毛,莫不盡入提封,皆為臣妾。加以寶貺畢集,雲 瑞咸臻,作樂制禮,移風易俗。智周寰海,萬物咸受其賜;道濟天下,百姓用而不 知。世祖往因歷試,統臨南服,自居皇極,順茲望幸。所以往歲省方,展禮肆觀, 停鑾駐蹕,按駕清道,八屯如昔,七萃不移。豈意釁起非常,逮於軒陛,災生不意, 廷及冕旒。奉諱之日,五情崩殞,攀號荼毒,不能自勝。
qiě wén zhī zì gǔ, dài yǒu tún bō, zéi chén nì zǐ, hé shì wú zhī. zhì rú yǔ wén huà jí, shì chuán yōng pǐn. qí fù shù, wǎng shǔ shí lái, zǎo zhān hòu yù, cì yǐ hūn gòu, zhì zhī gōng fǔ. wèi zūn jiǔ mìng, lù zhòng wàn zhōng, lǐ jí rén chén, róng guān shì biǎo, tú chéng hǎi yuè zhī ēn, wèi yǒu juān chén zhī dá. huà jí yǐ cǐ xià cái, sù méng gù miǎn, chū rù wài nèi, fèng wàng jiē chí. xī péi fān guó, tǒng lǐng wèi bīng, jí cóng shēng huáng zuò, péi liè jiǔ qīng. dàn běn xìng xiōng hěn, zì qí tān huì, huò jiāo jié è dǎng, huò qīn lüè shāng huò, shì zhòng xíng qiān, zhuàng yíng yù jiǎn. zài shàng bù yí zān lǚ, ēn jiā cǎo jiè, yīng zhì sǐ gū, měi méng shù miǎn. sān jīng chú jiě, xún fù běn zhí zài xǐ biān yì, réng jí zhuī hái. shēng chéng zhī ēn, hào tiān wǎng jí jiǎng zhuó zhī yì, rén shì hǎn wén. huà jí xiāo jìng wèi xīn, qín shòu bù ruò, cóng dú xìng huò, qīng fù xíng gōng. zhū wáng xiōng dì, yī shí cán kù, tòng bào xíng lù, shì bù rěn yán. yǒu qióng zhī zài xià shí, quǎn róng zhī yú zhōu shì, xìn rǔ zhī jí, yì wèi shì guò. zhèn suǒ yǐ kè gǔ bēng xīn, yǐn dǎn cháng xuè, zhān tiān shì dì, wú chù zì róng.
且聞之自古,代有屯剝,賊臣逆子,何世無之。至如宇文化及,世傳庸品。其 父述,往屬時來,早沾厚遇,賜以昏媾,置之公輔。位尊九命,祿重萬鍾,禮極人 臣,榮冠世表,徒承海岳之恩,未有涓塵之答。化及以此下材,夙蒙顧眄,出入外 內,奉望階墀。昔陪籓國,統領衛兵,及從升皇祚,陪列九卿。但本性兇狠,恣其 貪穢,或交結惡黨,或侵掠商貨,事重刑簽,狀盈獄簡。在上不遺簪履,恩加草芥, 應至死辜,每蒙恕免。三經除解,尋複本職;再徙邊裔,仍即追還。生成之恩,昊 天罔極;獎擢之義,人事罕聞。化及梟獍為心,禽獸不若,從毒興禍,傾覆行宮。 諸王兄弟,一時殘酷,痛暴行路,世不忍言。有窮之在夏時,犬戎之於周世,釁辱 之極,亦未是過。朕所以刻骨崩心,飲膽嘗血,瞻天視地,無處自容。
jīn wáng gōng qīng shì, shù yǐn bǎi pì, xián yǐ dà bǎo hóng míng, bù kě diān zhuì, yuán xiōng jù huá, xū zǎo yí tiǎn, yì dài zhèn gōng, sì shǒu bǎo wèi. gù wéi guǎ báo, zhì bù dǎi cǐ. jīn zhě chū fǔ yǐ ér zhàng máo yuè, shì shuāi má ér huàn jiǎ zhòu, xián yuān shì zhòng, rěn lèi lín bīng, zhǐ rì chuán zhēng, yǐ píng dà dào. qiě huà jí wěi lì qín wáng zhī zǐ, yōu è bǐ yú jū qiú qí shēn zì chēng bà xiāng, zhuān shàn nǐ yú jiǔ wǔ. lǚ jiàn jìn yù, jù yǒu gōng guān, áng shǒu yáng méi, chū wú cán sè. yì guān cháo wàng, wài jù xiōng wēi, zhì shì chéng chén, nèi huái fèn yuàn. yǐ wǒ yì shī, shùn bǐ tiān dào, xiāo yí chǒu zú, fěi xī yī cháo.
今王公卿士,庶尹百辟,咸以大寶鴻名,不可顛墜,元兇巨猾,須早夷殄,翼 戴朕躬,嗣守寶位。顧惟寡薄,志不逮此。今者出黼扆而仗旄鉞,釋衰麻而擐甲冑, 銜冤誓眾,忍淚臨兵,指日遄征,以平大盜。且化及偽立秦王之子,幽遏比於拘囚; 其身自稱霸相,專擅擬於九五。履踐禁御,據有宮關,昂首揚眉,初無慚色。衣冠 朝望,外懼凶威,志士誠臣,內懷憤怨。以我義師,順彼天道,梟夷丑族,匪夕伊 朝。
tài wèi shàng shū lìng wèi gōng, dān chéng nèi fā, hóng lüè wài jǔ, lǜ qín wáng zhī shī, tǎo wéi tiān zhī nì. guǒ yì zhēng xiān, xióng pí jìng jìn, jīn gǔ zhèn zhé, ruò huǒ fén máo, fēng rèn cóng héng, rú tāng wò xuě. wèi gōng zhì cún kuāng jì, tóu mèi qián qū, zhèn qīn yù liù jūn, xīng yán jì guǐ. yǐ cǐ zhòng zhàn, yǐ sī shùn jǔ, bāi shān kě yǐ dòng, shè shí kě yǐ rù. kuàng zéi yōng cǐ rén tú, jiē yǒu lí dé, jīng dū shì wèi, xī yì xiāng jiā, jiāng zuǒ chún rén, nán sī bāng yì. bǐ lái biǎo shū luò yì, rén xìn xiāng xún. ruò wáng shī yī lín, jiù zhāng zàn dǔ, zì yīng jiě jiǎ dǎo gē, bīng xiāo qì sàn. qiě wén huà jí zì zì, tiān duó qí xīn, shā lù bù gū, cuò rǔ rén shì, mò bù dào lù yǐ mù, hào tiān jú dì. zhèn jīn fù chóu xuě chǐ, xiāo yuán zhě yī rén, zhěng nì jiù fén, suǒ āi zhě shì shù. wéi wàng tiān jiàn kǒng yīn, yòu wǒ zōng shè, yì zhào gǎn yì, jù huì zhèn xīn. xiāo lù yuán xiōng, cè xūn yǐn zhì, sì hǎi jiāo tài, chēng zhèn yì yān. bīng wèi jūn jī, bìng shòu wèi gōng jié dù.
太尉、尚書令魏公,丹誠內發,宏略外舉,率勤王之師,討違天之逆。果毅爭 先,熊羆競進,金鼓振讋,若火焚毛,鋒刃從橫,如湯沃雪。魏公志存匡濟,投袂 前驅,朕親御六軍,星言繼軌。以此眾戰,以斯順舉,擘山可以動,射石可以入。 況賊擁此人徒,皆有離德,京都侍衛,西憶鄉家,江左淳人,南思邦邑。比來表書 駱驛,人信相尋。若王師一臨,舊章暫睹,自應解甲倒戈,冰銷棄散。且聞化及自 恣,天奪其心,殺戮不辜,挫辱人士,莫不道路以目,號天跼地。朕今復仇雪恥, 梟轅者一人,拯溺救焚,所哀者士庶。唯望天鑒孔殷,祐我宗社,億兆感義,俱會 朕心。梟戮元兇,策勛飲至,四海交泰,稱朕意焉。兵衛軍機,並受魏公節度。
mì jiàn shǐ zhě, dà yuè, běi miàn bài fú, chén lǐ shén gōng, suì dōng jù huà jí.
密見使者,大悅,北面拜伏,臣禮甚恭,遂東拒化及。
qī guì pō bù xié. wèi jǐ, yuán wén dōu lú chǔ guō wén yì zhào zhǎng wén děng wèi shì chōng suǒ shā, huáng fǔ wú yì dùn guī jīng shī. shì chōng yì dòng suǒ chén xiè, cí qíng āi kǔ. dòng yǐ wèi zhì chéng, mìng zhī shàng diàn, bèi fā wèi méng, shì wú èr zhì. zì shì dòng wú suǒ guān yù. jí shì chōng pò lǐ mì, zhòng wàng yì guī zhī, suì zì wèi zhèng wáng, zǒng bǎi kuí, jiā jiǔ xī, bèi fǎ wù, dòng bù néng jìn. duàn dá yún dìng xìng děng shí rén rù jiàn dòng yuē: tiān mìng bù cháng, zhèng wáng gōng dé shén shèng, yuàn bì xià zūn táng yú zhī jī. dòng nù yuē: tiān xià zhě, gāo zǔ zhī tiān xià, dōng dōu zhě, shì zǔ zhī dōng dōu. ruò suí dé wèi shuāi, cǐ yán bù kě ér fā. bì tiān mìng yǒu gǎi, yì hé lùn yú chán ràng! gōng děng huò xiān cháo jiù chén, huò qín wáng lì jié, hū yǒu sī yán, zhèn yì hé wàng! shén sè lǐn rán, shì wèi zhě mò bù liú hàn. jì ér tuì cháo, duì liáng dì ér qì. shì chōng gèng shǐ wèi yuē: jīn hǎi nèi wèi dìng, xū dé zhǎng jūn, dài sì fāng yì ān, fù zǐ míng pì. bì ruò qián méng, yì bù wéi fù. dòng bù dé yǐ, xùn wèi yú shì chōng, suì bèi yōu yú hán liáng diàn. shì chōng jiàn wěi hào, fēng lù guó gōng.
七貴頗不協。未幾,元文都、盧楚、郭文懿、趙長文等為世充所殺,皇甫無逸 遁歸京師。世充詣侗所陳謝,辭情哀苦。侗以為至誠,命之上殿,被發為盟,誓無 貳志。自是侗無所關預。及世充破李密,眾望益歸之,遂自為鄭王,總百揆,加九 錫,備法物,侗不能禁。段達、雲定興等十人入見侗曰:「天命不常,鄭王功德甚 盛,願陛下遵唐、虞之跡。」侗怒曰:「天下者,高祖之天下,東都者,世祖之東 都。若隋德未衰,此言不可而發。必天命有改,亦何論於禪讓!公等或先朝舊臣, 或勤王立節,忽有斯言,朕亦何望!」神色凜然,侍衛者莫不流汗。既而退朝,對 良娣而泣。世充更使謂曰:「今海內未定,須得長君,待四方乂安,復子明辟。必 若前盟,義不違負。」侗不得已,遜位於世充,遂被幽於含涼殿。世充僭偽號,封 潞國公。
yǒu yǔ wén rú tóng péi rén jī děng móu zhū shì chōng, fù zūn lì dòng. shì xiè, bìng jiàn hài. shì chōng xiōng shì yùn yīn quàn shì chōng hài dòng. shì chōng qiǎn qí zhí xíng běn jī jiū yì dòng yuē: yuàn huáng dì yǐn cǐ jiǔ. dòng zhī bù miǎn, qǐng yǔ mǔ xiāng jiàn, bù xǔ. suì bù xí fén xiāng lǐ fú, zhù yuē: cóng jīn yǐ qù, bù shēng dì wáng zūn guì jiā. jí yǎng yào, bù néng shí jué, gèng yǐ bó yì zhī. shì chōng wěi shì yuē gōng huáng dì.
有宇文儒童、裴仁基等謀誅世充,復尊立侗。事泄,並見害。世充兄世惲因勸 世充害侗。世充遣其侄行本齎鳩詣侗曰:「願皇帝飲此酒。」侗知不免,請與母相 見,不許。遂布席焚香禮佛,祝曰:「從今以去,不生帝王尊貴家。」及仰藥,不 能時絕,更以帛縊之。世充偽諡曰恭皇帝。
qí wáng jiǎn, zì shì fěi chū, xiǎo zì ā hái. měi róng yí, shū méi mù, shǎo wèi wén dì suǒ ài. kāi huáng zhōng, lì wèi yù zhāng wáng. jí zhǎng, pō shè jīng shǐ. yóu gōng qí shè. chū wèi nèi shǐ lìng. rén shòu zhōng, bài yáng zhōu zǒng guǎn jiāng huái yǐ nán zhū jūn shì. yáng dì jí wèi, jìn fēng qí wáng. dà yè èr nián, dì chū rù dōng dōu, shèng chén lǔ bù, jiǎn wèi jūn dǎo. zhuǎn yù zhōu mù. é ér yuán dé tài zǐ hōng, cháo yě zhù wàng, xián yǐ jiǎn dāng sì. dì yòu chì lì bù shàng shū niú hóng miào xuǎn guān shǔ, gōng qīng yóu shì duō jìn zǐ dì. míng nián, zhuǎn yōng zhōu mù, xún xǐ hé nán yǐn kāi fǔ yí tóng sān sī. yuán dé tài zǐ zuǒ yòu èr wàn yú rén xī lì yú jiǎn, chǒng yù yì lóng. zì lè píng gōng zhǔ jí zhū qī shǔ jìng lái zhì lǐ, bǎi guān chēng yè, tián yàn dào lù.
齊王暕,字世朏出,小字阿孩。美容儀,疏眉目,少為文帝所愛。開皇中,立 為豫章王。及長,頗涉經史。尤工騎射。初為內史令。仁壽中,拜揚州總管、江淮 以南諸軍事。煬帝即位,進封齊王。大業二年,帝初入東都,盛陳鹵簿,柬為軍 導。轉豫州牧。俄而元德太子薨,朝野注望,咸以暕當嗣。帝又敕吏部尚書牛弘妙 選官屬,公卿由是多進子弟。明年,轉雍州牧,尋徙河南尹、開府儀同三司。元德 太子左右二萬餘人悉隸於暕,寵遇益隆。自樂平公主及諸戚屬競來致禮,百官稱謁, 填咽道路。
jiǎn pō jiāo zì, nì jìn xiǎo rén, suǒ xíng duō bù fǎ. qiǎn qiáo lìng zé liú qián ān péi gāi huáng fǔ chén shè dí zhòng
暕頗驕恣,昵近小人,所行多不法。遣喬令則、劉虔安、裴該、皇甫諶、厙狄 仲
qí chén zhì wěi děng cǎi qiú shēng sè gǒu mǎ. lìng zé děng yīn cǐ fàng zòng, fāng rén jiā yǒu nǚ zhě, zhé jiǎo jiǎn mìng hū zhī, zài rù jiǎn zhái, yīn yuán cáng nì, zì xíng yín huì ér hòu qiǎn zhī. zhòng qí zhì wěi èr rén yì lǒng xī, wō zhì zhū hú, zé qí míng mǎ, dé shù pǐ yǐ jìn yú jiǎn. jiǎn lìng hái zhǔ, zhòng qí děng zhà yán wáng cì, jiāng guī jiā, jiǎn bù zhī zhī yě. yòu lè píng gōng zhǔ cháng zòu dì, yún liǔ shì nǚ měi zhě, dì wèi yǒu suǒ dá. jiǔ zhī, zhǔ fù yǐ liǔ shì jìn jiǎn, jiǎn nà zhī. hòu dì wèn zhǔ liǔ shì nǚ suǒ zài, zhǔ yuē: zài qí wáng suǒ. dì bù yuè. jiǎn yú dōng dōu yíng dì, dà mén wú gù bēng, yīng shì fú zhōng zhé, shí zhě yǐ wèi bù xiáng. hòu cóng dì xìng yú lín, jiǎn dū hòu jūn, bù qí wǔ wàn, héng yǔ dì xiāng qù shù shí lǐ ér shě. huì dì yú fén yáng gōng dà liè, zhào jiǎn yǐ qiān qí rù wéi. jiǎn dà huò mí lù yǐ xiàn, ér dì wèi yǒu de yě, nù cóng guān, jiē yán wèi jiǎn zuǒ yòu suǒ è, shòu bù dé qián. dì yú shì nù, qiú jiǎn zuì shī. shí zhì xiàn lìng wú gù bù dé chū jìng, yǒu yī què lìng huáng fǔ xǔ xìng yú jiǎn, wéi jìn jiāng zhī fén yáng gōng yòu jīng zhào rén dá xī tōng yǒu qiè wáng shì shàn gē, guì yóu yàn jù, duō huò yào zhì, yú shì zhǎn zhuǎn yì rù wáng jiā. yù shǐ wéi dé yù xī zhǐ hé jiǎn. dì lìng jiǎ shì qiān yú, dà suǒ jiǎn dì, yīn qióng qí shì.
錡、陳智偉等采求聲色狗馬。令則等因此放縱,方人家有女者,輒矯暕命呼之, 載入暕宅,因緣藏匿,恣行淫穢而後遣之。仲錡、智偉二人詣隴西,撾炙諸胡,責 其名馬,得數匹以進於暕。暕令還主,仲錡等詐言王賜,將歸家,暕不之知也。又 樂平公主嘗奏帝,雲柳氏女美者,帝未有所答。久之,主復以柳氏進暕,暕納之。 後帝問主柳氏女所在,主曰:「在齊王所。」帝不悅。暕於東都營第,大門無故崩, 應事栿中折,識者以為不祥。後從帝幸榆林,暕督後軍,步騎五萬,恆與帝相去數 十里而舍。會帝於汾陽宮大獵,詔暕以千騎入圍。暕大獲麋鹿以獻,而帝未有得也, 怒從官,皆言為暕左右所遏,獸不得前。帝於是怒,求暕罪失。時制縣令無故不得 出境,有伊闕令皇甫詡幸於暕,違禁將之汾陽宮;又京兆人達奚通有妾王氏善歌, 貴游宴聚,多或要致,於是展轉亦入王家。御史韋德裕希旨劾暕。帝令甲士千餘, 大索暕第,因窮其事。
jiǎn fēi wéi shì, hù bù shàng shū chōng zhī nǚ yě, zǎo zú. jiǎn suì yǔ fēi zǐ yuán shì fù tōng, shēng yī nǚ. wài rén jiē bù dé zhī, yīn yǐn qiáo lìng zé yú dì nèi hān yàn, lìng zé chēng qìng, tuō jiǎn mào yǐ wèi huān. zhào xiāng gōng biàn shì hòu tíng, xiāng gōng zhǐ fēi zǐ yuē: cǐ chǎn zi zhě dāng wèi huáng hòu, guì bù kě yán. shí guó wú chǔ fù, jiǎn zì wèi cì dāng dé lì. yòu yǐ yuán dé tài zǐ yǒu sān zi, nèi cháng bù ān, yīn xié zuǒ dào, wèi yàn shèng shì. zhì shì, jiē fā. dì dà nù, zhǎn lìng zé děng shù rén, fēi zǐ cì sǐ, jiǎn fǔ liáo jiē chì zhī biān yuǎn. shí zhào wáng gǎo yóu zài hái rú, dì wèi shì chén yuē: zhèn wéi yǒu jiǎn yī zi, bù rán zhě, dāng sì zhū shì cháo, yǐ míng guó xiàn yě.
暕妃韋氏,戶部尚書沖之女也,早卒。暕遂與妃姊元氏婦通,生一女。外人皆 不得知,陰引喬令則於第內酣宴,令則稱慶,脫暕帽以為歡。召相工遍視後庭,相 工指妃姊曰:「此產子者當為皇后,貴不可言。」時國無儲副,暕自謂次當得立。 又以元德太子有三子,內常不安,陰挾左道,為厭勝事。至是,皆發。帝大怒,斬 令則等數人,妃姊賜死,暕府僚皆斥之邊遠。時趙王杲猶在孩孺,帝謂侍臣曰: 「朕唯有暕一子,不然者,當肆諸市朝,以明國憲也。」
jiǎn zì shì ēn chǒng rì shuāi, suī wèi jīng yǐn, bù fù guān yù shí zhèng. dì héng lìng wǔ bì láng jiāng yī rén jiān qí fǔ shì, jiǎn yǒu wēi shī, zhé zòu zhī. dì yì lǜ jiǎn shēng biàn, suǒ gěi zuǒ yòu, jiē yǐ lǎo ruò bèi yuán ér yǐ. jiǎn měi huái wēi jù, xīn bù zì ān. yòu dì zài jiāng dū gōng yuán huì, jiǎn jù fǎ fú jiāng cháo, wú gù yǒu xuè cóng shang zhōng ér xià yòu zuò zhāi zhōng, jiàn qún shǔ shù shí, zhì qián ér sǐ, shì jiē wú tóu. jiǎn shén è zhī. é ér huà jí zuò luàn, bīng jiāng fàn bì, dì wén zhī, gù xiāo hòu yuē: dé fēi ā hái yě? qí jiàn shū jì rú cǐ. huà jí fù lìng rén bǔ jiǎn, shí shàng wò wèi qǐ, zéi jìn, jiǎn jīng yuē: shì hé rén? mò yǒu bào zhě. jiǎn yóu wèi dì lìng bǔ zhī, yuē: zhào shǐ qiě huǎn, ér bù fù guó jiā! zéi yè zhì jiē, zhǎn zhī, jí qí èr zi yì yù hài. jiǎn jìng bù zhī shā zhě wèi shuí. shí nián sān shí sì.
暕自是恩寵日衰,雖為京尹,不復關預時政。帝恆令武賁郎將一人監其府事, 暕有微失,輒奏之。帝亦慮暕生變,所給左右,皆以老弱備員而已。柬每懷危懼, 心不自安。又帝在江都宮元會,暕具法服將朝,無故有血從裳中而下;又坐齋中, 見群鼠數十,至前而死,視皆無頭。暕甚惡之。俄而化及作亂,兵將犯蹕,帝聞之, 顧蕭後曰:「得非阿孩也?」其見疏忌如此。化及復令人捕暕,時尚臥未起,賊進, 暕驚曰:「是何人?」莫有報者。暕猶謂帝令捕之,曰:「詔使且緩,兒不負國家!」 賊曳至街,斬之,及其二子亦遇害。暕竟不知殺者為誰。時年三十四。
yǒu yí fù zi mǐn, yǔ xiāo hòu tóng rù tū jué, chù luó kè hán hào wèi suí wáng. zhōng guó rén méi rù běi fān zhě, xī pèi zhī yǐ wèi bù luò, yǐ dìng xiāng chéng chù zhī. jí tū jué miè, nǎi huò zhī. zhēn guān zhōng, wèi zhì shàng yī fèng yù, yǒng huī chū, zú.
有遺腹子愍,與蕭後同入突厥,處羅可汗號為隋王。中國人沒入北蕃者,悉配 之以為部落,以定襄城處之。及突厥滅,乃獲之。貞觀中,位至尚衣奉御,永徽初, 卒。
zhào wáng gǎo, xiǎo zì jì zǐ. nián qī suì, yǐ dà yè jiǔ nián fēng zhào wáng. xún shòu guāng lù dài fū, lì hé nán yǐn, xíng jiāng dū tài shǒu. gǎo cōng lìng, měi róng yí, dì yǒu suǒ zhì cí fù, gǎo duō néng sòng zhī. xìng zhì xiào, cháng jiàn dì fēng dòng, bù jìn shàn, gǎo yì zhōng rì bù shí. yòu xiāo hòu cháng jiǔ, gǎo xiān qǐng shì zhù, hòu bù xǔ zhī. gǎo qì qǐng yuē: hòu suǒ fú yào, jiē méng cháng zhī. jīn jiǔ, yuàn tīng cháng zhù. bēi yān bù yǐ. hòu wèi tíng jiǔ, yóu shì yóu zhōng ài. hòu yù huà jí fǎn, gǎo zài dì cè, hào tòng bù yǐ. péi qián tōng shǐ zhǎn zhī dì qián ér xuè jiān yù fú. shí nián shí èr.
趙王杲,小字季子。年七歲,以大業九年封趙王。尋授光祿大夫,歷河南尹, 行江都太守。杲聰令,美容儀,帝有所制詞賦,杲多能誦之。性至孝,嘗見帝風動, 不進膳,杲亦終日不食。又蕭後嘗灸,杲先請試炷,後不許之。杲泣請曰:「後所 服藥,皆蒙嘗之。今灸,願聽嘗炷。」悲咽不已。後為停灸,由是尤鍾愛。後遇化 及反,杲在帝側,號慟不已。裴虔通使斬之帝前而血湔御服。時年十二。
lùn yuē: zhōu jiàn yì qīn, hàn kāi pán shí, nèi yǐ dūn mù jiǔ zú, wài yǐ jí níng yì zhào, shēn gēn gù běn, chóng jiǎng wáng shì, ān zé yǒu yǐ tóng qí lè, shuāi zé yǒu yǐ xù qí wēi, suǒ yóu lái jiǔ yǐ. zì wèi jìn yǐ xià, duō shī jué zhōng, bù zūn wáng dù, gè xùn suǒ sī. yì zhī zé shì qí yú pǐ fū, kàng zhī zé quán móu yú wàn chéng, jiǎo wǎng guò zhèng, fēi yī shí yě. dé shī xiáng yú qián shǐ, bù fù jiū ér lùn yān. suí wén kūn dì zhī ēn, sù fēi dǔ mù, guī fáng zhī xì, yòu bù xiāng róng. zhì yú èr shì chéng jī, zī bì yù shén. shì yǐ téng mù bào hōng, rén jiē qiè yì, cài wáng jiāng méi, zì yǐ wèi xìng. wéi wèi wáng yǎng yú xiàn hòu, gù rèn yù tè lóng, ér zhū zi qiān liú mò zhī sǐ suǒ, bēi fū! qí xī yǐ máo tǔ, chēng wèi pán shí, tè wú jiǎ bīng zhī wèi, jū yǔ zào lì wèi wǔ. wài nèi wú yú, diān wēi bù xiá, shí féng duō nán, jiāng hé wàng zāi! hé jiān shǔ nǎi jiā fú, dì fēi chǒng bī, gù gāo wèi hòu zhì, yǔ shí zhōng shǐ. yáng qìng èr sān qí dé, zhì zài gǒu shēng, biàn běn zōng rú fǎn zhǎng, qì cí mǔ ruò yí jī, jí shēn ér jué, gù yí rán yǐ. wén dì wǔ zǐ, mò yǒu zhōng qí tiān nián. fáng líng zī yú gǔ ròu zhī qīn, dǔ yú jūn chén zhī yì, jīng lún dì gòu, qì kuò yí xiǎn, fǔ jūn lín guó, fán èr shí nián. suī sān shàn wèi chēng, ér shì shàn wú què. ēn chǒng jì biàn, chán yán jiān zhī, gù fù zhī cí, dùn gé yú rén lǐ fù zǐ zhī dào, suì miè yú tiān xìng, suí shì jiāng wáng zhī xiào, zhòng shù jiē zhī zhī yǐ. shèn zǐ yuē: yī tù zǒu jiē, bǎi rén zhú zhī jī tù yú shì, guò zhě bù gù. qǐ qí wú yù zāi? fēn dìng gù yě. fáng líng fēn dìng jiǔ yǐ, ér dì yī zhāo yì zhī, kāi nì luàn zhī yuán, zhǎng jì yú zhī wàng. yòu wéi chéng zhào jiàn, chóng qí wēi zhòng, shì chǒng ér jiāo, hòu zì fēng zhí, jìn zhī jì yú zhì, tuì zhī bù yǐ dào, jùn yǐ yōu zú, shí cǐ zhī yóu. é shǔ tiān bù fāng jiān, chán rén yǐ shèng, chǐ bù dǒu sù, mò kěn xiāng róng. xiù kuī mín shǔ zhī zǔ, liàng qǐ jìn yáng zhī jiǎ, chéng zī luàn cháng zhī xìn, gài yì yǒu yǐ dòng zhī yě. táng dì zhī shī tú fù, yǒu bì zhī fēng wú qī, huò yōu qiú yú líng yǔ, huò diān yǔn yú jiū dú. běn gēn jì jué, zhī yè bì jiǎn, shí yǒu yú nián, zōng shè lún xiàn. zì gǔ fèi dí lì shù, fù zú qīng zōng zhě duō yǐ, kǎo qí luàn wáng zhī huò, wèi ruò yǒu suí zhī kù. shī yún: yīn jiàn bù yuǎn, zài xià hòu zhī shì. hòu zhī yǒu guó yǒu jiā zhě, kě bù shēn jiè zāi! yuán dé jǐn zhòng, yǒu jūn rén zhī liàng, jiàng nián bù yǒng, āi zāi! qí wáng mǐn huì kě chēng, zhì bù jí yuǎn, pō huái jiāo jiàn, gù dì shū ér jì zhī, nèi wú fù zǐ zhī qīn, mào zhǎn jūn chén zhī jìng. shēn fēi jī shàn, guó yǒu yú yāng, zhì lìng zhào jí yàn yuè, jiē bù de sǐ, bēi fū!
論曰:周建懿親,漢開盤石,內以敦睦九族,外以輯寧億兆,深根固本,崇獎 王室,安則有以同其樂,衰則有以恤其危,所由來久矣。自魏、晉已下,多失厥中, 不遵王度,各徇所私。抑之則勢齊於匹夫,抗之則權侔於萬乘,矯枉過正,非一時 也。得失詳於前史,不復究而論焉。隋文昆弟之恩,素非篤睦,閨房之隙,又不相 容。至於二世承基,茲弊愈甚。是以滕穆暴薨,人皆竊議,蔡王將沒,自以為幸。 唯衛王養於獻後,故任遇特隆,而諸子遷流莫知死所,悲夫!其錫以茅土,稱為盤 石,特無甲兵之衛,居與皁吏為伍。外內無虞,顛危不暇,時逢多難,將何望哉! 河間屬乃葭莩,地非寵逼,故高位厚秩,與時終始。楊慶二三其德,志在苟生,變 本宗如反掌,棄慈母若遺蹟,及身而絕,固宜然矣。文帝五子,莫有終其天年。房 陵資於骨肉之親,篤於君臣之義,經綸締構,契闊夷險,撫軍臨國,凡二十年。雖 三善未稱,而視膳無闕。恩寵既變,讒言間之,顧復之慈,頓隔於人理;父子之道, 遂滅於天性,隋室將亡之效,眾庶皆知之矣。《慎子》曰:「一兔走街,百人逐之; 積兔於市,過者不顧。」豈其無欲哉?分定故也。房陵分定久矣,而帝一朝易之, 開逆亂之源,長覬覦之望。又維城肇建,崇其威重,恃寵而驕,厚自封植,進之既 逾制,退之不以道,俊以憂卒,實此之由。俄屬天步方艱,讒人已勝,尺布斗粟, 莫肯相容。秀窺岷、蜀之阻,諒起晉陽之甲,成茲亂常之釁,蓋亦有以動之也。 《棠棣》之詩徒賦,有庳之封無期,或幽囚於囹圄,或顛殞於鳩毒。本根既絕,枝 葉畢翦,十有餘年,宗社淪陷。自古廢嫡立庶,覆族傾宗者多矣,考其亂亡之禍, 未若有隋之酷。《詩》云:「殷鑑不遠,在夏後之世。」後之有國有家者,可不深 戒哉!元德謹重,有君人之量,降年不永,哀哉!齊王敏慧可稱,志不及遠,頗懷 驕僭,故帝疏而忌之,內無父子之親,貌展君臣之敬。身非積善,國有餘殃,至令 趙及燕、越,皆不得死,悲夫!