suí zōng shì zhū wáng
隋宗室诸王
cài jǐng wáng zhěng téng mù wáng zàn dào xuān wáng sōng wèi zhāo wáng shuǎng hé jiān wáng hóng yì chéng gōng chù gāng lí shí tài shǒu zi chóng wén dì sì wáng yáng dì sān zi
蔡景王整 滕穆王瓚 道宣王嵩 卫昭王爽 河间王弘 义城公处纲 离石太 守子崇 文帝四王 炀帝三子
cài jǐng wáng zhěng, suí wén dì zhī cì dì yě. wén dì sì dì, wéi zhěng jí téng mù wáng zàn yǔ dì tóng shēng, cì dào xuān wáng sōng, cì wèi zhāo wáng shuǎng bìng yì mǔ. zhěng, zhōu míng dì shí yǐ wǔ yuán jūn gōng, cì jué chén liú jùn gōng. wèi kāi fǔ chē qí dà jiàng jūn. cóng wǔ dì píng qí. lì zhàn ér sǐ. wén dì chū jū wǔ yuán zhī yōu, lǜ zhū dì fù tǔ wèi fén, rén zhí yī bǎi, sì gēn yù mào, xī běi yī gēn zhěng zāi zhě dú huáng. hòu yīn dà fēng yǔ, bìng gēn shī zhī, guǒ zhōng bù jí. wén dì zuò xiāng, zèng zhù guó dà sī tú bā zhōu lá shǐ. jí shòu shàn, zhuī fēng shì yān.
蔡景王整,隋文帝之次弟也。文帝四弟,唯整及滕穆王瓚与帝同生,次道宣王 嵩,次卫昭王爽并异母。整,周明帝时以武元军功,赐爵陈留郡公。位开府、车骑 大将军。从武帝平齐。力战而死。文帝初居武元之忧,率诸弟负土为坟,人植一栢, 四根郁茂,西北一根整栽者独黄。后因大风雨,并根失之,果终不吉。文帝作相, 赠柱国、大司徒、八州剌史。及受禅,追封谥焉。
zi zhì jī xí. yòu fēng qí dì zhì míng wèi gāo yáng jùn gōng, zhì cái kāi fēng xiàn gōng. xún bài zhì jī kāi fǔ yí tóng sān sī, shòu tóng zhōu cì shǐ, yí wèi zī sòng shén shèng.
子智积袭。又封其弟智明为高阳郡公,智才开封县公。寻拜智积开府仪同三司, 授同州刺史,仪卫资送甚盛。
zhěng qǔ tóng jùn yù chí gāng nǚ, shēng zhì jī. kāi huáng zhōng, yǒu sī zòu zhì jī jiāng zàng wèi tài fēi, dì yuē:" xī jǐ shā wǒ. wǒ yǒu tóng shēng èr dì, bìng yǐ fù jiā shì, cháng zēng jí wǒ. wǒ xiàng zhī xiào yún:' ěr jì chēn wǒ, bù kě yǔ ěr jiǎo chēn.' bìng yún:' ā xiōng zhǐ yǐ tóu é.' shí yǒu yī shī biān yǐn zhú shì, yán wǒ hòu bǎi rì dāng bìng diān. èr dì sī xǐ. yǐ gào fù mǔ. fù mǔ qì wèi wǒ yuē:' ěr èr dì dà jù, bù néng ài xiōng.' wǒ yīn yán:' yī rì yǒu tiān xià, dāng gǎi qí xìng. fū bù shòu qí qīn ér ài tā rén zhě, wèi zhī bèi dé, dāng gǎi zhī wèi bèi.' fù mǔ xǔ wǒ cǐ yán. fù mǔ wáng hòu, èr dì jí fù yòu chán wǒ, yán yú jìn gōng. yú shí měi hái, yù rù mén, cháng bù xǐ, rú jiàn yù mén. tuō yǐ huàn qì, cháng suǒ gé jìng zuò, wéi shí zhì shí zàn kāi gé. měi fēi yán rù ěr, qiè yún' fù wèi xié?' dāng shí shí bù kě nài, xiàn rén wú xiōng dì. shì jiān pín jiā xiōng dì duō xiāng ài, yóu xiāng jiǎ jiè dá guān xiōng dì duō xiāng zēng, zhēng míng lì gù yě."
整娶同郡尉迟纲女,生智积。开皇中,有司奏智积将葬尉太妃,帝曰:“昔几 杀我。我有同生二弟,并倚妇家势,常憎疾我。我向之笑云:‘尔既嗔我,不可与 尔角嗔。’并云:‘阿兄止倚头额。’时有医师边隐逐势,言我后百日当病癫。二 弟私喜。以告父母。父母泣谓我曰:‘尔二弟大剧,不能爱兄。’我因言:‘一日 有天下,当改其姓。夫不受其亲而爱他人者,谓之悖德,当改之为悖。’父母许我 此言。父母亡后,二弟及妇又谗我,言于晋公。于时每还,欲入门,常不喜,如见 狱门。托以患气,常锁閤静坐,唯食至时暂开閤。每飞言入耳,窃云‘复未邪?’ 当时实不可耐,羡人无兄弟。世间贫家兄弟多相爱,由相假藉;达官兄弟多相憎, 争名利故也。”
zhì jī zài tóng zhōu, wèi cháng xī xì yóu liè, tīng zhèng zhī xiá, duān zuò dú shū. mén wú sī yè. yǒu shì dú gōng sūn shàng yì, shān dōng rú shì, fǔ zuǒ yáng jūn yīng xiāo dé yán, bìng yǒu wén xué, shí yán yú zuò. suǒ shè wéi bǐng guǒ, jiǔ cái sān zhuó. jiā yǒu nǚ jì, wéi nián jié jiā qìng zòu yú tài fēi qián. shǐ, wén dì lóng qián shí, yǔ jǐng wáng bù mù, tài fēi wèi shì yòu yǔ dú gū huáng hòu bù xiāng xié, yǐ shì zhì jī cháng huái wēi jù, měi zì biǎn sǔn. dì yì yǐ shì āi lián zhī. rén huò quàn zhì jī wèi chǎn yè, zhì jī yuē:" xī píng yuán lù xiǔ cái bó, kǔ qí duō yě. wú xìng wú kě lù, hé gèng yíng hū!" yǒu wǔ nán, zhǐ jiào dú lún yǔ xiào jīng ér yǐ, yì bù lìng jiāo tōng bīn kè. huò wèn qí gù, zhì jī yuē: " kǒng ér zi yǒu cái néng yǐ zhì huò yě." kāi huáng èr shí nián, zhēng hái jīng, wú tā zhí rèn, hé mén zì shǒu, fēi cháo jìn bù chū. yáng dì jí wèi, téng wáng lún wèi wáng jí bìng yǐ chán gòu dé zuì, gāo yáng gōng zhì míng yì yǐ jiāo tōng duó jué, zhì jī yù jù. dà yè sān nián, shòu hóng nóng tài shǒu, wěi zhèng liáo zuǒ, qīng jìng zì jū. jí yáng xuán gǎn zuò nì, zì dōng dōu yǐn jūn ér xī, zhì jī wèi guān shǔ yuē:" xuán gǎn yù xī tú guān zhōng, ruò chéng qí jì, zé gēn běn gù yǐ. dāng yǐ jì mí zhī, shǐ bù dé jìn. bù chū yī xún, zì kě qín ěr.' jí xuán gǎn jūn zhì chéng xià, zhì jī dēng pí lì rǔ zhī, xuán gǎn nù shén, liú gōng zhī. chéng mén wèi zéi suǒ shāo, zhì jī nǎi gèng yì huǒ, zéi bù dé rù. shù rì, yǔ wén shù děng jūn zhì, hé jī pò zhī. xún bài zōng zhèng qīng.
智积在同州,未尝嬉戏游猎,听政之暇,端坐读书。门无私谒。有侍读公孙尚 义,山东儒士,府佐杨君英、萧德言,并有文学,时延于坐。所设唯饼果,酒才三 酌。家有女妓,唯年节嘉庆奏于太妃前。始,文帝龙潜时,与景王不睦,太妃尉氏 又与独孤皇后不相谐,以是智积常怀危惧,每自贬损。帝亦以是哀怜之。人或劝智 积为产业,智积曰:“昔平原露朽财帛,苦其多也。吾幸无可露,何更营乎!”有 五男,止教读《论语》、《孝经》而已,亦不令交通宾客。或问其故,智积曰: “恐兒子有才能以致祸也。”开皇二十年,徵还京,无他职任,阖门自守,非朝觐 不出。炀帝即位,滕王纶、卫王集并以谗构得罪,高阳公智明亦以交通夺爵,智积 愈惧。大业三年,授弘农太守,委政僚佐,清静自居。及杨玄感作逆,自东都引军 而西,智积谓官属曰:“玄感欲西图关中,若成其计,则根本固矣。当以计縻之, 使不得进。不出一旬,自可禽耳。’及玄感军至城下,智积登陴詈辱之,玄感怒甚, 留攻之。城门为贼所烧,智积乃更益火,贼不得入。数日,宇文述等军至,合击破 之。寻拜宗正卿。
shí èr nián, cóng jià jiāng dū, qǐn jí. dì shí shū báo gǔ ròu, zhì jī měi bù zì ān, jí yù huàn, bù hū yī. lín zhōng, wèi suǒ qīn yuē:" wú jīn rì shǐ zhī dé bǎo shǒu lǐng méi yú dì yǐ!" shí rén āi zhī. yǒu zǐ dào xuán.
十二年,从驾江都,寝疾。帝时疏薄骨肉,智积每不自安,及遇患,不呼医。 临终,谓所亲曰:“吾今日始知得保首领没于地矣!”时人哀之。有子道玄。
téng mù wáng zàn, zì héng shēng, yī míng huì. shì zhōu, yǐ wǔ yuán jūn gōng, fēng jìng líng jùn gōng, shàng zhōu wǔ dì mèi shùn yáng gōng zhǔ. bǎo dìng sì nián, lèi qiān nà yán. zàn guì gōng zǐ, yòu shàng gōng zhǔ, měi zī róng, hǎo shū ài shì, shén yǒu dāng shí yù, shí rén hào yuē yáng sān láng. wǔ dì shén qīn ài zhī. píng qí zhī yì, zhū wáng xián cóng, liú zàn jū shǒu, wèi yuē: " liù fǔ shì yīn, yī yǐ xiāng fù, zhèn wú xī gù zhī yōu yǐ." xuān dì jí wèi, qiān lì bù zhōng dài fū, jiā shang yí tóng.
滕穆王瓚,字恆生,一名慧。仕周,以武元军功,封竟陵郡公,尚周武帝妹顺 阳公主。保定四年,累迁纳言。瓚贵公子,又尚公主,美姿容,好书爱士,甚有当 时誉,时人号曰杨三郎。武帝甚亲爱之。平齐之役,诸王咸从,留瓚居守,谓曰: “六府事殷,一以相付,朕无西顾之忧矣。”宣帝即位,迁吏部中大夫,加上仪同。
xuān dì bēng, wén dì rù jìn zhōng, jiāng zǒng cháo zhèng, lìng fèi tài zǐ yǒng zhào zhī. zàn sù yǔ dì bù xié, bù cóng, yuē: " zuò suí guó gōng kǒng bù néng bǎo, hé nǎi gèng wéi zú miè shì xié!" wén dì zuò xiāng, bài dà zōng bó, diǎn xiū lǐ lǜ, jìn wèi shàng zhù guó shào guó gōng. zàn jiàn dì zhí zhèng, kǒng wèi jiā huò, yīn yǒu tú dì jì, dì měi yōu róng zhī. jí shòu shàn, lì wèi téng wáng, bài yōng zhōu mù. dì shù yǔ tóng zuò, hū wèi ā sān. hòu zuò shì qù mù, yǐ wáng jiù dì.
宣帝崩,文帝入禁中,将总朝政,令废太子勇召之。瓚素与帝不协,不从,曰: “作隋国公恐不能保,何乃更为族灭事邪!”文帝作相,拜大宗伯,典修礼律,进 位上柱国、邵国公。瓚见帝执政,恐为家祸,阴有图帝计,帝每优容之。及受禅, 立为滕王,拜雍州牧。帝数与同坐,呼为阿三。后坐事去牧,以王就第。
zàn fēi yǔ wén shì, sù yǔ dú gū huáng hòu bù píng, zhì shì yù yù bù dé zhì, yīn yǒu zhòu zǔ. dì mìng zàn chū zhī. zàn bù rěn lí jué, gù qǐng. dì bù dé yǐ, cóng zhī, yǔ wén shì jìng chú shǔ jí. yóu shì ēn lǐ gèng báo. kāi huáng shí yī nián, cóng xìng lì yuán, zuò shù xià, fāng yǐn jiǔ, bí hū liú xiě, bào hōng. shí nián sì shí sì. rén jiē yǐ wéi yù jiū. zi lún sì.
瓚妃宇文氏,素与独孤皇后不平,至是郁郁不得志,阴有咒诅。帝命瓚出之。 瓚不忍离绝,固请。帝不得已,从之,宇文氏竟除属籍。由是恩礼更薄。开皇十一 年,从幸栗园,坐树下,方饮酒,鼻忽流血,暴薨。时年四十四。人皆以为遇鸠。 子纶嗣。
lún zì bīn lí, xìng hóng hòu, měi zī róng, pō zhī zhōng lǜ. wén dì shòu shàn, fēng shào guó gōng. míng nián, bài shào zhōu cì shǐ. jìn wáng guǎng nà fēi yú liáng, zhào lún zhì lǐ, shèn wéi liáng rén suǒ jìng.
纶字斌褵,性弘厚,美姿容,颇知钟律。文帝受禅,封邵国公。明年,拜邵州 刺史。晋王广纳妃于梁,诏纶致礼,甚为梁人所敬。
lún yǐ mù wáng gù, dāng wén dì shì, měi bù zì ān. yáng dì jí wèi, yóu bèi cāi jì. lún yōu jù, hū shù zhě wáng chēn wèn zhī. chēn dá yuē:" wáng xiāng lù bù fán. téng jí téng yě, cǐ zì zú wéi shàn yīng." yǒu shā mén huì ēn jué duō děng, pō jiě zhàn hòu, lún měi yǔ jiāo tōng, cháng lìng xiē sān rén wéi yàn shèng fǎ. yǒu rén gào lún yuàn wàng zhòu zǔ, dì lìng huáng mén shì láng wáng hóng qióng yàn zhī. hóng xī zhǐ zòu lún yàn gǔ è nì, zuò dāng sǐ. dì lìng qīng yì zhī, sī tú yáng sù děng yuē: " lún huái è zhī yóu, jī zì jiā shì. wéi huáng yùn zhī shǐ, sì hǎi tóng xīn, zài yú kǒng huái, mí xū xié lì. qí xiān nǎi lí zǔ dà móu, qì tóng jí yì. fù bèi yú qián, zi nì yú hòu, wèi è yǒu jiāng, qí zuì mò dà. qǐng yī qián kē." dì yǐ huáng zú bù rěn, chú míng xǐ biān jùn.
纶以穆王故,当文帝世,每不自安。炀帝即位,尤被猜忌。纶忧惧,呼术者王 琛问之。琛答曰:“王相禄不凡。滕即腾也,此字足为善应。”有沙门惠恩、崛多 等,颇解占候,纶每与交通,尝令些三人为厌胜法。有人告纶怨望呪诅,帝令黄门 侍郎王弘穷验之。弘希旨奏纶厌蛊恶逆,坐当死。帝令卿议之,司徒杨素等曰: “纶怀恶之由,积自家世。惟皇运之始,四海同心,在于孔怀,弥须协力。其先乃 离阻大谋,弃同即异。父悖于前,子逆于后,为恶有将,其罪莫大。请依前科。” 帝以皇族不忍,除名徙边郡。
dà yè qī nián, dì zhēng liáo dōng, lún yù shàng biǎo, qǐng cóng jūn zì xiào, wèi jùn sī suǒ è. shì jǐ, xǐ zhū yá. jí tiān xià dà luàn, wèi zéi lín shì hóng bī, xié qī zǐ cuàn dān ěr. hòu guī guó, fēng huái huà xiàn gōng. xún bìng zú.
大业七年,帝征辽东,纶欲上表,请从军自效,为郡司所遏。示几,徙珠崖。 及天下大乱,为贼林仕弘逼,携妻子窜儋耳。后归国,封怀化县公。寻病卒。
lún dì tǎn, zì wén lí, chū fēng jìng líng jùn gōng, zuò lún xǐ cháng shā.
纶弟坦,字文褵,初封竟陵郡公,坐纶徙长沙。
tǎn dì měng, zì wǔ lí, xǐ héng shān.
坦弟猛,字武褵,徙衡山。
měng dì wēn, zì míng lí, chū xǐ líng líng. wēn hào xué, jiě zhǔ wén, jì ér zuò líng líng fù yǐ zì jì, qí cí āi sī. dì jiàn ér nù zhī, zhuǎn xǐ nán hǎi.
猛弟温,字明褵,初徙零陵。温好学,解属文,既而作《零陵赋》以自寄,其 词哀思。帝见而怒之,转徙南海。
wēn dì shēn, zì hóng lí, qián yì xǐ líng líng. dì yǐ qí xiū jǐn, xí fēng téng wáng, yǐ fèng mù wáng sì. dà yè mò, yú jiāng dū wèi yǔ wén huà jí suǒ hài.
温弟诜,字弘褵,前亦徙零陵。帝以其修谨,袭封滕王,以奉穆王嗣。大业末, 于江都为宇文化及所害。
dào xuān wáng sōng, zài zhōu yǐ wǔ yuán jūn gōng, cì jué xīng chéng gōng. zǎo zú. wén dì shòu shàn, zhuī fēng shì yān. yǐ téng mù wáng zàn zi jìng xí. zú, shì yuē dào. wú zi, yǐ cài wáng zhì jī zi shì chéng xí.
道宣王嵩,在周以武元军功,赐爵兴城公。早卒。文帝受禅,追封谥焉。以滕 穆王瓚子静袭。卒,谥曰悼。无子,以蔡王智积子世澄袭。
wèi zhāo wáng shuǎng, zì shī rén, xiǎo zì míng dá. zài zhōu yǐ wǔ yuán jūn gōng, yú qiǎng bǎo zhōng fēng tóng ān jùn gōng. liù suì ér wǔ yuán bēng, wèi xiàn huáng hòu suǒ yǎng, yóu shì chǒng ài tè yì zhū dì. nián shí qī, wèi nèi shǐ shàng dài fū. wén dì zhí zhèng, shòu pú zhōu cì shǐ zhù guó. jí shòu shàn, lì wèi wèi wáng, suǒ shēng lǐ shì wèi tài fēi. shuǎng wèi yōng zhōu mù yòu lǐng jūn dà jiāng jūn quán lǐng bīng zhōu zǒng guǎn shàng zhù guó liáng zhōu zǒng guǎn. shuǎng měi fēng yí, yǒu qì jú, zhèng shén yǒu shēng. dà jūn běi fá, hé jiān wáng hóng dòu lú jī dòu róng dìng gāo jiǒng yú qìng zé děng fēn dào ér jìn, yǐ shuǎng wèi yuán shuài, jù shòu shuǎng jié dù. qīn lǜ lǐ chōng děng sì jiāng chū shuò zhōu, yù shā bō lüè kè hán yú bái dào, jiē zhàn, dà pò zhī, shā bō lüè zhōng zhòng chuāng ér dùn. dì dà yuè, cì shuǎng zhēn shí liáng ān xiàn qiān hù. liù nián, fù wèi yuán shuài, bù qí shí wǔ wàn chū hé chuān, tū jué dùn táo. zhēng wèi nà yán. dì shén zhòng zhī. wèi jǐ, shuǎng jí, dì shǐ xuē róng zōng shì zhī, yún zhòng guǐ wèi lì. shuǎng lìng zuǒ yòu qū zhú zhī. jū shù rì, yǒu guǐ wù lái jī róng zōng, zǒu xià jiē ér bì. qí yè shuǎng hōng, nián èr shí wǔ. zèng tài wèi jì zhōu cì shǐ. zǐ jí sì.
卫昭王爽,字师仁,小字明达。在周以武元军功,于襁褓中封同安郡公。六岁 而武元崩,为献皇后所养,由是宠爱特异诸弟。年十七,为内史上大夫。文帝执政, 授蒲州刺史、柱国。及受禅,立为卫王,所生李氏为太妃。爽位雍州牧、右领军大 将军、权领并州总管、上柱国、凉州总管。爽美风仪,有器局,政甚有声。大军北 伐,河间王弘、豆卢勣、窦荣定、高颎、虞庆则等分道而进,以爽为元帅,俱受爽 节度。亲率李充等四将出朔州,遇沙钵略可汗于白道,接战,大破之,沙钵略中重 疮而遁。帝大悦,赐爽真食梁安县千户。六年,复为元帅,步骑十五万出合川,突 厥遁逃。徵为纳言。帝甚重之。未几,爽疾,帝使薛荣宗视之,云众鬼为厉。爽令 左右驱逐之。居数日,有鬼物来击荣宗,走下阶而毙。其夜爽薨,年二十五。赠太 尉、冀州刺史。子集嗣。
jí zì wén huì, chū fēng suì ān wáng, xún xí fēng wèi wáng. yáng dì shí, zhū hóu wáng ēn lǐ jiàn báo, cāi fáng rì shén, jí yōu jù, nǎi hū shù zhě yú pǔ míng zhāng jiào yǐ qí fú zhù. yǒu rén gào jí zhòu zǔ, xiàn sī xī zhǐ, duàn chéng qí yù, zòu jí è nì, zuò dāng sǐ. zhào xià qí yì, yáng sù děng yuē:" jí mì huái zuǒ dào, yàn gǔ jūn qīn, shì jūn fù zhī zuì rén, fēi chén zǐ zhī suǒ shè, qǐng lùn rú lǜ." shí téng wáng lún zuò yǔ xiāng lián, dì bù rěn jiā zhū, chú míng yuǎn xǐ biān jùn. tiān xià luàn, bù zhī suǒ zhōng.
集字文会,初封遂安王,寻袭封卫王。炀帝时,诸侯王恩礼渐薄,猜防日甚, 集忧惧,乃呼术者俞普明章醮以祈福助。有人告集呪诅,宪司希旨,锻成其狱,奏 集恶逆,坐当死。诏下其议,杨素等曰:“集密怀左道,厌蛊君亲,是君父之罪人, 非臣子之所赦,请论如律。”时滕王纶坐与相连,帝不忍加诛,除名远徙边郡。天 下乱,不知所终。
hé jiān wáng hóng, zì pì è, wén dì cóng zǔ dì yě. zǔ ài jìng, zǎo zú. fù yuán sūn, shǎo gū, suí mǔ guō shì yǎng yú jiù zú. jí wǔ yuán dì yǔ zhōu wén jiàn yì guān zhōng, yuán sūn shí zài yè, jù wèi qí rén suǒ zhū, yīn jiǎ wài jiā xìng wèi guō shì. yuán sūn sǐ, qí wèi zhōu miè, hóng shǐ rù guān. yǔ wén dì xiāng de, dì āi zhī, wèi mǎi tián zhái.
河间王弘,字辟恶,文帝从祖弟也。祖爱敬,早卒。父元孙,少孤,随母郭氏 养于舅族。及武元帝与周文建义关中,元孙时在鄴,惧为齐人所诛,因假外家姓为 郭氏。元孙死,齐为周灭,弘始入关。与文帝相得,帝哀之,为买田宅。
hóng xìng míng wù, yǒu wén wǔ gàn lüè. shù cóng zhēng fá, lèi qiān kāi fǔ yí tóng sān sī. wén dì wèi chéng xiàng, cháng zhì zuǒ yòu, wěi yǐ xīn fù. dì yì zhōu zhào wáng zhái, jiāng jí yú nán, hóng shí lì yú hù wài, yǐ wèi wén dì. xún jiā shang kāi fǔ, cì jué yǒng kāng xiàn gōng. jí ài chán, bài dà jiàng jūn, jìn jué jùn gōng. xún zèng qí fù zhù guó shàng shū lìng hé jiān jùn gōng. qí nián, lì hóng wèi hé jiān wáng, bài yòu wèi dà jiàng jūn. xún jìn zhù guó, yǐ xíng jūn yuán shuài chū líng zhōu dào zhēng tū jué, dà pò zhī. bài níng zhōu zǒng guǎn, jìn shàng zhù guó. zhèng shàng qīng jìng, shén yǒu ēn huì. qiān pú zhōu cì shǐ, dé yǐ pián yí cóng shì. shí hé dōng duō dào zéi, hóng zòu wèi dào zhě bǎi yú rén, tóu zhī biān yì, zhōu jìng tián rán, hào wèi liáng lì. měi jìn wáng guǎng rù cháo, hóng zhé lǐng yáng zhōu zǒng guǎn, jí wáng guī fān, hóng fù huán pú zhōu. zài zhōu shí yú nián, fēng jiào dà qià. yáng dì sì wèi, bài tài zǐ tài bǎo. suì yú, hōng. dà yè liù nián, zhuī fēng huán wáng. zi qìng sì.
弘性明悟,有文武干略。数从征伐,累迁开府仪同三司。文帝为丞相,常置左 右,委以心腹。帝诣周赵王宅,将及于难,弘时立于户外,以卫文帝。寻加上开府, 赐爵永康县公。及爱禅,拜大将军,进爵郡公。寻赠其父柱国、尚书令、河间郡公。 其年,立弘为河间王,拜右卫大将军。寻进柱国,以行军元帅出灵州道征突厥,大 破之。拜宁州总管,进上柱国。政尚清静,甚有恩惠。迁蒲州刺史,得以便宜从事。 时河东多盗贼,弘奏为盗者百余人,投之边裔,州境恬然,号为良吏。每晋王广入 朝,弘辄领扬州总管,及王归籓,弘复还蒲州。在州十余年,风教大洽。炀帝嗣位, 拜太子太保。岁余,薨。大业六年,追封郇王。子庆嗣。
qìng qīng qū shàn hòu shí biàn. dì cāi jì gǔ ròu, téng wáng lún děng jiē bèi fèi fàng, wéi qìng huò quán. lèi qiān xíng yáng tài shǒu, pō yǒu zhèng jī. jí lǐ mì jù luò kǒu cāng. xíng yáng zhū xiàn duō yīng mì. qìng lè bīng jù shǒu. suì yú, chéng zhōng liáng jǐn, bīng shì rì cù. mì yí qìng shū yuē:" wáng zhī xiān shì, jiā zhù shān dōng, běn xìng guō shì, nǎi fēi yáng zú. lóu jìng zhī yú hàn gāo, shū fēi xuè yìn lǚ bù zhī yú dǒng zhuō, liáng yì tiān qīn. zhī fén huì tàn, shì bù tóng cǐ. jiāng dū huāng miǎn, liú dàng wàng guī, gǔ ròu bēng lí, rén shén yuàn fèn. jǔ fēng huǒ yú lí shān, zhū hóu mò zhì fú jiāo chuán yú hàn shuǐ, hái rì wèi qī. wáng dú shǒu gū chéng, yuán jué qiān lǐ, liáng hóu zhī jì, jǐn yǒu yuè yú, bì zú zhī duō, cái yíng shù bǎi. yǒu hé shì lài, yù xiāng kàng jù? qiú kū yú yú shì sì, jì shì fēi xū yīn guī yàn yǐ yùn liáng, jìng zhī hé rì! zhǐ kǒng huò shēng bǐ shǒu, xìn fā xiāo qiáng, kōng yǐ qī chǐ zhī qū, xuán shǎng qiān jīn zhī gòu, kě wèi suān bí zhě yě. xìng néng sān sī, zì qiú duō fú." yú shí jiāng dū bài wèn yì zhì, qìng dé shū, suì jiàng yú mì, gǎi xìng wèi guō shì. mì pò, guī dōng dōu, yòu wèi yáng shì, yuè wáng dòng bù zhī zé yě. jí dòng chēng zhì, bài zōng zhèng qīng.
庆倾曲善候时变。帝猜忌骨肉,滕王纶等皆被废放,唯庆获全。累迁荥阳太守, 颇有政绩。及李密据洛口仓。荥阳诸县多应密。庆勒兵拒守。岁余,城中粮尽,兵 势日蹙。密遗庆书曰:“王之先世,家住山东,本姓郭氏,乃非杨族。娄敬之于汉 高,殊非血胤;吕布之于董卓,良异天亲。芝焚蕙叹,事不同此。江都荒湎,流宕 忘归,骨肉崩离,人神怨愤。举烽火于骊山,诸侯莫至;浮胶船于汉水,还日未期。 王独守孤城,援绝千里,粮餱支计,仅有月余,弊卒之多,才盈数百。有何恃赖, 欲相抗拒?求枯鱼于市肆,既事非虚;因归雁以运粮,竟知何日!止恐祸生匕首, 衅发萧墙,空以七尺之躯,悬赏千金之购,可为酸鼻者也。幸能三思,自求多福。” 于时江都败问亦至,庆得书,遂降于密,改姓为郭氏。密破,归东都,又为杨氏, 越王侗不之责也。及侗称制,拜宗正卿。
shì chōng jì jiàn wěi hào, jiàng jué wèi huán guó gōng, fù wèi guō shì. shì chōng yǐ xiōng nǚ qī zhī, shǔ xíng zhōu cì shǐ. jí shì chōng jiāng bài, qìng yù jiāng qī tóng guī cháng ān, qí qī yuē:" guó jiā yǐ qiè fèng jī zhǒu yú gōng zhě, yù yǐ shēn hòu yì, jié gōng xīn ěr. jīn fù shū qióng pò, jiā guó diàn wēi, ér bù gù hūn yīn, gū fù fù shǔ, wèi quán shēn zhī jì, fēi qiè suǒ néng zé gōng yě. qiè ruò zhì cháng ān, gōng jiā yī bì ěr, hé yòng qiè wèi! gù sòng hái dōng dōu, jūn zhī huì yě." qìng bù xǔ. qí qī suì mù yù jìng zhuāng. yǎng yào ér sǐ. qìng suì guī guó, wèi yí zhōu cì shǐ huán guó gōng, fù xìng yáng shì. qí dí mǔ yuán tài fēi, nián lǎo, liǎng mù sàng míng, shì chōng zhǎn zhī.
世充既僭伪号,降爵为郇国公,复为郭氏。世充以兄女妻之,署荥州刺史。及 世充将败,庆欲将妻同归长安,其妻曰:“国家以妾奉箕帚于公者,欲以申厚意, 结公心耳。今父叔穷迫,家国阽危,而不顾婚姻,孤负付属,为全身之计,非妾所 能责公也。妾若至长安,公家一婢耳,何用妾为!顾送还东都,君之惠也。”庆不 许。其妻遂沐浴靓庄。仰药而死。庆遂归国,为宜州刺史、郇国公,复姓杨氏。其 嫡母元太妃,年老,两目丧明,世充斩之。
yì chéng gōng chù gāng, wén dì zú fù yě. shēng zhǎng běi biān, shǎo xí qí shè. zài zhōu, yǐ jūn gōng bài shàng yí tóng. wén dì shòu shàn, zèng qí fù zhōng kuí zhù guó shàng shū lìng yì chéng xiàn gōng, yǐ chù gāng xí yān. lèi qiān yòu lǐng jūn jiāng jūn. gāng suī wú cái yì, ér xìng zhì zhí, zài guān qiáng jì, yì wèi dāng shí suǒ chēng. bài pú zhōu cì shǐ, lì rén yuè zhī. zú yú qín zhōu zǒng guǎn, shì yuē gōng.
义城公处纲,文帝族父也。生长北边,少习骑射。在周,以军功拜上仪同。文 帝受禅,赠其父钟葵柱国、尚书令、义城县公,以处纲袭焉。累迁右领军将军。纲 虽无才艺,而性质直,在官强济,亦为当时所称。拜蒲州刺史,吏人悦之。卒于秦 州总管,谥曰恭。
dì chù lè, guān zhì luò zhōu cì shǐ. hàn wáng liàng fǎn, cháo tíng yǐ wéi èr xīn, fèi gù bù chǐ.
弟处乐,官至洛州刺史。汉王谅反,朝廷以为二心,废锢不齿。
lí shí tài shǒu zi chóng, wǔ yuán dì zú dì yě. fù pén shēng, zèng jīng cì shǐ. zi chóng shǎo hào xué, shè liè shū jì, yǒu fēng yí, ài xián hǎo shì. kāi huáng chū, bài yí tóng, yǐ chē qí jiāng jūn héng diǎn sù wèi, hòu wèi sī mén shì láng. yáng dì sì wèi, lèi qiān hòu wèi jiāng jūn. zuò shì miǎn. wèi jǐ, fù jiǎn jiào jiāng jūn shì. cóng dì xìng fén yáng gōng, zi chóng zhī tū jué bì wèi kòu, lǚ qǐng zǎo hái jīng shī, bù nà. xún yǒu yàn mén zhī wéi. jí zéi tuì, dì nù zhī yuē:" zi chóng qiè nuò, wàng yǒu chén qǐng, jīng dòng wǒ zhòng xīn, bù kě jū zhǎo yá jì." chū wèi lí shí jùn tài shǒu, yǒu néng míng. zì shì tū lǚ kòu biān sài, hú zéi liú liù ér fù yōng zhòng jié lüè jùn jìng, zi chóng biǎo qǐng bīng zhèn è. dì fù dà nù, lìng zǐ chóng háng zhǎng chéng. zi chóng xíng bǎi yú lǐ, sì miàn lù jué, bù dé jìn ér guī.
离石太守子崇,武元帝族弟也。父盆生,赠荆刺史。子崇少好学,涉猎书记, 有风仪,爱贤好士。开皇初,拜仪同,以车骑将军恆典宿卫,后为司门侍郎。炀帝 嗣位,累迁候卫将军。坐事免。未几,复检校将军事。从帝幸汾阳宫,子崇知突厥 必为寇,屡请早还京师,不纳。寻有雁门之围。及贼退,帝怒之曰:“子崇怯懦, 妄有陈请,惊动我众心,不可居爪牙寄。”出为离石郡太守,有能名。自是突屡寇 边塞,胡贼刘六兒复拥众劫掠郡境,子崇表请兵镇遏。帝复大怒,令子崇行长城。 子崇行百余里,四面路绝,不得进而归。
suì yú, shuò fāng liáng shī dōu mǎ yì liú wǔ zhōu děng gè zuò luàn, jùn zhōng zhū hú fù fǎn. zi chóng huàn zhī, yán yù cháo jí, suì yǔ xīn fù shù bǎi rén zì mèng mén guān jiāng hái jīng shī. yù dào lù gé jué, tuì guī lí shí. zuǒ yòu wén tài yuán bīng qǐ, bù fù rù chéng, gè pàn qù. zi chóng xī shōu pàn zhě fù xiōng zhǎn zhī. hòu shù rì, yì bīng zhì, chéng zhōng yīng zhī. chéng xiàn, wèi chóu jiā suǒ shā.
岁余,朔方梁师都、马邑刘武周等各作乱,郡中诸胡复反。子崇患之,言欲朝 集,遂与心腹数百人自孟门关将还京师。遇道路隔绝,退归离石。左右闻太原兵起, 不复入城,各叛去。子崇悉收叛者父兄斩之。后数日,义兵至,城中应之。城陷, 为雠家所杀。
wén dì wǔ nán, jiē wén xiàn huáng hòu suǒ shēng. zhǎng yuē fáng líng wáng yǒng, cì yáng dì, cì qín xiào wáng jùn, cì shù rén xiù, cì shù rén liàng.
文帝五男,皆文献皇后所生。长曰房陵王勇,次炀帝,次秦孝王俊,次庶人秀, 次庶人谅。
fáng líng wáng yǒng, xiǎo míng xiàn dì fá. zhōu shì yǐ wǔ yuán jūn gōng, fēng bó píng xiàn hóu. jí wén dì fǔ zhèng, lì wèi shì zi, bài dà jiàng jūn zuǒ sī wèi, fēng cháng níng jùn gōng. chū wèi luò zhōu zǒng guǎn dōng jīng shǎo zhǒng zǎi, zǒng tǒng jiù qí zhī dì. hòu zhēng hái jīng shī, jìn shàng zhù guó dà sī mǎ, lǐng nèi shǐ yù zhèng, zhū jìn wèi jiē shǔ yān. wén dì shòu shàn, lì wèi huáng tài zǐ, jūn guó zhèng shì jí shàng shū zòu sǐ zuì yǐ xià, jiē lìng yǒng cān jué. dì yǐ shān dōng rén duō liú rǒng, qiǎn shǐ àn jiǎn, yòu yù xǐ rén běi shí biān sài. yǒng shàng shū jiàn, yǐ wéi" liàn tǔ huái jiù, rén zhī běn qíng, bō bèng liú lí, gài bù huò yǐ. yǒu qí zhī mò, zhǔ àn shí hūn, zhōu píng dōng xià, jì yǐ wēi nüè, rén bù kān mìng, zhì yǒu táo wáng, fēi yàn jiā xiāng, yuán wèi jī lǚ. ruò jiǎ yǐ shù suì, mù yù huáng fēng, táo cuàn zhī tú, zì rán guī běn. suī běi yí fàn biān, lìng suǒ zài yán gù, hé dài qiān pèi, yǐ zhì láo rǎo?" shàng lǎn ér jiā zhī. shí jìn wáng guǎng yì biǎo yán bù kě, dì suì zhǐ. shì hòu shí zhèng bù biàn, duō suǒ sǔn yì, dì měi nà zhī. dì cháng cóng róng wèi qún chén yuē:" qián shì huáng wáng, nì yú bì xìng, fèi lì zhī suǒ yóu shēng. zhèn bàng wú jī shì, wǔ zǐ tóng mǔ, kě wèi zhēn xiōng dì yě. qǐ ruò qián dài, duō zhū nèi chǒng, niè zǐ fèn zhēng, wèi wáng guó zhī dào xié!"
房陵王勇,小名睍地伐。周世以武元军功,封博平县侯。及文帝辅政,立为世 子,拜大将军、左司卫,封长宁郡公。出为洛州总管、东京少冢宰,总统旧齐之地。 后徵还京师,进上柱国、大司马,领内史御正,诸禁卫皆属焉。文帝受禅,立为皇 太子,军国政事及尚书奏死罪已下,皆令勇参决。帝以山东人多流冗,遣使案检, 又欲徙人北实边塞。勇上书谏,以为“恋土怀旧,人之本情,波迸流离,盖不获已。 有齐之末,主暗时昏,周平东夏,继以威虐,人不堪命,致有逃亡,非厌家乡,原 为羁旅。若假以数岁,沐浴皇风,逃窜之徒,自然归本。虽北夷犯边,令所在严固, 何待迁配,以致劳扰?”上览而嘉之。时晋王广亦表言不可,帝遂止。是后时政不 便,多所损益,帝每纳之。帝常从容谓群臣曰:“前世皇王,溺于嬖幸,废立之所 由生。朕傍无姬侍,五子同母,可谓真兄弟也。岂若前代,多诸内宠,孽子忿争, 为亡国之道邪!”
yǒng pō hào xué, jiě shǔ cí fù, xìng kuān rén hé hòu, shuài yì rèn qíng, wú jiǎo shì zhī xíng. yǐn míng kè ràng yáo chá lù kāi míng děng wéi zhī bīn yǒu. yǒng cháng wén shì shǔ kǎi, dì jiàn ér bù yuè, kǒng zhì shē chǐ zhī jiàn, yīn jiè zhī yuē:" wǒ lì guān qián dài dì wáng, wèi yǒu shē huá ér néng cháng jiǔ zhě. rǔ dāng chǔ hòu, ruò bù shàng chēng dì xīn, xià hé rén yì, hé yǐ chéng zōng miào zhī zhòng, jū zhào rén zhī shàng? wú xī yī fú, gè liú yī wù, shí fù kàn yǐ zì jǐng jiè. yòu nǐ fēn cì rǔ xiōng dì. kǒng rǔ yǐ jīn rì huáng tài zǐ zhī xīn, wàng xī shí zhī shì, gù lìng gāo jiǒng cì rǔ wǒ jiù suǒ dài dāo zi yī méi, bìng jū jiàng yī hé, rǔ xī zuò shàng shì shí suǒ cháng shí rú cǐ. ruò cún yì qián shì, yīng zhī wǒ xīn."
勇颇好学,解属词赋,性宽仁和厚,率意任情,无矫饰之行。引明克让、姚察、 陆开明等为之宾友。勇尝文饰蜀铠,帝见而不悦,恐致奢侈之渐,因诫之曰:“我 历观前代帝王,未有奢华而能长久者。汝当储后,若不上称帝心,下合人意,何以 承宗庙之重,居兆人之上?吾昔衣服,各留一物,时复看以自警戒。又拟分赐汝兄 弟。恐汝以今日皇太子之心,忘昔时之事,故令高颎赐汝我旧所带刀子一枚,并菹 酱一合,汝昔作上士时所常食如此。若存忆前事,应知我心。”
hòu jīng dōng zhì, bǎi guān cháo yǒng, yǒng zhāng lè shòu hè. dì zhī zhī, wèn cháo chén:" jìn wén zhì jié, nèi wài bǎi guān xiāng shuài cháo dōng gōng, shì hé lǐ yě?" tài cháng shǎo qīng xīn dǎn duì yuē:" yú dōng gōng shì hè, bù dé yán cháo. dì yuē: " gǎi jié chēng hè, zhèng kě sān shù shí rén, zhú qíng gè qù, hé yīn yǒu sī zhēng zhào, yī zhāo pǔ jí, tài zǐ fǎ fú shè lè yǐ dài zhī? dōng gōng rú cǐ, shū guāi lǐ zhì." nǎi xià zhào yuē:" huáng tài zǐ suī jū shàng sì, yì jiān chén zǐ, ér zhū fāng yuè mù zhèng dōng cháo hè, rèn tǔ zuò gòng, bié shàng dōng gōng. shì fēi diǎn zé, yí xī tíng duàn."
后经冬至,百官朝勇,勇张乐受贺。帝知之,问朝臣:“近闻至节,内外百官 相率朝东宫,是何礼也?”太常少卿辛亶对曰:“于东宫是贺,不得言朝。帝曰: “改节称贺,正可三数十人,逐情各去,何因有司徵召,一朝普集,太子法服设乐 以待之?东宫如此,殊乖礼制。”乃下诏曰:“皇太子虽居上嗣,义兼臣子,而诸 方岳牧正冬朝贺,任土作贡,别上东宫。事非典则,宜悉停断。”
zì cǐ ēn chǒng shǐ shuāi, jiàn shēng níng zǔ. shí dì lìng xuǎn qiáng zōng rù shàng tái sù wèi, gāo jiǒng zòu:" ruò jǐn qǔ qiáng zhě, kǒng dōng gōng sù wèi tài liè." dì zuò sè yuē:" wǒ yǒu shí xíng dòng, sù wèi xū de xióng yì. tài zǐ yù dé dōng gōng, zuǒ yòu hé xū qiáng wǔ? rú wǒ shāng liáng, héng yú jiāo fān zhī rì, fēn xiàng dōng gōng shàng xià, tuán wǔ bù bié, qǐ fēi hǎo shì xié? wǒ shú jiàn qián dài, gōng bù xū réng zhǒng jiù fēng!" gài yí jiǒng nán shàng yǒng nǚ, xíng yú cǐ yán, yǐ fáng zhī.
自此恩宠始衰,渐生凝阻。时帝令选强宗入上台宿卫,高颎奏:“若尽取强者, 恐东宫宿卫太劣。”帝作色曰:“我有时行动,宿卫须得雄毅。太子毓德东宫,左 右何须强武?如我商量,恆于交番之日,分向东宫上下,团伍不别,岂非好事邪? 我熟见前代,公不须仍踵旧风!”盖疑颎男尚勇女,形于此言,以防之。
yǒng duō nèi chǒng, zhāo xùn yún shì bì xìng, lǐ pǐ yú dí. ér fēi yuán shì wú chǒng, cháng yù xīn jí, èr rì ér hōng. xiàn huáng hòu yì yǒu tā gù, shén zé wàng yǒng. yòu zì fēi hōng, yún zhāo xùn zhuān shàn nèi zhèng, hòu mí bù píng, pō qiú yǒng zuì guò. jìn wáng guǎng zhī zhī, mí zì jiǎo shì, jī qiè héng bèi yuán shù, wéi yǔ xiāo fēi jū chǔ. huáng hòu yóu shì báo yǒng, yù chēng jìn wáng dé xíng, hòu jìn wáng lái zhāo, chē mǎ shì cóng, jiē wèi jiǎn sù, jiē cháo chén, lǐ jí bēi qū, shēng míng jí shén, guān yú zhū wáng. lín hái yáng zhōu, rù nèi cí huáng hòu, yīn gěng yè liú tì, fú bù néng xìng. huáng hòu xuàn rán qì xià, xiāng duì xū xī. wáng yuē:" chén xìng shí yú xià, cháng shǒu píng shēng kūn dì zhī yì, bù zhī hé zuì, shī ài dōng gōng, héng xù shèng nù, yù jiā tú xiàn. měi kǒng chán zèn chū yú zhù zhóu, jiū dú yù yú bēi biāo." huáng hòu fèn rán yuē:" xiàn dì fá jiàn bù kě nài, wǒ wèi yī suǒ dé yuán jiā nǚ, wàng lóng jī yè, jìng bù wén zuò fū qī, zhuān chǒng ā yún, yǒu rú xǔ tún quǎn. qián xīn fù běn wú bìng tòng, hū ěr bào wáng, qiǎn rén tóu yào, zhì cǐ yāo shì. shì yǐ rú cǐ, wǒ yì bù qióng. hé yīn fù yú rǔ chù fā rú cǐ yì? wǒ zài shàng ěr, wǒ sǐ hòu dāng yú ròu rǔ hū? měi sī dōng gōng jìng wú zhèng dí, zhì zūn qiān qiū wàn suì hòu, qiǎn rǔ děng xiōng dì xiàng yáng yún ér qián zài bài wèn xùn, cǐ shì jǐ xǔ dà kǔ tòng xié!" jìn wáng yòu bài, wū yè bù néng zhǐ, huáng hòu yì bēi bù zì shèng. cǐ bié zhī hòu, zhī huáng hòu yì yí, shǐ gòu duó zōng zhī jì. yīn yǐn zhāng héng dìng cè, qiǎn bāo gōng yǔ wén shù shēn jiāo yáng yuē, lìng yù zhǐ yú yuè gōng sù, jù yán huáng hòu cǐ yǔ. sù qú rán yuē:" dàn bù zhī huáng hòu rú hé? dàn rú suǒ yán, wú yòu hé wéi zhě!" hòu shù rì, sù rù shì yàn, wēi chēng jìn wáng xiào tì gōng jiǎn yǒu lǐ, yòng cǐ chuāi huáng hòu yì, hòu qì yuē:" gōng yán shì yě. wǒ ér dà xiào shùn, měi wén zhì zūn jí wǒ qiǎn nèi shǐ dào, bì yíng yú jìng shǒu. yòu qí xīn fù yì dà kě lián, wǒ shǐ bì qù, cháng yǔ tóng qǐn gòng shí. qǐ rú xiàn dì fá gòng ā yún xiāng duì ér zuò, zhōng rì hān yàn, nì jìn xiǎo rén, yí zǔ gǔ ròu! wǒ suǒ yǐ yì lián ā zhě, cháng kǒng àn dì shā zhī." sù jì zhī yì, shèng yán tài zǐ bù cái. huáng hòu suì yí sù jīn, shǐ yǒu fèi lì zhī yì.
勇多内宠,昭训云氏嬖幸,礼匹于嫡。而妃元氏无宠,尝遇心疾,二日而薨。 献皇后意有他故,甚责望勇。又自妃薨,云昭训专擅内政,后弥不平,颇求勇罪过。 晋王广知之,弥自矫饰,姬妾恆备员数,唯与萧妃居处。皇后由是薄勇,愈称晋王 德行,后晋王来朝,车马侍从,皆为俭素,接朝臣,礼极卑屈,声名籍甚,冠于诸 王。临还扬州,入内辞皇后,因哽咽流涕,伏不能兴。皇后泫然泣下,相对歔欷。 王曰:“臣性识愚下,常守平生昆弟之意,不知何罪,失爱东宫,恆蓄盛怒,欲加 屠陷。每恐谗谮出于杼轴,鸠毒遇于杯杓。”皇后忿然曰:“睍地伐渐不可耐,我 为伊索得元家女,望隆基业,竟不闻作夫妻,专宠阿云,有如许豚犬。前新妇本无 病痛,忽尔暴亡,遣人投药,致此夭逝。事已如此,我亦不穷。何因复于汝处发如 此意?我在尚尔,我死后当鱼肉汝乎?每思东宫竟无正嫡,至尊千秋万岁后,遣汝 等兄弟向阳云兒前再拜问讯,此是几许大苦痛邪!”晋王又拜,呜咽不能止,皇后 亦悲不自胜。此别之后,知皇后意移,始构夺宗之计。因引张衡定策,遣褒公宇文 述深交杨约,令喻旨于越公素,具言皇后此语。素瞿然曰:“但不知皇后如何?但 如所言,吾又何为者!”后数日,素入侍宴,微称晋王孝悌恭俭有礼,用此揣皇后 意,后泣曰:“公言是也。我兒大孝顺,每闻至尊及我遣内使到,必迎于境首。又 其新妇亦大可怜,我使婢去,常与同寝共食。岂如睍地伐共阿云相对而坐,终日酣 宴,昵近小人,疑阻骨肉!我所以益怜阿者,尝恐暗地杀之。”素既知意,盛言 太子不才。皇后遂遗素金,始有废立之意。
yǒng pō zhī qí móu, yōu jù, jì wú suǒ chū. wén xīn fēng rén wáng fǔ xián néng zhàn hòu, zhào ér wèn zhī. fǔ xián yuē: " bái hóng guàn dōng gōng mén, tài bái xí yuè, huáng tài zǐ fèi tuì xiàng yě." yǐ tóng tiě wǔ bīng zào zhū yàn shèng. yòu yú hòu yuán nèi zuò shù rén cūn, wū yǔ bēi lòu, tài zǐ shí yú zhōng qǐn xī, bù yī cǎo rù, jì yǐ dāng zhī. dì zhī qí bù ān, zài rén shòu gōng, shǐ yáng sù guān yǒng, sù zhì dōng gōng, yǎn xī wèi rù, yǒng shù dài dài zhī, gù yì bù jìn yǐ nù yǒng, yǒng xián zhī, xíng yú yán sè. sù hái, yán yǒng yuàn wàng, kǒng yǒu tā biàn. dì shén yí zhī. huáng hòu yòu qiǎn rén cì chān dōng gōng, xiān jiè shì jiē wén zòu, yīn jiā méi niè, gòu chéng qí zuì. dì huò zhī, suì shū jì yǒng. nǎi yú xuán wǔ mén dá zhì dé mén liàng zhì rén hòu, yǐ cì dòng jìng, jiē suí shì zòu wén. yòu dōng gōng sù wèi rén, shì guān yǐ shàng, míng jí xī lìng shǔ zhū wèi fǔ, yǒu jiàn ér zhě xián píng qù zhī. jìn wáng yòu lìng duàn dá sī huò dōng gōng xìng chén jī wēi, lìng qǔ tài zǐ xiāo xī, mì gào yáng sù. yú shì nèi wài xuān bàng, guò shī rì wén. duàn dá xié jī wēi yuē:" dōng gōng zuì guò, zhǔ shàng jiē yǐ zhī zhī. yǐ fèng mì zhào, dìng dàng fèi lì. jūn néng gào zhī, zé dà fù guì." wēi suì xǔ nuò.
勇颇知其谋,忧惧,计无所出。闻新丰人王辅贤能占候,召而问之。辅贤曰: “白虹贯东宫门,太白袭月,皇太子废退象也。”以铜铁五兵造诸厌胜。又于后园 内作庶人村,屋宇卑陋,太子时于中寝息,布衣草褥,冀以当之。帝知其不安,在 仁寿宫,使杨素观勇,素至东宫,偃息未入,勇束带待之,故亦不进以怒勇,勇衔 之,形于言色。素还,言勇怨望,恐有他变。帝甚疑之。皇后又遣人伺觇东宫,纤 介事皆闻奏,因加媒蘖,构成其罪。帝惑之,遂疏忌勇。乃于玄武门达至德门量置 人候,以伺动静,皆随事奏闻。又东宫宿卫人,侍官已上,名籍悉令属诸卫府,有 健兒者咸屏去之。晋王又令段达私货东宫幸臣姬威,令取太子消息,密告杨素。于 是内外宣谤,过失日闻。段达胁姬威曰:“东宫罪过,主上皆已知之。已奉密诏, 定当废立。君能告之,则大富贵。”威遂许诺。
kāi huáng èr shí nián, chē jià zhì zì rén shòu gōng, yù dà xīng diàn, wèi shì chén yuē:" wǒ xīn hái jīng shī, yīng kāi huái huān lè, bù zhī hé yì, fān yì rán chóu kǔ." lì bù shàng shū niú hóng duì yuē:" yóu chén děng bù chèn zhí, gù zhì zūn yōu láo. dì jì shù wén chán zèn, yí cháo chén jù wěi, gù yǒu sī wèn, jì wén tài zǐ zhī qiān. hóng jì cǐ duì, dà guāi běn zhǐ. dì yīn zuò sè wèi dōng gōng guān shǔ yuē:" rén shòu gōng qù cǐ bù yuǎn, lìng wǒ měi hái jīng shī, yán bèi rú rù dí guó. wǒ wèi huàn lì, bù tuō yī wò. yè yù de jìn cè, gù zài hòu fáng. kǒng yǒu jīng jí, hái jiù qián diàn. qǐ fēi ěr bèi yù huài wǒ jiā guó xié!" nǎi zhí táng lìng zé děng shù rén, fù suǒ sī xùn jū. lìng yáng sù chén dōng gōng shì zhuàng, yǐ gào jìn chén. sù xiǎn yán zhī yuē:" fèng chì xiàng jīng, lìng huáng tài zǐ jiǎn jiào liú jū shì yú dǎng. tài zǐ fèn rán zuò sè, ròu zhàn lèi xià, yún: ' jū shì dǎng yǐ jǐn, qiǎn wǒ hé chǔ qióng tǎo? ěr zuò yòu pú yè, shòu wěi zì qiú, hé guān wǒ shì!' yòu yún:' xī dà shì bù suí, wǒ xiān bèi zhū. jīn zuò tiān zǐ, jìng nǎi lìng wǒ bù rú dì, yī shì yǐ shàng, bù dé zì yóu.' yīn zhǎng tàn huí shì yún:' wǒ dà jué shēn fáng!' yòu yún:' zhū wáng jiē dé nú, dú bù yǔ wǒ!' nǎi xiàng xī běi fèn tóu, nán nán xì yǔ." dì yuē:" cǐ ér bù kān fáng chéng sì jiǔ yǐ. huáng hòu héng quàn wǒ fèi, wǒ yǐ bù sù shí shēng, fù zhǎng zi, wàng qí jiàn gǎi, yǐn rěn zhì jīn. yǒng xī cóng nán yǎn zhōu lái, yǔ wèi wáng yuē:' ā niáng bù yǔ wǒ yī hǎo fù nǚ, yì shì kě hèn.' yīn zhǐ huáng hòu shì ér yuē:' jiē wǒ wù.' cǐ yán jǐ xǔ yì shì! qí fù chū wáng, jí yǐ dòu zhàng ān yú lǎo yù. xīn fù chū wáng, wǒ shēn yí shǐ mǎ sì míng yào shā. wǒ céng zé zhī, biàn duì yuē:' huì dāng shā yuán xiào jǔ.' cǐ yù hài wǒ ér qiān nù ěr. chū, cháng níng dàn yù, zhèn yǔ huáng hòu gòng bào yǎng zhī, zì huái bǐ cǐ, lián qiǎn lái suǒ. qiě yún dìng xīng nǚ, zài wài sī hé ér shēng, xiǎng cǐ yóu lái, hé bì shì qí tǐ yìn? xī jìn tài zǐ qǔ tú jiā nǚ, qí ér jí hǎo tú gē. jīn tǎng fēi lèi, biàn luàn zōng yòu. yòu liú jīn lín, nìng rén yě, hū dìng xīng zuò jiā wēng. dìng xīng yú rén, shòu qí cǐ yǔ. wǒ qián jiě jīn lín zhě, wèi qí cǐ shì. yǒng xī zài gōng, yǐn cáo miào dá gòng dìng xīng nǚ tóng yàn, miào dá zài wài yún' wǒ jīn dé quàn fēi jiǔ.' zhí yǐ qí zhū zǐ piān shù, wèi rén bù fú, gù nì zòng zhī, yù shōu tiān xià wàng ěr. wǒ suī dé cán yáo shùn, zhōng bù yǐ wàn xìng fù bù xiào zi. wǒ héng wèi qí jiā hài, jiā fáng dà dí, lìng yù fèi zhī, yǐ ān tiān xià." zuǒ wèi dà jiàng jūn yuán mín jiàn yuē:" fèi lì dà shì, tiān zǐ wú èr yán, zhào zhǐ ruò xíng, hòu huǐ wú jí. chán yán wǎng jí, wéi bì xià chá zhī." cí zhí zhēng qiáng, shēng sè jù lì, dì bù dá.
开皇二十年,车驾至自仁寿宫,御大兴殿,谓侍臣曰:“我新还京师,应开怀 欢乐,不知何意,翻悒然愁苦。”吏部尚书牛弘对曰:“由臣等不称职,故至尊忧 劳。帝既数闻谗谮,疑朝臣具委,故有斯问,冀闻太子之愆。弘既此对,大乖本指。 帝因作色谓东宫官属曰:“仁寿宫去此不远,令我每还京师,严备如入敌国。我为 患利,不脱衣卧。夜欲得近厕,故在后房。恐有惊急,还就前殿。岂非尔辈欲坏我 家国邪!”乃执唐令则等数人,付所司讯鞫。令杨素陈东宫事状,以告近臣。素显 言之曰:“奉敕向京,令皇太子检校刘居士余党。太子忿然作色,肉战泪下,云: ‘居士党已尽,遣我何处穷讨?尔作右仆射,受委自求,何关我事!’又云:‘昔 大事不遂,我先被诛。今作天子,竟乃令我不如弟,一事已上,不得自由。’因长 叹回视云:‘我大觉身妨!’又云:‘诸王皆得奴,独不与我!’乃向西北奋头, 喃喃细语。”帝曰:“此兒不堪妨承嗣久矣。皇后恆劝我废,我以布素时生,复长 子,望其渐改,隐忍至今。勇昔从南兗州来,语卫王曰:‘阿娘不与我一好妇女, 亦是可恨。’因指皇后侍兒曰:‘皆我物。’此言几许异事!其妇初亡,即以斗帐 安余老妪。新妇初亡,我深疑使马嗣明药杀。我曾责之,便怼曰:‘会当杀元孝矩。’ 此欲害我而迁怒耳。初,长宁诞育,朕与皇后共抱养之,自怀彼此,连遣来索。且 云定兴女,在外私合而生,想此由来,何必是其体胤?昔晋太子取屠家女,其兒即 好屠割。今傥非类,便乱宗祐。又刘金驎,佞人也,呼定兴作家翁。定兴愚人,受 其此语。我前解金驎者,为其此事。勇昔在宫,引曹妙达共定兴女同宴,妙达在外 云‘我今得劝妃酒。’直以其诸子偏庶,畏人不服,故逆纵之,欲收天下望耳。我 虽德惭尧舜,终不以万姓付不肖子。我恆畏其加害,加防大敌,令欲废之,以安天 下。”左卫大将军元旻谏曰:“废立大事,天子无贰言,诏旨若行,后悔无及。谗 言罔极,惟陛下察之。”辞直争强,声色俱厉,帝不答。
shí jī wēi yòu biǎo gào tài zǐ fēi fǎ, dì shǐ wēi jìn yán. wēi duì yuē:" huáng tài zǐ yóu lái gòng chén yǔ, wéi yì zài jiāo shē, yù de fán chuān yǐ zhì sàn guān, zǒng guī wèi yuàn. jiān yún:' xī hàn wǔ jiàng qǐ shàng lín yuàn, dōng fāng shuò jiàn, cì shuò huáng jīn bǎi jīn, jǐ xǔ kě xiào! wǒ shí wú jīn zhé cì cǐ děng. ruò yǒu jiàn zhě, zhèng dāng zhǎn zhī, bù guò shā bǎi xǔ rén, zì rán yǒng xī.' qián sū xiào cí jiě zuǒ wèi lǜ, huáng tài zǐ fèn rán yáng zhǒu yuē:' dà zhàng fū dāng yǒu yī rì, zhōng bù wàng zhī, jué dāng kuài yì.' yòu gōng nèi suǒ xū, shàng shū duō zhí fǎ bù yǔ, biàn nù yuē:' pú yè yǐ xià wǔ rén, huì zhǎn sān rén jiǎo, biàn shǐ zhī màn wǒ zhī huò.' yòu yú yuàn nèi zhù yī xiǎo chéng, chūn xià qiū dōng zuò yì bù chuò, yíng qǐ tíng diàn, cháo zào xī gǎi. měi yún:' zhì zūn chēn wǒ duō cè shù, gāo wěi chén shū bǎo qǐ shì niè zǐ hū?' cháng lìng shī lǎo bo jí xiōng, yǔ chén yuē:' zhì zūn jì zài shí bā nián, cǐ qī cù yǐ.'" dì xuàn rán yuē:" shuí fēi fù mǔ shēng, nǎi zhì yú cǐ! wǒ yǒu jiù shǐ fù nǚ, lìng kàn dōng gōng. zòu yún:' wù lìng guǎng píng wáng zhì huáng tài zǐ chù. dōng gōng zēng fù, yì guǎng píng wáng jiào zhī.' yuán zàn yì zhī qí yīn è, quàn wǒ yú zuǒ cáng dōng jiā zhì liǎng duì. chū píng chén hòu, gōng rén hǎo zhě xī pèi chūn fāng, rú wén bù zhī yàn zú, yú wài gèng yǒu qiú fǎng. zhèn jìn lǎn qí shū, jiàn gāo huān zòng qí ér zi, bù shèng fèn fèn, ān kě xiào yóu!" yú shì yǒng jí zhū zǐ jiē bèi jìn gù, bù fèn shōu qí dǎng yǔ. yáng sù wǔ wén duàn liàn, yǐ chéng qí yù. yǒng yóu shì suì bài.
时姬威又表告太子非法,帝使威尽言。威对曰:“皇太子由来共臣语,唯意在 骄奢,欲得樊川以至散关,总规为苑。兼云:‘昔汉武将起上林苑,东方朔谏,赐 朔黄金百斤,几许可笑!我实无金辄赐此等。若有谏者,正当斩之,不过杀百许人, 自然永息。’前苏孝慈解左卫率,皇太子奋髯扬肘曰:‘大丈夫当有一日,终不忘 之,决当快意。’又宫内所须,尚书多执法不与,便怒曰:‘仆射已下五人,会展 三人脚,便使知慢我之祸。’又于苑内筑一小城,春夏秋冬作役不辍,营起亭殿, 朝造夕改。每云:‘至尊嗔我多侧庶,高纬、陈叔宝岂是孽子乎?’尝令师姥卜吉 凶,语臣曰:‘至尊忌在十八年,此期促矣。’”帝泫然曰:“谁非父母生,乃至 于此!我有旧使妇女,令看东宫。奏云:‘勿令广平王至皇太子处。东宫憎妇,亦 广平王教之。’元赞亦知其阴恶,劝我于左藏东加置两队。初平陈后,宫人好者悉 配春坊,如闻不知厌足,于外更有求访。朕近览《齐书》,见高欢纵其兒子,不胜 忿愤,安可效尤!”于是勇及诸子皆被禁锢,部分收其党与。杨素舞文锻炼,以成 其狱。勇由是遂败。
jū shù rì, yǒu sī chéng sù yì, zòu" yuán mín shēn bèi sù wèi, cháng qū shì yú yǒng, qíng yǒu fù tuō. zài rén shòu gōng, péi hóng jiāng yǒng shū yú cháo táng yǔ mín, tí fēng yún, wù lìng rén jiàn." dì yuē:" zhèn zài rén shòu gōng. yǒu xiān xiǎo shì, dōng gōng bì zhī, jí yú yì mǎ, yì zhī shén jiǔ, qǐ fēi cǐ tú xié?" qiǎn wǔ shì zhí mín jí hóng fù fǎ.
居数日,有司承素意,奏“元旻身备宿卫,常曲事于勇,情有附托。在仁寿宫, 裴弘将勇书于朝堂与旻,题封云,勿令人见。”帝曰:“朕在仁寿宫。有纤小事, 东宫必知,疾于驿马,怿之甚久,岂非此徒邪?”遣武士执旻及弘付法。
xiān shì, yǒng cháng yú rén shòu gōng cān qǐ jū hái, tú zhōng jiàn yī kū huái shù, gēn gàn pán cuò, dà qiě wǔ liù wéi, gù zuǒ yòu yuē:" cǐ kān zuò hé qì yòng?" huò duì yuē:" gǔ huái yóu kān qǔ huǒ." yú shí wèi shì jiē pèi huǒ suì, yǒng yīn lìng jiàng zhě zào shù qiān méi, yù yǐ fēn cì zuǒ yòu. zhì shì, huò yú kù. yòu yào cáng jú zhù ài shù hú, yì sōu dé zhī. dà jiàng wèi guài, yǐ wèn jī wēi. wēi yuē:" tài zǐ cǐ yì bié yǒu suǒ zài. bǐ lìng cháng níng wáng yǐ xià, yì rén shòu gōng hái, měi cháng jí xíng, yī xiǔ biàn zhì. héng sì mǎ qiān pǐ, yún jìng wǎng zhuō chéng mén, zì rán è sǐ." sù yǐ wēi yán jí yǒng, yǒng bù fú yuē:" qiè wén gōng jiā mǎ shù wàn pǐ, yǒng tiǎn bèi wèi tài zǐ, yǒu mǎ qiān pǐ, nǎi shì fǎn hū?" sù yòu fā xiè dōng gōng fú wán shì jiā diāo shì zhě, xī chén yú tíng, yǐ shì wén dì qún guān, wèi tài zǐ zuì. dì yuē:" qián bù wáng shì jī, dé fù nǚ lǐng jīn, zhuàng shì shuò fān, dāng shí biàn shì bǎi guān, yù yǐ wéi jiè. jīn wǒ ér nǎi zì wèi zhī. lǐng jīn wèi shuò fān, cǐ shì fú yāo." shǐ jiāng zhū wù shì yǒng yǐ jí zhī. huáng hòu yòu zé zhī zuì. dì shǐ shǐ wèn yǒng, yǒng bù fú.
先是,勇尝于仁寿宫参起居还,途中见一枯槐树,根干蟠错,大且五六围,顾 左右曰:“此堪作何器用?”或对曰:“古槐尤堪取火。”于时卫士皆佩火燧,勇 因令匠者造数千枚,欲以分赐左右。至是,获于库。又药藏局贮艾数斛,亦搜得之。 大将为怪,以问姬威。威曰:“太子此意别有所在。比令长宁王已下,诣仁寿宫还, 每常急行,一宿便至。恆饲马千匹,云径往捉城门,自然饿死。”素以威言诘勇, 勇不服曰:“窃闻公家马数万匹,勇忝备位太子,有马千匹,乃是反乎?”素又发 泄东宫服玩似加琱饰者,悉陈于庭,以示文帝群官,为太子罪。帝曰:“前簿王世 积,得妇女领巾,状似槊幡,当时遍示百官,欲以为戒。今我兒乃自为之。领巾为 槊幡,此是服妖。”使将诸物示勇以诘之。皇后又责之罪。帝使使问勇,勇不服。
tài shǐ lìng yuán chōng jìn yuē:" chén guān tiān wén, huáng tài zǐ dāng fèi." shàng yuē:" xuán xiàng jiǔ jiàn yǐ." qún chén wú gǎn yán zhě. yú shì shǐ rén zhào yǒng. yǒng jiàn shǐ zhě, jīng yuē:" dé wú shā wǒ xié?" dì róng fú chén bīng, yù wǔ dé diàn, jí bǎi guān lì yú dōng miàn, zhū qīn lì yú xī miàn, yǐn yǒng jí zhū zǐ liè yú diàn tíng. mìng xuē dào héng xuān zhào fèi yǒng jí qí nán nǚ wèi wáng gōng zhǔ zhě bìng wèi shù rén. mìng dào héng wèi yǒng yuē:" ěr zhī zuì è, rén shén suǒ qì, yù qiú bù fèi, qí kě dé xié!" yǒng zài bài yuē:" chén hé shī zhī dū shì, wèi jiāng lái jiàn jiè. xìng méng āi lián, dé quán xìng mìng". yán bì, qì xià liú jīn, jì ér wǔ dǎo ér qù. zuǒ yòu mò bù mǐn mò.
太史令袁充进曰:“臣观天文,皇太子当废。”上曰:“玄象久见矣。”群臣 无敢言者。于是使人召勇。勇见使者,惊曰:“得无杀我邪?”帝戎服陈兵,御武 德殿,集百官立于东面,诸亲立于西面,引勇及诸子烈于殿庭。命薛道衡宣诏废勇 及其男女为王、公主者并为庶人。命道衡谓勇曰:“尔之罪恶,人神所弃,欲求不 废,其可得邪!”勇再拜曰:“臣合尸之都市,为将来鉴诫。幸蒙哀怜,得全性命”。 言毕,泣下流襟,既而舞蹈而去。左右莫不悯默。
yòu xià zhào:" zuǒ wèi dà jiàng jūn yuán mín, rèn zhǎng jìn bīng, wěi yǐ xīn lǚ, nǎi bāo cáng jiān fú, lí jiàn jūn qīn, chóng zhǎng lì jiē, zuì wéi kuí shǒu. tài zǐ zuǒ shù zǐ táng lìng zé, cè míng chǔ èr, wèi zhǎng gōng liáo, chǎn qū qǔ róng, yīn jì zì jìn, gōng zhí yuè qì, qīn jiào nèi rén, zàn chéng jiāo chǐ, dǎo yǐn fēi fǎ. tài zǐ jiā lìng zōu wén téng, zhuān xíng zuǒ dào, piān bèi qīn nì, zhàn wèn guó jiā, xī jì zāi huò. zuǒ wèi lǜ sī mǎ xià hóu fú, nèi shì chǎn yú, wài zuò wēi shì, líng wǔ shàng xià, xiè zhuó gōng wéi. diǎn shàn jiān yuán yān, miù chén ài zēng, kāi shì yuàn xì, jìn yǐn yāo wū, yíng shì yàn dǎo. qián lì bù shì láng xiāo zi bǎo, wǎng jū shěng gé, jiù fēi gōng chén, jìn huà jiān móu, yào shè róng lì. qián zhǔ xǐ xià shì hé sǒng, jiǎ tuō xuán xiàng, wàng shuō yāo guài, zhì tú huò luàn, xīn zài sù fā jiān zhū qí fú, jiē sǒng guī mó, zēng zhǎng jiāo shē, mí fèi bǎi xìng. cǐ zhī qī rén, wéi hài sī shén, bìng chǔ zhǎn xíng, qī qiè zǐ sūn jiē méi guān. chē qí jiāng jūn yán pí dōng jùn gōng cuī jūn chuò yóu qí wèi shěn fú bǎo yíng zhōu rén zhāng chóu tài yì děng sì rén, suǒ wéi zhī shì, bìng shì bèi nì, lùn qí zhuàng jī, zuì hé jí xíng. dàn wèi néng jǐn lù, bìng tè miǎn sǐ, gè jué zhàng yī bǎi, shēn jí qī zǐ zī cái tián zhái xī méi guān. fù jiāng zuò dà jiàng gāo lóng chā, yù zhuī fān dīng, zhé pèi dōng gōng shǐ yì, yíng zào tíng shě, jìn rù chūn fāng lǜ gèng lìng jìn wén jiàn tōng zhí sàn qí shì láng pàn sī nóng shǎo qīng shì yuán héng, liào dù zhī wài, sī zì chū gěi, xū pò dīng gōng, shàn gē yuán dì. bìng chù zì jìn," yú shì jí qún guān yú guǎng yáng mén wài, xuān zhào yǐ lù zhī. nǎi yí yǒng yú nèi shǐ shěng, gěi wǔ pǐn liào shí. lì jìn wáng guǎng wéi huáng tài zǐ, réng yǐ yǒng fù zhī, fù qiú yú dōng gōng. cì yáng sù wù sān qiān duàn, yuán zhòu yáng yuē bìng qiān duàn, yáng nán dí wǔ bǎi duàn, jiē jū yǒng zhī gōng shǎng yě.
又下诏:“左卫大将军元旻,任掌禁兵,委以心膂,乃包藏奸伏,离间君亲, 崇长厉阶,最为魁首。太子左庶子唐令则,策名储贰,位长宫僚,谄曲取容,音技 自进,躬执乐器,亲教内人,赞成骄侈,导引非法。太子家令邹文腾,专行左道, 偏被亲昵,占问国家,希觊灾祸。左卫率司马夏侯福,内事谄谀,外作威势,陵侮 上下,亵浊宫闱。典膳监元淹,谬陈爱憎,开示怨隙,进引妖巫,营事厌祷。前吏 部侍郎萧子宝,往居省阁,旧非宫臣,进画奸谋,要射荣利。前主玺下士何竦,假 托玄象,妄说妖怪,志图祸乱,心在速发;兼诸奇服,皆竦规模,增长骄奢,糜费 百姓。此之七人,为害斯甚,并处斩刑,妻妾子孙皆没官。车骑将军阎毗、东郡公 崔君绰、游骑尉沈福宝、瀛州人章仇太翼等四人,所为之事,并是悖逆,论其状迹, 罪合极刑。但未能尽戮,并特免死,各决杖一百,身及妻子资财田宅悉没官。副将 作大匠高龙叉,预追番丁,辄配东宫使役,营造亭舍,进入春坊;率更令晋文建、 通直散骑侍郎判司农少卿事元衡,料度之外,私自出给,虚破丁功,擅割园地。并 处自尽,”于是集群官于广阳门外,宣诏以戮之。乃移勇于内史省,给五品料食。 立晋王广为皇太子,仍以勇付之,复囚于东宫。赐杨素物三千段,元胄、杨约并千 段,杨难敌五百段,皆鞫勇之功赏也。
shí wén lín láng yáng xiào zhèng shàng jǐn jiàn, yán:" huáng tài zǐ wèi xiǎo rén suǒ wù, bù yí fèi chù." dì nù, tà qí xiōng. xún ér bèi zhōu zhǎng shǐ péi sù biǎo chēng:" shù rén zuì chù yǐ jiǔ, dāng kè yǐ zì xīn, qǐng fēng yī xiǎo guó." dì zhī yǒng chù bù yǔn tiān xià qíng, nǎi zhēng sù rù cháo, jù chén fèi lì yì.
时文林郎杨孝政上尽谏,言:“皇太子为小人所误,不宜废黜。”帝怒,挞其 胸。寻而贝州长史裴肃表称:“庶人罪黜已久,当克已自新,请封一小国。”帝知 勇黜不允天下情,乃徵肃入朝,具陈废立意。
shí yǒng zì yǐ fèi fēi qí zuì, pín qǐng jiàn shàng, miàn shēn yuān qū. huáng tài zǐ è bù dé wén. yǒng yú shì shēng shù jiào, wén yú dì, jì dé yǐn jiàn. yáng sù yīn zòu yán:" yǒng qíng zhì hūn luàn, yòu diān guǐ suǒ zhe, bù kě fù shōu." dì yǐ wéi rán, zú bù dé jiàn. dì yù jí yú rén shòu gōng, huáng tài zǐ rù shì yī, jiān luàn shì wén yú dì. dì dǐ chuáng yuē: " wǎng fèi wǒ ér!" qiǎn zhuī yǒng. wèi jí fā shǐ ér bēng, mì bù fā sāng. jù shōu liǔ shù yuán yán, xì dà lǐ yù, wěi chì cì shù rén sǐ. zhuī fēng fáng líng wáng, bù wéi lì sì.
时勇自以废非其罪,频请见上,面申冤屈。皇太子遏不得闻。勇于是升树叫, 闻于帝,冀得引见。杨素因奏言:“勇情志昏乱,又癫鬼所著,不可复收。”帝以 为然,卒不得见。帝遇疾于仁寿宫,皇太子入侍医,奸乱事闻于帝。帝抵床曰: “枉废我兒!”遣追勇。未及发使而崩,秘不发丧。遽收柳述、元岩,系大理狱, 伪敕赐庶人死。追封房陵王,不为立嗣。
yǒng yǒu shí nán: yún zhāo xùn shēng cháng níng wáng yǎn píng yuán wáng yù ān chéng wáng yún. gāo liáng dì shēng ān píng wáng yí xiāng chéng wáng kè. wáng liáng yuàn shēng gāo yáng wáng gāi jiàn ān wáng sháo. chéng jī shēng yǐng chuān wáng jiǒng. hòu gōng shēng xiào shí xiào fàn.
勇有十男:云昭训生长宁王俨、平原王裕、安城王筠。高良娣生安平王嶷、襄 城王恪。王良媛生高阳王该、建安王韶。成姬生颍川王煚。后宫生孝实、孝范。
chū, yǎn dàn, dì wén zhī yuē:" cǐ nǎi huáng tài sūn, hé nǎi shēng bù de dì!" yún dìng xīng zòu yuē:" tiān shēng lóng zhǒng, suǒ yǐ yīn yún ér chū." shí rén yǐ wéi mǐn duì. liù suì, fēng cháng níng jùn wáng. yǒng bài, bìng zuò fèi. shàng biǎo qiú sù wèi, cí qíng āi qiē, dì lǎn zhī cè rán. yáng sù jìn yuē:" fú yuàn shèng xīn tóng yú shì shǒu, bù yí liú yì." yáng dì jiàn zuò, yǎn cháng cóng xíng, yù zhèn zú. zhū dì fēn xǐ lǐng wài, jiē chì shā zhī.
初,俨诞,帝闻之曰:“此乃皇太孙,何乃生不得地!”云定兴奏曰:“天生 龙种,所以因云而出。”时人以为敏对。六岁,封长宁郡王。勇败,并坐废。上表 求宿卫,辞情哀切,帝览之恻然。杨素进曰:“伏愿圣心同于螫手,不宜留意。” 炀帝践祚,俨常从行,遇鸩卒。诸弟分徙岭外,皆敕杀之。
qín wáng jùn, zì ā zhī. kāi huáng yuán nián, lì wèi qín wáng. èr nián, bài shàng zhù guó hé nán dào héng tái shàng shū lìng luò zhōu cì shǐ, shí nián shí èr. jiā yòu wǔ wèi dà jiàng jūn, lǐng guān dōng bīng. sān nián, qiān qín zhōu zǒng guǎn, lǒng yòu zhū zhōu jǐn lì yān. jùn rén shù cí ài, chóng jìng fú dào, qǐng wèi shā mén, bù xǔ. liù nián, qiān shān nán dào héng tái shàng shū lìng. fá chén zhī yì, wèi shān nán dào héng jūn yuán shuài, dū sān shí zǒng guǎn, shuǐ lù shí yú wàn, tún hàn kǒu, wèi shàng liú jié dù. xún shòu yáng zhōu zǒng guǎn sì shí sì zhōu zhū jūn shì, zhèn guǎng líng. zhuǎn bīng zhōu zǒng guǎn èr shí sì zhōu zhū jūn shì. chū pō yǒu lìng wèn, wén dì wén ér dà yuè. hòu jiàn shē chǐ, wéi fàn zhì dù, chū qián qiú xī. dì qiǎn àn qí shì, yǔ xiāng lián zuò zhě bǎi yú rén. yú shì shèng xiū gōng shì, qióng jí chǐ lì. jùn yǒu qiǎo sī, měi qīn yùn jīn fǔ, gōng qiǎo zhī qì, shì yǐ zhū yù. wèi fēi zuò qī bǎo mù lí, zhòng bù kě dài, yǐ mǎ fù zhī ér xíng. zhēng yì wú yǐ. zhì hún tiān yí cè jǐng biǎo. yòu wèi shuǐ diàn, xiāng tú fěn bì, yù qì jīn jiē, liáng zhù méi dòng zhī jiān, zhōu yǐ míng jìng, jiān yǐ bǎo zhū, jí yíng shì zhī měi. měi yǔ bīn kè jì nǚ xián gē yú shàng.
秦王俊,字阿祗。开皇元年,立为秦王。二年,拜上柱国、河南道行台尚书令、 洛州刺史,时年十二。加右武卫大将军,领关东兵。三年,迁秦州总管,陇右诸州 尽隶焉。俊仁恕慈爱,崇敬佛道,请为沙门,不许。六年,迁山南道行台尚书令。 伐陈之役,为山南道行军元帅,督三十总管,水陆十余万,屯汉口,为上流节度。 寻授扬州总管、四十四州诸军事,镇广陵。转并州总管、二十四州诸军事。初颇有 令问,文帝闻而大悦。后渐奢侈,违犯制度,出钱求息。帝遣按其事,与相连坐者 百余人。于是盛修宫室,穷极侈丽。俊有巧思,每亲运斤斧,工巧之器,饰以珠玉。 为妃作七宝幕篱,重不可戴,以马负之而行。徵役无已。置浑天仪、测景表。又为 水殿,香涂粉壁,玉砌金堦,梁柱楣栋之间,周以明镜,间以宝珠,极莹饰之美。 每与宾客伎女弦歌于上。
jùn pō hǎo nèi, fēi cuī shì xìng dù, shén bù píng zhī, suì yú guā zhōng jìn dú. jùn yóu shì yù jí, zhēng hái jīng shī. yǐ jùn shē zòng, miǎn guān, yǐ wáng jiù dì. zuǒ wǔ wèi jiāng jūn liú shēng jiàn yuē:" qín wáng fēi yǒu tā guò, dàn fèi guān wù yíng xiè shě ér yǐ. chén wèi kě róng." dì yuē:" fǎ bù kě wéi." shēng gù jiàn, dì fèn rán zuò sè, shēng nǎi zhǐ. yáng sù fù jìn jiàn, yǐ qín wáng guò bù yīng zhì cǐ. dì yuē:" wǒ shì wǔ ér zhī fù, fēi zhào rén zhī fù. ruò rú gōng yì, hé bù bié zhì tiān zǐ ér lǜ! yǐ zhōu gōng wéi rén, shàng zhū guǎn cài. wǒ chéng bù jí zhōu gōng yuǎn yǐ, ān néng kuī fǎ hū!" zú bù xǔ.
俊颇好内,妃崔氏性妒,甚不平之,遂于瓜中进毒。俊由是遇疾,徵还京师。 以俊奢纵,免官,以王就第。左武卫将军刘升谏曰:“秦王非有他过,但费官物、 营廨舍而已。臣谓可容。”帝曰:“法不可违。”升固谏,帝忿然作色,升乃止。 杨素复进谏,以秦王过不应至此。帝曰:“我是五兒之父,非兆人之父。若如公意, 何不别制天子兒律!以周公为人,尚诛管、蔡。我诚不及周公远矣,安能亏法乎!” 卒不许。
jùn jí dǔ, hán yín, yín sè biàn, yǐ wéi yù gǔ. wèi néng qǐ, qiǎn shǐ fèng biǎo chén xiè. dì zé yǐ shī dé. dà dū du huáng fǔ tǒng shàng biǎo qǐng fù wáng guān, bù xǔ. suì yú, yǐ jí dǔ, fù bài shàng zhù guó. èr shí nián liù yuè, hōng yú qín dǐ. dì kū zhī shù shēng ér yǐ, yuē:" jìn wáng qián sòng yī lù, wǒ lìng zuò pú, nǐ cì qín wáng. jīn wáng. kě zhì líng zuò zhī qián. xīn yǐ xǔ zhī, bù kě kuī xìn." dì jí hòu wǎng shì, jiàn dà zhī zhū dà qiú sōu cóng zhěn tou chū, qiú zhī bú jiàn. qióng zhī, zhī fēi suǒ wéi yě. jùn suǒ wéi chǐ lì wù xī mìng fén zhī. chì sòng zhōng zhī jù, wù cóng jiǎn yuē, yǐ wèi cóng shì fǎ. wáng fǔ liáo zuǒ qǐng lì bēi, dì yuē:" yù qiú míng, yī juàn shǐ shū zú yǐ, hé yòng bēi wèi! ruò zǐ sūn bù néng bǎo jiā, tú yú rén zuò zhèn shí ěr."
俊疾笃,含银,银色变,以为遇蛊。未能起,遣使奉表陈谢。帝责以失德。大 都督皇甫统上表请复王官,不许。岁余,以疾笃,复拜上柱国。二十年六月,薨于 秦邸。帝哭之数声而已,曰:“晋王前送一鹿,我令作脯,拟赐秦王。今亡。可置 灵坐之前。心已许之,不可亏信。”帝及后往视,见大蜘蛛、大蛷螋从枕头出,求 之不见。穷之,知妃所为也。俊所为侈丽物悉命焚之。敕送终之具,务从俭约,以 为从世法。王府僚佐请立碑,帝曰:“欲求名,一卷史书足矣,何用碑为!若子孙 不能保家,徒与人作镇石耳。”
fēi cuī shì yǐ dú wáng gù, xià zhào fèi jué, cì sǐ yú qí jiā. zi hào, cuī shì suǒ shēng yě. yǐ qí mǔ qiǎn sǐ, suì bù dé lì. yú shì yǐ qín guó guān wèi sàng zhǔ. jùn cháng nǚ yǒng fēng gōng zhǔ, nián shí sān, zāo fù yōu, āi mù jǐn lǐ, miǎn sàng, suì jué jiǔ ròu. měi jì rì, zhé liú tì bù shí. yǒu kāi fǔ wáng yán zhě, xìng zhōng hòu, lǐng jùn qīn xìn bīng shí yú nián, jùn shén lǐ zhī. jí jùn jí, yán héng zài gé xià, yī bù jiě dài. jùn hōng, sháo yǐn bù rù kǒu zhě shù rì, léi dùn gǔ lì. dì wén mǐn zhī, cì yǐ yù yào, shòu piào qí jiāng jūn, diǎn sù wèi. jùn zàng rì, yán hào tòng ér jué. dì jiē yì zhī, lìng tōng shì shè rén diào jì, zhào zàng yán yú jùn mù cè.
妃崔氏以毒王故,下诏废绝,赐死于其家。子浩,崔氏所生也。以其母谴死, 遂不得立。于是以秦国官为丧主。俊长女永丰公主,年十三,遭父忧,哀慕尽礼, 免丧,遂绝酒肉。每忌日,辄流涕不食。有开府王延者,性忠厚,领俊亲信兵十余 年,俊甚礼之。及俊疾,延恆在閤下,衣不解带。俊薨,勺饮不入口者数日,羸顿 骨立。帝闻悯之,赐以御药,授骠骑将军,典宿卫。俊葬日,延号恸而绝。帝嗟异 之,令通事舍人吊祭,诏葬延于俊墓侧。
yáng dì jí wèi, lì hào wèi qín wáng, yǐ fèng xiào wáng sì. fēng hào dì zhàn jì běi hóu. hòu yǐ hào wèi hé yáng dū wèi. yáng xuán gǎn zuò nì zhī jì, zuǒ yì wèi dà jiàng jūn yǔ wén shù lè bīng tǎo zhī. zhì hé yáng, xiū qǐ yú hào, hào yì shù yíng, gòng xiāng wǎng fù, yǒu sī hé hào yǐ zhū hóu jiāo tōng nèi chén, jìng zuò fèi miǎn. yǔ wén huà jí shì nì, lì hào wèi dì. huà jí bài yú lí yáng, běi zǒu wèi xiàn, zì jiàn wèi dì, yīn ér hài zhī.
炀帝即位,立浩为秦王,以奉孝王嗣。封浩弟湛济北侯。后以浩为河阳都尉。 杨玄感作逆之际,左翊卫大将军宇文述勒兵讨之。至河阳,修启于浩,浩诣述营, 共相往复,有司劾浩以诸侯交通内臣,竟坐废免。宇文化及弑逆,立浩为帝。化及 败于黎阳,北走魏县,自僭为帝,因而害之。
zhàn xiāo guǒ yǒu dǎn liè. dà yè chū, wèi xíng yáng tài shǒu, zuò hào miǎn, yì wèi huà jí suǒ hài.
湛骁果有胆烈。大业初,为荥阳太守,坐浩免,亦为化及所害。
shù rén xiù, kāi huáng yuán nián, lì wèi yuè wáng. wèi jǐ, xǐ fēng yú shǔ, bài zhù guó yì zhōu zǒng guǎn èr shí sì zhōu zhū jūn shì. èr nián, jìn shàng zhù guó xī nán dào héng tái shàng shū lìng, běn guān rú gù. suì yú ér bà. shí èr nián, rù wèi nèi shǐ lìng yòu lǐng jūn dà jiàng jūn. xún chū zhèn yú shǔ.
庶人秀,开皇元年,立为越王。未几,徙封于蜀,拜柱国、益州总管、二十四 州诸军事。二年,进上柱国、西南道行台尚书令,本官如故。岁余而罢。十二年, 入为内史令、右领军大将军。寻出镇于蜀。
xiù yǒu dǎn qì, róng mào guī wěi, měi yǒu xū rán, duō wǔ yì, shèn wéi cháo chén suǒ dàn. dì měi wèi wén xiàn huáng hòu yuē: " xiù bì yǐ è zhōng. wǒ zài dāng wú lǜ, zhì xiōng dì bì fǎn." bīng bù shì láng yuán héng shǐ yú shǔ, xiù shēn jié yú héng, yǐ zuǒ yòu wèi qǐng. héng jì hái jīng shī, qǐng yì zuǒ yòu, dì bù xǔ. dà jiàng jūn liú kuài zhī tǎo xī cuàn, dì lìng shàng kāi fǔ yáng wǔ tōng jiāng bīng jì jìn. xiù shǐ bì rén wàn zhī xiān wèi wǔ tōng xíng jūn sī mǎ, dì yǐ xiù rèn fēi qí rén, qiǎn zé zhī, yīn wèi qún chén yuē:" huài wǒ fǎ zhě, bì zài zǐ sūn. pì rú měng shòu, wù bù néng hài, fǎn wèi máo jiān chóng suǒ sǔn shí ěr." yú shì suì fēn xiù suǒ tǒng.
秀有胆气,容貌瑰伟,美有须髯,多武艺,甚为朝臣所惮。帝每谓文献皇后曰: “秀必以恶终。我在当无虑,至兄弟必反。”兵部侍郎元衡使于蜀,秀深结于衡, 以左右为请。衡既还京师,请益左右,帝不许。大将军刘哙之讨西爨,帝令上开府 杨武通将兵继进。秀使嬖人万知先为武通行军司马,帝以秀任非其人,谴责之,因 谓群臣曰:“坏我法者,必在子孙。譬如猛兽,物不能害,反为毛间虫所损食耳。” 于是遂分秀所统。
xiù jiàn shē chǐ, wéi fàn zhì dù, chē mǎ bèi fú nǐ yú tiān zǐ. jí tài zǐ yǒng fèi, xiù shén bù píng. huáng tài zǐ kǒng xiù zhōng wèi hòu biàn, yīn lìng yáng sù qiú qí zuì zhuàng ér zèn zhī. rén shòu èr nián, zhēng hái jīng shī, jiàn bù yǔ yǔ. míng rì, shǐ shǐ qiè ràng zhī. huáng tài zǐ jí zhū wáng liú tì tíng xiè, dì yuē:" qǐng zhě jùn mí fèi cái wù, wǒ yǐ fù dào xùn zhī. jīn xiù dù hài shēng líng, dāng yǐ jūn dào shéng zhī." nǎi xià yǐ fǎ. kāi fǔ qìng zhěng jiàn yuē:" shù rén yǒng jì fèi, qín wáng yǐ hōng, bì xià ér zi wú duō, hé zhì rú shì! shǔ wáng xìng shén gěng jiè, jīn bèi zé, kǒng bù zì quán." dì dà nù, yù duàn qí shé. yīn wèi qún chén yuē:" dāng zhǎn xiù yú shì yǐ xiè bǎi xìng." nǎi lìng yáng sù sū wēi niú hóng liǔ shù zhào chuò tuī zhī. tài zǐ yīn zuò ǒu rén, shū dì jí hàn wáng xìng zì, fù shǒu dīng xīn, lìng rén mái zhī huà shān xià, lìng yáng sù fā zhī. yòu zuò xí wén yuē" nì chén zéi zǐ, zhuān nòng wēi bǐng, bì xià wéi shǒu xū qì, yī wú suǒ zhī", chén jiǎ bīng zhī shèng, yún" zhǐ qī wèn zuì", zhì xiù jí zhōng, yīn yǐ wén zòu. dì yuē:" tiān xià níng yǒu shì xié!" nǎi fèi wèi shù rén, yōu zhī nèi shì shěng, bù dé yǔ qī zǐ xiāng jiàn, lìng gěi liáo bì èr rén qū shǐ zhī. yǔ lián zuò bǎi yú rén.
秀渐奢侈,违犯制度,车马被服拟于天子。及太子勇废,秀甚不平。皇太子恐 秀终为后变,阴令杨素求其罪状而谮之。仁寿二年,徵还京师,见不与语。明日, 使使切让之。皇太子及诸王流涕庭谢,帝曰:“顷者俊糜费财物,我以父道训之。 今秀蠹害生灵,当以君道绳之。”乃下以法。开府庆整谏曰:“庶人勇既废,秦王 已薨,陛下兒子无多,何至如是!蜀王性甚耿介,今被责,恐不自全。”帝大怒, 欲断其舌。因谓群臣曰:“当斩秀于市以谢百姓。”乃令杨素、苏威、牛弘、柳述、 赵绰推之。太子阴作偶人,书帝及汉王姓字,缚手钉心,令人埋之华山下,令杨素 发之。又作檄文曰“逆臣贼子,专弄威柄,陛下唯守虚器,一无所知”,陈甲兵之 盛,云“指期问罪”,置秀集中,因以闻奏。帝曰:“天下宁有是邪!”乃废为庶 人,幽之内侍省,不得与妻子相见,令给獠婢二人驱使之。与连坐百余人。
xiù jì yōu bī, fèn mèn bù zhī suǒ wéi, nǎi shàng biǎo chén jǐ qiān, qǐng yǔ qí ài zǐ zhuǎ zǐ xiāng jiàn, bìng qǐng cì yī xué, jīn hái gǔ yǒu suǒ. dì nǎi xià zhào shù qí zuì yuē:" rǔ dì jū chén zǐ, qíng jiān jiā guó, yōng shǔ xiǎn yào, wěi yǐ zhèn zhī. rǔ nǎi gàn jì luàn cháng, huái è lè huò, pì nì èr gōng, zhù wàng zāi xìn, róng nà bù chěng, jié gòu yì duān. wǒ yǒu bù hé, rǔ biàn chān hòu, wàng wǒ bù qǐ, biàn yǒu yì xīn. huáng tài zǐ, rǔ xiōng yě, cì dāng jiàn lì, rǔ jiǎ tuō yāo yán, nǎi yún bù zhōng qí wèi. wàng chēng guǐ guài, yòu dào bù dé rù gōng, zì yán gǔ xiāng fēi rén chén, dé yè kān chéng zhòng qì. wàng dào qīng chéng chū shèng, yù jǐ dāng zhī, zhà chēng yì zhōu lóng jiàn, tuō yán jí zhào. chóng shù mù yì zhī xìng, gèng xiū chéng dū zhī gōng. wàng shuō hé nǎi zhī míng, yǐ dāng bā qiān zhī yùn. héng shēng jīng shī yāo yì, yǐ zhèng fù xiōng zhī zāi wàng zào shǔ dì zhēng xiáng, yǐ fú yǐ shēn zhī lù. rǔ qǐ bù yù de guó jiā è yě? tiān xià luàn yě? zhé zào bái yù zhī tǐng, yòu wèi bái yǔ zhī jiàn, wén wù fú shì, qǐ shì yǒu jūn? jiū jí zuǒ dào, fú shū yàn zhèn, hàn wáng yǔ rǔ, qīn zé dì yě, nǎi huà qí xíng xiàng, tí qí xìng míng, fù shǒu dīng xīn, jiā suǒ chǒu xiè. réng yún qǐng xī yuè huà shān cí fù shèng mǔ shén bīng jiǔ yì wàn qí, shōu yáng liàng hún shén, bì zài huà shān xià, wù lìng sàn dàng. wǒ zhī yú rǔ, qīn zé fù yě, fù yún qǐng xī yuè huà shān cí fù shèng mǔ, cì wèi kāi huà yáng jiān fū qī, huí xīn huān xǐ. yòu huà wǒ xíng xiàng, fù shǒu cuō tóu, réng yún qǐng xī yuè shén bīng shōu yáng jiān hún shén. rú cǐ xíng zhuàng, wǒ jīn bù zhī yáng liàng yáng jiān shì rǔ hé qīn yě! bāo cáng xiōng nì, tú móu bù guǐ, nì chén zhī jī yě. xī fù zhī zāi, yǐ wéi shēn xìng, zéi zǐ zhī xīn yě. huái fēi fèn zhī wàng, sì dú xīn yú xiōng, bèi è zhī xíng yě. jí dù yú dì, wú è bù wéi, wú kǒng huái zhī qíng yě. wéi fàn zhì dù, huài luàn zhī jí yě. duō shā bù gū, chái láng zhī bào yě. bō xuē rén shù, kù nüè zhī shén yě. wéi qiú cái huò, shì jǐng zhī yè yě. zhuān shì yāo xié, wán xiāo zhī xìng yě. fú kè fù hé, bù cái zhī qì yě. fán cǐ shí zhě, miè tiān lǐ, nì rén lún, rǔ jiē wèi zhī, bù xiáng zhī shén yě. yù miǎn huàn huò, zhǎng shǒu fù guì, qí kě dé hū!" hòu tīng yǔ qí zi tóng chǔ. yáng dì jí wèi, jìn gù rú chū. yǔ wén huà jí zhī shì nì yě, yù lì xiù wèi dì, qún yì bù xǔ. yú shì hài zhī, bìng qí zhū zǐ.
秀既幽逼,愤懑不知所为,乃上表陈己愆,请与其爱子爪子相见,并请赐一穴, 今骸骨有所。帝乃下诏数其罪曰:“汝地居臣子,情兼家国,庸蜀险要,委以镇之。 汝乃干纪乱常,怀恶乐祸,辟睨二宫,伫望灾衅,容纳不逞,结构异端。我有不 和,汝便觇候,望我不起,便有异心。皇太子,汝兄也,次当建立,汝假托妖言, 乃云不终其位。妄称鬼怪,又道不得入宫,自言骨相非人臣,德业堪承重器。妄道 清城出圣,欲己当之,诈称益州龙见,托言吉兆。重述木易之姓,更修成都之宫。 妄说禾乃之名,以当八千之运。横生京师妖异,以证父兄之灾;妄造蜀地徵祥,以 符已身之箓。汝岂不欲得国家恶也?天下乱也?辄造白玉之珽,又为白羽之箭,文 物服饰,岂似有君?鸠集左道,符书厌镇,汉王与汝,亲则弟也,乃画其形像,题 其姓名,缚手钉心,枷锁杻械。仍云请西岳华山慈父圣母神兵九亿万骑,收杨谅魂 神,闭在华山下,勿令散荡。我之于汝,亲则父也,复云请西岳华山慈父圣母,赐 为开化杨坚夫妻,回心欢喜。又画我形像,缚手撮头,仍云请西岳神兵收杨坚魂神。 如此形状,我今不知杨谅、杨坚是汝何亲也!包藏凶匿,图谋不轨,逆臣之迹也。 希父之灾,以为身幸,贼子之心也。怀非分之望,肆毒心于兄,悖恶之行也。嫉妒 于弟,无恶不为,无孔怀之情也。违犯制度,坏乱之极也。多杀不辜,豺狼之暴也。 剥削人庶,酷虐之甚也。唯求财货,市井之业也。专事妖邪,顽嚣之性也。弗克负 荷,不材之器也。凡此十者,灭天理,逆人伦,汝皆为之,不祥之甚也。欲免患祸, 长守富贵,其可得乎!”后听与其子同处。炀帝即位,禁锢如初。宇文化及之弑逆 也,欲立秀为帝,群议不许。于是害之,并其诸子。
shù rén liàng, zì dé zhāng, yī míng jié, xiǎo zì yì qián. kāi huáng yuán nián, lì wèi hàn wáng. shí èr nián, wèi yōng zhōu mù, jiā shang zhù guó yòu wèi dà jiàng jūn. zhuǎn zuǒ wèi dà jiàng jūn. shí qī nián, chū wèi bīng zhōu zǒng guǎn, dì xìng wēn tāng ér sòng zhī. zì shān yǐ dōng, zhì yú cāng hǎi, nán jù huáng hé, wǔ shí èr zhōu jǐn lì yān. tè xǔ yǐ pián yí, bù jū lǜ lìng. shí bā nián, qǐ liáo dōng zhī yì, yǐ liàng wèi xíng jūn yuán shuài. zhì liáo shuǐ, shī yù jí yì, bù lì ér hái. shí jiǔ nián, tū jué fàn sāi, yǐ liàng wèi xíng jūn yuán shuài, jìng bù lín róng. wén dì shén chǒng ài zhī.
庶人谅,字德章,一名杰,小字益钱。开皇元年,立为汉王。十二年,为雍州 牧,加上柱国、右卫大将军。转左卫大将军。十七年,出为并州总管,帝幸温汤而 送之。自山以东,至于沧海,南拒黄河,五十二州尽隶焉。特许以便宜,不拘律令。 十八年,起辽东之役,以谅为行军元帅。至辽水,师遇疾疫,不利而还。十九年, 突厥犯塞,以谅为行军元帅,竟不临戎。文帝甚宠爱之。
liàng zì yǐ jū tiān xià jīng bīng chù, yǐ tài zǐ chán fèi, jū cháng yàng yàng, yīn yǒu yì tú. suì fěng dì yún:" tū jué fāng qiáng, tài yuán jí wéi zhòng zhèn, yí xiū wǔ bèi." dì cóng zhī. yú shì dà fā gōng yì, shàn xiū qì xiè, zhù nà yú bìng zhōu. zhāo jí wáng mìng, zuǒ yòu sī rén, dài jiāng shù wàn. wáng kuǐ zhě, liáng jiāng wáng sēng biàn zhī zǐ, shǎo tì tǎng, yǒu qí lüè, wèi liàng zī yì cān jūn. xiāo mó hē zhě, chén shì jiù jiāng. èr rén jù bù dé zhì, měi yù yù sī luàn, bìng wèi liàng qīn shàn.
谅自以居天下精兵处,以太子谗废,居常怏怏,阴有异图。遂讽帝云:“突厥 方强,太原即为重镇,宜修武备。”帝从之。于是大发工役,缮修器械,贮纳于并 州。招集亡命,左右私人,殆将数万。王頍者,梁将王僧辩之子,少倜傥,有奇略, 为谅谘议参军。萧摩诃者,陈氏旧将。二人俱不得志,每郁郁思乱,并为谅亲善。
jí shǔ wáng yǐ zuì fèi, liàng yù bù zì ān. huì wén dì bēng, shǐ chē qí qū tū tōng zhēng zhī, bù fù, suì fā bīng fǎn. zǒng guǎn sī mǎ huáng fǔ dàn jiàn, liàng nù, shōu xì zhī. wáng kuǐ shuō liàng yuē:" wáng suǒ bù jiàng lì jiā shǔ jǐn zài guān xī, ruò yòng cǐ děng, jí yí cháng qū shēn rù, zhí jù jīng dū, suǒ wèi jí léi bù jí yǎn ěr. ruò dàn yù gē jù jiù qí zhī dì, yí rèn dōng rén." liàng bù néng zhuān zhī. nǎi jiān yòng èr cè, chàng yán:" yáng sù fǎn, jiāng zhū zhī."
及蜀王以罪废,谅愈不自安。会文帝崩,使车骑屈突通徵之,不赴,遂发兵反。 总管司马皇甫诞谏,谅怒,收系之。王頍说谅曰:“王所部将吏家属尽在关西,若 用此等,即宜长驱深入,直据京都,所谓疾雷不及掩耳。若但欲割据旧齐之地,宜 任东人。”谅不能专之。乃兼用二策,唱言:“杨素反,将诛之。”
zǒng guǎn fǔ bīng cáo hé dōng péi wén ān shuō liàng yuē:" jǐng xíng yǐ xī, shì wáng zhǎng jù nèi, shān dōng shì mǎ, yì wèi wǒ yǒu, yí xī fā zhī. fēn qiǎn léi bīng, tún shǒu yào lù, réng lìng suí fāng lüè dì lǜ qí jīng ruì, zhí rù pú jīn. wén ān qǐng wèi qián fēng, wáng yǐ dà jūn jì hòu, fēng xíng diàn jī, dùn yú bà shàng, xián yáng yǐ dōng kě zhǐ huī ér dìng. jīng shī zhèn rǎo, bīng bù xiá jí, shàng xià xiāng yí, qún qíng lí hài, wǒ jí chén bīng hào lìng, shuí gǎn bù cóng! xún rì zhī jiān, shì kě dìng yǐ." liàng dà yuè. yú shì qiǎn suǒ shǔ dà jiàng jūn yú gōng lǐ jiāng bīng chū tài gǔ, yǐ qù hé yáng. dà jiàng jūn qí liáng chū fǔ kǒu, yǐ qù lí yáng. dà jiàng jūn dèng jiàn chū jǐng xíng, yǐ lüè yān zhào. zhù guó qiáo zhōng kuí chū yàn mén. shǔ wén ān wèi zhù guó, gē dān guì wáng dān dà jiàng jūn rú rú tiān bǎo hóu mò chén huì zhí zhǐ jīng shī. wèi zhì pú jīn bǎi yú lǐ. liàng hū gǎi tú, lìng gē dān guì duàn hé qiáo, shǒu pú zhōu, ér zhào wén ān. wén ān zhì yuē:" bīng jī guǐ sù, běn yù chū qí bù yì. wáng jì bù xíng, wén ān yòu fǎn, shǐ bǐ jì chéng, dà shì qù yǐ." liàng bú duì. yú shì cóng luàn zhě shí jiǔ zhōu, nǎi yǐ wáng dān wèi pú zhōu cì shǐ, péi wén ān wèi jìn zhōu, xuē cuì wèi jiàng zhōu, liáng pú sà wèi lù zhōu, wéi dào zhèng wèi hán zhōu, zhāng bó yīng wèi zé zhōu. qiǎn wěi shǔ dà jiàng jūn cháng lún jìn bīng jiàng zhōu, yù jìn zhōu sī fǎ zhòng xiào jùn zhī zǐ, wèi yuē:" wú xiǎo tiān wén dùn jiǎ, jīn nián qǐ bīng, dé jìn dì zhě wáng." xiào jùn wén zhī yuē:" huáng tài zǐ cháng wèi jìn wáng, gù yuē jìn dì, fēi wèi fǎn tú yě." shí lù zhōu yǒu guān yáng shēng gāo, èr shǒu xiàng bèi, yǐ wéi liàng zhī jiù zhēng.
总管府兵曹河东裴文安说谅曰:“井陉以西,是王掌据内,山东士马,亦为我 有,宜悉发之。分遣羸兵,屯守要路,仍令随方略地;率其精锐,直入蒲津。文安 请为前锋,王以大军继后,风行电击,顿于霸上,咸阳以东可指麾而定。京师震扰, 兵不暇集,上下相疑,群情离骇,我即陈兵号令,谁敢不从!旬日之间,事可定矣。” 谅大悦。于是遣所署大将军余公理将兵出太谷,以趣河阳。大将军綦良出滏口,以 趣黎阳。大将军邓建出井陉,以略燕、赵。柱国乔钟馗出雁门。署文安为柱国,纥 单贵、王聃、大将军茹茹天保、侯莫陈惠直指京师。未至蒲津百余里。谅忽改图, 令纥单贵断河桥,守蒲州,而召文安。文安至曰:“兵机诡速,本欲出其不意。王 既不行,文安又返,使彼计成,大事去矣。”谅不对。于是从乱者十九州,乃以王 聃为蒲州刺史,裴文安为晋州,薛粹为绛州,梁菩萨为潞州,韦道正为韩州,张伯 英为泽州。遣伪署大将军常伦进兵绛州,遇晋州司法仲孝俊之子,谓曰:“吾晓天 文遁甲,今年起兵,得晋地者王。”孝俊闻之曰:“皇太子常为晋王,故曰晋地, 非谓反徒也。”时潞州有官羊生羔,二首相背,以为谅之咎徵。
yáng dì qiǎn yáng sù lǜ qí wǔ qiān, xí wáng dān gē dān guì yú pú zhōu, pò zhī, yú shì lǜ bù qí sì wàn qù tài yuán. liàng shǐ zhào zi kāi shǒu gāo bì, yáng sù jī zǒu zhī. liàng dà jù, jù sù yú hāo zé. shǔ tiān dà yǔ, liàng yù xuán shī, wáng kuǐ jiàn yuē:" yáng sù xuán jūn, shì mǎ pí bì, wáng yǐ ruì zú qīn róng jī zhī, qí shì bì jǔ. jīn jiàn dí ér hái, shì rén yǐ qiè, zǔ zhàn shì zhī xīn, yì xī jūn zhī qì, yuàn bì wù hái." liàng bù cóng, tuì shǒu qīng yuán. sù jìn jī zhī, liàng yǔ guān bīng dà zhàn, sǐ zhě wàn bā qiān rén. liàng tuì bǎo bīng zhōu, yáng sù jìn jī zhī, liàng nǎi jiàng. bǎi liáo zòu liàng zuì dāng sǐ, dì yuē:" zhèn zhōng xiān xiōng dì, qíng bù rěn yán, yù qū fǎ shù liàng yī sǐ." yú shì chú míng, jué qí shǔ jí, jìng yǐ yōu sǐ.
炀帝遣杨素率骑五千,袭王聃、纥单贵于蒲州,破之,于是率步骑四万趣太原。 谅使赵子开守高壁,杨素击走之。谅大惧,拒素于蒿泽。属天大雨,谅欲旋师,王 頍谏曰:“杨素悬军,士马疲弊,王以锐卒亲戎击之,其势必举。今见敌而还,示 人以怯,阻战士之心,益西军之气,愿必勿还。”谅不从,退守清源。素进击之, 谅与官兵大战,死者万八千人。谅退保并州,杨素进击之,谅乃降。百僚奏谅罪当 死,帝曰:“朕终鲜兄弟,情不忍言,欲屈法恕谅一死。”于是除名,绝其属籍, 竟以幽死。
xiān shì, bīng zhōu yáo yán:" yī zhāng zhǐ, liǎng zhāng zhǐ, kè liàng xiǎo ér zuò tiān zǐ." shí wěi shǔ guān gào shēn jiē yī zhǐ, bié shòu zé èr zhǐ. liàng wén yáo xǐ yuē:" wǒ yòu zì ā kè,' liàng' yǔ' liàng' tóng yīn, wú yú huáng jiā zuì xiǎo." yǐ wéi yīng zhī.
先是,并州谣言:“一张纸,两张纸,客量小兒作天子。”时伪署官告身皆一 纸,别授则二纸。谅闻谣喜曰:“我幼字阿客,‘量’与‘谅’同音,吾于皇家最 小。”以为应之。
zi hào, yīn ér jìn gù. yǔ wén huà jí shì nì zhī jì, yù hài.
子颢,因而禁锢。宇文化及弑逆之际,遇害。
yáng dì sān nán: xiāo huáng hòu shēng yuán dé tài zǐ zhāo qí wáng jiǎn. xiāo pín shēng zhào wáng gǎo.
炀帝三男:萧皇后生元德太子昭、齐王暕。萧嫔生赵王杲。
yuán dé tài zǐ zhāo, yáng dì zhǎng zǐ yě. chū, wén dì yǐ kāi huáng sān nián sì yuè gēng wǔ, mèng shén zì tiān ér jiàng, yún shì tiān shén jiāng shēng jiàng. wù, zhào nà yán sū wēi yǐ gào zhī. jí wén xiāo fēi zài bīng zhōu yǒu shēn, yíng zhì dà xīng gōng zhī kè shěng. míng nián zhēng yuè wù chén ér shēng zhāo, yǎng yú gōng zhōng, hào dà cáo zhǔ. sān suì shí, yú xuán wǔ mén nòng shí shī zi, wén dì yǔ wén xiàn huáng hòu zhì qí suǒ. wén dì shì huàn yāo tòng, jǔ shǒu féng hòu, zhāo yīn bì qù, rú cǐ zhě zài sān. wén dì tàn yuē: " tiān shēng zhǎng zhě, shuí fù jiào hū!" yóu shì dà qí zhī. wén dì cháng wèi yuē:" dāng wèi ěr qǔ fù." yīng shēng ér qì. wén dì wèn qí gù, duì yuē:" hàn wáng wèi hūn shí, héng zài zhì zūn suǒ, yī zhāo qǔ fù, biàn zé chū wài. jù jiāng wéi lí, shì yǐ tí ěr." shàng tàn qí yǒu zhì xìng, tè zhōng ài yān. nián shí èr, lì wèi hé nán wáng. rén shòu chū, xǐ wèi jìn wáng. bài nèi shǐ lìng, jiān zuǒ wèi dà jiàng jūn. zhuǎn yōng zhōu mù. yáng dì jí wèi, biàn xìng luò yáng gōng, zhāo liú shǒu jīng shī. jí dà yè yuán nián, dì qiǎn shǐ zhě lì wèi huáng tài zǐ.
元德太子昭,炀帝长子也。初,文帝以开皇三年四月庚午,梦神自天而降,云 是天神将生降。寤,召纳言苏威以告之。及闻萧妃在并州有娠,迎置大兴宫之客省。 明年正月戊辰而生昭,养于宫中,号大曹主。三岁时,于玄武门弄石师子,文帝与 文献皇后至其所。文帝适患腰痛,举手冯后,昭因避去,如此者再三。文帝叹曰: “天生长者,谁复教乎!”由是大奇之。文帝尝谓曰:“当为尔娶妇。”应声而泣。 文帝问其故,对曰:“汉王未婚时,恆在至尊所,一朝娶妇,便则出外。惧将违离, 是以啼耳。”上叹其有至性,特钟爱焉。年十二,立为河南王。仁寿初,徙为晋王。 拜内史令,兼左卫大将军。转雍州牧。炀帝即位,便幸洛阳宫,昭留守京师。及大 业元年,帝遣使者立为皇太子。
zhāo yǒu wǔ lì, néng yǐn qiáng. xìng qiān chōng, yán sè xún xún, wèi cháng fèn nù. qí yǒu shēn kě xián zé zhě, dàn yún " dà bú shì". suǒ shàn bù xǔ duō pǐn, wéi xí jí yú jiǎn sù. chén lì yǒu lǎo fù mǔ, bì qīn wèn qí ān fǒu, suì shí jiē yǒu huì cì. qí rén ài rú cǐ. míng nián, cháo yú luò yáng, hòu shù yuè, jiāng hái jīng shī, yuàn dé shǎo liú, dì bù xǔ. bài qǐng wú shù, tǐ sù féi, yīn zhì láo jí. dì lìng wū zhě shì zhī, yún fáng líng wáng wèi suì. wèi jǐ ér hōng, shí nián èr shí sān. xiān shì, tài shǐ zòu yán chǔ fēn yǒu sàng, yú shì gǎi fēng yuè gōng yáng sù yú chǔ. jí zhāo hōng rì, ér sù yì hōng, gài suí chǔ tóng fēn yě. zhào nèi shǐ shì láng yú shì jī wèi āi cè wén, dì shēn zhuī dào zhī.
昭有武力,能引强。性谦冲,言色恂恂,未尝忿怒。其有深可嫌责者,但云 “大不是”。所膳不许多品,帷席极于俭素。臣吏有老父母,必亲问其安否,岁时 皆有惠赐。其仁爱如此。明年,朝于洛阳,后数月,将还京师,愿得少留,帝不许。 拜请无数,体素肥,因致劳疾。帝令巫者视之,云房陵王为祟。未几而薨,时年二 十三。先是,太史奏言楚分有丧,于是改封越公杨素于楚。及昭薨日,而素亦薨, 盖隋、楚同分也。诏内史侍郎虞世基为哀册文,帝深追悼之。
zhāo fēi cí zhōu cì shǐ bó líng cuī hóng shēng nǚ. hòu qín wáng fēi yǐ gǔ dú huò qiǎn, zhāo zòu yuē:" è nì zhě, nǎi xīn fù zhī gū, qǐng lí zhī." nǎi qǔ huá guó gōng jīng zhào wéi shòu nǚ wèi fēi. zhāo yǒu zi sān rén: wéi fēi shēng gōng huáng dì, dà liú liáng dì shēng yàn wáng tán, xiǎo liú liáng dì shēng yuè wáng dòng.
昭妃慈州刺史博陵崔弘升女。后秦王妃以蛊毒获谴,昭奏曰:“恶逆者,乃新 妇之姑,请离之。”乃娶滑国公京兆韦寿女为妃。昭有子三人:韦妃生恭皇帝,大 刘良娣生燕王倓,小刘良娣生越王侗。
tán zì rén ān, mǐn huì měi zī róng, yáng dì yú zhū sūn zhōng tè suǒ zhōng ài, cháng zhì zuǒ yòu. xìng hǎo dú shū, yóu zhòng rú sù, zào cì suǒ jí, yǒu ruò chéng rén. liáng dì zǎo zhōng, měi jì rì wèi cháng bù liú tì wū yè, dì yóu shì yì qí zhī. yǔ wén huà jí shì nì zhī jì, tán jué biàn, yù rù zòu, kǒng lù qí shì, yīn yǔ liáng gōng xiāo jù qiān niú yǔ wén jīng děng chuān fāng lín mén cè shuǐ dòu rù. zhì xuán wǔ mén, guǐ zòu yuē:" chén cù zhòng è, mìng xuán é qǐng, qǐng dé miàn cí, sǐ wú suǒ hèn." jì jiàn dì, wèi sī gōng zhě suǒ è, jìng bù dé wén. é ér nán zuò, yù hài, shí nián shí liù.
倓字仁安,敏慧美咨容,炀帝于诸孙中特所钟爱,常置左右。性好读书,尤重 儒素,造次所及,有若成人。良娣早终,每忌日未尝不流涕呜咽,帝由是益奇之。 宇文化及弑逆之际,倓觉变,欲入奏,恐露其事,因与梁公萧钜、千牛宇文晶等穿 芳林门侧水窦入。至玄武门,诡奏曰:“臣卒中恶,命悬俄顷,请得面辞,死无所 恨。”冀见帝,为司宫者所遏,竟不得闻。俄而难作,遇害,时年十六。
yuè wáng dòng, zì rén jǐn, měi zī róng, xìng kuān hòu. dà yè sān nián, lì wèi yuè wáng. dì měi xún xìng, dòng cháng liú shǒu dōng dōu. yáng xuán gǎn fǎn, yǔ hù bù shàng shū fán zi gài jù zhī. shì píng, cháo yú gāo yáng, bài gāo yáng tài shǒu. é yǐ běn guān liú shǒu dōng dōu. shí sān nián, dì xìng jiāng dū, fù lìng dòng yǔ jīn zǐ guāng lù dài fu duàn dá tài fǔ qīng yuán wén dōu shè hù bù shàng shū wéi jīn yòu wǔ wèi jiāng jūn huáng fǔ wú yì děng zǒng liú tái shì.
越王侗,字仁谨,美姿容,性宽厚。大业三年,立为越王。帝每巡幸,侗常留 守东都。杨玄感反,与户部尚书樊子盖拒之。事平,朝于高阳,拜高阳太守。俄以 本官留守东都。十三年,帝幸江都,复令侗与金紫光禄大夫段达、太府卿元文都、 摄户部尚书韦津、右武卫将军皇甫无逸等总留台事。
yǔ wén huà jí zhī shì nì, wén dōu děng yì zūn lì dòng, dà shè, gǎi yuán yuē huáng tài. shì dì yuē míng, miào hào shì zǔ, zhuī zūn yuán dé tài zǐ wèi xiào chéng huáng dì, miào hào shì zōng, zūn qí mǔ liú liáng dì wèi huáng tài hòu. yǐ duàn dá wèi nà yán yòu yì wèi dà jiàng jūn shè lǐ bù shàng shū, wáng shì chōng wèi nà yán zuǒ yì wèi dà jiàng jūn shè lì bù shàng shū, yuán wén dōu wèi nèi shǐ lìng zuǒ xiāo wèi dà jiàng jūn, lú chǔ yì nèi shǐ lìng, huáng fǔ wú yì wèi bīng bù shàng shū yòu wǔ wèi dà jiàng jūn, guō wén yì wèi nèi shǐ shì láng, zhào zhǎng wén wèi huáng mén shì láng, wěi yǐ jī wù, wèi jīn shū tiě quàn, cáng zhī gōng yè. yú shí luò yáng chēng duàn dá děng wéi" qī guì".
宇文化及之弑逆,文都等议尊立侗,大赦,改元曰皇泰。谥帝曰明,庙号世祖, 追尊元德太子为孝成皇帝,庙号世宗,尊其母刘良娣为皇太后。以段达为纳言、右 翊卫大将军、摄礼部尚书,王世充为纳言、左翊卫大将军、摄吏部尚书,元文都为 内史令、左骁卫大将军,卢楚亦内史令,皇甫无逸为兵部尚书、右武卫大将军,郭 文懿为内史侍郎,赵长文为黄门侍郎,委以机务,为金书铁券,藏之宫掖。于时洛 阳称段达等为“七贵”。
wèi jǐ, yǔ wén huà jí yǐ qín wáng hào wèi tiān zǐ, lái cì péng chéng, suǒ jīng chéng yì, duō cóng nì dǎng. dòng jù, qiǎn shǐ zhě gài cóng mǎ gōng zhèng zhāo huái lǐ mì. mì suì qǐng xiáng, dòng dà xīn yuè, lǐ qí shǐ shén hòu. jí bài mì wèi tài wèi shàng shū lìng wèi guó gōng, lìng jù huà jí. réng xià shū yuē:
未几,宇文化及以秦王浩为天子,来次彭城,所经城邑,多从逆党。侗惧,遣 使者盖琮、马公政招怀李密。密遂请降,侗大忻悦,礼其使甚厚。即拜密为太尉、 尚书令、魏国公,令拒化及。仍下书曰:
wǒ dà suí zhī yǒu tiān xià, yú zī sān shí bā zài. gāo zǔ wén huáng dì shèng lüè shén gōng. zài zào qū xià. shì zǔ míng huáng dì zé tiān fǎ dì, hùn yī huá róng. dōng jì pán mù, xī tōng xì liǔ, qián yú dān jiǎo, hòu yuè yōu dōu, rì yuè zhī suǒ lín, fēng yǔ zhī suǒ zhì, yuán shǒu fāng zú, bǐng qì shí máo, mò bù jìn rù tí fēng, jiē wèi chén qiè. jiā yǐ bǎo kuàng bì jí, yún ruì xián zhēn, zuò yuè zhì lǐ, yí fēng yì sú. zhì zhōu huán hǎi, wàn wù xián shòu qí cì dào jì tiān xià, bǎi xìng yòng ér bù zhī. shì zǔ wǎng yīn lì shì, tǒng lín nán fú, zì jū huáng jí, shùn zī wàng xìng. suǒ yǐ wǎng suì xǐng fāng, zhǎn lǐ sì guān, tíng luán zhù bì, àn jià qīng dào, bā tún rú xī, qī cuì bù yí. qǐ yì xìn qǐ fēi cháng, dǎi yú xuān bì, zāi shēng bù yì, tíng jí miǎn liú. fèng huì zhī rì, wǔ qíng bēng yǔn, pān hào tú dú, bù néng zì shèng.
我大隋之有天下,于兹三十八载。高祖文皇帝圣略神功。载造区夏。世祖明皇 帝则天法地,混一华戎。东暨蟠木,西通细柳,前逾丹徼,后越幽都,日月之所临, 风雨之所至,圆首方足,禀气食毛,莫不尽入提封,皆为臣妾。加以宝贶毕集,云 瑞咸臻,作乐制礼,移风易俗。智周寰海,万物咸受其赐;道济天下,百姓用而不 知。世祖往因历试,统临南服,自居皇极,顺兹望幸。所以往岁省方,展礼肆观, 停銮驻跸,按驾清道,八屯如昔,七萃不移。岂意衅起非常,逮于轩陛,灾生不意, 廷及冕旒。奉讳之日,五情崩殒,攀号荼毒,不能自胜。
qiě wén zhī zì gǔ, dài yǒu tún bō, zéi chén nì zǐ, hé shì wú zhī. zhì rú yǔ wén huà jí, shì chuán yōng pǐn. qí fù shù, wǎng shǔ shí lái, zǎo zhān hòu yù, cì yǐ hūn gòu, zhì zhī gōng fǔ. wèi zūn jiǔ mìng, lù zhòng wàn zhōng, lǐ jí rén chén, róng guān shì biǎo, tú chéng hǎi yuè zhī ēn, wèi yǒu juān chén zhī dá. huà jí yǐ cǐ xià cái, sù méng gù miǎn, chū rù wài nèi, fèng wàng jiē chí. xī péi fān guó, tǒng lǐng wèi bīng, jí cóng shēng huáng zuò, péi liè jiǔ qīng. dàn běn xìng xiōng hěn, zì qí tān huì, huò jiāo jié è dǎng, huò qīn lüè shāng huò, shì zhòng xíng qiān, zhuàng yíng yù jiǎn. zài shàng bù yí zān lǚ, ēn jiā cǎo jiè, yīng zhì sǐ gū, měi méng shù miǎn. sān jīng chú jiě, xún fù běn zhí zài xǐ biān yì, réng jí zhuī huán. shēng chéng zhī ēn, hào tiān wǎng jí jiǎng zhuó zhī yì, rén shì hǎn wén. huà jí xiāo jìng wèi xīn, qín shòu bù ruò, cóng dú xìng huò, qīng fù xíng gōng. zhū wáng xiōng dì, yī shí cán kù, tòng bào xíng lù, shì bù rěn yán. yǒu qióng zhī zài xià shí, quǎn róng zhī yú zhōu shì, xìn rǔ zhī jí, yì wèi shì guò. zhèn suǒ yǐ kè gǔ bēng xīn, yǐn dǎn cháng xuè, zhān tiān shì dì, wú chǔ zì róng.
且闻之自古,代有屯剥,贼臣逆子,何世无之。至如宇文化及,世传庸品。其 父述,往属时来,早沾厚遇,赐以昏媾,置之公辅。位尊九命,禄重万钟,礼极人 臣,荣冠世表,徒承海岳之恩,未有涓尘之答。化及以此下材,夙蒙顾眄,出入外 内,奉望阶墀。昔陪籓国,统领卫兵,及从升皇祚,陪列九卿。但本性凶狠,恣其 贪秽,或交结恶党,或侵掠商货,事重刑签,状盈狱简。在上不遗簪履,恩加草芥, 应至死辜,每蒙恕免。三经除解,寻复本职;再徙边裔,仍即追还。生成之恩,昊 天罔极;奖擢之义,人事罕闻。化及枭獍为心,禽兽不若,从毒兴祸,倾覆行宫。 诸王兄弟,一时残酷,痛暴行路,世不忍言。有穷之在夏时,犬戎之于周世,衅辱 之极,亦未是过。朕所以刻骨崩心,饮胆尝血,瞻天视地,无处自容。
jīn wáng gōng qīng shì, shù yǐn bǎi pì, xián yǐ dà bǎo hóng míng, bù kě diān zhuì, yuán xiōng jù huá, xū zǎo yí tiǎn, yì dài zhèn gōng, sì shǒu bǎo wèi. gù wéi guǎ báo, zhì bù dǎi cǐ. jīn zhě chū fǔ yǐ ér zhàng máo yuè, shì shuāi má ér huàn jiǎ zhòu, xián yuān shì zhòng, rěn lèi lín bīng, zhǐ rì chuán zhēng, yǐ píng dà dào. qiě huà jí wěi lì qín wáng zhī zǐ, yōu è bǐ yú jū qiú qí shēn zì chēng bà xiāng, zhuān shàn nǐ yú jiǔ wǔ. lǚ jiàn jìn yù, jù yǒu gōng guān, áng shǒu yáng méi, chū wú cán sè. yì guān cháo wàng, wài jù xiōng wēi, zhì shì chéng chén, nèi huái fèn yuàn. yǐ wǒ yì shī, shùn bǐ tiān dào, xiāo yí chǒu zú, fěi xī yī cháo.
今王公卿士,庶尹百辟,咸以大宝鸿名,不可颠坠,元凶巨猾,须早夷殄,翼 戴朕躬,嗣守宝位。顾惟寡薄,志不逮此。今者出黼扆而仗旄钺,释衰麻而擐甲胄, 衔冤誓众,忍泪临兵,指日遄征,以平大盗。且化及伪立秦王之子,幽遏比于拘囚; 其身自称霸相,专擅拟于九五。履践禁御,据有宫关,昂首扬眉,初无惭色。衣冠 朝望,外惧凶威,志士诚臣,内怀愤怨。以我义师,顺彼天道,枭夷丑族,匪夕伊 朝。
tài wèi shàng shū lìng wèi gōng, dān chéng nèi fā, hóng lüè wài jǔ, lǜ qín wáng zhī shī, tǎo wéi tiān zhī nì. guǒ yì zhēng xiān, xióng pí jìng jìn, jīn gǔ zhèn zhé, ruò huǒ fén máo, fēng rèn cóng héng, rú tāng wò xuě. wèi gōng zhì cún kuāng jì, tóu mèi qián qū, zhèn qīn yù liù jūn, xīng yán jì guǐ. yǐ cǐ zhòng zhàn, yǐ sī shùn jǔ, bāi shān kě yǐ dòng, shè shí kě yǐ rù. kuàng zéi yōng cǐ rén tú, jiē yǒu lí dé, jīng dū shì wèi, xī yì xiāng jiā, jiāng zuǒ chún rén, nán sī bāng yì. bǐ lái biǎo shū luò yì, rén xìn xiāng xún. ruò wáng shī yī lín, jiù zhāng zàn dǔ, zì yīng jiě jiǎ dǎo gē, bīng xiāo qì sàn. qiě wén huà jí zì zì, tiān duó qí xīn, shā lù bù gū, cuò rǔ rén shì, mò bù dào lù yǐ mù, hào tiān jú dì. zhèn jīn fù chóu xuě chǐ, xiāo yuán zhě yī rén, zhěng nì jiù fén, suǒ āi zhě shì shù. wéi wàng tiān jiàn kǒng yīn, yòu wǒ zōng shè, yì zhào gǎn yì, jù huì zhèn xīn. xiāo lù yuán xiōng, cè xūn yǐn zhì, sì hǎi jiāo tài, chēng zhèn yì yān. bīng wèi jūn jī, bìng shòu wèi gōng jié dù.
太尉、尚书令魏公,丹诚内发,宏略外举,率勤王之师,讨违天之逆。果毅争 先,熊罴竞进,金鼓振詟,若火焚毛,锋刃从横,如汤沃雪。魏公志存匡济,投袂 前驱,朕亲御六军,星言继轨。以此众战,以斯顺举,擘山可以动,射石可以入。 况贼拥此人徒,皆有离德,京都侍卫,西忆乡家,江左淳人,南思邦邑。比来表书 骆驿,人信相寻。若王师一临,旧章暂睹,自应解甲倒戈,冰销弃散。且闻化及自 恣,天夺其心,杀戮不辜,挫辱人士,莫不道路以目,号天跼地。朕今复仇雪耻, 枭辕者一人,拯溺救焚,所哀者士庶。唯望天鉴孔殷,祐我宗社,亿兆感义,俱会 朕心。枭戮元凶,策勋饮至,四海交泰,称朕意焉。兵卫军机,并受魏公节度。
mì jiàn shǐ zhě, dà yuè, běi miàn bài fú, chén lǐ shén gōng, suì dōng jù huà jí.
密见使者,大悦,北面拜伏,臣礼甚恭,遂东拒化及。
qī guì pō bù xié. wèi jǐ, yuán wén dōu lú chǔ guō wén yì zhào zhǎng wén děng wéi shì chōng suǒ shā, huáng fǔ wú yì dùn guī jīng shī. shì chōng yì dòng suǒ chén xiè, cí qíng āi kǔ. dòng yǐ wéi zhì chéng, mìng zhī shàng diàn, bèi fā wèi méng, shì wú èr zhì. zì shì dòng wú suǒ guān yù. jí shì chōng pò lǐ mì, zhòng wàng yì guī zhī, suì zì wèi zhèng wáng, zǒng bǎi kuí, jiā jiǔ xī, bèi fǎ wù, dòng bù néng jìn. duàn dá yún dìng xīng děng shí rén rù jiàn dòng yuē:" tiān mìng bù cháng, zhèng wáng gōng dé shén shèng, yuàn bì xià zūn táng yú zhī jī." dòng nù yuē:" tiān xià zhě, gāo zǔ zhī tiān xià, dōng dōu zhě, shì zǔ zhī dōng dōu. ruò suí dé wèi shuāi, cǐ yán bù kě ér fā. bì tiān mìng yǒu gǎi, yì hé lùn yú shàn ràng! gōng děng huò xiān cháo jiù chén, huò qín wáng lì jié, hū yǒu sī yán, zhèn yì hé wàng!" shén sè lǐn rán, shì wèi zhě mò bù liú hàn. jì ér tuì cháo, duì liáng dì ér qì. shì chōng gèng shǐ wèi yuē:" jīn hǎi nèi wèi dìng, xū de zhǎng jūn, dài sì fāng yì ān, fù zǐ míng pì. bì ruò qián méng, yì bù wéi fù." dòng bù dé yǐ, xùn wèi yú shì chōng, suì bèi yōu yú hán liáng diàn. shì chōng jiàn wěi hào, fēng lù guó gōng.
七贵颇不协。未几,元文都、卢楚、郭文懿、赵长文等为世充所杀,皇甫无逸 遁归京师。世充诣侗所陈谢,辞情哀苦。侗以为至诚,命之上殿,被发为盟,誓无 贰志。自是侗无所关预。及世充破李密,众望益归之,遂自为郑王,总百揆,加九 锡,备法物,侗不能禁。段达、云定兴等十人入见侗曰:“天命不常,郑王功德甚 盛,愿陛下遵唐、虞之迹。”侗怒曰:“天下者,高祖之天下,东都者,世祖之东 都。若隋德未衰,此言不可而发。必天命有改,亦何论于禅让!公等或先朝旧臣, 或勤王立节,忽有斯言,朕亦何望!”神色凛然,侍卫者莫不流汗。既而退朝,对 良娣而泣。世充更使谓曰:“今海内未定,须得长君,待四方乂安,复子明辟。必 若前盟,义不违负。”侗不得已,逊位于世充,遂被幽于含凉殿。世充僭伪号,封 潞国公。
yǒu yǔ wén rú tóng péi rén jī děng móu zhū shì chōng, fù zūn lì dòng. shì xiè, bìng jiàn hài. shì chōng xiōng shì yùn yīn quàn shì chōng hài dòng. shì chōng qiǎn qí zhí xíng běn jī jiū yì dòng yuē:" yuàn huáng dì yǐn cǐ jiǔ." dòng zhī bù miǎn, qǐng yǔ mǔ xiāng jiàn, bù xǔ. suì bù xí fén xiāng lǐ fó, zhù yuē:" cóng jīn yǐ qù, bù shēng dì wáng zūn guì jiā." jí yǎng yào, bù néng shí jué, gèng yǐ bó yì zhī. shì chōng wěi shì yuē gōng huáng dì.
有宇文儒童、裴仁基等谋诛世充,复尊立侗。事泄,并见害。世充兄世恽因劝 世充害侗。世充遣其侄行本赍鸠诣侗曰:“愿皇帝饮此酒。”侗知不免,请与母相 见,不许。遂布席焚香礼佛,祝曰:“从今以去,不生帝王尊贵家。”及仰药,不 能时绝,更以帛缢之。世充伪谥曰恭皇帝。
qí wáng jiǎn, zì shì fěi chū, xiǎo zì ā hái. měi róng yí, shū méi mù, shǎo wéi wén dì suǒ ài. kāi huáng zhōng, lì wèi yù zhāng wáng. jí zhǎng, pō shè jīng shǐ. yóu gōng qí shè. chū wèi nèi shǐ lìng. rén shòu zhōng, bài yáng zhōu zǒng guǎn jiāng huái yǐ nán zhū jūn shì. yáng dì jí wèi, jìn fēng qí wáng. dà yè èr nián, dì chū rù dōng dōu, shèng chén lǔ bù, jiǎn wèi jūn dǎo. zhuǎn yù zhōu mù. é ér yuán dé tài zǐ hōng, cháo yě zhù wàng, xián yǐ jiǎn dāng sì. dì yòu chì lì bù shàng shū niú hóng miào xuǎn guān shǔ, gōng qīng yóu shì duō jìn zǐ dì. míng nián, zhuǎn yōng zhōu mù, xún xǐ hé nán yǐn kāi fǔ yí tóng sān sī. yuán dé tài zǐ zuǒ yòu èr wàn yú rén xī lì yú jiǎn, chǒng yù yì lóng. zì lè píng gōng zhǔ jí zhū qī shǔ jìng lái zhì lǐ, bǎi guān chēng yè, tián yàn dào lù.
齐王暕,字世朏出,小字阿孩。美容仪,疏眉目,少为文帝所爱。开皇中,立 为豫章王。及长,颇涉经史。尤工骑射。初为内史令。仁寿中,拜扬州总管、江淮 以南诸军事。炀帝即位,进封齐王。大业二年,帝初入东都,盛陈卤簿,柬为军 导。转豫州牧。俄而元德太子薨,朝野注望,咸以暕当嗣。帝又敕吏部尚书牛弘妙 选官属,公卿由是多进子弟。明年,转雍州牧,寻徙河南尹、开府仪同三司。元德 太子左右二万余人悉隶于暕,宠遇益隆。自乐平公主及诸戚属竞来致礼,百官称谒, 填咽道路。
jiǎn pō jiāo zì, nì jìn xiǎo rén, suǒ xíng duō bù fǎ. qiǎn qiáo lìng zé liú qián ān péi gāi huáng fǔ chén shè dí zhòng
暕颇骄恣,昵近小人,所行多不法。遣乔令则、刘虔安、裴该、皇甫谌、厍狄 仲
qí chén zhì wěi děng cǎi qiú shēng sè gǒu mǎ. lìng zé děng yīn cǐ fàng zòng, fāng rén jiā yǒu nǚ zhě, zhé jiǎo jiǎn mìng hū zhī, zǎi rù jiǎn zhái, yīn yuán cáng nì, zì xíng yín huì ér hòu qiǎn zhī. zhòng qí zhì wěi èr rén yì lǒng xī, wō zhì zhū hú, zé qí míng mǎ, de shù pǐ yǐ jìn yú jiǎn. jiǎn lìng hái zhǔ, zhòng qí děng zhà yán wáng cì, jiāng guī jiā, jiǎn bù zhī zhī yě. yòu lè píng gōng zhǔ cháng zòu dì, yún liǔ shì nǚ měi zhě, dì wèi yǒu suǒ dá. jiǔ zhī, zhǔ fù yǐ liǔ shì jìn jiǎn, jiǎn nà zhī. hòu dì wèn zhǔ liǔ shì nǚ suǒ zài, zhǔ yuē:" zài qí wáng suǒ." dì bù yuè. jiǎn yú dōng dōu yíng dì, dà mén wú gù bēng, yīng shì fú zhōng zhé, shí zhě yǐ wéi bù xiáng. hòu cóng dì xìng yú lín, jiǎn dū hòu jūn, bù qí wǔ wàn, héng yǔ dì xiāng qù shù shí lǐ ér shě. huì dì yú fén yáng gōng dà liè, zhào jiǎn yǐ qiān qí rù wéi. jiǎn dà huò mí lù yǐ xiàn, ér dì wèi yǒu de yě, nù cóng guān, jiē yán wèi jiǎn zuǒ yòu suǒ è, shòu bù dé qián. dì yú shì nù, qiú jiǎn zuì shī. shí zhì xiàn lìng wú gù bù dé chū jìng, yǒu yī quē lìng huáng fǔ xǔ xìng yú jiǎn, wéi jìn jiāng zhī fén yáng gōng yòu jīng zhào rén dá xī tōng yǒu qiè wáng shì shàn gē, guì yóu yàn jù, duō huò yào zhì, yú shì zhǎn zhuǎn yì rù wáng jiā. yù shǐ wéi dé yù xī zhǐ hé jiǎn. dì lìng jiǎ shì qiān yú, dà suǒ jiǎn dì, yīn qióng qí shì.
锜、陈智伟等采求声色狗马。令则等因此放纵,方人家有女者,辄矫暕命呼之, 载入暕宅,因缘藏匿,恣行淫秽而后遣之。仲锜、智伟二人诣陇西,挝炙诸胡,责 其名马,得数匹以进于暕。暕令还主,仲锜等诈言王赐,将归家,暕不之知也。又 乐平公主尝奏帝,云柳氏女美者,帝未有所答。久之,主复以柳氏进暕,暕纳之。 后帝问主柳氏女所在,主曰:“在齐王所。”帝不悦。暕于东都营第,大门无故崩, 应事栿中折,识者以为不祥。后从帝幸榆林,暕督后军,步骑五万,恆与帝相去数 十里而舍。会帝于汾阳宫大猎,诏暕以千骑入围。暕大获麋鹿以献,而帝未有得也, 怒从官,皆言为暕左右所遏,兽不得前。帝于是怒,求暕罪失。时制县令无故不得 出境,有伊阙令皇甫诩幸于暕,违禁将之汾阳宫;又京兆人达奚通有妾王氏善歌, 贵游宴聚,多或要致,于是展转亦入王家。御史韦德裕希旨劾暕。帝令甲士千余, 大索暕第,因穷其事。
jiǎn fēi wéi shì, hù bù shàng shū chōng zhī nǚ yě, zǎo zú. jiǎn suì yǔ fēi zǐ yuán shì fù tōng, shēng yī nǚ. wài rén jiē bù dé zhī, yīn yǐn qiáo lìng zé yú dì nèi hān yàn, lìng zé chēng qìng, tuō jiǎn mào yǐ wéi huān. zhào xiāng gōng biàn shì hòu tíng, xiāng gōng zhǐ fēi zǐ yuē:" cǐ chǎn zǐ zhě dāng wèi huáng hòu, guì bù kě yán." shí guó wú chǔ fù, jiǎn zì wèi cì dāng de lì. yòu yǐ yuán dé tài zǐ yǒu sān zi, nèi cháng bù ān, yīn xié zuǒ dào, wèi yàn shèng shì. zhì shì, jiē fā. dì dà nù, zhǎn lìng zé děng shù rén, fēi zǐ cì sǐ, jiǎn fǔ liáo jiē chì zhī biān yuǎn. shí zhào wáng gǎo yóu zài hái rú, dì wèi shì chén yuē: " zhèn wéi yǒu jiǎn yī zi, bù rán zhě, dāng sì zhū shì cháo, yǐ míng guó xiàn yě."
暕妃韦氏,户部尚书冲之女也,早卒。暕遂与妃姊元氏妇通,生一女。外人皆 不得知,阴引乔令则于第内酣宴,令则称庆,脱暕帽以为欢。召相工遍视后庭,相 工指妃姊曰:“此产子者当为皇后,贵不可言。”时国无储副,暕自谓次当得立。 又以元德太子有三子,内常不安,阴挟左道,为厌胜事。至是,皆发。帝大怒,斩 令则等数人,妃姊赐死,暕府僚皆斥之边远。时赵王杲犹在孩孺,帝谓侍臣曰: “朕唯有暕一子,不然者,当肆诸市朝,以明国宪也。”
jiǎn zì shì ēn chǒng rì shuāi, suī wèi jīng yǐn, bù fù guān yù shí zhèng. dì héng lìng wǔ bēn láng jiāng yī rén jiān qí fǔ shì, jiǎn yǒu wēi shī, zhé zòu zhī. dì yì lǜ jiǎn shēng biàn, suǒ gěi zuǒ yòu, jiē yǐ lǎo ruò bèi yuán ér yǐ. jiǎn měi huái wēi jù, xīn bù zì ān. yòu dì zài jiāng dū gōng yuán huì, jiǎn jù fǎ fú jiāng cháo, wú gù yǒu xuè cóng shang zhōng ér xià yòu zuò zhāi zhōng, jiàn qún shǔ shù shí, zhì qián ér sǐ, shì jiē wú tóu. jiǎn shén è zhī. é ér huà jí zuò luàn, bīng jiāng fàn bì, dì wén zhī, gù xiāo hòu yuē:" dé fēi ā hái yě?" qí jiàn shū jì rú cǐ. huà jí fù lìng rén bǔ jiǎn, shí shàng wò wèi qǐ, zéi jìn, jiǎn jīng yuē:" shì hé rén?" mò yǒu bào zhě. jiǎn yóu wèi dì lìng bǔ zhī, yuē:" zhào shǐ qiě huǎn, ér bù fù guó jiā!" zéi yè zhì jiē, zhǎn zhī, jí qí èr zi yì yù hài. jiǎn jìng bù zhī shā zhě wèi shuí. shí nián sān shí sì.
暕自是恩宠日衰,虽为京尹,不复关预时政。帝恆令武贲郎将一人监其府事, 暕有微失,辄奏之。帝亦虑暕生变,所给左右,皆以老弱备员而已。柬每怀危惧, 心不自安。又帝在江都宫元会,暕具法服将朝,无故有血从裳中而下;又坐斋中, 见群鼠数十,至前而死,视皆无头。暕甚恶之。俄而化及作乱,兵将犯跸,帝闻之, 顾萧后曰:“得非阿孩也?”其见疏忌如此。化及复令人捕暕,时尚卧未起,贼进, 暕惊曰:“是何人?”莫有报者。暕犹谓帝令捕之,曰:“诏使且缓,兒不负国家!” 贼曳至街,斩之,及其二子亦遇害。暕竟不知杀者为谁。时年三十四。
yǒu yí fù zǐ mǐn, yǔ xiāo hòu tóng rù tū jué, chù luó kè hán hào wèi suí wáng. zhōng guó rén mò rù běi fān zhě, xī pèi zhī yǐ wéi bù luò, yǐ dìng xiāng chéng chù zhī. jí tū jué miè, nǎi huò zhī. zhēn guān zhōng, wèi zhì shàng yī fèng yù, yǒng huī chū, zú.
有遗腹子愍,与萧后同入突厥,处罗可汗号为隋王。中国人没入北蕃者,悉配 之以为部落,以定襄城处之。及突厥灭,乃获之。贞观中,位至尚衣奉御,永徽初, 卒。
zhào wáng gǎo, xiǎo zì jì zǐ. nián qī suì, yǐ dà yè jiǔ nián fēng zhào wáng. xún shòu guāng lù dài fu, lì hé nán yǐn, xíng jiāng dū tài shǒu. gǎo cōng lìng, měi róng yí, dì yǒu suǒ zhì cí fù, gǎo duō néng sòng zhī. xìng zhì xiào, cháng jiàn dì fēng dòng, bù jìn shàn, gǎo yì zhōng rì bù shí. yòu xiāo hòu cháng jiǔ, gǎo xiān qǐng shì zhù, hòu bù xǔ zhī. gǎo qì qǐng yuē:" hòu suǒ fú yào, jiē méng cháng zhī. jīn jiǔ, yuàn tīng cháng zhù." bēi yān bù yǐ. hòu wèi tíng jiǔ, yóu shì yóu zhōng ài. hòu yù huà jí fǎn, gǎo zài dì cè, hào tòng bù yǐ. péi qián tōng shǐ zhǎn zhī dì qián ér xuè jiān yù fú. shí nián shí èr.
赵王杲,小字季子。年七岁,以大业九年封赵王。寻授光禄大夫,历河南尹, 行江都太守。杲聪令,美容仪,帝有所制词赋,杲多能诵之。性至孝,尝见帝风动, 不进膳,杲亦终日不食。又萧后尝灸,杲先请试炷,后不许之。杲泣请曰:“后所 服药,皆蒙尝之。今灸,愿听尝炷。”悲咽不已。后为停灸,由是尤钟爱。后遇化 及反,杲在帝侧,号恸不已。裴虔通使斩之帝前而血湔御服。时年十二。
lùn yuē: zhōu jiàn yì qīn, hàn kāi pán shí, nèi yǐ dūn mù jiǔ zú, wài yǐ jí níng yì zhào, shēn gēn gù běn, chóng jiǎng wáng shì, ān zé yǒu yǐ tóng qí lè, shuāi zé yǒu yǐ xù qí wēi, suǒ yóu lái jiǔ yǐ. zì wèi jìn yǐ xià, duō shī jué zhōng, bù zūn wáng dù, gè xùn suǒ sī. yì zhī zé shì qí yú pǐ fū, kàng zhī zé quán móu yú wàn shèng, jiǎo wǎng guò zhèng, fēi yī shí yě. dé shī xiáng yú qián shǐ, bù fù jiū ér lùn yān. suí wén kūn dì zhī ēn, sù fēi dǔ mù, guī fáng zhī xì, yòu bù xiāng róng. zhì yú èr shì chéng jī, zī bì yù shén. shì yǐ téng mù bào hōng, rén jiē qiè yì, cài wáng jiāng méi, zì yǐ wéi xìng. wéi wèi wáng yǎng yú xiàn hòu, gù rèn yù tè lóng, ér zhū zǐ qiān liú mò zhī sǐ suǒ, bēi fū! qí xī yǐ máo tǔ, chēng wéi pán shí, tè wú jiǎ bīng zhī wèi, jū yǔ zào lì wéi wǔ. wài nèi wú yú, diān wēi bù xiá, shí féng duō nàn, jiāng hé wàng zāi! hé jiān shǔ nǎi jiā fú, dì fēi chǒng bī, gù gāo wèi hòu zhì, yǔ shí zhōng shǐ. yáng qìng èr sān qí dé, zhì zài gǒu shēng, biàn běn zōng rú fǎn zhǎng, qì cí mǔ ruò yí jī, jí shēn ér jué, gù yí rán yǐ. wén dì wǔ zǐ, mò yǒu zhōng qí tiān nián. fáng líng zī yú gǔ ròu zhī qīn, dǔ yú jūn chén zhī yì, jīng lún dì gòu, qì kuò yí xiǎn, fǔ jūn lín guó, fán èr shí nián. suī sān shàn wèi chēng, ér shì shàn wú quē. ēn chǒng jì biàn, chán yán jiān zhī, gù fù zhī cí, dùn gé yú rén lǐ fù zǐ zhī dào, suì miè yú tiān xìng, suí shì jiāng wáng zhī xiào, zhòng shù jiē zhī zhī yǐ. shèn zǐ yuē:" yī tù zǒu jiē, bǎi rén zhú zhī jī tù yú shì, guò zhě bù gù." qǐ qí wú yù zāi? fēn dìng gù yě. fáng líng fēn dìng jiǔ yǐ, ér dì yī zhāo yì zhī, kāi nì luàn zhī yuán, zhǎng jì yú zhī wàng. yòu wéi chéng zhào jiàn, chóng qí wēi zhòng, shì chǒng ér jiāo, hòu zì fēng zhí, jìn zhī jì yú zhì, tuì zhī bù yǐ dào, jùn yǐ yōu zú, shí cǐ zhī yóu. é shǔ tiān bù fāng jiān, chán rén yǐ shèng, chǐ bù dǒu sù, mò kěn xiāng róng. xiù kuī mín shǔ zhī zǔ, liàng qǐ jìn yáng zhī jiǎ, chéng zī luàn cháng zhī xìn, gài yì yǒu yǐ dòng zhī yě. táng dì zhī shī tú fù, yǒu bì zhī fēng wú qī, huò yōu qiú yú líng yǔ, huò diān yǔn yú jiū dú. běn gēn jì jué, zhī yè bì jiǎn, shí yǒu yú nián, zōng shè lún xiàn. zì gǔ fèi dí lì shù, fù zú qīng zōng zhě duō yǐ, kǎo qí luàn wáng zhī huò, wèi ruò yǒu suí zhī kù. shī yún:" yīn jiàn bù yuǎn, zài xià hòu zhī shì." hòu zhī yǒu guó yǒu jiā zhě, kě bù shēn jiè zāi! yuán dé jǐn zhòng, yǒu jūn rén zhī liàng, jiàng nián bù yǒng, āi zāi! qí wáng mǐn huì kě chēng, zhì bù jí yuǎn, pō huái jiāo jiàn, gù dì shū ér jì zhī, nèi wú fù zǐ zhī qīn, mào zhǎn jūn chén zhī jìng. shēn fēi jī shàn, guó yǒu yú yāng, zhì lìng zhào jí yàn yuè, jiē bù de sǐ, bēi fū!
论曰:周建懿亲,汉开盘石,内以敦睦九族,外以辑宁亿兆,深根固本,崇奖 王室,安则有以同其乐,衰则有以恤其危,所由来久矣。自魏、晋已下,多失厥中, 不遵王度,各徇所私。抑之则势齐于匹夫,抗之则权侔于万乘,矫枉过正,非一时 也。得失详于前史,不复究而论焉。隋文昆弟之恩,素非笃睦,闺房之隙,又不相 容。至于二世承基,兹弊愈甚。是以滕穆暴薨,人皆窃议,蔡王将没,自以为幸。 唯卫王养于献后,故任遇特隆,而诸子迁流莫知死所,悲夫!其锡以茅土,称为盘 石,特无甲兵之卫,居与皁吏为伍。外内无虞,颠危不暇,时逢多难,将何望哉! 河间属乃葭莩,地非宠逼,故高位厚秩,与时终始。杨庆二三其德,志在苟生,变 本宗如反掌,弃慈母若遗迹,及身而绝,固宜然矣。文帝五子,莫有终其天年。房 陵资于骨肉之亲,笃于君臣之义,经纶缔构,契阔夷险,抚军临国,凡二十年。虽 三善未称,而视膳无阙。恩宠既变,谗言间之,顾复之慈,顿隔于人理;父子之道, 遂灭于天性,隋室将亡之效,众庶皆知之矣。《慎子》曰:“一兔走街,百人逐之; 积兔于市,过者不顾。”岂其无欲哉?分定故也。房陵分定久矣,而帝一朝易之, 开逆乱之源,长觊觎之望。又维城肇建,崇其威重,恃宠而骄,厚自封植,进之既 逾制,退之不以道,俊以忧卒,实此之由。俄属天步方艰,谗人已胜,尺布斗粟, 莫肯相容。秀窥岷、蜀之阻,谅起晋阳之甲,成兹乱常之衅,盖亦有以动之也。 《棠棣》之诗徒赋,有庳之封无期,或幽囚于囹圄,或颠殒于鸠毒。本根既绝,枝 叶毕翦,十有余年,宗社沦陷。自古废嫡立庶,覆族倾宗者多矣,考其乱亡之祸, 未若有隋之酷。《诗》云:“殷鉴不远,在夏后之世。”后之有国有家者,可不深 戒哉!元德谨重,有君人之量,降年不永,哀哉!齐王敏慧可称,志不及远,颇怀 骄僭,故帝疏而忌之,内无父子之亲,貌展君臣之敬。身非积善,国有余殃,至令 赵及燕、越,皆不得死,悲夫!