zhōng hé shì jiù xìng qíng shuō. dà dǐ xīn zhī tǐ shì xìng, xìng bú shì gè bié wù, zhǐ shì xīn zhōng suǒ jù zhī lǐ ěr. zhǐ zhè lǐ dòng chū wài lái biàn shì qíng. zhōng shì wèi jiē shì wù, xǐ nù āi lè wèi fā shí, hún lún zài zhè lǐ, wú suǒ piān yǐ, jí biàn shì xìng. jí fā chū lái, xǐ biàn piān yú xǐ, nù biàn piān yú nù, bù dé wèi zhī zhōng yǐ. rán wèi fā zhī zhōng, zhǐ kě yán bù piān bù yǐ, què xià bù dé guò bù jí zì. jí fā chū lái jiē zhōng jié, fāng wèi zhī hé. hé shì wú suǒ guāi lì, zhǐ lǐ miàn dào lǐ fà chū lái, dāng xǐ ér xǐ, dāng nù ér nù, wú suǒ guāi lì yú lǐ, biàn shì zhōng jié. zhōng jié yì zhǐ shì de qí dāng rán zhī lǐ, wú xiē guò, wú xiē bù jí, yǔ shì lǐ bù xiāng fú lì, gù míng zhī yuē hé ěr.
中和是就性情說。大抵心之體是性，性不是個別物，只是心中所具之理耳。只這理動出外來便是情。中是未接事物，喜怒哀樂未發時，渾淪在這裡，無所偏倚，即便是性。及發出來，喜便偏於喜，怒便偏於怒，不得謂之中矣。然未發之中，只可言不偏不倚，卻下不得過不及字。及發出來皆中節，方謂之和。和是無所乖戾，只裡面道理髮出來，當喜而喜，當怒而怒，無所乖戾於理，便是中節。中節亦只是得其當然之理，無些過，無些不及，與是理不相拂戾，故名之曰和耳。

zhōng zhě, tiān xià zhī dà běn, zhǐ shì hún lún zài cǐ, wàn bān dào lǐ dōu cóng zhè lǐ chū, biàn wèi dà běn. hé zhě, tiān xià zhī dá dào, zhǐ shì zhè lǐ dòng chū, wàn bān yīng jiē, wú shǎo guāi lì ér wú suǒ bù tōng, shì wèi dá dào.
中者，天下之大本，只是渾淪在此，萬般道理都從這裡出，便為大本。和者，天下之達道，只是這裡動出，萬般應接，無少乖戾而無所不通，是為達道。

zhōng yǒu èr yì: yǒu yǐ fā zhī zhōng, yǒu wèi fā zhī zhōng. wèi fā shì xìng shàng lùn, yǐ fā shì jiù shì shàng lùn. yǐ fā zhī zhōng, dāng xǐ ér xǐ, dāng nù ér nù, nà qià hǎo chù, wú guò bù jí, biàn shì zhōng. cǐ zhōng jí suǒ wèi hé yě. suǒ yǐ zhōu zi tōng shū yì yuē: zhōng zhě, hé yě. shì zhǐ yǐ fā zhī zhōng ér yán yě.
中有二義：有已發之中，有未發之中。未發是性上論，已發是就事上論。已發之中，當喜而喜，當怒而怒，那恰好處，無過不及，便是中。此中即所謂和也。所以周子通書亦曰：中者，和也。是指已發之中而言也。

yáo shùn yǔ yǔn zhí jué zhōng, jiē shì yǐ fā zhī zhōng. ruò shì lǐ miàn hún lún wèi fā, wèi yǒu xíng yǐng, rú hé zhí dé? jí fā chū lái fāng kě zhí. cǐ shì hé dāng rú cǐ, bǐ shì hé dāng rú bǐ, fāng yǒu gè qià hǎo zhǔn zé, wú tài guò bù jí chù, kě dé ér cāo zhí zhī yě.
堯舜禹「允執厥中」，皆是已發之中。若是裡面渾淪未發，未有形影，如何執得？及發出來方可執。此事合當如此，彼事合當如彼，方有個恰好準則，無太過不及處，可得而操執之也。

zhōng yōng piān zhǐ jǔ xǐ nù āi lè sì zhě, zhǐ shì jǔ gè dà gāng ér yǐ. qí shí cóng lǐ miàn fā chū lái dǐ, dāng rán ér rán, wú suǒ fú yú lǐ zhě, dōu shì hé.
中庸篇只舉喜怒哀樂四者，只是舉個大綱而已。其實從裡面發出來底，當然而然，無所拂於理者，都是和。

shì shì zhī lùn, dà gài yù miè qíng yǐ fù xìng. lǐ áo zuò fù xìng lùn èr piān, jiē shì cǐ yì. áo suī yǔ hán wén gōng yóu, wén gōng xué wú yuān yuán, jiàn lǐ bù míng yíng, suǒ yǐ liú rù shì shì qù. shì shì yào xǐ nù āi lè bǎi niàn dōu wú, rú hé wú dé? zhǐ shì yǒu zhèng yǔ bù zhèng ěr. zhèng dǐ biàn shì tiān lǐ, bù zhèng dǐ biàn shì rén yù.
釋氏之論，大概欲滅情以復性。李翱作復性論二篇，皆是此意。翱雖與韓文公游，文公學無淵源，見理不明瑩，所以流入釋氏去。釋氏要喜怒哀樂百念都無，如何無得？只是有正與不正耳。正底便是天理，不正底便是人慾。

dà dǐ zhōng hé zhī zhōng, shì zhuān zhǔ wèi fā ér yán. zhōng yōng zhī zhōng, què yòu shì hán èr yì: yǒu zài xīn zhī zhōng, yǒu zài shì wù zhī zhōng. suǒ yǐ wén gōng jiě zhōng yōng èr zì, bì hé nèi wài ér yán, wèi bù piān bù yǐ, wú guò bù jí, ér píng cháng zhī lǐ, kě wèi què ér jǐn yǐ.
大抵中和之中，是專主未發而言。中庸之中，卻又是含二義：有在心之中，有在事物之中。所以文公解中庸二字，必合內外而言，謂「不偏不倚，無過不及，而平常之理」，可謂確而盡矣。