tài zōng zhēng liáo dōng, liú shì zhōng liú jì yǔ gāo shì lián mǎ zhōu fǔ tài zǐ yú dìng zhōu jiān guó. jì jiān zuǒ shù zǐ, zǒng lì lǐ hù sān shàng shū shì. tài zōng wèi zhī yuē: wǒ jīn yuǎn zhēng, shǐ ěr fǔ yì tài zǐ. shè jì ān wēi, suǒ jì yóu zhòng, ěr yí shēn shí wǒ yì. jì duì yuē: yuàn bì xià wú yōu, dà chén yǒu tiě shī zhě, chén jǐn jí xíng zhū. tài zōng yǐ qí yán fā wú duān, shén guài zhī. jiè zhī yuē: jūn bù mì zé shī chén, chén bù mì zé shī shēn. qīng xìng shū ér tài jiàn, bì yǐ zì bài. shēn yí jiè shèn, yǐ bǎo zhōng jí. jí zhēng liáo hái, tài zōng yǒu jí, jì cóng wài zhì, yīn dà bēi qì yuē: jí rú cǐ, dú kě yōu shèng gōng ěr! huáng mén shì láng chǔ suì liáng wū zòu jì yún: guó jiā zhī shì, bù zú lǜ yě. zhèng dāng fǔ shǎo zhǔ, xíng yī huò zhī shì ěr. dà chén yǒu yì zhì, zhū zhī zì rán dìng yǐ. tài zōng jí yù, zhào wèn qí gù. jì yǐ shí duì, suì liáng zhí zhèng zhī. jì yǐn mǎ zhōu yǐ zì míng. jí wèn zhōu, yán rú jì suǒ chén. suì liáng gù zhí yuē: tóng huì zhī ěr. suì cì jì sǐ. suì liáng zhōng yú liǎng cháo, duō suǒ kuāng zhèng jí qí bài yě, xián yǐ wèi xiàn jì zhī bào yān.
太宗征遼東，留侍中劉洎與高士廉、馬周輔太子於定州監國。洎兼左庶子，總吏、禮、戶三尚書事。太宗謂之曰：「我今遠征，使爾輔翊太子。社稷安危，所寄尤重，爾宜深識我意。」洎對曰：「願陛下無憂，大臣有僣失者，臣謹即行誅。」太宗以其言發無端，甚怪之。誡之曰：「君不密則失臣，臣不密則失身。卿性疏而太健，必以自敗。深宜誡慎，以保終吉。」及征遼還，太宗有疾，洎從外至，因大悲泣曰：「疾如此，獨可憂聖躬耳！」黃門侍郎褚遂良誣奏洎云：「國家之事，不足慮也。正當輔少主，行伊、霍之事耳。大臣有異志，誅之自然定矣。」太宗疾愈，詔問其故。洎以實對，遂良執證之。洎引馬周以自明。及問周，言如洎所陳。遂良固執曰：「同諱之耳。」遂賜洎死。遂良終於兩朝，多所匡正；及其敗也，咸以為陷洎之報焉。

wú wáng kè mǔ yuē yáng fēi, yáng dì nǚ yě. kè shàn qí shè, tài zōng yóu ài zhī. chéng gàn jì fèi, lì gāo zōng wèi tài zǐ, yòu yù lì kè. zhǎng sūn wú jì jiàn yuē: jìn wáng rén hòu, shǒu wén zhī liáng zhǔ yě. qiě jǔ qí bù dìng, qián zhé suǒ jiè. chǔ wèi zhì zhòng, qǐ yí shù yì? tài zōng yuē: zhèn yì yì rú cǐ, bù néng xiāng wéi, ā jiù hòu wú huǐ yě. yóu shì kè yǔ wú jì bù xié. gāo zōng jí wèi, fáng yí ài děng móu fǎn, chì wú jì tuī zhī. yí ài xī zhǐ yǐn kè, jì yǐ huò miǎn. wú jì jì yǔ kè yǒu xì, yīn ér bì kè. lín xíng, mà yuē: zhǎng sūn wú jì! qiè nòng wēi quán, gòu hài liáng shàn. ruò zōng shè yǒu líng, dāng jiàn qí zú miè! bù jiǔ, jìng rú qí yán.
吳王恪母曰楊妃，煬帝女也。恪善騎射，太宗尤愛之。承干既廢，立高宗為太子，又欲立恪。長孫無忌諫曰：「晉王仁厚，守文之良主也。且舉棋不定，前哲所戒。儲位至重，豈宜數易？」太宗曰：「朕意亦如此，不能相違，阿舅後無悔也。」由是恪與無忌不協。高宗即位，房遺愛等謀反，敕無忌推之。遺愛希旨引恪，冀以獲免。無忌既與恪有隙，因而斃恪。臨刑，罵曰：「長孫無忌！竊弄威權，構害良善。若宗社有靈，當見其族滅！」不久，竟如其言。

gāo zōng wáng huáng hòu xìng zhǎng hòu, wèi cháng qū shì shàng xià. mǔ liǔ shì, wài jiù shì, jiàn nèi rén shàng guān, yòu bù wèi lǐ. zé tiān cì wáng hòu suǒ bù jìng zhě, qīng xīn jié zhī. suǒ de shǎng cì, xī yǐ fēn bù. wǎng wū wáng hòu yǔ mǔ qiú yàn shèng zhī shù. gāo zōng suì yǒu yì fèi zhī. zhǎng sūn wú jì yǐ xià, qiè jiàn yǐ wèi bù kě. shí zhōng shū shè rén lǐ yì fǔ yīn zéi lè huò, wú jì è zhī, zuǒ qiān bì zhōu sī mǎ. zhào shū wèi zhì mén xià, lǐ yì fǔ mì zhī zhī, wèn jì yú zhōng shū shè rén wáng dé jiǎn. wáng dé jiǎn yuē: wǔ zhāo yí shén chéng ēn chǒng, shàng yù lì wèi huáng hòu. yóu yù wèi jué zhě, zhí kǒng dà chén yì yì ěr. gōng néng jiàn cè lì zhī, zé zhuǎn huò wèi fú, zuò qǔ fù guì. yì fǔ rán qí jì, suì dài dé jiǎn sù zhí, kòu tóu shàng biǎo, qǐng lì wǔ zhāo yí. gāo zōng dà yuè, zhào jiàn yǔ yǔ, cì bǎo zhū yī dòu, zhào fù jiù guān. dé jiǎn, xǔ jìng zōng zhī shēng yě. yǐng ér duō zhì, shí rén hào yuē zhì náng. yì fǔ yú shì yǔ jìng zōng jí yù shǐ dài fū cuī yì xuán zhōng chéng yuán gōng yú děng, guān shí biàn ér bù fù xīn yǐ. gāo zōng zhào zhǎng sūn wú jì lǐ jī yú zhì níng chǔ suì liáng, jiāng yì fèi lì. jī chēng jí bù zhì, zhì níng gù wàng bù gǎn duì. gāo zōng zài sān gù wú jì yuē: mò dà zhī zuì, wú guò jué sì. huáng hòu wú zi, jīn yù fèi zhī, lì wǔ shì yuē nǚ, hé rú? wú jì yuē: xiān cháo yǐ bì xià tuō fù suì liáng, wàng bì xià wèn qí kě fǒu? suì liáng jìn yuē: huáng hòu chū zì míng jiā, xiān dì wèi bì xià suǒ qǔ, fú shì xiān dì, wú wéi fù dé. yú chén bù gǎn qū cóng, shàng wéi xiān dì zhī zhǐ. gāo zōng bù yuè ér bà. yì rì, yòu yán zhī. suì liáng yuē: fú yuàn zài sān shěn sī. yú chén shàng wǔ shèng yán, zuì dāng wàn sǐ. dàn dé bù fù xiān dì, gān xīn dǐng huò. yīn zhì hù yú diàn jiē, yuē: hái bì xià cǐ hù. nǎi jiě jīn kòu tóu liú xiě. gāo zōng dà nù, mìng yǐn chū. zé tiān gé lián dà shēng yuē: hé bù pū shā cǐ liáo! wú jì yuē: suì liáng shòu xiān dì gù mìng, yǒu zuì bù kě jiā xíng! yì rì, gāo zōng wèi lǐ jī yuē: cè lì wǔ zhāo yí, suì liáng gù zhí bù cóng, qiě zhǐ. jī yuē: bì xià jiā shì, hé xū wèn wài rén. xǔ jìng zōng yòu xuān yán yú cháo yuē: tián shè ér shèng zhǒng dé shí hú mài, shàng yù huàn jiù fù. kuàng tiān zǐ fù yǒu sì hǎi, lì huáng hòu yǒu hé bù kě? guān rǔ zhū rén dǐ shì ér shēng yì yì! zé tiān lìng rén yǐ wén, gāo zōng yì nǎi dìng. suì fèi wáng huáng hòu jí xiāo shū fēi wèi shù rén, qiú zhī bié yuàn. gāo zōng yóu niàn zhī, zhì qí yōu suǒ, jiàn qí mén fēng bì jí mì, wéi tōng yī qiào yǐ tōng shí qì, cè rán hū yuē: huáng hòu shū fēi hé zài? fù hǎo zài fǒu? huáng hòu qì ér yán yuē: qiè dé zuì, fèi qì yǐ wèi gōng bì, hé gǎn qiè huáng hòu míng! yán qì wū yàn. yòu yuē: zhì zūn sī jiù, shǐ qiè zài jiàn rì yuè, wàng gǎi cǐ wèi huí xīn yuàn, qiè zài shēng zhī xìng. gāo zōng yuē: zhèn jí yǒu chù fēn. zé tiān zhī zhī, gè zhàng yī bǎi, jié qù shǒu, tóu yú jiǔ wèng zhōng, wèi zuǒ yòu yuē: lìng cǐ liǎng yù gǔ zuì kě yǐ. chū, lìng gōng rén xuān chì shì wáng hòu, hòu yuē: yuàn dà jiā wàn suì. zhāo yí zhǎng chéng ēn zé, sǐ shì wú fēn yě. cì zhì shū fēi, wén chì mà yuē: ā wǔ hú mèi, fān fù zhì cǐ, bǎi shēng qiān jié, yuàn wǒ tuō shēng wèi māo ér, ā wǔ wèi lǎo shǔ, wú è qí hóu yǐ bào jīn rì, zú yǐ! zì cǐ, jìn zhōng bù xǔ yǎng māo ér. pín jiàn èr rén wèi suì, bèi fā lì xuè, rú sǐ shí zhuàng. zé tiān è zhī, mìng wū zhù qí dǎo, suì zhōng bù miè.
高宗王皇后性長厚，未嘗曲事上下。母柳氏，外舅奭，見內人尚官，又不為禮。則天伺王后所不敬者，傾心結之。所得賞賜，悉以分布。罔誣王后與母求厭勝之術。高宗遂有意廢之。長孫無忌以下，切諫以為不可。時中書舍人李義府陰賊樂禍，無忌惡之，左遷璧州司馬。詔書未至門下，李義府密知之，問計於中書舍人王德儉。王德儉曰：「武昭儀甚承恩寵，上欲立為皇后。猶豫未決者，直恐大臣異議耳。公能建策立之，則轉禍為福，坐取富貴。」義府然其計，遂代德儉宿直，叩頭上表，請立武昭儀。高宗大悅，召見與語，賜寶珠一斗，詔復舊官。德儉，許敬宗之甥也。癭而多智，時人號曰「智囊」。義府於是與敬宗及御史大夫崔義玄、中丞袁公瑜等，觀時變而布腹心矣。高宗召長孫無忌、李績、于志寧、褚遂良，將議廢立。績稱疾不至，志寧顧望不敢對。高宗再三顧無忌曰：「莫大之罪，無過絕嗣。皇后無子，今欲廢之，立武士彠女，何如？」無忌曰：「先朝以陛下託付遂良，望陛下問其可否？」遂良進曰：「皇后出自名家，先帝為陛下所娶，伏事先帝，無違婦德。愚臣不敢曲從，上違先帝之旨。」高宗不悅而罷。翌日，又言之。遂良曰：「伏願再三審思。愚臣上忤聖顏，罪當萬死。但得不負先帝，甘心鼎鑊。」因置笏於殿階，曰：「還陛下此笏。」乃解巾叩頭流血。高宗大怒，命引出。則天隔簾大聲曰：「何不撲殺此獠！」無忌曰：「遂良受先帝顧命，有罪不可加刑！」翌日，高宗謂李績曰：「冊立武昭儀，遂良固執不從，且止。」績曰：「陛下家事，何須問外人。」許敬宗又宣言於朝曰：「田舍兒剩種得十斛麥，尚欲換舊婦。況天子富有四海，立皇后有何不可？關汝諸人底事而生異議！」則天令人以聞，高宗意乃定。遂廢王皇后及蕭淑妃為庶人，囚之別院。高宗猶念之，至其幽所，見其門封閉極密，唯通一竅以通食器，惻然呼曰：「皇后、淑妃何在？復好在否？」皇后泣而言曰：「妾得罪，廢棄以為宮婢，何敢竊皇后名！」言訖嗚咽。又曰：「至尊思舊，使妾再見日月，望改此為回心院，妾再生之幸。」高宗曰：「朕即有處分。」則天知之，各杖一百，截去手，投於酒瓮中，謂左右曰：「令此兩嫗骨醉可矣。」初，令宮人宣敕示王后，後曰：「願大家萬歲。昭儀長承恩澤，死是吾分也。」次至淑妃，聞敕罵曰：「阿武狐媚，翻覆至此，百生千劫，願我托生為貓兒，阿武為老鼠，吾扼其喉以報今日，足矣！」自此，禁中不許養貓兒。頻見二人為祟，被發瀝血，如死時狀。則天惡之，命巫祝祈禱，祟終不滅。

zé tiān yǐ zhǎng sūn wú jì bù fù jǐ, qiě è qí quán, shēn xián zhī. xǔ jìng zōng xī zhǐ lè huò, yòu cì qí xì. huì lì yáng rén lǐ fèng jié gào tài zǐ xǐ mǎ wéi jì fāng jiān chá yù shǐ lǐ cháo jiāo tōng cháo guì, yǒu péng dǎng zhī shì, zhào jìng zōng tuī wèn. jìng zōng shén jí, jì fāng zì shā. yòu sōu fèng jié, dé sī shū yǔ zhào shī zhě. suì zòu yán: zhào shī jí wú jì, shǎo fā, hū zuò zhào shī. yīn wèi yǐn yǔ, yù móu fǎn ěr. gāo zōng qì yuē: wǒ jiā bù xìng, qīn qī zhōng dùn yǒu è shì. wǎng nián gāo yáng gōng zhǔ yǔ zhèn tóng qì, yǔ fū móu fǎn. jīn ā jiù fù zuò ě xīn. jìn qīn rú cǐ, shǐ wǒ cán jiàn bǎi xìng, qí ruò zhī hé? yì rì, yòu lìng shěn wèn, jìng zōng zòu yuē: qǐng zhǔn fǎ shōu bǔ. gāo zōng yòu qì yuē: ā jiù guǒ ěr, wǒ jué bù rěn shā zhī. jìng bù yǐn wèn, pèi liú qián zhōu. zé tiān xún shǐ rén bī shā zhī. liáng zhōu zhǎng shǐ zhào chí mǎn, yǔ hán ài wú jì yīn qīn, xǔ jìng zōng jù wèi jǐ huàn, wū qí tóng fǎn. zhuī zhì jīng, kǎo xùn, tàn yuē: shēn kě shā, cí bù kě rǔ! lì gēng dài zhàn ér jié zòu zhī, suì sǐ yù zhōng. shī yú chéng xī, qīn qī mò gǎn shì. yǒu rén wáng fāng yì tàn yuē: luán bù zhī kū péng yuè, dà yì yě zhōu wén zhī yǎn kū hái, zhì rén yě. jué yǒu zhī yì, bì zhǔ zhī rén, hé yǐ shì jūn! suì jù lǐ zàng zhī. gāo zōng yì zhī, bù wèn.
則天以長孫無忌不附己，且惡其權，深銜之。許敬宗希旨樂禍，又伺其隙。會櫟陽人李奉節告太子洗馬韋季方、監察御史李巢交通朝貴，有朋黨之事，詔敬宗推問。敬宗甚急，季方自殺。又搜奉節，得私書與趙師者。遂奏言：「趙師即無忌，少發，呼作趙師。陰為隱語，欲謀反耳。」高宗泣曰：「我家不幸，親戚中頓有惡事。往年高陽公主與朕同氣，與夫謀反。今阿舅復作噁心。近親如此，使我慚見百姓，其若之何？」翌日，又令審問，敬宗奏曰：「請准法收捕。」高宗又泣曰：「阿舅果耳，我決不忍殺之。」竟不引問，配流黔州。則天尋使人逼殺之。涼州長史趙持滿，與韓璦、無忌姻親，許敬宗懼為己患，誣其同反。追至京，考訊，嘆曰：「身可殺，詞不可辱！」吏更代占而結奏之，遂死獄中。屍於城西，親戚莫敢視。友人王方翼嘆曰：「欒布之哭彭越，大義也；周文之掩枯骸，至仁也。絕友之義，蔽主之仁，何以事君！」遂具禮葬之。高宗義之，不問。

zhōu xìng lái jùn chén děng, luó gào tiān xià yì guān, yù zú zhě bù kě shèng jì. jùn chén àn zhào yù, tè zào shí gè dà jiā: yī yuē dìng bǎi mài, èr yuē chuǎn bù dé, sān yuē tū dì hǒu, sì yuē zhe jí chéng, wǔ yuē shī hún pò, liù yuē shí tóng fǎn, qī yuē fǎn shì shí, bā yuē sǐ zhū chóu, jiǔ yuē qiú jí sǐ, shí yuē qiú pò jiā. zāo qí jiā zhě, wǎn zhuǎn yú dì, sī xū mèn jué. yòu yǒu jiā míng? wěi?, bàng míng jiàn jí chéng fù yǒu tiě quān lóng tóu, míng hào shù shí, dà lüè rú cǐ. yòu yǔ qí tú hóu sī zhǐ wèi suì zhōng děng, zhāo jí gào shì zhě shù bǎi rén, zào gào mì luó zhī jīng yī juàn, qí yì wǎng luó píng rén, zhī chéng fǎn zhuàng. měi xùn qiú, xiān bù jiā bàng yú dì, zhào qiú qián, yuē: cǐ shì zuò jù. jiàn zhě hún pò fēi yuè, hǎn bù zì wū. yóu shì pò jiā zhě yǐ qiān shù. zé tiān bù xià jiē xù, qián yí liù hé yǐ. tiān shòu zhōng, chūn guān shàng shū dí rén jié tiān guān shì láng rèn lìng huī wén chāng zuǒ chéng lú xiàn děng wǔ rén, bìng wèi suǒ gào. jùn chén jì yǐ zú rén wèi gōng, gǒu yǐn zhī chéng fǎn, nǎi zòu qǐng yī wèn jí chéng tóng shǒu, lì dé jiǎn sǐ. nǎi xié rén jié děng lìng chéng fǎn. rén jié tàn yuē: dà zhōu gé mìng, wàn wù wéi xīn. táng cháo jiù chén, gān cóng zhū lù. fǎn shì shí. jùn chén nǎi shǎo kuān zhī. qí pàn guān wáng dé shòu wèi rén jié yuē: shàng shū shì yǐ ěr, qiě dé miǎn sǐ. dé shòu jīn yè yǐ shòu qū cè, yì yù qiú shǎo jiē jí, píng shàng shū qiān yáng zhí róu, kě hū? rén jié yuē: ruò zhī hé? dé shòu yuē: shàng shū xī zài chūn guān, zhí róu rèn qí sī yuán wài, yǐn kě yě. rén jié yuē: huáng tiān hòu tǔ, qiǎn rén jié zì xíng cǐ shì. yǐ tóu chù zhù, xuè liú bèi miàn. dé shòu jù ér xiè yān. rén jié jì chéng fǎn, suǒ sī dàn dài rì xíng, bù fù yán bèi. rén jié qiú shǒu zhě dé bǐ yàn, chāi bèi tóu bó, shū zhī xù yuān, nì zhì yú mián yī zhōng, wèi dé shòu yuē: shí fāng rè, qǐng fù jiā rén qù qí mián. dé shòu bù zhī lǜ. rén jié zi guāng yuǎn dé yī zhōng shū, chí yǐ chēng biàn, dé zhào jiàn. zé tiān lǎn zhī mǐn rán, wèn jùn chén yuē: qīng yán rén jié děng fǎn, jīn zǐ dì sù yuān hé duō yě? jùn chén yuē: cǐ děng hé néng zì fú qí zuì? chén qǐn chù shén ān, yì bù qù jīn dài. zé tiān shǐ rén shì zhī, jùn chén jù mìng rén jié jīn dài. shǐ zhě jiāng fù mìng, jùn chén nǎi lìng dé shòu dài rén jié děng zuò xiè sǐ biǎo, dài shǔ, fù shǐ zhě jìn zhī. zé tiān zhào rén jié děng wèi yuē: qīng chéng fǎn hé yě? rén jié děng yuē: xiàng ruò bù chéng fǎn, yǐ sǐ yú jiā bàng yǐ. zé tiān yuē: hé wèi zuò xiè sǐ biǎo. rén jié děng yuē: wú zhī. chū biǎo shì zhī, nǎi zhī dài shǔ. rén jié děng wǔ rén huò miǎn.
周興、來俊臣等，羅告天下衣冠，遇族者不可勝紀。俊臣案詔獄，特造十個大枷：一曰定百脈，二曰喘不得，三曰突地吼，四曰着即承，五曰失魂魄，六曰實同反，七曰反是實，八曰死豬愁，九曰求即死，十曰求破家。遭其枷者，宛轉於地，斯須悶絕。又有枷名?尾?，棒名見即承；復有鐵圈籠頭，名號數十，大略如此。又與其徒侯思止、衛遂忠等，招集告事者數百人，造《告密羅織經》一卷，其意網羅平人，織成反狀。每訊囚，先布枷棒於地，召囚前，曰：「此是作具。」見者魂魄飛越，罕不自誣。由是破家者已千數。則天不下階序，潛移六合矣。天授中，春官尚書狄仁傑、天官侍郎任令暉、文昌左丞盧獻等五人，並為所告。俊臣既以族人為功，苟引之承反，乃奏請一問即承同首，例得減死。乃脅仁傑等令承反。仁傑嘆曰：「大周革命，萬物維新。唐朝舊臣，甘從誅戮。反是實。」俊臣乃少寬之。其判官王德壽謂仁傑曰：「尚書事已爾，且得免死。德壽今業已受驅策，意欲求少階級，憑尚書牽楊執柔，可乎？」仁傑曰：「若之何？」德壽曰：「尚書昔在春官，執柔任其司員外，引可也。」仁傑曰：「皇天后土，遣仁傑自行此事。」以頭觸柱，血流被面。德壽懼而謝焉。仁傑既承反，所司但待日刑，不復嚴備。仁傑求守者得筆硯，拆被頭帛，書之敘冤，匿置於綿衣中，謂德壽曰：「時方熱，請付家人去其綿。」德壽不之慮。仁傑子光遠得衣中書，持以稱變，得召見。則天覽之憫然，問俊臣曰：「卿言仁傑等反，今子弟訴冤何多也？」俊臣曰：「此等何能自伏其罪？臣寢處甚安，亦不去巾帶。」則天使人視之，俊臣遽命仁傑巾帶。使者將復命，俊臣乃令德壽代仁傑等作《謝死表》，代署，附使者進之。則天召仁傑等謂曰：「卿承反何也？」仁傑等曰：「向若不承反，已死於枷棒矣。」則天曰：「何為作《謝死表》。」仁傑等曰：「無之。」出表示之，乃知代署。仁傑等五人獲免。

xiào jìng dì rén xiào yīng guǒ, shén wèi gāo zōng suǒ zhōng ài. zì shēng chǔ wèi, jìng lǐ dà chén jí rú xué zhī shì, wèi cháng yǒu guò, tiān xià guī xīn yān. xián hēng chū, liú zài jīng shī jiān guó. shí guān zhōng jī shén, xiào jìng lìng qǔ láng xià bīng shì liáng shì zhī, jiàn yǒu shí yú pí péng shí zhě, cè rán āi zhī, mìng jiā lìng děng gěi mǐ shǐ zú. qí rén huì rú cǐ. xiān shì yì yáng xuān chéng èr gōng zhǔ yǐ mǔ dé zuì, yōu yú yè tíng, chuí sān shí nián bù jià. xiào jìng jiàn zhī jīng mǐn, jù zòu chū jiàng. yòu qǐng yǐ shā yuàn dì fēn jiè pín rén. zhào jiē xǔ zhī. zé tiān dà nù, jí rì yǐ wèi shì èr rén pèi èr gōng zhǔ. xiào jìng yīn shì shī ài, yù dú ér hōng, shí nián èr shí sì. cháo yě mò bù shāng tòng.
孝敬帝仁孝英果，甚為高宗所鍾愛。自升儲位，敬禮大臣及儒學之士，未嘗有過，天下歸心焉。咸亨初，留在京師監國。時關中飢甚，孝敬令取廊下兵士糧視之，見有食榆皮、蓬實者，惻然哀之，命家令等給米使足。其仁惠如此。先是義陽、宣城二公主以母得罪，幽於掖庭，垂三十年不嫁。孝敬見之驚憫，遽奏出降。又請以沙苑地分借貧人。詔皆許之。則天大怒，即日以衛士二人配二公主。孝敬因是失愛，遇毒而薨，時年二十四。朝野莫不傷痛。

hóu sī zhǐ, pín hán wú lài, shì héng zhōu cān jūn gāo yuán lǐ jiā. zé tiān cháo, yǐ gào biàn shòu shì yù shǐ, àn zhōng chéng wèi yuán zhōng yuē: jí chéng bái sī mǎ, bù rán jí chī mèng qīng. luò yáng běi yǒu bǎn míng bái sī mǎ, jiāng jūn yǒu xìng mèng míng qīng bàng zhě. sī zhǐ lǘ xiàng yōng bǎo, cháng yǐ cǐ wèi zhū qiú yě. yuán zhōng cí qì bù qū, sī zhǐ dào yè zhī. yuán zhōng xú qǐ yuē: wǒ bó mìng, rú chéng è lǘ ér zhuì, jiǎo wèi dèng suǒ guà, suì bèi yè ěr. sī zhǐ yù nù, yòu yè zhī, yuē: rǔ jù hàn zhì shǐ, jí zòu zhǎn zhī. yuán zhōng yuē: hóu sī zhǐ, rǔ jīn wèi guó jiā yù shǐ, xū shí qīng zhòng. bì xū wèi yuán zhōng tóu, hé bù yǐ jù jié jiāng, wú wèi yì wǒ chéng fǎn. nài hé pèi fú zhū fú, qīn xián tiān mìng, bù néng xíng zhèng zhí shì, nǎi yán bái sī mǎ mèng qīng, shì hé yán yě? fēi wèi yuán zhōng wú rén yǎng jiào! sī zhǐ nǎi yǐn zhōng shàng jiē, zuò ér wèn zhī. yuán zhōng róng zhǐ zì ruò. lái jùn chén dǎng rén yǔ sī xíng fǔ lì fán shén bù yè, wū yǐ móu fǎn, zhū zhī. qí zi sù yuān yú cháo táng, wú gǎn lǐ zhě, nǎi yǐn dāo zì kū qí fù. qiū guān shì láng liú rú xuán bù jué yán jī jī ér lèi xià. jùn chén zòu: rú xuán dǎng è rén. xià yù, rú xuán duì yuē: nián lǎo, mù yù fēng ér lèi xià. jùn chén pī zhī yuē: mù xià juān juān zhī lèi, jí shì yīn fēng kǒu zhōng jī jī zhī shēng, rú hé fēn xuě? chù yǐ jiǎo xíng. zé tiān yòu zhī, liú yú ráng zhōu. zi jǐng xiàn sù yuān, dé zhēng hái, fù běn guān. jùn chén wú wén, qí pī, zhèng yīn zhī cí yě. zé tiān shí, cháo shì duō bù zì bǎo, xiǎn báo zhī tú jìng gào shì yǐ qiú guān shǎng. zuǒ sī yuán wài huò xiàn kě cháng yǐ tóu chù yù jiē, qǐng shā dí rén jié péi xíng běn. xíng běn, xiàn kě zhī jiù yě. jì sǔn é, yǐ lǜ bó guǒ zhī fú tóu xià, cháng lìng lòu chū, jì zé tiān jiàn zhī. shí rén fāng zhī lǐ zǐ shèn. zi shèn, wū gào qí jiù yǐ huò wǔ pǐn, qí mǔ jiàn qí zhe fēi shān, fù chuáng tì qì yuē: cǐ shì rǔ jiù xuè rǎn zhě yě!
侯思止，貧寒無賴，事恆州參軍高元禮家。則天朝，以告變授侍御史，按中丞魏元忠曰：「急承白司馬，不然即吃孟青。」洛陽北有坂名白司馬，將軍有姓孟名青棒者。思止閭巷傭保，嘗以此謂諸囚也。元忠詞氣不屈，思止倒曳之。元忠徐起曰：「我薄命，如乘惡驢而墜，腳為鐙所掛，遂被曳耳。」思止愈怒，又曳之，曰：「汝拒捍制使，即奏斬之。」元忠曰：「侯思止，汝今為國家御史，須識輕重。必須魏元忠頭，何不以鋸截將，無為抑我承反。奈何佩服朱紱，親銜天命，不能行正直事，乃言『白司馬、孟青』，是何言也？非魏元忠無人仰教！」思止乃引忠上階，坐而問之。元忠容止自若。來俊臣黨人與司刑府吏樊甚不葉，誣以謀反，誅之。其子訴冤於朝堂，無敢理者，乃引刀自刳其腹。秋官侍郎劉如璇不覺言唧唧而淚下。俊臣奏：「如璇黨惡人。」下獄，如璇對曰：「年老，目遇風而淚下。」俊臣批之曰：「目下涓涓之淚，即是因風；口中唧唧之聲，如何分雪？」處以絞刑。則天宥之，流於瀼州。子景憲訴冤，得征還，複本官。俊臣無文，其批，鄭愔之詞也。則天時，朝士多不自保，險薄之徒競告事以求官賞。左司員外霍獻可嘗以頭觸玉階，請殺狄仁傑、裴行本。行本，獻可之舅也。既損額，以綠帛裹之幞頭下，常令露出，冀則天見之。時人方之李子慎。子慎，誣告其舅以獲五品，其母見其着緋衫，覆床涕泣曰：「此是汝舅血染者也！」

guō bà yǔ lái jùn chén wèi luó zhī zhī dǎng, cháng àn fāng zhōu cì shǐ lǐ sī zhēng, sī zhēng bù chéng fǎn, nǎi shā zhī. shèng lì zhōng, sī zhēng chū jiàn bà, bà shén è zhī, tuì cháo jù guī jiā, mìng rén sù qǐng sēng zhuǎn jīng shè zhāi. xū yú, jiàn sī zhēng cóng shù shí qí zhǐ qí tíng, gòu yuē: rǔ wǎng xiàn wǒ, jīn qǔ rǔ. bà zhōu zhāng huáng bù, bá dāo zì kū fù ér sǐ. shì rì, lǘ lǐ xián jiàn yān. bà cái qì jué, sī zhēng yì méi. tài zǐ yù dé zhāng yuán yī yǐ zhāi xié gòng fèng. shí zhōng qiáo xīn chéng, zé tiān wèn yuán yī: zài wài yǒu hé hǎo shì? yuán yī duì yuē: luò qiáo chéng ér guō bà sǐ, jí hǎo shì yě. zé tiān mò rán.
郭霸與來俊臣為羅織之黨，嘗按芳州刺史李思征，思征不承反，乃殺之。聖歷中，思征出見霸，霸甚惡之，退朝遽歸家，命人速請僧轉經設齋。須臾，見思征從數十騎止其庭，詬曰：「汝枉陷我，今取汝。」霸周章惶怖，拔刀自刳腹而死。是日，閭里咸見焉。霸纔氣絕，思征亦沒。太子諭德張元一以齋諧供奉。時中橋新成，則天問元一：「在外有何好事？」元一對曰：「洛橋成而郭霸死，即好事也。」則天默然。

wǔ sān sī jì fèi wǔ wáng, lǜ wèi hòu huàn, nǎi lìng xuān zhōu sī gōng cān jūn zhèng yīn gào zhāng jiǎn zhī yǔ wáng tóng jiǎo tóng móu fǎn. yòu lìng rén yīn shū wéi hòu huì xíng, bǎng yú tiān jīn qiáo, qǐng xíng fèi chù. zhōng zōng dà nù, fù zhí zhèng àn zhī. zhū xiāng jiē yáng jiǎ mèi, wéi lǐ jiào wéi jù yuán yáng zài sī jù chū chéng zhì, rǎng mèi yú qí jiān. suì mìng yù shǐ dài fū lǐ chéng jiā shēn jìng qí shì. chéng jiā zòu yún: jiǎn zhī děng lìng rén mì wèi cǐ bǎng, suī tuō fèi huáng hòu wèi míng, shí yǒu wēi jūn zhī jì. qǐng jiā zú zhū. zhōng zōng dà nù, jù lìng fǎ sī jié zuì. yòu fěng huáng tài zǐ shàng biǎo, qǐng yí jiǎn zhī děng sān zú. zhōng shū shè rén cuī shí yòu quàn sān sī jǐn shā zhī, jué qí guī wàng. sān sī wèn: shuí kě shǐ zhě? shí jiàn biǎo xiōng zhōu lì zhēn, xiān wèi huán jǐng suǒ è, biǎn jiā zhōu sī mǎ. sān sī jí yǐ lì zhēn wèi nán hǎi dū du, lìng jiǎo zhào shā zhī. wéi huán yàn fàn yú zhú chá shàng yè, ròu jǐn ér sǐ. chū, jiǎn zhī jù sān sī chán, yǐn shí yǐ wèi ěr mù, zì shǐ cì qí dòng jìng. shí fǎn dǎng sān sī yǐ tú jiǎn zhī děng. jūn zǐ zhī shí zhī bù miǎn ěr.
武三思既廢五王，慮為後患，乃令宣州司功參軍鄭愔告張柬之與王同皎同謀反。又令人陰疏韋後穢行，榜於天津橋，請行廢黜。中宗大怒，付執政按之。諸相皆佯假寐，唯李嶠、韋巨源、楊再思遽出承制，攘袂於其間。遂命御史大夫李承嘉深竟其事。承嘉奏云：「柬之等令人密為此榜，雖托廢皇后為名，實有危君之計。請加族誅。」中宗大怒，遽令法司結罪。又諷皇太子上表，請夷柬之等三族。中書舍人崔湜又勸三思盡殺之，絕其歸望。三思問：「誰可使者？」湜薦表兄周利貞，先為桓、景所惡，貶嘉州司馬。三思即以利貞為南海都督，令矯詔殺之。唯桓彥范於竹槎上曳，肉盡而死。初，柬之懼三思讒，引湜以為耳目，自使伺其動靜。湜反黨三思以圖柬之等。君子知湜之不免耳。

wǔ sān sī gàn jì luàn cháng, hǎi nèi fèn huì. zhāng zhòng zhī sòng zhī xùn zǔ yán qìng děng, móu yú xiù zhōng fā tóng nǔ shè zhī, cì biàn wèi guǒ. zhī xùn zi tán zhī zhī, yǐ gào rǎn zǔ yōng. zǔ yōng yǐ wén, zé tiān chì zǎi chén yǔ yù shǐ dài fū lǐ chéng jiā yú xīn kāi mén àn wèn. zhū xiāng jù sān sī, dàn mǐn fǔ, yáng bù yīng zhòng zhī děng. wéi lǐ jiào dú yǔ chéng jiā ěr yǔ, lìng yù shǐ yáo shào zhī mì zhì lì shì qī shí yú, yǐn zhòng zhī duì wèn. zhì zé sāi kǒu fǎn jiē, sòng yú xì suǒ. shào zhī wèi zhòng zhī yuē: zhāng sān, shì bù xié yǐ! zhòng zhī gù yán sān sī fǎn zhuàng, shào zhī mìng bàng zhī ér bì zhé. zhòng zhī dà hū tiān zǐ zhě qī bā, wèi shào zhī yuē: fǎn zéi, wǒ bì qiě zhé, dāng sù ěr yú tiān cáo! qǐng liè hàn shān yǔ shào zhī, nǎi zì wū fǎn ér zú. shào zhī zì cǐ shén qì zì ruò, cháo tíng cè mù yān. xún zuò zāng wū, xiàn sī tuī zhī, huò zāng wǔ shí yú guàn, dāng sǐ. wéi shù rén zhī dǎng hù zhī, dé miǎn, fàng yú lǐng nán.
武三思干紀亂常，海內忿恚。張仲之、宋之遜、祖延慶等，謀於袖中發銅弩射之，伺便未果。之遜子曇知之，以告冉祖雍。祖雍以聞，則天敕宰臣與御史大夫李承嘉於新開門案問。諸相懼三思，但僶俛，佯不應仲之等。唯李嶠獨與承嘉耳語，令御史姚紹之密緻力士七十餘，引仲之對問。至則塞口反接，送於系所。紹之謂仲之曰：「張三，事不諧矣！」仲之固言三思反狀，紹之命棒之而臂折。仲之大呼「天子」者七八，謂紹之曰：「反賊，我臂且折，當訴爾於天曹！」請裂汗衫與紹之，乃自誣反而族。紹之自此神氣自若，朝庭側目焉。尋坐贓污，憲司推之，獲贓五十餘貫，當死。韋庶人之黨護之，得免，放於嶺南。