suǒ wèi píng tiān xià zài zhì qí guó zhě, shàng lǎo lǎo ér mín xìng xiào, shàng zhǎng zhǎng ér mín xìng tì, shàng xù gū ér mín bù bèi, shì yǐ jūn zǐ yǒu jié jǔ zhī dào yě.
所謂平天下在治其國者,上老老而民興孝,上長長而民興悌,上恤孤而民不倍,是以君子有絜矩之道也。
suǒ è yú shàng, wú yǐ shǐ xià, suǒ è yú xià, wú yǐ shì shàng suǒ è yú qián, wú yǐ xiān hòu suǒ è yú hòu, wú yǐ cóng qián suǒ è yú yòu, wú yǐ jiāo yú zuǒ suǒ è yú zuǒ, wú yǐ jiāo yú yòu cǐ zhī wèi jié jǔ zhī dào.
所惡於上,毋以使下,所惡於下,毋以事上;所惡於前,毋以先後;所惡於後,毋以從前;所惡於右,毋以交於左;所惡於左,毋以交於右;此之謂絜矩之道。
shī yún: lè zhǐ jūn zǐ, mín zhī fù mǔ. mín zhī suǒ hǎo hǎo zhī, mín zhī suǒ è è zhī, cǐ zhī wèi mín zhī fù mǔ. shī yún: jié bǐ nán shān, wéi shí yán yán. hè hè shī yǐn, mín jù ěr zhān. yǒu guó zhě bù kě yǐ bù shèn, pì, zé wèi tiān xià lù yǐ. shī yún: yīn zhī wèi sàng shī, kè pèi shàng dì. yí jiān yú yīn, jùn mìng bù yì. dào dé zhòng zé dé guó, shī zhòng zé shī guó.
《詩》云:「樂只君子,民之父母。」民之所好好之,民之所惡惡之,此之謂民之父母。《詩》云:「節彼南山,維石岩岩。赫赫師尹,民具爾瞻。」有國者不可以不慎,辟,則為天下僇矣。《詩》云:「殷之未喪師,克配上帝。儀監於殷,峻命不易。」道得眾則得國,失眾則失國。
shì gù jūn zǐ xiān shèn hū dé. yǒu dé cǐ yǒu rén, yǒu rén cǐ yǒu tǔ, yǒu tǔ cǐ yǒu cái, yǒu cái cǐ yǒu yòng.
是故君子先慎乎德。有德此有人,有人此有土,有土此有財,有財此有用。
dé zhě běn yě, cái zhě mò yě. wài běn nèi mò, zhēng mín shī duó. shì gù cái jù zé mín sàn, cái sàn zé mín jù. shì gù yán bèi ér chū zhě, yì bèi ér rù huò bèi ér rù zhě, yì bèi ér chū.
德者本也,財者末也。外本內末,爭民施奪。是故財聚則民散,財散則民聚。是故言悖而出者,亦悖而入;貨悖而入者,亦悖而出。
kāng gào yuē: wéi mìng bù yú cháng. dào shàn zé dé zhī, bù shàn zé shī zhī yǐ.
《康誥》曰:「惟命不於常。」道善則得之,不善則失之矣。
chǔ shū yuē: chǔ guó wú yǐ wèi bǎo, wéi shàn yǐ wèi bǎo. jiù fàn yuē: wáng rén wú yǐ wèi bǎo, rén qīn yǐ wèi bǎo.
《楚書》曰:「楚國無以為寶,惟善以為寶。」舅犯曰:「亡人無以為寶,仁親以為寶。」
qín shì yuē: ruò yǒu yī jiè chén, duàn duàn xī wú tā jì, qí xīn xiū xiū yān, qí rú yǒu róng yān. rén zhī yǒu jì, ruò jǐ yǒu zhī rén zhī yàn shèng, qí xīn hǎo zhī, bù chì ruò zì qí kǒu chū. shí néng róng zhī, yǐ néng bǎo wǒ zi sūn lí mín, shàng yì yǒu lì zāi! rén zhī yǒu jì, mào jí yǐ è zhī rén zhī yàn shèng, ér wéi zhī, bǐ bù tōng: shí bù néng róng, yǐ bù néng bǎo wǒ zi sūn lí mín, yì yuē dài zāi! wéi rén rén fàng liú zhī, bèng zhū sì yí, bù yǔ tóng zhōng guó. cǐ wèi wéi rén rén wèi néng ài rén, néng è rén. jiàn xián ér bù néng jǔ, jǔ ér bù néng xiān, mìng yě jiàn bù shàn ér bù néng tuì, tuì ér bù néng yuǎn, guò yě. hǎo rén zhī suǒ è, è rén zhī suǒ hǎo, shì wèi fú rén zhī xìng, zāi bì dǎi fū shēn. shì gù jūn zǐ yǒu dà dào, bì zhōng xìn yǐ dé zhī, jiāo tài yǐ shī zhī.
《秦誓》曰:「若有一介臣,斷斷兮無他技,其心休休焉,其如有容焉。人之有技,若己有之;人之彥聖,其心好之,不啻若自其口出。實能容之,以能保我子孫黎民,尚亦有利哉!人之有技,媢嫉以惡之;人之彥聖,而違之,俾不通:實不能容,以不能保我子孫黎民,亦曰殆哉!」唯仁人放流之,迸諸四夷,不與同中國。此謂唯仁人為能愛人,能惡人。見賢而不能舉,舉而不能先,命也;見不善而不能退,退而不能遠,過也。好人之所惡,惡人之所好,是謂拂人之性,災必逮夫身。是故君子有大道,必忠信以得之,驕泰以失之。
shēng cái yǒu dà dào, shēng zhī zhě zhòng, shí zhī zhě guǎ, wèi zhī zhě jí, yòng zhī zhě shū, zé cái héng zú yǐ. rén zhě yǐ cái fā shēn, bù rén zhě yǐ shēn fā cái. wèi yǒu shàng hǎo rén ér xià bù hǎo yì zhě yě, wèi yǒu hǎo yì qí shì bù zhōng zhě yě, wèi yǒu fǔ kù cái fēi qí cái zhě yě. mèng xiàn zǐ yuē: chù mǎ chéng bù chá yú jī tún, fá bīng zhī jiā bù chù niú yáng, bǎi chéng zhī jiā bù chù jù liǎn zhī chén. yǔ qí yǒu jù liǎn zhī chén, níng yǒu dào chén. cǐ wèi guó bù yǐ lì wèi lì, yǐ yì wèi lì yě. zhǎng guó jiā ér wù cái yòng zhě, bì zì xiǎo rén yǐ. bǐ wèi shàn zhī, xiǎo rén zhī shǐ wèi guó jiā, zāi hài bìng zhì. suī yǒu shàn zhě, yì wú rú zhī hé yǐ! cǐ wèi guó bù yǐ lì wèi lì, yǐ yì wèi lì yě.
生財有大道,生之者眾,食之者寡,為之者疾,用之者舒,則財恆足矣。仁者以財發身,不仁者以身發財。未有上好仁而下不好義者也,未有好義其事不終者也,未有府庫財非其財者也。孟獻子曰:「畜馬乘不察於雞豚,伐冰之家不畜牛羊,百乘之家不畜聚斂之臣。與其有聚斂之臣,寧有盜臣。」此謂國不以利為利,以義為利也。長國家而務財用者,必自小人矣。彼為善之,小人之使為國家,災害並至。雖有善者,亦無如之何矣!此謂國不以利為利,以義為利也。