suǒ wèi píng tiān xià zài zhì qí guó zhě, shàng lǎo lǎo ér mín xìng xiào, shàng cháng cháng ér mín xìng tì, shàng xù gū ér mín bù bèi, shì yǐ jūn zǐ yǒu jié jǔ zhī dào yě.
所谓平天下在治其国者,上老老而民兴孝,上长长而民兴悌,上恤孤而民不倍,是以君子有絜矩之道也。
suǒ è yú shàng, wú yǐ shǐ xià, suǒ è yú xià, wú yǐ shì shàng suǒ è yú qián, wú yǐ xiān hòu suǒ è yú hòu, wú yǐ cóng qián suǒ è yú yòu, wú yǐ jiāo yú zuǒ suǒ è yú zuǒ, wú yǐ jiāo yú yòu cǐ zhī wèi jié jǔ zhī dào.
所恶于上,毋以使下,所恶于下,毋以事上;所恶于前,毋以先后;所恶于后,毋以从前;所恶于右,毋以交于左;所恶于左,毋以交于右;此之谓絜矩之道。
shī yún:" lè zhǐ jūn zǐ, mín zhī fù mǔ." mín zhī suǒ hǎo hǎo zhī, mín zhī suǒ è è zhī, cǐ zhī wèi mín zhī fù mǔ. shī yún:" jié bǐ nán shān, wéi shí yán yán. hè hè shī yǐn, mín jù ěr zhān." yǒu guó zhě bù kě yǐ bù shèn, pì, zé wèi tiān xià lù yǐ. shī yún:" yīn zhī wèi sàng shī, kè pèi shàng dì. yí jiān yú yīn, jùn mìng bù yì." dào dé zhòng zé dé guó, shī zhòng zé shī guó.
《诗》云:“乐只君子,民之父母。”民之所好好之,民之所恶恶之,此之谓民之父母。《诗》云:“节彼南山,维石岩岩。赫赫师尹,民具尔瞻。”有国者不可以不慎,辟,则为天下僇矣。《诗》云:“殷之未丧师,克配上帝。仪监于殷,峻命不易。”道得众则得国,失众则失国。
shì gù jūn zǐ xiān shèn hū dé. yǒu dé cǐ yǒu rén, yǒu rén cǐ yǒu tǔ, yǒu tǔ cǐ yǒu cái, yǒu cái cǐ yǒu yòng.
是故君子先慎乎德。有德此有人,有人此有土,有土此有财,有财此有用。
dé zhě běn yě, cái zhě mò yě. wài běn nèi mò, zhēng mín shī duó. shì gù cái jù zé mín sàn, cái sàn zé mín jù. shì gù yán bèi ér chū zhě, yì bèi ér rù huò bèi ér rù zhě, yì bèi ér chū.
德者本也,财者末也。外本内末,争民施夺。是故财聚则民散,财散则民聚。是故言悖而出者,亦悖而入;货悖而入者,亦悖而出。
kāng gào yuē:" wéi mìng bù yú cháng." dào shàn zé dé zhī, bù shàn zé shī zhī yǐ.
《康诰》曰:“惟命不于常。”道善则得之,不善则失之矣。
chǔ shū yuē:" chǔ guó wú yǐ wéi bǎo, wéi shàn yǐ wéi bǎo." jiù fàn yuē:" wáng rén wú yǐ wéi bǎo, rén qīn yǐ wéi bǎo."
《楚书》曰:“楚国无以为宝,惟善以为宝。”舅犯曰:“亡人无以为宝,仁亲以为宝。”
qín shì yuē:" ruò yǒu yī jiè chén, duàn duàn xī wú tā jì, qí xīn xiū xiū yān, qí rú yǒu róng yān. rén zhī yǒu jì, ruò jǐ yǒu zhī rén zhī yàn shèng, qí xīn hǎo zhī, bù chì ruò zì qí kǒu chū. shí néng róng zhī, yǐ néng bǎo wǒ zǐ sūn lí mín, shàng yì yǒu lì zāi! rén zhī yǒu jì, mào jí yǐ è zhī rén zhī yàn shèng, ér wéi zhī, bǐ bù tōng: shí bù néng róng, yǐ bù néng bǎo wǒ zǐ sūn lí mín, yì yuē dài zāi!" wéi rén rén fàng liú zhī, bèng zhū sì yí, bù yǔ tóng zhōng guó. cǐ wèi wéi rén rén wéi néng ài rén, néng è rén. jiàn xián ér bù néng jǔ, jǔ ér bù néng xiān, mìng yě jiàn bù shàn ér bù néng tuì, tuì ér bù néng yuǎn, guò yě. hǎo rén zhī suǒ è, è rén zhī suǒ hǎo, shì wèi fú rén zhī xìng, zāi bì dǎi fū shēn. shì gù jūn zǐ yǒu dà dào, bì zhōng xìn yǐ dé zhī, jiāo tài yǐ shī zhī.
《秦誓》曰:“若有一介臣,断断兮无他技,其心休休焉,其如有容焉。人之有技,若己有之;人之彦圣,其心好之,不啻若自其口出。实能容之,以能保我子孙黎民,尚亦有利哉!人之有技,媢嫉以恶之;人之彦圣,而违之,俾不通:实不能容,以不能保我子孙黎民,亦曰殆哉!”唯仁人放流之,迸诸四夷,不与同中国。此谓唯仁人为能爱人,能恶人。见贤而不能举,举而不能先,命也;见不善而不能退,退而不能远,过也。好人之所恶,恶人之所好,是谓拂人之性,灾必逮夫身。是故君子有大道,必忠信以得之,骄泰以失之。
shēng cái yǒu dà dào, shēng zhī zhě zhòng, shí zhī zhě guǎ, wèi zhī zhě jí, yòng zhī zhě shū, zé cái héng zú yǐ. rén zhě yǐ cái fā shēn, bù rén zhě yǐ shēn fā cái. wèi yǒu shàng hǎo rén ér xià bù hǎo yì zhě yě, wèi yǒu hǎo yì qí shì bù zhōng zhě yě, wèi yǒu fǔ kù cái fēi qí cái zhě yě. mèng xiàn zǐ yuē:" chù mǎ chéng bù chá yú jī tún, fá bīng zhī jiā bù chù niú yáng, bǎi chéng zhī jiā bù chù jù liǎn zhī chén. yǔ qí yǒu jù liǎn zhī chén, níng yǒu dào chén." cǐ wèi guó bù yǐ lì wèi lì, yǐ yì wèi lì yě. zhǎng guó jiā ér wù cái yòng zhě, bì zì xiǎo rén yǐ. bǐ wéi shàn zhī, xiǎo rén zhī shǐ wèi guó jiā, zāi hài bìng zhì. suī yǒu shàn zhě, yì wú rú zhī hé yǐ! cǐ wèi guó bù yǐ lì wèi lì, yǐ yì wèi lì yě.
生财有大道,生之者众,食之者寡,为之者疾,用之者舒,则财恒足矣。仁者以财发身,不仁者以身发财。未有上好仁而下不好义者也,未有好义其事不终者也,未有府库财非其财者也。孟献子曰:“畜马乘不察于鸡豚,伐冰之家不畜牛羊,百乘之家不畜聚敛之臣。与其有聚敛之臣,宁有盗臣。”此谓国不以利为利,以义为利也。长国家而务财用者,必自小人矣。彼为善之,小人之使为国家,灾害并至。虽有善者,亦无如之何矣!此谓国不以利为利,以义为利也。