dōng dōu wài chéng
东都外城
dōng dōu wài chéng, fāng yuán sì shí yú lǐ. chéng háo yuē hù lóng hé, kuò shí yú zhàng. háo zhī nèi wài, jiē zhí yáng liǔ, fěn qiáng zhū hù, jìn rén wǎng lái. chéng mén jiē wèng chéng sān céng, qū qǔ kāi mén, wéi nán xūn mén xīn zhèng mén xīn sòng mén fēng qiū mén, jiē zhí mén liǎng chóng, gài cǐ xì sì zhèng mén, jiē liú yù lù gù yě. xīn chéng nán bì, qí mén yǒu sān: zhèng nán mén yuē nán xūn mén chéng nán yī biān, dōng nán zé chén zhōu mén, bàng yǒu cài hé shuǐ mén xī nán zé dài lóu mén, bàng yì yǒu cài hé shuǐ mén. cài hé zhèng míng huì mín hé, wèi tōng cài zhōu gù yě. dōng chéng yī biān, qí mén yǒu sì: dōng nán yuē dōng shuǐ mén, nǎi biàn hé xià liú shuǐ mén yě, qí mén kuà hé, yǒu tiě guǒ chuāng mén, yù yè rú zhá chuí xià shuǐ miàn, liǎng àn gè yǒu mén tōng rén xíng lù, chū guǎi zǐ chéng, jiā àn bǎi yú zhàng cì zé yuē xīn sòng mén cì yuē xīn cáo mén yòu cì yuē dōng běi shuǐ mén, nǎi wǔ zhàng hé zhī shuǐ mén yě. xī chéng yī biān, qí mén yǒu sì: cóng nán yuē xīn zhèng mén cì yuē xī shuǐ mén, biàn hé shàng shuǐ mén yě cì yuē wàn shèng mén yòu cì yuē gù zi mén yòu cì yuē xī běi shuǐ mén, nǎi jīn shuǐ hé shuǐ mén yě. běi chéng yī biān, qí mén yǒu sì: cóng dōng yuē chén qiáo mén nǎi dà liáo rén shǐ yì lù cì yuē fēng qiū mén běi jiāo yù lù cì yuē xīn suān zǎo mén cì yuē wèi zhōu mén zhū mén míng jiē sú hū. qí zhèng míng rú xī shuǐ mén yuē lì zé, zhèng mén běn shùn tiān mén, gù zi mén běn jīn yào mén. xīn chéng měi bǎi bù shè mǎ miàn zhàn péng, mì zhì nǚ tóu, dàn mù xiū zhěng, wàng zhī sǒng rán. chéng lǐ yá dào, gè zhí yú liǔ chéng yīn. měi èr bǎi bù zhì yī fáng chéng kù, zhù shǒu yù zhī qì, yǒu guǎng gù bīng shì èr shí zhǐ huī, měi rì xiū zào ní shì, zhuān yǒu jīng chéng suǒ, tí zǒng qí shì.
东都外城,方圆四十余里。城濠曰护龙河,阔十余丈。濠之内外,皆植杨柳,粉墙朱户,禁人往来。 城门皆瓮城三层,屈曲开门,唯南薰门、新郑门、新宋门、封丘门,皆直门两重,盖此系四正门,皆留御路故也。 新城南壁,其门有三:正南门曰南薰门;城南一边,东南则陈州门,傍有蔡河水门;西南则戴楼门,傍亦有蔡河水门。蔡河正名惠民河,为通蔡州故也。 东城一边,其门有四:东南曰东水门,乃汴河下流水门也,其门跨河,有铁裹窗门,遇夜如闸垂下水面,两岸各有门通人行路,出拐子城,夹岸百余丈;次则曰新宋门;次曰新曹门;又次曰东北水门,乃五丈河之水门也。西城一边,其门有四:从南曰新郑门;次曰西水门,汴河上水门也;次曰万胜门;又次曰固子门;又次曰西北水门,乃金水河水门也。北城一边,其门有四:从东曰陈桥门乃大辽人使驿路;次曰封丘门北郊御路;次曰新酸枣门;次曰卫州门诸门名皆俗呼。其正名如西水门曰利泽,郑门本顺天门,固子门本金耀门。新城每百步设马面、战棚,密置女头,旦暮修整,望之耸然。城里牙道,各植榆柳成阴。每二百步置一防城库,贮守御之器,有广固兵士二十指挥,每日修造泥饰,专有京城所,提总其事。
jiù jīng chéng
旧京城
jiù jīng chéng, fāng yuán yuē èr shí lǐ xǔ, nán bì qí mén yǒu sān: zhèng nán yuē zhū què mén, zuǒ yuē bǎo kāng mén, yòu yuē xīn mén. dōng bì qí mén yǒu sān: cóng nán biàn hé nán àn jiǎo mén zǐ, hé běi àn yuē jiù sòng mén, cì yuē jiù cáo mén. xī bì qí mén yǒu sān: cóng nán yuē jiù zhèng mén, cì biàn hé běi àn jiǎo mén zǐ, cì yuē liáng mén. běi bì qí mén yǒu sān: cóng dōng yuē jiù fēng qiū mén, cì yuē jǐng lóng mén nǎi dà nèi chéng jiǎo, shí lù gōng qián yě, cì yuē jīn shuǐ mén.
旧京城,方圆约二十里许,南壁其门有三:正南曰朱雀门,左曰保康门,右曰新门。东壁其门有三:从南汴河南岸角门子,河北岸曰旧宋门,次曰旧曹门。西壁其门有三:从南曰旧郑门,次汴河北岸角门子,次曰梁门。北壁其门有三:从东曰旧封丘门,次曰景龙门(乃大内城角,实箓宫前也),次曰金水门。
hé dào
河道
chuān chéng hé dào yǒu sì. nán bì yuē cài hé, zì chén cài yóu xī nán dài lóu mén rù jīng chéng, liáo rào zì dōng nán chén zhōu mén chū, hé shàng yǒu qiáo shí yī, zì chén zhōu mén lǐ yuē guān qiáo zài wǔ yuè guān hòu mén, cóng běi, cì yuē xuān tài qiáo, cì yuē yún qí qiáo, cì yuē héng qiáo zi zài péng pó pó zhái qián, cì yuē gāo qiáo, cì yuē xī bǎo kāng mén qiáo, cì yuē lóng jīn qiáo zhèng duì nèi qián, cì yuē xīn qiáo, cì yuē tài píng qiáo gāo diàn qián zhái qián, cì yuē tiào mài qiáo, cì yuē dì yī zuò qiáo, cì yuē yí nán qiáo, chū dài lóu mén wài yuē sì lǐ qiáo. zhōng yuē biàn hé, zì xī jīng luò kǒu fēn shuǐ rù jīng chéng, dōng qù zhì sì zhōu, rù huái, yùn dōng nán zhī liáng, fán dōng nán fāng wù, zì cǐ rù jīng chéng, gōng sī yǎng jǐ yān. zì dōng shuǐ mén wài qī lǐ zhì xī shuǐ mén wài, hé shàng yǒu qiáo shí sān, cóng dōng shuǐ mén wài qī lǐ yuē hóng qiáo, qí qiáo wú zhù, jiē yǐ jù mù xū jià, shì yǐ dān, wǎn rú fēi hóng, qí shàng xià tǔ qiáo yì rú zhī cì yuē shùn chéng cāng qiáo, rù shuǐ mén lǐ yuē biàn qiáo, cì yuē xià tǔ qiáo, cì yuē shàng tǔ qiáo, tóu xī jiǎo zǐ mén yuē xiàng guó sì qiáo. cì yuē zhōu qiáo zhèng míng tiān zhù:" tiān" wù kè wèi" dà". hàn qiáo, zhèng duì yú dà nèi yù jiē, qí qiáo yǔ xiàng guó sì qiáo jiē dī píng bù tōng zhōu chuán, wéi xī hé píng chuán kě guò, qí zhù jiē qīng shí wèi zhī, shí liáng shí sǔn zhì lán, jìn qiáo liǎng àn, jiē shí bì, diāo juān hǎi mǎ shuǐ shòu fēi yún zhī zhuàng, qiáo xià mì pái shí zhù, gài chē jià yù lù yě. zhōu qiáo zhī běi àn yù lù, dōng xī liǎng quē, lóu guān duì sǒng qiáo zhī xī yǒu fāng qiǎn chuán èr zhǐ, tóu zhì jù gān tiě qiāng shù tiáo, àn shàng yǒu tiě suǒ sān tiáo, yù yè jiǎo shàng shuǐ miàn, gài fáng yí shī zhōu chuán yǐ. xī qù yuē jùn yí qiáo, cì yuē xīng guó sì qiáo yì míng mǎ jūn yá qiáo, cì yuē tài shī fǔ qiáo cài xiāng zhái qián, cì yuē jīn liáng qiáo, cì yuē xī fú qiáo jiù yǐ chuán wèi zhī qiáo, jīn jiē yòng mù shí zào yǐ, cì yuē xī shuǐ mén biàn qiáo, mén wài yuē héng qiáo. dōng běi yuē wǔ zhàng hé, lái zì jì yùn, bān wǎn jīng dōng lù liáng hú rù jīng chéng, zì xīn cáo mén běi rù jīng, hé shàng yǒu qiáo wǔ: dōng qù yuē xiǎo héng qiáo, cì yuē guǎng bèi qiáo, cì yuē cài shì qiáo, cì yuē qīng huī qiáo rǎn yuàn qiáo. xī běi yuē jīn shuǐ hé, zì jīng chéng xī nán fēn jīng suǒ hé shuǐ zhù dī, cóng biàn hé shàng yòng mù cáo jià guò, cóng xī běi shuǐ mén rù jīng chéng, jiā qiáng zhē yōng, rù dà nèi guàn hòu yuàn chí pǔ yǐ. hé shàng yǒu qiáo sān: yuē bái hǔ qiáo héng qiáo wǔ wáng gōng qiáo zhī lèi. yòu cáo mén xiǎo hé zi qiáo yuē niàn fó qiáo, gài nèi zhū sī niǎn guān qīn shì guān zhī lèi, jūn yíng jiē zài cáo mén, qīn chén shàng zhí, yǒu gǔ zhě zài qiáo shàng niàn jīng qiú huà, dé qí míng yǐ.
穿城河道有四。南壁曰蔡河,自陈蔡由西南戴楼门入京城,辽绕自东南陈州门出,河上有桥十一,自陈州门里曰观桥(在五岳观后门),从北,次曰宣泰桥,次曰云骑桥,次曰横桥子(在彭婆婆宅前),次曰高桥,次曰西保康门桥,次曰龙津桥(正对内前),次曰新桥,次曰太平桥(高殿前宅前),次曰粜麦桥,次曰第一座桥,次曰宜男桥,出戴楼门外曰四里桥。中曰汴河,自西京洛口分水入京城,东去至泗州,入淮,运东南之粮,凡东南方物,自此入京城,公私仰给焉。自东水门外七里至西水门外,河上有桥十三,从东水门外七里曰虹桥,其桥无柱,皆以巨木虚架,饰以丹,宛如飞虹,其上下土桥亦如之;次曰顺成仓桥,入水门里曰便桥,次曰下土桥,次曰上土桥,投西角子门曰相国寺桥。次曰州桥(正名天注:“天”误刻为“大”。汉桥),正对于大内御街,其桥与相国寺桥皆低平不通舟船,唯西河平船可过,其柱皆青石为之,石梁石笋螲栏,近桥两岸,皆石壁,雕镌海马水兽飞云之状,桥下密排石柱,盖车驾御路也。州桥之北岸御路,东西两阙,楼观对耸;桥之西有方浅船二只,头置巨杆铁枪数条,岸上有铁索三条,遇夜绞上水面,盖防遗失舟船矣。西去曰浚仪桥,次曰兴国寺桥(亦名马军衙桥),次曰太师府桥(蔡相宅前),次曰金梁桥,次曰西浮桥(旧以船为之桥,今皆用木石造矣),次曰西水门便桥,门外曰横桥。东北曰五丈河,来自济郓,般挽京东路粮斛入京城,自新曹门北入京,河上有桥五:东去曰小横桥,次曰广备桥,次曰蔡市桥,次曰青晖桥、染院桥。西北曰金水河,自京城西南分京、索河水筑堤,从汴河上用木槽架过,从西北水门入京城,夹墙遮拥,入大内灌后苑池浦矣。河上有桥三:曰白虎桥、横桥、五王宫桥之类。又曹门小河子桥曰念佛桥,盖内诸司辇官亲事官之类,军营皆在曹门,侵晨上直,有瞽者在桥上念经求化,得其名矣。
dà nèi
大内
dà nèi zhèng mén xuān dé lóu liè wǔ mén, mén jiē jīn dīng zhū qī, bì jiē zhuān shí jiān zhòu, juān lòu lóng fèng fēi yún zhī zhuàng, mò fēi diāo méng huà dòng, jùn jué céng cuī, fù yǐ liú lí wǎ, qū chǐ duǒ lóu, zhū lán cǎi kǎn, xià liè liǎng quē tíng xiāng duì, xī yòng zhū hóng chā zǐ. rù xuān dé lóu zhèng mén, nǎi dà qìng diàn, tíng shè liǎng lóu, rú sì yuàn zhōng lóu, shàng yǒu tài shǐ jú, bǎo zhāng zhèng cè yàn kè lòu, zhú shí kè zhí yá pái zòu. měi yù dà lǐ chē jià zhāi sù jí zhēng shuò cháo huì yú cǐ diàn. diàn wài zuǒ yòu héng mén yuē zuǒ yòu cháng qìng mén. nèi chéng nán bì yǒu mén sān zuò, xì dà cháo huì qū cháo lù. xuān dé lóu zuǒ yuē zuǒ yè mén, yòu yuē yòu yè mén. zuǒ yè mén lǐ nǎi míng táng, yòu yè mén lǐ xī qù nǎi tiān zhāng bǎo wén děng gé. gōng chéng zhì běi láng yuē bǎi yú zhàng. rù mén dōng qù jiē běi láng nǎi shū mì yuàn, cì zhōng shū shěng, cì dōu táng zǎi xiàng cháo tuì zhì shì yú cǐ, cì mén xià shěng, cì dà qìng diàn. wài láng héng mén běi qù bǎi yú bù, yòu yī héng mén, měi rì zǎi zhí qū cháo, cǐ chù xià mǎ yú shì cóng tái jiàn yú dì yī héng mén xià mǎ, xíng zhì wén dé diàn, rù dì èr héng mén. dōng láng dà qìng diàn dōng piān mén, xī láng zhōng shū mén xià hòu shěng, cì xiū guó shǐ yuàn, cì nán xiàng xiǎo jiǎo mén, zhèng duì wén dé diàn cháng cháo diàn yě. diàn qián dōng xī dà jiē, dōng chū dōng huá mén, xī chū xī huá mén. jìn lǐ yòu liǎng mén xiāng duì, zuǒ yòu jiā sù mén yě. nán qù zuǒ yòu yín tái mén. zì dōng huá mén lǐ huáng tài zǐ gōng rù jiā sù mén, jiē nán dà qìng diàn hòu mén dōng xī shàng mén jiē běi xuān yòu mén. nán běi dà jiē xī láng, miàn dōng yuē níng huī diàn, nǎi tōng huì tōng mén, rù jìn zhōng yǐ. diàn xiāng duì dōng láng mén lóu, nǎi diàn zhōng shěng liù shàng jú yù chú. diàn shàng cháng liè jìn wèi liǎng chóng, shí kè tí jǐng, chū rù shén yán. jìn lǐ jiē jìn shì zhōng guì. diàn zhī wài jiē zhī shěng yù yào mù cì kuài xíng qīn cóng guān niǎn guān chē zi yuàn huáng yuàn zi nèi zhū sī bīng shì, zhī hòu xuān huàn jí guān jìn mǎi mài jìn gòng, jiē yóu cǐ rù. wéi cǐ hào ráng zhū sī, rén zì mài yǐn shí zhēn qí zhī wù, shì jǐng zhī jiān wèi yǒu yě. měi yù zǎo wǎn jìn shàn, zì diàn zhōng shěng duì níng huī diàn, jìn wèi chéng liè, yuē lán bù dé guò wǎng. shěng mén shàng yǒu yī rén hū hè, wèi zhī" bō shí jiā". cì yǒu zǐ yī guǒ jiǎo zi xiàng hòu qū zhé fú tóu zhě, wèi zhī" yuàn zi jiā", tuō yī hé, yòng huáng xiù lóng hé yī lǒng zhào, zuǒ shǒu xié yī hóng luó xiù shǒu jīn, jìn rù yú cǐ, yuē shí yú hé, jì tuō jīn guā hé èr shí yú miàn jìn rù, fēi shí qǔ huàn, wèi zhī" fàn suǒ". xuān yòu mén wài, xī qù zǐ chén diàn zhēng shuò shòu cháo yú cǐ. cì yuē wén dé diàn cháng cháo suǒ yù, cì yuē chuí gǒng diàn, cì yuē huáng yí diàn, cì yuē jí yīng diàn.
大内正门宣德楼列五门,门皆金钉朱漆,壁皆砖石间甃,镌镂龙凤飞云之状,莫非雕甍画栋,峻桷层榱,覆以琉璃瓦,曲尺朵楼,朱栏彩槛,下列两阙亭相对,悉用朱红杈子。入宣德楼正门,乃大庆殿,庭设两楼,如寺院钟楼,上有太史局,保章正测验刻漏,逐时刻执牙牌奏。每遇大礼车驾斋宿及正朔朝会于此殿。殿外左右横门曰左右长庆门。内城南壁有门三座,系大朝会趋朝路。宣德楼左曰左掖门,右曰右掖门。左掖门里乃明堂,右掖门里西去乃天章、宝文等阁。宫城至北廊约百馀丈。入门东去街北廊乃枢密院,次中书省,次都堂(宰相朝退治事于此),次门下省,次大庆殿。外廊横门北去百馀步,又一横门,每日宰执趋朝,此处下马;馀侍从台谏于第一横门下马,行至文德殿,入第二横门。东廊大庆殿东偏门,西廊中书、门下后省,次修国史院,次南向小角门,正对文德殿(常朝殿也)。殿前东西大街,东出东华门,西出西华门。近里又两门相对,左右嘉肃门也。南去左右银台门。自东华门里皇太子宫入嘉肃门,街南大庆殿后门、东西上门;街北宣祐门。南北大街西廊,面东曰凝晖殿,乃通会通门,入禁中矣。殿相对东廊门楼,乃殿中省六尚局御厨。殿上常列禁卫两重,时刻提警,出入甚严。近里皆近侍中贵。殿之外皆知省、御药、幕次、快行、亲从官、辇官、车子院、黄院子、内诸司兵士,祗候宣唤;及官禁买卖进贡,皆由此入。唯此浩穰诸司,人自卖饮食珍奇之物,市井之间未有也。每遇早晚进膳,自殿中省对凝晖殿,禁卫成列,约栏不得过往。省门上有一人呼喝,谓之“拨食家”。次有紫衣、裹脚子向后曲折幞头者,谓之“院子家”,托一合,用黄绣龙合衣笼罩,左手携一红罗绣手巾,进入于此,约十馀合,继托金瓜合二十馀面进入,非时取唤,谓之“泛索”。宣祐门外,西去紫宸殿(正朔受朝于此)。次曰文德殿(常朝所御),次曰垂拱殿,次曰皇仪殿,次曰集英殿.
nèi zhū sī
内诸司
nèi zhū sī jiē zài jìn zhōng, rú xué shì yuàn huáng chéng sī sì fāng guǎn kè shěng dōng xī shàng mén tōng jìn sī nèi gōng jiàn qiāng jiǎ jūn qì děng kù hàn lín sī chá jiǔ jú yě nèi shì shěng rù nèi nèi shì shěng nèi cáng kù fèng chén kù jǐng fú diàn kù yán fú gōng diàn zhōng shěng liù shàng jú shàng yào shàng shí shàng niǎn shàng yùn shàng shě shàng yī zhū fèn nèi xiāng yào kù hòu yuàn zuò hàn lín shū yì jú yī guān jú tiān zhāng děng gé míng táng bān shuò bù zhèng fǔ.
内诸司皆在禁中,如学士院、皇城司、四方馆、客省、东西上门、通进司、内弓剑枪甲军器等库、翰林司(茶酒局也)、内侍省、入内内侍省、内藏库、奉宸库、景福殿库、延福宫、殿中省六尚局(尚药、尚食、尚辇、尚酝、尚舍、尚衣)、诸分、内香药库、后苑作、翰林书艺局、医官局、天章等阁、明堂颁朔布政府。
wài zhū sī
外诸司
wài zhū sī: zuǒ yòu jīn wú jiē zhàng sī fǎ jiǔ kù nèi jiǔ fāng niú yáng sī rǔ lào yuàn yí luán sī zhàng shè jú yě chē lù yuàn gòng fèng kù zá wù kù zá mài wù dōng xī zuō fang wàn quán zào jūn qì suǒ xiū nèi sī wén sī yuàn shàng xià jiè líng jǐn yuàn wén xiù yuàn jūn qì suǒ shàng xià zhú mù wù bó chǎng chē yíng zhì yuǎn wù luó wù tuó fāng xiàng yuàn zuō fang wù liào kù dōng xī yáo wù nèi wài wù kù yóu cù kù jīng chéng shǒu jù suǒ ān pèi kù yǎng mǎ yuē zuǒ yòu qí jì yuàn tiān sì shí jiān hé nán běi shí tàn chǎng sì shú yào jú nèi wài chái tàn kù jūn tóu yǐn jiàn sī jià zi yíng lóu diàn wù diàn zhái wù què huò wù dōu chá chǎng dà zōng zhèng sī zuǒ cáng dà guān yuán fēng xuān hé děng kù biān gū jú dǎ tào suǒ. zhū mǐ mài děng: zì zhōu dōng hóng qiáo yuán fēng cāng shùn chéng cāng, dōng shuǐ mén lǐ guǎng jì lǐ hé zhé zhōng wài hé zhé zhōng fù guó guǎng yíng wàn yíng yǒng fēng jì yuǎn děng cāng, chén zhōu mén lǐ mài cāng zi, zhōu běi yí mén shān wǔ zhàng hé zhū cāng, yuē gòng yǒu wǔ shí yú suǒ. rì yǒu zhī nà xià xiè, jí yǒu xià xiè, zhǐ jūn bīng shì zhī qiǎn, jí yǒu dài jiā měi rén jiān liǎng shí bù dài. yù yǒu zhī qiǎn, cāng qián chéng shì. jìn xīn chéng yǒu cǎo chǎng èr shí yú suǒ. měi yù dōng yuè zhū xiāng nà sù gǎn cǎo, niú yáng tián sāi dào lù, chē wěi xiāng xián, shù qiān wàn liàng bù jué, chǎng nèi duī jī rú shān. zhū jūn dǎ qǐng, yíng zài zhōu běi, jí wǎng zhōu nán cāng, bù xǔ gù rén bān dān, bìng yào qīn zì jiān lái, zǔ zōng zhī fǎ yě.
外诸司:左右金吾街仗司、法酒库、内酒坊、牛羊司、乳酪院、仪鸾司(帐设局也)、车辂院、供奉库、杂物库、杂卖务、东西作坊、万全(造军器所)、修内司、文思院、上下界绫锦院、文绣院、军器所、上下竹木务、箔场、车营、致远务、骡务、驼坊、象院、作坊、物料库、东西窑务、内外物库、油醋库、京城守具所、鞍辔库、养马曰左右骐骥院、天驷十监、河南北十炭场、四熟药局、内外柴炭库、军头引见司、架子营(楼店务、店宅务)、榷货务、都茶场、大宗正司、左藏大观元丰宣和等库、编估局、打套所。诸米麦等:自州东虹桥元丰仓、顺成仓,东水门里广济、里河折中、外河折中、富国、广盈、万盈、永丰、济远等仓,陈州门里麦仓子,州北夷门山、五丈河诸仓,约共有五十馀所。日有支纳下卸,即有下卸,指军兵士支遣,即有袋家每人肩两石布袋。遇有支遣,仓前成市。近新城有草场二十馀所。每遇冬月诸乡纳粟秆草,牛羊阗塞道路,车尾相衔,数千万辆不绝,场内堆积如山。诸军打请,营在州北,即往州南仓,不许雇人般担,并要亲自肩来,祖宗之法也。