yī
一

zì cáo wèi yǐ qì yú sòng, jiē míng wèi chán ér cuàn zhě yě. gài cháng lùn zhī, běn yǐ zhēng zhū qǔ tiān xià, niǔ yú xí ér jiǎ jī yú cuàn zhě, táng gāo zǔ yě, qí míng nì, qí qíng wèi zhà, jūn zǐ è qí míng ér yǐ. yǐ xióng jié zhī cái qǐ ér tú gōng, qí tú gōng yě, yǐ jì dé tiān xià wèi xīn, gōng jì lì ér suì rǎng zhī, cáo wèi liú sòng yě, ér liú sòng zhī gōng wěi yú cáo wèi yǐ. shòu tuī chéng tuō gū zhī mìng, suì qǐ nì xīn, fēi bù lì gōng, ér gōng bù zài tiān xià, yǐ wēi fú dòng rén ér yīn qiè zhě, sī mǎ shì yě. wú gù huò zhī xīn, tiān xià luàn ér wú jì, yī dàn qǐ ér rǎng zhī zhě, sòng tài zǔ yě. wú gōng yú tiān xià, tiān xià yǐ luàn, jiàn wèi kě duó ér duó zhī zhě, liáng wǔ dì yě. jì wú gōng yǐ, xù jiān móu yǐ cóng rén yú shì nì, yīn ér duó zhī zhě, xiāo qí yě. běn zéi yě, ér míng wèi chán zhě, zhū liáng yě.
自曹魏以迄於宋，皆名為禪而篡者也。蓋嘗論之，本以征誅取天下，狃於習而假跡於篡者，唐高祖也，其名逆，其情未詐，君子惡其名而已。以雄桀之才起而圖功，其圖功也，以覬得天下為心，功既立而遂攘之，曹魏、劉宋也，而劉宋之功偉於曹魏矣。受推誠託孤之命，遂啟逆心，非不立功，而功不在天下，以威福動人而因竊者，司馬氏也。無固獲之心，天下亂而無紀，一旦起而攘之者，宋太祖也。無功於天下，天下已亂，見為可奪而奪之者，梁武帝也。既無功矣，蓄奸謀以從人於弒逆，因而奪之者，蕭齊也。本賊也，而名為禪者，朱梁也。

ruò fú chén shì zhī cuàn liáng, gōng liè yú cáo liú, ér yì yǒu gōng yān. tiān xià zhī luàn yǐ jí, kě rǎng ér rǎng zhī, yì wú gù huò zhī xīn, rú shì, zé bù zú yǐ xié háng yú liú sòng, ér yōu yú zhào sòng, yǒu tǎo píng hóu jǐng zhī yì yù yú cáo mǎ zhě, wú sù xù zhī jiān xián yú liáng wǔ zhě, wú fàn shùn zhī bīng yě. shì gù qí wèi jūn yě suī wēi, ér qí zuì yì qīng yǐ. què yuān míng ér fù pì yú jìng dì, fēi guǒ niàn wǔ dì zhī zǐ sūn ér gù lì zhī, rán dāng qí shí, jiāng zuǒ zhī bù néng zì lì shén yǐ, xiāo chá chēng fān yú yǔ wén, yǐ shā shū fù ér bǎo yī yú, yǐ hào wèi jūn, yuān míng chēng fān yú gāo shì, yǐ miè jūn zhī yí sūn, ér yōng xū hào yǐ wèi jūn, jiē fēi jūn yě. yǔ wén, gāo shì shǒu fān zhī chén yě, shǐ yuān míng dé lì, zé jǔ jiāng dōng yǐ shǔ fú yú gāo yáng, yóu cǎn yě. chén gāo fēi zhōng yú xiāo shì, ér bǎo zhōng guó zhī yí mín, yán shù shí nián yǐ dài suí zhī yī tǒng, zé gōng yì wěi yǐ zāi!
若夫陳氏之篡梁，功劣於曹、劉，而抑有功焉。天下之亂已極，可攘而攘之，亦無固獲之心，如是，則不足以頡頏於劉宋，而優於趙宋，有討平侯景之義；愈於曹、馬者，無素蓄之奸；賢於梁武者，無犯順之兵也。是故其為君也雖微，而其罪亦輕矣。卻淵明而復辟於敬帝，非果念武帝之子孫而固立之，然當其時，江左之不能自立甚矣，蕭詧稱藩於宇文，以殺叔父而保一隅，以號為君，淵明稱藩於高氏，以蔑君之遺孫，而擁虛號以為君，皆非君也。宇文，高氏守藩之臣也，使淵明得立，則舉江東以屬服於高洋，尤慘也。陳高非忠於蕭氏，而保中國之遺民，延數十年以待隋之一統，則功亦偉矣哉！

fū chén gāo shǐ qǐ lǐng biǎo zhī rì, dǎi hū rù tǎo hóu jǐng zhī chū, gù zhī qí wèi yǒu wàng gàn tiān wèi zhī zhì yě, xiāo shì zi sūn zì xiāng qiāng zéi, tiān xià mò shì wèi zhǔ, ér hòu sī rǎng zhī, qí zuì jì qīng, suī wú hè hè zhì gōng, ér gōng yì bù kě mǐn, shì suí zhī jū zhōng hú mèi yǐ duó yǔ wén shì zhě yuǎn yǐ. ruò fú jūn zǐ zhī yǒu shù yú suí zhě, zé yǐ zhōng guó dài yí dí, dé zhī bù yǐ qí dào, ér zhōng bù kě míng wèi cuàn yě. cǐ chén suí zhī hòu, tiān xià suǒ yǐ dìng yě. xī hū táng zhī bù zhèng míng wèi zhū shì fù nüè mín zhī dú fū, ér tuō zhī hū chán, yǐ zì jū hū cuàn yě.
夫陳高始起嶺表之日，逮乎入討侯景之初，固知其未有妄干天位之志也，蕭氏子孫自相戕賊，天下莫適為主，而後思攘之，其罪既輕，雖無赫赫之功，而功亦不可泯，視隋之居中狐媚以奪宇文氏者遠矣。若夫君子之有恕於隋者，則以中國代夷狄，得之不以其道，而終不可名為篡也。此陳、隋之後，天下所以定也。惜乎唐之不正名為誅弒父虐民之獨夫，而托之乎禪，以自居乎篡也。

èr
二

jūn zǐ zhī shàn shàn yě, háo máo bì qǔ, wéi qí háo máo zhī guǒ shàn yě. ruò fú hè rán zhe yī shàn zhī míng ér shí wú, fēi è yì yú qí míng ér qǔ zhī, zé shòu wǎng yú fēi qí dào, wèi yú ér yǐ yǐ.
君子之善善也，豪毛必取，唯其豪毛之果善也。若夫赫然著一善之名而實無，非惡役於其名而取之，則受罔於非其道，為愚而已矣。

chén shì cuàn liáng, wáng lín qǐ bīng zhì pén chéng yǐ fá chén, hè rán tǎo zéi zhī yì jǔ yě. zì jūn zǐ lùn zhī, zi zhī cuàn yàn, qí xuān wáng xìng shī fá zhī, ér mèng zǐ yuē: yǐ yàn fá yàn. ruò lín zhě, qǐ dàn yǐ chén fá chén zāi? lín qǐ bīng yǐ jiù yuán dì yú jiāng líng, zhèng yě. xiāo chá dǎo yǔ wén shì yǐ qiāng yuán dì, ér huǐ qí zōng shè, chá zhě, lín zhī chóu chóu yě ér chá bù néng dú chéng qí è, yuán dì sǐ yú yǔ wén shì zhī rèn, zé yǔ wén shì yóu lín zhī bù gòng dài tiān zhě yě. hóu píng bù shòu lín zhī zhǐ huī, lín suì fèng biǎo yú gāo yáng, qù huá jí yí, è yǐ dà yǐ, yóu yuē gāo shì fēi wú chóu yě yǐ qī zǐ xiàn rù yú guān zhōng, fù fèng biǎo chēng chén ér xī xiàng, shēn wèi méng zhǔ, èr sān qí dé, rěn rǎn qī zǐ zhī sī ài, běi miàn jī sǎng yú shā wú jūn wáng wú guó zhī suǒ lǔ xiān bēi sī rén yě, chén zhǔ suǒ fēng chài shì zhī, bù yǐ wèi rén lèi zhě yě, ér hé néng fèng cí yǐ tǎo chén xié? xiāo chá, lín zhī chóu yě, jìng dì fēi lín zhī chóu yě, yuán dì sǐ wáng, jìng dì yǐ wǔ dì zhī sūn yuán dì zhī yòu zǐ lì yú jiàn yè, lín jì liǎng fèng biǎo yú èr lǔ, fù chēng chén yú jìng dì, yǐ mí xì yú liáng, liáng zhēng zhī wèi sī kōng ér bù zhì, hé wèi zhě yě? shǐ lín guǒ yǒu kuāng fù zhī xīn, zé shēn jì wèi shàng liú zhī méng zhǔ, yīng sī kōng zhī zhào, rén fèng jìng dì, zhé chén shì zhī xié xīn, fū qǐ bù néng? jì huái èr xīn, qīn gāo qí ér wàng gù guó, jí chén zhī cuàn, nǎi qiè tǎo zéi zhī míng, yǐ yǔ chén shì zhēng, yǐ gāo shì zhī yuán, qiú xiāo zhuāng yǐ jiè wèi zhǔ, yī rén zhī shēn, shū bǐ shū cǐ, lián chǐ dàng rán, ér shàng kě xǔ wèi tǎo zéi zhī shī hū? xìng yǔ chén shì shèng yǐ, chén ér bài yě, gāo yáng chéng luàn ér qǔ jiāng dōng, lín bù néng jìn, gù lín zhī suǒ bù xù yě. jiǎ lìng xiāo zhuāng dé rù jiàn yè ér jūn liáng, lín yīn qǐ ér duó zhī, shì suǒ bì rán, yì lín zhì zhī gù rán zhě yě. wú héng zhī xiǎo rén, dàn xī mò cè, ér xǔ zhī yǐ tǎo zéi zhī yì hū? jí hòu shì ér guān zhī, chén qiǎn xiè zhé wǎng shuō, ér lín yòu hái xiāng zhōu, chén gāo zǔ cú, fù bèi yuē ér fèng xiāo zhuāng tún pén chéng yǐ chēng dì, dà bài yú hóu zhèn, ér bēn qí zhī zhì jué yǐ, cǐ lín shǐ zhōng biàn zhà zhī qíng xíng yě. gù yuē fēi dàn yǐ chén fá chén yě.
陳氏篡梁，王琳起兵至湓城以伐陳，赫然討賊之義舉也。自君子論之，子之篡燕，齊宣王興師伐之，而孟子曰：「以燕伐燕。」若琳者，豈但以陳伐陳哉？琳起兵以救元帝於江陵，正也。蕭詧導宇文氏以戕元帝，而毀其宗社，詧者，琳之仇讎也；而詧不能獨成其惡，元帝死於宇文氏之刃，則宇文氏尤琳之不共戴天者也。侯平不受琳之指麾，琳遂奉表於高洋，去華即夷，惡已大矣，猶曰高氏非吾讎也；以妻子陷入於關中，復奉表稱臣而西向，身為盟主，二三其德，荏苒妻子之私愛，北面稽顙於殺吾君、亡吾國之索虜鮮卑；斯人也，陳主所蠭蠆視之，不以為人類者也，而何能奉詞以討陳邪？蕭詧，琳之讎也，敬帝非琳之讎也，元帝死亡，敬帝以武帝之孫元帝之幼子立於建業，琳既兩奉表於二虜，復稱臣於敬帝，以縻繫於梁，梁征之為司空而不至，何為者也？使琳果有匡復之心，則身既為上流之盟主，應司空之召，人奉敬帝，折陳氏之邪心，夫豈不能？既懷貳心，親高齊而忘故國，及陳之篡，乃竊討賊之名，以與陳氏爭，倚高氏之援，求蕭莊以借為主，一人之身，倏彼倏此，廉恥蕩然，而尚可許為討賊之師乎？幸與陳氏勝矣，陳而敗也，高洋乘亂而取江東，琳不能禁，固琳之所不恤也。假令蕭莊得入建業而君梁，琳因起而奪之，勢所必然，抑琳志之固然者也。無恆之小人，旦夕莫測，而許之以討賊之義乎？即後事而觀之，陳遣謝哲往說，而琳又還湘州，陳高祖殂，復背約而奉蕭莊屯湓城以稱帝，大敗於侯瑱，而奔齊之志決矣，此琳始終變詐之情形也。故曰非但以陳伐陳也。

wū hū! rén zhì yú wú héng ér jí yǐ, wú héng zhě, yú shàn wú héng yě, yú è yì wú héng yě yú è wú héng, ér yǒu shí hū shàn, qí guǒ shàn yǔ, yóu bù kě jù yě, kuàng hū qí tú yǐ míng xié? wèi jūn yě zhōng ér sǐ, wèi fù yě xiào ér sǐ, fēi wèi jūn fù ér zhōng xiào yě, wú chén wú zi bù rěn zì fèi zhě yě, qǐ rěn yǐ zhōng chén xiào zǐ wèi kě liè qǔ zhī fú míng hū? shī shēn yú yì lèi, zé yǐ wú shēn yǐ, wú shēn ér jūn shuí zhī jūn, fù shuí zhī fù, huáng jí zhōng xiào zāi! qiě ruò lín zhě, zé yòu shī shēn yú yì lèi ér yì wú jù yě, shū ér qín, shū ér rén, yāo mèi ér yǐ. jīn yǒu yāo mèi yú cǐ, yì guān fěn zé, ér suì lè tuī zhī yǐ wèi rén, fēi zhì yú zhě bù rán. rán zé jiǎ lín yǐ liáng chén zhī míng, ér jiā yǔ qí fá chén zhī yì, yòu hé yǐ yì yú shì? rén zhī bié yú qín shòu, héng ér yǐ yǐ. jūn zǐ zhī guān rén, jié qí chū zhōng yǐ dìng qí zhēn xié, chí lùn zhī héng yě zhà rán jiàn qí xí yì zhī xū shēng ér jīn yì zhī, dài qí è yǐ bài lù ér yòu biǎn zhī, yì chí lùn zhī wú héng zhě yě wú héng zé qí wéi lín yě bù yuǎn yǐ. shàn shàn ér wú yí dìng zhī héng, kě bù jiàn yǔ!
嗚呼！人至於無恆而極矣，無恆者，於善無恆也，於惡亦無恆也；於惡無恆，而有時乎善，其果善與，猶不可據也，況乎其徒以名邪？為君也忠而死，為父也孝而死，非為君父而忠孝也，吾臣吾子不忍自廢者也，豈忍以忠臣孝子為可獵取之浮名乎？失身於異類，則已無身矣，無身而君誰之君，父誰之父，遑及忠孝哉！且若琳者，則又失身於異類而亦無據也，倏而禽，倏而人，妖魅而」矣。今有妖魅於此，衣冠粉澤，而遂樂推之以為人，非至愚者不然。然則假琳以梁臣之名，而嘉予其伐陳之義，又何以異於是？人之別於禽獸，恆而已矣。君子之觀人，絜其初終以定其貞邪，持論之恆也；乍然見其襲義之虛聲而矜異之，待其惡已敗露而又貶之，亦持論之無恆者也；無恆則其違琳也不遠矣。善善而無一定之衡，可不鑒與！

sān
三

bèi zhēng bù qū, míng wèi zhēng shì, míng jūn yě, ér shí yǒu biàn. shǒu jūn chén zhī yì, yuǎn cuàn nì zhī dǎng, fēi wú dāng shì zhī xīn, ér jié jǐ yǐ zì jìng zhě, guǎn níng táo qián shì yě. jiǎo lì kàng shuǎng, chǐ wèi wù xià, dào fēi kě yǐn, ér zì jīng qí zhì, yán guāng zhōu dǎng shì yě. xián shì zì ān, xiāo qīng zì xǐ, zhī bù zú yǐ jīng shì, ér yí rán wěi shùn, lín bū wèi yě zhī lèi shì yě. chù yǒu yú zhī dì, kě yǐ yōu yóu, quán shēn bǎo míng ér dé qí suǒ biàn, zé wéi zhǒng fàng shì yě. kǎo qí xíng, lùn qí shì, chá qí zhì, biàn qí fāng, zé qí gāo xià kě dé ér dǔ yǐ.
被征不屈，名為徵士，名均也，而實有辨。守君臣之義，遠篡逆之黨，非無當世之心，而潔己以自靖者，管寧陶潛是也。矯厲亢爽，恥為物下，道非可隱，而自旌其志，嚴光、周黨是也。閒適自安，蕭清自喜，知不足以經世，而怡然委順，林逋、魏野之類是也。處有餘之地，可以優遊，全身保名而得其所便，則韋、种放是也。考其行，論其世，察其志，辨其方，則其高下可得而睹矣。

qióng zhě, xiào kuān zhī xiōng, fàng zhě, shì héng shī dào zhī zú yě, gù èr zi zhě yóu xiāng xiào. qí jiā, hè rán zhe xiǎn míng jū hòu shí yú tiān xià, ér jǐ dé yǐ gāo wò, yāo rén zhǔ zhī zūn jiǎng, zé yì hé qiú yú yī mìng zhī róng zāi? èr zi zhě yóu xiāng xiào yě, cǐ wèi xiāo yáo gōng bào lín chù shì ér yǐ yǐ.
瓊者，孝寬之兄，放者，世衡、師道之族也，故二子者尤相肖。其家，赫然著顯名、居厚實於天下，而己得以高臥，邀人主之尊獎，則亦何求於一命之榮哉？二子者尤相肖也，此為逍遙公、豹林處士而已矣。