jiàn zhōng sì sì, xiān shì, xiāng yáng jié dù shǐ jiǎn xiào yòu pú shè liáng chóng yì zì zǔ bīng bù cháo èr shí nián yǐ. shàng zài chūn gōng, qíng shēn fèn wǎn, jí dēng bǎo wèi, yǒu zhū sì xiōng zhī zhì yān, zhào jiàn nán jié dù jiǎn xiào gōng bù shàng shū zhāng yán shǎng dōng chuān jié dù yù shǐ dài fū wáng yōng liáng yáng jié dù yù shǐ dài fū jiǎ dān jiāng líng jié dù jiǎn xiào gōng bù shàng shū zhāng bó yí huái yáng jié dù sī tú chén shǎo yóu huái níng jié dù tóng píng zhāng shì hàn nán hàn běi zhāo tǎo shǐ lǐ xī liè, chōng dōu tǒng zhū jūn píng xiāng dà zǒng guǎn. wáng mìng bān xíng, fēn lù qí jìn, shòu fèn lóng xiāng, móu chén yíng mù, wǔ zú yún cuì, qí gǔ cái shī, xiōng tú wǎ jiě. chéng shèng zhú běi, rú jù hǎi zhī wò yíng guāng hàn shuǐ fú shī, shì qiū fēng zhī chuī luò yè. chóng yì zhī shǒu xuán yú cháo yǐ. shì zǔ kūn yáng, xiè ān féi shuǐ, gè yī shí yě. shī yún: wú quán wú yǒng, zhí wèi luàn jiē, sī zhī wèi yǐ.
建中四祀,先是,襄陽節度使檢校右僕射梁崇義自阻兵不朝二十年矣。上在春宮,情深憤惋,及登寶位,有誅四凶之志焉,詔劍南節度檢校工部尚書張延賞、東川節度御史大夫王邕、梁洋節度御史大夫賈耽、江陵節度檢校工部尚書張伯儀、淮揚節度司徒陳少游、淮寧節度同平章事漢南漢北招討使李希烈,充都統諸軍平襄大總管。王命頒行,分路齊進,獸奮龍驤,謀臣盈幕,武族雲萃,旗鼓才施,兇徒瓦解。乘勝逐北,如巨海之沃熒光;漢水浮屍,似秋風之吹落葉。崇義之首懸於朝矣。世祖昆陽,謝安淝水,各一時也。《詩》云:「無拳無勇,職為亂階」,斯之謂矣。
dōu tǒng lǐ xī liè zì wèi yǒu kè dí zhī gōng míng, jū rán yǒu dōu xiāng zhī zhì. yǒu zhào lēi guī běn zhèn, rán shēng bù huì zhī xīn, nǎi jié qí jùn, xí juǎn ér guī huái níng. fán lüè liáng jiā zǐ xìng, xī wèi jiàn lì liù chù zī cái, sǎo dì ér jǐn. xī tài wǔ guā bù, huí shī liù zhōu, wú jī quǎn zhī xiǎng yóu zi wàng shě, bù shí jiù lú. yuán xiōng zhī bá xiāng yáng, shén yú sī kù. suì zòng shī xiàn wǒ rǔ zhōu, hé nán yǐn zhèng shū zé biǎo zòu zhī. shàng mìng gōng shāng shàng shū jiān yòu pú shè gē shū yào, zǒng jìn bīng wǔ wàn ér tǎo zhī. shī móu shì ruì, suǒ xiàng mò gǎn yǒu zhēng héng zhě, zhǎng qū zhú lěi yú xiāng chéng xiàn yān.
都統李希烈自謂有克敵之功名,居然有都襄之志。有詔勒歸本鎮,然生不譓之心,乃劫其郡,席捲而歸淮寧。凡掠良家子姓,悉為賤隸;六畜資財,掃地而盡。昔太武瓜步,回師六州,無雞犬之響;遊子望舍,不識舊廬。元兇之拔襄陽,甚於斯酷。遂縱師陷我汝州,河南尹鄭叔則表奏之。上命工商尚書兼右僕射哥舒曜,總禁兵五萬而討之。師謀士銳,所向莫敢有爭衡者,長驅築壘於襄城縣焉。
shí guó jiā duō gù, hé běi yōu jì, wěi máo fēng qǐ sān fǔ liǎng jī, zhēng bīng rì jì. huáng hè sī nù, yuán zhěng qí zú. zhào hé yáng jié dù yù shǐ dài fū lǐ péng tài yuán jié dù jiǎn xiào gōng bù shàng shū mǎ suì zé lù jié dù jiǎn xiào gōng bù shàng shū lǐ bào zhēn shuò fāng jié dù tài zǐ shǎo shī lǐ huái guāng shén cè zhì jiāng yù shǐ dài fū yì xìng wáng lǐ gōng chéng huá yuán zhèn è shǐ yù shǐ dài fū zhào lìng zhēn, fēn lù zhǎng qū, shēn rù zéi jìng. suī wáng shī pín shèng, ér kòu yì wèi shuāi shèng fù xiāng cān, shā shāng wàn jì. shí jūn yòng jì duō, bù huáng yuǎn lüè. hù bù shì láng zhào zàn shàng fēng shì, qǐng shuì sān fǔ liǎng jī jū yǔ jiān jià, jí qǔ liǎng shì fù shāng dà jiǎ, yú xī míng cí ēn èr sì zhì yuàn jiǎn nà. tān lì shēn wén, yuàn jí shè jì. tài shǐ zòu yuē: yáo mén chū tiān zǐ. yǒu zhào qù chéng qī lǐ nèi zhū yáo jǐn fèi zhī. jí cǐ chēng bīng, nǎi shì jīng yuán jié dù yáo lìng yán wèi móu zhǔ yě. shí gē shū yào gū jūn wú yuán, liáng chǔ bù jì. zéi dé qí biàn, zhòng wéi shù zhōu, jiǎ shì rì wéi bàn shū, mǎ táo qiáng pí ér chú yān. qián biǎo qǐng jì shī. zhào shén cè zhì jiāng xíng yíng bīng mǎ shǐ yù shǐ dài fū liú dé xìn yù shǐ dài fū gāo bǐng zhé, gè mǎ bù gòng yī shí wàn, lái jiù xiāng chéng. chì dà liáng jié dù sī tú lǐ gōng miǎn fā shī, jī jiǎo ér gōng zhī. jūn shū wǎng lái, tóng huì yú rǔ zhōu zhī xuē diàn. jūn lìng bù yán, wèi fú bīng suǒ bài, sān jiāng zhī shī wàng qí dà kuì, róng qì wěi shù bǎi lǐ, tiě mǎ yī wàn tí méi yān. luò yáng shì shù huáng hài, běi zǒu hé yáng, xī bēn xiáo miǎn, dōng dōu yǐn zhèng shū zé rù bǎo xī yuàn. táng hàn chén bēn yú dà liáng, gāo bǐng zhé liú dé xìn shōu lí jí sàn, zhù jūn yú rǔ zhōu.
時國家多故,河北幽冀,猥毛蜂起;三輔兩畿,徵兵日繼。皇赫斯怒,爰整其族。詔河陽節度御史大夫李芃、太原節度檢校工部尚書馬燧、澤潞節度檢校工部尚書李抱真、朔方節度太子少師李懷光、神策制將御史大夫異姓王李公晟、華原鎮遏使御史大夫趙令珍,分路長驅,深入賊境。雖王師頻勝,而寇亦未衰;勝負相參,殺傷萬計。時軍用既多,不遑遠略。戶部侍郎趙贊上封事,請稅三輔、兩畿居宇間架,及取兩市富商大賈,於西明、慈恩二寺置院檢納。貪吏深文,怨及社稷。太史奏曰:「窯門出天子。」有詔「去城七里內諸窯盡廢之」。及泚稱兵,乃是涇原節度姚令言為謀主也。時哥舒曜孤軍無援,糧儲不繼。賊得其便,重圍數周,甲士日惟半菽,馬淘牆皮而芻焉。潛表請濟師。詔神策制將行營兵馬使御史大夫劉德信、御史大夫高秉哲,各馬步共一十萬,來救襄城。敕大梁節度司徒李公勉發師,犄角而攻之。軍書往來,同會於汝州之薛店。軍令不嚴,為伏兵所敗,三將之師望旗大潰,戎器委數百里,鐵馬一萬蹄沒焉。洛陽士庶惶駭,北走河陽,西奔崤黽,東都尹鄭叔則入保西苑。唐漢臣奔於大梁,高秉哲、劉德信收離集散,駐軍於汝州。
zhào jīng yuán jié dù yáo lìng yán fù yuán, zǒng shī wǔ qiān, dōng zhì chǎn shuǐ. shí jīng zhào yǐn wáng hóng shǔ lì zhì dùn, niú jiǔ jiǎn báo, jiāng shì sè lì, suì chuán jiàn ér huí. shí yuè sān rì sì shí yě.
詔涇原節度姚令言赴援,總師五千,東至滻水。時京兆尹王翃屬吏置頓,牛酒儉薄,將士色厲,遂傳箭而回。十月三日巳時也。
lìng yán shàng zài zǐ chén diàn, shòu yǐ shū mì, bìng cì jī jīn bó. shí yù shǐ hú zuǒ xún zòu yún: jīng yuán shì mǎ, wéi mìng huí gē. lìng yán xīng chí zhì zhǎng lè bǎn, féng zhī. yǒu yǐn gōng shè lìng yán zhě, suì yōng lìng yán ér huí. shàng yòu shǐ shǐ láo wèn, zéi yǐ liè fāng zhèn yú tōng huà mén, mén wèi yù jù shǐ zhě, qiáng zhī ér wèi jí. xuān zhǐ yán jiā bù shùn. shàng yòu zhào pǔ wáng jí zhū wáng shì shū děng xuān wèi láo zhī, xǔ yǐ zhòng shǎng. yòu zài jīn yín bó xiù děng èr shí yú chē, pǔ wáng cái chū jìn chéng mén, zéi yǐ zhì yú dān fèng mén. zhào zhào liù jūn, jiǔ wú zhì zhě. shí guān dōng hé běi pín zhàn bù lì, lǚ fà jìn bīng xiāng cì dōng zhēng, jǐng wèi suì xū. shàng nǎi chū bái yuàn běi mén, liù jūn yǔ wèi cái shù shí qí. huò yuē: zhū cǐ shì shī yì zhī chén, kǒng huái jiǎo xìng, bù rú qiǎn shí qí bǔ zhī, shǐ péi luán hé. ruò tuō yú quán, wèi hài zī shén. bù rán, yǐ zú zhū zhī. yǎng shòu zhāo huò, lì kě qí yǐ. shàng yǔ chǔ guān jīng lüè bù huáng, ér zéi yǐ fàn jìn mén, suì yǐ pǔ wáng wèi xiān qū, huáng tài zǐ wèi diàn, wéi shū fēi táng ān gōng zhǔ qīn wáng guì fēi děng yī bǎi yú rén, cè qí ér qù. chéng yú cì yú xián yáng, xián yáng lìng lǐ héng fǔ jí qí qī qīn fèng yù shàn. shàng mìng guì fēi yǐ xià jiē yǐ ēn lǐ, chuán shí ér guò, shén cè jūn shǐ yù shǐ dài fū bái zhì zhēn děng shí shù rén hù cóng, mén xià shì láng píng zhāng shì lú qǐ zhōng shū shì láng píng zhāng shì guān bō yù shǐ zhōng chéng liú cóng yī hù bù shì láng zhào zàn yòu lǐng jūn shǐ yù shǐ dài fū líng hú jiàn jīng zhào yǐn wáng hóng jià bù láng zhōng guō xióng hàn lín xué shì lù zhì wú tōng wēi děng, xī yú xián yáng ér jí yān.
令言尚在紫宸殿,授以樞密,並賜齎金帛。時御史壺左巡奏云:「涇原士馬,違命回戈。」令言星馳至長樂坂,逢之。有引弓射令言者,遂擁令言而回。上又使使勞問,賊已列方陣於通化門,門衛欲拒使者,強之而未及。宣旨言加不順。上又詔普王及諸王侍書等宣尉勞之,許以重賞。又載金銀帛繡等二十餘車,普王才出禁城門,賊已至于丹鳳門。詔召六軍,久無至者。時關東、河北頻戰不利,屢髮禁兵相次東征,警衛遂虛。上乃出白苑北門,六軍羽衛才數十騎。或曰:「朱泚是失意之臣,恐懷僥倖,不如遣十騎捕之,使陪鑾輅。若脫於泉,為害滋甚。不然,以卒誅之。養獸招禍,立可俟矣。」上與儲官經略不遑,而賊已犯禁門,遂以普王為先驅,皇太子為殿,韋淑妃、唐安公主、親王、貴妃等一百餘人,策騎而去。乘輿次於咸陽,咸陽令李衡俯集其妻親奉御膳。上命貴妃以下接以恩禮,傳食而過,神策軍使御史大夫白志貞等十數人扈従,門下侍郎平章事盧杞、中書侍郎平章事關播、御史中丞劉従一、戶部侍郎趙贊、右領軍使御史大夫令狐建、京兆尹王翃、駕部郎中郭雄、翰林學士陸贄、吳通微等,悉於咸陽而及焉。
guō shǔ yǔ jiā pú shù shí rén yú yuàn zhōng liè shè, wén bì, fú yè dào zuǒ. shàng xuān láo zhī, zhì yuàn yì cóng, shàng cóng zhī.
郭曙與家僕數十人於苑中獵射,聞蹕,伏謁道左。上宣勞之,志願翊従,上従之。
fù mǎ guō ài xiān yǔ gōng zhǔ shī yì, shàng shōu gōng zhǔ zài nèi, gé jué jīng nián. jí cǐ, ài chí wǎng mì dé gōng zhǔ, cè qí jù fù xíng zài. sān rì yè sì gēng, zhì luò yì, bēn jí chéng yú.
駙馬郭曖先與公主失意,上收公主在內,隔絕經年。及此,曖馳往覓得公主,策騎俱赴行在。三日夜四更,至駱驛,奔及乘輿。
sì rì píng míng, zhì yú fèng tiān, chéng wèi huáng jù, bài wǔ yú xiàn mén. qí rì, shàng xìng xiàn lìng zhái, zǎi chén jìn shì gè jū xiè shǔ. shí yòu jīn wú jiāng jūn yù shǐ dài fū hún gōng jiān tǎo zéi zhī huí gē yě. hún gōng yǔ jiā pú shù shí qí zì jiā chéng rù běi mén, shōu jí hòu diàn yǔ gǎn sǐ zhī shì yù jī zéi. chéng yú jì chū, suì bēn xíng zài. shàng yǐ hún gōng wèi gōng bù shàng shū xíng zài bīng mǎ shǐ. hún gōng yǒu dǎn lüè, cǐ sù dàn zhī, jì ér chéng yú nǎi ān. shí fèng tiān bèi yù fáng shǒu jiē hún gōng zhī móu yě. jūn zǐ yuē: gāo zǔ kùn yú péng chéng, ér yòng chén píng zhī cè, hàn zuò xìng yān. jìn wǔ dé xiè ān shí, jìn shì wú tì. gǔ zhī jūn zǐ, yì yǒu shì fū!
四日平明,至於奉天,丞、尉惶懼,拜舞於縣門。其日,上幸縣令宅,宰臣、近侍各居廨署。時右金吾將軍御史大夫渾公瑊討賊之回戈也。渾公與家僕數十騎自夾城入北門,收集後殿與敢死之士欲擊賊。乘輿既出,遂奔行在。上以渾公為工部尚書、行在兵馬使。渾公有膽略,泚素憚之,既而乘輿乃安。時奉天備御防守皆渾公之謀也。君子曰:「高祖困於彭城,而用陳平之策,漢祚興焉。晉武得謝安石,晉室無替。古之君子,亦有是夫!」
hún gōng suī wǔ yǒng jué lún, ér qiān ràng wú pǐ, nǎi yǐ líng hú jiàn wèi xíng zài zhōng jūn gǔ jiǎo shǐ, sì téng wáng zhàn rán wèi jīn wú dà jiāng jūn, sì huán wáng yù wèi yòu wèi dà jiāng jūn, qián shén cè jūn jīng xī dōu yú hòu hóu zhòng zhuāng wèi jīn wú wèi jiāng jūn jiān yù shǐ zhōng chéng fèng tiān fáng chéng shǐ jiān yòu xiāng bīng mǎ shǐ. zhòng zhuāng yǒu gāng yǒng, shàn móu lüè, bǎo wèi zhī gōng, cì jiān zhī xūn yě.
渾公雖武勇絕倫,而謙讓無匹,乃以令狐建為行在中軍鼓角使,嗣滕王湛然為金吾大將軍,嗣郇王寓為右衛大將軍,前神策軍京西都虞候侯仲莊為金吾衛將軍兼御史中丞、奉天防城使兼右廂兵馬使。仲莊有剛勇,善謀略,保衛之功,次瑊之勛也。
chū, jiàn zhōng zhī shǐ, wèi shì sāng dào mào zòu yún: guó jiā bù chū sān nián, zàn yǒu lí gōng zhī xiàng. chén wàng fèng tiān yǒu tiān zǐ qì, yí zhì dù wèi lěi, yǐ bèi fēi cháng. shàng yǐ dào mào yán shì shù yàn, suì lìng jīng zhào yǐn yán yǐng chōng zhú chéng shǐ, jù běn chā, chōu liù jūn zhī shì dū cè zhī. shí shàng chū jí wèi, xíng qīng sú tài, shèng xià ér shì gōng dà xìng, yuǎn jìn bù zhī qí zhǐ, jí cǐ dōu yān.
初,建中之始,衛士桑道茂奏云:「國家不出三年,暫有離宮之象。臣望奉天有天子氣,宜制度為壘,以備非常。」上以道茂言事數驗,遂令京兆尹嚴郢充築城使,具畚鍤,抽六軍之士督策之。時上初即位,刑清俗泰,盛夏而士功大興,遠近不知其旨,及此都焉。
shàng chū xìng fèng xiáng, yī dōu fǔ ér móu kè fù. huò yuē: zhāng yì suī bì xià xìn chén, lì zhí rì qiǎn, suǒ guǎn jìn zú jiē zhū cǐ bù qǔ, běn yú yáng tū qí xiōng zhòng. chéng zhōng jì lì zhū cǐ, běn jūn bì shēng dà biàn, yǐ chén dù zhī, fēi wàn quán zhī jì yě. gǎn yǐ sǐ qǐng! shàng yì wù dào mào zhī yán, suì gǎi xìng fèng tiān. zhì qí yuè liù rì, lǐ chǔ lín shā zhāng yì ér guī zhū cǐ.
上初幸鳳翔,依都府而謀克復。或曰:「張鎰雖陛下信臣,蒞職日淺,所管勁卒皆朱泚部曲,本漁陽突騎凶眾。城中既立朱泚,本軍必生大變,以臣度之,非萬全之計也。敢以死請!」上亦悟道茂之言,遂改幸奉天。至其月六日,李楚琳殺張鎰而歸朱泚。
chū, lìng yán zhèn yú wǔ mén, jìn bīng bù chū, bǎi xìng guān zhě jù yì, suì zhěng qí chuī jiǎo rù hán yuán diàn. qián xiān fēng zì lóng wěi dào shàng, yú zhōng jiān zhōu hū, yuē: tiān zǐ yǐ chū, jīn rì gòng qǔ fù guì! xiōng tú dà hū. yǒu qǐng, rù yí chūn yuàn jí zhū gōng. shí cāng máng zhī jì, běn cháo jìn wèi qí shì jí fāng shì bǎi xìng dān fù cái bó, tián jiē sāi mò, lián rì jìng yè. jì ér qún dào yǔ lìng yán móu yì, lǜ nán chí jiǔ, huò yuē: tài wèi zhū cǐ jiǔ qiú, bì shēng yì zhì, ruò yíng ér wèi zhǔ, shì kě jié yǐ. suì yú zhāo guó lǐ, yǐ lǐ yíng zhī. cǐ chù jiān sì xì, jiǔ huái fēi wàng, qún dào jì zhì, wěi ràng bù cóng, ér mìng wèi shǐ zhě shè shí. jiǔ zhī, yǐ guān zhòng xīn. yú shì huǒ zhú xīng luó, guān zhě wàn jì.
初,令言陣於五門,禁兵不出,百姓觀者巨億,遂整旗吹角入含元殿。前先鋒自龍尾道上,於中間周呼,曰:「天子已出,今日共取富貴!」兇徒大呼。有頃,入宜春院及諸宮。時倉忙之際,本朝禁衛騎士及坊市百姓擔負財帛,填街塞陌,連日竟夜。既而群盜與令言謀議,慮難持久,或曰:「太尉朱泚久囚,必生異志,若迎而為主,事可捷矣。」遂於招國里,以禮迎之。泚畜奸伺隙,久懷非望,群盜既至,偽讓不従,而命為使者設食。久之,以觀眾心。於是火燭星羅,觀者萬計。
cǐ rén jū hán yuán diàn, sì rì píng chén chū bǎng, bǎng yuē: tài wèi quán lín liù jūn, guó jiā yǒu shì dōng jiāo, zhēng jīng yuán shī lǚ xián mìng fù nán. jiāng shì jiǔ chù biān chuí, bù xián cháo lǐ, jūn jīng yù jià, chéng yú yǐ chū. yīng dìng jiàn shén cè liù jūn jīn wú wēi yuǎn yīng wǔ bìng bǎi sī shí liáng zhě, sān rì nèi bìng fù xíng zài. bù qù zhě, jí yú běn sī zhe dào. rú sān rì hòu yí dié kān, bǐ cǐ wú míng, dāng àn jūn lìng, yì wú róng dài.
泚人居含元殿,四日平晨出榜,榜曰:「太尉權臨六軍,國家有事東郊,征涇原師旅銜命赴難。將士久處邊陲,不閒朝禮,軍驚御駕,乘輿已出。應定見神策六軍、金吾、威遠、英武並百司食糧者,三日內並赴行在。不去者,即於本司著到。如三日後移牒勘,彼此無名,當按軍令,義無容貸。」
cǐ yí jū bái huá diàn, cháo chén jiàn zhě xī quàn yíng jià, cǐ gù wàng cuò è, zhī wèi dé zhòng xīn. yuán xiū rù, yí shí chóu zhī, yán duō bù shùn, quàn yǐ jiàn wěi. cǐ shén yuè zhī, yóu shàng wèi jué. shàng chū xún xìng jīng chéng, cháo guān mò zhī shàng suǒ zài, fēn lù tàn hòu, rán hòu nǎi zhī. yuán xiū jì chén jiǎo jì, qiè lēi shí chéng mén bù xǔ chū rù. shí liù rì yè yě.
泚移居白華殿,朝臣見者悉勸迎駕,泚顧望錯愕,知未得眾心。源休入,移時籌之,言多不順,勸以僭偽。泚甚悅之,猶尚未決。上初巡幸京城,朝官莫知上所在,分路探候,然後乃知。源休既陳矯計,切勒十城門不許出入。時六日夜也。
shàng chū rù fèng tiān, yǒu shàng fēng shì yán pàn bīng gòng lì zhū cǐ, xiōng tú bì lái gōng chéng, qǐng wèi bèi yù. mén xià shì láng lú qǐ qiè chǐ yán yuē: tài wèi zhōng zhēn, cháo yě gòng zhī, nài hé yǒu cǐ, shāng dà chén zhī xīn! ān kě lìng cǐ wén zhī, qǐng yǐ bǎi kǒu, bǎo cǐ bù fǎn. hòu sān rì, cǐ biàn xiāo jìng, zhì yú chéng xià. shàng liào jìn fān bīng mǎ kě yǐ fù nán zhě, bān xià shǒu zhào yù zhī, jiē rú qī zhì. dì shàng yǐ zhōng chén dài cǐ, yòu zhī gōng qīng quàn yíng, qiě lìng zhū dào jūn shì sān shí lǐ xià yíng. shí jīng zhào fǔ gōng cáo jiāng gōng fǔ fù xíng zài, bài mén xià shì láng píng zhāng shì, fǔ fú ér zòu yuē: wáng zhě bù yán wèi, wú yǐ zhòng wēi líng. jīn jìn lǚ dān guǎ, yì wèi wèi bèi, ruò cǐ zhōng xiào fèng guó, gù bù yǐ bīng duō wèi lǜ ruò láng xīn yǐ biàn, zé yǒu bèi wú huàn. jīn shì mǎ zài wài, shēn wèi bì xià wēi zhī. jí rì zhào bīng rù chéng, dǎi cǐ gōng chéng, yǐ jiè yán yǐ.
上初入奉天,有上封事言叛兵共立朱泚,兇徒必來攻城,請為備御。門下侍郎盧杞切齒言曰:「太尉忠貞,朝野共知,奈何有此,傷大臣之心!安可令泚聞之,請以百口,保泚不反。」後三日,泚變梟獍,至於城下。上料近藩兵馬可以赴難者,頒下手詔諭之,皆如期至。帝尚以忠臣待泚,又知公卿勸迎,且令諸道軍士三十里下營。時京兆府功曹姜公輔赴行在,拜門下侍郎平章事,俯伏而奏曰:「王者不嚴衛,無以重威靈。今禁旅單寡,翊衛未備,若泚忠孝奉國,固不以兵多為慮;若狼心已變,則有備無患。今士馬在外,深為陛下危之。」即日召兵入城,逮泚攻城,已戒嚴矣。
zhū cǐ jì nà yuán xiū jiàn wěi zhī shuō, yòu dé yōu lǒng sān qiān rén yǔ gē shū yào. jiù yuán zhě xíng zhì miǎn chí xiàn, wén zhū cǐ jiàn wěi, fǎn pèi tóu cǐ. cǐ zì wèi zhòng wàng suǒ jí, yú shì yǐ yuán xiū wèi jīng zhào yǐn, pàn dù zhī lǐ zhōng chén wèi huáng chéng liú hòu.
朱泚既納源休僭偽之說,又得幽隴三千人與哥舒曜。救援者行至澠池縣,聞朱泚僭偽,返旆投泚。泚自謂眾望所集,於是以源休為京兆尹,判度支李忠臣為皇城留後。
cǐ yǐ duàn xiù shí wèi xīn lǚ, fā ruì zú sān qiān fèng yíng chéng yú, yīn qǐ nì móu. xiù shí qián wèi liú hǎi bīn yuē: zhū cǐ shì jì mén yī zú, qù nì xiào shùn. xiān dì jiā zhī, wèi dēng tái fǔ, bù néng jiàn wēi shòu mìng, ér nǎi yàn ān xiōng chǒu. wú wèi lì sī huì, cè míng jiǔ sì, xuě guó zhī chǐ, suī sǐ yóu shēng. ěr néng cóng hū? hǎi bīn yuē: zhōng chén jié yì, sǐ ér bù wáng, gǎn bù wéi mìng shì tīng! yīn zé néng xíng zhě zhuī zéi bīng, yuē: chéng zhōng yǒu biàn. shǐ zhě liù rì yī gēng xíng, jí luò yì, lǔ jié ér huí, yàn fú nǎi xiù shí zhà wèi zéi shuài yáo lìng yán tiē, yòng sī nóng sì zhī yìn yě.
泚以段秀實為心膂,發銳卒三千奉迎乘輿,陰起逆謀。秀實潛謂劉海賓曰:「朱泚是薊門一卒,去逆效順。先帝嘉之,位登台輔,不能見危授命,而乃宴安凶丑。吾位歷司會,策名九寺,雪國之恥,雖死猶生。爾能従乎?」海賓曰:「忠臣節義,死而不亡,敢不惟命是聽!」因擇能行者追賊兵,曰:「城中有變。」使者六日一更行,及駱驛,虜劫而回,驗符乃秀實詐為賊帥姚令言帖,用司農寺之印也。
zéi cǐ yòng chóu jìng zhōng wèi tóng huá děng zhōu jié dù tà dōng wáng yǐ yù wáng shī, yòng yì xìng wáng lǐ rì yuè wèi xī dào zhū jūn shì xiān fēng jīng lüè shǐ.
賊泚用仇敬忠為同華等州節度、拓東王以御王師,用異姓王李日月為西道諸軍事先鋒經略使。
shàng chū zhì fèng tiān, yòng yù shǐ zhōng chéng gāo zhòng jié wèi píng lǔ shǐ, tún bīng yú liáng shān zhī xī yú yě. shí yǔ lǐ rì yuè pín zhàn, guān jūn dà jié, hòu bèi fú bīng sǐ yú fēng rèn. zhū cǐ chū bǎng liǎng shì jí zhì liǎng fāng mén, yuē: fèng tiān cán dǎng, yǐ jù jīng jī. zhòng jié děng réng gǎn zhí mí, jù wǒ tiān mìng, zhèn shǐ piān shī xiǎo jiāng, guǒ fù bài wáng. guān cǐ gū chéng, bù rì dāng pò. yún luó bù wǎng, wú lù niǎo fēi tiě fǔ pán yú, wèi guò shùn xī. xuān bù xiá ěr, gè shǐ wén zhī. wěi bīng bù yuán wài gǔ zhī qí cí yě. chū, zhòng jié zòng qí zhuī zéi, dú chū yú sān jūn zhī shǒu. xiōng tú mái fú yāo zhī, luò qí jiān, biàn bèi xiōng tú shēng qín. qīn shì shù shí rén, yǐ fú shì zhī qíng, wáng qū ér duó zhī. xiōng qú suī zhòng, zhuī zhě qì ruì zhì jiān, fèn rán bù gù, suì bèi nì dǎng zhuó zhòng jié tóu ér qì qí shēn. qīn shì shōu qí shén jiù, rù zòu yú fèng tiān. dì jiàn zhī, fǔ shī ér kū. huò jiàn yuē: bì jiāng sǐ, fǔ shī ér kū, yuè lǐ yě. dì yuē: dà lǐ, fēi qīng suǒ zhī yě. jiān yú zhī jì, sǐ yú wáng shì, mǐn cè qǐ jū cháng lùn! suì jǐn āi ér kū zhī, mìng yǒu sī zào pú tóu ān zhī jǐng ér mái zhī. zhū cǐ dé gāo zhòng jié tóu, yòu jí wěi bǎi guān, dà kū yuē: zhōng yú bǐ zhě, yì yì yú cǐ. wèi zhèn zhī wú lǐ, shā wǒ zhōng chén. yòu mìng wěi yǒu sī zuò pú rén shēn, ér ān qí shǒu, yǐ sān pǐn zàng zhī. huáng dì zài kè jīng shī, zhào yǒu sī fā jiù èr yíng, qǔ qí shǒu, bié wèi fēng shù, zèng gōng bù shàng shū, sàng zàng guān gěi. shí lǐ rì yuè xiōng wēi shén ruì, shāo ruò líng miào, dì shén huàn zhī, wèi hún gōng yuē: zhèn bù néng bǎo shǒu zōng sì, kè píng duō nán, zhì shǐ liù hé fèi téng, zōng miào shī zhǔ, fén wǒ líng què, xiōng wēi zhuǎn chì, yīng shì yīn yōu zhī shí, dài zhōng bǎi liù. táng yáo chán shùn, yú shùn chán yǔ. zì gǔ yǒu dé zhě jìn, wú dé zhě ràng, yǒu zì lái yǐ. jīn tiān dì dǐng fèi, huái chǔ yáo dàng, yōu jì fēng qǐ, wàn fāng zhèn jù. qǐng cóng chán dài, yǐ jiù cāng shēng, qīng děng rú hé? hún gōng qì tì rú yǔ, shēn bèi tiě jiǎ, jǔ shēn zì pū. jūn chén bēi lèi jiǔ zhī, hún gōng zòu yuē: fū shèng rén bù kùn bù chéng wáng, liè shì bù kùn xíng bù zhāng. xī gāo zǔ pò yú xiàng jí, shì zǔ jiǒng yú kūn yáng, suí dì è yú yàn mén, wèi wǔ bǎo yú nán jùn. sān wáng wǔ dì, qí yóu huàn zhū, kuàng bì xià chéng bǎi wáng zhī mò, wēi líng mài wǎng gǔ, xiǎo yǒu zhūn fǒu, ér huái è wàn, chén xià zhī zuì yě. yuàn bì xià yǐ shè jì wèi niàn, wú yǐ xiǎo zéi wèi yōu. chén qǐng zì chū yī xíng, xiāo nì zéi zhī shǒu, jí jì zōng shè yǒng ān, táng yáo chuí gǒng. chén zhī yuàn zú yǐ! shàng yuē: zhèn zài méng chén, qīng wèi fèi fǔ, bié mù bì jiāng, qīng bù kě yě! hún gōng yuē: běi dí shì jīn yá zhī wēi wǔ, pín fàn jiāo jī, è gōng qǔ zhī ruò zhǐ zhǎng. chén ruò bù xíng, xiōng wēi zhuǎn shén. shàng xǔ zhī.
上初至奉天,用御史中丞高重傑為平虜使,屯兵於梁山之西隅也。時與李日月頻戰,官軍大捷,後被伏兵死於鋒刃。朱泚出榜兩市及置兩坊門,曰:「奉天殘黨,蟻聚京畿。重傑等仍敢執迷,拒我天命,朕使偏師小將,果復敗亡。觀此孤城,不日當破。雲羅布網,無路鳥飛;鐵釜盤魚,未過瞬息。宣布遐邇,各使聞知。」偽兵部員外古之奇詞也。初,重傑縱騎追賊,獨出於三軍之首。兇徒埋伏邀之,落其奸,便被兇徒生擒。親事數十人,以伏事之情,亡軀而奪之。凶渠雖眾,追者氣銳志堅,奮然不顧,遂被逆黨斫重傑頭而棄其身。親事收其神柩,入奏於奉天。帝見之,撫屍而哭。或諫曰:「裨將死,撫屍而哭,越禮也。」帝曰:「大禮,非卿所知也。艱虞之際,死於王事,敏惻豈拘常論!」遂盡哀而哭之,命有司造蒲頭安之頸而埋之。朱泚得高重傑頭,又集偽百官,大哭曰:「忠於彼者,亦義於此。為朕之無禮,殺我忠臣。」又命偽有司作蒲人身,而安其首,以三品葬之。皇帝再克京師,詔有司發舊二塋,取其首,別為封樹,贈工部尚書,喪葬官給。時李日月凶威甚銳,燒爇陵廟,帝甚患之,謂渾公曰:「朕不能保守宗祀,克平多難,致使六合沸騰,宗廟失主,焚我陵闕,凶威轉熾,應是殷憂之時,代終百六。唐堯禪舜,虞舜禪禹。自古有德者進,無德者讓,有自來矣。今天地鼎沸,淮楚搖盪,幽冀蜂起,萬方震懼。請従禪代,以救蒼生,卿等如何?」渾公泣涕如雨,身被鐵甲,舉身自撲。君臣悲淚久之,渾公奏曰:「夫聖人不困不成王,烈士不困行不彰。昔高祖迫於項籍,世祖窘於昆陽,隋帝厄於雁門,魏武保於南郡。三王五帝,其猶患諸,況陛下承百王之末,威靈邁往古,小有迍否,而懷扼腕,臣下之罪也。願陛下以社稷為念,無以小賊為憂。臣請自出一行,梟逆賊之首,即冀宗社永安,唐堯垂拱。臣之願足矣!」上曰:「朕在蒙塵,卿為肺腑,別募裨將,卿不可也!」渾公曰:「北狄恃金牙之威武,頻犯郊畿,鄂公取之若指掌。臣若不行,凶威轉甚。」上許之。
hún gōng xiān yǐ shù shí qí cóng xī mén chū, mái fú yú mò gǔ zhī yú. gōng zì jiāng shù shí qí cóng dōng mén ér chū, zhí dǐ zhū cǐ yíng lěi. cǐ jīng, bù jué zhuì tà, qún dào dà kuì. gōng yǐ qí shǎo, bù zú chěng ruì, suì yǐn ér xī. lǐ rì yuè zòng qí zhuī zhī, zhì chéng xī mén. hún gōng wèi jiā pú yuē: lì gōng lì shì, zhī zài jīn rì. yǔ qīng cǐ jié, hé bù qǔ zhī! pú rén wān hú? shè zhī, lǐ rì yuè yīng xián ér bì. zhū cǐ fēng rèn shí wáng bā jiǔ yān. jiā pú zhě, jí hún gōng zhī suǒ yì rén yě, zì xiǎo jīn. yǒu zhào lìng gōng cì xìng lǐ shì, fēng yì xìng wáng, yǐ shǎng fēi shǐ zhī jié, yòng jīng wǔ gōng yě.
渾公先以數十騎従西門出,埋伏於漠谷之隅。公自將數十騎従東門而出,直抵朱泚營壘。泚驚,不覺墜榻,群盜大潰。公以騎少,不足逞銳,遂引而西。李日月縱騎追之,至城西門。渾公謂家僕曰:「立功立事,只在今日。與卿此捷,何不取之!」僕人彎弧?射之,李日月應弦而斃。朱泚鋒刃十亡八九焉。家僕者,即渾公之所役人也,字小金。有詔令公賜姓李氏,封異姓王,以賞飛矢之捷,用旌武功也。
chū, lǐ rì yuè zhōng shǐ ér sǐ, zhū cǐ bèi lǐ sòng yú zhǎng ān xiū xiáng sī dì, mǔ shì kē kè ér bù kū, lì shēng mà yuē: xī nú, guó jiā fù rǔ hé shì gǎn shēng bèi nì, sǐ yóu wǎn yǐ! zhū cǐ bèi lǐ ér zàng zhī, mǔ shì shǐ zhōng bù kū yī shēng. huáng dì xíng zài yì zhī zhī. jí lǐ chéng shōu zhǎng ān, zhū dǎng bìng cóng yí lù, wéi lǐ rì yuè mǔ cún ér bù wèn. jūn zǐ yuē: mǎ fú jūn fù, yǒu zhī zi zhī jiàn ér miǎn huò lǐ rì yuè mǔ, yǐ zi pàn ēn cún dà yì ér bù kū. shū yǒu gǔ rén zhī fēng.
初,李日月中矢而死,朱泚備禮送於長安休祥私第,母氏苛克而不哭,厲聲罵曰:「奚奴,國家負汝何事敢生悖逆,死猶晚矣!」朱泚備禮而葬之,母氏始終不哭一聲。皇帝行在亦知之。及李晟收長安,諸黨並従夷戮,惟李日月母存而不問。君子曰:「馬服君婦,有知子之鑑而免禍;李日月母,以子叛恩存大義而不哭。殊有古人之風。」
chū, zhū cǐ móu biàn dà shì, lǐ zhōng chén yuán xiū děng bìng jiē tóng zuò, sī nóng qīng duàn xiù shí yǔ liú hǎi bīn fú bǐ shǒu yú xuē zhōng, nèi guān jué zhī. shí shèng shàng xíng xìng, qún chén yí èr, cǎo luàn zhī jiān, duàn gōng yǐ róng fú jiàn cǐ, gòng yì kuāng fù, wǎng fǎn sān sì yān. cǐ qíng xiè yú yán, duàn sè lì duó xiū zhī hù, jī cǐ zhī shǒu, qún xiōng hài è, jiàn xuè shù bù, xiōng dǎng chí bīng ér zhì, duàn gōng bèi hài. cǐ yī shǒu chéng xuè, yī shǒu zhǐ qún xiōng yuē: yì shì, wù shā zhī. shēng shǒu xiàng jí, duàn gōng yǐ hài. cǐ zhī shén āi, fēng zhōng yì hóu, yǐ sān pǐn lǐ zàng zhī. hǎi bīn yīn bīng luàn ér yì yú tōng huà mén wài, bèi yì lǘ zhě bài zhī, bìng jiàn hài. gù jīng shī hào zhū cǐ wèi rè rè yáo shùn, hào xī liè wèi dāng nián jié zhòu. shí yǒu fēng qíng nǚ zǐ lǐ jì lán, shàng cǐ shī, yán duō bèi nì, gù què ér bù lù. huáng dì zài kè jīng shī, zhào jì lán ér zé zhī, yuē: rǔ hé bù xué yán jù chuān? yǒu shī yún: shǒu chí lǐ qì kōng chuí lèi, xīn yì míng jūn bù gǎn yán. suì lìng pū shā zhī. zèng duàn xiù shí tài wèi, shì yuē: zhōng liè, cì shí fēng wǔ bǎi hù, zhuāng zhái yī suǒ, sì zǐ shòu sān pǐn zhèng yuán guān, zhū zi gè shòu wǔ pǐn zhèng yuán guān, jīng qí mén lǘ, sàng zàng guān gěi, wèi lì miào, yù zhì bēi míng. jūn zǐ yuē: xī zāng shì quàn shì jūn zhī jié, kōng chuán qí míng, bù dǔ qí rén. qiān zài zhī hòu, jiàn hū duàn jūn, dài yǒu zhī yǐ. bó rén kàng jié, zhōng yǎ duō jiē, yǒu shì zāi! shī yún: shū rén jūn zǐ, qí dé bù huí. qí duàn gōng zhī wèi hū!
初,朱泚謀變大事,李忠臣、源休等並皆同坐,司農卿段秀實與劉海賓伏匕首於靴中,內官覺之。時聖上行幸,群臣疑貳,草亂之間,段公以戎服見泚,共議匡復,往返三四焉。泚情泄於言,段色厲奪休之笏,擊泚之首,群凶駭愕,濺血數步,凶黨持兵而至,段公被害。泚一手承血,一手指群凶曰:「義士,勿殺之。」聲手相及,段公已害。泚之甚哀,封忠義侯,以三品禮葬之。海賓因兵亂而逸於通化門外,被役驢者敗之,並見害。故京師號朱泚為「熱熱堯舜」,號希烈為「當年桀紂」。時有風情女子李季蘭,上泚詩,言多悖逆,故闕而不錄。皇帝再克京師,召季蘭而責之,曰:「汝何不學嚴巨川?」有詩云:「手持禮器空垂淚,心憶明君不敢言。」遂令撲殺之。贈段秀實太尉,諡曰:「忠烈」,賜實封五百戶,莊宅一所,嗣子授三品正員官,諸子各授五品正員官,旌其門閭,喪葬官給,為立廟,御製碑銘。君子曰:「昔臧氏勸事君之節,空傳其名,不睹其人。千載之後,見乎段君,代有之矣。伯仁抗節,鍾雅咄嗟,有是哉!《詩》云:『淑人君子,其德不回。』其段公之謂乎!」
bā rì, cǐ yú xuān zhèng diàn jiàn jí dà wèi, yú zhì mò bù xuè nù, wèi zhě duō shì jūn rén, zhōu xíng bù guò shù shí. zì chēng dà qín huáng dì, nián hào yīng tiān, wěi shè shū yún: yōu qiú zhī zhōng, shén qì zì zhì. qǐ zhèn báo dé, suǒ néng jīng yíng. péng yǎn zhī cí, cè wén tài cháng shǎo qīng fán xì zhī zhuàn, wén chéng, fú yào ér zú. gù yán jù chuān shī, shī yuē: yān chén hū qǐ fàn zhōng yuán, zì gǔ lín wēi guì dào cún. shǒu chí lǐ qì kōng chuí lèi, xīn yì míng jūn bù gǎn yán. luò rì hú jiā yín shàng yuàn, tōng xiāo lǔ jiāng zuì xī yuán. chuán fēng wàn lǐ wú shī zhì, lěi dài hé rén shòu hàn ēn.
八日,泚於宣政殿僭即大位,愚智莫不血怒,衛者多是軍人,周行不過數十。自稱「大秦皇帝」,年號「應天」,偽赦書云:「幽囚之中,神器自至。豈朕薄德,所能經營。」彭偃之詞,冊文太常少卿樊系之撰,文成,服藥而卒。故嚴巨川詩,詩曰:「煙塵忽起犯中原,自古臨危貴道存。手持禮器空垂淚,心憶明君不敢言。落日胡笳吟上苑,通宵虜將醉西園。傳烽萬里無師至,累代何人受漢恩。」
jiǔ rì, lǐ zhōng chén yáo lìng yán bìng wèi shì zhōng, réng yǐ lìng yán wèi guān nèi fù yuán shuài, yǐ guāng lù qīng yuán xiū wèi tóng píng zhāng shì jiān jīng zhào yǐn pàn dù zhī gōng bù shì láng, jiǎng zhèn tóng píng zhāng shì, jiǎng liàn wèi yù shǐ zhōng chéng tài dǎng qīng, jìng gāng wèi yù shǐ dài fū, hóng jīng lún wèi zhōng shū shè rén lǐ yí shǐ.
九日,李忠臣、姚令言並為侍中,仍以令言為關內副元帥,以光祿卿源休為同平章事兼京兆尹判度支、工部侍郎,蔣鎮同平章事,蔣煉為御史中丞、太黨卿,敬釭為御史大夫,洪經綸為中書舍人、禮儀使。
shì rì yè sān gēng, gē shū yào bá xiāng chéng, bǎo yú luò yáng. chū gōng yuán dōng jiāo yě, shàng wèi gōng yuē: qīng xíng shī chū zhèn, yǔ qīng fù hé rú? gōng zài bài ér duì yuē: xiān chén, chén bù gǎn bǐ yě. zhī rú zhǎn zhǎng shé, yì fēng shǐ, jìng fēn wù, sǎo chán qiāng, rán hòu dài zuì sī shì, zé chén zhī yuàn yě. shàng yuē: yī yǐn qù ér yī zhì sì, wén wáng mò ér wǔ wáng xìng. qīng fù zài kāi yuán, wú xī miàn zhī yōu. zhèn jīn dé qīng, wú dōng jiāo zhī lǜ. jí fā shī zhī rì, shàng qīn sòng yú tōng huà mén, bǎi guān yì dài, guān zhě wàn jì, zé yuē: máng máng chǔ sāi, yáo zhān shàng jiāng zhī xīng ǎi ǎi qín jiāo, zì yǒu dēng tán zhī kè. qǐ wéi hàn chēng dìng yuǎn, jìn yǒu zhēng nán ér yǐ zāi! jí hū chū shī yú tōng huà mén wài, wú gù mén qiāng zì zhé, shí zhě bo qí bù lì, yǐ qí fù hàn tiān bǎo zhī mò, shī zhì hū běi mén, wú gù mén qí zì zhé. hàn suì zhǎn mén qí guān ér fā shī lǚ, zhōng yǒu huǒ bá kòng pèi zhī nán. gōng cǐ xíng zhǒng fù zhī zhēng, suì yǒu xiāng chéng zhòng wéi zhī nán yǐ.
是日夜三更,歌舒曜拔襄城,保於洛陽。初公援東郊也,上謂公曰:「卿行師出陣,與卿父何如?」公再拜而對曰:「先臣,臣不敢比也。只如斬長蛇,殪封豕,靜氛霧,掃欃槍,然後待罪私室,則臣之願也。」上曰:「伊尹去而伊陟嗣,文王歿而武王興。卿父在開元,無西面之憂。朕今得卿,無東郊之慮。」及發師之日,上親送於通化門,百官翼戴,觀者萬計,則曰:「茫茫楚塞,遙瞻上將之星;靄靄秦郊,自有登壇之客。豈惟漢稱定遠,晉有徵南而已哉!」及乎出師於通化門外,無故門槍自折,識者卜其不利,以其父翰天寶之末,師至乎北門,無故門旗自折。翰遂斬門旗官而發師旅,終有火拔控轡之難。公此行踵父之徵,遂有襄城重圍之難矣。
chū, gōng zhù jūn yú xiāng chéng yě, xī liè mò bù shè jù yān, yǒu zhī wú zhī xiàng. shí gōng yì yǐ míng fù zhī zǐ, bù tiǎn qí yì, shí yù lì gōng chéng shì, dài zuì sī shì. dàn guó jūn duō gù, liáng jǐn yuán jué, sān jiāng bài jī yú xuē diàn, chéng zhōng zhàn shì zhōng shǐ zhě shí yǒu bā jiǔ yān. chéng wài xiōng zhòng zhōng, fēi shǐ pāo mù zhě, háo qiàn jù mǎn. gōng jiān shǒu gū chéng, liáng jié yú nèi, yuán jué yú wài, jūn zhì yuē: shè yǒu jīn chéng tāng chí, dài jiǎ bǎi wàn, wú sù zhě bù kě shǒu yě. gōng suì bá chéng ér dùn yān. shī yuē: hào tiān bù yōng, jiàng cǐ jū xiōng. hào tiān bù huì, jiàng cǐ dà lì.
初,公駐軍於襄城也,希烈莫不懾懼焉,有枝梧之象。時公亦以名父之子,不忝其役,實欲立功成事,待罪私室。但國軍多故,糧盡援絕,三將敗績於薛店,城中戰士中矢者十有八九焉。城外凶眾中,飛矢拋木者,壕塹俱滿。公堅守孤城,糧竭於內,援絕於外,軍志曰:「設有金城湯池,帶甲百萬,無粟者不可守也。」公遂拔城而遁焉。《詩》曰:「昊天不傭,降此鞫凶。昊天不惠,降此大戾。」
shí xī liè bīng shì jiàn shèng, nán pò zhāng bó yí, běi bài gē shū yào, zòng shī gōng biàn zhōu. dōu tǒng sī tú lǐ gōng miǎn qì chéng ér yì, yōng zhòng ér tóu sòng zhōu, dà liáng suì xiàn. jiāng huái zhèn jù, zéi jì rù chéng, zī huì shān jī, hé lù duàn jué. zhǎng ān yǐ dōng, fēi shū bù suí. nán fāng cháo gòng shǐ, jiē zì xuān chí hóng ráo jīng xiāng, dǐ wǔ guān ér rù, jiāng xī jié dù sì cáo wáng gāo, yán yóu yì, hòu qí gōng yì, suī yǒu shēn xī jué qiáo, ér yì qí bù bìng, sì fāng lài yān. sī tú lǐ gōng jì yǐ bài jī, zhào yǐ sòng biàn jié dù liú gōng qià, chōng hé nán dào dōu tǒng zhū jūn shì, xī yǐ sī tú suǒ guǎn pèi lì yān. sī tú gōng zhì jiāng qū huán, qián hòu shù chén háng liè jūn shì, sī tú gōng duō bù cóng qí jì. huán yǐ sī tú gōng xíng jūn sī mǎ chén lǚ huá bīng mǎ shǐ táng hàn chén lǐ zài děng yòng shì, duō zǔ huán jì, jí yǔ zhū jiāng tóng yǔ, sī tú gōng yǐ bù cóng qí cè, zì wéi bài jī, dàn wěi wěi rán. huán yīn chì lǚ huá yuē: dōu tǒng zhì gōng fù xīn, suì rǔ wú jūn! mìng zuǒ yòu chè zhī xià mǎ, jí jiā zé ràng. sī tú lǐ gōng dài fū liú gōng jiē shì pèi cuò è, sī tú shēn zì yì tuì, yǐ ài zēng bù míng, wú suǒ táo yú guó diǎn. dà jiù zài miǎn, fēi chén zhōng chéng zhī guò yě. dài fū liú gōng wèi huán yuē: jūn yǒu lì dùn, shí yǒu fǒu tài, xī mèng míng sān bài yǐ chéng gōng, liáng shǐ chēng qí měi yě. qū dài fū qǐ dé shī lǐ yú shàng gōng? huán nǎi zhǐ. sī tú gōng yǐ jūn bài shī tǔ, shàng biǎo qǐng zuì. shàng yǐ chū gōng, lǎn biǎo shān rán, wèi miǎn yuē: zhèn yì bù néng shàng bǎo zōng miào, yuè zài jī diān. jūn guó zhī shì, yī shèng yī fù. qīng qí zì ān. yīn dài zhī rú chū.
時希烈兵勢漸盛,南破張伯儀,北敗哥舒曜,縱師攻汴州。都統司徒李公勉棄城而逸,擁眾而投宋州,大梁遂陷。江淮震懼,賊既入城,資賄山積,河路斷絕。長安以東,飛書不遂。南方朝貢使,皆自宣、池、洪、饒、荊、襄,抵武關而入,江西節度嗣曹王皋,嚴郵驛,厚其供億,雖有深溪絕橋,而驛騎不病,四方賴焉。司徒李公既以敗績,詔以宋汴節度劉公洽,充河南道都統諸軍事,悉以司徒所管配隸焉。司徒公制將曲環,前後數陳行列軍事,司徒公多不従其計。環以司徒公行軍司馬陳履華、兵馬使唐漢臣、李載等用事,多阻環計,及與諸將同語,司徒公以不従其策,自惟敗績,但唯唯然。環因叱履華曰:「都統置公腹心,遂辱吾軍!」命左右掣之下馬,極加責讓。司徒李公、大夫劉公皆釋轡錯愕,司徒深自抑退,以愛憎不明,無所逃於國典。大咎在勉,非陳中丞之過也。大夫劉公謂環曰:「軍有利頓,時有否泰,昔孟明三敗以成功,良史稱其美也。曲大夫豈得失禮於上公?」環乃止。司徒公以軍敗失土,上表請罪。上已出宮,覽表潸然,謂勉曰:「朕亦不能上保宗廟,越在畿甸。軍國之事,一勝一負。卿其自安。」因待之如初。
shí rì, zhì jiāng liú dé xìn gāo bǐng zhé wén dì méng chén, suì bá rǔ zhōu, xīng yè jiān chí yú shā yuàn jiān, qǔ guān mǎ wǔ bǎi pǐ. xiān shōu dōng wèi qiáo, yú shì tiān xià zhuǎn shū shí liáng zài cǐ yān. jūn cì zhāo yīng, liè zhèn yú jiàn zǐ líng zhī xī yú, èr jiāng zhí lèi, hào lìng sān jūn, yuē: jīn zhǔ shàng méng chén, shén qì wú zhǔ, zhǎng shé yì wǎng, yú tuō yú quán, lín nán chéng gōng, jì zài yōu wēi zhī rì. jiǎn chú xiōng yù, kè fù chéng yú, xūn liú zi sūn, wàn dài zhī guì. yán qì, zuǒ yòu jiè yán, sān jūn jiǎ yǒng, gǔ shēng yī zhèn, fèn jǐ qián chōng, sān fù qí jūn, wáng shī dà jié. chéng shèng zhú lěi yú dōng wèi qiáo. shí shí yuè shí jiǔ rì yě.
十日,制將劉德信、高秉哲聞帝蒙塵,遂拔汝州,星夜兼馳於沙苑監,取官馬五百匹。先收東渭橋,於是天下轉輸食糧在此焉。軍次昭應,列陣於見子陵之西隅,二將執酹,號令三軍,曰:「今主上蒙塵,神器無主,長蛇逸網,魚脫於泉,臨難成功,冀在憂危之日。翦除凶鬻,克復乘輿,勛流子孫,萬代之貴。」言訖,左右戒嚴,三軍賈勇,鼓聲一振,奮戟前沖,三覆其軍,王師大捷。乘勝築壘於東渭橋。時十月十九日也。
chū, shí rì, zhū cǐ zì tǒng zhòng gōng fèng tiān, lǜ qún bù chěng yǐ jù zhī zhòng, jūn shì jiàn xióng. yǐ yáo lìng yán wèi wěi yuán shuài wěi yòu pú shè tóng píng zhāng shì, zhāng guāng chéng shǔ yān. yǐ lǐ zhōng chén wèi jīng dū liú shǒu.
初,十日,朱泚自統眾攻奉天,率群不逞;蟻聚之眾,軍勢漸雄。以姚令言為偽元帥、偽右僕射同平章事,張光晟屬焉。以李忠臣為京都留守。
shí èr rì, zéi cì luò yì, shàng shǐ zhōng shǐ dí wén xiù zhuī lùn wéi míng bīn níng liú hòu bīng mǎ shǐ, hán yóu huán shì mǎ sān qiān bā bǎi rén. èr jiāng shòu zhào, xī ér bèn mìng, yè dào ní quán, chí míng jí lù. yóu huán děng mìng qí jūn shì fēn bù xún tàn, dōng dào yóu yì rén wèi zéi suǒ huò, jiāng sòng cǐ. cǐ wèn: jiù jūn duō shǎo? cǐ zuǒ yòu yì lìng dǎo wǔ, cì yī yī fù, fù wěi zhào shū, xuān wèi xiān guī zhě, dài yǐ gāo jué hòu shǎng. yóu yì rén chí hái, dāng yè fā, zhì sì gēng, guān mén nà zhī. wéi míng yóu huán děng zài bài dǎo wǔ, bēi xǐ jiāo jiàn. shàng xī zhī qián xí, wèi wéi míng yuē: xiōng niè tāo tiān, zōng shè bù shǒu. zhōng zhēn zhī jié, jiàn yú jiān wēi. qīng děng jí yú guó nán, zhèn wú lǜ yě! èr jiāng xuān bù shèng zhǐ, jiāng shì mò bù gǎn jī.
十二日,賊次駱驛,上使中使翟文秀追論惟明邠寧留後兵馬使,韓游環士馬三千八百人。二將受詔,夕而奔命,夜到泥泉,遲明即路。游環等命其軍士分部巡探,東道游奕人為賊所獲,將送泚。泚問:「救軍多少?」泚左右抑令蹈舞,賜衣一副,付偽詔書,宣尉先歸者,待以高爵厚賞。游奕人馳還,當夜發,至四更,關門納之。惟明、游環等再拜蹈舞,悲喜交見。上膝之前席,謂惟明曰:「凶孽滔天,宗社不守。忠貞之節,見於艱危。卿等急於國難,朕無慮也!」二將宣布聖旨,將士莫不感激。
shí jīng yuán dōu zhī bīng mǎ shǐ féng hé qīng, jìn róng fú jiǎ dùn chuí shí wàn yān. shàng dà yuè, lì sòng jiāng zú, jūn shēng suì zhèn. shí sān rì chén shí, zéi jūn dà hé chéng xià jiāo zhàn. zì chén jiē zhàn, zhì yú shēn yǒu zhī jiān, zéi tú dà bài, shā shāng wàn jì. shì yè zéi yú chéng dōng sān shí lǐ xià yíng, zhōu biàn yuán yě, jī tuò zhī shēng, xiāng wén guǎng mò. yòu xiū gōng jù, shàng yì mìng zào zhàn lóu, chāi fó sì jí chóu jìng zhōng zhái, ér fēng qí yòng. ruò chéng chéng ér zhàn, zéi duō bài nǜ ruò chū shī zhàn, wáng shī shǎo lì. shí qī rì, líng yán jié dù liú hòu yù shǐ zhōng chéng dù xī quán, jí fū fāng jié dù gōng bù shàng shū lǐ jiàn huī, gè lǜ jiǎ shì sān qiān rén, qū fèng tiān. zéi qì fāng ruì, shè fú yú mò gǔ, sān jūn shēn rù, tàn hòu shī bèi, jiān rén dé biàn, jiā ér jī zhī, wèi zéi suǒ bài. xī quán děng shōu lí jí sàn, zài zhèn qí jūn.
時涇原都知兵馬使馮河清,進戎服甲楯垂十萬焉。上大悅,立頌將卒,軍聲遂振。十三日辰時,賊軍大合城下交戰。自辰接戰,至於申酉之間,賊徒大敗,殺傷萬計。是夜賊於城東三十里下營,周遍原野,擊柝之聲,相聞廣陌。又修攻具,上亦命造戰樓,拆佛寺及仇敬忠宅,而豐其用。若乘城而戰,賊多敗衄;若出師戰,王師少利。十七日,靈鹽節度留後御史中丞杜希全,及鄜坊節度工部尚書李建徽,各率甲士三千人,趨奉天。賊氣方銳,設伏於漠谷,三軍深入,探候失備,奸人得便,夾而擊之,為賊所敗。希全等收離集散,再振其軍。
chū, cǐ yú fèng tiān chéng dōng nán yú xià yíng, lì biǎo gāo bǎi chǐ, zào mù kǎn, rén cáng qí shēn, zhuì ér shàng zhī, kuī wǒ chéng què. dì huàn zhī, zhào shàn zǒu pāo zhě, bài yù shǐ zhōng chéng, shí fēng sān bǎi hù. yǒu chóng fú sì sēng zhāo wù yīng zhào ér zhōng zhī, rén kǎn jù suì. cǐ bù fù gèng zhì, suì bái rì yí zhàng yú qián líng. shàng nán wàng zhī, suì yǒu yún tī zhī yì. chē jià hái jīng, yǔ zhāo wù guān jué. zhāo wù kěn cí bù shòu, qǐng chōng bié chì chóng fú sì zhǔ, yǒu zhào yī qǐng.
初,泚於奉天城東南隅下營,立表高百尺,造木檻,人藏其身,縋而上之,窺我城闕。帝患之,召善走拋者,拜御史中丞,實封三百戶。有崇福寺僧昭悟應召而中之,人檻俱碎。泚不復更置,遂白日移帳於乾陵。上南望之,遂有雲梯之役。車駕還京,與昭悟官爵。昭悟懇辭不受,請充別敕崇福寺主,有詔「依請」。
shí liú dé xìn gāo chéng zhé yīn shǒu wèi qiáo, wǎng wǎng chū shī yóu yì, yú wàng chūn lóu xià, zéi shè fú, jiē bài jī. wěi huáng chéng liú hòu lǐ zhōng chén, yí dié fèng tiān chéng xià, qǐng jiù bīng. shí yáo lìng yán děng shì mǎ bài jī, shāng zhě zhòng, kǒng bǎi xìng chéng bì ér fú zhī, suǒ chōu jiù yuán jiāng shì jiē nì dāo jiàn, yè xíng zhòu fú. cǐ jì pò jí, zhào jī qiǎo zhī jiàng, shè yǐ yún tī, kè rì ér jiù. qí tī gāo bǎi chǐ, kuò shí èr zhàng, tī shàng kě zhì wǔ bǎi lì shì. chéng zhōng shì shù, mò bù huáng hài. shàng shēn huái yōu, gù wèn bǎi guān. shí shén wǔ jūn shǐ yù shǐ dài fū hán chéng bài ér zòu yuē: chén xī zài jiàn nán xī shān bā zhōu, fáng shǒu zhàn jù, bèi ān yún tī xiǎo jì, bù zú shàng láo shén lǜ, qǐng yù zhī. shàng yuē: xī pèi gōng kùn yú xiàng jí, ér dé hán xìn guǎ rén pò yú zhòng wéi, shàng tiān yǐ qīng cì zhèn. qiān zài yī shí, qīng qí miǎn zhī. shí hán chéng qīn shòu shèng cè, qián chuān dì dào, xiàng bǐ lái lù, bù gàn mǎ fèn èr bǎi chē, yǐ wèi huǒ bèi. chéng shàng gèng guǎng chéng qiáng, dāng qù tī xiāng duì sān shí bù, yǐ dà huò shí kǒu, gè jiān gào yóu, sàn bù chéng qiáng zhī shàng. xì cuò sōng zhī wǔ shí chē, nèi kù mò dāo wǔ qiān kǒu, bái rèn rú xuě, pái cì rú lín. chéng wài qún xiōng, sān jūn qí jiào, yún tī jì dòng, fēng dí yǔ jí, chéng zhōng mù shí, fēi shēng léi zhèn. é qǐng zhī jiān, qù tī jiǎo xiàn, qián bù dé jìn, hòu bù dé tuì. chū, tī shàng yǒu shī zhān, shǐ bù dé rù. tī jiǎo jiāng xiàn, yān huǒ yàn rán, cóng dì ér chū. qù tī zhī shàng, rén zì qù zhān. yú shì wěi fù yún fēi, sōng zhī luàn xià, rè gāo yǔ sàn, zhōng zhě bī rén, zhī bàng liú. fán shù bǎi bù, hōng yàn qiān chǐ, bái rì wèi zhī tāo guāng fèi shēng ruò léi, zhī hàn jiāng zhī móu yě. zòng tián dān yǒu huǒ niú zhī cè, bù kě tóng nián lù bó yán yǒu bái dì zhī gōng, fāng kān jì mèng. cǐ hán chéng zhī jì yě. bài yán xià jié dù zuǒ sān tǒng jūn.
時劉德信、高乘哲因守渭橋,往往出師游奕,於望春樓下,賊設伏,皆敗績。偽皇城留後李忠臣,移牒奉天城下,請救兵。時姚令言等士馬敗績,傷者眾,恐百姓乘弊而俘之,所抽救援將士皆匿刀箭,夜行晝伏。泚既迫急,召機巧之匠,設以雲梯,刻日而就。其梯高百尺,闊十二丈,梯上可置五百力士。城中士庶,莫不惶駭。上深懷憂,顧問百官。時神武軍使御史大夫韓澄拜而奏曰:「臣昔在劍南西山八州,防守戰具,備諳雲梯小伎,不足上勞神慮,請御之。」上曰:「昔沛公困於項籍,而得韓信;寡人迫於重圍,上天以卿賜朕。千載一時,卿其勉之。」時韓澄親受聖策,潛穿地道,向彼來路,布干馬糞二百車,以為火備。城上更廣城牆,當去梯相對三十步,以大鑊十口,各煎膏油,散布城牆之上。細剉松脂五十車,內庫陌刀五千口,白刃如雪,排次如鱗。城外群凶,三軍齊叫,雲梯既動,鋒鏑雨集,城中木石,飛聲雷震。俄頃之間,去梯腳陷,前不得進,後不得退。初,梯上有濕氈,矢不得入。梯腳將陷,煙火焰然,従地而出。去梯之上,人自去氈。於是葦縛雲飛,松脂亂下,熱膏雨散,中者逼人,脂傍流。凡數百步,烘焰千尺,白日為之韜光;沸聲若雷,知漢將之謀也。縱田單有火牛之策,不可同年;陸伯言有白帝之功,方堪季孟。此韓澄之計也。拜鹽夏節度、左三統軍。
chū, yún tī zhī dòng yě, fēng shì bù lì, xián yǐ wèi yōu. hún gōng qīn lǜ liè jiāng, lèi jiǔ lín huǒ kēng ér zhòu yuē: tiān dào zhù shùn, zhì chéng gǎn shén. zéi cǐ xiōng bèi, wéi bī jūn fù, qián kūn bù mèi, yí jiàng dà fá. yīn liú tì bèi miàn, jīng shén gǎn jī. bài qì, xū yú, dà fēng qǐ, chuī zéi jūn, shì yì jiā quē yī zì, pō yóu xià zhī, tuó gǔ qí zhèn, wáng shī dà jié, zéi bài nǜ yān. shí shí yī yuè shàng xún yě.
初,雲梯之動也,風勢不利,咸以為憂。渾公親率列將,酹酒臨火坑而咒曰:「天道助順,志誠感神。賊泚凶悖,圍逼君父,乾坤不昧,宜降大罰。」因流涕被面,精神感激。拜訖,須臾,大風起,吹賊軍,勢益加(缺一字),潑油下脂,鼉鼓齊震,王師大捷,賊敗衄焉。時十一月上旬也。
chéng zhōng suī yǒu yún tī zhī jié, sù wú gǎo cǎo, liáng chǔ qìng jié, zéi wéi yì jí, zhàn shì duō sǔn shāng. huáng tài zǐ qīn wèi fēng guǒ, xún chéng wèi láo. yǒu qǐng, zéi shè bǎi zhāng nú, yú shàng qián sān bù ér xià. shàng dà jīng, wèi hún gōng yuē: yún tī suī jié, zéi shì shàng qiáng. wèi lì zhī shù yǒu qióng, sān huáng wǔ dì shàng yǒu gé yì. zhèn zì wú dé, shàng shī tiān xīn, qǐng cóng chán dài, zé bǎi xìng miǎn tú tàn zhī kǔ, zhàn shì wú shāng yí zhī huàn. zhèn zhī yuàn zú. hún gōng yǔ lèi ér zòu yuē: xī huáng dì zhàn yú zhuō lù, dì shùn zhēng yú yǒu miáo, pèi gōng yú xiàng shì zhēng tiān xià, dà zhàn qī shí, xiǎo zhàn sì shí. tài zōng liù nián, huàn jiǎ kè píng duō nán, kuàng bì xià chéng pī yè zhī yú qìng, wò huáng tú ér shòu lù, wàn fāng tóng guǐ, bā biǎo shì lài. qǐ yǐ yī xiǎo shù, yàn qì huáng jiā bǎi liù zhī zāi, dé wèi tiān qiǎn, ér xì shèng xīn zāi! chén xià zhī zuì yě. jīn qǐng gèng sān wǔ rì jiān, ruò bù xiāo cǐ shǒu xiàn jié, zé chén děng gān shòu dǐng huò zhī zuì. shàng yuē: zhāng chén shàng zài, wú qí kùn zāi! jūn zǐ yuē: lín dà nán ér bù kùn zhě, qí wéi shèng rén hū bǎi dù wéi zhēn, shǐ zhōng wú tì zhě, qí wéi liáng chén hū shī yún: zuǒ zhī zuǒ zhī, jūn zǐ yí zhī yòu zhī yòu zhī, jūn zǐ yǒu zhī. qí hún gōng zhī wèi hū?
城中雖有雲梯之捷,素無稿草,糧儲罄竭,賊圍益急,戰士多損傷。皇太子親為封裹,巡城尉勞。有頃,賊射百張駑,於上前三步而下。上大驚,謂渾公曰:「雲梯雖捷,賊勢尚強。位歷之數有窮,三皇五帝尚有革易。朕自無德,上失天心,請従禪代,則百姓免塗炭之苦,戰士無傷夷之患。朕之願足。」渾公雨淚而奏曰:「昔皇帝戰於涿鹿,帝舜征於有苗,沛公於項氏爭天下,大戰七十,小戰四十。太宗六年,擐甲克平多難,況陛下承丕業之餘慶,握皇圖而受籙,萬方同軌,八表恃賴。豈以一小豎,厭棄皇家百六之災,得為天譴,而系聖心哉!臣下之罪也。今請更三五日間,若不梟泚首獻捷,則臣等甘受鼎鑊之罪。」上曰:「張陳尚在,吾其困哉!」君子曰:「臨大難而不困者,其惟聖人乎百度惟貞,始終無替者,其惟良臣乎《詩》云:『左之左之,君子宜之;右之右之,君子有之。』其渾公之謂乎?」