strong chóu guó zhèng xián xiāng cí cháo xíng xīn fǎ qǐ ér shòu jué strong
籌國政賢相辭朝 行新法乞兒受爵
què shuō shuāng fù guān dū lǐ zhèng wù de dài fū, xìng lián míng jié, céng zài nìng chén bāo chì xīn jiā zuò guò xī xí, bǎi duān yín yuán, gù dé cǐ měi rèn. bǐng xìng tān cái hào sè, chū lì rèn shí, jiā juàn wèi dào, yǒu guǎn shuì dù xū, míng huàn bāo jìng, fǎng zhī tā de máo bìng, biàn gòu liǎng gè dà jiǎo zī sè bì nǚ, bàn zuò jiā tóng, sòng rù shǔ nèi. lián jié dà xǐ, fán yǒu yán yǔ, wú bù yī cóng. bāo jìng yòu dài mǎi bàn yī qiè wù jiàn, yě zhào lì jù lǐng zhuàng, què bù shuō jià. lián jié zhī dào zhēn xīn wèi tā, shuí zhī péi le yī jiàn, zhuàn dé shí jiàn bǎi jiàn. yòu yǒu yú dà zhōng jiàn gè jiā rén yǔ tā, míng huàn láng hǔ, lián jié ràng tā guǎn lǐ zhī shōu. réng yǒu sì gè yě shì tā men tuī jiàn de, zài guān jī chá. bāo jìng děng cǐ wǔ rén gè míng zuò gǔ fēn, yòu àn sòng xiàn yú měi rì fàng guān shì bì, huò míng yuán pǐn huā, huò gē lóu xié jì, zhēn gè xì zhāo zhāo duān wǔ, yè yè yuán xiāo, jù chéng wěn jǐng xīn fù. lián jié yǒu zú dì míng huàn lián yǒng, qí bāo mèi xuǎn rù gōng zhōng wèi guì rén, yuán fēi hōng hòu, biàn lì wèi fēi. lián jié gèng jiā dǎn zhuàng.
卻說雙阜關督理政務的大夫,姓廉名潔,曾在佞臣包赤心家做過西席,百端夤緣,故得此美任。秉性貪財好色,初蒞任時,家眷未到,有管稅蠹胥,名喚包靜,訪知他的毛病,便購兩個大腳姿色婢女,扮作家童,送入署內。廉潔大喜,凡有言語,無不依從。包靜又代買辦一切 物件,也照例俱領狀,卻不說價。廉潔只道真心為他,誰知賠了一件,賺得十件百件。又有餘大忠薦個家人與他,名喚郎滸,廉潔讓他管理支收。仍有四個也是他們推薦的,在關稽查。包靜等此五人各明坐股分,又暗送羨餘;每日放關事畢,或名園品花,或歌樓挾妓,真箇系朝朝端午,夜夜元宵,俱成刎頸心腹。廉潔有族弟名喚廉勇,其胞妹選入宮中為貴人,元妃薨後,便立為妃。廉潔更加膽壯。
zhè rì, yǒu jiào chéng de xīn gē nǚ guò guān, bāo jìng liú zhù, qǐng lián jié yàn lè sān tiān. dì sì tiān, yòu qǐng láng hǔ děng rén xíng lè. dìng gēng shí fēn, zhèng chàng dé gāo xìng, hū jiàn lián jié chuǎng rù, zhòng rén jīng qǐ, lián jié dào: nǐ men rú cǐ kuài huó, què shǐ wǒ zài yá mén nèi jì mò.
這日,有教成的新歌女過關,包靜留住,請廉潔宴樂三天。第四天,又請郎滸等人行樂。定更時分,正唱得高興,忽見廉潔闖入,眾人驚起,廉潔道:「你們如此快活,卻使我在衙門內寂寞。」
bāo jìng dào: jīn zhāo xì xiǎo de mǔ qīn shēng rì, wǔ wèi yé shǎng guāng, liú zhù xiǎo yǐn, jǐ wèi jiě jie wén zhī, yì lái bài hè, gē jù qū ér yǐ zuò shòu lǐ. xiǎo de mǔ qīn cí bù gǎn dāng, tā men réng yìng zuò xià. jīn lǎo yé lái dé hǎo, dào bù xū qǐng.
包靜道:「今朝系小的母親生日,五位爺賞光,留住小飲,幾位姐姐聞知,亦來拜賀,歌句曲兒以作壽禮。小的母親辭不敢當,他們仍硬坐下。今老爺來得好,到不須請。」
shuō bì, bǎi chū xí lái, láng hǔ děng tuì shì liǎng biān. lián jié shǎng zuò cì jiǔ, bǐ cǐ xì xuè, quán wú tǐ tǒng.
說畢,擺出席來,郎滸等退侍兩邊。廉潔賞坐賜酒,彼此戲謔,全無體統。
kāi huái chàng yǐn bàn hān zhī shí, hū yǒu qīn suí bǐng dào: yì zǎi jiǎng gēng qǐng jiàn.
開懷暢飲半酣之時,忽有親隨稟道:「邑宰蔣羹請見。」
lián jié dào: cǐ kè lái dǎ shén me hùn! shuí shuō wǒ zài zhè lǐ?
廉潔道:「此刻來打什麼混!誰說我在這裡?」
bāo jìng dào: méi yǒu rén shuō.
包靜道:「沒有人說。」
lián jié dào: huí tā míng rì yuán mén huì bà.
廉潔道:「回他明日轅門會罷。」
bāo jìng chū qù, zhǐ jiàn xǔ duō rén bù yóu fēn shuō jù jǐ jìn lái. yì zǎi xiàng lián jié dào: xī shù zhǎng dào yá mén duō shí le.
包靜出去,只見許多人不由分說俱擠進來。邑宰向廉潔道:「西庶長到衙門多時了。」
lián jié wèn dào: cóng hé chù lái, yǒu hé shì gàn?
廉潔問道:「從何處來,有何事干?」
yì zǎi zhǐ bāo jìng děng yǔ tóng jìn zhě dào: zhè xì bāo jìng, zhè xì láng hǔ qín shì sòng zhù gù sì děng.
邑宰指包靜等與同進者道:「這系包靜,這系郎滸、秦仕、宋柱、顧嗣等。」
jiē xià yōng shàng zhuàng shì, jiāng liù fàn ná zhù. yuán lái xī shù zhǎng fēn fù tiě zhù zhī yīng zhī huá, lián yè gǎn wǎng shuāng fù, qín ná gè dù, bù kě zǒu lòu xiāo xi. chū gēng jí dào, jiāng bīng fēn bù, fán zài guān shàng zhě, wú lùn dà xiǎo, jǐn xíng ná zhù chāo jí. zhè bāo jìng děng yào jǐn de, suǒ yǐ yì zǎi yǐn jiāng lái.
階下擁上壯士,將六犯拿住。原來西庶長吩咐鐵柱、之英、之華,連夜趕往雙阜,擒拿各蠹,不可走漏消息。初更即到,將兵分布,凡在關上者,無論大小,盡行拿住抄籍。這包靜等要緊的,所以邑宰引將來。
qià qià zhū yào fàn jiē jù yú cǐ, tiě zhù lìng jūn shì yī gài shàng suǒ, zhǐ huī qián hòu sì chù xún sōu rù cè. lián jié bù zhī hé shì, zhàn zài páng biān, zhǐ shì dǒu chàn. tiě zhù dào: dài fū, shù zhǎng zài guì yá mén yǐ jiǔ, yě gāi huí qù péi kè.
恰恰諸要犯皆聚於此,鐵柱令軍士一概上鎖,指揮前後四處尋搜入冊。廉潔不知何事,站在旁邊,只是抖顫。鐵柱道:「大夫,庶長在貴衙門已久,也該回去陪客。」
lián jié liǎng zhī jiǎo nà lǐ zǒu dé dòng, tiě zhù jiào èr zú yē zhī ér xíng.
廉潔兩隻腳那裡走得動,鐵柱叫二卒掖之而行。
zǒu dào dà táng, xī shù zhǎng zuò zài shàng miàn hū dào: dài fū qǐng le, lián yè bù gǎn ān yì yú yá mén, zú jiàn láo xīn jié lì yú wáng shì.
走到大堂,西庶長坐在上面呼道:「大夫請了,連夜不敢安逸於衙門,足見勞心竭力於王事。」
lián jié miǎn qiáng xiàng qián cān jiàn, bàn gè zì yě huí bù chū. zhǐ jiàn lù xù jū dào fàn rén, àn bù chá diǎn, bù céng tuō lòu. tái lái de huò liào zhēn bèi, jiē xià duī mǎn.
廉潔勉強向前參見,半個字也回不出。只見陸續拘到犯人,按簿查點,不曾脫漏。抬來的貨料珍貝,階下堆滿。
tiān liàng shí hòu, shù zhǎng lìng yì zǎi gū zhí, gè zāng jù zhǔn zuò zǐ bèi suàn yuán lái zhōng guó yòng wǔ jīn, fú shān yòng de shì bèi, gòng yǒu liù zhǒng: qīng zǐ hēi bái huáng, yóu zhī jīn yín tóng xī tiě, yǐ chún qīng zhě wèi guì, zǐ zhě cì zhī, hēi zhě bái huáng zhě yòu cì zhī. wǔ sè jiān bèi zhě wèi zuì guì. suǒ wèi zǐ bèi, yóu zhōng huá zhī yín ěr yì zǎi fèng mìng, chuán gè shì kuài zhào cháng gū zhí, kāi cè chéng shàng. shù zhǎng kàn lián jié míng xià, shí sān wàn wǔ qiān yú bèi láng hǔ wǔ shí wàn qī qiān yú bèi qín shì děng sì rén, gè èr shí wàn qī qiān yú bèi bāo jìng jiǔ shí wàn liù qiān yú bèi guǎn shuì shí èr rén, duō zhě shí yú wàn bèi, shǎo zhě wǔ wàn yú bèi. qí yú chá chuán chēng chèng liàng chuán suàn shù gè xiàng rén yì, jiē yǒu wàn yú bèi, qí zǒng wǔ bǎi yú wàn bèi, xiǎo zhě bù rù shù. yòu chāo chū guān chèng qī shí èr gān, guān zhàng qī shí jiǔ gān, guān hú qī shí wǔ zhāng. shù zhǎng jī chá dìng shù, jǐn yǒu chèng èr shí sì gān, zhàng èr shí sì gān, hú èr shí sì zhāng. rú hé zēng chū xǔ duō? lìng yì zǎi bǐ liáng, jiào chū chèng zhàng hú gè yǒu sān zhǒng: chèng, yī zhǒng bǐ guān chèng dà shí jīn, yī zhǒng bǐ guān chèng xiǎo shí jīn zhàng, yī zhǒng bǐ guān zhàng dà wǔ cùn, yī zhǒng bǐ guān zhàng xiǎo wǔ cùn hú, yī zhǒng, bǐ guān hú dà èr shēng wǔ hé, yī zhǒng bǐ guān hú xiǎo èr shēng wǔ hé, xī shù zhǎng dào: chuán hù zhī yán bù miù.
天亮時候,庶長令邑宰估值,各贓俱准作紫貝算——原來中國用五金,浮山用的是貝,共有六種:青、紫、黑、白、黃,猶之金、銀、銅、錫、鐵,以純青者為貴,紫者次之,黑者白黃者又次之。五色兼備者為最貴。所謂紫貝,猶中華之銀耳——邑宰奉命,傳各市儈照常估值,開冊呈上。庶長看廉潔名下,十三萬五千餘貝;郎滸五十萬七千餘貝;秦仕等四人,各二十萬七千餘貝;包靜九十萬六千餘貝;管稅十二人,多者十餘萬貝,少者五萬餘貝。其餘查船、稱秤、量船、算數各項人役,皆有萬餘貝,其總五百餘萬貝,小者不入數。又抄出官秤七十二杆,官丈七十九竿,官斛七十五張。庶長稽查定數,僅有秤二十四杆,丈二十四竿,斛二十四張。如何增出許多?令邑宰比量,較出秤丈斛各有三種:秤,一種比官秤大十斤,一種比官秤小十斤;丈,一種比官丈大五寸,一種比官丈小五寸;斛,一種,比官斛大二升五合,一種比官斛小二升五合,西庶長道:「船戶之言不謬。」
wèn dào: qián rì suǒ de chuán jiā kě céng fàng qù?
問道:「前日鎖的船家可曾放去?」
yì zǎi chá míng bǐng dào: shàng zài.
邑宰查明稟道:「尚在。」
xī shù zhǎng dào: kě sù huàn lái.
西庶長道:「可速喚來。」
yì zǎi dài jìn, chuán hù guì zài jiē xià shuō dào: yé yé a, shí bù gàn xiǎo de shì, xiǎo de tóng kè rén shuō, nà wēn kè rén bù kěn, tā zì qù le, yǔ xiǎo de wú gàn.
邑宰帶進,船戶跪在階下說道:「爺爺啊,實不干小的事,小的同客人說,那瘟客人不肯,他自去了,與小的無干。」
xī shù zhǎng dào: tái qǐ tóu lái.
西庶長道:「抬起頭來。」
chuán hù yǎng wàng, xǐ dào: kè rén zài zhè lǐ le!
船戶仰望,喜道:「客人在這裡了!」
huāng pá qǐ shēn, yù bēn xiàng qián. tiě zhù chì dào: shù zhǎng zài shàng, rú hé bù rèn dé!
慌爬起身,欲奔向前。鐵柱叱道:「庶長在上,如何不認得!」
chuán hù fāng zhī, tuì xià kòu tóu dào: shù zhǎng yé yé, lèi xiǎo de è dé hǎo kǔ yě.
船戶方知,退下叩頭道:「庶長爺爺,累小的餓得好苦也。」
tiě zhù hē chì, fāng cái zhù kǒu.
鐵柱呵叱,方才住口。
shù zhǎng lìng chè yú gōng gěi zhī, nǎi hé dào: wǔ qiān yú bèi de guǎn shuì zhě dài rén.
庶長令徹余供給之,乃合道:「五千餘貝的管稅者帶人。」
yì zǎi qiān jìn yī gè guì xià, míng huàn mén chēn, shì qí rén yīng yǎn gōu bí, bān liǎn cuō chún, kǒu jué chuí xià, ěr lún xiàng qián, nián jì wǔ shí yú suì. wèn dào: nǐ chōng yì jǐ shí nián le?
邑宰牽進一個跪下,名喚門琛,視其人鷹眼勾鼻,斑臉撮唇,口角垂下,耳輪向前,年紀五十餘歲。問道:「你充役幾十年了?」
huí dào: fāng sān shí nián.
回道:「方三十年。」
shù zhǎng dào: ěr hái yǒu bèi, zhì zài hé chù? cóng shí gōng lái.
庶長道:「爾還有貝,置在何處?從實供來。」
huí dào: jù bèi chāo sōu zài cǐ.
回道:「俱被抄搜在此。」
shù zhǎng mìng shàng jiā bàng, réng rán wú cí. áo shòu yú shí, sān shōu sān fàng, shǐ gōng chū jiè bāo jìng zú dì bāo guāng jiā nèi dì jiào mì cáng. shù zhǎng mìng tiě zhù tóng yì zǎi dài qù chá yàn, qǐ chū zhěng zhěng yī bǎi wàn bèi, yòu qǐ chū yī qiān líng shí wàn bèi, xì bāo jìng píng sù suǒ xù de. shù zhǎng dà nù, jiāng zhòng fàn jǐn yòng yán xíng, yòu gōng chū jì zhì mái cáng zhě wǔ bǎi sān shí yú wàn. shù zhǎng mìng jiāng láng hǔ bāo jìng suì guǎ, mén chēn zhī jiě shì zhòng. qí yú jù nǐ dà pì, fēn bié yuǎn jìn chù jué. shǎng chuán hù zǐ bèi sān shí gè, wǔ bǎi jūn shì měi rén shí gè. qí yú jǐn xíng rù cè, gòng èr qiān èr bǎi shí yú wàn bèi. jiāng lián jié shàng le kǎn chē. réng mìng tiě zhù lǐng bīng, jiāo hái fán yǒng. lìng jiǎng gēng jiān hù guān wù, bìng ràng yī shí jiǎo jià, lù xù jiāng zāng huò zhuāng zài sòng bù.
庶長命上夾棒,仍然無詞。熬受逾時,三收三放,始供出借包靜族弟包光家內地窖密藏。庶長命鐵柱同邑宰帶去查驗,起出整整一百萬貝,又起出一千零十萬貝,系包靜平素所蓄的。庶長大怒,將眾犯盡用嚴刑,又供出寄置埋藏者五百三十餘萬。庶長命將郎滸、包靜碎剮,門琛支解示眾。其餘俱擬大辟,分別遠近處決。賞船戶紫貝三十個,五百軍士每人十個。其餘盡行入冊,共二千二百十餘萬貝。將廉潔上了檻車。仍命鐵柱領兵,交還樊勇。令蔣羹兼護關務,並讓依時腳價,陸續將贓貨裝載送部。
tiě zhù huí lái, nǎi tóng shàng chuán kāi xíng. dào chù, dài fū yì zǎi jù bèi dēng cǎi gǔ lè yíng sòng. suǒ kuì lǐ wù, shù zhǎng kàn guò, lìng zhī yīng dēng bù, jǐn xíng tuì huí. gè guān kěn qiú shǎng shōu, shù zhǎng dào: lǎo fū chuán xiǎo xíng chí, bù néng duō dài, zhū wèi shí xīn, kě dài lǎo fū wǎn chuán zǒu shù lǐ.
鐵柱回來,乃同上船開行。到處,大夫邑宰俱備燈彩鼓樂迎送。所饋禮物,庶長看過,令之英登簿,盡行退回。各官懇求賞收,庶長道:「老夫船小行遲,不能多帶,諸位實心,可代老夫挽船走數里。」
dài fū yì zǎi yào jiā rén dīng, shù zhǎng dào: cǐ jù pín mín, jīn nián dà hàn, ān dé bǎo cān, qǐ kān chāi shǐ bǐ děng yòng lì? lǎo fū xīn suān.
大夫邑宰要加人丁,庶長道:「此俱貧民,今年大旱,安得飽餐,豈堪差使彼等用力?老夫心酸。」
gè guān tīng le, jù zì xíng lā wǎn chuán zhī.
各官聽了,俱自行拉挽船隻。
dào le tóng shān dì fāng, zhǐ jiàn yì zǎi cài sè hú xíng, zuǒ shǒu bào qín, yòu shǒu tí hú, bìng wú dēng cǎi gǔ lè, dān shēn zài àn yíng jiē. shù zhǎng mìng zhù chuán, yì zǎi bào míng dào: tóng shān yì zǎi dú gū xìn tiān yíng jiē lǎo shù zhǎng.
到了銅山地方,只見邑宰菜色鵠形,左手抱琴,右手提壺,並無燈彩鼓樂,單身在岸迎接。庶長命住船,邑宰報名道:「銅山邑宰獨孤信天迎接老庶長。」
shù zhǎng fù zhī huá ěr biān shuō le jǐ jù, zhī huá dēng àn qù le, zài mìng xìn tiān shàng chuán, biàn lìng kāi xíng. xìn tiān cān jiàn bì, gōng shēn bǐng dào: tóng shān tǔ jí mín pín, běn nián dà hàn, lǚ cì xiáng bào zāi huāng, wèi méng pī fā. jīn xìng fú xīng zhào lín, kěn ēn shǎng zhǔn, yǐ sū bǎi xìng.
庶長附之華耳邊說了幾句,之華登岸去了,再命信天上船,便令開行。信天參見畢,躬身稟道:「銅山土瘠民貧,本年大旱,屢次詳報災荒,未蒙批發。今幸福星照臨,懇恩賞准,以蘇百姓。」
shù zhǎng dào: jì wú sī zhú dēng cǎi, yòu wú yán xí tǔ yí, ěr wèi yì zǎi, chà wù lǐ jié dōu bù zhī me?
庶長道:「既無絲竹燈彩,又無筵席土儀,爾為邑宰,差務禮節都不知麼?」
xìn tiān bǐng dào: bēi zhí xīn fēi bù yù, nài suì xiōng huāng, wú cóng cuò bàn, tè bào jiāo tóng, qǐng cāo bǐ qū, yǐ dāng dēng cǎi gǔ lè, báo lǔ bàn bēi, quán wèi gòng fèng xí yán.
信天稟道:「卑職心非不欲,奈歲凶荒,無從措辦,特抱焦桐,請操鄙曲,以當燈彩鼓樂,薄魯半杯,權為供奉席筵。」
shù zhǎng dào: kě.
庶長道:「可。」
xìn tiān zhēn shàng jiǔ, nǎi jiē qín ér gǔ dào: suì lián xiōng, gài cáng kōng shēng jì qióng, sù cāng qióng.
信天斟上酒,乃接琴而鼓道:歲連凶,蓋藏空;生計窮,訴蒼穹。
shù zhǎng jiē jiǔ jìng yǔ gǔ zhāng, yòu wèn xìn tiān dào: bēi hé shǎo yě?
庶長接酒敬與古璋,又問信天道:「杯何少也?」
xìn tiān shě qín dào: bēi zhí bù zhī shù zhǎng zhī jiā bīn.
信天舍琴道:「卑職不知庶長之嘉賓。」
dá bì, fù gǔ dào:
答畢,復鼓道:
wú lù tōng lǎo léi, gōu hè zhuàng xī dōng.
無路通老羸,溝壑壯西東。
hū wén àn shàng zhòu rán téng fèi, shì zhī, què xì xǔ duō bǎi xìng chí xiāng bēn hào ér lái. shù zhǎng lìng zhù chuán, chū cāng wèn dào: ěr děng yì yù hé wèi?
忽聞岸上驟然騰沸,視之,卻系許多百姓持香奔號而來。庶長令住船,出艙問道:「爾等意欲何為?」
bǎi xìng guì xià bǐng dào: wén dé shù zhǎng guài yì dài fū bù gōng, suǒ dài huí jīng, zhòng bǎi xìng jù xiāng bēn kòu, kěn qiú dài zuì.
百姓跪下稟道:「聞得庶長怪邑大夫不恭,鎖帶回京,眾百姓具香奔叩,懇求代罪。」
shù zhǎng dào: wǒ dài yì zǎi huí dōu, yǔ ěr men hé gān?
庶長道:「我帶邑宰回都,與爾們何干?」
zhòng bǎi xìng dào: tóng shān xiàng xì ráo yì, lǚ nián lái chà yáo fù yì chóng dié qí rǎo, dào zéi fán duō, bǎi xìng bù kān, shí qù bā jiǔ. zì qù suì dú gū dài fū lì rèn, chà yáo jù wú, jǐn wán guó fù, jīng nián wú sòng, mín hù jǐn fù. jīn wén yīn bù qǔ yú bǎi xìng wú yǐ gòng fèng huò jiù, xiǎo mín hé rěn! yuàn shù zhǎng hái wǒ fù mǔ, suǒ qiàn quē lǐ shù, qiú xiàn péi jiǎo.
眾百姓道:「銅山向系饒邑,屢年來差傜賦役重迭奇擾,盜賊繁多,百姓不堪,十去八九。自去歲獨孤大夫蒞任,差傜俱無,僅完國賦,經年無訟,民戶盡復。今聞因不取於百姓、無以供奉獲咎,小民何忍!願庶長還我父母,所欠缺禮數,求限賠繳。」
shù zhǎng dà xiào, duì gǔ zhāng dào: kě jiàn dú gū wèi zhèng liáng yǐ?
庶長大笑,對古璋道:「可見獨孤為政良矣?」
nǎi mìng xìn tiān shàng àn, zhī huá jìn cāng. xìn tiān yě yào lái huàn xiān, shù zhǎng dào: bù xū. jīn rì xì lǎo fū, ruò xì tā rén, guì yì zǎi huò zuì duō yǐ!
乃命信天上岸,之華進艙。信天也要來換纖,庶長道:「不需。今日系老夫,若系他人,貴邑宰獲罪多矣!」
shuō bì kāi chuán.
說畢開船。
shù rì dào dōu, jiāng dài lái de wǎn xiān gè guān, shǐ xíng jiè yù fàng hái. liú zhī yīng zhī huá yú guǎn zhōng jū zhù. zài shàng cháo fù mìng. shuǐ hú yǐ jīng xiān dào, dǎo zhǔ zhī zhī yīng zhī huá yuán yóu, bìng zhào shàng diàn. cháo bì, dǎo zhǔ dào: èr qīng qiě qū wèi xià dài fū, tè lì gōng yè, zài shēng xiǎn zhí.
數日到都,將帶來的挽纖各官,始行誡諭放還。留之英、之華於館中居住。再上朝復命。水湖已經先到,島主知之英、之華緣由,並召上殿。朝畢,島主道:「二卿且屈為下大夫,特立功業,再升顯職。」
yòu wèn dào: gǔ qīng yuán hé bù jiàn?
又問道:「古卿緣何不見?」
zhī yīng zhī huá zòu dào: wèi méng ēn zhào.
之英、之華奏道:「未蒙恩召。」
dǎo zhǔ dào: gǔ xiān shēng xūn láo shèng yǐ, qián dài guó jiā lì bù xiǔ zhī jī, jīn yòu zhāo dé èr qīng, dìng xī biān zhī luàn, jué lù bù kě qū dà xián, qǐng wèi kè qīng.
島主道:「古先生勳勞盛矣,前代國家立不朽之績,今又招得二卿,定西邊之亂,爵祿不可屈大賢,請為客卿。」
zhī yīng zhī huá fāng xiè ēn bì, suì dào shù zhǎng fǔ. gǔ zhāng dào: wǒ zhì zài bào chóu, rú hé shòu jué yú cǐ? èr wèi xián dì mò shuō wǒ xīn shì, zhǐ shàn dài wǒ cí yān kě yě.
之英、之華方謝恩畢,遂到庶長府。古璋道:「我志在報仇,如何受爵於此?二位賢弟莫說我心事,只善代我辭焉可也。」
zhī yīng zhī huá dào: rú cǐ, dì děng yě bù shòu fēng le.
之英、之華道:「如此,弟等也不受封了。」
gǔ zhāng dào: jì yǐ shòu yǐ, zěn kě fù cí?
古璋道:「既已受矣,怎可復辭?」
èr rén nǎi qù fù mìng, chēng gǔ zhāng sù gān dàn bó, dàn yú fán rǎo, lì zhì bù shì. dǎo zhǔ nǎ lǐ kěn yī, yòu mìng shuǐ hú pěng gōng jīng pìn yán. gǔ zhāng gù cí. zài mìng shù zhǎng lái quàn, gǔ zhāng jiān wò bù qǐ. shù zhǎng fù dào: chén chá gǔ zhāng fēi nì mìng zhě, lìng yǒu yǐn qíng, qiě huǎn tú zhī.
二人乃去復命,稱古璋素甘淡泊,憚於煩擾,立志不仕。島主哪裡肯依,又命水湖捧弓旌聘延。古璋固辭。再命庶長來勸,古璋堅臥不起。庶長復道:「臣察古璋非逆命者,另有隱情,且緩圖之。」
dǎo zhǔ yīng yǔn.
島主應允。
xī shù zhǎng nǎi jiāng shuāng fù guān shì bìng zāng cè zòu shàng, dǎo zhǔ kàn bì dà nù dào: rú cǐ láng jí, shāng jiǎ hé yǐ wèi yè, bǎi xìng hé yǐ wèi shēng! suǒ zuì yǔn dāng.
西庶長乃將雙阜關事並贓冊奏上,島主看畢大怒道:「如此狼藉,商賈何以為業,百姓何以為生!所罪允當。」
shù zhǎng yòu zòu dào: dū guǎn dài fū lián jié, chén qián wèi zòu, yù pián yí jiàn jī, xiàn yǐ suǒ kǎn dào dōu, chén bù gǎn shàn zhuān, qǐng mìng dìng duó.
庶長又奏道:「督管大夫廉潔,臣前未奏,諭便宜見機,現已鎖檻到都,臣不敢擅專,請命定奪。」
dǎo zhǔ dào: zǒng lǐ suǒ sī hé shì? xū yì zhī zuì, jiē qí zuì yě, dà pì hé yí!
島主道:「總理所司何事?胥役之罪,皆其罪也,大辟何疑!」
zhǐ jiàn shàng dài fū yú dà zhōng zhōng dài fū bāo chì xīn chū bān zòu dào: lián jié shí gāi wàn sǐ, zuì zài bù shè. kěn zhǔ shàng jiàn qí yú lǔ shī chá, quán qí shǒu lǐng.
只見上大夫余大忠、中大夫包赤心出班奏道:「廉潔實該萬死,罪在不赦。懇主上鑒其愚魯失察,全其首領。」
dǎo zhǔ dào: rú hé wèi zhī yú lǔ shī chá?
島主道:「如何為之愚魯失察?」
bāo chì xīn dào: jù shù zhǎng suǒ zòu, lián jié zāng shí sān wàn yǒu líng, bāo jìng nǎi zhì yú yǒu qiān wàn, lián jié ruò zhēn tān lán, bù yīng shǎo yú xū yì bǎi bèi.
包赤心道:「據庶長所奏,廉潔贓十三萬有零,包靜乃致於有千萬,廉潔若真貪婪,不應少於胥役百倍。」
dǎo zhǔ dào: qiě jiān hòu zhe.
島主道:「且監候着。」
nǎi yǔ shù zhǎng dào: qīng kě zhī qí xiáng?
乃與庶長道:「卿可知其詳?」
shù zhǎng dào: chén céng fǎng zhī, zhèng xiàn jǐn guī lián jié, fá xiàn jiē chū bāo jìng zhī shǒu. bāo jìng lì nián jiǔ yuǎn, lián jié dào rèn wèi jí sān yuè, suǒ yǐ jiào shǎo.
庶長道:「臣曾訪知,正羨盡歸廉潔,罰羨皆出包靜之手。包靜歷年久遠,廉潔到任未及三月,所以較少。」
dǎo zhǔ dào: zuì bù róng zhū.
島主道:「罪不容誅。」
shù zhǎng yòu zòu dào: yuè yuè hé kǒu xià dài fū fán yǒng qín yú zhí shì, jiào shì yán míng, tóng shān yì zǎi dú gū xìn tiān wèi guó ài mín, rén lián kě jiā.
庶長又奏道:「月月河口下大夫樊勇勤於職事,教士嚴明,銅山邑宰獨孤信天為國愛民,仁廉可嘉。」
dǎo zhǔ jiàng zhǐ: fán yǒng shēng wèi zhōng dài fū, jiān guǎn shuāng fù guān zhèng xìn tiān shēng wèi xià dài fū, guǎn lǐ zhōu zhèng jiān běn yì shì wù.
島主降旨:樊勇升為中大夫,兼管雙阜關政;信天升為下大夫,管理州政兼本邑事務。
shù zhǎng yòu zòu dào: jì jù zāng èr qiān yú wàn bèi, jiē xì mín zhī zhī gāo. dōng xī liǎng guān, měi suì é zhēng yī bǎi wàn, lìng cǐ zāng jì chōng gōng, qǐng miǎn liǎng guān èr shí nián zhī zhēng, yǐ sū mín lì, jì kě yǐ guǎng jūn rén, yòu jiàn guó jiā bù zhòng huò lù.
庶長又奏道:「計巨贓二千餘萬貝,皆系民之脂膏。東西兩關,每歲額徵一百萬,令此贓既充公,請免兩關二十年之徵,以蘇民力,既可以廣君仁,又見國家不重貨賂。」
dǎo zhǔ chén yín.
島主沉吟。
dāng xià yú dà zhōng chū bān zòu dào: xī shù zhǎng suǒ yán, wèi wèi bú shì. yuán xī guān zhēng zhī shè, qǐ yú guó yòng quē fá, yǐ bǎi yú zài, mín jù ān zhī. mìng tíng ér bù zhēng, gù mín suǒ xǐ, tā rì fù zhēng, mín qǐ wú yuàn? chén yú qiè wèi: zhǐ yí xuǎn yòng xián liáng, yán jìn tān lán, mín lì jí sū yǐ!
當下余大忠出班奏道:「西庶長所言,未為不是。原昔關征之設,起於國用缺乏,已百餘載,民俱安之。命停而不征,固民所喜,他日復征,民豈無怨?臣愚竊謂:只宜選用賢良,嚴禁貪婪,民力即蘇矣!」
xī shù zhǎng zòu dào: qù è mò rú jǐn, ruò réng rán jiù zhēng kè, ān néng miǎn xū yì shēng duān suǒ zhà? jì zhī zhòng lèi lǘ yán, ér yóu shè cǐ, shì bù ài mín yě!
西庶長奏道:「去惡莫如盡,若仍然舊征課,安能免胥役生端索詐?既知重累閭閻,而猶設此,是不愛民也!」
bāo chì xīn zòu dào: èr shí nián hòu, réng rán fù zhēng, guǎn guān dài fū bù néng dú lì, bì xū lì yì, yòu ān zhī qí suǒ zhà yǔ fǒu? réng shì xuǎn yòng xián liáng yán jìn tān lán wèi shì.
包赤心奏道:「二十年後,仍然復征,管關大夫不能獨力,必須吏役,又安知其索詐與否?仍是選用賢良、嚴禁貪婪為是。」
dǎo zhǔ diǎn tóu dào: guó jiā zī yòng, wéi lài shā shuì guān chāo. cóng qián dōng xī gòng yǒu qī guān, yīn fán shù zhǎng zòu: duō guān zhì shāng bìng mín, tú gōng yóu shǒu féi bǎo, gǎi bìng wèi èr.
島主點頭道:「國家資用,惟賴砂稅關鈔。從前東西共有七關,因樊庶長奏:多關滯商病民,徒供游手肥飽,改並為二。
lián nián shā shuì quē shǎo pō duō, jīn guān chāo zài qù, wèi miǎn huǎn jí wú bèi. shù zhǎng jì chēng dú gū xìn tiān zhī xián, jīn diào wǎng è qún guān zǒng lǐ. zài shā shuì shì wù, wèi guǎ rén shú chóu zhī.
連年砂稅缺少頗多,今關鈔再去,未免緩急無備。庶長既稱獨孤信天之賢,今調往鶚群關總理。再砂稅事務,為寡人熟籌之。」
shù zhǎng qǐng shì dǎo zhǔ dào: sī shā fàn yì, wú fǎ kě è, qí lìng lì liáng guī, yǐ dù xiāo tú.
庶長請示島主道:「私砂泛溢,無法可遏,其另立良規,以杜梟途。」
shù zhǎng dào: wǎng shí wú jī, yuán nán jìn zhǐ, hòu lì lián jǐng mó guī, bái yīng duàn jué. nài yòu fèng fǎ bù lì, míng cún shí qù. dàn chén wèi qīn lì qí shì, xuán chuāi kǒng wú shí jì, xū yǔ jīng lì cǐ rèn zhě zhuó zhī.
庶長道:「往時無稽,原難禁止,後立連井模規,白應斷絕。奈又奉法不力,名存實去。但臣未親蒞其事,懸揣恐無實濟,須與經歷此任者酌之。」
dǎo zhǔ dào: cǐ bāo zhuāng bì sān qīng suǒ shú xī, yì xú xú zhēn zhuó fù zòu.
島主道:「此包、莊、畢三卿所熟悉,易徐徐斟酌復奏。」
sì rén lǐng mìng tuì xià, chóu yì sān tiān, jué wú liáng cè.
四人領命退下,籌議三天,絕無良策。
yuán lái fú shí dōng jìng, yǒu gāng míng yuē yù shā, yòu míng shā qì, yǔ xī nán shā qì gāng bù tóng, chù wàn fēng zhī zhōng, zhōu wéi sān bǎi liù shí yú lǐ, nèi chǎn dàn shā. shuō qǐ shì lái, zhe shí gǔ guài, wù qí dào lǐ, què yě xún cháng. fú shān chù hǎi zhī zhōng, sì miàn jù xì xián shuǐ, fán gè dǎo zhōu yǔ jiē rán. wéi yù shā gāng suǒ chǎn zhī shā piān dàn, měi shuǐ yī shí, yòng shā èr qián rù ér rǎo zhī, xián qì jié chéng yú xià, shuǐ shǐ tián měi kě yǐn, rú zhōng huá zhī fán.
原來浮石東境,有岡名曰玉砂,又名砂磧,與西南砂磧岡不同,處萬峰之中,周圍三百六十餘里,內產淡砂。說起事來,着實古怪,悟其道理,卻也尋常。浮山處海之中,四面俱系鹹水,凡各島洲嶼皆然。惟玉砂岡所產之砂偏淡,每水一石,用砂二錢入而擾之,咸氣結澄於下,水始甜美可飲,如中華之礬。
suǒ yǐ fú shān gè chù mò bù lài cǐ. dà fán wù jí zé fǎn, zī yuán xián jí, yīn ér shēng tán, suī zào huà zhī jīng wēi, yì lǐ qì zhī ào miào. fú shí chú wǔ gǔ zhú mù zhī wài, shǎo yǒu suǒ chǎn, wéi lài cǐ shā, yǐ xióng wài dǎo. qí qǔ shā zhī fǎ, suī jù zài yú sān bǎi liù shí lǐ zhī zhōng, yòu gè bù tóng. yǒu xiān jiāng fú tǔ bō kāi, yòng jīn shāi yā zhī, qí qì chū dì miàn jí jié chéng shā zhě yǒu jiāng zhú shāi zhì yú fú tǔ zhī shàng, dài qí qì shēng ér shǐ jié chéng shā zhě yǒu jiāng fú tǔ bān jǐn jiàn dǐ, qì zì sì páng chū ér màn jié chéng shā zhě. qǔ fǎ suī bù tóng, ér gōng yòng zé wú yì. qián wáng yīn gè dǎo jiē yǒu guì huò yì bǎo qí zhēn, běn guó hǎn chǎn, yòng dù měi quē, yīn zhēng shā shuì. zhì dìng zhú lǒu shōu zhù, měi lǒu shuì zǐ bèi yī méi, suì yuē shuì sān bǎi yú wàn. yīn mín sī huò rì duō, nǎi shǐ cái gàn zhōng dài fū yī yuán jiān zhī, zhōng xià dài fū yī yuán fù zhī.
所以浮山各處莫不賴此。大凡物極則返,茲緣咸極,因而生談,雖造化之精微,亦理氣之奧妙。浮石除五穀竹木之外,少有所產,惟賴此砂,以雄外島。其取砂之法,雖俱在於三百六十里之中,又各不同。有先將浮土撥開,用金篩壓之,其氣出地面即結成砂者;有將竹篩置於浮土之上,待其氣升而始結成砂者;有將浮土搬盡見底,氣自四旁出而漫結成砂者。取法雖不同,而功用則無異。前王因各島皆有貴貨異寶奇珍,本國罕產,用度每缺,因征砂稅。制定竹簍收貯,每簍稅紫貝一枚,歲約稅三百餘萬。因民私貨日多,乃使才幹中大夫一員監之,中下大夫一員副之。
yīn dì guǎng mín duō, èr yuán bù néng jiān jǐn, yòu shǐ xià zhōng dài fū sì yuán xià xià dài fū shí liù yuán, fēn fāng tǒng lǐ. guó yòng lài zhī yǐ jì. jì fú jīn é shuì liù shí wàn méi, shuāng lóng shuì èr shí sì wàn méi, tiān yìn shuì shí liù wàn méi, gè zhōu yǔ shā dǎo shuì yī bǎi èr shí yú wàn méi. hòu lái guān tān shāng bìng, sī tú jiàn qǐ, guó yòng fù quē. yǒu liáng chén céng ěr huì, lìng shè guī mó, fēn fāng fēn xiāng fēn lǐ fēn jǐng. qí fǎ yǐ jiǔ jiā wèi jǐng, bìng yǒu tóu jiǔ jǐng wèi lǐ, lǐ yǒu zhǎng jiǔ zhì wèi fāng, shàng shì tǒng zhī jiǔ fāng wèi xiāng, xià dài fū dū zhī. měi jǐng bìng lì hé zuò, qǐ zé tóng qǐ, zhǐ zé tóng zhǐ qí qǐ yú lǐ zhǎng chù bào qǐ, qí zhǐ yú lǐ zhǎng chù bào zhǐ. lǐ zhǎng nǎi jì dìng shù dé ruò gān. yòu kǒng lǐ zhǎng xùn sī zuò bì, lìng shè yóu xún zhā fǎng, wèi bào qǐ ér jí qǔ zhě yǐ bào zhǐ ér yóu qǔ zhě fá. chū shí shè fǎ yán ér fèng fǎ lì, guān qīng lì sù, sī tú dù jué. wú rú nián jiǔ fèi chí, guān mò lì wū, fèi zhòng sī shēng, guān lǒu zhì ér guó yòng yòu quē yǐ.
因地廣民多,二員不能兼盡,又使下中大夫四員、下下大夫十六員,分方統理。國用賴之以濟。計浮金額稅六十萬枚,雙龍稅二十四萬枚,天印稅十六萬枚,各洲嶼砂島稅一百二十餘萬枚。後來官貪商病,私徒漸起,國用復缺。有良臣曾爾惠,另設規模,分方分鄉分里分井。其法以九家為井,並有頭;九井為里,里有長;九至為方,上士統之;九方為鄉,下大夫督之。每井併力合作,起則同起,止則同止;其起於里長處報起,其止於里長處報止。里長乃計定數得若干。又恐里長徇私作弊,另設游巡查訪,未報起而即取者、已報止而猶取者罰。初時設法嚴而奉法力,官清吏肅,私途杜絕。無如年久廢弛,官墨吏污,費重私生,官簍滯而國用又缺矣。
bāo chì xīn zhuāng wú jì bì jìng fā céng wèi yù shā gāng dài fū, zài rèn zhǐ jì àn zhēng, bìng bù zhī shā wù, hòu lái xiào yóu jiàn jiàn jiā shén. dǎo zhǔ zhī dào shā zhì yòng quē, nǎ zhī fèi zhòng shāng jiān, sī tú qīn guǎng? jīn shǐ sì rén tóng yì, sān rén jì mò néng wèi móu, xī shù zhǎng yòu wèi shú ān, wú fǎ kě shī, zhǐ de huí zòu dào: bǎi wén bù rú yī jiàn, chén qǐng qián wǎng chá kàn shì jú, zài zuò liáng tú.
包赤心、莊無忌、畢竟發曾為玉砂岡大夫,在任只計暗征,並不知砂務,後來效尤漸漸加甚。島主只道砂滯用缺,那知費重商艱,私途侵廣?今使四人同議,三人既莫能為謀,西庶長又未熟諳,無法可施,只得回奏道:「百聞不如一見,臣請前往察看勢局,再作良圖。」
dǎo zhǔ yǔn zòu. shù zhǎng huí fǔ, qǐng gǔ zhāng tóng háng. gǔ zhāng dào: tóng háng bù rú gè xíng, ér hòu cān yì.
島主允奏。庶長回府,請古璋同行。古璋道:「同行不如各行,而後參議。」
shù zhǎng dào: hé yě?
庶長道:「何也?」
gǔ zhāng dào: tóng háng tóng jiàn, èr rén zhǐ yī rén zhī gōng, fēn háng gè yǒu suǒ jiàn, hé ér cān zhī, shì bàn gōng bèi yǐ!
古璋道:「同行同見,二人只一人之功,分行各有所見,合而參之,事半功倍矣!」
shù zhǎng dào: shén shàn, hé shí dòng shēn?
庶長道:「甚善,何時動身?」
gǔ zhāng dào: bù rú jīn rì biàn xíng.
古璋道:「不如今日便行。」
shù zhǎng nǎi mìng tiě zhù péi bàn.
庶長乃命鐵柱陪伴。
tā men bàn zuò shāng kè qǐ chéng. dì sān tiān, wàng jiàn yuǎn fēng yǒu rú shuǐ làng yú lín, hǎo xiàng qiān yè lián huá xíng zhuàng, liào shì yù shā gāng. wǔ hòu xíng dào, wèn zhe yī gè lǎo yá háng zhù xià. kàn nà gāng xíng, sì miàn céng céng luán xiù wéi rào, cāng cuì huí huán, dǐng shàng què shì yī tǎn píng chuān. fǎng wèn mǎi shā fǎ zé guī lì, yá háng huǒ jì dào: kè rén kě xī lái chí le.
他們扮作商客起程。第三天,望見遠峰有如水浪魚鱗,好像千葉蓮華形狀,料是玉砂岡。午後行到,問着一個老牙行住下。看那岡形,四面層層巒岫圍繞,蒼翠迴環,頂上卻是一坦平川。訪問買砂法則規例,牙行夥計道:「客人可惜來遲了。」
gǔ zhāng dào: hé yě?
古璋道:「何也?」
yá háng dào: cóng qián hǎo zuò lì qián dà, ér jīn xī shù zhǎng yào dào cǐ chá kǎo, shuí bù jǐn shǒu fǎ dù?
牙行道:「從前好做利錢大,而今西庶長要到此查考,誰不謹守法度?」
gǔ zhāng dào: sān bǎi liù shí yú lǐ, shù zhǎng yī rén, rú hé chá kǎo dé dào?
古璋道:「三百六十餘里,庶長一人,如何查考得到?」
yá háng dào: zhè gè lǎo ér méi yǒu shāng liáng, zhī dào xì tā de jiā rén, yě dōu qīng jié, yù zhe fàn fǎ de, cóng bù gū xī róng qíng. jiǔ guàn yè sī shā zhě, suī yǒu shén tōng, yì wú yòng chù.
牙行道:「這個老兒沒有商量,知道系他的家人,也都清潔,遇着犯法的,從不姑息容情。久慣業私砂者,雖有神通,亦無用處。」
gǔ zhāng dào: zhè bān shuō, wǒ men zhǐ hǎo lìng xún yíng shēng.
古璋道:「這般說,我們只好另尋營生。」
yá háng dào: hé chù yǒu sī shā lì hòu?
牙行道:「何處有私砂利厚?」
gǔ zhāng dào: suī wén hòu ér lái, dàn bù zhī shí yǒu jǐ fēn lì xī? qǐng xì zhǐ jiào.
古璋道:「雖聞厚而來,但不知實有幾分利息?請細指教。」
yá háng dào: chǎo běn měi jīn hé huáng bèi yī méi, lǒu jià jí zhū fèi yòng měi jīn yě zuò huáng bèi yī méi, zhèng shuì měi jīn huáng bèi yī méi, shuǐ lù jiǎo jià wài jiā měi jīn huáng bèi èr sān sì wǔ méi bù děng. xiàng lái měi lǒu chéng běn jǐn huáng bèi shù bǎi méi qiān méi, zì qián rèn zhōng dài fū zuò yǒng, měi suì kē zǐ bèi wàn méi shāng jiǎ kǒng qí zuò jiàn jī wù, miǎn lì gòng fèng. sì hòu jìn dài fū yòu bèi zhī. yīn ér shàng xià gè chù wú bù kē yǐ, yǒu zēng wú jiǎn, jiào xī nián chéng běn yuē bèi jiā yǐ? yè sī zhě, shā běn měi jīn què yào huáng bèi èr méi. bù jū dìng lǒu, suí biàn tǒng xiāng náng tuó, jiē kě zhuāng yòng, měi wǔ jīn yuē shuǎi huáng bèi yī méi. dì tóu fèi yòng lù tú zhá guān hé bà guī lì, měi jīn huáng bèi èr méi shuǐ lù jiǎo jià měi jīn jìn zhě yī èr méi, yuǎn zhě sān sì méi, jì měi bǎi jīn jìn zhě huáng bèi sì wǔ bǎi méi, yuǎn zhě huáng bèi liù qī bǎi méi. jiào zhī guān shā chéng běn, yóu bù xū bàn, yuǎn jìn rèn shòu, ér qiě wú guān jī zhá zǔ, kē qiú lè suǒ, qǐng jiào lì hòu bù hòu?
牙行道:「吵本每斤合黃貝一枚,簍價及諸費用每斤也作黃貝一枚,正稅每斤黃貝一枚,水陸腳價外加每斤黃貝二、三、四、五枚不等。向來每簍成本僅黃貝數百枚千枚,自前任鍾大夫作俑,每歲苛紫貝萬枚;商賈恐其作踐羈誤,勉力供奉。嗣後晉大夫又倍之。因而上下各處無不苛矣,有增無減,較昔年成本約倍加矣?業私者,砂本每斤卻要黃貝二枚。不拘定簍,隨便桶箱囊橐,皆可裝用,每五斤約甩黃貝一枚。地頭費用路途閘關河壩規例,每斤黃貝二枚;水陸腳價每斤近者一二枚,遠者三四枚,計每百斤近者黃貝四五百枚,遠者黃貝六七百枚。較之官砂成本,猶不須半,遠近任售,而且無關羈閘阻,苛求勒索,請教利厚不厚?」
gǔ zhāng dào: jiǔ rén wèi jǐng, qǐ zhǐ jì shí, ān dé yǒu sī?
古璋道:「九人為井,起止記時,安得有私?」
yá háng dào: kè rén nǐ dāi le? lì zhī suǒ zài, fù mǔ bù néng jìn qí zi, wéi fǎ kě yǐ dù zhī. rán xū chí fǎ zhě jié, ér shǒu fǎ zhě jǐn, yì kě wèi zhī fǎ. ér jīn wéi zhī jù liǎn yǐ mèi quán shì, zuān shēng móu jiǔ, néng yǒu jǐ rén jǐn qí zhí shì? ěr suī fèng gōng ér wú huì lù kuì sòng, bù dàn bù bǎo ěr zuò néng yuán, fǎn chuī máo qiú cī, yí huā jiē mù, zhòng zé duàn liàn jiā zuì, qīng zé jiàng diào gé lí, huàn xīn fù lái, yǐ biàn qǔ huì. jù ěr shuō, hái yǒu bù pà sǐ bú yào huò de me!
牙行道:「客人你呆了?利之所在,父母不能禁其子,惟法可以杜之。然須持法者潔,而守法者謹,亦可謂之法。而今惟知聚斂以媚權勢,鑽升謀久,能有幾人盡其職事?爾雖奉公而無賄賂饋送,不但不保爾作能員,反吹毛求疵,移花接木,重則鍛煉加罪,輕則降調革離,換心腹來,以便取賄。據爾說,還有不怕死不要貨的麼!」
gǔ zhāng dào: wén xī shù zhǎng sì lù jiē yǒu rén tàn tīng, rú hé cǐ dì láng jí niàng hài ér fǎn bù zhī?
古璋道:「聞西庶長四路皆有人探聽,如何此地狼藉釀害而反不知?」
yá háng dào: nà xún yóu de rén, wén yǒu fēng shēng shǐ néng tàn tīng. jīn zhī huì lù, bù yòng guò fù, mán zhe yī qiè, jiē xì àn lǒu pài liǎn zì jiāo, shāng jiǎ yòu jù dǎn xiǎo wèi lèi bù gǎn shēng shuō, nán dào shòu huì de fǎn zì zhāng yáng? jì wú fēng shēng, cóng hé tàn qǐ!
牙行道:「那巡遊的人,聞有風聲始能探聽。今之賄賂,不用過付,瞞着一切,皆系按簍派斂自交,商賈又俱膽小畏累不敢聲說,難道受賄的反自張揚?既無風聲,從何探起!」
gǔ zhāng dào: huì lù àn mèi shì bù néng tàn tīng, sī shā què fēi àn mèi, rú hé yě tàn bù chū?
古璋道:「賄賂闇昧是不能探聽,私砂卻非闇昧,如何也探不出?」
yá háng dào: kè rén zěn wèn dé xiáng xì, qí zhōng yuán gù, biàn shì jiǔ zài gāng nèi zuò guān de yě wèi bì zhī, qí yú zhī dé de yòu bù néng yán, suǒ yǐ yù bìng yù gù, wàn nán chú jīng
牙行道:「客人怎問得詳細,其中原故,便是久在岡內做官的也未必知,其餘知得的又不能言,所以愈病癒痼,萬難除荊」
gǔ zhāng dào: shǒu fǎ zhī rén, zé ruò zhī hé?
古璋道:「守法之人,則若之何?」
yá háng dào: jiù xì yǒu rén, yě wú yòng chù.
牙行道:「就系有人,也無用處。」
gǔ zhāng dào: hé yě?
古璋道:「何也?」
yá háng dào: wài guó wài dǎo jí guó zhōng jìn yuǎn dì fāng, jiē yǒu shāng jiǎ rèn dìng yùn shòu ér tiē jìn gāng shàng dì fāng, xiàng wú shāng rén jū zhù, rén mín bù néng shǐ zhī xián shí, suǒ xū dàn shā, lì lái bù jīn, yè sī shā zhě, jiē jí cǐ tōu lòu. fū jì wú shāng jiǎ yuàn guǎn, ér yòu wú shàn fǎ yǐ zhì zhī, cǐ sī shā xì dòu zhī gēn yóu yě.
牙行道:「外國外島及國中近遠地方,皆有商賈認定運售;而貼近岡上地方,向無商人居住,人民不能使之鹹食,所需淡砂,歷來不禁,業私砂者,皆藉此偷漏。夫既無商賈願管,而又無善法以治之,此私砂隙竇之根由也。」
gǔ zhāng dào: qí zhōng yǒu rú xǔ wěi qū, fēi méng zhǐ jiào, ān néng dé zhī. jìn shí shāng rén xīn xìng jì liǎ, shàng wèi xiáng xī, yuàn wén qí lüè.
古璋道:「其中有如許委曲,非蒙指教,安能得知。近時商人心性伎倆,尚未詳悉,願聞其略。」
yá háng dào: fán dà shāng wéi zhī méng hùn zhuān lì, xiǎo shāng zhǐ ài qū fù qǔ qiǎo. shì suǒ wèi zhě, suī dān gāo jié suǐ, zūn zhī fèng zhī, wéi kǒng huò hòu suǒ kě qī zhě, jǐn jiǎn kè bō xuē, qī zhī líng zhī, yóu wèi qià xīn, bì xiāo fù dài wèi xiào lì, fāng wú bàng huǐ. rán shòu qīn xìn qīn yú, wèi zhī kuǐ lěi, bìng bù jué wù, shí shǔ hūn yōng. ruò gù xī dà tǐ gōng jǐn shǒu fǎ zhě, jué wú qí rén.
牙行道:「凡大商惟知矇混專利,小商只愛趨附取巧。是所畏者,雖殫膏竭髓,尊之奉之,惟恐或後;所可欺者,盡減刻剝削,欺之凌之,猶未洽心,必枵腹代為效力,方無謗毀。然受親信侵漁,為之傀儡,並不覺悟,實屬昏庸。若顧惜大體、公謹守法者,絕無其人。」
gǔ zhāng dào: shāng yè zài zī, qǐ yǒu bù zì gù xī, ér fǎn huài fǎ?
古璋道:「商業在茲,豈有不自顧惜,而反壞法?」
yá háng dào: shāng rén ruò néng gù dà tǐ, shǒu fān lí, zé fèi hé yóu zēng, guān hé gǎn bào? jiē yuán gè huái gè sī, wéi wù mù qián zhī lì, bù jì rì hòu zhī hài, zhǐ zhī yī jǐ zhī xiǎo yì, bù xī gōng zhòng zhī dà shāng, suǒ yǐ rì qū rì bèi, ér jǐ yì suí zhī.
牙行道:「商人若能顧大體,守藩籬,則費何由增,官何敢暴?皆緣各懷各私,惟騖目前之利,不計日後之害,只知一己之小益,不惜公眾之大傷,所以日趨日憊,而己亦隨之。」
gǔ zhāng dào: hé zhì yú cǐ?
古璋道:「何至於此?」
yá háng dào: nèi zhōng qū zhé, lǎo róng wèi xī. dāng shì dài fū xián yú bù děng, qí shòu bāo jū, yǔ jì lài yú shāng yíng sī, ér wéi shāng mìng shì cóng zhě, bù bì lùn yǐ. jiān yǒu wèi guó biàn mín zhī dāng shì, wèi ān dǐ yùn, ér xū xīn xún wèn, yǐ wèi xún yī shāng zé bǎi shāng tóng, nǎ zhī shāng qíng xū jiǎ, dà yǒu xuán shū zhě.
牙行道:「內中曲折,老容未悉。當事大夫賢愚不等,其受苞苴,與寄賴於商營私,而惟商命是從者,不必論矣。間有為國變民之當事,未諳底韞,而虛心詢問,以為詢一商則百商同,哪知商情虛假,大有懸殊者。」
gǔ zhāng dào: hé suǒ bù tóng?
古璋道:「何所不同?」
yá háng dào: shì suī xiāng tóng, ér shí yǒu bù tóng, lì yǒu bù tóng, zé jiǒng yì yǐ, gǒu tú dāng shì zhī xià xún, ér chén qí dà gāng, pōu qí jié mù, zé yī lì ér wú bù lì yǐ.
牙行道:「事雖相同,而時有不同,力有不同,則迥異矣,苟途當事之下詢,而陳其大綱,剖其節目,則一利而無不利矣。
shú bù wèi zhī wéi chí gōng zhèng zāi! nǎi jiǎo huá zhī shāng, láng bèi péng jié, dāng xià xún shí, gù zuò yǎng tǐ wèi gōng zhī yán, qiǎo gǔ rú huáng biàn luàn zhī shé, jì yī yú péng bǐ lì, ér yú dà zhòng tóng lì zhě zé bù xuān yě, yú péng bǐ lì duō ér dà zhòng yì lì zhě, yóu bù kuài yě. wéi péng bǐ dé zhuān qí lì, fāng kěn wèi zhī yán, ér jǐ suǒ de zhī lì fù guò yú péng bǐ, qí xīn shǐ zú, qí qíng shǐ yuàn, nǎi chēng qí sòng shàn, ér sǒng yǒng qí xíng. dāng shì dài fū suī fù fǎng xún, yòu jiē qí péng bǐ cǐ wài gù bù fá rén, zé jiē wèi jù qí wēi shì, ér mò gǎn dào qí fēi. shì yǐ suī dāng shì dài fū yǒu qiú zhì zhī xīn, ér zhōng bù dé zhì zhě, jiē cǐ bèi zhī bù gù xī dà tǐ, ér méng hùn zhuān lì suǒ zhì yě.
孰不謂之維持公正哉!乃狡猾之商,狼狽朋結,當下詢時,故作仰體為公之言,巧鼓如簧變亂之舌,計一於朋比利,而於大眾同利者則不宣也,於朋比利多而大眾亦利者,猶不快也。惟朋比得專其利,方肯為之言,而己所得之利復過於朋比,其心始足,其情始願,乃稱其頌善,而慫慂其行。當事大夫雖復訪詢,又皆其朋比;此外固不乏人,則皆畏懼其威勢,而莫敢道其非。是以雖當事大夫有求治之心,而終不得治者,皆此輩之不顧惜大體,而矇混專利所致也。」
gǔ zhāng dào: hé wèi zhǐ wù mù qián yī jǐ zhī xiǎo lì?
古璋道:「何謂只騖目前一己之小利?」
yá háng dào: rú sī shā zhī chū lù, shí yǒu èr duān, jù wèi sī xiāo zhī yuán: qí yī xì shā hù tōu mài, qí yī xì shāng lǒu jiā dài.
牙行道:「如私砂之出路,實有二端,俱為私梟之源:其一系砂戶偷賣,其一系商簍夾帶。」
gǔ zhāng dào: wén zhuāng lǒu shí jù zhào dìng shù, zhì huàn chuán chù, lì yào fù chèng, chēng chū duō jīn, huì zǒng jì shù, zhào lǒu nà bèi, ān néng yǒu sī dài chū?
古璋道:「聞裝簍時俱照定數,至換船處,例要復秤,稱出多斤,匯總計數,照簍納貝,安能有私帶出?」
yá háng dào: yuán dìng měi lǒu yī bǎi bā shí èr jīn, jīn zhuāng lǒu shí, jiē èr bǎi sān sì shí jīn, yán tú bèi chuán tōu mài, zhì fù chèng chù, jǐn yǒu yī bǎi bā shí yú jīn yī bǎi jiǔ shí yú jīn bù děng, cǐ suǒ duō zhī jīn, suī zhào lǒu nà bèi, ér yán tú měi lǒu bèi chuán tōu mài zhī sì wǔ shí jīn, jù jì xiāo fàn, cóng hé nà bèi zāi! shì shāng lǒu zhī nèi, yǐ yǒu jiā èr jiā sān sī shā yǐ! shāng rén mò bù zhī zhī, ér bù kěn zhǐ yě, yóu yú xiāng xí chéng fēng ér qí qǐ shǐ, jiē yóu yú xī tú duō zhuāng shěng fèi, bù zhī hòu lái yù shā gāng guān zhǎng jí yǐ duō zhuāng wèi suǒ zhà zhī duān, ér guān fèi jiā zhòng yǐ. fèi yù jiā zhòng, zhuāng jīn yù duō, guān tān yù hěn. shì yǐ fèi rì zhòng, sī rì duō, ér shāng pín guān fù, kè chù mín kùn, shā fǎ dà huài yǐ. cǐ jiē yóu xī rì wù mù qián xiǎo lì, ér yí hài dà zhòng yú wú qióng yě!
牙行道:「原定每簍一百八十二斤,今裝簍時,皆二百三四十斤,沿途被船偷賣,至復秤處,僅有一百八十餘斤、一百九十餘斤不等,此所多之斤,雖照簍納貝,而沿途每簍被船偷賣之四五十斤,俱濟梟販,從何納貝哉!是商簍之內,已有加二加三私砂矣!商人莫不知之,而不肯止也,由於相習成風;而其起始,皆由於希圖多裝省費,不知後來玉砂岡官長即以多裝為索詐之端,而官費加重矣。費愈加重,裝斤愈多,官貪愈狠。是以費日重,私日多,而商貧官富,課絀民困,砂法大壞矣。此皆由昔日騖目前小利,而遺害大眾於無窮也!」
gǔ zhāng dào: xū lì ruò hé?
古璋道:「胥吏若何?」
yá háng dào: qí suǒ yíng qiú, yǔ shāng rén děng ěr. shāng rén qū lì, xū lì móu shí, jiē bù zú guài.
牙行道:「其所營求,與商人等耳。商人趨利,胥吏謀食,皆不足怪。」
gǔ zhāng dào: wén xū lì duō qín kěn shàn zuò, bì yǒu zhī hū?
古璋道:「聞胥吏多勤懇善作,弊有之乎?」
yá háng dào: yǒu, rán bù néng dú wèi yě. huò chéng guān yì, huò shùn nèi qíng, huò jiè yīn méng hùn. rú guān lián qíng zhèng, zé jì liǎ wú suǒ shī yǐ.
牙行道:「有,然不能獨為也。或承官意,或順內情,或借因矇混。如官廉情正,則伎倆無所施矣。」
gǔ zhāng dào: yán zhì zhī ruò hé?
古璋道:「嚴治之若何?」
yá háng dào: fēi yě, zé shì qí qíng qīng zhòng, kě yuán zhě huì zhī, ér yòu qí chū zhòng zhě nǎi chéng zhī, zài fàn zé bù kě shù yǐ. rán yì bì guān lián jié, rén míng wú cī, shǐ kě yǐ fú qí xīn. ruò guān yú fèng wài yǒu qǔ yǒu shòu, zé jiē wèi zāng xū lì chù yú zhǒu xié, bì duō zhī zhī. fán dì fāng nán miǎn wú fàn fǎ wéi lǜ wèi fā zhī yǐn àn, rèn qí guān míng mù gàn, wèi bì néng zhī, xū lì zé duō zhī zhě, rú dài zhī guò kē, shǐ bù zú yǎng qí qī nú, yù qù ér yè zài, zhōng wú kě qù chù, bì huái gǎn nù bù gǎn yán zhī hèn, huò qí běn shēn, huò zhě gǔ ròu qīn qī, yuàn fèn bù gān, fán guān zhī sī shòu, yǐ jí yǐn àn, ér jiē fā zhī, bō yáng zhī, zé guān dà shòu chū ěr fǎn ěr zhī lèi yǐ.
牙行道:「非也,則視其情輕重,可原者誨之,而宥其初;重者乃懲之,再犯則不可恕矣。然亦必官廉潔,仁明無疵,始可以服其心。若官於俸外有取有受,則皆為贓;胥吏處於肘脅,必多知之。凡地方難免無犯法違律、未發之隱案,任其官明募干,未必能知,胥吏則多知者,如待之過苛,使不足養其妻孥,欲去而業在,中無可去處,必懷敢怒不敢言之恨,或其本身,或者骨肉親戚,怨忿不甘,凡官之私受,以及隱案,而揭發之,播揚之,則官大受出爾反爾之累矣。」
gǔ zhāng dào: jù zú xià zhì lǐ shā wù, dāng ruò zhī hé?
古璋道:「據足下治理砂務,當若之何?」
yá háng dào: lián qín xū xīn, guǎng fǎng cān duàn.
牙行道:「廉勤虛心,廣訪參斷。」
gǔ zhāng dào: dài shāng rén dāng ruò zhī hé?
古璋道:「待商人當若之何?」
yá háng dào: dāng rú guó jiā zhī dài xiǎo dǎo, xù zhī ér wù rǎo zhī, mò ài qí huò, mò xìn qí yán.
牙行道:「當如國家之待小島,恤之而勿擾之,莫愛其貨,莫信其言。」
gǔ zhāng dào: dài xū lì dāng ruò zhī hé?
古璋道:「待胥吏當若之何?」
yá háng dào: dāng rú yán shī zhī dài dì zǐ, wéi bèi guī jǔ zhě, chéng zhī wù dài, qí luàn hán jí kǔ, zé suǒ dāng tǐ xù yě.
牙行道:「當如嚴師之待弟子,違背規矩者,懲之勿貸,其亂寒疾苦,則所當體恤也。」
gǔ zhāng dào: dài xià shǔ dāng ruò zhī hé?
古璋道:「待下屬當若之何?」
yá háng dào: dāng rú yǔ rén zhī dài qún mǎ, tī shuā mò shū, shuǐ liào mò jiǎn, lēi pèi mò sōng, biān pū mò huǎn.
牙行道:「當如圉人之待群馬,剔刷莫疏,水料莫減,勒轡莫松,鞭撲莫緩。」
gǔ zhāng dào: zhǐ yú cǐ hū?
古璋道:「止於此乎?」
yá háng dào: shuǐ liào mò jiǎn, shǐ bù shòu qí kuì sòng yě tī shuā mò shū, xì xùn huì qín qiè, shǐ qí xì jǐng yě lēi pèi mò sōng, yù zhī yán jǐn, shǐ bù zhì yú yuè guò fàn yě biān pū mò huǎn, xì fàn fǎ bù yòu, wèi fàn zhě wēi wèi jù zūn fèng yě.
牙行道:「水料莫減,使不受其饋送也;剔刷莫疏,系訓誨勤切,使其細警也;勒轡莫松,御之嚴緊,使不致逾越過犯也;鞭撲莫緩,系犯法不宥,未犯者威畏懼遵奉也。」
gǔ zhāng dào: hé yǐ dài zhī jiào xū lì yóu jiā wēi lì?
古璋道:「何以待之較胥吏尤加威厲?」
yá háng dào: xià shǔ tóng yú mù lìng zhī ěr mín, yǔ shā hù zuì jìn, lián míng zé sī shā shǎo, tān bǐ zé shā duō guī sī. wèi zhī shàng zhě, suī bǐ yóu wèi fǎ, ruò féng jié hòu jí shēng chén xǐ qìng, shòu qí kuì lǐ, bǐ zé yǒu shì ér bù kǒng yǐ. qiě suǒ kuì sòng lǐ wù, jù zài zài bù jí. shàng sī zhī qí bù fǎ, zì yīng cān jiē, bǐ zé jiāng bù jí chéng yān, shòu guò lǐ wù zhī shàng sī, jù mò néng miǎn. ruò zhī qí sī ér bù cān jiē, huò jiā yǐ zhū qiú, huò wěi yǐ chāi shì, bèi zé jiè kǒu yǒu cí, yì wú jì dàn zāi. shā fǎ jiǔ huài, shāng rén dà kùn, cǐ zhǒng jìn shā hù guān yuán, shí wèi zuì zhī kuí yě!
牙行道:「下屬同於牧令之邇民,與砂戶最近,廉明則私砂少,貪鄙則砂多歸私。為之上者,雖彼猶畏法,若逢節候及生辰喜慶,受其饋禮,彼則有恃而不恐矣。且所饋送禮物,俱載在簿籍。上司知其不法,自應參揭,彼則將簿籍呈焉,受過禮物之上司,懼莫能免。若知其私而不參揭,或加以誅求,或委以差事,被則藉口有詞,益無忌憚災。砂法久壞,商人大困,此種近砂戶官員,實為罪之魁也!」
gǔ zhāng dào: ān néng bié qí xián yú?
古璋道:「安能別其賢愚?」
yá háng dào: yì ěr. dì fāng dà xiǎo féi jí gè bù xiāng tóng, fán chù yú jí yǔ xiǎo zhī dì fāng zhě, nǎi ān fèn bù shàn kuì sòng, yǔ shāng rén shā hù xiāng ān zhě yě. fán jí xiǎo zhòu qiān féi dà zhě, kuì sòng yǎng tǐ, ér shàn jù liǎn zhě yě. fán yí diào jù zài féi yǔ dà zhī dì fāng zhě, zuì shàn zuān yíng chéng shùn, ér tāo tiè wú yàn, shāng rén shā hù bù kān zhě yě. fán féi dà hū qiān jí xiǎo zhě, bù duō kuì sòng, jǐn shǒu fǎ dù zhě yě. shì cǐ àn juǎn ér jī, xián yú wǎng bù zhōu xī yě.
牙行道:「易耳。地方大小肥瘠各不相同,凡處於瘠與小之地方者,乃安分、不善饋送,與商人砂戶相安者也。凡瘠小驟遷肥大者,饋送仰體,而善聚斂者也。凡移調俱在肥與大之地方者,最善鑽營承順,而饕餮無厭,商人砂戶不堪者也。凡肥大忽遷瘠小者,不多饋送,謹守法度者也。似此按卷而稽,賢愚罔不周悉也。」
gǔ zhāng dào: jù jù míng yán, zú xià yě fēi jǐng shì zhōng rén!
古璋道:「句句明言,足下也非井市中人!」
yá háng dào: jiē qiè wén xiān bèi zhī yí yán ěr.
牙行道:「皆竊聞先輩之遺言耳。」
gǔ zhāng dào: rú cǐ, jīn qiě gào bié, dài shì dìng, dìng zài lái fèng fán.
古璋道:「如此,今且告別,待勢定,定再來奉煩。」
nǎi bié yá háng, zhōu liú chá fǎng shí yú tiān, gè lǐ jù dào, guān lì zhī yú bù xiào, dà xiǎo zhōu zhī. nǎi yú gāng zhōng jiàn xī shù zhǎng dào: bù nìng dào cǐ shí yú tiān, gè shì yǐ zhī qí lüè, rán wèi shǒu wèi wěi, shū nán cuò zhì. dāng nián lì fǎ yuán shàn, wú rú wán fǎ zhě duō, suī jí zhěng dùn, ér zhuǎn shùn yòu wú yòng yǐ. zài cǐ wú yì, bù rú huí qù gòng yì.
乃別牙行,周流察訪十餘天,各里俱到,官吏之愚、不肖,大小周知。乃於岡中見西庶長道:「不佞到此十餘天,各事已知其略,然畏首畏尾,殊難措置。當年立法原善,無如玩法者多,雖極整頓,而轉瞬又無用矣。在此無益,不如回去共議。」
xī shù zhǎng dào: yě xū zhōu wéi xún shì.
西庶長道:「也須周圍巡視。」
yòu huí huán shěn chá sān tiān, nǎi tóng huí dào dōu zhōng.
又迴環審察三天,乃同回到都中。
xī shù zhǎng zòu qǐng jiàng zhǐ, lìng dà xiǎo wén wǔ guān yuán gè chén yì jiàn, yǐ bèi zé cǎi suī fēn fēn tiáo chén, jiē bù jǐn shàn. dǎo zhǔ lín cháo, yǎng tiān jiē xū dào: cháo zhōng zhí guān, sān céng jiǔ pǐn, bèi yuán qī bǎi èr shí, jìng wú chū lèi bá cuì móu yóu, kě shèng hào tàn.
西庶長奏請降旨,令大小文武官員各陳意見,以備擇彩;雖紛紛條陳,皆不盡善。島主臨朝,仰天嗟吁道:「朝中職官,三層九品,備員七百二十,競無出類拔萃謀猷,可勝浩嘆。」
xī shù zhǎng wén zhī, yōu lǜ huí fǔ, qǐng gǔ zhāng shāng yì, dá dào: zuì shàn mò rú jiǎn jià dí sī, guān shā jì jiàn, mín bù bìng guì, shuí kěn shí sī, xiāo wú lì xī, zì rán tíng zhǐ. rán bì qīng lí qián liáng, yán xíng tān mò, jìn zhǐ fú fèi, jià shǐ néng jiǎn. qí yú suī yǒu zhì fǎ, shǒu zhī bù lì, jiǔ yì wú yòng. ér jīn zàn jì mù qián, wú rú yòng liàng chū zhī fǎ. rán xū chè dǐ qīng zhā jìn gāng wú shāng guǎn shòu zhōu yì zhī hù kǒu gòng ruò gān, měi suì gòng xū shā ruò gān, yòu jì gāng nèi měi suì suǒ chǎn shā gòng ruò gān, běn guó wài bāng yǐ jí duō chù yīng yòng ruò gān, xuǎn xià shì wèi yóu xún, jī chá què shí. fán shā hù měi yuè lì bàn zhèng shù yǐ zú, rán hòu fāng zhǔn shòu suǒ yì yú. jì qí yì yú, biān jìn gāng fàn mài zhī tú, lìng shā hù yǐ yì yú mài gěi, shǐ zhuǎn shòu yǔ jìn mín. shè piào tián qīng mǎi míng chǎn hù, shòu dì bù dé yú yuè jìng jiè. fán mài shā xì mín, zhǐ xǔ yòng náng tuó fù zài, biān chéng zì hào bǎo wǔ, bù xǔ jiān tiāo.
西庶長聞之,憂慮回府,請古璋商議,答道:「最善莫如減價敵私,官砂既賤,民不病貴,誰肯食私,梟無利息,自然停止。然必清厘錢糧,嚴刑貪墨,禁止浮費,價始能減。其餘雖有治法,守之不力,久亦無用。而今暫濟目前,無如用量出之法。然須徹底清查近岡無商管售州邑之戶口共若干,每歲共需砂若干,又計岡內每歲所產砂共若干,本國外邦以及多處應用若干,選下士為游巡,稽查確實。凡砂戶每月例辦正數已足,然後方准售所溢余。計其溢余,編近岡販賣之徒,令砂戶以溢余賣給,使轉售與近民。設票填清買名產戶,售地不得逾越境界。凡賣砂細民,只許用囊橐負載,編成字號保伍,不許肩挑。
lìng shè xià dài fū èr yuán, tǒng xià shì shí rén qí bīng bā bǎi, fēn sǎn xún chá gāng biān jí tiē gāng jìn yì, bù hé fǎ zhě, jiē wèi sī shā, ér bìng zuì qí tóng jǐng. rú cǐ mǎi jì yǒu rén, mài yì yǒu dì yóu xún chá yú zhōng, jīng qí yāo yú wài, wū dé ér yǒu sī zāi!
另設下大夫二員,統下士十人、騎兵八百,分散巡察岡邊及貼岡近邑,不合法者,皆為私砂,而並罪其同井。如此買既有人,賣亦有地;游巡察於中,精騎邀於外,烏得而有私哉!」
shù zhǎng dà xǐ, shàng cháo zòu míng. dǎo zhǔ shén yuè, lìng lì kè bān xíng, nǎi xià zuò dào: gǔ qīng zhēn xì dà cái, jì bù kěn jiàn, guǎ rén dāng qīn wǎng.
庶長大喜,上朝奏明。島主甚悅,令立刻頒行,乃下座道:「古卿真系大才,既不肯見,寡人當親往。」
lì kè qǐ jià.
立刻起駕。
shù zhǎng xiān lìng zhī yīng zhī huá tōng zhī gǔ zhāng, zì suí jià xíng. zhī yīng zhī huá jìn fǔ, dào shū fáng zhōng, bù jiàn gǔ zhāng, wèn tóng zǐ dào: gǔ lǎo yé hé zài?
庶長先令之英、之華通知古璋,自隨駕行。之英、之華進府,到書房中,不見古璋,問童子道:「古老爺何在?」
dá dào: wèi zhī suǒ wǎng.
答道:「未知所往。」
zhī yīng zhī huá shǐ tóng pú fēn tóu zhuī xún, bào jià yǐ dào, huāng pái xiāng àn. xī shù zhǎng bù jiàn gǔ zhāng, wèn zhī yīng zhī huá, èr rén dào: lián tóng zǐ yì mò shí qù chù, yǐ zhǎo rén zhuī xún yǐ.
之英、之華使童僕分頭追尋,報駕已到,慌排香案。西庶長不見古璋,問之英、之華,二人道:「連童子亦莫識去處,已找人追尋矣。」
dǎo zhǔ dào: gǔ xiān shēng hé jù guǎ rén zhī shēn yě?
島主道:「古先生何拒寡人之深也?」
xī shù zhǎng mìng wèn mén guān: gǔ lǎo yé hé wǎng?
西庶長命問門官:「古老爺何往?」
huí dào: bìng wèi jiàn gǔ lǎo yé chū mén.
回道:「並未見古老爺出門。」
xī shù zhǎng jìn shū fáng hòu xuān, zhǐ jiàn gǔ zhāng yǐn jǐ ér shuì. shù zhǎng jiǎ hāi, gǔ zhāng xǐng qǐ, chū wèi yíng lái. shù zhǎng tuō zhuó shǒu dào: ràng lǎo fū hǎo xún yě?
西庶長進書房後軒,只見古璋隱几而睡。庶長假咳,古璋醒起,出位迎來。庶長拖着手道:「讓老夫好尋也?」
fāng dào shū fáng, dǎo zhǔ yì zhì, shù zhǎng dào: kě sù jiē jià.
方到書房,島主亦至,庶長道:「可速接駕。」
gǔ zhāng shǐ zhī, lián máng fú fú. dǎo zhǔ qū qián fú qǐ dào: gǔ xiān shēng hé zuò cǐ lǐ? guǎ rén lǚ cì xiāng qǐng, jīn xìng de dǔ xiān yán.
古璋始知,連忙匐伏。島主趨前扶起道:「古先生何作此禮?寡人屢次相請,今幸得睹仙顏。」
gǔ zhāng zòu dào: xiá jìng liú lí, bù gǎn dāng dǎo zhǔ ēn zhào, kàng mìng zhī zuì, shí wú suǒ cí.
古璋奏道:「遐境流離,不敢當島主恩召,抗命之罪,實無所辭。」
dǎo zhǔ dào: qián jiàn chǔ yùn zhī qí gōng, jīn chuàng dù sī zhī wěi jī, guǎ rén fāng jiāng jǔ guó yǐ cóng, xiān shēng wù qì.
島主道:「前建儲運之奇功,今創杜私之偉績,寡人方將舉國以從,先生勿棄。」
gǔ zhāng dào: chén fēi bù shì, qiè yǒu sī zhōng, dài shì le jié, zé jiāng quǎn mǎ yú nián, yǐ bèi biān cè.
古璋道:「臣非不仕,竊有私衷,待事了結,則將犬馬餘年,以備鞭策。」
dǎo zhǔ dào: qián yǐ wén wáng lǐ èr qīng yán, dài xiān shēng yào qù shí, guǎ rén jué bù qiáng liú, rú yǒu suǒ xū, xī tīng cǎi qǔ. miàn jīn zhāo chén zhí fēn, wèi shǐ wū rǔ xiān shēng, jǐn yǐ kè qīng xiàng qū. jiāng wǔ zhōu zǐ bèi èr dǎo wèi shí yì, jiāng zhāng fù mǎ mén fǔ wèi kè qīng fǔ.
島主道:「前已聞王、李二卿言,待先生要去時,寡人決不強留,如有所需,悉聽彩取。面今朝臣職分,未使污辱先生,謹以客卿相屈。將五周、紫背二島為食邑,將張駙馬門府為客卿府。」
gǔ zhāng réng wèi kěn yīng. xī shù zhǎng dào: qù liú bù zǔ, ēn jí wò yǐ, zú xià yóu yí hū!
古璋仍未肯應。西庶長道:「去留不阻,恩極渥矣,足下猶疑乎!」
gǔ zhāng shǐ xíng xiè ēn.
古璋始行謝恩。
dǎo zhǔ dà xǐ huí jià, xié shǒu tóng shàng lóng hé, kè qīng zài sān jiān cí, dǎo zhǔ wò shǒu bù fàng. xī shù zhǎng dào: zhāng shì lì kě yě.
島主大喜回駕,攜手同上龍輅,客卿再三堅辭,島主握手不放。西庶長道:「璋侍立可也。」
kè qīng nǎi shēng chē, shì lì yú páng. mǎn chéng bǎi xìng zhēng kàn, jǐ āi bù kāi. yǒu de dào: qián shí yùn liáng kuī tā, yīn yùn liáng ér jiā jué.
客卿乃升車,侍立於旁。滿城百姓爭看,擠挨不開。有的道:「前時運糧虧他,因運糧而加爵。」
yǒu de dào: qián shí píng fú xī yá dǎo kuī tā, yīn píng biān ér jiā jué.
有的道:「前時平服西崖島虧他,因平邊而加爵。」
yǒu de dào: qián shí xì gè qǐ ér, jīn nǎi tóng lù rén, yuán shì liào bù dìng de.
有的道:「前時系個乞兒,今乃同路人,原是料不定的。」
fēn fēn yì lùn. jià dào cháo mén, kè qīng yù xià cān chéng, dǎo zhǔ zhí zhuó shǒu dào: bù xū, bù xū.
紛紛議論。駕到朝門,客卿欲下驂乘,島主執着手道:「不需,不需。」
zhí dào diàn qián, xià hé xiè ēn.
直到殿前,下輅謝恩。
xī shù zhǎng zòu dào: chén zài yù shā gāng kàn de sī shā fàn yì, shāng jiǎ guǒ zú, jiē yóu yú guān, ruò bù chù zhì zhěng lǐ, jiāng lái xiào yóu yán xí, suǒ hài fēi qiǎn. qí yuán qǐ yú zhōng jǐn, jì yú jìn tíng, ér jīn tān zhī zuì liè zhě, yuē kuāng shī, yuē líng tíng, yuē yán zhào, yuē hòu pèi, yuē xīn mín, yuē shuǐ lóng, yuē yì zhǒng, qǐng mìng ná jiū.
西庶長奏道:「臣在玉砂岡看得私砂泛溢,商賈裹足,皆由於官,若不處治整理,將來效尤沿習,所害非淺。其原起於鍾謹,繼於晉庭,而今貪之最烈者,曰匡詩,曰凌亭,曰顏兆,曰後佩,曰心民,曰水龍,曰易種,請命拿究。」
dǎo zhǔ dào: lái tiān xíng zhī. zī zhě fēng yún shèng huì, yuàn yǔ zhū qīng gòng zuì.
島主道:「來天行之。茲者風雲盛會,願與諸卿共醉。」
xī shù zhǎng nán zài kāi kǒu.
西庶長難再開口。
yǐn wán sān jué, dǎo zhǔ dào: shù zhǎng liàng yǎ, zài yǐn sān jué.
飲完三爵,島主道:「庶長量雅,再飲三爵。」
xī shù zhǎng cí dào: chén lì lái tán bìng bù shí fù fā, tài yī qiè jiè wù yǐn, jīn yǐ lǐng sān jué, yú lǐ yú mìng jù yīng zhǐ yǐ.
西庶長辭道:「臣歷來痰病不時復發,太醫切戒勿飲,今已領三爵,於禮於命俱應止矣。」
kè qīng yì xiè ēn tuì cháo. dǎo zhǔ mìng tiān sì bù dài yù mǎ liǎng pǐ, sòng èr qīng guī dì. xī shù zhǎng dào: chén bìng hòu bù néng chéng qí.
客卿亦謝恩退朝。島主命天駟部帶御馬兩匹,送二卿歸第。西庶長道:「臣病後不能乘騎。」
nǎi xiān xíng bù chū.
乃先行步出。
kè qīng xùn cí, dǎo zhǔ bù yǔn. tiān sì bù yǐ jīng dài dào, kè qīng kàn qù, suī shì mǎ xíng, què yòu jiǒng bié, kǒu biǎn yǒu xū, bǎng tuǐ páng biān jù yǒu chì yì, bǎo ān jǐn pèi, yù lēi zhēn biān. bù zhǎng qǐng shàng qí, kè qīng zhǐ xì bù zǒu chū wǔ mén wài, jí jiāo dài huí.
客卿遜辭,島主不允。天駟部已經帶到,客卿看去,雖似馬形,卻又迥別,口扁有須,膀腿旁邊俱有翅翼,寶鞍錦轡,玉勒珍鞭。部長請上騎,客卿只系步走出午門外,即交帶回。
bù zhǎng bù gǎn, kè qīng dào: cǐ jiē jūn suǒ cháng yù, chén zǐ yān de yòng zhī.
部長不敢,客卿道:「此皆君所常御,臣子焉得用之。」
bù zhǎng dào: zhǔ shàng chóu gōng shì chǒng, zuò yì wú shāng.
部長道:「主上酬功示寵,坐亦無傷。」
kè qīng dào: jūn lóng ēn lǐ, chén shǒu zhí fēn, rú hé gǎn wéi?
客卿道:「君隆恩禮,臣守職分,如何敢違?」
bù zhǎng réng rán qǐng qí, kè qīng nǎi fú dēng ér guī.
部長仍然請騎,客卿乃扶蹬而歸。
bù shuō tiān sì bù fù mìng, zài shuō xī gǔ èr rén tuì hòu, yú bāo děng dài yàn jǐn huān. dǎo zhǔ dào: shù zhǎng zhū shì jiē hǎo, wéi yǒu jū zhí kě xián.
不說天駟部復命,再說西、古二人退後,余、包等待宴盡歡。島主道:「庶長諸事皆好,惟有拘執可嫌。」
yú tài zhōng dào: shèng lùn jí shì, shù zhǎng fán xiān yǒu suǒ wén, wú lùn xū shí, hòu yán zài bù néng rù, què shì měi yù yě wú yòng.
余太忠道:「聖論極是,庶長凡先有所聞,無論虛實,後言再不能入,卻是美玉也無用。」
bāo chì xīn dào: wén dé shù zhǎng jiā rén zài yù shā gāng wèn shì dài fū jiè dài, bù zhī zhēn jiǎ?
包赤心道:「聞得庶長家人在玉砂岡問士大夫借貸,不知真假?」
yú dà zhōng dào: wèn shén me rén?
余大忠道:「問什麼人?」
bāo chì xīn dào: wén shì wèn cóng jiǎn jī mù shuǐ kàng shuǐ zhū.
包赤心道:「聞是問從簡、稽穆、水亢、水朱。」
yú dà zhōng dào: jiè dài ruò gān?
余大忠道:「借貸若干?」
bāo chì xīn dào: sì rén jiè yǔ wèi jiè bìng ruò gān què bù zhī dé.
包赤心道:「四人借與未借並若干卻不知得。」
yú dà zhōng dào: shì le. shù zhǎng jí lián, jiā rén pín kǔ, xiǎng bì xiān wèn yán zhào děng jiè dài wèi zēng yī yǔn, zài wèn cóng jiǎn děng jiè. yǒu de zé xiàng shù zhǎng chēng xián dào jié, wú de zé shuō tān lán, yán kù nüè.
余大忠道:「是了。庶長極廉,家人貧苦,想必先問顏兆等借貸未曾依允,再問從簡等借。有的則向庶長稱賢道潔,無的則說貪婪,言酷虐。
shù zhǎng jì ěr mù yú qún xiǎo, shòu qí qī méng, nǎ lǐ zhī dé? míng rì cān é zhào děng, zài kàn bǎo jǔ hé rén? ruò xì bǎo jǔ cóng jiǎn děng, zhè huà jiù xì zhēn le.
庶長寄耳目於群小,受其欺矇,哪裡知得?明日參額兆等,再看保舉何人?若系保舉從簡等,這話就系真了。」
dǎo zhǔ wèn dào: shí lín gǔ yún píng lǐng shǒu jiāng quē rén, èr qīng yì nèi yǒu hé néng rén?
島主問道:「石林谷、雲平嶺守將缺人,二卿意內有何能人?」
yú dà zhōng dào: chén dì.
余大忠道:「臣弟。」
bāo chì xīn huāng niè dà zhōng zú dào: èr chù jù shǔ jǐn yào, lǐ zhī yīng wáng zhī huá cái gàn kě yòng.
包赤心慌躡大忠足道:「二處俱屬緊要,李之英、王之華才幹可用。」
yú dà zhōng dào: kǒng chū rèn bù ān.
余大忠道:「恐初任不諳。」
bāo chì xīn dào: tā zì wài guó dào lái, shàng néng lǚ bài wǒ shī, jīn yǔ yǐ dì fāng zhèn shǒu, yǒu hé bù ān? chén yú wàng, nǐ jiāng yuán tí jùn shǒu jiāng jīn chéng diào rèn yún píng lǐng, lǐ zhī yīng bǔ yuán tí xiá, wáng zhī huá bǔ shí lín gǔ, wú bù xiāng yí.
包赤心道:「他自外國到來,尚能屢敗我師,今與以地方鎮守,有何不諳?臣愚妄,擬將猿啼峻守將金城調任雲平嶺,李之英補猿啼峽,王之華補石林谷,無不相宜。」
dǎo zhǔ yīng yǔn.
島主應允。
yàn bà, èr rén tuì huí, yú dà zhōng mán yuàn dào: wǒ de xiōng dì, jūn zhī lìng láng, zhèng hǎo bǔ cǐ liǎng quē, biàn xì wǒ děng sān xué, ěr rú hé què jiàn wáng lǐ?
宴罷,二人退回,余大忠埋怨道:「我的兄弟,君之令郎,正好補此兩缺,便系我等三穴,爾如何卻薦王、李?」
bāo chì xīn dào: yán zhào děng sì rén bǎo quán, cóng jiǎn děng sì rén zǔ zhù, nǐ zhǐ gāi xiǎo xiè, wǒ jīn jiàn èr rén, jiāng lìng dì àn xià, ěr yào dà xiè wǒ lī!
包赤心道:「顏兆等四人保全,從簡等四人阻住,你只該小謝,我今薦二人,將令弟按下,爾要大謝我哩!」
yú dà zhōng dào: yán zhào děng yì xì ěr mén xià, cóng jiǎn děng yì xì ěr zhī suǒ è, wǒ yīng xiè ěr lī, ěr yě yīng xiè wǒ. fāng cái jiāng wǒ xiōng dì dǎ xià, hái yào dà xiè ěr, zhè shì hé lǐ?
余大忠道:「顏兆等亦系爾門下,從簡等亦系爾之所惡,我應謝爾哩,爾也應謝我。方才將我兄弟打下,還要大謝爾,這是何理?」
bāo chì xīn dào: shí lín gǔ yuán tí xiá, nǎi nán běi gè dǎo yào lù. jí luó qián rì shū dào, zhào huì yuē jié shuāng lóng tiān yìn, yì zài lián héng. jīn jiāng sī shā jìn zhǐ, xiāo tú qiè chǐ, sàn rù gè dǎo, wèi zhī xiàng dǎo, yǐn bīng qīn xí bì shēn. dài fū lìng dì, wǒ jiā ér zi, yǒu hé běn shì, qǐ fēi wǎng sòng tā men xìng mìng, wù ěr wǒ míng sè? jīn jiàn èr rén, yī zhě jiāng xī shān cháo zhōng yǔ yì jiǎn kāi, èr zhě lì gōng xì wǒ men jiàn de, huò jiù zì yǒu guó fǎ, qí miào rú hé?
包赤心道:「石林谷、猿啼峽,乃南北各島要路。即羅前日書到,照會約結雙龍天印,意在連衡。今將私砂禁止,梟徒切齒,散入各島,為之嚮導,引兵侵襲必深。大夫令弟,我家兒子,有何本事,豈非枉送他們性命,誤爾我名色?今薦二人,一者將西山朝中羽翼剪開,二者立功系我們薦的,獲咎自有國法,其妙如何?」
yú dà zhōng wù dào: wǒ shuō ěr zuò shì zài bù dé chà, jīn rì hé yǐ tū rán bèi jiàn, xì wǒ wèi jiàn dào zhī chù. jié zhāo zhāo zhōng huì bà.
余大忠悟道:「我說爾做事再不得差,今日何以突然背諫,系我未見到之處。詰朝朝中會罷。」
bù shuō èr rén gè bié, qiě shuō xī shù zhǎng cì rì tiān liàng shàng cháo, cān zòu líng tíng děng tān lán wán fǎ, hài guó yāng shāng, qǐng jí ná jiū. dǎo zhǔ dào: jì qù cǐ shù rén, dāng xuǎn xián zhě bǔ shòu.
不說二人各別,且說西庶長次日天亮上朝,參奏凌亭等貪婪玩法,害國殃商,請即拿究。島主道:「既去此數人,當選賢者補授。」
xī shù zhǎng zòu dào: chén yǐ fǎng shí, xiàn yǒu sì rén kě shèng cǐ rèn.
西庶長奏道:「臣已訪實,現有四人可勝此任。」
dǎo zhǔ dào: nǎ sì rén?
島主道:「哪四人?」
xī shù zhǎng dào: shàng shì zhī nèi, cóng jiǎn jī mù.
西庶長道:「上士之內,從簡、稽穆。」
dǎo zhǔ bù dài shuō wán, jí jiē kǒu dào: hái yǒu liǎng gè, kě xì shuǐ kàng shuǐ zhū?
島主不待說完,即接口道:「還有兩個,可系水亢、水朱?」
xī shù zhǎng dào: zhèng shì èr rén.
西庶長道:「正是二人。」
dǎo zhǔ dào: bā rén zhī xián bù xiào, shù zhǎng wén hū jiàn hū?
島主道:「八人之賢不肖,庶長聞乎見乎?」
xī shù zhǎng dào: wén zhī yǐ jiǔ, wèi gǎn jù zòu. zì fèng mìng dào yù shā gāng, líng tíng děng zhuān shì féng yíng mǎi yù, wèn qí xià shǔ xián yú ér jì zhī. jí zhì gè xiāng, suǒ yù zhě, jiē shāng jiǎ zī jiē, xū lì fēng féi suǒ huǐ zhě, jìng wú yuàn tàn zhī shēng, mín shǎo hú cài zhī zhuàng. xián yú hù yì, biàn luàn shì fēi, cǐ bù xiào zhī yóu zhě yě.
西庶長道:「聞之已久,未敢遽奏。自奉命到玉砂岡,凌亭等專事逢迎買譽,問其下屬賢愚而記之。及至各鄉,所譽者,皆商賈咨嗟,胥吏豐肥;所毀者,竟無怨嘆之聲,民少鵠菜之狀。賢愚互易,變亂是非,此不肖之尤者也。」
dǎo zhǔ dào: guǎ rén yǐ àn shǐ fǎng yǐ, dài qí huí lái, zài xíng dìng duó. jīn shí lín gǔ shǒu jiāng shān yún yǐ gù, yún píng lǐng shǒu jiāng xiè jīng bìng dǔ, guǎ rén yù yòng lǐ zhī yīng wèi yuán tí xiá shǒu jiāng, diào jīn chéng bǔ yún píng lǐng yòng wáng zhī huá shǒu shí lín gǔ, yí zhì yú wū fēng lǐng. shù zhǎng yǐ wèi hé rú?
島主道:「寡人已暗使訪矣,待其回來,再行定奪。今石林谷守將山雲已故,雲平嶺守將謝涇病篤,寡人慾用李之英為猿啼峽守將,調金城補雲平嶺;用王之華守石林谷,移治於烏楓嶺。庶長以為何如?」
xī shù zhǎng dào: kǒng nián qīng bù ān.
西庶長道:「恐年輕不諳。」
dǎo zhǔ dào: èr rén pō néng, rú hé bù zhū?
島主道:「二人頗能,如何不諸?」
xī shù zhǎng dào: qián zhě yòng bīng, nǎi lín shí jué duàn, jīn dài lín mín, wèi zhī qí xué.
西庶長道:「前者用兵,乃臨時決斷,今帶臨民,未知其學。」
dǎo zhǔ dào: jì néng jué shèng, qǐ bù néng zuò zhì? shù zhǎng guò lǜ yǐ!
島主道:「既能決勝,豈不能坐治?庶長過慮矣!」
xī shù zhǎng yòu zòu dào: lián jié dào dōu, jīn yǐ duō shí, qǐng zhèng guó fǎ.
西庶長又奏道:「廉潔到都,今已多時,請正國法。」
dǎo zhǔ dào: zhū rén jiē yǐ zhèng fǎ, lián jié qiě yán jiān huǎn yì.
島主道:「諸人皆已正法,廉潔且嚴監緩議。」
xī shù zhǎng fú fú zòu dào: lián jié wèi zuì zhī kuí, ruò yǔ kuān zòng, hé yǐ jǐng jiè hòu lái? zhǔ shàng qián yǐ yī yì zhèng fǎ, ér jīn gēng gǎi, shì yí chén yě. líng tíng děng tān lán huài fǎ, diǎn xíng suǒ bù shè. zhǔ shàng fēi yǐ yú yǔn, zī yòu gē zhù, shì yǒu chán bǐ gǔ huò shèng cōng. chén yán jì wèi méng xìn xíng, hé gǎn qiè wèi! yuàn qǐ hái gǔ guī tián lǐ.
西庶長匐伏奏道:「廉潔為罪之魁,若予寬縱,何以警戒後來?主上前已依議正法,而今更改,是疑臣也。凌亭等貪婪壞法,典刑所不赦。主上非已俞允,茲又擱住,是有讒鄙蠱惑聖聰。臣言既未蒙信行,何敢竊位!願乞骸骨歸田裡。」
zòu bà bù qǐ. dǎo zhǔ chū wèi wǎn fú dào: qīng hé piān zhí zhì cǐ? yán zhào děng sì rén jǐn xíng gé bàn, cóng jiǎn děng sì rén jiē yǔ bǔ yòng, lián jié cì jiū, xuān bù zhōng wài rú hé?
奏罷不起。島主出位挽扶道:「卿何偏執至此?顏兆等四人盡行革辦,從簡等四人皆予補用,廉潔賜鳩,宣布中外如何?」
xī shù zhǎng zòu dào: méng tiān ēn fǔ zhǔn, guó jiā xìng shèn. dàn chén yǐ qù wèi yào jūn, suī méng qū yǔn, shí bù néng ān, kěn jiàng jū xián zhí, yǐ wèi jiǒng jiè.
西庶長奏道:「蒙天恩俯准,國家幸甚。但臣以去位要君,雖蒙曲允,實不能安,懇降居閒職,以為炯戒。」
dǎo zhǔ dào: guǎ rén fāng yǔ shù zhǎng tú zhì, nài hé yòu lí yuǎn qù, guó jiā dà shì yǔ shuí chóu zhī?
島主道:「寡人方與庶長圖治,奈何又離遠去,國家大事與誰籌之?」
xī shù zhǎng zòu dào: shàng dài fū gù fù zhōng shí kě yòng, cái gàn yuǎn guò yú chén, yuàn zhǔ shàng rèn zhī wù yí. jīn dú suǒ dù quē yuán, chén qǐng rèn zhī.
西庶長奏道:「上大夫顧復忠實可用,才幹遠過於臣,願主上任之勿疑。今獨鎖渡缺員,臣請任之。」
dǎo zhǔ dào: bù kě. qīng sù ài yún píng lǐng qí bá, kě zàn yú bǐ zhù zā yǎng xī. zì yún píng lǐng wài dōng xī qī bǎi lǐ, nán běi qī qiān lǐ, qīng jù yuē shù zhī.
島主道:「不可。卿素愛雲平嶺奇拔,可暫於彼駐紮養息。自雲平嶺外東西七百里,南北七千里,卿俱約束之。」
xī shù zhǎng xiè ēn ér chū.
西庶長謝恩而出。
dāng xià shàng dài fū gù fù chū bān zòu dào: xī shù zhǎng zhǎng yú zhì lǐ, chén wàn bù jí, ruò yǐ dài qí zhí shì, nǎi shě qí lín ér cān bài niú yě! yuàn zhǔ shàng wú zhǔn qí zòu.
當下上大夫顧復出班奏道:「西庶長長於治理,臣萬不及,若以代其職事,乃舍麒麟而驂敗牛也!願主上無准其奏。」
dǎo zhǔ dào: guǎ rén sù zhī qīng, qīng wú duō cí.
島主道:「寡人素知卿,卿毋多辭。」
yòu yǒu zhōng dài fū shǐ jiàn guó zhǎng ān qí zòu dào: xī shān yǒu bù xiǔ zhī gōng, xīn rú tiě shí, yù yào néng duàn, lì hài mò yí, zhèng yí chù yú miào táng, rú hé chū zhī biān yě? gù fù suī cái xíng jiān yōu ér míng jué, ān néng jí xī shān? yuàn tú zhào zhǐ.
又有中大夫史鑑、國長安齊奏道:「西山有不朽之功,心如鐵石,遇要能斷,利害莫移,正宜處於廟堂,如何出之邊野?顧復雖才行兼優而明決,安能及西山?願途召止。」
dǎo zhǔ dào: xī shù zhǎng zì zài xiāng zhì jīn, shén wèi lòu jí, jiē yóu guó shì suǒ shǐ, ruò gù liú zhī, fān cù qí shēng. jīn míng suī wài chū, shí xì shǐ zhī diào shè. guǎ rén fǎng qí jí yù, bái xíng zhào huí, èr qīng wù lǜ. cǐ rì yǒu yí nán dà shì, zé fā yì xún zhī.
島主道:「西庶長自在相至今,甚為瘺瘠,皆由國事所使,若固留之,翻促其生。今名雖外出,實系使之調攝。寡人訪其疾愈,白行召回,二卿勿慮。此日有疑難大事,則發議詢之。」
zhǐ jiàn zhōng dài fū liú tōng zòu dào: jīn suì chūn fù, gè zhōu yì jiē qí, wéi yǒu sì yú sì zhèn suǒ xiá dì fāng, sī háo wèi jīng jiě dào, qǐng lìng shù zhǎng dài fū yì zhī.
只見中大夫劉通奏道:「今歲春賦,各州邑皆齊,惟有四隅四鎮所轄地方,絲毫未經解到,請令庶長大夫議之。」
dǎo zhǔ chóu méi dào: zhè sì gè rén fèi fǔ zhēn bù kě jiě.
島主愁眉道:「這四個人肺腑真不可解。」
gù fù dào: yōu róng yǐ jiǔ, yóu bù zhī quān gǎi, lǐ yīng ná zhì. rán cǐ kè měng jiāng wú niú shì zhī néng, jiǎo jué shǎo gǒu gāng zhī pǐ, qián liáng fù ráo mò ruò yáng kūn, hào lìng yán míng shuí rú lóng xùn? xiān xū dìng yǒu zhāng chéng, zì lì yú bù bài, zài zuò liáng tú. cǐ shí qiě xuǎn jiāng liàn bīng, zhì zhī dù wài, ruò móu zhī bù zāng, bǐ děng jiāo jié wài guó, hé lì yuē qī, fēn tóu zhǎng qū, sì guān zhī nèi, suī yǒu kě shǒu, qí wài chéng yì, jù fēi guó jiā yǒu yě!
顧復道:「優容已久,猶不知悛改,理應拿治。然此刻猛將無牛市之能,狡譎少苟剛之匹,錢糧富饒莫若楊昆,號令嚴明誰如龍遜?先須定有章成,自立於不敗,再作良圖。此時且選將練兵,置之度外,若謀之不臧,彼等交結外國,合力約期,分頭長驅,四關之內,雖有可守,其外城邑,俱非國家有也!」
dǎo zhǔ diǎn tóu, yòu wèn kè qīng dào: xiān shēng yǐ wèi hé rú?
島主點頭,又問客卿道:「先生以為何如?」
kè qīng zòu dào: chén yóu wèi zhī qí xiáng.
客卿奏道:「臣猶未知其詳。」
dǎo zhǔ dào: guó zhōng sì yú yǒu sì zhèn, yuán yīn qí dì shì nèi kuān wài yì, dāng yú kǒng dào, nǎi lì wèi guān, shǐ xià dài fū zhèn shǒu, yǐ lì yǒu nián. xiàn zài dōng nán tōng míng guān zhèn jiāng lóng xùn, xī nán bǎi liàn guān zhèn jiāng yáng kūn, dōng běi xiān cuō guān, yòu míng zī róng guān, zhèn jiāng niú shì, xī běi gàn zhōng guān zhèn jiāng gǒu gāng, shì qí xiǎn ráo, xiāng chuán jiǔ zhě yǐ yǒu sān shì, wǎng nián réng jiāng qián liáng jiě huí, zì qù suì chēng huāng, jí jīn nián, jù wèi jiě nà. guǎ rén xīn zhōng shí nán rěn nài, gù qīng yì yòng bīng, yòu kǒng qí hé ér qí fā, gèng yǐn wài kòu wèi huàn, yì xì lǎo chéng zhī jiàn. xiān shēng qí wèi chóu huà?
島主道:「國中四隅有四鎮,原因其地勢內寬外溢,當於孔道,乃立為關,使下大夫鎮守,已歷有年。現在東南通明關鎮將龍遜,西南百鍊關鎮將楊昆,東北仙搓關,又名滋榮關,鎮將牛市,西北淦中關鎮將苟剛,恃其險饒,相傳久者已有三世,往年仍將錢糧解回,自去歲稱荒,及今年,俱未解納。寡人心中實難忍耐,顧卿議用兵,又恐其合而齊發,更引外寇為患,亦系老成之見。先生其為籌劃?」
kè qīng dào: chén yú guó shì, shí wèi xiáng xī. rán bīng xiōng zhàn wēi, yì nán qīng dòng, kuàng sì zhèn shuí bù jiě qián liáng, yóu wèi yǒu pàn nì xíng jī, ruò hū yǐ bīng jiā zhī, shì jī qí fǎn yě!
客卿道:「臣於國事,實未詳悉。然兵凶戰危,亦難輕動,況四鎮誰不解錢糧,猶未有叛逆形跡,若忽以兵加之,是激其反也!」
dǎo zhǔ dào: pàn nì suī rán wèi xíng, ér bù jiě qián liáng, shì pàn nì zhī duān yě. bīng gù nán yú qīng dòng, rán jū qǐ kě zhǎng yǎng? cǐ shì èr qīng yì jiàn dà lüè xiāng tóng, qí wèi guǎ rén shú móu zhī.
島主道:「叛逆雖然未形,而不解錢糧,是叛逆之端也。兵固難於輕動,然疽豈可長養?此事二卿意見大略相同,其為寡人熟謀之。」
bù shuō tóng shí lǐng mìng tuì cháo, zài shuō yú dà zhōng bāo chì xīn jiàn xī shù zhǎng dào yún píng lǐng rì qī de běn zhāng dào lái, yú dà zhōng dào: yǎn zhōng dīng bá qù yǐ!
不說同時領命退朝,再說余大忠、包赤心見西庶長到雲平嶺日期的本章到來,余大忠道:「眼中釘拔去矣!」
bāo chì xīn dào: hé cháng bá qù?
包赤心道:「何嘗拔去?」
yú dà zhōng dào: xī lǎo ér bù qù le me?
余大忠道:「西老兒不去了麼?」
bāo chì xīn dào: xiàn zài yún píng lǐng, fú jīn shǐ rén wǎng lái bì yóu zhī dì, ruò pán jié chū dǐ lǐ, bù biàn gèng dà.
包赤心道:「現在雲平嶺,浮金使人往來必由之地,若盤詰出底里,不便更大。」
yú dà zhōng dào: yǒu lián fēi yú zhōng bǎo hù, dà shì wú ài.
余大忠道:「有廉妃於中保護,大事無礙。」
bāo chì xīn dào: zhǔ shàng tā shì kě yǐ hán róng, zhè sī tōng wài guó de shì, qǐ néng kuān shù?
包赤心道:「主上他事可以含容,這私通外國的事,豈能寬恕?」
yú dà zhōng dào: suǒ yán jí shì, yuàn sù dài huà liáng cè.
余大忠道:「所言極是,願速代劃良策。」
bāo chì xīn dào: cǐ kè què róng yì. xiàn zài bǎi jié guān dài fū quē chū, yì zhōng kě yǒu fù xīn zòu míng diào bǔ, lán zài yún píng lǐng zhī qián. dài fū kě xiū hán jiāo yī, zhǔ jiè fú jīn, yǒu kuì sòng rén lái, fán wù jiàn wén shū, jǐn xíng liú xià, jiāng cǐ hán zhe yuán rén dài qù, shù jǐ wú shī.
包赤心道:「此刻卻容易。現在百結關大夫缺出,意中可有腹心奏明調補,攔在雲平嶺之前。大夫可修函交伊,囑誡浮金,有饋送人來,凡物件文書,盡行留下,將此函着原人帶去,庶幾無失。」
yú dà zhōng dào: yǒu mén shēng qián tiān sòng lǐ bài jiàn, bìng qīng bèi bǎi méi, tuō wǒ zhuǎn zhì.
余大忠道:「有門生前天送禮拜見,並青貝百枚,托我轉致。」
bāo chì xīn dào: kě shì dú gū xìn tiān diào huí guǎn è qún guān de wèi guó?
包赤心道:「可是獨孤信天調回管鱷群關的衛國?」
yú dà zhōng dào: zhèng shì.
余大忠道:「正是。」
bāo chì xīn dào bù xiá jiē: tā xiàng lái mù zhōng nǎ lǐ yǒu rén? ruò bú shì kàn dài fū miàn shàng, jiǔ yǐ jiào tā huí qù. jīn lái de lǐ, dìng yǒu suǒ qiú, kě jiāng shù nián quē shǎo de bǔ quán, zài lái jiàn wǒ.
包赤心道不暇接:「他向來目中哪裡有人?若不是看大夫面上,久已叫他回去。今來的禮,定有所求,可將數年缺少的補全,再來見我。」
yú dà zhōng dào: tā wú bié shì, jiǔ móu fù guǎn guān wù, huò guǎn yù shā gāng. wǎng rì shì kàn wǒ miàn shàng, jiào tā zài jiā bǎi méi qīng bèi, bù bì tí bà.
余大忠道:「他無別事,久謀復管關務,或管玉砂岡。往日事看我面上,叫他再加百枚青貝,不必提罷。」
bāo chì xīn dào: jīn qiě shǐ zàn shǒu bǎi jié guān, tā yǒu wǒ men èr rén, hái pà wú hǎo quē me? dàn xì yī jiàn, è qún guān cǐ kè bù néng yǔn, yù shā gāng yóu shǔ kě tú.
包赤心道:「今且使暫守百結關,他有我們二人,還怕無好缺麼?但系一件,鱷群關此刻不能允,玉砂岡猶屬可圖。」
yú dà zhōng dào: zhè gè zì rán, ér jīn shā quē shèng yú guān quē, jì yóu è qún chè huí, yǒu xī lǎo ér jué qiáng, rú hé tú dé! qiě biàn zhuó xiāng shāng.
余大忠道:「這個自然,而今砂缺勝於關缺,既由鱷群撤回,有西老兒倔強,如何圖得!且便酌相商。」
bāo chì xīn dào: xī lǎo ér suǒ è, yù shā gāng yì nán jí tú.
包赤心道:「西老兒所惡,玉砂岡亦難急圖。」
èr rén rù xí, zhǐ jiàn jiā rén bēn lái bào dào: èr lǎo yé tóng bāo shǎo yé běi shān guān liè, yù hǔ zhuī láng, èr lǎo yé jīng sǐ, bāo shǎo yé bèi láng chōng zhuì shān gāng ér bì.
二人入席,只見家人奔來報道:「二老爺同包少爺北山觀獵,遇虎追狼,二老爺驚死,包少爺被狼沖墜山岡而斃。」
bāo chì xīn fàng shēng tòng kū. yú dà zhōng quàn dào: shēng sǐ yǒu mìng, zhe rén qù shōu liàn, bù bì kū bà.
包赤心放聲慟哭。余大忠勸道:「生死有命,着人去收殮,不必哭罷。」
bāo chì xīn shōu lèi dào: ruò qián rì fēi xī lǎo ér suǒ zǔ, yú zhì zhōng shǒu xiū líng jùn, bāo wàn xiàng zhù huì yuán chéng, duàn wú cǐ cǎn!
包赤心收淚道:「若前日非西老兒所阻,余至忠守修翎郡,包萬象住匯源城,斷無此慘!」
yú dà zhōng měng rán dào: yǒu le chú xī lǎo ér de jì le!
余大忠猛然道:「有了除西老兒的計了!」
bāo chì xīn dào: mò fēi rú cǐ rú cǐ me?
包赤心道:「莫非如此如此麼?」
dà zhōng yáo tóu. zhèng shì: yù chú cháo nèi xián liáng xiāng, xū shǐ xīn zhōng shēn xiǎn móu.
大忠搖頭。正是:欲除朝內賢良相,須使心中深險謀。
bù zhī shì hé jiān nìng jì, xī shù zhǎng guǒ fǒu xiàn sǐ wáng. qiě tīng xià huí fēn jiě.
不知是何奸佞計,西庶長果否陷死亡。且聽下回分解。