strong zhòng sù rú yíng tíng hào shǒu chú gù jí biàn yě chūn fēng strong
重宿儒盈庭皓首 除痼疾遍野春風
qiě shuō xī qīng zhǐ wàng zhe shuāng wú zhí zǒu, dào de jìn chù fǎn bù jiàn tóng miǎo, què xì liǎng àn chuí yáng, mǎn qú bì zǎo, wú dù wú liáng. nǎi réng huí jiù lù, yóu dà dào wān zhuǎn guò le tǔ qiáo, jiàn yǒu mù tóng, biàn wèn xué jiū xiān shēng. mù tóng zhǐ dào: cóng xià biān xiàng zi jìn qù, chuān zhōng jiē, zuǒ shǒu chū xiàng, wàng jiàn zhú lín biàn shì.
且說西青只望着雙梧直走,到得近處反不見桐杪,卻系兩岸垂楊,滿渠碧藻,無渡無梁。乃仍回舊路,由大道灣轉過了土橋,見有牧童,便問學究先生。牧童指道:「從下邊巷子進去,穿中街,左首出巷,望見竹林便是。」
xī qīng yī zhe hé biān jìn xiàng, xíng chū zhú lín, dàn jiàn huā mù cóng yīn, liǎng zhū wú tóng dú guān qún shù, mǎn kōng lǜ yè, chuí yīn shù mǔ, tǔ yuán máo shè jiē zài qí xià. yǒu wǔ liù tóng zǐ yú lín nèi xún huā dòu cǎo, jiàn rén xíng lái, biàn qí dào yǎn qián zuō yī wèn dào: xiān shēng guì xìng? fǔ shàng hé fāng? jiàng lín bì dì, kě xì fǎng jiā yè shī?
西青依着河邊進巷,行出竹林,但見花木叢陰,兩株梧桐獨冠群樹,滿空綠葉,垂陰數畝,土垣茅舍皆在其下。有五六童子於林內尋花鬥草,見人行來,便齊到眼前作揖問道:「先生貴姓?府上何方?降臨敝地,可系訪家業師?」
xī qīng hái lǐ dào: bù nìng xìng xī, cóng bìng fēng lǐng lái, zhèng shì bài fǎng lìng yè shī.
西青還禮道:「不佞姓西,從並峰嶺來,正是拜訪令業師。」
tóng zǐ gǒng dào: rú cǐ, qǐng!
童子拱道:「如此,請!」
xī qīng dào: qǐng!
西青道:「請!」
tóng zǐ nèi yǒu yī rén xiān zǒu bào xìn, yú zhě jù suí zài hòu.
童子內有一人先走報信,余者俱隨在後。
zhuǎn guò nán yuán, yǐ jiàn jīng fēi cháo dōng, mén qián píng tǎn, shù zhū shān chá, hóng bái yàn lì, liǔ zhuāng shàng liàng zhe yú, jiù chē péng biān xì zhe xiǎo tǐng. zhǐ jiàn bào xìn de tóng zǐ yíng lái dào: wǔ shuì shàng nóng, qǐng xiān shēng qiě dào guǎn nèi zuò zuò.
轉過南垣,已見荊扉朝東,門前平坦,數株山茶,紅白艷麗,柳樁上晾着魚,舊車篷邊繫着小艇。只見報信的童子迎來道:「午睡尚濃,請先生且到館內坐坐。」
xī qīng yīng shēng rù mén, què xì sān jiān chǎng xuān, nèi yǒu shí yú tóng zǐ zuò zhe chāo shū. dāng zhōng jǐ shàng shuì zháo gè bái fà xiān shēng, xī qīng bù biàn jīng dòng. zhū tóng zǐ tóng xià wèi zuō yī, xī qīng hái lǐ. kàn suǒ chāo de jù xì fén diǎn zhuàn gé, yán jìn kě guān. yǒu tóng zǐ xiàng wài shí sōng zhī, zhé kū zhú, jí shuǐ zhǔ míng, piàn shí fèng shàng chá lái. xī qīng qǐ shēn xiāng jiē, jiàn ōu shàng fú mò wèi xiāo, suí kǒu dào: xiāng fú xiè yǎn.
西青應聲入門,卻系三間敞軒,內有十餘童子坐着抄書。當中几上睡着個白髮先生,西青不便驚動。諸童子同下位作揖,西青還禮。看所抄的俱系墳典篆格,妍勁可觀。有童子向外拾松枝,折枯竹,汲水煮茗,片時奉上茶來。西青起身相接,見甌上浮沫未消,隨口道:「香浮蟹眼。」
tóng zǐ yīng shēng dào: cuì zhé guī xiōng.
童子應聲道:「翠折龜胸。」
xī qīng yòu dào: wèi qìn xīn pí xiāo zhuó qì.
西青又道:「味沁心脾消濁氣。」
tóng zǐ yīng dào: fāng qián zhǒu yè qǐ qīng fēng.
童子應道:「芳潛肘腋起清風。」
xī qīng xǐ qí mǐn jié, dà jiā bāo jiǎng. tóng zǐ yī dào: xué shēng dòu dǎn qiú jiào.
西青喜其敏捷,大加褒獎。童子揖道:「學生斗膽求教。」
xī qīng hái lǐ dào: yuàn wén.
西青還禮道:「願聞。」
tóng zǐ dào: wǔ sè qīng hóng huáng bái hēi.
童子道:「五色青紅黃白黑。」
xī qīng xiǎng dào: jiǔ gōng dōng xī nán běi zhōng.
西青想道:「九宮東西南北中。」
hū jiàn xiān shēng jǔ shǒu dào: hé shì xuān huá?
忽見先生舉首道:「何事喧譁?」
tóng zǐ qū jìn qián dào: yǒu kè bài fǎng, zuò hòu duō shí.
童子趨近前道:「有客拜訪,坐候多時。」
xiān shēng qǐ shēn dào: hé bù zǎo yán?
先生起身道:「何不早言?」
xī qīng xiàng qián shī lǐ, jiàn xiān shēng wǔ liǔ cāng rán, sān tíng fēng jiá, yíng dá dào: zú xià guì xiāng? zūn xìng tái zì?
西青向前施禮,見先生五綹蒼髯,三停豐頰,迎答道:「足下貴鄉?尊姓台字?」
xī qīng dào: xué shēng xìng xī míng qīng, yóu bìng fēng lǐng wǎng lǎo rén gǔ, zhōng tú hū yù shuǐ shā zhǎng màn, zǔ zhù nán qián, huí dào zhèn shàng, wén xiān shēng xué guàn tiān rén, wú wēi bù xī, mào mèi zào tán, zhān yǎng xiān zī, qiě yuàn wén shā shuǐ zhī zhǐ.
西青道:「學生姓西名青,由並峰嶺往老人谷,中途忽遇水沙漲漫,阻住難前,回到鎮上,聞先生學貫天人,無微不悉,冒昧造壇,瞻仰仙姿,且願聞沙水之旨。」
xiān shēng dào: xiāng rén luàn yán, zú xià wù xìn. qǐng wèn cóng bìng fēng lǐng lái, kě zhī bào yī wēng fǒu?
先生道:「鄉人亂言,足下勿信。請問從並峰嶺來,可知抱一翁否?」
xī qīng zhèng yù huí dá, zhǐ jiàn mén wài zǒu jìn yī rén, wǔ duǎn shēn cái, miàn yuán kǒu fāng, xuě bái zhǎng rán piāo yáng nǎo hòu, hū dào: wū zi kuò bié duō shí, jīn rì tiān shǐ qū hòu.
西青正欲回答,只見門外走進一人,五短身材,面圓口方,雪白長髯飄揚腦後,呼道:「巫子闊別多時,今日天使趨候。」
xiān shēng xīn rán yíng dào: hái bú shì tiān shǐ, zhǐ pà xì dì shǐ ěr.
先生欣然迎道:「還不是天使,只怕系地使耳。」
nà rén dà xiào. lǐ bì, yì yǔ xī qīng jiàn lǐ, suí biàn zuò xià. xiān shēng yǔ nà rén dào: zhè wèi xī xiān shēng yóu bìng fēng lǐng wǎng lǎo rén gǔ, yì rú huáng xiōng zǔ huí.
那人大笑。禮畢,亦與西青見禮,隨便坐下。先生與那人道:「這位西先生由並峰嶺往老人谷,亦如黃兄阻回。」
nà rén dào: bìng fēng lǐng dì pì rén xī, wèi jiàn yǒu xìng xī zhě.
那人道:「並峰嶺地僻人稀,未見有姓西者。」
xī qīng dào: qǐng shì gāo xìng zūn míng?
西青道:「請示高姓尊名?」
xiān shēng dào: cǐ wú yǒu yě. xī jū bì yún zhèn zhī xī běi mò méi gǎng shàng, hòu qiān jì tóu yì, xìng huáng míng yàn.
先生道:「此吾友也。昔居碧雲鎮之西北墨梅崗上,後遷芰頭邑,姓黃名雁。」
xī qīng dǎ gōng dào: bào yī wēng zhèng shǐ xiǎo zi dào jì tóu fèng hòu, jīn bù qī ér huì yú cǐ, kě wèi dà xìng.
西青打恭道:「抱一翁正使小子到芰頭奉候,今不期而會於此,可謂大幸。」
huáng yàn wèn xiān shēng dào: bào yī wēng zhǔ lái xiāng hòu, kě yǒu shū fǒu?
黃雁問先生道:「抱一翁囑來相候,可有書否?」
xiān shēng dào: hòu xiōng fēi hòu dì yě.
先生道:「候兄非候弟也。」
huáng yàn dào: qí le!
黃雁道:「奇了!」
wèn xī qīng dào: xī xiōng wǎng lǎo rén gǔ kě xì hòu wū xiōng!
問西青道:「西兄往老人谷可系候巫兄!」
xī qīng dào: wū xiān shēng mò fēi míng pī zhě?
西青道:「巫先生莫非名丕者?」
huáng yàn dào: rán.
黃雁道:「然。」
xī qīng dà xǐ dào: zhèng xì hòu wū xiān shēng, nǎ zhī shè zhàng zài cǐ? ruò fēi shā shuǐ zhǎng màn, dào lǎo rén gǔ què xì xū xíng. bào yī wēng yǒu shū, xiàn zài yù zhōng, huí qù qǔ lái.
西青大喜道:「正系候巫先生,那知設帳在此?若非沙水漲漫,到老人谷卻系虛行。抱一翁有書,現在寓中,回去取來。」
wū pī dào: liǎng nián bù shàng zhèn yǐ, suí xiān shēng xíng.
巫丕道:「兩年不上鎮矣,隨先生行。」
huáng yàn dào: hǎo, tóng qù jiù hòu xī xiān shēng.
黃雁道:「好,同去就候西先生。」
sān rén chá bì chū mén, tóng zǐ yǐ jiě lǎn jǔ zhào, shàng chuán zuò dìng. wū pī wèn bào yī wēng fēng cǎi jīng shén, xī qīng dào: yǔ lóu shàn yǐn.
三人茶畢出門,童子已解纜舉棹,上船坐定。巫丕問抱一翁豐彩精神,西青道:「傴僂善飲。」
cì wèn lián huā shān qiáo, xī qīng dào: zhǐ zhī yǎng qīn, wú yì zé mín.
次問蓮花山樵,西青道:「只知養親,無意澤民。」
huáng yàn dào: liǎng àn chuí yáng, jǐ shí bù jiàn, biàn sǎo tóu fú miàn, ruò cǐ qiān chán, hé ruò fú róng xiào liǎn xiāng yíng, yíng yíng kě ài.
黃雁道:「兩岸垂楊,幾時不見,便掃頭拂面,若此牽纏,何若芙蓉笑臉相迎,盈盈可愛。」
wū pī dào: kě sù yùn zhào, zǎo jiàn bào yī wēng shǒu jiào.
巫丕道:「可速運棹,早見抱一翁手教。」
tóng zǐ dào: gǎng xiǎo àn bī, bù shèng zǎo xìng guà bàn. chū kǒu rù xī, biàn hǎo dàng yě.
童子道:「港小岸逼,不勝藻荇掛絆。出口入溪,便好盪也。」
bàn shí chū gǎng, jǔ qǐ shuāng zhào, xùn jí rú fēi, qǐng kè dào zhèn. rù diàn jiàn lǐ, xī qīng lìng chén pìn wù, pěng shū zài shǒu dào: yuán dāng dào zhái bài chéng, jīn jì xìng huì, qǐng xiān shěn shōu, hòu kàn jiān jiǎn.
半時出港,舉起雙棹,迅疾如飛,頃刻到鎮。入店見禮,西青令陳聘物,捧書在手道:「原當到宅拜呈,今既幸會,請先哂收,後看箋簡。」
wū pī dào: cǐ pìn lǐ yě, zú xià wèi shuí wèi cǐ, yuàn wén qí xiáng?
巫丕道:「此聘禮也,足下為誰為此,願聞其詳?」
xī qīng dào: fǔ gōng fèng mìng chū zhèn suǒ qǔ fú jīn tǔ dì shān chuān, zì kǒng nián qīng, yǒu fù ēn mìng, jìng qiú yán xué, yǐ dá mín mó. fǎng dé bào yī wēng xiān jū, gōng jīng zhǒng pìn, wēng yǐ nián gāo bù jiù, láng yǐ yǎng zhì jiān cí. jié chéng fù wǎng, bào yī wēng shí jiàn sì wèi xiān shēng. fǔ gōng yǐ mìng xiàn nán chí, zhǐ de qián wǎng. fú kè gōng lái, jǐn jù lǐ yí, shǐ qīng jiāng mìng.
西青道:「輔公奉命出鎮所取浮金土地山川,自恐年輕,有負恩命,敬求岩穴,以達民膜。訪得抱一翁仙居,弓旌踵聘,翁以年高不就,郎以養志堅辭。竭誠復往,抱一翁時薦四位先生。輔公以命限難遲,只得前往。弗克躬來,謹具禮儀,使青將命。」
wū pī dào: wēng tài duō shì. jǐ bù chū jiù bà le, hé bì yòu dào chū rén lái!
巫丕道:「翁太多事。己不出就罷了,何必又道出人來!」
huáng yàn dào: qiě kàn jiǎn nèi yún hé?
黃雁道:「且看簡內云何?」
xī qīng sòng guò shū, wū hái yǔ huáng yàn jiē kàn, miàn shàng xiě zhe: xī jiāo chéng zhī bó lóng yú cén chì hú sì zǐ zhǎn lǎn.
西青送過書,巫還與黃雁接看,面上寫着:「希交承之、伯龍、於岑、赤湖四子展覽。」
chāi kāi kàn dào:
拆開看道:
pū kuì rù shān, mù shēn jū chù, wèi luò zi suǒ shí, fǎn fù yāo yán. pū yǐ zì gǔ wú bǎi suì mài fū ér rù shì tú zhě. bǐ suī jué niàn yú pū, yóu zhù yì yú dài yě. guān gōng mào hòu xīn míng, shǐ zhōng rú yī, yuán kě cóng yóu, dàn dài sù xìng jué liè, dāng shì bù náo, jū zé kě yǐ quán qū, chū zé bì zhì sàng mìng. fēi ruò zú xià sì rén zhī jìn tuì yù rú yě. tè yǐ chǐ sù quàn jià, huò miǎn yī xíng. kě wèi, zé zhǎn sù xù, yǐ yǎng tǐ tiān dì shēng mín zhī xīn bù hé, zé juǎn qín shū ér xiāng zhú lín quán. shì yì zhī xìng, qù liú rèn yì. zhū zi qí bù yǐ pū yán wèi miù hū?
仆愧入山,木深居處,為駱子所識,返覆邀延。仆以自古無百歲邁夫而入仕途者。彼雖絕念於仆,猶注意於帶也。觀公貌厚心明,始終如一,原可從游,但帶素性決烈,當事不撓,居則可以全軀,出則必致喪命。非若足下四人之進退裕如也。特以尺素勸駕,或勉一行。可為,則展素蓄,以仰體天地生民之心;不合,則卷琴書而相逐林泉。適意之性,去留任意。諸子其不以仆言為謬乎?
èr rén kàn bì, huáng yàn dào: rú cǐ, hé fáng yóu xì?
二人看畢,黃雁道:「如此,何妨遊戲?」
wū pī dào: bó lóng yú cén chū, wú yì chū yǐ.
巫丕道:「伯龍、於岑出,吾亦出矣。」
xī qīng dào: gǎn kěn xiū hán, xiǎo zi dài wǎng yīng cháo dūn qǐng.
西青道:「敢懇修函,小子帶往鷹巢敦請。」
wū pī dào: wǒ děng xiū hán, xì quàn qí chū yě. dà mù shuài zhēn, xiǎo mù guài pì, bù bì xiū shū, zhǐ xū jiāng bào yī wēng cǐ zhá shì zhī zú yǐ.
巫丕道:「我等修函,系勸其出也。大木率真,小木怪僻,不必修書,只須將抱一翁此札示之足矣。」
xī qīng chēng shàn, lìng cóng rén jiāng lǐ tóng háng, sòng rù shū wū. yòu xiàng huáng yàn dào: bào yī wēng mìng wǎng jì tóu, lǐ yīng zhǒng fǔ.
西青稱善,令從人將禮同行,送入書屋。又向黃雁道:「抱一翁命往芰頭,理應踵府。」
huáng yàn dào: hán shě qù cǐ shén yáo, cún wū xiōng chù kě yě.
黃雁道:「寒捨去此甚遙,存巫兄處可也。」
cóng rén jiāng lǐ fàng xià, huí bì yún zhèn. wū pī bǎi chū lǔ jiǔ cūn yáo, sān rén jiù xí, jǔ zhǎn xián tán.
從人將禮放下,回碧雲鎮。巫丕擺出魯酒村餚,三人就席,舉盞閒談。
shàn bì, yǐ xì xià wǔ. wū pī qiā zhǐ dào: cǐ qí shí yě.
膳畢,已系下午。巫丕掐指道:「此其時也。」
huáng yàn dào: yǒu shén me shì?
黃雁道:「有什麼事?」
wū pī dào: gàn zhū dǎo lí zǎo huā yīng néng fù gǔ mù, guò shí bù cǎi, luò nián tǔ qì, lì liàng biàn qīng. shān qī bìng mù, qián rì jiù ān zǐ zhěn mài, jù yún, fáng gǔ xū yǐ tiān yìn dǎo zǐ shòu gāng shàng kuí huā lù diǎn zhī kě miǎn. wǒ xiǎng wǎng tiān yìn qǔ zhī fèi shì, réng xì lí zǎo yīng wèi biàn.
巫丕道:「紺珠島梨棗花英能復瞽目,過時不彩,落黏土氣,力量便輕。山妻病目,前日就安子診脈,據云,防瞽須以天印島紫綬岡上葵花露點之可免。我想往天印取之費事,仍系梨棗英為便。」
huáng yàn dào: yán lù qióng huā kě guān, shén bù jì mò.
黃雁道:「沿路瓊花可觀,甚不寂寞。」
wū pī dào: xū dài shuǐ tuì, fāng kě qǐ chéng.
巫丕道:「須待水退,方可起程。」
xī qīng bié huí bì yún zhèn, shǐ rén fǎng wèn, cì rì lù yǐ kě xíng, nǎi dào guǎn nèi tōng zhī. wū pī dào: réng xū huǎn qī.
西青別回碧雲鎮,使人訪問,次日路已可行,乃到館內通知。巫丕道:「仍須緩期。」
huáng yàn dào: yóu yǒu wèi liǎo shì me?
黃雁道:「猶有未了事麼?」
wū pī zhǐ zhòng tóng zǐ dào: jù yīng guǎn yā, shù miǎn huāng wú.
巫丕指眾童子道:「俱應管押,庶免荒蕪。」
nǎi xiū shū, mìng guǎn tóng tuī chē: wǎng lǜ zhú tán, qǐng huá shì zhí quán dài.
乃修書,命館童推車:「往綠竹潭,請華世侄權代。」
guǎn tóng lǐng mìng, rù hòu qǔ chē, cáng shū tuī qù.
館童領命,入後取車,藏書推去。
huáng yàn pěng guò qí zǐ tóng wū pī wéi qí, xī qīng páng guān, yóu zhòu dào fàng xué shí, réng wèi jí bàn. quán pán zhōng shí, tiān yǐ liàng yǐ, wū pī shū yǒu liǎng zhe. zhěng bīng zài zhàn, gè rén qióng sī jí suàn, huáng hūn fāng bì, wū pī réng shū liǎng zhe. zhèng yù fù bù, tóng zǐ zì wài jìn bào dào: huá lǎo shī bó dào yě.
黃雁捧過棋子同巫丕圍棋,西青旁觀,由晝到放學時,仍未及半。全盤終時,天已亮矣,巫丕輸有兩着。整兵再戰,各人窮思極算,黃昏方畢,巫丕仍輸兩着。正欲復布,童子自外進報道:「華老師伯到也。」
wū pī huáng yàn jù chū yíng jiē. xī qīng zài páng, jiàn rù lái zhě què xì hùn dùn gāo zǐ, sān rén yī guò, xī qīng bù chū wèi lǐ. gāo zǐ dìng jīng kàn dào: zú xià cóng hé ér lái?
巫丕、黃雁俱出迎接。西青在旁,見入來者卻系混沌篙子,三人揖過,西青步出為禮。篙子定睛看道:「足下從何而來?」
xī qīng dào: zì bié hòu dì sān rì, fù jù lǐ fèng bài, shǐ zhī xiān shēng yǐ yú qí rì qián dòng shēn, wú cóng yán qǐng. fǔ gōng chàng chàng ér wǎng bìng fēng lǐng, bào yī wēng què lǐ bù chū. qián gào zài sì, nǎi mìng qǐng wū xiān shēng huáng xiān shēng èr mù xiān shēng, shì yǐ zhì cǐ.
西青道:「自別後第三日,復具禮奉拜,始知先生已於其日前動身,無從延請。輔公悵悵而往並峰嶺,抱一翁卻禮不出。虔告再四,乃命請巫先生、黃先生、二木先生,是以至此。」
wū pī dào: yuán lái yě xì xiāng shí.
巫丕道:「原來也系相識。」
gāo zǐ dào: fēi xiāng shí yě. wén luò zi yán, tā xì xī shù zhǎng lìng sì, guān bài xià dài fū. luò zi wù jiàn dì, xiāng huì yú hùn dùn lǜ, dì wú tuō shēn zhī jì, nǎi zhuǎn jiàn jiāng dài.
篙子道:「非相識也。聞駱子言,他系西庶長令嗣,官拜下大夫。駱子誤薦弟,相會於混沌律,弟無脫身之計,乃轉薦江帶。」
wū pī dào: lǎo xiōng jiàn dài, dài yòu yǐn dào dì děng sì rén.
巫丕道:「老兄薦帶,帶又引到弟等四人。」
gāo zǐ dào: bào yī zhī shū bù kě wéi yě. suǒ wěi guǎn shì, xiǎo ér xiàn zài shōu huò, bù néng qū chéng, dì kě cóng mìng. wéi yuàn xī dài fū wù yán zài cǐ.
篙子道:「抱一之書不可違也。所委館事,小兒現在收穫,不能趨承,弟可從命。惟願西大夫勿言在此。」
xī qīng dào: jìng zūn tái mìng.
西青道:「敬遵台命。」
gāo zǐ nǎi xǐ. zhuǎn xiàng wū huáng dào: zuó zhá yán shū zhì sì rén, èr mù yì fēi jué yì bì shì zhě, hé bù tóng wǎng shāng zhī? huái juǎn yòng xíng, zì zài fāng cùn, gèng bù bì gè jū xíng jī yě.
篙子乃喜。轉向巫、黃道:「昨札言書致四人,二木亦非決意避世者,何不同往商之?懷卷用行,自在方寸,更不必各拘形跡也。」
huáng wū diǎn tóu. dāng yè wú huà.
黃、巫點頭。當夜無話。
cì zǎo, wū pī mìng guǎn tóng jiāng xíng lǐ zhì hǎo, xī qīng lìng qīn suí qǔ ān chē liǎng chéng dào lái, gōng qǐng chéng zuò. tóng bié gāo zǐ, fā rèn dào zhèn, shì cóng chē mǎ, jù qí zhěng zài lù kǒu, cì hou jìn fā, xiàng xī ér xíng. bù zǒu tóu biān hé, yóu xià liú bì bái jīn guò dù xiàng nán. cì rì dào yuán gē wù, huáng yàn wèn wū pī dào: kě hòu guò wén?
次早,巫丕命館童將行李置好,西青令親隨取安車兩乘到來,恭請乘坐。同別篙子,發軔到鎮,侍從車馬,俱齊整在路口,伺候進發,向西而行。不走投鞭河,由下流避白津過渡向南。次日到元戈塢,黃雁問巫丕道:「可候過文?」
wū pī dào: wǒ zhèng wàng zhī. kě yóu yòu jìng rào dào zàn tíng.
巫丕道:「我正忘之。可由右徑繞道暫停。」
xī qīng dào: mìng pú fū zài cǐ shǒu dài, xiǎo zi péi èr wèi lǎo xiān shēng hòu kè.
西青道:「命僕夫在此守待,小子陪二位老先生候客。」
huáng yàn dào: cǐ gōng gǔ guài, xī zǐ yì wú fáng yú shì.
黃雁道:「此公古怪,西子亦無妨於事。」
nǎi bìng chē jìn wù. xíng bù duō lù, jiàn xī biān yǒu liǔ héng wò, zhī tuō duì àn, gēn tóu zuò zhe lǎo zhě chuí lún. xī qīng dào: gāo zāi! cǐ sǒu yě.
乃並車進塢。行不多路,見溪邊有柳橫臥,枝拖對岸,根頭坐着老者垂綸。西青道:「高哉!此叟也。」
huáng yàn kàn dào: qiě zhù!
黃雁看道:「且住!」
chē fū tíng zhǐ, sān rén bù xíng. wū pī cóng hòu hū dào: xiān shēng hǎo xiāo qiǎn!
車夫停止,三人步行。巫丕從後呼道:「先生好消遣!」
nà lǎo zhě huí gù, jiàn shì wū huáng, zhì gān yú lǜ liǔ xì zhōng, qǐ shēn dào: gù jiāo dào shě, wú wù zuǒ jiǔ, shì yǐ qiú yú.
那老者回顧,見是巫、黃,置竿於綠柳隙中,起身道:「故交到舍,無物佐酒,是以求魚。」
wū pī dào: yǒu hé jiā bīn, yuàn tóng bǎ bì.
巫丕道:「有何嘉賓,願同把臂。」
lǎo zhě dào: yú guǎng tè hòu, guò shèng bù zhī, yǐ qù lí lóng kū shè zhàng. wǒ wén zhī, wǎn qǐng dào shě. èr gōng kě xiān wǎng wù.
老者道:「俞廣特候,過盛不知,已去驪龍窟設帳。我聞之,挽請到舍。二公可先往晤。」
wū pī nǎi tóng huáng yàn xī qīng xíng dào bù tóu guò dù, zhuǎn chū sāng bǎn, rù chuí liǔ cóng zhōng, zhǐ jiàn liǎng lǎo zhě zuò zài cǎo yīn shàng, wū pī zhāo hū dào: yú xiōng dù xiōng hé tóng huì yú cǐ?
巫丕乃同黃雁、西青行到埠頭過渡,轉出桑坂,入垂柳叢中,只見兩老者坐在草茵上,巫丕招呼道:「俞兄、杜兄何同會於此?」
liǎng lǎo zhě qǐ shēn dào: wū xiōng huáng xiōng yòu hé tóng zhì yú cǐ?
兩老者起身道:「巫兄、黃兄又何同至於此?」
jiàn xī qīng, wèn dào: cǐ fēi wǒ bèi zhōng rén.
見西青,問道:「此非我輩中人。」
hù xiāng zuò lǐ bì, huáng yàn nǎi jiāng yuán yóu shuō míng. xī qīng wèn dào: èr wèi lǎo zhàng zūn xìng dà míng?
互相作禮畢,黃雁乃將緣由說明。西青問道:「二位老丈尊姓大名?」
wū pī zhǐ wēi xū zhǎng méi zhě dào: cǐ yú zi, míng guǎng.
巫丕指微須長眉者道:「此俞子,名廣。」
zhǐ bān liǎn mǎn bù hú rán zhě dào: cǐ dù zi, míng jìn.
指斑臉滿部鬍髯者道:「此杜子,名進。」
huáng yàn wèn dù jìn dào: wén xiōng qiáo qiān qī lǐ xiù, bǐ chù shān chuān ruò hé?
黃雁問杜進道:「聞兄喬遷七里岫,彼處山川若何?」
dù jìn dào: shān chuān suī měi, rén shì què fēi.
杜進道:「山川雖美,人事卻非。」
wū pī dào: yǒu hé fēi chù?
巫丕道:「有何非處?」
dù jìn dào: nóng hǎo diāo zhuó, nǚ hǎo huì zǔ, rú zhě mù yǐ dào dé wèi huái, ér yǐ jué lù wèi zhòng.
杜進道:「農好雕琢,女好繪組,儒者木以道德為懷,而以爵祿為重。」
wū pī dào: xiān hé qīng jǔ?
巫丕道:「先何輕舉?」
yú guǎng dào: qù nián tóng guò bǐ chù, yīn jiàn jiā hù sòng gē, lín hè céng dié, gù quàn qiān zhī. jīn yù yǔ zhōu zi shāng liáng, jiāng yí yú zī.
俞廣道:「去年同過彼處,因見家戶誦歌,林壑層迭,故勸遷之。今欲與周子商量,將移於茲。」
huáng yàn dào: shì zhōu zi chuí lún xiāng yù, yán yú xiōng zài cǐ, bù yì dù xiōng yòu zài cǐ, xún xì liáng féng.
黃雁道:「適周子垂綸相遇,言俞兄在此,不意杜兄又在此,洵系良逢。」
xī qīng wèn dào: chuí lún zhōu lǎo zhàng zūn míng?
西青問道:「垂綸周老丈尊名?」
wū pī dào: míng pán.
巫丕道:「名蟠。」
huáng yàn dào: zuó suǒ yán tán xī diào sǒu shì yě.
黃雁道:「昨所言檀溪釣叟是也。」
dù jìn dào: hé bú dào cǎo táng zhōng zuò tán?
杜進道:「何不到草堂中坐談?」
nǎi tóng jǔ bù qián xíng.
乃同舉步前行。
hū wén hòu miàn jiào dào: dù zi hé lái?
忽聞後面叫道:「杜子何來?」
tíng bù xuán shēn kàn shí, zhōu pán jiān dān gān zǐ zài qián, bèi hòu suí tái dà wǎng zhě tí dé liǎng chuàn xī yú. yú guǎng xiào dào: zhōu xiōng jí yǐ. suī dé yú, shuí rén shí zhī?
停步旋身看時,周蟠肩擔竿子在前,背後隨抬大網者提得兩串溪魚。俞廣笑道:「周兄急矣。雖得魚,誰人食之?」
zhōu pán yě xiào dào: kǒng kè jiǔ dài, gù mǎi guī ér juǎn lún ěr.
周蟠也笑道:「恐客久待,故買歸而卷綸耳。」
xíng dào qián lái, jiāng zhú gān jiāo yǔ tái wǎng zhě xiān xíng, zì péi wǔ rén suí hòu tóng jìn cǎo táng. lǐ bì zuò dìng, wèn xī qīng dào: xiān xiāng hé chù? zūn wēng hé míng?
行到前來,將竹竿交與抬網者先行,自陪五人隨後同進草堂。禮畢坐定,問西青道:「仙鄉何處?尊翁何名?」
xī qīng dào: xué shēng xìng xī, jiā zhù xiù luó gāng.
西青道:「學生姓西,家住岫羅岡。」
yú guǎng dào: tā zūn wēng míng shān.
俞廣道:「他尊翁名山。」
zhōu pán dào: bù yīng dào cǐ.
周蟠道:「不應到此。」
yú guǎng dào: xié wū huáng tóng fǎng guò zhàng.
俞廣道:「偕巫、黃同訪過丈。」
dù jìn dào: rú wǒ bèi shì jū shān lín, chū zhě zé fēi tā men shì shòu ēn zé, ān kě dùn hū?
杜進道:「如我輩世居山林,出者則非;他們世受恩澤,安可遁乎?」
yú guǎng dào: fēi dùn yě, zhāo dùn zhě ěr.
俞廣道:「非遁也,招遁者耳。」
zhōu pán dào: suǒ zhāo zhě shuí?
周蟠道:「所招者誰?」
wū pī jiāng bào yī wēng zhì shū quàn chū, xì xì shuō míng. zhōu pán dào: suǒ zhǐ sì rén qià dāng. dàn xiǎo mù jī ér qì zhī zé xíng, jìng ér lǐ zhī zé dùn, xū yǐ bù qǐng wèi qǐng ěr.
巫丕將抱一翁致書勸出,細細說明。周蟠道:「所指四人恰當。但小木激而棄之則行,敬而禮之則遁,須以不請為請耳。」
xī qīng bì xí dào: yuàn qiú zhǐ shì qí lüè.
西青避席道:「願求指示其略。」
zhōu pán dào: dà mù zī xìng lǔ dùn, hǎo xué tiān shēng, zī zhū lèi jī yǐ chéng qí dào, lǎo ér mí dǔ. xiǎo mù tiān zī mǐn jué, fén diǎn jīng zi wú suǒ guān xīn. bào yī wēng céng tóng rù wàn juǎn lóu, qí nèi cáng shū hé zhǐ shí wàn! lì zhǐ míng mù, yǎn ér xún zhī, xiǎo mù tǔ cí lùn lǐ jiē dāng wú é. ér yóu zòng qíng yán hè, sì guó bǎi dǎo, yōu shēn suì yuǎn, gèn gǔ wèi yǒu biāo tí zhī chù, lì jì bù shèng xī shù. xíng shān lín zhōng, yǔ mí lù yuán hóu gè wú bì jì. fán xiān zōng shèng jī duàn jié cán bēi, mò bù bì lǎn. jiāng dài zèng dà mù yǒu jù yún: miàn jī jiān xún gòu, yī liú gé suì ní. zèng xiǎo mù yǒu yún náng shéng yóu jué hè, dài fěn shì cán bēi. èr zi zhī qíng xìng xíng wèi yǐ kě gài jiàn. dì xiōng fù xìng bù tóng, qū xiàng yì yì: dà mù yǐ kuān hóng huà yù wèi gōng, xiǎo mù yǐ xī qí hài guài wèi wù, lǐ qǐng duàn rán bù chū.
周蟠道:「大木資性魯鈍,好學天生,錙銖累積以成其道,老而彌篤。小木天資敏絕,墳、典、經、子無所關心。抱一翁曾同入萬卷樓,其內藏書何止十萬!歷指名目,掩而詢之,小木吐詞論理皆當無訛。而尤縱情岩壑,四國百島,幽深邃遠,亘古未有標題之處,立記不勝悉數。行山林中,與麋鹿猿猴各無避忌。凡仙蹤聖跡、斷碣殘碑,莫不畢覽。江帶贈大木有句云:『面積兼旬垢,衣留隔歲泥。』贈小木有雲;『囊繩游絕壑,帶粉恃殘碑。』二子之情性行為已可概見。弟兄賦性不同,趨向亦異:大木以寬宏化育為功,小木以稀奇駭怪為務,禮請斷然不出。」
wū pī shì huáng yàn dào: lùn èr mù xiáng qiě jǐn yǐ. wǒ men dào yīng cháo lǐng kàn dà mù ruò hé, dà mù bù chū, yì dāng sù guī yě.
巫丕視黃雁道:「論二木詳且盡矣。我們到鷹巢嶺看大木若何,大木不出,亦當速歸也。」
yú guǎng dào: dà mù jiàn bào yī zhī shū, yì wú cí què.
俞廣道:「大木見抱一之書,亦無辭卻。」
zhōu pán dào: suī dà mù bù chū, èr zi jì xié xíng yú xiān, hé kě fù tuì, wèi rén suǒ xiào, wèi chù shì xū shēng, yīn rén qīng zhòng yě.
周蟠道:「雖大木不出,二子既偕行於先,何可復退,為人所笑,謂處士虛聲,因人輕重也。」
huáng yàn wū pī dào: suǒ lùn shèn shì, qǐ gǎn bù zūn!
黃雁、巫丕道:「所論甚是,豈敢不遵!」
pán huán guò le yī xiāo, cì rì cí bié, sān rén fǎn, chū wù wài. zhōng shí, shě chē jìn dé gǔ kǒu, shí jìng pán xuán, piàn shí jiān, zǎo yǐ wàng jiàn wū jiā wài yuán. xíng jìn qián lái, zhǐ jiàn zhì tóng cūn fù bēn rù, jiāng mén jǐn bì. huáng yàn xiào dào: shān cūn bù guàn kàn xuān chē, jīng huāng què bì.
盤桓過了一宵,次日辭別,三人返,出塢外。中時,舍車進得谷口,石徑盤旋,片時間,早已望見巫家外垣。行近前來,只見稚童村婦奔入,將門緊閉。黃雁笑道:「山村不慣看軒車,驚慌卻避。」
xī qīng dào: gāo zhì kě xiàn.
西青道:「高致可羨。」
wū pī zì jǐ qiāo kāi, qǐng huáng yàn xī qīng shàng táng jiāo bài, xī qīng yòu jiāng sī lǐ èr fēn sòng shàng, wū pī yě bù tuī cí, huáng yàn chēng xiè, jù shōu rù nèi. yòng guò wǔ cān, wū pī dào: chì hú kě péi xī zǐ sàn bù sàn bù, dì wǎng nán zhuāng jiā jiě chù kàn kàn jí huí.
巫丕自己敲開,請黃雁、西青上堂交拜,西青又將私禮二分送上,巫丕也不推辭,黃雁稱謝,俱收入內。用過午餐,巫丕道:「赤湖可陪西子散步散步,弟往南莊家姐處看看即回。」
xī qīng dào: qǐng biàn.
西青道:「請便。」
huáng yàn dào: wǒ men bù bì sàn bù, qiě dào qiào bì yōng shū lóu zuò zuò.
黃雁道:「我們不必散步,且到峭壁擁書樓坐坐。」
xī qīng dào: fèng péi.
西青道:「奉陪。」
èr rén chū mén, rù dōng yuán, dào sōng fēng cǎo táng zhuǎn rù hòu jìn, yún chuāng yǒu é yuē: xū jiù xuān.
二人出門,入東垣,到松風草堂轉入後進,芸窗有額曰:「虛臼軒。」
yóu páng shàng lóu, dàn jiàn mì mì sōng zhī zhē hù, lóng yīn lǜ gài, yuǎn wú suǒ jiàn. yòu gèng shàng yī céng, nǎi jiàn zhōu wéi fēng luán chóng dié, shān lù jù xì shí bì, yuǎn xiù xiǎn chéng, gèng jué wǔ mèi. wú shù sōng dǐng jiē lián rú yīn rù píng pù, tián hé jiē kàn bù jiàn. xī qīng dào: yú cǐ xīn xiōng dùn huō, chén niàn dōu juān.
由旁上樓,但見密密松枝遮護,隆陰綠蓋,遠無所見。又更上一層,乃見周圍峰巒重迭,山麓俱系石壁,遠岫顯呈,更覺娬媚。無數松頂接聯如茵褥平鋪,田禾皆看不見。西青道:「於此心胸頓豁,塵念都捐。」
huáng yàn xiào dào: qǐng kàn biǎn é.
黃雁笑道:「請看匾額。」
xī qīng yǎng kàn, nǎi bàn táo èr zì. wèn dào: yuàn wén qí gù.
西青仰看,乃「半陶」二字。問道:「願聞其故。」
huáng yàn dào: lǎo rén fēng zhī nán yǒu wù, yuē táo wù, qí yōu zhì dié chū, yì jǐng nán yán. cǐ míng bàn táo, yǐ wú shì zhī, wèi néng bàn yě.
黃雁道:「老人峰之南有塢,曰陶塢,其幽致迭出,逸景難言。此名半陶,以吾視之,未能『半』也。」
xī qīng chēng xiàn bù yǐ. shěn kàn fēng luán, shì yǒu xíng zhuàng, huáng yàn āi pái zhǐ diǎn, mò bù bì xiào.
西青稱羨不已。審看峰巒,似有形狀,黃雁挨排指點,莫不畢肖。
zhān wán xǔ jiǔ, jí wén lóu tī yǒu shēng, wū pī hū dào: huáng zi, dōng xī gōng zhì yě.
瞻玩許久,急聞樓梯有聲,巫丕呼道:「黃子,東溪公至也。」
huáng yàn huāng máng xià lóu yīng dào: yàn lái yíng jiē yě.
黃雁慌忙下樓應道:「雁來迎接也。」
xī qīng suí xià dào shū wū nèi, jiàn yī wèi lǎo wēng, zuǒ shǒu dā zhe tóng jiān, wū pī càn zhe yòu bó xíng lái, dào: huáng zi dào cǐ, hé bù kàn kàn lǎo hàn?
西青隨下到書屋內,見一位老翁,左手搭着童肩,巫丕摻着右膊行來,道:「黃子到此,何不看看老漢?」
huáng yàn yíng shàng yī dào: yīn wū zi bié qù, wèi xiá qū hòu. yù dài bǐ huí, tóng jìn yè yě.
黃雁迎上揖道:「因巫子別去,未暇趨候。欲待彼回,同晉謁也。」
dōng xī gōng dào: liàng fēi sú kè, hé bù tóng yāo dào shě?
東溪公道:「諒非俗客,何不同邀到舍?」
xī qīng xiàng qián jiàn lǐ, dōng xī gōng dào: xī zǐ yǒu sì rú cǐ, jiā shēng bù zhuì yǐ. kě xǐ, kě xǐ!
西青向前見禮,東溪公道:「西子有嗣如此,家聲不墜矣。可喜,可喜!」
zuò xià, tóng huáng yàn tán dé bù xiū, zhí zhì rù xí fāng zhǐ, shǐ wèn wū pī xiē jìn shì. xí sàn, huáng yàn fú sòng huí jiā, yuē míng rì yú hú lú fēng xià huì qí. xī qīng dào: xiǎo zi yì yīng dēng táng jìn yè.
坐下,同黃雁談得不休,直至入席方止,始問巫丕些近事。席散,黃雁扶送回家,約明日於葫蘆蜂下會齊。西青道:「小子亦應登堂晉謁。」
dōng xī gōng dào: bù xū, bù xū, jiàn guò jiù suàn le. dàn yuàn ěr yǐ mín zhī yōu lè wèi yōu lè, lǎo hàn bèi shòu huì duō yǐ.
東溪公道:「不需,不需,見過就算了。但願爾以民之憂樂為憂樂,老漢輩受惠多矣。」
xī qīng dào: jìng jǐn shū shēn.
西青道:「敬謹書紳。」
tóng wū pī sòng dào yuán wài, huí fáng xià tà.
同巫丕送到垣外,回房下榻。
cì zǎo, wū pī shōu shí qǐ shēn, bìng dài jiā tóng zhì gāng shè jiàn, yóu xī jiā yán fèng zhōng chū shān, guò gé lǐng, yú méi xī, zǎo jiàn huáng yàn zuò qīng sōng gēn shǒu dài. cóng rén yíng shàng, wū pī xī qīng xíng dào gēn qián, yāo tóng shàng chē, chū yuán gē wù, nǎi yóu chì liú lǐng jiǎo piē diào tōng míng guān, xié xiàng tài yǐ fēng, qǔ lù léi mén, guò yún lǐng làn shì hé dú suǒ dù bǎi jié guān, dào gàn zhū dǎo cǎi qǔ huā yīng.
次早,巫丕收拾起身,並帶家童陟岡涉澗,由西夾岩縫中出山,過葛嶺,逾梅溪,早見黃雁坐青松根守待。從人迎上,巫丕、西青行到跟前,邀同上車,出元戈塢,乃由赤騮嶺腳撇掉通明關,斜向太乙峰,取路雷門,過雲嶺、濫柿河、獨鎖渡、百結關,到紺珠島採取花英。
xī qīng yāo huáng yàn guò téng qiáo, dēng yuán zhū dǎo tiào wàng, jiàn yǒu qú yán duǎn fà lǎo zhě hé chú dān kuāng ér lái, xíng gē dào:
西青邀黃雁過藤橋,登元珠島眺望,見有臞顏短髮老者荷鋤擔筐而來,行歌道:
zuó shuō zhōu yóu fēi wèi guó, jīn zhī diào fá nǎi wú jūn.
昨說週遊非為國,今知吊伐乃無君。
yóu lái chù chū guāng míng zhě, bǎn zhú gōng gēng yì kǒng yīn.
由來處出光明者,版築躬耕義孔殷。
huáng yàn shì zhī, què shì guò shèng zhī dì guò yū, zhāo hū dào: èr xiān shēng hé lái? shèng xián dào rèn tiān xià zhī zhòng, hú kě yǔ xún cháng gòng yǔ!
黃雁視之,卻是過盛之弟過迂,招呼道:「二先生何來?聖賢道任天下之重,胡可與尋常共語!」
guò yū tái tóu dá dào: huáng zi jiǔ wéi, mò fēi wǎng tiān jǐng me? cǐ bù xì wú suǒ zuò, nǎi gù jiāo yǒng yín, ǒu ěr sòng zhī. rán xún cháng zhī dào jí shèng xián zhī dào. shèng xián bù néng shě xún cháng lìng lì yī dào yě.
過迂抬頭答道:「黃子久違,莫非往天井麼?此不系吾所作,乃故交詠吟,偶爾誦之。然尋常之道即聖賢之道。聖賢不能舍尋常另立一道也。」
huáng yàn dào: hé wèi wèn wǎng tiān jǐng?
黃雁道:「何為問往天井?」
guò yū dào: ér jīn zhǔ shàng fēng èr shì zǐ wèi fǔ guó gōng, chū zhèn suǒ qǔ fú jīn tǔ dì. dào jìng cì rì, gōng bèi yù bó, dài wǎng yīng cháo. bó lóng yīn qí chéng dǔ, qiě zhī yǒu bìng fēng lǎo wēng shǒu zhá, dāng shí jiù pìn, yú cén bì jī, wú chù fǎng xún. bó lóng ài shí mén yōu jìng, fǔ gōng qǐng jū yú xī yuán, kāi yíng bīn guǎn, yǐ jiē dài yǐn yì. jīn yǒu zì tiān jǐng lái zhě, jù shuō rú cǐ, shì yǐ jiàn xún.
過迂道:「而今主上封二世子為輔國公,出鎮所取浮金土地。到境次日,躬備玉帛,帶往鷹巢。伯龍因其誠篤,且知有並峰老翁手札,當時就聘,於岑避跡,無處訪尋。伯龍愛石門幽靜,輔公請居於西園,開迎賓館,以接待隱逸。今有自天井來者,據說如此,是以見詢。」
huáng yàn dào: yàn yīn jiāng sǒu zhì zhá, gù xié wū zi qián wǎng, què bù zhī bó lóng xiān yǐ dào bǐ. wū zi xiàn zài gàn zhū dǎo cǎi lí zǎo yīng, xiān shēng kě qián qù xiāng wù.
黃雁道:「雁因江叟致札,故偕巫子前往,卻不知伯龍先已到彼。巫子現在紺珠島彩梨棗英,先生可前去相晤。」
guò yū dào: bù bì. zhū zi jì zài tiān jǐng, wǒ chóu huò wǎng huò lái, shùn biàn jù kě xù huì xiē xī, wéi míng xìng bù kě shǐ jū tíng zhī zhī, zǔ duàn zú jī ěr.
過迂道:「不必。諸子既在天井,我儔或往或來,順便俱可敘會歇息,惟名姓不可使居停知之,阻斷足跡耳。」
huáng yàn yīng dá, yī bié, tóng xī qīng huí gàn zhū dǎo. dēng dǐng sì wàng, zhōu wéi jù xì gāng lǐng huí rào, jǐng zhì wú yì qí tè. xià dào bàn yāo, jiàn wū pī cǎi zú lí zǎo yīng, fēng fù jiā tóng dài huí lǎo rén gǔ, zài yǔ huáng yàn xī qīng lí gàn zhū, dēng zhōu zhì xuē chén bù shàng àn, yóu wàn mǎ gāng guò cāng xiāng lǐng, jīng duī jiǎ shān jiǎo jìn jiāo niǔ guān. cì rì rù yáng cháng xiá, yú yáng gān lǐng chū kǒu, wàng jiàn tiě wéi. xī qīng yù xiān rù chéng tōng zhī fǔ gōng yíng jiē, wū pī mìng cóng rén jiāng chē xiāng zhōng yuán pìn lǐ wù qǔ chū, jiāo xī qīng dào: fán dài bì xiè fǔ gōng, rú mò jiàn yǔn, pī děng zài cǐ tīng jiào. huò jiān yì shǐ shòu, zé jīn zhāo quán lǐng, míng rì jué rán xíng yǐ. zú xià suǒ huì, jù yǐ dēng zhù.
黃雁應答,揖別,同西青回紺珠島。登頂四望,周圍俱系岡嶺迴繞,景致無益奇特。下到半腰,見巫丕彩足梨棗英,封付家童帶回老人谷,再與黃雁、西青離紺珠,登舟至靴塵埠上岸,由萬馬岡過倉箱嶺,經堆甲山腳進交紐關。次日入羊腸峽,逾羊肝嶺出口,望見鐵圍。西青欲先入城通知輔公迎接,巫丕命從人將車箱中原聘禮物取出,交西青道:「煩帶璧謝輔公,如莫見允,丕等在此聽教。或堅意使受,則今朝權領,明日決然行矣。足下所惠,俱已登貯。」
xī qīng bù biàn wéi ǎo, jiāng gè jiàn shōu huí, dào: jǐn zūn jīn yù, dài fǔ gōng qīn fèng.
西青不便違拗,將各件收回,道:「謹遵金諭,待輔公親奉。」
wū pī dào: mò yú shěng shì, miǎn de fán jiǎo.
巫丕道:「莫於省事,免得煩攪。」
huáng yàn dào: xī zǐ shàn wèi dào dá, ruò fèi wǎng fǎn, biàn fēi shuài zhēn.
黃雁道:「西子善為道達,若費往返,便非率真。」
wū pī dào: pī děng qiě jiàn bó lóng, xī zǐ qǐng rù guān.
巫丕道:「丕等且見伯龍,西子請入關。」
xī qīng dào: péi jìn shí mén, fāng hǎo fù mìng.
西青道:「陪進石門,方好復命。」
sān rén dēng chē yán jiàn ér xíng, zhǐ jiàn shí bì yíng lái, zǔ zhù qù lù. xíng dào gēn qián, zhuǎn yóu cè shǒu, yòu yǒu yī céng shí bì xiāng duì zhì lì, zhōng yǒu qū jìng, jìn rù wù nèi biàn jué kōng kuò. lái dào xī yuán, dàn jiàn táng zhōng jì jì, yuán nèi piān piān, jù xì hào xū sù fà.
三人登車沿澗而行,只見石壁迎來,阻住去路。行到跟前,轉由側首,又有一層石壁相對峙立,中有曲徑,進入塢內便覺空闊。來到西園,但見堂中濟濟,垣內翩翩,俱系皓須素髮。
wū zi huáng zi biàn jiàn guò lǐ. dà mù yíng wèn bào yī wēng zhū rén, huáng yàn jiāo chū yuán shū, lüè dào shǐ mò.
巫子、黃子遍見過禮。大木迎問抱一翁諸人,黃雁交出原書,略道始末。
xī qīng zuò bié, huí chū wù kǒu, yù jiàn qián qū, jǔ shǒu wàng shí, chē jià jiāng jìn.
西青作別,回出塢口,遇見前驅,舉首望時,車駕將近。
yuán lái fǔ gōng zì zài cháo mén wài, mìng hú ěr rén děng xiān xíng fù rèn, cì rì jìn gōng bài bié.
原來輔公自在朝門外,命胡爾仁等先行赴任,次日進宮拜別。
dǎo zhǔ zhèng zài shè pǔ guān hán fù mǎ jiào gōng é dàn hú dié dàn fǎ. fǔ gōng qū qián lǐ bì. dǎo zhǔ mìng rù hòu gōng bài bié lián fēi, yòu mìng fù mǎ tóng wǎng. lián fēi jiàn fǔ gōng gào cí, chuí xià lèi lái, wèn fù mǎ dào: fǔ gōng chū zhèn, zuǒ yòu wú rén, shí zài nán yǐ fàng xīn.
島主正在射圃觀韓駙馬教宮娥彈蝴蝶彈法。輔公趨前禮畢。島主命入後宮拜別廉妃,又命駙馬同往。廉妃見輔公告辭,垂下淚來,問駙馬道:「輔公出鎮,左右無人,實在難以放心。」
fù mǎ dào: luò dào xī qīng jiē jìn zhí zhī chén, fǔ gōng píng sù yǐ zhōng xiào wèi huái, duàn bù zhì huò yú xié nìng, qǐng niáng niáng wú lǜ.
駙馬道:「駱燾、西青皆勁直之臣,輔公平素以忠孝為懷,斷不致惑於邪佞,請娘娘無慮。」
lián fēi dào: wǒ yì yuán yù fù mǎ tóng háng, gè shì jiào dǎo, nài nán shě gōng zhǔ yuǎn chū yì yù qǐng wǔ hòu wèi zhī shī fù, fù mǎ yǐ wèi hé rú?
廉妃道:「我意原欲駙馬同行,各事教導,奈難捨公主遠出;意欲請武侯為之師傅,駙馬以為何如?」
fù mǎ dào: gōng yǐ zhōng xiào wèi huái, suī gū shēn yì yǒu tiān yòu ruò yuǎn jūn zǐ ér qīn xiǎo rén, suī shí zhòng qīng yì wú néng wèi.
駙馬道:「公以忠孝為懷,雖孤身亦有天佑;若遠君子而親小人,雖十仲卿亦無能為。」
fǔ gōng dào: fù mǎ suǒ jiàn jí gāo, kuàng gù shù zhǎng zuò gǔ, wén hóu nián lǎo duō bìng, guó shì zhèng lài wǔ hòu wéi chí, qǐ kě lí cháo? niáng niáng mò duō wú yì zhī lǜ.
輔公道:「駙馬所見極高,況顧庶長作古,文侯年老多病,國事正賴武侯維持,豈可離朝?娘娘莫多無益之慮。」
shuō bà chū gōng, yòu cí tài zǐ, èr rén yī yī, duò lèi fēn shǒu. chē qí qí quán, fù mǎ yù sòng yú jiāo wài, fǔ gōng zài sān xiè bié, nǎi tóng luò dài fū gòng zài, qǔ qīng bào pō, yí lù wǎng yún píng lǐng qián jìn. xiān yǐ xíng wén yán tú, wén wǔ guān yuán wú xǔ gòng fèng, bù zhǔn yíng sòng. luò dài fū xì yǒu míng gǔ zhí de, bìng fēi gū míng diào yù xīn yǔ kǒu wéi zhī jù wén, nǎ gè gǎn bù zūn yī! suǒ yǐ lù shàng háo wú dān zǔ, liù rì biàn dào tiě wéi chéng. wén wǔ guān yuán cān jiàn, wēn yán wèi láo, jiǎn lǎn yú tú, zhī yīng cháo lǐng zài chì yàn yì zhōng, qù tiān jǐng guān běi wǔ bǎi yú lǐ.
說罷出宮,又辭太子,二人依依,墮淚分手。車騎齊全,駙馬欲送於郊外,輔公再三謝別,乃同駱大夫共載,取青豹坡,一路往雲平嶺前進。先已行文沿途,文武官員毋許供奉,不准迎送。駱大夫系有名古直的,並非沽名釣譽、心與口違之具文,哪個敢不遵依!所以路上毫無耽阻,六日便到鐵圍城。文武官員參見,溫言慰勞,檢覽輿圖,知鷹巢嶺在赤雁邑中,去天井關北五百餘里。
cì rì tóng píng wú lèi wǎng fǎng èr mù, mìng luò dào jū shǒu. wǔ fàn shí fēn, xíng guò qiān niú shān. jí dào chì yàn yì, tiān sè yǐ wǎn, tíng chē zhǐ sù. cì zǎo chū chéng, wàng jiàn tiě niú gǔ hòu wēi wēi yī tiáo jùn lǐng. xíng yǒu wǔ shí lǐ, dào de gēn qián kàn shí, jù xì léi lèi dié dié de shí kuài, suī yǒu qū jìng, mò néng róng shú. gōng zì xià chē, lìng sì biàn fù lǐ suí xíng, yú rén tíng liú shǒu hòu. wú lèi zài qián kāi dào, kàn lǐng bù shì yuǎn wàng zhī jùn xiǎn, dàn kàn de dǐng diān, bàn tiān réng wèi dé dào. jiù shí zuò xià, xiē xiē yòu xíng. jiàn gè hēi miàn yín xū shēn zhǎng qī chǐ de lǎo zhě dān zhe chú tóu zhú lán, zì páng chuān lái. píng wú lèi shì qí xíng róng bù sú, xiàng qián yī dào: jiè wèn lǎo zhàng shàng xìng?
次日同平無累往訪二木,命駱燾居守。午飯時分,行過千牛山。及到赤雁邑,天色已晚,停車止宿。次早出城,望見鐵牛谷後巍巍一條峻岭。行有五十里,到得跟前看時,俱繫纍累迭迭的石塊,雖有曲徑,莫能容孰。公自下車,令四弁負禮隨行,餘人停留守候。無累在前開道,看嶺不似遠望之峻險,但看得頂巔,半天仍未得到。就石坐下,歇歇又行。見個黑面銀須、身長七尺的老者擔着鋤頭、竹籃,自旁穿來。平無累視其形容不俗,向前揖道:「借問老丈上姓?」
nà lǎo zhě fàng xià chú lán hái lǐ dào: zūn róng shàng xìng?
那老者放下鋤籃還禮道:「尊容上姓?」
píng wú lèi dào: xiǎo zi xìng píng.
平無累道:「小子姓平。」
nà lǎo zhě dào: xué shēng xìng wú míng yàn.
那老者道:「學生姓吳名宴。」
píng wú lèi dào: mù xiān shēng zhái shàng gǎn wèn zài yú hé chù?
平無累道:「木先生宅上敢問在於何處?」
lǎo zhě wàng jiàn lǐng xià yòu yǒu duō rén, huǎng rán dá dào: xué shēng bù zhī.
老者望見嶺下又有多人,恍然答道:「學生不知。」
shuō bà, dān lán hé chú ér qù.
說罷,擔籃荷鋤而去。
èr rén xiān dào dǐng tóu, sì gù guān wàng, jiàn lǐng lù wēi zhōng yǒu yān chù ér qǐ, nǎi wàng zhe yóu shí xì zhōng zǒu, guǎn bù dé jiǎo bù gāo dī. xíng guò duō shí, suī jiàn shù jiān máo wū, nài zú dǐ dōu xì dǒu yá, wú lù qián jìn, zhǐ de fù yán biān xuán zhuǎn sì wǔ lǐ, fāng yǒu pō xià shān. jiàn mù tóng qū dú, wèn shí, zhī qián miàn lín jiàn, chái mén xì dà mù xiān shēng zhù zhái.
二人先到頂頭,四顧觀望,見嶺麓隈中有煙矗而起,乃望着由石隙中走,管不得腳步高低。行過多時,雖見數間茅屋,奈足底都系陡崖,無路前進,只得復沿邊旋轉四五里,方有坡下山。見牧童驅犢,問時,知前面臨澗,柴門系大木先生住宅。
xíng jìn qián lái, gōng mìng cóng rén jù zài fēi wài, zì tóng píng wú lèi bù rù. wén yǒu tán xiào zhī shēng, xiàng chuāng líng zhōng kàn qù, jiàn èr rén yǐ zhù ér lì, zuǒ biān de shēn zhǎng bā chǐ yǒu yú, zǐ táng miàn sè, huā bái rán xū, tuán miàn chuí ěr, méi gāo bí zhèng, mù xiù kǒu fāng, qì dù wěi rán yòu biān de, zhǎng bù mǎn wǔ chǐ, é xiǎn yǎn āo, bí tā kǒng jiē, ěr fǎn zuǐ cuō, jǐ jīng huáng xū, liǎng bìn duǎn fà, shēn cái wěi lòu, zhǎn zhe tú huà shǎng wán. fǔ gōng zhuǎn shēn rù mén, shēng jiē gǒng shǒu yī dào: èr wèi lǎo xiān shēng, xiǎo zi zào cì jīng dòng, gǎn wèn nà wèi xì mù lǎo xiān shēng?
行近前來,公命從人俱在扉外,自同平無累步入。聞有談笑之聲,向窗欞中看去,見二人倚柱而立,左邊的身長八尺有餘,紫棠面色,花白髯須,團面垂耳,眉高鼻正,目秀口方,氣度偉然;右邊的,長不滿五尺,額顯眼凹,鼻塌孔揭,耳反嘴撮,幾莖黃須,兩鬢短髮,身材猥陋,展着圖畫賞玩。輔公轉身入門,升階拱手揖道:「二位老先生,小子造次驚動,敢問那位系木老先生?」
èr rén huí lǐ. yòu biān ǎi lǎo zhě zhǐ qì dù wěi rán de dào: zhè wèi jiù shì.
二人回禮。右邊矮老者指氣度偉然的道:「這位就是。」
fǔ gōng dēng táng, nà lǎo zhě tuō zhù shǒu dào: xué shēng mù chǐ, bù zhī zú xià guì xiāng gāo xìng? hé yuán jiàng lín?
輔公登堂,那老者托住手道:「學生木尺,不知足下貴鄉高姓?何緣降臨?」
píng wú lèi dá dào: wú gōng fèng zhǔ shàng mìng lái zhèn tiě wéi chéng, fǎng qiú yán xué gāo xián. jiāng bào yī lǎo xiān shēng zhǐ shì xiān xiāng, shì yǐ tè zhǒng bài fǎng.
平無累答道:「吾公奉主上命來鎮鐵圍城,訪求岩穴高賢。江抱一老先生指示仙鄉,是以特踵拜訪。」
mù chǐ dào: xué shēng háo wú suǒ zhī, shān jū qíng xìng yǐ dìng. wú gōng wù wèi bào yī wēng suǒ wù, cǐ xì jiàn tā rén, shí tuō zì jǐ.
木尺道:「學生毫無所知,山居情性已定。吾公勿為抱一翁所誤,此系薦他人,實脫自己。」
fǔ gōng dào: jīn jì zhān hán, qiě qǐng bài jiàn.
輔公道:「今既瞻韓,且請拜見。」
mù chǐ dào: xué shēng xì shān yě xiǎo mín, ān gǎn yǔ gōng kàng lǐ?
木尺道:「學生系山野小民,安敢與公抗禮?」
fǔ gōng dào: xiān shēng dào dé gāo wēi, tiān jué mò bǐ.
輔公道:「先生道德高巍,天爵莫比。」
hù xiāng qiān xùn. bīn zhǔ lǐ bì, fǔ gōng zhuǎn shēn lái yǔ yòu biān nà lǎo zhě shī lǐ, yǐ bù zài le. píng wú lèi lìng cóng rén jiāng pìn lǐ pěng shàng, mù chǐ dào: cǐ wù qǐng sù shōu huí. suī chū yì fú shòu, fǒu zé, kě wú lùn yǐ.
互相謙遜。賓主禮畢,輔公轉身來與右邊那老者施禮,已不在了。平無累令從人將聘禮捧上,木尺道:「此物請速收回。雖出亦弗受,否則,可無論矣。」
fǔ gōng dào: xiān wēi bù tiǎn, liáo yǐ shēn jìng, nà chéng pìn dà xián zhī lǐ! qǐng cì shěn nà.
輔公道:「纖微不腆,聊以申敬,那成聘大賢之禮!請賜哂納。」
píng wú lèi dào: lǐ yǐ zhì jìng, dìng jiāo zhī cháng, chū yǔ bù chū, jūn kě wú cí.
平無累道:「禮以致敬,訂交之常,出與不出,均可無辭。」
mù chǐ shì píng wú lèi dào: zú xià gāo xìng?
木尺視平無累道:「足下高姓?」
fǔ gōng dào: tiān jǐng píng dài fū yě.
輔公道:「天井平大夫也。」
mù chǐ jǔ shǒu dào: yuán lái jiù shì píng dài fū, shī jìng, shī jìng!
木尺舉手道:「原來就是平大夫,失敬,失敬!」
duì fǔ gōng dào: cái dé jiān yōu rú píng zi, gōng dé ér xìn yòng zhī, hé bì gèng jí shān rén?
對輔公道:「才德兼優如平子,公得而信用之,何必更及山人?」
píng wú lèi dào: wú lèi bù guò xiào bēn zǒu zhī láo, ān jí dà xián wàn yī!
平無累道:「無累不過效奔走之勞,安及大賢萬一!」
fǔ gōng dào: bù cái yì wèi gǎn yǐ sú shì xiāng qū, huò wǎng huò hái, xī píng zūn yì.
輔公道:「不才亦未敢以俗事相屈,或往或還,悉憑尊意。」
mù chǐ dào: jīn qiě wèn gōng, jiāng wèi guó zhī bǎo zhàng hū? jiāng lì bǎi shì zhī guī mó hū?
木尺道:「今且問公,將為國之保障乎?將立百世之規模乎?」
fǔ gōng dào: dé bù shī bǎo zhàng zú yǐ.
輔公道:「得不失保障足矣。」
mù chǐ dào: shì cǐ, wǎng hái wú jū, chǐ yuàn cóng yóu. dàn bì xū jiāng lǐ shōu huí, fāng kě tīng mìng.
木尺道:「似此,往還無拘,尺願從游。但必須將禮收回,方可聽命。」
píng wú lèi xiàng fǔ gōng dào: mù xiān shēng zhūn zhūn jiàn què, qǐng quán qiě cóng mìng bà.
平無累向輔公道:「木先生諄諄見卻,請權且從命罷。」
fǔ gōng yī yǔn. mù chǐ qǐng yòng guò fàn, jí yāo tóng wǎng wàn zhàng tán. mù chǐ dào: wú yōng tú wǎng, rì jiǔ zì lái.
輔公依允。木尺請用過飯,即邀同往萬丈潭。木尺道:「無庸徒往,日久自來。」
fǔ gōng dào: bì xū qīn yì, yǐ biǎo wēi chén. yù yǔ bù yù, jù wù lùn yě.
輔公道:「必須親詣,以表微忱。遇與不遇,俱勿論也。」
mù chǐ dào: rú cǐ, jǐn zài cǎo shè gǒng hòu.
木尺道:「如此,盡在草舍拱候。」
fǔ gōng dào: zàn bié bù gōng.
輔公道:「暫別不恭。」
nǎi tóng píng wú lèi děng dài lǐ zhí dào wàn zhàng tán. wèn zhì mù cùn jū suǒ, kōng shì wú rén, zhǐ de huí chē. mù chǐ yíng rù, liú sù yī xiāo.
乃同平無累等帶禮直到萬丈潭。問至木寸居所,空室無人,只得回車。木尺迎入,留宿一宵。
dì èr rì, shàn bì, fēn fù jiā rén kān shǒu tián yuán, nǎi tóng fǔ gōng guò lǐng shàng chē.
第二日,膳畢,吩咐家人看守田園,乃同輔公過嶺上車。
yán lù zhǐ diǎn shān jǐng, zī xún mín qíng, dào bái zhì hè xiē sù. cì wǔ yóu xī běi dì qū, jiàn shān gāng tiáo dì, xiè tuō cū wán, xíng shì wēi yí, líng fù zhé dié, jiāng hé liáo rào, yuǎn fēng xiù lì, qiáo mù yīn nóng. mù chǐ wèn dào: cǐ chù hé míng?
沿路指點山景,諮詢民情,到白雉壑歇宿。次午游西北地區,見山岡迢遞,卸脫粗頑,形勢逶迤,陵阜折迭,江河繚繞,遠峰秀麗,喬木陰濃。木尺問道:「此處何名?」
píng wú lèi dào: cǐ shí mén wù yě. wǔ hòu xiá shí, cháng yú cǐ dì sàn bù. zhū jiāng shì yīn fá mù jié zhú, jié gài chǎng tíng, é yuē xī yuán, zuì wèi yōu jìng.
平無累道:「此石門塢也。武侯暇時,常於此地散步。諸將士因伐木截竹,結蓋敞亭,額曰『西園』,最為幽靜。」
mù chǐ dào: chǐ sù wèi jìn chéng shì, jīn jū zhǐ yú cǐ kě hū?
木尺道:「尺素畏近城市,今居止於此可乎?」
fǔ gōng dào: yǒu suǒ wèi biàn, kǒng fáng jiǎn xiè ěr.
輔公道:「有所未便,恐防簡褻耳。」
píng wú lèi dào: luò dài fū céng zhǔ, shān lín bù nài shì jǐng, xǐ qīng jìng zhě kě xià tà yú guō wài. dìng rán yīn cǐ dì gé jué chén xiāo, fáng shè jié jìng yě.
平無累道:「駱大夫曾囑,山林不耐市井,喜清靜者可下榻於郭外。定然因此地隔絕塵囂,房舍潔淨也。」
mù chǐ fǔ gōng píng wú lèi jù xià chē rén lín, bù dào jiàn biān, zhǐ jiàn liú shuǐ sī sī, bái shí zòng héng, lǜ zǎo qīng pú, cōng lóng dàng yàng. guò píng qiáo, chuān shè pǔ, jīng sōng jìng, jìn shí yuán, què yǒu duō rén bēn zǒu cì hou. fǔ gōng tóng mù chǐ shàng táng lǐ bì, mù chǐ yòu tóng píng wú lèi jiàn lǐ. dāng wǎn qǐng dà mù xiū shū quàn xiǎo mù jià, mù chǐ dào: qǐng bì bù lái, wú yōng wǎng yě.
木尺、輔公、平無累俱下車人林,步到澗邊,只見流水澌澌,白石縱橫,綠藻青蒲,蔥籠蕩漾。過平橋,穿射圃,經松徑,進石垣,卻有多人奔走伺候。輔公同木尺上堂禮畢,木尺又同平無累見禮。當晚請大木修書勸小木駕,木尺道:「請必不來,無庸往也。」
fǔ gōng yì zhù yú yuán zhōng.
輔公亦駐於園中。
cì zǎo, luò dài fū dào lái, jiàn guò fǔ gōng, yòu yǔ mù chǐ píng wú lèi xiāng jiàn.
次早,駱大夫到來,見過輔公,又與木尺、平無累相見。
biàn lìng cóng rén pěng guò yìn jiàn jiāo hái, píng wú lèi bù shòu, dào: yǐ fèng gōng mìng, jiāo dài fū wèi chéng shǒu. wú lèi zì jīn zhī zài wù nèi shì fèng zhū xián.
便令從人捧過印劍交還,平無累不受,道:「已奉公命,交大夫為城守。無累自今只在塢內侍奉諸賢。」
luò dài fū dào: bù nìng fèng shàng mìng shì fǔ gōng, wèi fèng mìng shǒu guān. zuó rì yīn bù zhī dì lǐ, shì yǐ zàn shí dài láo, jīn dài fū jì huí, zì yīng jiāo xiè.
駱大夫道:「不佞奉上命侍輔公,未奉命守關。昨日因不知地理,是以暫時代勞,今大夫既回,自應交卸。」
fǔ gōng dào: luò dài fū zhī yán shì yě, píng dài fū réng dāng zhào jiù guǎn lǐ jūn mín zhèng shì.
輔公道:「駱大夫之言是也,平大夫仍當照舊管理軍民政事。」
píng wú lèi shǐ kěn shōu xià, bié guò mù chǐ, bǐng míng fǔ gōng, huí chéng bàn lǐ. mù chǐ xiū shū sì chū, luò dài fū jiāng yuán wài zuǒ yòu bìng qián pǔ hòu gāng, jù bù zhì gài zào fáng wū tíng tái lóu xiè, jí yǒu lǎo zhě dào lái, jiàn jiàn jiē zhǒng, yì luò ér zhì, jù wú xìng míng, shè tà gōng yǎng. luò dài fū jiē dài, bù yàn bù juàn.
平無累始肯收下,別過木尺,稟明輔公,回城辦理。木尺修書四出,駱大夫將垣外左右並前圃後岡,俱布置蓋造房屋亭台樓榭,即有老者到來,漸漸接踵,繹絡而至,俱無姓名,設榻供養。駱大夫接待,不厭不倦。
fǔ gōng cháo lái mù qù, huò bàn rì zài chéng, bàn rì zài wù. jīn rì zhèng chū guān yù jiàn xī qīng lì yú dào páng. xī qīng shàng qián qǐ míng, fǔ gōng zǎo yǐ xià chē, dào: dài fū láo yǐ! mù xiān shēng yǐ jīng qǐng dào, wū xiān shēng huáng xiān shēng céng fǒu huì wù?
輔公朝來暮去,或半日在城,半日在塢。今日正出關遇見西青立於道旁。西青上前啟明,輔公早已下車,道:「大夫勞矣!木先生已經請到,巫先生、黃先生曾否會晤?」
xī qīng dào: èr zi pìn lǐ sī háo bù shōu. yīn jiàn jiāng xiān shēng zhá, jiù jià tóng lái, xiàn zhù xī yuán.
西青道:「二子聘禮絲毫不收。因見江先生札,就駕同來,現住西園。」
fǔ gōng dà xǐ, mìng xī qīng dēng chē yù mǎ, tóng jìn shí mén, bù shàng cǎo táng, xiàng zhǔ gōng zuò lǐ, yòu yǔ wū huáng xù yǎng mù zhī chéng. wū huáng dào: bù nìng bèi hé zú shù? míng gōng zhāo yíng yán xué, jìn zhě yǐ wú bù zhì, yuǎn zhě yì dāng lái yóu, gōng jù wù wèn yě.
輔公大喜,命西青登車御馬,同進石門,步上草堂,向渚公作禮,又與巫、黃敘仰慕之誠。巫、黃道:「不佞輩何足數?明公招迎岩穴,近者已無不至,遠者亦當來游,公俱勿問也。」
fǔ gōng chēng xiè. mù chǐ dào: rú luò zi niàn qiè mín mó, shí kè fǎng xún, gōng yǔn ér xíng zhī, shèng chǐ bèi shí bèi yě.
輔公稱謝。木尺道:「如駱子念切民膜,時刻訪詢,公允而行之,勝尺輩十倍也。」
fǔ gōng yǔ luò dài fū dào: xiān shēng suǒ zhī wèi mín xìng lì chú hài de shì, kě xī tóng píng dài fū shī xíng. bù cái lè zhāo xī cè líng zhū gōng yì lùn, guān zhōng suǒ yǒu shì wù, jù kě shāng jué zhī.
輔公與駱大夫道:「先生所知為民興利除害的事,可悉同平大夫施行。不才樂朝夕側聆諸公議論,關中所有事務,俱可商決之。」
luò dài fū dào: dà quán bù kě xià yí. mín jiān jí kǔ, chén yǔ píng dài fū shāng yì qù zhī. qí tā shì jiàn, réng qǐng gōng dìng duó.
駱大夫道:「大權不可下移。民間疾苦,臣與平大夫商議去之。其它事件,仍請公定奪。」
fǔ gōng yīng yǔn.
輔公應允。
bù shuō tiě wéi shí mén gè shì, zài shuō dǎo zhǔ zì fǔ gōng tóng luò dào xī qīng chū zhèn, fàng xīn bù xià, wèn yú cháo chén. dú gū xìn tiān zòu dào: luò dào xī qīng píng wú lèi jiē zhōng gàn zhī shì, zhǔ shàng kě yǐ fàng xīn.
不說鐵圍、石門各事,再說島主自輔公同駱燾、西青出鎮,放心不下,問於朝臣。獨孤信天奏道:「駱燾、西青、平無累皆忠干之士,主上可以放心。」
dǎo zhǔ dào: ruò qīn jìn cǐ sān rén, ér wéi qí yán shì tīng, guǎ rén hé yōu? wén zài tiě wéi zhù xī yuán guǎn gé, rì xī yàn huì yú qí zhōng, bù zhī suǒ tóng yóu zhě hé děng rén ěr.
島主道:「若親近此三人,而惟其言是聽,寡人何憂?聞在鐵圍筑西園館閣,日夕宴會於其中,不知所同游者何等人耳。」
dú gū xìn tiān dào: jù lǐ guān zhī, dìng jiē zhèng shì, ruò yǒu xié nìng, luò dào děng zì néng jìn jué, gōng rú gāng bì, yì bì zòu wén. quán wèi jiàn yǒu běn zhāng, yòu bù wén xī qīng yǒu bǐng qǐ wén hóu, shàng hé yōu zāi?
獨孤信天道:「據理觀之,定皆正士,若有邪佞,駱燾等自能禁絕,公如剛愎,亦必奏聞。全未見有本章,又不聞西青有稟啟文侯,尚何憂哉?」
dǎo zhǔ dào: suī rán, guǎ rén yí zhōng nán shì.
島主道:「雖然,寡人疑終難釋。」
dú gū xìn tiān dào: rú cǐ, zhǐ xū shǐ qīn xìn zhī zhōng chéng zhě wǎng shì, biàn kě zhī yǐ.
獨孤信天道:「如此,只須使親信之忠誠者往視,便可知矣。」
dǎo zhǔ dào: shàng rì, gàn zhōng guān dài fū gǒu yì lái cháo, wǔ hòu yán bǐ yǒu shè jì chén fēng, qǐng liú yú cháo. yòu yán gǒu yì zhī zǐ xià dài fū gǒu xué lǐ shēn chén yì guǒ, dāng shǐ wǎng shǒu jìng yáng, shēng tiě zhù guǎn gàn zhōng guān shì, jīn shǐ gǒu yì mì wǎng tiě wéi rú hé?
島主道:「上日,淦中關大夫苟誼來朝,武侯言彼有社稷臣風,請留於朝。又言苟誼之子下大夫苟學禮深沉毅果,當使往守競羊,升鐵柱管淦中關事,今使苟誼密往鐵圍如何?」
dú gū xìn tiān dào: gǒu yì miàn shēng xīn zhèng, shí kān cǐ rèn.
獨孤信天道:「苟誼面生心正,實堪此任。」
dǎo zhǔ zhào dào miàn yù, gǒu yì zòu míng, gào jià liào lǐ wèi qīng shì jiàn, dǎo zhǔ yī yǔn. gǒu yì huí guān chá diǎn qīng chǔ, tiě zhù yì dào, zhú jiàn jiāo dài. nǎi wèn: kě zhī fǔ gōng jìn shì?
島主召到面諭,苟誼奏明,告假料理未清事件,島主依允。苟誼回關查點清楚,鐵柱亦到,逐件交代。乃問:「可知輔公近事?」
tiě zhù dào: chū wén bù shèn qīn lǐ zhèng wù, qián rì fèng guǎn gàn zhōng zhī mìng, wǎng tiě wéi gào cí, fǔ gōng què zài shí mén wù nèi. zhù dào xī yuán, jiàn qí zhōng zhǐ yǒu xī dài fū yǔ fǔ gōng liǎng gè wū tóu, yú zhě jù xì shuāng rán xuě fā. suǒ yǔ tóng yóu, jì jiē lǎo chéng, zhèng zhì jiāng lái dìng kě guān yě.
鐵柱道:「初聞不甚親理政務,前日奉管淦中之命,往鐵圍告辭,輔公卻在石門塢內。柱到西園,見其中只有西大夫與輔公兩個烏頭,余者俱系霜髯雪發。所與同游,既皆老誠,政治將來定可觀也。」
gǒu yì dào: shì cǐ, yì kě wú xū wǎng yǐ. rán jì fèng mìng, yì yīng qù lái.
苟誼道:「似此,誼可無須往矣。然既奉命,亦應去來。」
nǎi yì biàn fú, dān qí dú pū, réng yóu guó zhōng xíng, bù guò xiù luó gāng, jìng xiàng zǐ xiá shān, yú wǔ xīng lǐng, chū xiǎo lóng tán, dào yún wō hè, yuè wū tù shān, xià bǎi jié lǐng, zhì jiāo dù jīn. shàng chuán shí, nà gāo gōng qián lái xiāng fú jìn cāng, cāng nèi zhū rén qǐ shēn ràng zuò.
乃易便服,單騎獨仆,仍由國中行,不過岫羅岡,徑向紫霞山,逾五星嶺,出小龍潭,到雲窩壑,越烏兔山,下百結嶺,至交渡津。上船時,那篙工前來相扶進艙,艙內諸人起身讓坐。
gǒu yì dào: kě guài! gāo zǐ chān fú huò xì sī xiǎng duō suǒ dù zhí, zhū rén ràng zuò hé yě?
苟誼道:「可怪!篙子攙扶或系思想多索渡值,諸人讓坐何也?」
hū wén lǎo zhě dào: dāng chū zi zhí wèi yàn yì guān shǒu hé děng kè bō! qù hòu yòu xì láng zǐ jiē shǒu, bō xuē gèng shén. ér jīn ān zài zāi!
忽聞老者道:「當初子直為雁翼關守何等刻剝!去後又系郎紫接守,剝削更甚。而今安在哉!」
wén yǒu rén jiē dào: yě kuī dé tā men, ruò fēi jiāng shì, bǎi lǐ dì tǔ sòng yǔ fú jīn, jīn rì nǎ dé yǒu rú cǐ měi zhèng?
聞有人接道:「也虧得他們,若非將士,百里地土送與浮金,今日哪得有如此美政?」
yòu yǒu rén jiē dào: jiù xì dāng nián zhú xiàng gōng wèi shǒu, yǔ hòu rì wǔ hòu zhèn tiān jǐng shí, jiē bù néng rú jīn rì zhī jí.
又有人接道:「就系當年燭相公為守,與後日武侯鎮天井時,皆不能如今日之極。」
yòu wén dào: fēi èr gōng cái dé xùn yú fǔ gōng, cǐ shí yǒu rén biàn zhī mín suǒ sù kǔ ér xī chú zhī, shì yǐ wèi zhī jí ěr.
又聞道:「非二公才德遜於輔公,此時有人遍知民所素苦而悉除之,是以未之及耳。」
gǒu yì xǐ dào: xíng rén rú cǐ bāo zàn shàn zhèng, zì bì bù wū. qiě yán lù kàn qù, xū shí biàn zhī.
苟誼喜道:「行人如此褒讚善政,自必不誣。且沿路看去,虛實便知。」
nèi zhōng yǒu lǎo zhě wèn gǒu yì dào: lǎo wēng xiān xiāng hé chù? mò fēi wǎng fǎng xī yuán nèi xiāng zhī me?
內中有老者問苟誼道:「老翁仙鄉何處?莫非往訪西園內相知麼?」
gǒu yì dào: lǎo hàn bì chù gàn zhōng, wǎng tiě wéi tàn qīn, wú yǒu xiāng zhī zài xī yuán.
苟誼道:「老漢敝處淦中,往鐵圍探親,無有相知在西園。」
nà lǎo rén dào: gàn zhōng zì gǒu gāng qù hòu, gǒu yì shǒu guān, zhèng lìng dōu biàn hǎo le. ér jīn gǒu dài fū kāng jiàn me? qián yǒu péng yǒu cóng huáng yún chéng lái, yán dǎo zhǔ zhào liú zài cháo, zhè huà què me?
那老人道:「淦中自苟剛去後,苟誼守關,政令都變好了。而今苟大夫康健麼?前有朋友從黃雲城來,言島主召留在朝,這話確麼?」
gǒu yì dào: lǎo hàn yě tīng dé shì cǐ shuō fǎ, què wèi zhī qí què fǒu.
苟誼道:「老漢也聽得似此說法,卻未知其確否。」
nà lǎo rén yòu dào: lǎo wēng zhù gàn zhōng, xì cóng hǎo chù lái de, jīn dào tiě wéi, fāng zhī gèng yǒu lè jìng yě. lǎo hàn wǎng pán gēn gǔ, zhèng xì tóng lù, xiāng bàn ér xíng hé rú?
那老人又道:「老翁住淦中,系從好處來的,今到鐵圍,方知更有樂境也。老漢往盤根谷,正系同路,相伴而行何如?」
gǒu yì dào: fèng péi. dé lǎo wēng zhǐ jiào, wén xīn zhèng lìng, dāo huì duō yǐ.
苟誼道:「奉陪。得老翁指教,聞新政令,叨惠多矣。」
hū wén chuán tóu shàng dào: yǐ dào àn le.
忽聞船頭上道:「已到岸了。」
zhòng rén chū cāng, yǒu jiāo zhí de, yǒu bù jiāo zhí de. gǒu yì jiāo zhí, gāo gōng tuì huí. nà lǎo zhě dào: dù zhí yǒu sān bù shòu: fèi jí bù shòu qióng kǔ bù shòu lǎo yòu bù shòu. jīn lǎo wēng tóng háng èr rén jù xì bái fà, bù xū yǔ zhí.
眾人出艙,有交值的,有不交值的。苟誼交值,篙工退回。那老者道:「渡值有三不受:廢疾不受;窮苦不受;老幼不受。今老翁同行二人俱系白髮,不須與值。」
gǒu yì diǎn tóu shàng àn, nà lǎo zhě dài zhe tóng zǐ xié xíng. féng zhōu yóu zhōu, féng yì yóu yì, dàn jiàn nóng lì zài tián, nǚ lì zài jī shì wú yóu shǒu zhī mín, hù yǒu xián gē zhī yǎ táng àn chén fēng, guān wú cuò zhì. yóu lǎn shù rì, lái dào tiě wéi, nà lǎo rén dài zhe tóng zǐ, xiāng bié wǎng dōng ér qù. gǒu yì jìn chéng, mén guān chá wèn, qǔ chū suí shēn xiāng guàn nián mào, zhào dān chéng yàn dēng bù, shǐ xíng fàng rù. kàn nà duì wǔ yán zhěng, jūn shì xióng zhuàng, jiē dào jié jìng, wǎng lái xiāng ràng, jiāo yì hé píng, huò sè wú wěi. gǒu yì jiàn wén dé wǔ bèi bìng měi, xīn zhōng àn xǐ. zhù xià xún wèn jū rén, jiē wú bù zú zhī chù.
苟誼點頭上岸,那老者帶着童子偕行。逢州游州,逢邑游邑,但見農力在田,女力在機;市無游手之民,戶有弦歌之雅;堂案塵封,關無措滯。遊覽數日,來到鐵圍,那老人帶着童子,相別往東而去。苟誼進城,門官查問,取出隨身鄉貫年貌,照單呈驗登簿,始行放入。看那隊伍嚴整,軍士雄壯,街道潔淨,往來相讓,交易和平,貨色無偽。苟誼見文德武備並美,心中暗喜。住下詢問居人,皆無不足之處。
cì rì dào shí mén wù nèi, zhǐ jiàn xī qīng chū yuán yíng rù, dēng táng yǔ zhū lǎo wēng jiàn lǐ, tuī shàng kè wèi, gǒu yì bù kě. xī qīng gào dào: zhū xián jiàng lín, zǒng yǐ chū dào zhě zuò kè, hòu biàn bù jū xíng jī.
次日到石門塢內,只見西青出垣迎入,登堂與諸老翁見禮,推上客位,苟誼不可。西青告道:「諸賢降臨,總以初到者作客,後便不拘形跡。」
gǒu yì nǎi zuò. fán dào cǐ dì, yǒu xiāng shú zhě, jiù lái péi xù. gǒu yì yuán fēi yán xué, shì yǐ wú rén xiāng rèn. zuò guò yú shí, xī qīng nǎi qǐng rù hòu gé xià tà, gǒu yì bù cí. xiān yú jìn páng gè lǎo wēng xuān chuāng xiè guǎn nèi xù tán, èr sān rì jiān, tōng yuán jù xiāng shí le. ǒu bù gé hòu guān kàn, nǎi xì jié jìng xiǎo lóu, zhōng xuán yǒu tà. wèn lóu yì xì shuí suǒ jū, dá dào: zì lóu gào chéng, gōng mìng cún tà zài cǐ. hòu kǒng wù zhù, shì yǐ xuán zhī.
苟誼乃坐。凡到此地,有相熟者,就來陪敘。苟誼原非岩穴,是以無人相認。坐過逾時,西青乃請入後閣下榻,苟誼不辭。先於近旁各老翁軒窗榭館內敘談,二三日間,通園俱相識了。偶步閣後觀看,乃係潔淨小樓,中懸有榻。問樓役系誰所居,答道:「自樓告成,公命存榻在此。後恐誤住,是以懸之。」
gǒu yì rú xì yǒu wèi ér yù shè yě.
苟誼如系有為而預設也。
hū jiàn rén yì bēn rù dào: fǔ gōng zì jǐn píng gāng huí dào yuán nèi.
忽見人役奔入道:「輔公自錦屏岡回到園內。」
gǒu yì chū gé, fǔ gōng tóng luò dào píng wú lèi yǐ dào. gǒu yì qū xià xíng lǐ, fǔ gōng jīng fú dào: cǐ dì cóng lái wèi yǒu cǐ lǐ.
苟誼出閣,輔公同駱燾、平無累已到。苟誼趨下行禮,輔公驚扶道:「此地從來未有此禮。」
píng wú lèi què rèn dé xì gǒu yì, xiàng qián wèn dào: lǎo wēng ruò fēi gǒu xìng? mò xíng cǐ lǐ.
平無累卻認得系苟誼,向前問道:「老翁若非苟姓?莫行此禮。」
gǒu yì dào: zhèng xì gǒu yì.
苟誼道:「正系苟誼。」
fǔ gōng wèn píng wú lèi dào: dài fū hé yǐ zhī lǎo wēng shàng xìng?
輔公問平無累道:「大夫何以知老翁上姓?」
píng wú lèi dào: xī yù wǔ hòu dào gàn zhōng, yǔ lǎo wēng yǒu shù miàn zhī shí.
平無累道:「昔御武侯到淦中,與老翁有數面之識。」
gǒu yì dào: píng dài fū, bǐ shí shī jìng, yòu shí yú nián yǐ. jīn rì jiàn gōng, qǐ kě wàng dàn!
苟誼道:「平大夫,彼時失敬,又十餘年矣。今日見公,豈可妄誕!」
fǔ gōng dào: rán zé xì gǒu dài fū yǐ. wén zhào rù cháo, ér jīn dào cǐ, dìng yǒu shàng mìng, yù hé jù lǐ yíng jiē.
輔公道:「然則系苟大夫矣。聞召入朝,而今到此,定有上命,昱合具禮迎接。」
gǒu yì dào: zhǔ shàng shǐ chén dào cǐ guān zhèng, chén yǐ xī qí xiáng. yīn gōng chū xún, wèi huò zhān yǎng, shì yǐ zàn liú. bié wú suǒ mìng.
苟誼道:「主上使臣到此觀政,臣已悉其詳。因公出巡,未獲瞻仰,是以暫留。別無所命。」
fǔ gōng huāng qǐng dǎo zhǔ jūn ān, luò dào dào: jì xì tiān shǐ, zì yīng píng lǐ.
輔公慌請島主君安,駱燾道:「既系天使,自應平禮。」
gǒu yì tuī bù guò, nǎi xíng píng lǐ. yòu yǔ luò dào píng wú lèi jiàn lǐ dào: rù jìng rù chéng, fēng huà zhèng lìng wú jiā, èr wèi dài fū xūn láo mào yǐ!
苟誼推不過,乃行平禮。又與駱燾、平無累見禮道:「入境入城,風化政令無加,二位大夫勳勞懋矣!」
luò píng qí dá dào: zé pèi lǘ yán, yì zhe shǐ cè, lǎo dài fū gōng dé wěi zāi!
駱、平齊答道:「澤沛閭閻,義着史冊,老大夫功德偉哉!」
gǒu yì dào: jīn yǐ jiàn gōng, chén qǐng fù mìng.
苟誼道:「今已見公,臣請復命。」
fǔ gōng liú zhù pán huán.
輔公留住盤桓。
cì rì jiàn xíng, tōng yuán lǎo zhě yì jù cí bié, réng xì dān qí dú pū huí cháo. guò le jiāo dù lǜ, qì xiàng yì jué biàn yì. gǒu yì xiǎng dào: cǐ chù fēng tǔ rén qíng jūn wèi dé xī, xū xì wèi fǎng chá, fāng bù fù zhǔ shàng chāi qiǎn cǐ xíng.
次日餞行,通園老者亦俱辭別,仍系單騎獨仆回朝。過了交渡律,氣象亦覺變異。苟誼想道:「此處風土人情均未得悉,須細為訪察,方不負主上差遣此行。」
nǎi guò pǐn zì chéng, piē diào bǎi jié guān, xiàng nán xíng, lái dào wén xīng jí, zhǐ jiàn zhòng rén wéi yōng, kàn xīn gào shì, huān shēng dòng dì. gǒu yì yě jǐ rù guān kàn, shàng xiě dào:
乃過品字城,撇掉百結關,向南行,來到文星集,只見眾人圍擁,看新告示,歡聲動地。苟誼也擠入觀看,上寫道:
wéi wò dài fū mào, wèi yǒng chú dù bì shì: zhào de lòu xí xiāng yán, bìng guó zuì shén, suī xián zhě bù néng xī qí xiáng. jiǎ guān sì nüè, hài mín yóu xiōng, wéi shòu zhě shǐ shēn zhì qí dú. zhǔ shàng gāo jū jiǔ zhòng, jǐn niàn lǘ yán fū mó xià chén jǐn shǒu sān chǐ, yán sōu chéng shè dù jiān. suī yún yǐ wǎng bù jiù, wéi jī huá nán róng lòu wǎng. jí shǐ gǎi guò zì xīn, ér pú biān yì yīng jiā chéng. zī jiāng sù suǒ bìng mín, cóng jīn jìn jué, xiān xíng xiǎo shì, suí hòu juān bēi. chú lì jìn bù zài wài, gè tiáo jūn liè yú xià:
帷幄大夫懋,為永除蠹弊事:照得陋習相沿,病國最甚,雖賢者不能悉其詳。假官肆虐,害民尤凶,惟受者始深知其毒。主上高居九重,僅念閭閻膚膜;下臣謹守三尺,嚴搜城社蠹奸。雖雲已往不究,惟積猾難容漏網。即使改過自新,而蒲鞭亦應加懲。茲將素所病民,從今禁絕,先行曉示,隨後鐫碑。除例禁不載外,各條均列於下:
1 fán dà chén yǐ jí shàng sī jīng guò, dì fāng guān yuán wú sī háo kuì sòng, suī jiǔ shí yì bù zhǔn. wéi ér shōu shòu zhě, miǎn kuì sòng zhě, liú.
1、凡大臣以及上司經過,地方官員無絲毫饋送,雖酒食亦不准。違而收受者,免;饋送者,流。
2 fán wén wǔ guān yuán shí yòng gè wù, jù xū gōng píng gòu mǎi, bù de shǐ shū yì mǎi bàn. wéi zhě gé zhí. gài cǐ èr tiáo, míng chū yú guān, guān duō qǔ yú shū yì, shū yì fēi kē yú shì mín, zé pài yú tián mǔ. guān dé qí yī, mín fèi qí shí yǐ.
2、凡文武官員食用各物,俱須公平購買,不得使書役買辦。違者革職。蓋此二條,名出於官,官多取於書役,書役非苛於市民,則派于田畝。官得其一,民費其十矣。
3 fán sòng yù fēi dà yí àn, bù jí duàn jué, ér gù qiān lián jī jiǔ zhě, gé zhí, cóng zhòng jiū chù.
3、凡訟獄非大疑案,不即斷決,而故牽連羈久者,革職,從重糾處。
4 fán nà wán shuì é, wú lùn wǔ gǔ sī má gè bèi, gài xíng suí shí jià zhí shōu shòu, wú xǔ jū dìng, bī mín yǐ yǒu yì wú, shòu jū qí zhī kǔ, yǐ miǎn wù jià dī áng.
4、凡納完稅額,無論五穀、絲麻、各貝,概行隨時價值收受,毋許拘定,逼民以有易無,受居奇之苦,以免物價低昂。
5 fán bǎi xìng wán nà ér wù bù rú shì, jiā yī fá rù ruò rú shì, ér xū yì diāo nán, láng jí kē qiú bìng zòng róng zhě, gài yǐ jūn fǎ cóng shì.
5、凡百姓完納而物不如式,加一罰入;若如式,而胥役刁難,狼藉苛求並縱容者,概以軍法從事。
6 fán yá mén xiū qì qiān zào, jù xū xiáng míng, zhī tǎng bào xiāo. xiè rèn zhī rì, zào cè jiāo dài, wú xǔ quē shǎo yī cǎo yī mù. rú yǒu tīng xìn xié shuō, wàng dòng gōng zuò, jù lìng zhào jiù gēng zhèng, réng jiā bèi zhuī fá chōng gōng.
6、凡衙門修葺、遷造,俱須詳明,支帑報銷。卸任之日,造冊交代,毋許缺少一草一木。如有聽信邪說,妄動工作,俱令照舊更正,仍加倍追罰充公。
7 fán kē jí nóng jiā, rǎo jí tián mǔ zhě, jì zāng zhào lì jiā děng zhì zuì.
7、凡苛及農家,擾及田畝者,計贓照例加等治罪。
8 fán dà yuán chū chāi jí dì fāng guān wǎng lái guǎn xiá zhī chù, bù xǔ duō dài jiā rén, yǐ miǎn gè xiàng suǒ zhà, xià shǔ shòu lěi.
8、凡大員出差及地方官往來管轄之處,不許多帶家人,以免各項索詐,下屬受累。
9 fán mín wú héng yè, bù guī yú sì mín ér yóu duò zhě, qū wǎng běi mò dǎo zhōu kāi kěn.
9、凡民無恆業,不歸於四民而游惰者,驅往北漠島州開墾。
10 fán kǎo shì, suí biàn lín yì lín zhōu, jù zhǔn yí wén kǎo lù, shù zhēn cái bù zhì jiǔ yǎng, ér shì yù duō fèn lì.
10、凡考試,隨便鄰邑鄰州,俱准移文考錄,庶真才不致久仰,而士愈多奮勵。
11 fán hūn sàng wù yú cóng jiǎn, zūn gǔ zhì dù. yù shē huá ér yú zhì zhě, gū zhí bèi shū rù guān, yǐ bèi jī jǐn fā zhèn zhī yòng. fán wèi dá shì zǐ jí yǐ tuì dài fū, bù dé tān yì lǎn dài, jù xū shòu tú yì yè, xìng qǐ jiào huà.
11、凡婚喪務於從儉,遵古制度。欲奢華而逾制者,估值倍輸入官,以備饑饉發賑之用。凡未達士子及已退大夫,不得貪逸懶怠,俱須授徒肄業,興起教化。
12 fán qiáng qī ruò jiǎo qī yú zhòng qī guǎ bìng qī sì qióng zhě, jù qū biān yuǎn zhōu dǎo kāi kěn.
12、凡強欺弱、狡欺愚、眾欺寡並欺四窮者,俱驅邊遠洲島開墾。
13 fán shāng jiǎ mào yì wǎng lái, qí fēi qiè yú mín yòng ér fàn mài zhě, jiē jí rù guān.
13、凡商賈貿易往來,其非切於民用而販賣者,皆籍入官。
14 fán bǎi gōng fēi qiè yú shí yòng, ér shì xū huá fèi gōng zhě, méi qí wù ér zuì qí shēn.
14、凡百工非切於實用,而事虛華費工者,沒其物而罪其身。
15 fán sì mín gēng yì, gōng shāng zhǔn guī shì nóng, shì nóng jù bù zhǔn guī gōng shāng.
15、凡四民更易,工商准歸士農,士農俱不准歸工商。
16 chú shuāng fù è qún èr guān, qí yú guān jīn ài sāi jù jī ér bù zhēng, wéi zhě dǎo jí.
16、除雙阜、鱷群二關,其餘關津隘塞俱稽而不征,違者島籍。
17 fán xū yì yá háng jiǎo fū rén děng zhǐ zhà sì mín yǐ dé bèi zhě, zhào qiè dào dé bèi lǜ jì zāng zhì zuì wèi dé bèi zhě tú.
17、凡胥役、牙行、腳夫人等指詐四民已得貝者,照竊盜得貝律計贓治罪;未得貝者徒。
18 fán lì yì shì jiàn bù zēng ér zēng fèi yòng, zhào qiè dào jiā yī děng lùn. suǒ yǒu xí jiǔ zhī fàn shí shǐ fèi, ér bāo lǎn bǎ chí kè xuē zhě, zuì yì rú zhī.
18、凡吏役事件不增而增費用,照竊盜加一等論。所有習久之飯食使費,而包攬把持刻削者,罪亦如之。
yǐ shàng gè tiáo, suī qián suǒ wèi jìn, rú mò lì fàng hé bǎi lù dǐng, huì yì kàn fāng, jù jīng chá chū, lì zhèng diǎn xíng wài, hé xíng xiǎo shì tōng guó mù zǎi lì xū shì nóng jūn mín rén děng zhī xī, kè zūn wú wéi.
以上各條,雖前所未禁,如墨吏放翮、柏露頂,穢役瞰方,俱經查出,立正典刑外,合行曉示通國牧宰、吏胥、士農、軍民人等知悉,恪遵毋違。
gǒu yì kàn bì, wèn páng biān rén dào: cǐ shì yīn hé ér chū?
苟誼看畢,問旁邊人道:「此示因何而出?」
dá dào: jīn zǎo chén nián de, nǎi yǒu zhú lán shèng zhe sān gè shǒu jí zài zhè lǐ yǔ rén kàn, cǐ kè yuē yǐ guò pǐn zì chéng qù yě. qí zhōng xì gù què bù dé zhī.
答道:「今早晨黏的,乃有竹籃盛着三個首級在這裡與人看,此刻約已過品字城去也。其中細故卻不得知。」
gǒu yì lí le wén xīng jí, lái dào bǐ mǎ chǎng zuì xì mín hàn lì diāo de dì fāng. xī nián céng jīng fǎng qīn jī liú duō shí, zhī wèi wǔ xiāng. jīn jiàn jiē shì jiāo yì, xíng rén bù shǎo ér jì jìng wú shēng, shū jué chà yì. yīn dào jiù yù zhù xià, xì wèn diàn zhǔ, fāng zhī fán yǒng tóng shuǐ hú jiǔ mì fèng mìng, cì jiàn zhā chá sì jìng. shuǐ hú yóu nán dōng ér běi xī. fán yǒng yú xī běi ér dōng nán, hù xiāng zī xún. fán yǒng chá biàn, yǐ zhī mǒu yě xián, mǒu yě yú, mǒu yě huá, kāi yǒu qīng cè, jiāo shuǐ hú fù fǎng. shuǐ hú jiāo cè yì rán. fán yǒng guò jiāng shàng yì, fù chá dù xū kàn fāng rǎo hài shāng yè yóu cháng fēng cāng chá dé xià dài fū bǎi lù dǐng shēng duān kē liǎn, xià zhà tú cái dào bǐ mǎ chǎng chá dé xià dài fū fàng hé làn chà xià zhà, mào zhù cán mín. gè què shí qíng yóu, jù lì shí ná xià. qí yú xián zhě, jiǎng shǎng tí shēng. guò xiǎo zhě jiàng, dà zhě bà. zài xí jí gè chù mù zǎi, jiāng fàng hé děng sān rén tí dào è qún guān, qǐng chū shàng fāng jiàn zhǎn shǒu, gè yú gāi chù jiē shì hòu jí yú yī lóng, shǐ yì chí xíng, mìng lì kān shuā gào shì, gè chù xiǎo yù. fán dì fāng xū yì zhà hài liáng mín zhě, jù jí méi, fā běi mò zhōu dǎo kāi kěn. suǒ yǐ mín qíng ān jìng, shì jué zhēng huā.
苟誼離了文星集,來到比馬場——最系民悍吏刁的地方。昔年曾經訪親羈留多時,知為五鄉。今見街市交易,行人不少而寂靜無聲,殊覺詫異。因到舊寓住下,細問店主,方知樊勇同水湖久密奉命,賜劍查察四境。水湖由南東而北西。樊勇於西北而東南,互相諮詢。樊勇察遍,已知某也賢,某也愚,某也猾,開有清冊,交水湖復訪。水湖交冊亦然。樊勇過江上邑,復察蠹胥瞰方擾害商業;由常豐倉察得下大夫柏露頂生端苛斂,嚇詐圖財;到比馬場察得下大夫放翮濫差嚇詐,貌注殘民。各確實情由,俱立時拿下。其餘賢者,獎賞題升。過小者降,大者罷。再檄集各處牧宰,將放翮等三人提到鱷群關,請出上方劍斬首,各於該處揭示後集於一籠,使役持行,命吏刊刷告示,各處曉諭。凡地方胥役詐害良民者,俱籍沒,發北漠洲島開墾。所以民情安靜,市絕爭嘩。
gǒu yì xǐ dào: fán xiāng guó yǒu hòu yǐ!
苟誼喜道:「樊相國有後矣!」
nǎi bié diàn zhǔ, fù wǎng qián xíng. dàn jiàn chù chù jūn mín ān yè, biàn yě jù ōu gē zhī shēng. tián tǔ jǐn pì, shān zé shǎo huāng wú zhī dì. dào chì shé gāng, xiǎng dōng nán yī yú jiē xì rú cǐ, qí sān yú dà gài kě zhī, bù bì guǎng fǎng, jìng yóu yú wěi gǔ hái dōu. jiāo yě jǐng xiàng jiào wài gèng jué hào dàng, xīn xiōng lù chàng zhī zhì. rù cháo fù mìng bìng jiāng guó nèi biān dì xíng jǐng zòu zhī, dǎo zhǔ xǐ dào: guǎ rén zhī dào dài fū dān zǔ yú xīn jìng, nǎ zhī rú cǐ bá shè fēng chén! qí jìn jué shàng dài fū, yǐ chóu láo cuì.
乃別店主,復往前行。但見處處軍民安業,遍野俱謳歌之聲。田土盡辟,山澤少荒蕪之地。到赤蛇岡,想東南一隅皆系如此,其三隅大概可知,不必廣訪,徑由魚尾谷還都。郊野景象較外更覺浩蕩,心胸露暢之至。入朝復命並將國內邊地形景奏知,島主喜道:「寡人只道大夫耽阻於新境,那知如此跋涉風塵!其進爵上大夫,以酬勞瘁。」
gǒu yì xiè ēn. yú dà zhōng zòu dào: jù gǒu dài fū suǒ jiàn, guó nèi yǐ zhēn yōng xī qì xiàng, suī yáo tiān shùn rì wú yǐ fù jiā. qǐng zhǔ shàng zhì lǐ zuò lè, yǐ míng qí shèng.
苟誼謝恩。余大忠奏道:「據苟大夫所見,國內已臻雍熙氣象,雖堯天舜日無以復加。請主上制禮作樂,以鳴其盛。」
dǎo zhǔ dà xǐ, shì wǔ hòu dào: guó nèi zhì ān, xiān shēng zhī gōng wèi shǒu, jīn yù zhì zuò lǐ lè, bù shí yǐ wèi hé rú? wǔ hòu dào: chén wén zhì lǐ zuò lè xū tiān xià diàn ān, pǐ fū pǐ fù wú bù dé qí suǒ. rán hòu shàng tiān jiàng zhēng, xià tǔ chéng ruì, shǐ kě yì zhī. jīn guó suī cū ān, qiè kǒng wèi jí yú cǐ.
島主大喜,視武侯道:「國內治安,先生之功為首,今欲製作禮樂,不識以為何如」?武侯道:「臣聞制禮作樂須天下奠安,匹夫匹婦無不得其所。然後上天降征,下土呈瑞,始可議之。今國雖粗安,竊恐未及於此。」
yú dà zhōng dào: shù yuè yǐ lái, gè chù bìng bù jiàn yǒu zuì fàn zòu wén, yuǎn jìn zhōu yì lù xù jù bào yù kōng, yòu wú shuǐ hàn bīng huáng zhī zāi, hé wèi pǐ fū pǐ fù bù dé qí suǒ?
余大忠道:「數月以來,各處並不見有罪犯奏聞,遠近州邑陸續俱報獄空,又無水旱兵蝗之災,何謂匹夫匹婦不得其所?」
wǔ hòu dào: xiàn zài shā qì táng bēng, zhǎng màn shù yì, tián lú bǎi xìng jù guī wū yǒu, yóu dāng xiāo gàn fǎng qiú liáng fǎ.
武侯道:「現在砂磧塘崩,漲漫數邑,田廬百姓俱歸烏有,猶當宵旰訪求良法。」
dǎo zhǔ cù é dào: shì yě. guǎ rén jǐ wàng yě.
島主蹙額道:「是也。寡人幾忘也。」
dà zhōng zòu dào: cǐ nǎi tiān zāi, zì gǔ mò zhì. yǔ shèng shì wú suǒ guān xì.
大忠奏道:「此乃天災,自古莫治。與盛世無所關係。」
wǔ hòu dào: gǔ shì yān méi, suī wú kǎo chù, rán bù wén yuǎn nián yǒu jiē lián zhǎng màn shāng mín zhī àn. dāng shí bì yǒu zhì zhě. mín nì jǐ nì zhī wèi hé? ér nǎi yún chēng wú suǒ guān xì yé?
武侯道:「古事湮沒,雖無考處,然不聞遠年有接連漲漫傷民之案。當時必有治者。民溺己溺之謂何?而乃雲稱無所關係耶?」
yú dà zhōng àn xiǎng dào: fán sì chāng xī shān jiē xiē lì dān sī, yù zhǐ màn yān ér zhōng mò néng, jīn hé bù jí yǐ nán zhī?
余大忠暗想道:「樊嗣昌、西山皆歇力殫思,欲止漫淹而終莫能,今何不即以難之?」
biàn zòu dào: wǔ hòu zhuó jiàn, fēi chén suǒ jí. rán cǐ shì fēi wǔ hòu gèng wú kě zòu gōng chú huàn zhě, qǐng zhǔ shàng zhuān wěi rèn zhī.
便奏道:「武侯灼見,非臣所及。然此事非武侯更無可奏功除患者,請主上專委任之。」
dǎo zhǔ xǐ dào: dà zhōng suǒ jiàn yǔ guǎ rén xiāng tóng, yuàn xiān shēng wèi guó xiāo rǎo.
島主喜道:「大忠所見與寡人相同,願先生為國消擾。」
wǔ hòu lǐng mìng. guǎng wàng jūn zòu dào: chén yù suí zhòng qīng bàn lǐ cǐ shì.
武侯領命。廣望君奏道:「臣欲隨仲卿辦理此事。」
wǔ hòu dào: wén gōng zhǔ zuò yuè, hán sù qǐ kě yuǎn chū? qǐ zhǔ shàng kuān chén pèi lēi, ér bù xiàn yǐ nián yuè, shǐ de pián yí xíng shì, chén dú rèn zhī. rú guǒ wú cè kě zhì, zài xíng jù zòu.
武候道:「聞公主坐月,韓速豈可遠出?乞主上寬臣轡勒,而不限以年月,使得便宜行事,臣獨任之。如果無策可治,再行具奏。」
dǎo zhǔ dào: yī qiè yī yǔn. guǎ rén xīn dé liáng mǎ, hún shēn rú mò, míng mù guī yā, qǐng xiān shēng dài qù.
島主道:「一切依允。寡人新得良馬,渾身如墨,名暮歸鴉,請先生帶去。」
wǔ hòu dào: cǐ fēi qiú yuǎn zhī shì, wú yòng bǎo qí.
武侯道:「此非求遠之事,無用寶騎。」
dǎo zhǔ dào: kě yǒu suǒ xū?
島主道:「可有所需?」
wǔ hòu dào: wéi qǐng yǐ xià dài fū yǐn xiào shū tài yuǎn tóng háng zú yǐ.
武侯道:「惟請以下大夫引笑、舒太遠同行足矣。」
èr rén chū bān, fú zòu dào: yuàn suí wǔ hòu shì hé.
二人出班,伏奏道:「願隨武侯視河。」
dǎo zhǔ dà xǐ, mìng jí shè yàn, shǒu chí yù gōng cì jiǔ. wǔ hòu guì xià, dǎo zhǔ fú qǐ. wǔ hòu shuāng shǒu pěng gōng xī guò, suí yǔ yǐn xiào shū tài yuǎn xī gān, xiè ēn ér qù.
島主大喜,命即設宴,手持玉觥賜酒。武侯跪下,島主扶起。武侯雙手捧觥吸過,隨與引笑、舒太遠吸乾,謝恩而去。
yāo èr dài fū dào fǔ qǐ chéng. zhèng shì:
邀二大夫到府起程。正是:
chì xīn kāi kǒu zhāo nán shì, fěn miàn suí jī kùn zhí chén.
赤心開口招難事,粉面隨機困直臣。
wèi zhī shāng yì rú hé, qiě tīng xià huí fēn jiě.
未知商議如何,且聽下回分解。