shèng rén zhī suǒ yǐ wèi zhì dào zhě sān: yī yuē lì, èr yuē wēi, sān yuē míng. fū lì zhě, suǒ yǐ dé mín yě wēi zhě, suǒ yǐ xíng lìng yě míng zhě, shàng xià zhī suǒ tóng dào yě. fēi cǐ sān zhě, suī yǒu bù jí yǐ. jīn lì fēi wú yǒu yě, ér mín bù huà shàng wēi fēi bù cún yě, ér xià bù tīng cóng guān fēi wú fǎ yě, ér zhì bù dāng míng. sān zhě fēi bù cún yě, ér shì yī zhì yī luàn zhě, hé yě? fū shàng zhī suǒ guì yǔ qí suǒ yǐ wèi zhì xiāng fǎn yě.
聖人之所以為治道者三：一曰「利」，二曰「威」，三曰「名」。夫利者，所以得民也；威者，所以行令也；名者，上下之所同道也。非此三者，雖有不急矣。今利非無有也，而民不化上；威非不存也，而下不聽從；官非無法也，而治不當名。三者非不存也，而世一治一亂者，何也？夫上之所貴與其所以為治相反也。

fū lì míng hào, suǒ yǐ wèi zūn yě jīn yǒu jiàn míng qīng shí zhě, shì wèi gāo. shè jué wèi, suǒ yǐ wèi jiàn guì jī yě ér jiǎn shàng bù qiú jiàn zhě, wèi zhī xián. wēi lì, suǒ yǐ xíng lìng yě ér wú lì qīng wēi zhě, shì wèi zhī zhòng. fǎ lìng, suǒ yǐ wèi zhì yě ér bù cóng fǎ lìng wèi sī shàn zhě, shì wèi zhī zhōng. guān jué, suǒ yǐ quàn mín yě ér hǎo míng yì bù jìn shì zhě, shì wèi zhī liè shì. xíng fá, suǒ yǐ shàn wēi yě ér qīng fǎ bù bì xíng lù sǐ wáng zhī zuì zhě, shì wèi zhī yǒng fū. mín zhī jí míng yě, shén qí qiú lì yě rú cǐ, zé shì zhī jī è fá jué zhě, yān dé wú yán jū kǔ shēn yǐ zhēng míng yú tiān xià zāi? gù shì zhī suǒ yǐ bù zhì zhě, fēi xià zhī zuì, shàng shī qí dào yě. cháng guì qí suǒ yǐ luàn, ér jiàn qí suǒ yǐ zhì, shì gù xià zhī suǒ yù, cháng yǔ shàng zhī suǒ yǐ wèi zhì xiāng guǐ yě.
夫立名號，所以為尊也；今有賤名輕實者，世謂「高」。設爵位，所以為賤貴基也；而簡上不求見者，謂之「賢」。威利，所以行令也；而無利輕威者，世謂之「重」。法令，所以為治也；而不從法令為私善者，世謂之「忠」。官爵，所以勸民也；而好名義不進仕者，世謂之「烈士」。刑罰，所以擅威也；而輕法不避刑戮死亡之罪者，世謂之「勇夫」。民之急名也，甚其求利也；如此，則士之飢餓乏絕者，焉得無岩居苦身以爭名於天下哉？故世之所以不治者，非下之罪，上失其道也。常貴其所以亂，而賤其所以治，是故下之所欲，常與上之所以為治相詭也。

jīn xià ér tīng qí shàng, shàng zhī suǒ zhēng yě. ér dūn què chún xìn, yòng xīn qiè yán, zé wèi zhī jù. shǒu fǎ gù, tīng lìng shěn, zé wèi zhī yú. jìng shàng wèi zuì, zé wèi zhī qiè. yán shí jié, xíng zhōng shì, zé wèi zhī bù xiào. wú èr xīn sī xué lì, tīng lì cóng jiào zhě, zé wèi zhī lòu.
今下而聽其上，上之所爭也。而惇愨純信，用心怯言，則謂之「窶」。守法固，聽令審，則謂之「愚」。敬上畏罪，則謂之「怯」。言時節，行中適，則謂之「不肖」。無二心私學吏，聽吏從教者，則謂之「陋」。

nán zhì, wèi zhī zhèng. nán yǔ, wèi zhī lián. nán jìn, wèi zhī qí. yǒu lìng bù tīng cóng, wèi zhī yǒng. wú lì yú shàng, wèi zhī yuàn. shǎo yù kuān huì xíng dé, wèi zhī rén. zhòng hòu zì zūn, wèi zhī zhǎng zhě. sī xué chéng qún, wèi zhī shī tú. xián jìng ān jū, wèi zhī yǒu sī. sǔn rén zhú lì, wèi zhī jí. xiǎn zào tiāo fǎn fù, wèi zhī zhì. xiān wèi rén ér hòu zì wèi, lèi míng hào, yán fàn ài tiān xià, wèi zhī shèng. yán dà běn, chēng ér bù kě yòng, xíng ér chéng yú shì zhě, wèi zhī dà rén. jiàn jué lù, bù náo shàng zhě, wèi zhī jié. xià jiàn xíng rú cǐ, rù zé luàn mín, chū zé bù biàn yě. shàng yí jìn qí yù, miè qí jī, ér bù zhǐ yě, yòu cóng ér zūn zhī, shì jiào xià luàn shàng yǐ wèi zhì yě.
難致，謂之「正」。難予，謂之「廉」。難禁，謂之「齊」。有令不聽從，謂之「勇」。無利於上，謂之「願」。少欲、寬惠、行德，謂之「仁」。重厚自尊，謂之「長者」。私學成群，謂之「師徒」。閒靜安居，謂之「有思」。損仁逐利，謂之「疾」。險躁佻反覆，謂之「智」。先為人而後自為，類名號，言泛愛天下，謂之「聖」。言大本，稱而不可用，行而乘於世者，謂之「大人」。賤爵祿，不撓上者，謂之「傑」。下漸行如此，入則亂民，出則不便也。上宜禁其欲，滅其跡，而不止也，又從而尊之，是教下亂上以為治也。

fán suǒ zhì zhě, xíng fá yě jīn yǒu sī xíng yì zhě zūn. shè jì zhī suǒ yǐ lì zhě, ān jìng yě ér zào xiǎn chán yú zhě rèn. sì fēng zhī nèi suǒ yǐ tīng cóng zhě, xìn yǔ dé yě ér bēi zhī qīng fù zhě shǐ. lìng zhī suǒ yǐ xíng, wēi zhī suǒ yǐ lì zhě, gōng jiǎn tīng shàng ér yán jū fēi shì zhě xiǎn. cāng lǐn zhī suǒ yǐ shí zhě, gēng nóng zhī běn wù yě ér qí zǔ jǐn xiù kè huà wèi mò zuò zhě fù. míng zhī suǒ yǐ chéng, chéng chí zhī suǒ yǐ guǎng zhě, zhàn shì yě jīn sǐ shì zhī gū jī è qǐ yú dào, ér yōu xiào jiǔ tú zhī shǔ chéng chē yī sī. shǎng lù, suǒ yǐ jǐn mín lì yì xià sǐ yě jīn zhàn shèng gōng qǔ zhī shì láo ér shǎng bù zhān, ér bǔ shì shì shǒu lǐ hú chóng wèi shùn cí yú qián zhě rì cì. shàng wò dù liàng, suǒ yǐ shàn shēng shā zhī bǐng yě jīn shǒu dù fèng liàng zhī shì yù yǐ zhōng yīng shàng ér bù dé jiàn, qiǎo yán lì cí xíng jiān guǐ yǐ xìng tōu shì zhě shù yù. jù fǎ zhí yán, míng xíng xiāng dāng, xún shéng mò, zhū jiān rén, suǒ yǐ wèi shàng zhì yě, ér yù shū yuǎn tāo shī shùn yì cóng yù yǐ wēi shì zhě jìn xí. xī zū shuì, zhuān mín lì, suǒ yǐ bèi nán chōng cāng fǔ yě, ér shì zú zhī táo shì fú nì fù tuō yǒu wēi zhī mén yǐ bì yáo fù ér shàng bù dé zhě wàn shù. fū chén shàn tián lì zhái, suǒ yǐ zhàn shì zú yě, ér duàn tóu liè fù bō gǔ hū píng yuán yě zhě, wú zhái róng shēn, shēn sǐ tián mǔ ér nǚ mèi yǒu sè, dà chén zuǒ yòu wú gōng zhě, zé zhái ér shòu, zé tián ér shí. shǎng lì yī cóng shàng chū, suǒ shàn zhì xià yě ér zhàn jiè zhī shì bù dé zhí, ér xián guān zhī shì zūn xiǎn. shàng yǐ cǐ wèi jiào, míng ān dé wú bēi, wèi ān dé wú wēi? fū bēi míng wèi zhě, bì xià zhī bù cóng fǎ lìng yǒu èr xīn wú sī xué fǎn nì shì zhě yě ér bù jīn qí xíng bù pò qí qún yǐ sàn qí dǎng, yòu cóng ér zūn zhī, yòng shì zhě guò yǐ. shàng shì zhī suǒ yǐ lì lián chǐ zhě, suǒ yǐ shǔ xià yě jīn shì dài fū bù xiū wū ní chǒu rǔ ér huàn, nǚ mèi sī yì zhī mén bù dài cì ér huàn. shǎng cì zhī, suǒ yǐ wèi zhòng yě ér zhàn dòu yǒu gōng zhī shì pín jiàn, ér biàn pì yōu tú chāo jí. míng hào chéng xìn, suǒ yǐ tōng wēi yě ér zhǔ yǎn zhàng, jìn xí nǚ yè bìng xíng, bǎi guān zhǔ jué qiān rén, yòng shì zhě guò yǐ. dà chén guān rén, yǔ xià xiān móu bǐ zhōu, suī bù fǎ xíng, wēi lì zài xià, zé zhǔ bēi ér dà chén zhòng yǐ.
凡所治者，刑罰也；今有私行義者尊。社稷之所以立者，安靜也；而躁險讒諛者任。四封之內所以聽從者，信與德也；而陂知傾覆者使。令之所以行，威之所以立者，恭儉聽上；而岩居非世者顯。倉廩之所以實者，耕農之本務也；而綦組、錦繡、刻畫為末作者富。名之所以成，城池之所以廣者，戰士也；今死士之孤飢餓乞於道，而優笑酒徒之屬乘車衣絲。賞祿，所以盡民力易下死也；今戰勝攻取之士勞而賞不霑，而卜筮、視手理、狐蟲為順辭於前者日賜。上握度量，所以擅生殺之柄也；今守度奉量之士欲以忠嬰上而不得見，巧言利辭行奸軌以幸偷世者數御。據法直言，名刑相當，循繩墨，誅奸人，所以為上治也，而愈疏遠；謟施順意從欲以危世者近習。悉租稅，專民力，所以備難充倉府也，而士卒之逃事伏匿、附托有威之門以避徭賦而上不得者萬數。夫陳善田利宅，所以戰士卒也，而斷頭裂腹、播骨乎平原野者，無宅容身，身死田畝；而女妹有色，大臣左右無功者，擇宅而受，擇田而食。賞利一從上出，所善制下也；而戰介之士不得職，而閒官之士尊顯。上以此為教，名安得無卑，位安得無危？夫卑名位者，必下之不從法令、有二心無私學反逆世者也；而不禁其行、不破其群以散其黨，又從而尊之，用事者過矣。上世之所以立廉恥者，所以屬下也；今士大夫不羞污泥醜辱而宦，女妹私義之門不待次而宦。賞賜之，所以為重也；而戰鬥有功之士貧賤，而便辟優徒超級。名號誠信，所以通威也；而主掩障，近習女謁並行，百官主爵遷人，用事者過矣。大臣官人，與下先謀比周，雖不法行，威利在下，則主卑而大臣重矣。

fū lì fǎ lìng zhě, yǐ fèi sī yě. fǎ lìng xíng ér sī dào fèi yǐ. sī zhě, suǒ yǐ luàn fǎ yě. ér shì yǒu èr xīn sī xué yán jū lù tuō fú shēn lǜ, dà zhě fēi shì, xì zhě huò xià shàng bù jīn, yòu cóng ér zūn zhī yǐ míng, huà zhī yǐ shí, shì wú gōng ér xiǎn, wú láo ér fù yě. rú cǐ, zé shì zhī yǒu èr xīn sī xué zhě, yān dé wú shēn lǜ miǎn zhī zhà yǔ fěi bàng fǎ lìng, yǐ qiú suǒ yǔ shì xiàng fǎn zhě yě? fán luàn shàng fǎn shì zhě, cháng shì yǒu èr xīn sī xué zhě yě. gù běn yán yuē: suǒ yǐ zhì zhě, fǎ yě suǒ yǐ luàn zhě, sī yě. fǎ lì, zé mò de wèi sī yǐ. gù yuē: dào sī zhě luàn, dào fǎ zhě zhì. shàng wú qí dào, zé zhì zhě yǒu sī cí, xián zhě yǒu sī yì. shàng yǒu sī huì, xià yǒu sī yù, shèng zhì chéng qún, zào yán zuò cí, yǐ fēi fǎ cuò yú shàng. shàng bù jīn sāi, yòu cóng ér zūn zhī, shì jiào xià bù tīng shàng bù cóng fǎ yě. shì yǐ xián zhě xiǎn míng ér jū, jiān rén lài shǎng ér fù. xián zhě xiǎn míng ér jū, jiān rén lài shǎng ér fù, shì yǐ shàng bù shèng xià yě.
夫立法令者，以廢私也。法令行而私道廢矣。私者，所以亂法也。而士有二心私學、岩居 路、托伏深慮，大者非世，細者惑下；上不禁，又從而尊之以名，化之以實，是無功而顯，無勞而富也。如此，則士之有二心私學者，焉得無深慮、勉知詐與誹謗法令，以求索與世相反者也？凡亂上反世者，常士有二心私學者也。故《本言》曰：「所以治者，法也；所以亂者，私也。法立，則莫得為私矣。」故曰：道私者亂，道法者治。上無其道，則智者有私詞，賢者有私意。上有私惠，下有私慾，聖智成群，造言作辭，以非法措於上。上不禁塞，又從而尊之，是教下不聽上、不從法也。是以賢者顯名而居，奸人賴賞而富。賢者顯名而居，奸人賴賞而富，是以上不勝下也。